AE Katowice

GEOGRAFIA EKONOMICZNA

PYTANIA EGZAMINACYJNE (2008 lato)

1	Czym zajmuje się geografia społeczno-ekonomiczna To nauka badająca systemy społeczno-gospodarcze w dwóch wymiarach: środowiskowym i przestrzennym.
2	Jak brzmią pytania, na które stara się odpowiedzieć geografia społeczno-ekonomiczna a) jak systemy społ-gosp zachowują się w środowisku przyrodniczym? b) jak systemy społ-gosp organizują się w przestrzeni geograficznej? c) jak systemy społ-gosp rozwijają się w czasoprzestrzeni?
3	Jakie są podstawowe zadania geografii społeczno-ekonomicznej a) rozwijanie uogólnień i praw naukowych rządzących rozmieszczaniem zjawisk gospodarczych b) badanie jak działalność ekonomiczna jest rozłożona na powierzchni ziemi
4	Wskaż podstawowe funkcje geografii społeczno-ekonomicznej Funkcja poznawcza jak i praktyczna
5	Wskaż funkcje (zastosowania) praktyczne geografii społeczno-ekonomicznej Fukcje praktyczne geografi społ-gosp a) informacyjno-diagnostyczna b) prognostyczna c) optymalizacyjna d) kulturalna e) wychowawcza
6	Gałęzie (sub-dyscypliny) badawcze geografii społeczno-ekonomicznej Gałęzie badawcze geografii społeczno-ekonomicznej to: a) metodologia geografii społeczno- ekonomicznej b) geografia zasobów naturalnych c) ekonomika środowiskowa d) geografia ludności e) geografia społeczna f) geografia osadnictwa g) geografia przemysłu h) geografia rolnictwa i) geografia transportu j) geografia handlu i usług k) geografia systemów społeczno- gospodarczych l) geografia turystyczna (turyzmu)
7	Znajdź funkcje poznawcze geografii społeczno-ekonomicznej Badania empiryczne przyczyniające się do lepszego rozpoznania przestrzeni społ-gosp i poszukiwanie najkorzystniejszych rozwiązań do wykorzystania.
8	Jak można rozumieć pojęcie Human Geography Geografia człowieka (Antropogeografia)- (ang. human geography), nauka geograficzna badająca różne aspekty działalności człowieka, w tym także konsekwencje społeczne i gospodarcze dla tej aktywnosći w przestrzeni geograficznej.
9	Wyjaśnij termin anekumena Anekumena to obszary na kuli ziemskiej nie zamieszkane na stałe przez człowieka i nie wykorzystywane gospodarczo. Do anekumeny można zaliczyć: obszary pustynne, obszary polarne oraz najwyższe pasma górskie.
10	Wyjaśnij termin ekumena Ekumena to obszary na kuli ziemskiej stale zamieszkane i wykorzystywane gospodarczo przez człowieka.
11	Co oznacza określenie monitoring środowiska Monitoring środowiska- Stałe lub okresowe sprawdzanie stanu (obecności, liczebności i jej zmian) jednego gatunku albo wielu gatunków (roślin i zwierząt) wskaźnikowych, by uzyskać obraz stanu środowiska przyrodniczego na danym obszarze i stąd wnioskować o jego zmianach, prognozować tendencje zmian, planować przedsięwzięcia ochronne i zapobiegać szkodom w środowisku.
12	Co zaliczamy do tzw. odnawialnych zasobów środowiska Odnawialne zasoby środowiska- Te zasoby środowiska (zasoby naturalne), które pomimo ich stałego zużywania powstają na nowo, ponieważ procesy ich wytwarzania trwają krótko i nadal istnieją warunki, by zachodziły one w przyrodzie; do zasobów odnawialnych należą: tlen, woda, żywność (cukry, białka, tłuszcze), wszystkie żywe składniki przyrody.
13	Co zaliczamy do tzw. nieodnawialnych zasobów środowiska Nieodnawialne zasoby środowiska- Te zasoby środowiska (zasoby naturalne), które w miarę eksploatacji wyczerpują się bezpowrotnie, ponieważ proces ich powstawania był bardzo długi i w ciągu życia nawet bardzo wielu ludzkich pokoleń nie może się powtórzyć; do zasobów nieodnawialnych należą paliwa kopalne (węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny), rudy metali i inne minerały.
14	Co oznacza pojęcie determinizmu geograficznego Determinizm geograficzny - pogląd uznający czynniki środowiskowe (ukształtowanie terenu, klimat, rodzaj gleby, fauna i flora terenu) za decydujące w rozwoju społeczeństwa, kultury i gospodarki. Pogląd, że środowisko geograficzne uzależnia człowieka od siebie.
15	Co oznacza pojęcie indeterminizmu geograficznego Indeterminizm geograficzny- (Nihilizm geograficzny) głosi, że zależności między życiem człowieka i naturą nie istnieją lub istnieją w minimalnym stopniu. Nihiliści głosili, że egzystencja człowieka, działalność społeczna, gospodarcza i polityczna to jedna sprawa, zaś środowisko naturalne, zwierzęta, rośliny, hydrosfera to sprawa zupełnie odrębna, nie mająca większego wpływu na tę pierwszą. Warunki życia człowieka zależą, według nihilistów, głównie od stabilności politycznej, rozwoju naukowo-technicznego i porządku prawnego.
16	Co oznacza pojęcie posybilizmu Posybilizm (racjonalizm) - pogląd uznający współzależność i wzajemne oddziaływanie naturalnych elementów środowiska i efektów ludzkiego gospodarowania.
7	Co oznacza pojęcie imposybilizmu Imposybilizm- Brak wzajemnego powiązania między człowiekiem a środowiskiem. Brak równowagi i wzajemnych zależności.
8	Z którą filozoficzną teorią rozwoju społeczno-gospodarczego można powiązać posybilizm i imposybilizm? materializm historyczny
9	Wskaż czynniki wymieniane - w klasycznym ujęciu - jako niezbędne do rozwoju społeczno-gospodarczego praca ziemia kapitał
20	Wskaż (wśród wymienionych) typy skażeń powierzchni ziemi - wprowadzane do atmosfery - typu pyłowego - wprowadzane do atmosfery - w postaci gazów - zanieczyszczenia typu aerozolowego - zanieczyszczenia wody - typu socjalno-bytowe
1	Wskaż, typowe skażenia powietrza atmosferycznego wywołane działalnością człowieka Typowe skażenia powietrza - Zanieczyszczenia powstające w wyniku spalania paliw - Opad pyłu, którego źródłem jest przemysł, głównie hutniczy, elektrownie, cementownie i gospodarstwa domowe - Pył zawieszony w powietrzu (wynik emisji z kominów hutniczych) - Wzrost stężenia pyłków siarki i azotu, tlenku i dwutlenku węgla, powstających w procesach produkcyjnych, produkcyjnych, a także wydzielanych przez samochody, samoloty i pochodzących z palenisk domowych, - Zanieczyszczenia spowodowane chemizacją rolnictwa i leśnictwa - Zanieczyszczenia radioaktywne
2	Jakie są zagrożenia związane z brakiem równowagi w hydrosferze, wywołane działalnością człowieka Zagrożenia związane z brakiem równowagi w hydrosferze - wymieranie ryb - silny rozwój glonów (tzw. zakwit glonów) i zmiana biocenozy, co prowadzi do wypłacenia zbiornika i jego zarastania - zakłócenie procesu samooczyszczania
23	Zaznacz rejon Polski w którym znajduje się Drawieński Park Narodowy Drawno (między Szczecinem a Gorzowem Wlk - pośrodku i troche na wschód)
24	Zaznacz rejon Polski w którym znajduje się Wigierski Park Narodowy Krzywe (Suwałki) - przy granicy z Litwa
25	Zaznacz rejon Polski w którym znajduje się Bieszczadzki Park Narodowy Ustrzyki Górne (pod Rzeszowem perzy granicy z Ukraina)
26	Zaznacz rejon Polski w którym znajduje się Karkonoski Park Narodowy Jelenia Góra (przy granicy z Czechami)
27	Zaznacz rejon Polski w którym znajduje się Woliński Park Narodowy Międzyzdroje (nad Szczecinem przy Bałtyku)
28	Zaznacz rejon Polski w którym znajduje się Słowiński Park Narodowy Smołdzino (przy Bałtyku całkiem na północ)
29	Zaznacz rejon Polski w którym znajduje się Kampinoski Park Narodowy Izabelin (nad Warszawą płn-zach - okolice Nowego Dworu Mazowieckiego)
30	Zaznacz rejon Polski w którym znajduje się Poleski Park Narodowy Urszulin (Lubuskie)- za Lublinem na wschód
31	Zaznacz rejon Polski w którym znajduje się Park Narodowy Gór Stołowych Kudowa zdrój (płd-zach od Wrocławia przy samej granicy z Czechami)
32	Zaznacz rejon Polski w którym znajduje się Biebrzański Park Narodowy Osowiec (płn-wsch między Warszawa a Suwałkami)
33	Zaznacz rejon Polski w którym znajduje się Roztoczański Park Narodowy Zwierzyniec (miedzy Lublinem a Rzeszowem srodek i na wschód)
34	Pierwszy park narodowy utworzono w okresie... w 1872 roku. - park Yellowstone
35	Na terenie jakiego kraju utworzono pierwszy park narodowy? Pierwszy park narodowy w świecie został utworzony w Stanach Zjednoczonych. Jest nim słynny Yellowstone National Park, o powierzchni około 900 000 ha, powołany do życia uchwałą amerykańskiego kongresu w 1872 roku.
6	Wskaż charakterystyczne cechy wody klasyfikowanej jako woda pierwszej klasy czystości Do klasy pierwszej zalicza się wody przeznaczone do: - zaopatrzenia ludności w wodę do picia - zaopatrzenia zakładów przemysłowych wymagających wody w jakości do picia.
7	Wskaż charakterystyczne cechy wody klasyfikowanej jako woda drugiej klasy czystości Do klasy drugiej zalicza się wody przeznaczone do: - hodowli zwierząt gospodarskich, - urządzenia zorganizowanych kąpielisk, - celów rekreacyjnych i uprawiania sportów wodnych.
8	Wskaż charakterystyczne cechy wody klasyfikowanej jako woda trzeciej klasy czystości Do klasy trzeciej zalicza się wody przeznaczone do: - zaopatrzenia zakładów przemysłowych, z wyjątkiem zakładów wymagających wody o jakości wody do picia - nawadniania terenów rolniczych wykorzystywanych do upraw ogrodniczych oraz upraw pod szkłem.
9	Wskaż obszary o wyjątkowej koncentracji zanieczyszczeń środowiska w skali globalnej Obszary o wyjątkowej koncentracji zanieczyszczeń środowiska - strefa czarnego trójkąta, ktorego wierzchołkami są takie miasta jak: Lipsk, Wrocław i Praga - obszar Zagłębia Rury (nad rzeką Ruhr) - strefa północnych Włoch (Lombardia i Wenecja) - Zagłębie Donieckie - Górnośląski Okręg Przemysłowy - strefa związana z Czarnobylem (na północ od Kijowa) - północno - wschodnia część USA (okolice Chicago, Detroit, Milwaukee) - południowa cześć Japonii - okolice Zatoki Tokajskiej - aglomeracja Bangkoku - San Paulo , Rio de Janerio
40	Tzw. zagrożenia demograficzno-urbanizacyjne środowiska przyrodniczego to... Proces KONCENTRACJI zarówno gospodarki jak i ludzi. W efekcie powstają obszary o dużym zagospodarowaniu i ogromnej liczbie ludności i obszary mało zagospodarowane i o małej liczbie ludności. Te wszystkie procesy koncentracji służą zjawisku URBANIZACJI.
1	Tzw. zagrożenia techniczno-przemysłowe środowiska przyrodniczego to... - stare technologie powodują duże zanieczyszczenia (np. eksploatacja węgla brunatnego metodą odkrywkową) - przy nowych technologiach ciężko ocenić ich potencjalne skutki zagrożeniowe np.. istnienie dużej ilości samochodów, stwarza niewielkie skażenie radiologiczne
2	Tzw. zagrożenia społeczno-kulturowe środowiska przyrodniczego to... Brak świadomości o negatywnych skutkach działania człowieka na środowisko
43	Podaj przykłady tzw. biernej ochrony środowiska przyrodniczego - parki narodowe - rezerwaty przyrody - pomniki przyrody - parki krajobrazowe
44	Podaj przykłady tzw. czynnej (aktywnej) ochrony środowiska przyrodniczego zapobieganie wprowadzania zanieczyszczeń do środowiska po przez wychwytywanie zanieczyszczeń w procesie produkcji lub unicestwianie zanieczyszczeń, np. oczyszczanie wody
45	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Indonezji 242 mln mieszkańców
46	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Pakistanu 162,4 mln mieszkańców
47	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Korei Południowej 48,4 mln mieszkańców
48	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Indii 1 080 mln mieszkańców
49	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Kazachstanu 15,2 mln mieszkańców
50	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Iraku 26 mln mieszkańców
51	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Chin 1 300 mln mieszkańców
52	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Włoch 58 mln mieszkańców
53	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Irlandii 4 mln mieszkańców
54	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Rumunii 22,3 mln mieszkańców
55	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Szwecji 9 mln mieszkańców
56	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Francji 60,7 mln mieszkańców
57	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Wlk. Brytanii 60,4 mln mieszkańców
58	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Niemiec 82,4 mln mieszkańców
59	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Rosji 143,4 mln mieszkańców
60	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Argentyny 39,5 mln mieszkańców
61	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Brazylii 186 mln mieszkańców
62	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Etiopii 73 mln / 2,5 mln mieszkańców
63	Podaj przybliżoną liczbę mieszkańców Stanów Zjednoczonych Ameryki (USA) 295 mln mieszkańców
64	Znajdź nazwy 3 krajów o największej liczbie mieszkańców (USA, Brazylia, Meksyk, Rosja, Ukraina, Niemcy, Wlk. Brytania, Francja, Włochy, Indonezja, Wietnam, Bangladesz, Japonia, Korea Południowa, Filipiny, Tajlandia, Pakistan, Iran, Irak, Turcja, Egipt, Nigeria, RPAfryki, Etiopia, Australia, Kanada) USA 291,6, Brazylia 187,5, Indonezja 219,9
5	Wskaż wśród wymienionych trzy państwa o najmniejszej liczbie ludności (Dania, Belgia, Finlandia, Nepal, Sri Lanka, Singapur, Timor Wschodni, Armenia, Kuwejt, Katar, Luksemburg, Słowenia, Litwa, Estonia, Malta, Cypr, Nikaragua, Honduras, Kostaryka, Barbados, Belize, Gambia, Gwinea Bissau, Gwinea Równikowa, Rwanda, Burundi, Wyspy Zielonego Przylądka, Dżibuti) Malta, Barbados, Wyspy Zielonego Przylądka.
6	Języki, którymi posługuje się w życiu codziennym więcej niż 50 mln ludzi na świecie Chiński-700 mln, angielski-370 mln, hindi-urdu-300 mln, hiszpanski-250 mln, rosyjski-160 mln, arabski,portugalski-140 mln, japonski-110 mln, bengalski-100 mln, francuski- 100mln, niemiecki-85 mln, włoski-60 mln.
67	Jakie języki należą do grupy języków indoeuropejskich? angielski, hiszpański, rosyjski, portugalski, bengalski, francuski, niemiecki, włoski, ukranski i marathi. (wszystkie europejskie za wyjątkiem języku Basków - (Słowiańskie, romańskie, germańskie, indoirańskie, i wszystkie inne europejskie z wyjątkiem Basków)
68	Jakie języki należą do językowej grupy germańskiej? angielski, flamandzki, holenderski, niemiecki, fryzyjski, duński, islandzki, norweski, szwedzki, farerski (na Wyspach Owczych)
69	Wskaż nazwy języków należących do językowej grupy ugrofińskiej węgierski i fiński, a także mordwiński i estoński
70	Wskaż nazwy języków należących do językowej grupy tureckiej języki ujgursko-oguzyjskie, kipczackie, karłuckie, oguzyjskie, kazachski, kirgiski, syberyjskie i język czuwaski
1	Wskaż nazwy języków należących do językowej grupy romańskiej . francuski, hiszpański, kataloński, portugalski, rumuński, retoromański, włoski
2	Językami sudańskimi mówią m. in. mieszkańcy krajów: Sudan, Mauretania, Nigeria, Etiopia, Uganda.
3	Do chamito-semickiej rodziny językowej należą m. in. hebrajski, asyryjski, arabski, berberyjski.
74	Jak można rozumieć proces urbanizacji Urbanizacja - Zespół przemian ekonomicznych, społecznych, kulturowych i przestrzennych, prowadzących do rozwoju miast i obszarów miejskich oraz wzrostu liczby ludności miejskiej i jej udziału w liczbie ludności państwa bądź regionu.
75	Wskaż fazy procesów urbanizacyjnych Wstępna urbanizacja Suburbanizacja Dezurbanizacja Reurbanizacja
76	Jak się nazywa ostatnia faza procesu urbanizacji Reurbanizacja, czyli urbanizacja `na nowo'
77	Co oznacza pojęcie suburbanizacji Suburbanizacja zachodzi w wyniki dalszej koncentracji ludności w miastach oraz rozwijania się obszarów podmiejskich. Napływająca ludność dotąd zamieszkała w dzielnicach centralnych stopniowo przenosi się na obszary podmiejskie. Rozrastają się przedmieścia wyludnia śródmieście
78	Na czym polega ostatni etap urbanizacji - dezurbanizacja Przemieszzczanie sie ludności z osrodków wielkomiejskich do strefy słabiej zaludnionej. Charakteryzuje sie kryzysem wielkiego miasta.
79	Na czym polega etap urbanizacji - kontr urbanizacja Proces reorganizacji terenów miejskich zamieszkałych przez człowieka, polegający na zmniejszeniu się zagęszczenia przebywającej na tych terenach ludności, oraz zmianie charakteru poszczególnych fragmentów miast na tereny typowo mieszkalne, lub jednolicie przemysłowe
80	Wskaż trzy powiązane ze sobą aspekty urbanizacji - Ekonomiczny - Demograficzny - Przestrzenny - Społeczny
1	Urbanizacja traktowana jako zjawisko demograficzne to... Z demograficznego punku widzenia urbanizacja jest równoznaczna z przemieszczaniem sie ludności ze wsi do miast. W związku z tym mówimy, że przechodzimy z obszarów mniejszej koncentracji do obszarów o wiekszej.
2	Urbanizacja traktowana jako zjawisko strukturalne to... Wyraża zwiazki miedzy urbanizacja a rozwojem gospodarczym imbardziej rozwiniety kraj, tym wiekszy jest jego stopien zurbanizowania. Postępy urbanizacji wiązą sie ze zmiana społecznego podziału pracy oraz przejsciem od cywilizacji pierwotnej(rolniczej) do cywilizacji rozwiniętej. Okres pierwotny charakteryzuje sie dominacja rolnictwa ok 89%. nastepnie stadium przejściowe cechuje spadek zatrudnienia w rolnictwie a wzrost w sektorze drugim czyli w przetwórstwie. W cywilizacji rozwinietej rosnie zatrudnienie w sektorze trzecim - usługach.
3	Urbanizacja traktowana jako zjawisko socjologiczne to... Urbanizacja w aspekcie społecznym pojmuje sie jako proces przysfajania miejskiego stylu zycia tzn. przyjmuje sie miejskie wartosci, postawy, wysoka umiejetnosc korzystania z urzadzen techniczno-organizacyjnych miasta. Miasto jest wiekszym skupiskiem ludnosci niz wieś, nastepuje wiec osłabienie więzi sąsiedzkiej, widoczny jest zanik więzi społecznych na rzecz instytucjonalnych.
84	Wskaż aglomeracje miejskie liczące powy żej 10 mln mieszkańców 1) Seul [21355tys] 2) Nowy Jork [21200tys] 3) Meksyk [18268tys] 4) Sao Paulo [17834tys] 5) Los Angeles [16374tys] 6) Bombaj [16368tys] 7) Czunking [15300tys] 8)Szanghaj [13342tys] 9) Kalkuta [13217tys] 10) Dakka [13181tys] 11) Delhi [12791tys] 12) Buenos Aires [12106tys] 13) Tokio [11830tys] 14) Karaczi [11794tys] 15) Dżakarta [11429tys] 16) Pekin [11363tys] 17) Rio de Janeiro [10872tys] 18) Teheran [10780tys] 19) Osaka [10601tys] 20) Kair [10345tys]
5	Jakim zespołem miejskim jest według definicji aglomeracja miejska Zespół jednostek osadniczych, ukształtowanych i zdominowanych przez jedno miasto. Zespół ten charakteryzują silne powiązania prowadzące do integracji społecznej i gospodarczej całego obszaru.
86	Które z wymienionych zespołów miejskich uważane są za 3 największe aglomeracje świata Tokio - Japonia, Nowy Jork, Seul - Korea Południowa.
87	Co to jest konurbacja miejska Co to jest konurbacja miejska - forma aglomeracji, - zespół równorzędnych pod względem pełnionych funkcji społeczno- gospodarczych miast
88	Znajdź wśród wymieniowych zespołów miejskich te, które są konurbacjami Te, które są konurbacjami - miasta Górnośląskiego Okręg Przemysłowego (GOP) - zagłębia Ruhry - zagłębia donieckiego - Lille-Ruobaix-Tonrcoing
9	Ile typów obszarów wyróżnia koncepcja rdzeni i peryferii w układach regionalnych J. Friedmana 5 obszarów: 1 rdzeń i 4 typy obszarów peryferyjnych
90	Wskaż nazwy typów obszarów peryferyjnych (wg koncepcji Friedman'a) Nazwy typów obszarów peryferyjnych - Peryferie przejściowe wstępujące - peryferie przejściowe zstępujące - strefy surowcowe - strefy kolonizacji rolniczej
1	Wskaż nazwy typów obszarów rdzeniowych (wg koncepcji Friedman'a) Rdzenie sa to terytorialnnie zorganizowane podsystemy spoleczeństwa odznaczajace sie wysoka zdolnoscia generowania innowacji. Koncentruje sie tu nowoczesny przemysł, usługi wyższego rzędu w tym dzialanosc badawczo-rozwojowa, a takze osrodki decyzyjne - ku nim splywaja zyski z peryferii za pośrednictwem przedsiębiorstw kontrolowanych w rdzeniu (sa to czesto korporacje miedzynarodowe)
	W koncepcji rdzeni i peryferii (J. Friedmana) wskazano na charakterystyczne deformacje regionów peryferyjnych. Jakie?
92	Na czym polega koncepcja niezrównoważonego wzrostu w strukturach regionalnych sformułowana przez G. Myrdala Gra sił rynkowych prowadzi zwykle do wzrostu, a nie do spadku nierówności między regionami. Siły te prowadzą do skupiania się w pewnych obszarach tych działalności, które przynoszą wzrastające przychody wraz ze wzrostem skali. Wzrost gospodarczy jest procesem, któremu towarzyszą długie okresy pogłębiających sie kontrastów regionalnych
3	Jaką postać ma formuła (wzór) umożliwiająca określenie zmian liczby ludności jakiegoś obszaru w zamkniętym okresie Pt - ZGONY + URODZENIA + NAPŁYW LUDNOŚCI - ODPŁYW LUDNOŚCI P - populacja t - czas
94	Wskaż główne przyczyny wysokiej liczby urodzeń w krajach rozwijających się - niska społeczna pozycja kobiet - wczesne dojrzewanie dziewczynek - wczesnosc i powszechne zawieranie małżenstw - nieznajomosc cyklu rozrodczego i metod planowania rodziny - religijnosc społeczenstw (kazda religia popierani prokreacje) - dzieci jako tania siła robocza - wysoka stopa urodzeń żywych (30-40/1000 mieszkańców) i spadkiem stopy zgonów, zwłaszcza noworodków, związana z poprawą warunków opieki zdrowotnej, higieny, - wydłużenie się średniej długości życia w wyniku zmniejszenia zachorowalności na wiele chorób, - relatywnie duży procentowy udział ludzi młodych w społeczeństwie (ok. 40-50%), - wysoka płodność kobiet, płodność to stosunek liczby urodzeń w danym okresie do liczby kobiet w wieku rozrodczym, - niski poziom wykształcenia ludności, w szczególności kobiet (co znacząco wpływa na niską aktywność zawodową kobiet) i niska świadomość odpowiedzialności seksualnej, planowania rodziny, - panujący model rodziny wielodzietnej, kształtowany przez religię, kulturę i środowisko zamieszkania, - niski poziom urbanizacji - wyjątek stanowią tu kraje Ameryki Łacińskiej, gdzie i stopa przyrostu naturalnego i wskaźnik urbanizacji są dość wysokie.
95	Wskaż główne przyczyny niskiego przyrostu naturalnego w krajach wysoko rozwiniętych - wysoki poziom aktywnosci kobiet, powszechnosc kształcenia i podnoszenia kwalifikacji - późne zawieranie małżenstw - duza odpowiedzialnosc za posiadanie potomstwa (model rodziny małodzietnej) - spadek stopy urodzeń żywych (ok. 10 na 1000 mieszkańców) i wzrost stopy zgonów (na 1000 osób przypada ponad 10 zgonów), - starzenie się społeczeństw - maleje odsetek dzieci i młodzieży, rośnie osób starych (obecnie wynoszą one odpowiednio 25-30% i 15-20%), - wydłużającą się średnią długość życia w wyniku rozwoju medycyny, wysokiej jakości opieki lekarskiej, powszechności diet, dbałości o środowisko naturalne człowieka, - mała liczba kobiet w wieku rozrodczym, dodatkowo charakteryzująca się niską płodnością (w Niemczech na jedną kobietę przypada 1,3 dziecka), - wysoki poziom zurbanizowania i większy udział procentowy osób zamieszkałych w miastach, który wpływa na większą dostępność edukacji (lepsze wykształcenie ludności), większą aktywność zawodową i wzrost aspiracji zawodowych kobiet, - powszechnie akceptowany model małej rodziny (2+1 lub 2+2), przesunięcie wieku zawierania małżeństw, rosnąca liczba ludności żyjącej samotnie (w Szwecji średnia ilość zawieranych małżeństw wynosi poniżej 5), - wzrost świadomości planowania rodziny, szersze stosowanie antykoncepcji, - szeroki wachlarz usług i dóbr, z których rodziny wielodzietne mogą korzystać w ograniczonym stopniu.
6	Jaki jest układ liczby urodzeń i zgonów w pierwszej fazie tzw. przejścia demograficznego (pierwotnej) Pierwsza faza rozwoju demograficznego charakteryzuje sie niskim przyrostem naturalnym przy wysokim poziomie urodzen i zgonów. Ruch naturalny ludnosci w tym etapie kształtowany jest przez naturę.
7	Jaki jest układ liczby urodzeń i zgonów w ostatniej fazie tzw. przejścia demograficznego (europejskiej) Spadek liczby liudności w określonym czasie na danym obszarze. Faza ta charakteryzuje sie wystapieniem ubytku naturalnego ludności, charakteryzuja sie nia stare społeczenstwa krajów europy zachodniej Austria, Niemcy, Szwecja...
98	Czym charakteryzuje się faza tzw. eksplozji demograficznej w rozwoju ludnościowym Jest to druga faza przejscia demograficznego tzw. faza wczesnego rozrostu; utrzymuje sie wysoka stopa urodzen, stopa zgonow spada. Spadek zgonow jest wynkiem lepszego wyzywienia, wzrostu higieny, opanowania epidemii, stabilnosci politycznej. Jest to faza najwiekszego przyrostu naturalnego. Wspólczesnie eksplozja demograficzna objęte sa kraje Afykanśkie.
9	Jak się nazywa się 3 fazę tzw. przejścia demograficznego Implozja demograficzna - wysoki przyrost naturalny wykazujacu tendencje do obniżania sie czego powodem jest szybsze obnizanie sie urodzen niz zgonów. Obecnie mozna zaobserwowac w Brazyli, Meksyku, Indiach i Indonezji.
100	Na czym polega wzorzec zmian ludnościowych określany jako tzw. przejście demograficzne Historyczny proces zmian polegajacy na zmianach ruchu naturalnego oraz jego elementów (urodzen i zgonów) pod wpływem rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego. Istota tych przemian jest spadek umieralnosci a dopiero później spadek rozrodczosci. Kazdy kraj świata przechodził, przechodzi lub bedzie przechodził przez wszystkie fazy tego rozwoju, nie omijając zadnej z nich, a kolejnosc faz jest niezmienna: - równowaga pierwotna - eksplozja demograficzna - implozja demograficzna - równowaga nowoczesna - regres demograficzny.
1	Jakie elementy składają się na określenie ruchu naturalnego ludności Ogół zjawisk demograficznych takich jak urodzenia, zgony, małżeństwa i rozwody związanych z naturalną, biologiczna reprodukcja ludności.
2	Jaką wielkość osiągnie (wg prognoz demograficznych sporządzonych przez ONZ) liczba mieszkańców Ziemi w 2150 roku (tzw. prognoza średnia) W połowie XXII wieku będzie nas około 10 - 12 mld
3	Znajdź główne punkty czasowe krzywej wzrostu ludności świata (okresy charakterystycznych zmian w zaludnieniu świata) 80 mln - 1000 p.n.e. 250 mln - 400 r. - przełom ery starożytnej i nowożytnej 350 mln - 1000 r. 500 mln - 1650 r. 1 mld - 1850 r. 2 mld - 1930 r. 4 mld - 1975 r. 5 mld - 1988 r. 6 mld - 1999 r. lub inaczej: W rozwoju ludności były 2 fale wznoszące się, każda z nich odpowiada kolejnym przełomom technologicznym: - rewolucja rolnicza [ok. 10000 lat temu] (z koczowniczego na rolnictwo) - rewolucja przemysłowa [300 lat temu]
4	Jaką funkcją można opisać krzywą wzrostu ludności świata Krzywa logistyczna
5	W jakim okresie liczba mieszkańców ziemi przekroczyła 500 mln osób W 1650 r. - XVII w
6	Kiedy liczba mieszkańców ziemi przekroczyła miliard W 1850 r. - XIX w
7	Kiedy liczba mieszkańców ziemi przekroczyła 6 miliardów w 1999r
8	Podaj wielkość populacji ludzi na Ziemi (+/-) w okresie późnego średniowiecza (około 1650 r) 500 mln
9	Ludność w wieku przedprodukcyjnym to... od 0 - 17 lat
110	Ludność w wieku produkcyjnym starszym to... Wiek produkcyjny starszy: - 46- 60l. [kobiety] - 50-65l. [mężczyźni]
1	Ludność w wieku poprodukcyjnym to... Wiek poprodukcyjny: - kobiety - 60 lat i więcej - mężczyźni - 65 lat i więcej
112	Termin maskulinizacja oznacza… Maskulinizacja - określa liczbę (nadwyżke) mężczyzn przypadającą na 100 kobiet
113	Termin feminizacja oznacza... Feminizacj - określa liczbę (nadwyżke) kobiet przypadającą na 100 mężczyzn
114	Tzw. piramida wieku ludności w kształcie „walca” oznacza, że... Piramida taka charakterystyczna jest dla krajów rozwijających się, w których obniża się poziom urodzeń a wydłuża sie długośc zycia. Liczba zgonów jest równa liczbie urodzeń.
115	Tzw. piramida wieku ludności w kształcie „trójkąta o szerokiej podstawie” oznacza, że... Piramida taka charakterystyczna jest dla krajów w których panuje wysoki poziom urodzeń i krótki czas zycia. Są to kraje będące w eksplozji demograficznej.
116	Tzw. piramida wieku ludności w kształcie „odwróconej gruszki” oznacza, że... Jest to społeczeństwo stare, w którym niski przyrost naturalny sprawia, że zmniejsza się liczebność dzieci i młodzieży, a wzrasta udział ludności w wieku starszym
7	Struktura zatrudnienia ludności to podział na sektory gospodarki. Jakie? Poszczególne sektory gospodarki obejmują: -I sektor- rolnictwo, leśnictwo, rybactwo i rybołówstwo -II sektor- przemysł wydobywczy, przetwórczy i budownictwo -III sektor- usługi: transport, handel, gospodarkę komunalną, oświatę, służbę zdrowia, kulturę, bankowość, turystykę i inną działalność nieprodukcyjną. Rozwój społeczno-gospodarczy poszczególnych krajów można podzielić na 3 etapy: przedindustrialny, industrialny i postindustrialny.
8	Czego dotyczy koncepcja bazy ekonomicznej miasta Koncepcja bazy ekonomicznej miasta dotyczy podziału ludności miasta na grupy: egzogeniczną i endogeniczną - egzogeniczna (zewnętrzna) - do tej grupy zaliczane są osoby trudniące się działalnością, która jest warunkiem powstania i rozwoju miast (wszystkie rodzaje działalności skierowane na zewnątrz miasta); ludność, która poprzez swoją działalność ukierunkowana jest na zewnątrz miasta (eksportowa np. ludzie pracujący w przemyśle). Jest to ludność związana z funkcjami miastotwórczymi. - endogeniczna - (wewnętrzna) skupia osoby zajmujące się działalnością, która decyduje o poziomie społecznych warunków bytu ludności zamieszkałej w mieście; ludność, której działalność ukierunkowana jest do wewnątrz miasta i ta grupa ludzi pełni funkcje uzupełniające, np. usługi
9	Czego dotyczy teoria nazywana regułą wielkości-kolejności miast (rank-size rule) Reguła ta brzmi następująco: "Jeżeli zbiór miast i osiedli określonego obszaru stanowi regionalny system osadniczy, to wówczas zbiór ten uporządkowany wg wielkości, posiada charakterystyczny rozkład, nadający się do generalizacji i zdefiniowania matematycznego" Istota tego rozkładu sprowadza się do tego że liczba ludności danej jednostki osadniczej (miasta) jest uzależniona od liczby ludności miasta największego w danym systemie osadniczym oraz kolejnej pozycji tej jednostki, jaka zajmuje ona po uszeregowaniu wszystkich jednostek osadniczych w danym systemie osadniczym od największej do najmniejszej
120	Jaką zależność oznaczają wykresy wielkości-kolejności miast Krzywa rozkładu często cechuje się dużą stałością kształtu w czasie, choć ze wzrostem (lub spadkiem) liczby ludności następują przesunięcia krzywej w stosunku do osi odniesienia. Zjawisko to jest związane ze stymulowanym przez czynniki zewnętrzne (alochtonicznym) wzrostem danego systemu osadniczego. Można je ponadto potraktować jako dowód trwałości i dużej bezwładności systemów osadniczych. Zbyt małe jednostki osadnicze, nie spełniające żadnych ważniejszych funkcji gospodarczych, nie są objęte działaniem reguły kolejności i wielkości. Oznacza to, że w miejscu załamania krzywej na wykresie reguła przestaje działać. Owo gwałtowne odchylenie krzywej od rozkładu jednostek osadniczych, uporządkowanych wg wielkości i kolejności, ku dołowi pojawia się przy przejściu do kategorii małych jednostek osadniczych nie mających funkcji miejskich. Badając zmianę położenia punktów odpowiadających poszczególnym jednostkom osadniczym w danym regionie względem prostej ilustrującej stan równowagi systemu, możemy określić czy w danym systemie zachodzą tendencje do koncentracji. Otóż jeśli punktu znajdujące się poniżej prostej przesuną się nad nią, to należy to wiązać z procesem wzrostu gospodarczego i napływu ludności do większych miast w danym regionie przy jednoczesnym zmniejszaniu się liczby ludności zamieszkałej w małych jednostkach osadniczych.
1	Co oznacza (opisuje) tzw. wykładnik kontrastu (reguła wielkości-kolejności miast) Wartość wykładnika kontrastu systemu osadniczego charakteryzuje odchylenie rozkładu jednostek osadniczych danego systemu (regionu) od stanu idealnego. W przypadku przewagi tendencji do koncentracji nad tendencja do dyspersji (rozproszenia) ludności w danym systemie osadniczym wykładnik jego kontrastu jest wartością większą od jedności. Jeśli natomiast tendencja do dyspersji dominuje nad tendencja do koncentracji, wykładnik kontrastu systemu osadniczego przyjmuje wartość z przedziału 0<q<1. W przypadku równowagi tych sił współczynnik q wynosi 1 Tak wiec współczynnik kontrastu systemu osadniczego większy od jedności, świadczy o dużej koncentracji ludności, zaś wskaźniki niższe od jedności wskazują na jej rozproszenie.
2	Czego dotyczą teorie rozwoju przestrzennego miast Dotyczą one cyklu życiowego miasta, którego pierwsza faza stwarza warunki rozwoju. Atrakcyjność miasta w tym punkcie jest tak silna, że jego rozwój przekracza rozmiary optymalne, wskutek czego następuje spadek aktywności i substytucji miejskiej. Spadek ten stabilizuje się na poziomie, na którym działanie sił skupiających i rozpraszających równoważy się.
3	Jakie są główne założenia tzw. sektorowego modelu struktury przestrzennej miasta Model sektorowy zakłada, że miasta rozwijają się głównie wzdłuż arterii transportowych, które oddziałują na użytkowanie ziemi w podobny sposób tworząc sektory przypominające ramiona gwiazdy. Akcentuje się przy tym, że użytkowanie ziemi wewnątrz każdego sektora jest podobne. Typy użytkowania ukształtowane początkowo w pobliżu centrum miasta rozprzestrzeniają się na zewnątrz w miarę jego rozrostu. Wraz z rozwojem miasta obszary mieszkaniowe o wyższym standardzie, początkowo skupione w centrum, przesuwają się wzdłuż głównej arterii transportowej, wypierając zabudowę mieszkaniową o niższym standardzie. Końcowym rezultatem takiego rozwoju jest powstanie sektorowego układu użytkowania ziemi.
4	Jakie są główne założenia tzw. modelu policentrycznego struktury przestrzennej miasta Autorzy modelu wieloośrodkowego postrzegają miasto jako układ mozaikowy. Chociaż w wielu miastach głównym ośrodkiem (węzłem, rdzeniem) było początkowo centrum handlowo-usługowe, z czasem miasta te rozprzestrzeniając się wytworzyły odrębne ośrodki. Są 4 przyczyny wytwarzania się takiego układu przestrzennego: 1) różne rodzaje działalności gospodarczej wymagają specjalnych urządzeń i udogodnień, a zatem również określonych lokalizacji (np. ośrodek handlowo-usługowy musi być zlokalizowany na terenie łatwo dostępnym, natomiast zakłady przemysłowe wymagają rozległych terenów, urządzeń infrastrukturalnych, dróg dojazdowych) 2) niektóre rodzaje działalności mogą tworzyć odrębne grupy formujące się na zasadzie korzystnego współdziałania, grupy te mogą dać początek nowym ośrodkom 3) niektóre rodzaje działalności gospodarczej mogą pozostawać ze sobą w konflikcie np. mieszkalnictwo i przemysł uciążliwy dla otoczenia 4) nie wszystkie rodzaje działalności mogą podołać wysokim kosztom nabycia lub dzierżawy gruntów ; działania mniej konkurencyjne musza rezygnować z najdogodniejszych lokalizacji szukać innych miejsc aby stworzyć tam zgrupowania, ośrodki.
5	Jakie są czynniki wyznaczające lokalizację przemysłu w przestrzeni wg A. Webera Dla Alfreda Webera pierwszoplanowymi czynnikami lokalizacji były: koszty transportu, koszty siły roboczej (pracy),koszty surowców, materiałów i energii oraz tzw. korzyści aglomeracji
6	Co to są izodapany Izodopany - to linie łączące punkty o jednakowych całkowitych kosztach transportu na jednostkę produkcji, tzn. linie łączące punkty dla których koszt określonych kombinacji przewozów ładunku jest równy. Każda kombinacja składa się z dwóch elementów: dowozu surowców i półfabrykatów do fabryki oraz odwiezienia gotowego produktu do miejsc sprzedaży.
7	Z jaką teorią kojarzy się tzw. trójkąt Varignona, czego dotyczy ta teoria? Trójkąt ten kojarzy się z teoria lokalizacji Alfreda Webera, a dotyczy lokalizacji działalności gospodarczej.
8	Co oznaczają i wyznaczają wierzchołki trójkąta Varignona? Trójkąt lokalizacyjny- trójkąt ten budujemy łącząc ze sobą liniami prostymi punkty zaopatrzenia i zbytu. Punkt minimalnych kosztów transportu powinien się znajdować wewnątrz tego trójkąta, przy czym wszystkie punkty (miejscowości) znajdujące się w obrębie tego trójkąta powinny być komunikacyjnie dostępne, czyli posiadać połączenie z punktami zaopatrzenia i zbytu.
9	W jakiej koncepcji czynników lokalizacyjnych wymienia się tzw. korzyści aglomeracji W teorii Webera dotyczącej koncepcji lokalizacji przemysłu.
130	Kiedy ujawniają się korzyści aglomeracji Korzyści aglomeracji pojawiają się jedynie w pewnych przedziałach wielkości aglomeracji. Zależnie od warunków ekonomicznych, społecznych i przyrodniczych istniejących na danym terenie oraz struktury przemysłu granice opłacalności dalszego rozwoju aglomeracji kształtują się różnie. Zbyt wielka aglomeracja może doprowadzić do pojawienia się wielu zjawisk ujemnych - niekorzyści aglomeracji. Według Webera lokalizacja w aglomeracji jest opłacalna dopóty, dopóki obniżka kosztów wytwarzania na jednostkę wyrobu gotowego z tego tytułu będzie wyższa niż wzrost całkowitych kosztów spowodowany odejściem od punktu minimalnych kosztów transportu. Korzyści aglomeracji występują w 3 postaciach: jako korzyści skali, lokalizacji i urbanizacji.
1	W której teorii lokalizacyjnej przyjmuje się założenie, że na rynku istnieje wolna konkurencja między sprzedawcami dążącymi do maksymalizacji zysku Teoria ekonomi - Lokalizacji produkcji rolnej - Thunen.
2	Kiedy mamy do czynienia z lokalizacją surowcową w gospodarce Największe skupiska przemysłu i ludności wytworzyły się w regionach wydobycia surowców naturalnych (węgiel, ruda żelaza). Było to najbardziej widoczne w XIX wieku. Punkt minimalnych kosztów transportu umiejscowił się w rejonie surowcowym (teoria Webera).
3	Które z wymienionych procesów zaliczamy do zmiennych elementów (w ludzkim horyzoncie czasowym) w środowisku człowieka Są to procesy powierzchniowe- związane z klimatem, geosferą i hydrosferą. 2 typy zmian: - Krótkookresowe-związane pogodą( tydzień, kilka tygodni), ich charakter zależy od miejsca na ziemi, zjawiska związane np. z poziomem wód w rzekach, oceanach, pływy, zmiany w pokrywie roślinności- ale wszystkie regularne. - Nieregularne- których czasu nie można przewidzieć- jedynie określić prawdopodobieństwo, np. trzęsienia ziemi, powodzie, wybuchy wulkanów
4	Na czym polega różnica między określeniami środowisko przyrodnicze i środowisko geograficzne PRZYRODNICZE - ogół czynników biotycznych i abiotycznych stworzonych przez przyrodę (najczęściej mamy do czynienia ze środowiskiem przyrodniczym przekształconym przez człowieka) np. lasy (drzewa jednorodne gatunkowo). GEOGRAFICZNE - tworzą elementy środowiska przyrodniczego + elementy antropogeniczne. (Środowisko geograficzne - jest to takie środowisko życia, w którym elementy wytworzone przez człowieka zaczynaja dominowac)
5	Jakim kierunkiem badawczym jest geografia osadnictwa Geografia osadnictwa - dział geografii społeczno-ekonomicznej zajmujący się rozmieszczeniem oraz układami przestrzennymi wszystkich typów i rodzajów osiedli ludzkich. Zakres tematyczny geografii osadnictwa: - stosunek osadnictwa do środowiska geograficznego (w makro- i mikroskali), - fizjonomia osiedli ludzkich, - morfologia osiedli ludzkich, - badania funkcjonalne osadnictwa, - przestrzeń osadnicza, - sieć i system osadniczy.
6	Na czym polega gospodarka autarkiczna jednostki przestrzennej (np. państwa, regionu, miasta) Samowystarczalność gospodarcza, polityka autarkiczna jest sprzeczna z międzynarodowym podziałem pracy i prowadzi do sztucznej izolacji gospodarki.
7	Jakich zjawisk dotyczą teorie rozwoju przestrzennego miast Dotyczą one cyklu życiowego miasta, którego pierwsza faza stwarza warunki rozwoju. Atrakcyjność miasta w tym punkcie jest tak silna, że jego rozwój przekracza rozmiary optymalne, wskutek czego następuje spadek aktywności i substytucji miejskiej. Spadek ten stabilizuje się na poziomie, na którym działanie sił skupiających i rozpraszających równoważy się.
8	Wskaż główne założenia teorii rozwoju wielordzeniowego (policentrycznego) struktury miejskiej Miasto jako układ mozaikowy - miasta rozprzestrzeniając się stworzyły oddzielne ośrodki. Przyczyny: - różne działalności gospodarcze wymagają specjalnych urządzen i udogodnień ->dobra lokalizacja - niektóre działalności mogą tworzyć odrębne grupy. Te grupy tworzą nowe ośrodki. - konflikt między działalnościami np. mieszkalnictwo - przemysł (taki denerwujący) - nie wszystkie działalności mogą znieść wysokie koszty nabycia/dzierżawy gruntu
9	Jakie są główne założenia tzw. koncentrycznego modelu struktury przestrzennej miasta Przedstawia przestrzenny rozrost miasta, zwłaszcza jego terenów mieszkaniowych, składa się z stref koncentrycznych: centrum handlowo-usł. (srodek koła), przemysł lekki (1 pierscien), mieszkań o niskim standardzie (2 pierscień), mieszkań o średnim standardzie (3 pierscien), mieszkań o wysokim standardzie (4 pierscien), dojazdów do pracy (5 pierscien)
140	W teorii koncentrycznej struktury miasta mieszkańcy o najwyższych dochodach lokują się... W 4 pierscieniu.
1	Jakie są główne założenia tzw. sektorowego modelu struktury przestrzennej miasta Miasta rozwijają się wzdłuż arterii transportowych, które oddziaływują na użytkowanie ziemi w podobny sposób, tworząc sektory przypominające ramiona gwiazdy, użytkowanie ziemi wewnątrz każdego sektora jest podobne,
2	Jakie zjawisko można ocenić posługując się krzywą Lorenza Krzywa Lorenza ilustruje koncetracje ludności. Polega na porównaniu powierzchni i liczby ludnosci poszczególnych jednostek badanego obszaru.
3	Na czym polega analiza tzw. krzywej koncentracji Lorenza Im bardziej jest oddalona krzywa Lorenza od lini ekwipartycji tym wieksza jest nierównomiernosć rozmieszczenia ludnosci.
4	Jakie są cechy rolnictwa ekstensywnego? Cechuje sie małymi nakładami pracy i kapitału oraz niskimi efektami produkcji
5	Które z tzw. praw migracji, sformułowanych przez E.G. Ravensteina, nie w pełni realizują się współcześnie - głównym kierunkiem migracji jest przemieszczanie się ze wsi do miasta - kobiety migruja na krótkie odległości - mieszkancy miast mają mniejsze sklonnosci do migracji niz mieszkancy wsi
	Wskaż główne kierunki współczesnych międzynarodowych migracji zarobkowych na świecie
6	Co oznacza termin migracja brutto? Ogólną liczbę migrujących określa się jako migrację brutto. Jest to suma ludności napływowej na dany teren w określonym czasie i ludności odpływowej
7	Na czym polega różnica pomiędzy terminami: ruchliwość populacji (mobility) i migracja Ruchliwość ludności dotyczy zawodowej zmiany struktury społeczeństw (w poziomie i pionie), a migracja to wyłącznie zmiana miejsca zamieszkania.
8	Jakie kryteria charakteryzują zjawisko migracji •Kryterium przyczyny •Kryterium odległości •Sposób podejmowania decyzji •Liczba migrantów •Trwałość zmian •Zasięg •Czas trwania •Kierunek przemieszczania się •Czynniki wypychające / przyciągające •Bariery polityczne, językowe, kulturowe, infrastrukturalne
9	Jak klasyfikuje się migracje ze względu na kierunek ruchu 1.przemieszczenia międzynarodowe 2.przemieszczenia między ośrodkami miejskimi 3.przemieszczenia miasto-wieś i odwrotnie 4.przemieszczenia na obszarach wiejskich
150	Jakie są główne potoki migracyjne na świecie w czasach nowożytnych Migracje ekonomiczne do RFN i miedzykontynentalne do USA
1	Kto sformułował model przejścia migracyjnego G.K. Zipf
2	Z jakich faz składa się proces rozwoju ludnościowego w modelu przejścia migracyjnego W procesie rozwoju ludnościowego można wyróżnić 4 fazy: - faza diagnostyczna - rozpoznawanie problemów przestrzeni - - faza prognostyczna - przewidywanie przyszłego rozwoju zjawiska - - faza optymalizacji - wybór najlepszych rozwiązań - - faza wychowawcza - zrozumienie relacji człowiek-środowisko
3	Jakie zależności wyjaśnia się w tzw. modelu migracji opracowanym przez G.K. Zipfa Zależności między liczbą mieszkańców, odległością do celu i przepływami.
4	Z jakich elementów składa się współczynnik efektywności migracji ze współczynnika netto i brutto
5	Jak nazywa się teoria porządkująca prawidłowości rozmieszczenia miast w przestrzeni Teoria ośrodków centralnych
6	Kto sformułował teorię porządkującą prawidłowości rozmieszczenia miast w przestrzeni Wolter Christaller
7	Jakie są główne założenia teorii ośrodków centralnych sformułowanej przez Christallera - o powstaniu i rozwoju miast decyduje to czy są one w stanie zapewnic egzystencje ludzi w tych miastach - dobra i usługi centralne utorżsamia z funkcjami centralnymi - ośrodkiem centralnym bedzie miasto które spełnia funkcję centralne. Osrodkiem xcentralnym moze byc jednostka mniejsza która organizuje życie otaczających obszarów - dobra centralne wyzszego rzedu są wykonywane w osrodkach wyzszego rzedu, z kolei dobra nizszego rzedu wykonywane są zarówno w osrodkach wyższego jak i niższego rzedu. - obszar uzupełniający jest niezbedny do powstania i rozwoju opśrodka centralnego - zasieg rynkowy to odległość którą ludnośc bedzie pokonywać aby nabyć towar z danego ośrodka
8	Jaką zasadę uwzględnia się w modyfikacjach modelu rynkowego (heksagonalnego) teorii miejsc centralnych Zasada zastępowania założeń abstrakcyjnych przesłankami bardziej zbliżonymi do rzeczywistości i obserwowanie konsekwencji tych zmian dla wyniku końcowego.
9	Jaki kształt ma schemat sieci ośrodków centralnych w koncepcji sformułowanej przez Christallera Ma kształt heksagonalny (sześciokątny)
160	Jaka cecha charakteryzuje system osadniczy wg klasycznej teorii ośrodków centralnych (W. Christallera) - w systemie osadniczym tworzą się odrębne typy wielkościowe osiedli, wielkość osiedli wyznacza ilość spełnianych przez nie funkcji centralnych - im większe są osiedla, tym mniejsza jest ich liczebność - układ heksagonalny, charakterystyczny zasięg oddziaływania osiedli w kształcie sześcioboków - model o równomiernej obsłudze - model podporządkowany zasadzie komunikacyjnej - model podporządkowany zasadzie administracyjnej
1	Ile poziomów hierarchicznych w sieci osadniczej wyróżnił w teorii ośrodków centralnych W. Christaller Wyróżnił 7 poziomów: - stolica - miasto prowincjonalne - miasto regionalne - miasto okręgowe - miasto powiatowe - miasto gminne - miejscowości targowe.
	Dlaczego, wg teorii ośrodków centralnych zasięg oddziaływania osiedla targowego (najniższego rzędu) wynosi 4-7 km? z powodu charakterystycznego zasięgu oddziaływania osiedli w kształcie sześcioboków
2	Na czym polegały modyfikacje koncepcji teorii ośrodków centralnych (W. Christallera) A. Losch dołożył analize komunikacji . A. Isard zmodifikował model A. Loscha, różnikując komikacyjne sieci
3	Czego dotyczy teoria sformułowana przez J.H. Thünena Dotyczy lokalizacji produkcji rolnej.
4	Jakie są główne założenia teorii sformułowanej przez J. H. Thünena Zróżnicowanie produkcji rolnej wynika z położenia strefy względem rynku zbytu, ceny rynkowej, produkowanego towaru oraz jego masy. Generalnym warunkiem jest minimalizacja kosztów transportu.
5	Wskaż główne regiony kulturowe świata -anglo-amerykański -europejski -wschodniosłowiański -Ameryki Łacinskiej -islamski -Afryki Płd i Środkowej -japoński -chinski -indyjski -Azji Płd-Wsch. -australijski -pacyficzny
6	Ile regionów głównych wyodrębniono w koncepcji regionów kulturowych świata W koncepcji tej wyodrębniono 14 regionów.
7	Jakie czynniki stały się podstawą wyodrębnienia regionów kulturowych świata?
8	Czym różnią się pojęcia funkcji endogeniczne i egzogeniczne miasta - endogeniczne - obejmują działalność mającą na celu zaspokojenie własnych potrzeb miasta, maja charakter lokalny. - egzogeniczne - obejmują działalności ponadlokalne, na rzecz otoczenia świata zewnętrznego, stanowią o istocie miasta.
9	Jakie rodzaje działalności obejmujemy pojęciem funkcji endogenicznych miasta Ochrona zdrowia, edukacja, finanse,
170	Jakie rodzaje działalności obejmujemy pojęciem funkcji egzogenicznych miasta Administracyjna, polityczna, kulturalna, komunikacyjno-transportowa
1	Wskaż państwa, które z powodzeniem realizują tzw. politykę ekorozwoju Szwecja, Norwegia, Finlandia, Belgia, Holandia, Szwajcaria.
2	Na czym polega tzw. polityka ekorozwoju EKOROZWÓJ - jest próbą zmiany dotychczasowych priorytetów gospodarczych i politycznych w skali globalnej. Koncepcja ekorozwoju opiera się na założeniu, że gospodarkę kraju należy prowadzić zgodnie z naturalnymi uwarunkowaniami przyrodniczymi, respektując prace ekologiczne w kształtowaniu przestrzeni społeczno - ekonomicznej. To taki przebieg rozwoju gospodarczego, który nie narusza nieodwracalnie środowiska życia człowieka, godząc prawa przyrody i prawa ekonomii.
3	Jak można przełożyć na jęz. polski pojęcie sustainable development Koncepcja ekorozwoju powstała w latach 60.i 70., a rozwinęła się w latach 80.i 90. Zakłada ona zrównoważony rozwój społeczeństw(sustainable development), w koncepcji tej zakłada się uznanie nadrzędności wymogów ekologicznych nad gospodarczymi i bytowymi celami działalności człowieka. Celem tego działania jest utrzymanie stałości stanów równowagi w środowisku.
4	Wymień ograniczenia w rozwoju ludnościowym związane z funkcjonowaniem barier osadnictwa -bariera świetlna: ogranicza warunki życia przez deficyt lub nadmiar światła -bariera termiczna: jest powiązana z barierą świetlną, gdyż długość dnia i wysokość słońca mają decydujący wpływ na temperaturę powietrza na danym obszarze. Utrudnia ona zaludnienie niektórych obszarów w sposób pośredni, poprzez ograniczoną wegetację roślin i warunki hodowli zwierząt -bariera wodna: barak wody lub jej nadmiar utrudnia stałe zasiedlenia terenów -bariera wysokości(grawitacyjna): wiąże się z położeniem nad poziomem morza i konfiguracją terenui,bariera ciśnieniowa powstaje w sferze położonej powyżej 5000m n.p.m., nachylenie stoków również utrudnia gospodarkę rolną oraz ogranicza transport.
5	Wskaż podstawowe bariery rozwoju osadnictwa bariera: świetlna, termiczna, wodna, wysokości(grawitacyjna)
6	Wskaż czynniki sprzyjające zaludnieniu obszarów - dobre warunki glebowe - dostęp do wody - korzystne warunki klimatyczne - równinna rzeźba terenu - bliskość morza - obecność surowców mineralnych - przemysł - wysoki poziom rozwoju gospodarczego
7	Dlaczego w strefie szerokości geograficznej 20-50N (północnej) mieszka blisko 90% ludności świata?
8	Wskaż obszary nie zaludnione i bardzo słabo zaludnione w skali globalnej Północna Rosja, Syberia, Grenlandia, Alaska, Nowa Gwinea, Zach. Brazylia, Amazonia, Islandia, Australia, Sahara, Norwegia, Płd-Zach Afryka, Himalaje, Płw. Arabski.
9	Jakie są cechy rolnictwa ekstensywnego? Niskie nakłady pieniędzy i środków pracy w przeliczeniu na hektar użytków rolnych. Oczekiwane plony zależą od klimatu, dostępu do wody i rodzaju gleby, z reguły są jednak stosunkowo niskie (hodowla bydła, uprawa zbóż). Zmechanizowanie, mało nawozów. Cechuje sie małymi nakładami pracy i kapitału oraz niskimi efektami produkcji
180	Jakie są cechy rolnictwa intensywnego? Związany jest z dużymi nakładami pracy żywej i uprzedmiotowionej w celu uzyskania wysokich efektów produkcyjnych.
1	W jakich krajach mieszkają wyznawcy buddyzmu stanowiąc większość mieszkańców Sri Lanka, Birma, Tajlandia, Laos, Nepal, Kambodża,
2	W jakich krajach mieszkają wyznawcy prawosławia stanowiąc większość mieszkańców Białoruś ,Rosja, Ukraina
3	W których krajach mieszkają wyznawcy protestantyzmu, stanowiąc istotną część ludności Skandynawia, północne Niemcy, W.Brytania, USA, Litwa
4	W jakich krajach mieszkają wyznawcy islamu stanowiąc większość mieszkańców Algieria, Egipt, Iran, Pakistan, Arabia Saudyjska, Turcja, Maroko, Malezja, Iran
5	W jakich krajach mieszkają wyznawcy islamu stanowiąc znaczącą mniejszość Turcja, Serbia
6	Jakie kraje zamieszkują przedstawiciele rasy negroidalnej, stanowiąc większość Afryka, Tasmania, Ameryka Południowa,
7	Jakie kraje zamieszkują przedstawiciele rasy europeidalnej, stanowiąc większość Europa, Północna Afryka, Południowo-zachodnia Azja, Płn. Ameryka, cz. Australii
8	Jakie kraje zamieszkują przedstawiciele rasy australoidalnej, stanowiąc istotną część ludności Madagaskar, Azja, Grenlandia
9	Obszary przejściowe między rasami - Kolumbia (jakimi?) europeidalna [śródziemnomorska] +mongoloidalna [mongoloidzi amerykańscy]
190	Obszary przejściowe między rasami - Etiopia (jakimi?) europeidalna [śródziemnomorska] +negroidalna [negroidzi właściwi]
1	Obszary przejściowe między rasami - Kazachstan (jakimi?) europeidalna [śródziemnomorska] +mongoloidalna [mongoloidzi azjatyccy i Eskimosi]
2	Obszary przejściowe między rasami - Madagaskar (jakimi?) mongoloidalna [mongoloidzi azjatyccy i Eskimosi] + negroidalna [negroidzi właściwi]
3	Obszary przejściowe między rasami - południowe Indie (jakimi?) Europeidalną a negroidalną (gałąź oceaniczna)
4	Jakie mierniki ekonomiczne są wykorzystywane do określenia poziomu rozwoju gospodarczego krajów PKB, warunki mieszkaniowe, usługi i edukacja
5	Jakie elementy składają się na tzw. Human Development Index (HDI) - wskaźnik rozwoju społecznego srednia oczekiwana długość zycia, PKB na jednego mieszkanca, alfabetyzacja ludnośći
6	Ośrodki miejskie w swoim rozwoju napotykają na ograniczenia środowiskowe, infrastrukturalne i inne. Jakie są główne założenia teorii związanej z przestrzennymi ograniczeniami rozwoju miast Jest to teoria progów i barier sformułowana przez B. Malisza. Pkt. wyjścia dla sformułowania tej teorii było stwierdzenie, że: - miasta nie rozwijają sie w sposób ciągły lecz skokowy - nakłady związane z rozwojem miast mogą być nakładami: * normalnymi(zależne od cech budowanych obiektów) * progowymi(zależne od cech terenu i zasobów majątku trwałego) * eksploatacyjnymi(związanymi z funkcjonowaniem miasta i wykazującymi tendencje do skokowego przyrostu po przekroczeniu pewnych progów wielkości miasta) Rodzi to dwa problemy ekonomiczne: - mamy do czynienia ze znacznym "zamrożeniem" środków wydatkowanych na przekroczenie progów rozwojowych, a dających pełny efekt dopiero po pełnym wykorzystaniu - dla każdego miasta istnieje pewnien próg rozwoju, którego przekroczenie może okazać się zbyt kosztowne i nieuzasadnione na danym etapie rozwoju danego przestrzennego systemu spoleczno- ekonomiczego
7	Gdzie w przestrzeni, wg teorii lokalizacji sformułowanej przez A. Löscha, winno być umiejscowione przedsiębiorstwo W punkcie zapewniającym sprzedaż produkcji przy mozliwie najniższym koszcie całkowitym
8	Co powinno być, wg teorii lokalizacji sformułowanej przez A. Löscha, miejscem lokalizacji przedsiębiorstwa Punkt zapewniający sprzedaż produkcji przy możliwie najniższym koszcie całkowitym. Należy wybierać lokalizację gwarantującą maksymalne zyski. W zależności od typu produkcji, realizacja tej zasady jest możliwa w układach lokalizacyjnych o różnym stopniu koncentracji w różnego rodzaju regionach.
9	Które z wynalazków stały się podstawą tzw. rewolucji przemysłowych - czółenko latające - przędzarka mechaniczna, - mechaniczne krosno - koks - fryszerka, - pudlingarnia - prasa hydrauliczna - maszyna parowa - gruszka Bessemera - piec wannowy - silnik spalinowy - układ okresowy pierwiastków - silnik diesela - prądnica samowzbudna (dynamo) - zarówka - 4 suwowy silnik spalinowy Daimler'a - telegraf i telefon - pierwsza elektrownia prądu zmiennego - radio - nawóz sztuczny- Tamasyna - celuloit i bakelit - produkcja wody amoniakalnej
200	Które z wynalazków znalazły zastosowanie podczas tzw. pierwszej rewolucji przemysłowej - maszyna parowa (1769) - maszyna tkacka (1785) - maszyna przędzalnicza (1765) - statek parowy - parowóz - wytapianie rudy żelaza za pomocą koksu
1	Przyjmuje się, że w rozwoju cywilizacyjnym człowieka wydarzyły się tzw. rewolucje przemysłowe. Ile ich było: TRZY: - pierwsza - 1760-1830 - druga - 1870-1930 - trzecia - 1955-1980
2	Jaka jest różnica pomiędzy wiejskimi osiedlami skupionymi, zwartymi i rozproszonymi Zasadnicza różnica związana jest z zabudową: Wiejskie osiedla skupione- większość zabudowań jest rozmieszczonych luźno w odległości 50 do 70m, lecz nie więcej niż 100m od siebie (typowe dla Polski pół. i zach. Oraz dla południowego wschodu kraju) Wiejskie osiedla zwarte - stare wsie o zabudowie zwartej, wokół których rozwinęły się liczne drobne punkty osadnicze o zróżnicowanym stopniu samodzielności ( wsie poł-zachodniej części kraju, Opolszczyzny, Ziemi Lubuskiej oraz częściowo zachodniego i północnego Pomorza) Wiejskie osiedla rozproszone - zabudowa rozproszona typu farmerskiego -> gospodarstwa znajdują się od 100 do 180 m od siebie, lecz nie dalej niż 500m (tereny dolin, dorzecza dolnej Wisły, dolnej Warty i Noteci, wylesionych obszarów Puszczy Noteckiej, lasów Pomorza Zachodniego, północnych terenów Puszczy Augustowskiej, lasów i bagien Podlesia)
3	Jak nazywają się typowe układy osiedli wiejskich - okolnica - owalnica - rzędówka - wielodrożnica - ulicówka - łańcuchówka
4	Podaj nazwy typowych, historycznych układów osiedli wiejskich w Polsce: blokowe, pasmowe, pasmowo-blokowe.
5	Jakie są cechy morfologiczne owalnicy (typ genetyczny wsi) Plac przybiera kształt wrzeciona, zamknietego dwoma bramami, pośrodku plac był wykorzystywany dla postoju zwierzat lub publiczności (czasem stał tam kościół)
6	Jakie są cechy morfologiczne ulicówki (typ genetyczny wsi) Ulicówka to jednodrożna wieś o zwartej zabudowie po obu stronach drogi. Wyglądem przypomina miejską ulicę.
7	Jakie są cechy morfologiczne łańcuchówki (typ genetyczny wsi) charakteryzuje sie luźno rozciągniętą zabudową przypominającą ogniwa łańcucha
8	Jaki typ układu osadnictwa wiejskiego nazywamy długopasmowym ulicówka
9	Jakim typem wsi są okolnice Okolnica - typ wsi, w której wokół placu lub stawu stoją dość zwarte zabudowania, tworzące zamknięty pierścień. Typ wsi obronnej
210	Wskaż główne kierunki współczesnych międzynarodowych migracji zarobkowych Anglia, USA, Niemcy, Irlandia, Holandia, Norwegia
1	Wskaż przykłady pośredniego oddziaływania człowieka na środowisko - supletywne - kompensacyjne - redukcyjne - destrukcyjne
2	Kto sformułował teorię stref koncentrycznych miasta? A. Losch
3	Czego dotyczy teoria bazy ekonomicznej miasta? wykształciła sie w XX w. Baza ekonomiczna mierzona jest w granicach administracyjnych przez: dochody, wydatki ludności, wielkośc sprzedarzy, wzrost produkcji, płace, liczbe zatrudnionych
4	Czego dotyczy reguła wielkość - kolejność G.K. Zipfa? Reguła ta brzmi następująco: "Jeżeli zbiór miast i osiedli określonego obszaru stanowi regionalny system osadniczy, to wówczas zbiór ten uporządkowany wg wielkości, posiada charakterystyczny rozkład, nadający się do generalizacji i zdefiniowania matematycznego" Istota tego rozkładu sprowadza się do tego że liczba ludności danej jednostki osadniczej (miasta) jest uzależniona od liczby ludności miasta największego w danym systemie osadniczym oraz kolejnej pozycji tej jednostki, jaka zajmuje ona po uszeregowaniu wszystkich jednostek osadniczych w danym systemie osadniczym od największej do najmniejszej
5	Jakie są główne założenia teorii sformułowanej przez A. Webera? podstawowe czynniki lokalizacji przemysłu: transport, korzysci aglomeracji i koszty siły roboczej
6	Czego dotyczy teoria sformułowana przez A. Webera? teoria lokalizacji przemysłu
7	Wskaż cechy charakteryzujące rolnictwo farmerskie… ROLNICTWO FARMERSKIE: (USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia) a) polega na: uprawie na wielkich farmach i przeznaczeniu prawie całej produkcji na sprzedaż b) gospodarstwo specjalistyczne nastawione na jeden rodzaj produkcji - zbożowej, hodowlanej, pasterskiej, drobiowej, bawełnianej, mleczarskiej c) cechy: bardzo wysoki poziom mechanizacji, nawożenie, ochrona roślin i melioracja, stosowanie mikroelektroniki i komputerów
8	Jaki typ przyrostu naturalnego jest charakterystyczny dla państw w Afryce? szybkie zwiekszenie przyrostu naturalnego w skutek obniżania poziomu zgonów
9	Jaki typ przyrostu naturalnego jest charakterystyczny dla państw wysoko rozwinętych? niski przyrost naturalny przy ustabilizowanym niskim poziomie urodzen i zgonów
220	Do państw określanych „kolosami demograficznymi” należą… Chiny, Indie, USA, Indonezja, Brazylia, Rosja
1	Jakie cechy charakteryzują europejski typ przyrostu naturalnego? Spadek liczby liudności w określonym czasie na danym obszarze. Faza ta charakteryzuje sie wystapieniem ubytku naturalnego ludności, charakteryzuja sie nia stare społeczenstwa krajów europy zachodniej Austria, Niemcy, Szwecja...
2	Podaj liczbę mieszkańców stolicy Meksyku - Mexico City… Mexico City (8 721 000)
3	Podaj liczbę mieszkańców Turcji, Grecji, Nowej Zelandii, Węgier Turcja(71 893 000) Grecja(11 217 000) Nowa Zelandia(4 187 000) Wegry(9 931 000)
4	Region o najwyższym stopniu zanieczyszczenia środowiska - tzw. ”Czarny trójkąt”znajduje się… Czarny Trójkąt -zbieg granic Polska, Czechy, Niemcy
5	Wskaż kompensacyjne skutki oddziaływania człowieka na środowisko Kompensacyjne- wyrównanie braków lub likwidacje nieprawidłowosci w srodowisku - nawadnianie, sadzenie lasów
6	Wskaż supletywne skutki oddziaływania człowieka na środowisko supletywne- podnoszenie jakości środowiska, zwiekszanie pojemności i wydajności np: nawożenie
7	Wyjasnij termin subekumena subekumena- obszar na powierzni ziemi który jest zamieszkiwany tylko okresowo badz niezamieszkiwany ale wykorzystywany gospodarczo.

1

---