261


1) PRZEDSTAW PODMIOT I PRZEDMIOT POLITYKI SPOŁECZNEJ

PODMIOT POLITYKI SPOŁECZNEJ to ludzie tworzący, kształtujący i realizujący politykę społ.

WYRÓŻNIAMY PODMIOTY:

PRZEDMIOT POLITYKI SPOŁECZNEJ to rodzaj spraw, których polityka społeczna dotyczy.

S. Czajka przedstawiał ją w trzech sferach:

 Sfera bytu - (wyżywienie, mieszkanie, pomoc społeczeństwu w chorobie),

 Sfera pozamaterialna - (ochrona zdrowia, edukacja, rekreacja),

 Sfera psycho - społeczna - (satysfakcja z pracy, poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego i społecznego).

2) PRZEDSTAW GENEZĘ POLITYKI SPOŁECZNEJ JAKO ZJAWISKA SPOŁECZNEGO

Termin polityka społeczna powstał na przełomie XVIII i XIX wieku. Jego autorstwo przypisuje się francuskiemu

myślicielowi i reformatorowi CHARLESOWI FOURIER (1772-1837). Najbardziej upowszechnił się ten termin jednak w Niemczech , gdzie teoria o polityce społecznej przeplatała się z praktyką.

Można powiedzieć, że politykę społeczną zrodziła tzw. kwestia robotnicza. Nie znaczy to jednak, że dopiero kapitalizm wywołał kwestie społeczne. Rewolucja przemysłowa w

krajach Europy Zachodniej stworzyła jednak zupełnie nową sytuację. Rozwój przemysłu wzmagał zapotrzebowanie na nowe ręce do pracy, ludzie więc masowo wędrowali ze wsi do miast czy miejscowości, w których powstawały zakłady pracy. Z reguły nie było tam mieszkań, urządzeń komunalnych, sklepów, itp. Złym warunkom egzystencji towarzyszyło zatrudnianie dzieci, brak uregulowanego czasu pracy, stawek, wynagrodzeń, odszkodowań za wypadki. Nie poruszano też sprawy ochrony zdrowia. Wszystko to wywoływało protesty robotników, ale również władz publicznych. Wojsko bowiem nie otrzymywało

rekruta zdrowego, władze lokalne nękały bunty, epidemie, przestępstwa, itp. Wreszcie sami pracodawcy dostrzegli swój interes w regulacjach stosunków i warunków pracy (pokój społeczny, wyrównywanie kosztów produkcji w zmaganiach konkurencyjnych).

Wielostronne obserwacje i naciski doprowadzały do działań na rzecz usuwania zjawisk patologicznych oraz łagodzenia konsekwencji żywiołowych procesów industrializacji i migracji. Uznano przy tym potrzebę przedsięwzięć spójnych, ukazujących różne strony przeprowadzanych reform. Rozwijała się współpraca międzynarodowa (ruch robotniczy) i

tym samym przybywało partnerów do stanowienia coraz szerzej pojmowanej polityki społecznej. Dużą rolę odegrali w tym

ludzie nauki (m.in. FRYDERYK SKARBEK, JÓZEF SUPIŃSKI, LUDWIK KRZYWICKI, HELENA RADLIŃSKA, KONSTANTY KRZECZKOWSKI)

W międzywojennej Polsce za główne kwestie społeczne uznawano: bezrobocie i przeludnienie agrarne, ubóstwo, niedobór i stan mieszkań, brak dostatecznej ochrony pracy i zewnętrzne migracje zarobkowe (większość z tych kwestii jest

aktualna również na początku XXI wieku i to nie tylko w Polsce). Problemy te rozwiązano częściowo po II wojnie światowej (repatriacja i zasiedlanie ziem północnych i wschodnich, industrializacja rozładowała przeludnienie wsi i bezrobocie w miastach, nastąpił rozwój budownictwa mieszkaniowego, szkolnictwa, świadczeń socjalnych, itp.).

3) PODAJ ZNANĄ CI DEFINICJĘ POLITYKI SPOŁECZNEJ

Definicja encyklopedyczna:

Polityka Społeczna jest to celowa działalność państwa i innych instytucji publicznych w dziedzinie kształtowania optymalnych warunków życia i pracy ludności oraz stosunków międzyludzkich to także nauka o celowym oddziaływaniu na układ stosunków społecznych, przekształcaniu warunków życia ludności.

Definicja według:

Jan Danecki - PS polega na celowym organizowaniu postępu społecznego.

K. Krzeczkowski : „... bada ona zmiany, zachodzące w strukturze społecznej pod wpływem celowej działalności grup społecznych oraz ciał publicznych i szuka sposobów najbardziej celowego przeprowadzenia tych zmian” („Problemat polityki społecznej”, 1930).

A. Rajkiewicz - `'Polityka społeczna to sfera działalności państwa, innych ciał publicznych i sił społecznych, która zajmują się kształtowaniem warunków życia ludności oraz stosunków międzyludzkich.”

4) PRZEDSTAW ZWIĄZKI PS Z INNYMI NAUKAMI.

Przede wszystkim socjologia, psychologia i pedagogika, bardzo ważna jest też znajomość i rozumienie prawa, ponieważ ważne jest w pol społ ustanowienie praw, obowiązków i sankcji. Następnymi naukami są nauki ekonomiczne. Ustalając minimalne standardy i priorytetowe zadania pol społ trzeba się odwołać do nauk medycznych i demograficznych, do wiedzy o wpływie wywieranych przez stosunki przestrzenne i środowisko.

5) OPISZ PODSTAWOWEGRUPY POTRZEB LUDZKICH I NA TEJ PODSTAWIE OKREŚL PODSTAWOWY I NADRZĘDNY CEL PS.

Dwie podst. gr. potrzeb ludzkich:

Potrzeba mieszkaniowa

Ochrony zdrowia

Odpoczynku

Zabezpieczenia na starość

Pracy, posiadania dochodu

Bezpieczeństwa

-w pracy BHP

-w domu stabilność

Uznanie

- praca: uznanie pracodawcy za dobrą prace

-rodzina: szereg ról społ.

Podstawowy i nadrzędny cel polityki społ. - Zaspokajanie potrzeb ludzkich, ale tylko tych, które uznaje się za najbardziej niezbędne.

6) PRZEDSTAW DZIAŁY PS (POLITYKI SZCZEGÓŁOWE).

- płaca min.

-na jakim poziomie może być kształtowana

-gradacja płac

-min. Socj.

-czas pracy

- warunki pracy

-ochrona pracy

-rel. między stanem pracy

- w mikroskali w zakładzie pracy: przyjmowanie, awanse, degradacja zwolnienia

-w makroskali : bezrobocie - działalność na rzecz ograniczenia zmniejszenia stopy bezrobocia

-czas wolny

- efektywne sposoby spędzania

-struktura demograficzna ludności płci, wieku, zawodu, wykształcenia, miejsca zamieszkania

- funkcja rodziny

- fazy rozwoju rodziny

-struktura rodziny

- prawa ochrony rodziny

- ubezpieczenia społ.

- istnienie instytucji pomocy społ.

-kwestia osób niepełnosprawnych

-ocena zdrowotności i propagowanie działań na rzecz ochrony zdrowia

7)

8)

9) PRZEDSTAW ISTOTĘ DOKTRYN PS.

Doktryna polityczna dotyczy podstawowych założeń związanych z funkcjonowaniem państwa oraz społeczeństwa. Wskazuje metody realizacji celów i poglądów związanych ze społeczeństwem i państwem.

Zawiera projekt kształtowania stosunków społecznych , który opiera się na przyjętych systemach wartości. Zadaniem doktryn jest wskazanie jak zmierzać do przekształcenia zastanej rzeczywistości zgodnie z ideałem ustroju. Doktryna spełnia istotne funkcje społeczne- może ona odkrywać i rozpoznawać dolegliwości życia zbiorowego lub tworzyć program poprawy.

Celem doktryn jest pozyskanie zwolenników dla realizacji swoich celów. Istotną funkcją doktryn jest więc motywowanie jej zwolenników do twórczego udziału w przekształcaniu rzeczywistości.

10) WYMIEŃ WIODĄCE DOKTRYNY PS.

  1. liberalizm

  2. katolicyzm

  3. socjalizm

  4. konserwatyzm

  5. agraryzm

  6. nacjonalizm

LIBERALIZM - był najbardziej charakterystyczną doktryną ustroju kapitalistycznego w okresie wolnej konkurencji.

W ramach tego poglądu głoszono 4 zasady:

  1. wolność jednostki,

  2. własności prywatnej

  3. bogacenia się

  4. elastyczności ról życiowych

Założenia na których opiera się liberalizm :

• zgodnie z teorią liberalizmu każdy obywatel ma prawo prowadzić taką działalność gospodarczą, jaka jest mu wygodna, a jedynym ograniczeniem mogą być tylko poszczególne ustawy

• liberalizm stanowił doktrynę silnie indywidualistyczną ( dobro jednostki wysuwa się tu na pierwszy plan )

• interes społeczeństwa wynika z interesu poszczególnych jednostek i odpowiada on interesowi większości

Głównym problemem liberalizmu było rozstrzygnięcie, jak ma wyglądać :

KATOLICYZM - doktryna socjalna kościoła powstała w XIX wieku.

Jest to stanowisko papieży w sprawach społecznych związanych z wartościami teologicznymi.

Celem doktryny jest pasterska posługa, która zmierza do pobudzenia całościowego rozwoju człowieka, kościół chce przyczynić się do rozwiązywania problemów społecznych głosząc prawdę o godności człowieka i jego prawach ujawniając przyczyny niesprawiedliwości i postulując pozytywne przemiany.

Doktryna kościoła składa się z dokumentów Kościoła, pism oraz wypowiedzi papieży. Są to :

SOCJALIZM

- Równość jest wiodącą wartością różnych odmian socjalizmu.

Jest też polityczną, ekonomiczną i kulturową alternatywą wobec wartości liberalizmu

Odmiany socjalizmu:

KONSERWATYZM

AGRARYZM - pogląd głoszący, że :

Jedną z idei agraryzmu jest to, że ziemia jest naturalnym skarbem narodu i należy ona do tych ludzi, którzy pracują na niej. Ideałem człowieka w tej doktrynie jest rolnik, chłop czy też działacz ludowy.

NACJONALIZM - w doktrynie tej naród jest najwyższą wartością w życiu społecznym

Polski nacjonalizm miał charakter obronny, dlatego często jest nazywany myślą narodową, dla odróżnienia od agresywnych form tej ideologii, np. nacjonalizmu niemieckiego.

11) SCHARAKTERYZUJ LIBERALIZM JAKO WIODĄCĄ DOKTRYNĘ POLITYKI SPOŁECZNEJ.

Liberalizm był najbardziej charakterystyczną doktryną ustroju kapitalistycznego w okresie wolnej konkurencji. Posiada długoletnią tradycję (200 lat). W ramach tego poglądu głoszono 4 zasady:

1) wolność jednostki,

2) własności prywatnej,

3) bogacenia się,

4) elastyczności ról życiowych.

Według liberalizmu człowiek nieskrępowany w swojej inicjatywie kieruje się dążeniem do maksymalizacji zysku i minimalizacji strat. Ingerencja państwa w działalność jednostek jest zbędna, jako przedmiot polityki powinno być ono opiekunem własności prywatnej dbać o przestrzeganie w życiu określonych reguł i pełnić rolę ,,stróża nocnego”. Ani państwo ani społeczeństwo nie mogą ograniczać uprawnień indywidualnych jednostek, może ona prowadzić taką działalność gospodarczą jaka jest je wygodna, jedynym ograniczeniem tej działalności jest prawo.

Liberalizm doktryną indywidualistyczną - dobro jednostki na pierwszym planie, interes społeczeństwa wynika z interesu poszczególnych jednostek, praktyka kapitalizmu ujawniała wolności jednostki. Na tle wartości głoszonych przez liberalizm kształtowała się polityka społeczna kapitalizmu, ujawniło się że wolność jednostki jest wolnością silniejszych, że zależy ona od ilości posiadanych pieniędzy którymi człowiek dysponuje. Wolność głoszona przez liberalizm doprowadziła do powstania nierówności, niesprawiedliwości których wyrazem była kwestia społeczna.

Historia liberalizmu- w Anglii, w Stanach Zjednoczonych nasilające się protesty społeczne. Pojawiło się zainteresowanie problemami społecznymi tylko dlatego  że ich rozwiązania umożliwiło dalsze bogacenie się klas. Polityka społeczna jako działalność praktyczna rodziła się więc jako oferta minimalizacji strat spowodowanych protestami ludzi pracy. Nauka o polityce społecznej poszukiwała sposobów i środków utrzymywania równowagi na poziomie uzasadniającym ekonomiczne korzyści warstwom posiadającym. Głównym problemem liberalizmu było :

-rozstrzygnięcie socjalnej roli państwa,

-zakresu interwencji

- wpływu na życie gospodarcze.

W doktrynie polskiego liberalizmu wyodrębniamy 3 nurty polityki społecznej:

1) Naukowy - reprezentowany zasadniczo przez ekonomistów którzy na marginesie swoich praw i ścisłym podporządkowaniu wątkom ekonomicznym rozważali problematykę społeczną.  ( Zawadzki i Zwai).

2) Polityczny - obserwujemy w programach partii reprezentujących interesy kapitału, działających w okresie 20-lecia międzywojennego i w latach 90-tych. Partie te reprezentowały programy społecznych reform odpowiadających wyłącznie rachunkowi ekonomicznemu wpisanemu w budżet państwa. Ugrupowania te walczyły metodami politycznymi np. o wydłużenie czasu pracy, dogodny czas urlopu.

3) Praktyczny - występował w działalności administracji państwowej i terenowej, ważnym podmiotem polityki społecznej było ministerstwo pracy i opieki społecznej. Polityczna orientacja tego resortu miała charakter lewicowy, a jego działalność kierowała się w kierunku łagodzenia ówczesnych konfliktów.

Empiryzm 

Tradycyjna doktryna liberalizmu prowadzi z założenia ze życie społeczne regulowane jest samoczynnie przez swobodną grę sił. Wszelka wewnętrzna interwencja państwa jest niedopuszczalna, liberalizm myśli społecznej stawia na doświadczenie i operuje politykę empiryczną dla rozwiązywania wszelkich kwestii społecznych. Polityka empiryczna polega na rozwiązywaniu tych zagadnień problemowych wynikających z potrzeby chwili, które stanowią życie. Polityka ta wiąże się z podejmowaniem poszczególne dotkliwie danym momencie kwestii i ma charakter koniunkturalny. Celem polityki empirycznej nie jest więc przeprowadzenie z góry założonych zmian w istniejącym ustroju lecz osiągnięcie w jego ramach doraźnych efektów, które rozwiązują istniejące napięcie. Polityka empiryczna rozwijana jest przede wszystkim na podłożu istniejących stosunków ekonomicznych. Polityka społeczna w tym rozumieniu to praktyka stopniowego realizowania potrzeb, ale po uprzednim wypróbowaniu ich w konkretnych warunkach.

Paternalizm

Jest to doktryna polityki społecznej według której stosunki miedzy przedsiębiorstwami a ich pracownikami w skali przedsiębiorstw powinny być regulowane przez te same zasady, które rządzą dużą rodziną charakteryzujące się wzajemnym zaufaniem, autorytetem ojca i podporządkowaniem dzieci przykładem jest to fabryka Forda oraz stosunki panujące w Japonii.

Neoliberalizm

Okres po I wojnie światowej stwarzał konieczność pilnego przekonującego nowego programu reformy społecznej. Neoliberalizm który ma oznaczać większą elastyczność w podejściu do życia, upowszechnieniem własności, nowym podejściem do człowieka. W sprawach społecznych decydujących o jakości życia neoliberalizm oferuje wyrównywanie różnic ekonomicznych po między ludźmi drogą rozpowszechniania własności, uznaje to za istotny warunek reformy społecznej np. wprowadzanie udziałów akcyjnych dostępnych dla różnych klas społecznych jako forma zbiorowego i demokratycznego władania w przemyśle. Uznano że drogą udziałów akcyjnych można skutecznie zainteresować robotników losami gospodarki.

Możliwość zahamowania procesu monopolizacji prowadzącej do kryzysu upatruje się na drodze rozproszenia kapitału. Reforma społeczna powinna polegać także na zapewnieniu każdemu człowiekowi prawa do pracy i godziwego zarobku, pojawia się więc postulat pełnego zatrudnienia. Neoliberalizm krytykuje monopol który stanowi przyczynę kryzysu gospodarki rynkowej. Monopol prowadzi do dekoniunktury gospodarczej, a jej skutkiem było masowe bezrobocie i ubóstwo. Zasadniczą sprawą w reformie społecznej jest przede wszystkim wolny człowiek nie można go dalej traktować jako człowieka ekonomicznego. Neoliberalizmowi chodzi o ujawnienie wewnętrznych rezerw tkwiących w człowieka, a jednocześnie stworzenie warunków zewnętrznych sprzyjających takiemu rozwojowi. Jest to system stanowiący na indywidualną odpowiedzialność, umiejętność podejmowania ryzyk, na tolerancję i kompromis, na współdziałanie w życiu politycznym i społecznym, na odwagę przekonań, opowiada się za państwowym interwencjonizmem ale w rozsądnych granicach. Państwo ma się przeciwstawiać wszelkiej monopolizacji, chronić rynek konsumenta, chronić interesy obywatela.

12) SCHARAKTERYZUJ SOCJALIZM JAKO WIODĄCĄ DOKTRYNĘ POLITYKI SPOŁECZNEJ.

Doktryna socjalistyczna była rozwijana jako ogólna wizja społeczeństwa realizującego swój rozwój w warunkach powszechnej równości.

Równość jest wiodącą wartością różnych odmian socjalizmu, jak również polityczną, ekonomiczną i kulturową alternatywą wobec wartości liberalizmu.

.  Podstawą doktryny socjalizmu są następujące idee: wolność, solidarność [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]społeczna[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ] i równość, wynikająca ze zniesienia lub ograniczenia własności. Gospodarka narodowa powinna rozwijać się bez uwzględnienia zasad wolnego rynku. Socjalizm zakłada egalitaryzm czyli całkowitą równość wszystkich ludzi we wszystkich dziedzinach [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]życia społecznego[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ].

Anarchizm to jedna z wielu doktryn politycznych, która opowiada się za modelem społeczeństwa, które powinno być równe, a także wolne. Doktryna ta bywa także nazywana wolnościowym socjalizmem. Anarchizm to poszanowanie wolności każdego człowieka oraz solidarność między ludźmi. Ponadto doktryna ta głosi, iż wszelkie instytucje państwowe są niepotrzebne, tak samo jak kapitalizm, czy też inne rodzaje władzy. Anarchizm przejawia się jako ruch społeczny, który dąży do wymienionych celów. Dla tej doktryny politycznej głównym wrogiem jest społeczne hierarchia oraz autorytaryzm. Dlatego też anarchiści dążą przede wszystkim do obalenia struktury państwa, kapitalizmu oraz wyzysku, przymusu, władzy. Pragną oni aby w państwie panowała wzajemna pomoc, która opierać się będzie na wspólnocie i otwarciu w takich sferach jak ekonomia oraz polityka. Doktryna ta rozwinęła się w wieku XIX jako socjalistyczny ruch robotniczy. Jednak niektórzy uważają, iż początkowe formy anarchizmu można odnaleźć w starożytności.

Socjalizm utopijny - ideologia mająca na celu zniesienie własności prywatnej jako źródła wyzysku i zamianę dotychczasowych stosunków wspólnotą majątkową i równością wszystkich obywateli. Pierwsi teoretycy, zwani socjalistami utopijnymi, odwoływali się do dobrej woli społeczeństwa i ewolucyjnego charakteru przebudowy świata. Chcieli zastąpić tradycyjny układ pracodawca - robotnik wymyślonymi przez siebie dobrowolnymi zrzeszeniami produkcyjnymi.

Przedstawiciele: Robert Owen Henri de Saint-Simon, Charles Fourier, Zenon Świętosławski

Socjalizm bezpaństwowy - idea przejścia z systemu burżuazyjnego do systemu socjalistycznego (bezpaństwowego) opracowana przez Edwarda Abramowskiego. Zakłada ono w pełni pokojowe odrzucenie państwa i systemu kapitalistycznego na rzecz wolnego społeczeństwa, opartego na dobrowolnych stowarzyszeniach z uspołecznioną gospodarką. Powinien się opierać na kooperatywnych, wolnych stowarzyszeniach ,organizując się samorządowo ( instytucje wzajemnej pomocy)

Marksizm powstał w wyniku twórczego, krytycznego obrachunku z poglądami ekonomii klasycznej, twórczością socjalistów [C.H. de Saint-Simona (1760-1825), Ch. Fouriera (1772-1837), R. Owena (1771-1858)] oraz filozofią G.W.F. Hegla (1770-1831). Rozwijając klasyczną teorię wartości opartą na pracy, k. Marks stworzył teorię wartości dodatkowej i opartą na niej koncepcję wyzysku pracy przez kapitał. Analiza poglądów socjalistów zaowocowała powstaniem zarysu społeczeństwa bezklasowego, a więc społeczeństwa, w którym źródło sprzeczności interesów i konfliktów - prywatna własność środków produkcji, czyli rzeczowych elementów procesu produkcji - zostaje zniesiona. Metoda dialektyczna Hegla stała się podstawą teorii rozwoju społeczno-gospodarczego. Według Hegla, powstanie i pokonywanie sprzeczności jest istotą rzeczywistości. Rozwój polega na przechodzeniu od tezy do antytezy; z przeciwieństw powstaje synteza, która z kolei staje się tezą itd. Ten triadyczny1 heglowski charakter rozwoju staje się podstawą marksistowskiego materializmu historycznego. Materialistyczne wyjaśnianie dziejów wskazuje na wzajemne związki między siłami wytwórczymi i stosunkami produkcji jako na obiektywne podstawy życia i rozwoju społecznego. Zależność ta jest wyrażona przez tezę, że byt społeczny określa społeczną świadomość.

Punktem wyjścia marksowskiej teorii rozwoju społecznego jest kategoria sił wytwórczych. Możemy je zdefiniować jako sposoby i środki oddziaływania człowieka na przyrodę w procesie produkcji oraz związane z tym oddziaływaniem ukształtowanie człowieka. Siły wytwórcze to całokształt elementów decydujących o efektywności i skuteczności społecznego procesu produkcji.

Materialne siły produkcji uruchamiane są w toku społecznego procesu produkcji, który opisuje się jako strukturę wzajemnych zależności ludzi w toku procesów reprodukcji. Ta struktura powiązań to stosunki produkcji zorganizowane wokół kompleksu ekonomicznych zależności, który nazywa się stosunkami własności środków produkcji. Materialne siły wytwórcze i związane z nimi stosunki produkcji tworzą całość zwaną sposobem produkcji.

Stosunki produkcji, szerzej składniki ekonomiczne, są częścią o wiele bardziej skomplikowanego układu stosunków społecznych, według materializmu historycznego, częścią najistotniejszą. Funkcjonowanie stosunków produkcji wymaga istnienia dopasowanych do nich społecznych stosunków pozaekonomicznych. Niezbędną do istnienia określonego sposobu produkcji część społecznych stosunków pozaekonomicznych nazywa Marks nadbudową danego sposobu produkcji.

Ta zintegrowana całość sił wytwórczych, stosunków produkcji i nadbudowy tworzy formację społeczno-ekonomiczną. Rozwój społeczny w ramach danej formacji osiąga kres po wyczerpaniu możliwości adaptacyjnych w ramach istniejących stosunków produkcji i przy istniejącej nadbudowie. Stosunki produkcji stają się wtedy „okowami dla dalszego rozwoju materialnych sił wytwórczych”. Dochodzi do zmiany dotychczasowej struktury formacji społeczno-ekonomicznej i powstania nowej formacji. Twórcy marksizmu w dotychczasowym rozwoju społeczeństw wyróżniają następujące formacje: społeczeństwa pierwotne, formację azjatycką, niewolnictwo, feudalizm i kapitalizm.

Szczególne miejsce w dorobku teoretycznym marksizmu zajmuje krytyczna analiza formacji kapitalistycznej. Tezę klasycznej ekonomii o harmonii interesów jednostki i społeczeństwa zastąpiono zasadą sprzeczności. Podstawowa sprzeczność społeczeństwa kapitalistycznego wynika z prywatnej własności środków produkcji. „Własność prywatna dzieli społeczeństwo na dwie antagonistyczne2 klasy: burżuazję i proletariat.” Robotnik pozbawiony środków produkcji sprzedaje kapitaliście swoją siłę roboczą. Ma ona specyficzną właściwość, może wytworzyć wartości przekraczające jej własną wartość, czyli wartość produktów i usług niezbędnych do jej reprodukcji. Ta nadwyżka określana
przez Marksa jako wartość dodatkowa, jest przywłaszczana przez kapitalistę. Wysokość stosunku wartości dodatkowej do wartości siły roboczej zatrudnionej w procesie produkcji, czyli stopy wartości dodatkowej, świadczy (zdaniem Marksa) o stopie wyzysku pracy przez kapitał. Robotnicy otrzymują mniej niż wytworzyli, otrzymują okrojony produkt swojej pracy. Prywatno-kapitalistyczna własność środków produkcji i idące w ślad za nią prywatne przywłaszczanie wartości dodatkowej prowadzi do konfliktów i zniewolenia klasy robotniczej. Może być ono zniesione tylko wraz ze zniesieniem systemu opartego na prywatnej własności środków produkcji.

System teoretyczny marksizmu stał się podstawą strategii ruchu robotniczego w walce o zmianę ustroju. Optymistyczne przekonanie marksistów o harmonijnej naturze stosunków społecznych w systemie opartym na społecznej własności środków produkcji nie znalazło jednak potwierdzenia w krajach „realnego socjalizmu”. Powstały w tym systemie nowe formy zniewolenia, o wiele bardziej dotkliwe i tragiczne dla jednostek i społeczeństw.

13) SCHARAKTERYZUJ KATOLICYZM JAKO WIODĄCĄ DOKTRYNĘ POLITYKI SPOŁECZNEJ.

Katolicyzm jest doktryną społeczną jest i może być oceniany z punktu widzenia teologicznego, filozoficznego i politologicznego.
Natomiast w swej warstwie powierzchniowej, odczytując zmiany dokonujące się ciągle w świecie, poddaje je zmiennej ocenie w świetle dogmatów wiary. Jej idee społeczne są nie tyle rezultatem dążenia do oryginalności, ile reakcją na owe oceny polegającą na pragnieniu uzgadniania idei innych doktryn społecznych i politycznych z dogmatami wiary chrześcijańskiej. Tak więc można zauważyć, że doktryna katolicyzmu w oparciu o własne oceny, krytykuje i odrzuca wszystkie doktryny hołdujące założeniom materializmu, ateizmu i totalitaryzmu.
Z punktu widzenia filozoficznego, doktryna społeczna katolicyzmu najwięcej zawdzięcza myśli Tomasza z Akwinu, zaś we współczesnej jej mutacji - neotomizmowi. Należy jednak mocno zaznaczyć, że cechą współczesnej doktryny społecznej katolicyzmu staje się coraz większa otwartość również na inne nurty filozoficzne zgodne z dogmatami wiary chrześcijańskiej.
Z punktu widzenia politologicznego, doktryna społeczna katolicyzmu, mimo że pretenduje do roli ideologii i programu politycznego, spełnia doniosłą rolę na obu tych polach - ideologicznym i programowym. Zachęca, aby chrześcijanie stojący przed pokusami uległości różnym ideologiom i programom politycznym opierali swoją aktywność społeczną i polityczną na dogmatach wiary i nauczaniu Kościoła. Oznacza to nic innego niż postulat uzgadniania struktury powierzchniowej katolicyzmu z jego strukturą głęboką. Gdy w swych twierdzeniach dotyczących owej struktury głębokiej oficjalna doktryna katolicyzmu jest „pewna siebie, a nawet optymistyczna”, to w owej strukturze powierzchniowej „Kościół jest roztropny i ostrożny”.
Doktryna społeczna katolicyzmu staje przed różnymi wyzwaniami - myślowymi i praktycznymi. Rzucają jej wyzwania nie tylko inne wielkie ideologie i doktryny współczesnego świata, lecz również wewnętrzne rozdarcia w chrześcijaństwie.

14) SCHARAKTERYZUJ ENCYKLIKĘ CENTESIMUS ANNUS JP II.


Na początku ostatniej dekady drugiego tysiąclecia papież Jan Paweł II ogłosił encyklikę społeczną o szczególnej randze - encyklikę, której tytuł odsyłał do wydanej sto lat wcześniej sławnej Rerum novarum Leona XIII, będącej potężnym impulsem humanizacji gospodarki rynkowej i przestrogą przed rodzącym się komunizmem. Centesimus annus zwraca się ku tej wielkiej tradycji nauczania społecznego Kościoła i przekazuje jej przesłanie - ubogacając je - społeczeństwom przełomu wieków i tysiącleci, odsłaniając „rzeczy nowe” naszych czasów, znacząc kres pewnej epoki w dziejach ludzkości i ukazując świt następnej. Encyklika Centesimus annus jest bez wątpienia, jedną z najważniejszych wypowiedzi Magisterium na temat życia gospodarczego, a zawarta w dokumencie wizja sprawiedliwego ładu gospodarczego, oparta jest na sformułowanej jeszcze w Gaudium et spes zasadzie głoszącej podmiotowość i celowość człowieka w życiu społecznym. Personalistyczna koncepcja ładu gospodarczego każe krytycznie spojrzeć na technokratyczną kreację homo oeconomicus, która - nieodpowiedzialnie rozszerzana - zdaje się obejmować coraz to nowe dziedziny życia społecznego. Znaczenie encykliki jako pierwszego dokumentu Kościoła tak dobitnie potwierdzającego ważność i użyteczność podstawowych kategorii gospodarki rynkowej (takich jak wolność gospodarcza, przedsiębiorczość, rynek, zysk) dokument ten powinien się stać fundamentem rzeczowej dyskusji między współczesną ekonomią a katolicką nauką społeczną. Daje wizję gospodarki wspartej na dwóch podstawowych wartościach jak na dwóch przęsłach: na wolności i sprawiedliwości, przypomina nauczanie Kościoła o własności prywatnej i ukazuje pracę ludzką jako działanie przedsiębiorcze. Centesimus annus odczytane zostało jako śmiały i zdecydowany głos w dialogu ze współczesną myślą ekonomiczną.

15) CO TO SĄ MODELE PS? WYMIEŃ JE I KRÓTKO SCHARAKTERYZUJ.

Modele PS to:

-odnoszą się do rzeczywistości poszczególnych krajów

- są to pewne ogólne konstrukcje logiczne lub strategie

MODELE

  1. MARGINALNY (doktryna liberalna)

- zasada polega na sobie

- każdy obywatel powinien sam rozwiązywać problemy socjalne poprzez własną przezorność, rozwagę, zapobiegliwość i oszczędność

- główne podmioty PS to w kolejności jednostka, rodzina, organizacje pozarządowe, państwa/jako ostateczność

-pozapaństwowe podmioty PS działają na zasadzie dobrowolności

- państwowa PS ma charakter selektywny skierowany do grupy znajdujących się w najgorszej sytuacji, świadczenia o charakterze doraźnym

- podstawową instytucjonalną formą zabezpieczenia przed ryzykiem społecznym są ubezpieczenia prywatne

2. MOTYWACYJNY( socjalliberalny)

- szersza ingerencja w sprawy socjalne obywateli

- państwowa PS opiera się na zasadzie pomocniczości i ma charakter uzupełniający względem inicjatyw podejmowanych przez jednostki, organizacje społeczne, wyznaniowe i inne osoby prawne

- uzależnienie prawa od pomocy i świadczeń socjalnych od statusu danej osoby na rynku pracy

- główna forma zabezpieczenia to powszechne i obowiązkowe ubezpieczenia socjalne

3. INSTYTUCJONALNO-DYSTRYBUCYJNY(socjaldemokratyczny)

- zasada ,,społecznej odpowiedzialności”

- społeczeństwo a nie jednostka ponosi odpowiedzialność za zapewnienie dobrobytu i bezpieczeństwa każdemu obywatelowi

- dystrybucja dochodów dokonywania przez rynek jest niesprawiedliwa i powinna być oparta na kryteriach etyczno-moralnych

- regulatorem dystrybucji dochodów jest państwo, które działa w tej sferze za pomocą systemu podatkowo-transferowego

- PS ma charakter uniwersalny i powszechny dąży się do zapewnienia wszystkim jednostkom do jednakowego dostępu

4. SOCJALISTYCZNY ( utopijny)

- dystrybucja rynkowa jest nierówna i niesprawiedliwa dlatego należy wytworzyć idealny twór zastępujący rynek- układ oparty na centralnym planowaniu

- dystrybucja dokonywana przez państwo jest najdoskonalsza i w takim układzie polityki społecznej nie trzeba prowadzić…………….

5. SOCJALISTYCZNY (realny)

- wydajność i skuteczność gospodarki centralnie planowanej nie jest najwyższa, więc konieczna jest większa pomoc społeczna

- głównym podmiotem PS jest państwo-podmioty pozapaństwowe pełnią rolę marginalną.

16) CO ROZUMIESZ POD POJĘCIEM SPRAWIEDLIWOŚCI SPOŁECZNEJ.

Sprawiedliwość społeczna

Szczególnym przypadkiem użycia tego słowa jest fraza sprawiedliwość społeczna, która w potocznym rozumieniu oznacza przyznanie człowiekowi tego, co z tytułu jego wkładu pracy lub zasług słusznie mu się należy lub w ujęciu prawnym przyznanie każdej jednostce należnych jej praw wynikających z zasad demokracji.

W części publikacji postuluje się, by sprawiedliwość społeczna oznaczała taką organizację systemu ekonomicznego danego państwa, w którym jest zachowany w miarę równy dostęp do podstawowych dóbr materialnych dla wszystkich jego mieszkańców, a w bardziej zachowawczej wersji - przynajmniej w miarę równe szanse na uzyskanie takiego dostępu do tych dóbr, który umożliwia godne życie, oraz brak grup społecznych zepchniętych na margines nędzy i pozbawionych realnych szans na poprawę swojej sytuacji.

Postulat "urzeczywistniania zasady sprawiedliwości społecznej" występuje także w artykule 2 Konstytucji RP. W komentarzach do Konstytucji pojęcie to jest jednak definiowane jako nakaz tworzenia sprawiedliwego prawa i uchylania prawa niesprawiedliwego.

Wielu liberalnych prawników i ekonomistów (m.in. Friedrich Hayek) odrzuca w ogóle pojęcie sprawiedliwości społecznej jako niemożliwe do zdefiniowania i jako takie prowadzące do nadinterpretacji w celu realizowania partykularnych interesów.

W politologii, ze względu na kryteria, wyróżnia się zasadniczo pięć rodzajów sprawiedliwości społecznej (wg Chaïma Perelmana), jednak niektórzy dopuszczają również szóstą możliwość.

  1. każdemu to samo - czyli pogląd zakładający, że wszyscy członkowie społeczności powinni być traktowani jednakowo, niezależnie od jednostkowych uwarunkowań. W praktyce zaprzeczenie zasady sprawiedliwości społecznej ze względu na utopijny charakter.

  2. każdemu według jego zasług - każdy członek społeczności powinien być traktowany według swoich zasług. To kryterium należy do subiektywnych, rodzi się bowiem pytanie: jak owe zasługi mierzyć?

  3. każdemu według jego dzieł - pod uwagę brane są efekty działalności jednostki, których wartość utożsamia się najczęściej z ich wartością wymienną, a nie wkład pracy. Jest to kryterium pragmatyczne, jego stosowanie w praktyce przyczynia się do wykształcania elit gospodarczych. W tym ujęciu nie są uwzględniane naturalne uwarunkowania jednostki, które wpływają na efektywność jej pracy.

  4. każdemu według potrzeb - jest to zasada oparta na poczuciu solidarności, zakłada równość w zaspokajaniu przynajmniej podstawowych potrzeb jednostki. Znajduje zastosowanie w prawodawstwie socjalnym i koncepcjach państwa opiekuńczego, prowadzi jednak do problemów wynikających ze zróżnicowania potrzeb oraz kwestii ich finansowania.

  5. każdemu według pozycji - kryterium arystokratyczne, wywodzące się z koncepcji hierarchicznej budowy społeczeństwa. Zakłada dystrybucję dóbr według pozycji społecznej.

  6. (każdemu według tego, co przyznaje prawo - kryterium w istocie tautologiczne. Pytanie, co prawo powinno przyznawać, pozostaje bez odpowiedzi.)

17) CO OBEJMUJE IDEA SPRAWIEDLIWOŚCI SPOŁECZNEJ.

Obejmuje sprawiedliwy podział dóbr, równość szans w życiu społeczno - gospodarczym i politycznym, równość wobec prawa.

18) CO ROZUMIESZ POD POJĘCIEM NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNEJ?

Nierówność społeczna - oznacza nierówny podział dóbr materialnych, a także niematerialnych w społeczeństwie.

19) CO ROZUMIESZ POD POJĘCIEM POSTĘP SPOŁECZNY?

Postęp społeczny to świadome organizowanie postępu przemian w rożnych dziedzinach życia społecznego i doskonalenia określonego systemu społecznego

20) WYMIEŃ I KRÓTKO SCHARAKTERYZUJ WYZNACZNIKI ROZWOJU SPOŁECZNEGO

a) poziom życia i związany z zaspokojeniem potrzeb ekonomicznych

-stan zaspokojenia potrzeb materialnych mierzonych najczęściej miernikami obiektywnymi np. PKB

-stan zaspokojenia potrzeb materialnych i kulturalnych gospodarstw domowych, realizowany poprzez strumienie towarów i usług

b) Jakość życia - związana z całokształtem potrzeb istotnych dla ludzkich odczuć ( np. potrzeby Maslova). Jest to stan satysfakcji społecznej będący rezultatem postrzegania przez ludność całokształtu warunków wszystkich istot wymiarów życia

c) Cywilizacyjna godność życia

-obowiązek działania na rzecz innych członków społeczeństwa w celu pomniejszenia negatywnych aspektów życia, które niesie za sobą rozwój cywilizacji.

21) CO ROZUMIESZ POD POJĘCIEM WSKAŹNIKÓW SPOŁECZNYCH W PS?

Wskaźniki społeczne obrazują statystykę służącą syntetycznej, wyczerpującej i wyważonej ocenie podstawowych aspektów społeczeństwa oraz są miarą odzwierciedlającą, w różnych przekrojach, warunki życia jednostek.

22) DOKONAJ KLASYFIKACJI WSKAŹNIKÓW SPOŁECZNYCH.

1) wg kryterium obiektywności:

a/ obiektywne (wykorzystywane do opisu poziomu życia):

- wartościowe - wyrażone w jednostkach pieniężnych

- ilościowe - w jednostkach fizycznych

b/ subiektywne - wykorzystywane do opisu jakości życia;

2) wg stopnia szczegółowości:

a/ szczegółowe (cząstkowe) - dotyczą wąskiego elementu rozwoju społecznego;

b/ syntetyczne (agregatowe) - uzyskiwane z agregacji wskaźników cząstkowych (pozwalają na ujęcie całościowe)

3) wg kryterium metodologii mierzenia:

- nakładów - opisują infrastrukturę i strumienie dóbr oraz usług kształtujących cechy społeczeństwa;

- efektów - opisują cechy społeczeństwa;

4) wg kryterium zastosowania:

- diagnozy

- prognozy

- stanu pożądanego.

23) CO TO SĄ ZASADY PS?

24) WYMIEŃ I SCHARAKTERYZUJ ZASADY PS.

1) Zasada przezorności.

Bezpieczeństwo socjalne jednostki nie może być efektem świadczeń ze strony społeczeństwa, ale powinno wynikać z:

- odpowiedzialności człowieka za przyszłość swoją i rodziny,

- zdolności do rezygnacji z części bieżących korzyści na rzecz zaspokajania przyszłych potrzeb,

- prowadzenia takiego trybu życia, który minimalizuje występowanie zagrożeń.

2) Zasada pomocniczości.

3) Zasada solidarności społecznej.

4) Zasada partycypacji.

5) Zasada samorządności.

6) Zasada wielosektorowości.

7) Zasada dobra wspólnego.

25) CO ROZUMIESZ POD POJĘCIEM „PODMIOTY PS”?

Podmioty polityki społecznej to osoby prawne zajmujące się prowadzeniem polityki społecznej. Są to podmioty odpowiedzialne za likwidowanie różnic społecznych, za wyrównywanie szans życiowych ludzi potrzebujących jak i za poprawę ich położenia materialnego. Podmioty polityki społecznej wg kryterium zakresu ich oddziaływania: - globalne - są to organizacje międzynarodowe, działające w wielu regionach świata. Zasięg działań tych organizacji jest jak sama nazwa wskazuję globalny. które w swoim zasięgu działania mają określone kwestie socjalne występujące w skali globalnej.

26) WYMIEŃ I SCHARAKTERYZUJ WYSPECJALIZOWANE ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE DZIAŁAJĄCE W OBRĘBIE ZAINTERESOWAŃ GLOBALNEJ PS.

Organizacje wyspecjalizowane ONZ.

Jest to system organizacji międzynarodowych funkcjonalnie powiązanych z ONZ na mocy art. 57. Karty NZ: różnego rodzaju organizacje wyspecjalizowane, utworzone na podstawie porozumień zawartych między rządami i posiadające z mocy swych statutów rozległe kompetencje międzynarodowe w dziedzinach gospodarczej, społecznej, kulturalnej, wychowawczej, zdrowia publicznego i innych dziedzinach pokrewnych, będą związane z Organizacją Narodów Zjednoczonych.

ONZ odgrywa w tym systemie centralną rolę, posiadając uprawnienia koordynacyjne, co ma na celu zapobieżenie dublowaniu prawa i osiągnięciu większej efektywności działania. W tej dziedzinie ONZ jest reprezentowana przez Radę Gospodarczą i Społeczną, która "może uzgadniać działalność organizacji wyspecjalizowanych w drodze porozumiewania się z nimi i udzielania im zaleceń, jak również w drodze udzielania zaleceń Zgromadzeniu Ogólnemu i członkom Organizacji Narodów Zjednoczonych" (art. 63 ust. 2 Karty NZ).

27)

28) OPISZ ONZ JAKO PODMIOT MAKROPOLITYKI SPOŁECZNEJ.


ONZ jest to szczególny podmiot makropolityki społecznej; uniwersalna organizacja międzynarodowa, z siedzibą w Nowym Jorku, powstała 24 października 1945 r. w wyniku wejścia w życie Karty Narodów Zjednoczonych. ONZ jest następczynią Ligi Narodów; organizacja oparta na zasadzie suwerennej równości państwa.

Celem ONZ:

- utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa; popieranie praw człowieka; rozstrzyganie sporów; rozwijanie przyjaznych stosunków międzynarodowych. Organy ONZ: Zgromadzenie Ogólne; Rada Bezpieczeństwa; Rada Gospod.- Społ.; Rada Powiernicza; Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości. Część działalności ONZ koncentruje się na problemach socjalnych człowieka. Od początku prowadzi ona aktywną działalność na rzecz zagwarantowania i przestrzegania w praktyce równych praw dla wszystkich ludzi bez względu na płeć, rasę, religię, poglądy polityczne, przynależność państw, na rzecz zapewnienia jednakowych standardów socjalnych dla wszystkich ludzi. Już w 1948 Zgromadzenie Ogólne chwaliło powszechną Deklarację Praw Człowieka będącą zbiorem praw człowieka i podstawowych wolności. Najważniejszym podmiotem makropolityki społecznej jest Rada Gosp. - Społ.

Zadaniem jej jest:

- rozwijanie międzynarodowej współpracy w dziedzinie gospodarki, kultury i oświaty, zdrowia i problematyki społecznej;

- przestrzeganie praw człowieka i podstawowych wolności poprzez omawianie aktualnych problemów w tych dziedzinach i uchwalanie odpowiednich zaleceń pod adresem Zgromadzenia Ogólnego ONZ;

- inicjowanie i prowadzenie badań, opracowywanie konwencji międzynarodowych i przedstawienie ich do aprobaty Zgromadzenia Ogólnego;

- koordynacja działalności wyspecjalizowanych organizacji poprzez zawieranie z nimi porozumień o współpracy.

29) PRZEDSTAW EWOLUCJĘ POLSKIEJ POLITYKI SPOŁECZNEJ.

Transformacja systemowa w gospodarce Polski to ogół radykalnych zmian w systemie funkcjonowania gospodarki . Transformacja systemowa została za początkowana we wrześniu 1989roku wraz z powołaniem pierwszego nie komunistycznego rządu w powojennej Polsce na której czele staną T. Mazowiecki Zmiany w systemie funkcjonowania gospodarki nazwano Programem Balcerowicza- od nazwiska ówczesnego Premiera i ministra finansów . Zmierzały one do stworzenia warunków przywrócenia zachwianej kryzysem lat 80. równowagi rynkowej zahamowania i obniżania galopującej inflacji oraz powszechnego wprowadzenia w gospodarce polskiej mechanizmu rynkowego ramach takich podstawowych segmentów rynku: (rynek dóbr i usług, rynek kapitałowy oraz rynek pracy).
Lata 80. Jeden z najburzliwszych okresów w historii Polski W 1980roku społeczeństwo boleśnie odczuwało skutki kryzysu gospodarczego życie codzienne stało się koszmarem, narastającym trudnościom ekonomicznym towarzyszyło coraz większe rozczarowanie społeczne ,nastroje zmieniały się coraz częściej protestowały załogi zwłaszcza w wielkich zakładach.
Sytuacja w kraju zmusiła władze do podjęcia rozmów z opozycją z Inicjatywy generałów Wojciecha Jaruzelskiego i Czesława Kiszczaka doszło do obrad Okrągłego Stołu”(6luty - 5kwietnia 1989roku)
Przedmiotem negocjacji było wypracowanie możliwych do przyjęcia przez obie strony zasad demokratyzacji ustroju społecznego oraz naprawy systemu gospodarczego w Polsce . Po długich negocjacjach uzgodniono podstawowe kierunki przeobrażeń systemowych Polsce tj. wprowadzenie pluralizmu politycznego i społeczno-zawodowego Władze zgodziły się na częściowo demokratyczne Wybory przywrócono drugą izbę parlamentu - Senat oraz urząd Prezydenta.
Płaszczyźnie ekonomicznej porozumienie dotyczyło m. in. rozwoju samorządności i partycypacji pracowniczej swobodnego kształtowania się struktury wartościowej rozwoju stosunków rynkowych i konkurencji likwidowania pozostałości systemu nakazowo-rozdzielczego prowadzenia jednolitej polityki finansowej wobec przedsiębiorstw oraz podporządkowania selekcji kadr kierowniczych przedsiębiorstwach kryterium fachowości
Rząd podjął działaniu :w podnoszeniu płac oraz udzieleniu przedsiębiorstwom państwowym rozmaitych ulg i dotacji .Rząd Rakowskiego podjął próby reform gospodarczych doprowadzając do uchwalenia przez Sejm korzystną dla drobnych przedsiębiorców ustawę o działalności gospodarczej ustawy umożliwiające komercjalizację niektórych przedsiębiorstw i urynkawiające ceny.Kontrowersje wzbudziła Decyzja rządu o złożeniu wniosku do sądu o upadłość Stoczni Gdańskiej im. Lenina Za jego premierostwa kontynuowane były - zainicjowane przez Gen Jaruzelskiego i Kiszczaka - reformy ustrojowe zakończone podpisaniem porozumień które wyznaczyły termin częściowo wolnych wyborów na 4 czerwca 1989. Wybory do Sejmu i Senatu 04 czerwca 1989 roku wygrała drużyna” Lecha Wałęsy Solidarność” uzyskała zgodnie z warunkami ustalonymi przy Okrągłym Stole 35% miejsc w Sejmie i 99%w Senacie od którego wybory były w pełni wolne W ten sposób zakończył się Monopol władzy jednej partii. W sierpniu stanowisko Premiera objął Tadeusz Mazowiecki dotychczasowy działacz solidarnościowej” opozycji

Plan Balcerowicza
Program stabilizacji gospodarki i przekształcenia polskiego systemu gospodarczego opracowany w 1989 przez ówczesnego ministra finansów i wicepremiera L. Balcerowicza Głównymi celami planu Balcerowicza było doprowadzenie do wewnętrznej wymienialności złotego zrównoważenie budżetu państwa i sprawowania kontroli polityki monetarnej utrzymanie stabilnego kursu wymiany walut zwalczanie inflacji i szybka prywatyzacja
Pomimo początkowych olbrzymich kłopotów związanych ze zmianą ustroju gospodarczego (recesja gospodarcza Bezrobocie problemy z budżetem państwa i duży przyrost wydatków na świadczenia społeczne) udało się w latach 1990-1998 doprowadzić do znacznej poprawy jakości polskich wyrobów uzyskać dobre wyniki w handlu zagranicznym obniżyć inflację usprawnić System bankowy osiągnąć i utrzymać bardzo duży Wzrost gospodarczy oraz rozpocząć zmianę systemu podatkowego W ciągu dwóch lat powstało około 600 tys przedsiębiorstw prywatnych co oznaczało 1,5 mln nowych miejsc pracy. Wynegocjowano korzystne warunki kredytowe w europejskich i światowych instytucjach finansowych.
Tzw drugi Plan Balcerowicza (ogłoszony w 1998 w czasie pełnienia przez niego funkcji wicepremiera w rządzie J. Buzka) zakłada: podwojenie dochodu Polaków w ciągu 10 lat obniżenie inflacji do 5% i obniżenie bezrobocia o 30% do roku 2000 przy tworzeniu jednocześnie gospodarki przychylnej dla środowiska naturalnego Poza tym zmiany miały objąć szkolnictwo opiekę zdrowotną, wymiar sprawiedliwości obronę narodową.

Likwidacja PGR-ów i pojawienie się bezrobocia
Państwowe Gospodarstwa Rolne w skrócie PGR utworzono w 1949 roku jako socjalistyczną formę zagospodarowania przedwojennych majątków ziemskich Wraz z początkiem gospodarki rynkowej w Polsce okazało się że większość z nich - pomimo znacznych państwowych dotacji i subwencji - nie jest w stanie na siebie zarobić z powodu zbyt małej wydajności pracy i zbyt dużych świadczeń socjalnych dla ich pracowników Dlatego w 1991 roku odgórnym aktem prawnym (ustawa Sejmu z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa) PGR-y zostały zlikwidowane a ich mienie przekazane Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa (AWRSP) - obecnie Agencja Nieruchomości Rolnych (ANR) - w celu restrukturyzacji i sprywatyzowania. Decyzja o likwidacji gospodarstw państwowych nie dopuszczała jednak drogi przemian ewolucyjnych; miała charakter doktrynalno-polityczny PGR-y sprywatyzowano na siłę .
Decyzją o likwidacji objęto 1666 gospodarstw państwowych około 30% prywatyzowanych przedsiębiorstw w Polsce zajmujących prawie piątą część użytków rolnych kraju nie zawsze kierując się racjonalnymi przesłankami Doprowadzono do żywiołowych procesów upadłościowych dewastacji majątku olbrzymiego zadłużenia wzrostu ilości gruntów odłogowanych ograniczenia produkcji Przekształcenia restrukturyzacyjno-własnościowe sektora państwowego rolnictwa pociągnęły za sobą niekorzystne skutki społeczne: drastyczną redukcję zatrudnienia i związane z nią bezrobocie strukturalne pauperyzację i marginalizację społeczną która objęła 475 tys pracowników byłych PGR-ów (w 1989 r) a wraz z ich rodzinami około dwumilionową grupę społeczną żyjącą w 333 tys mieszkań (86% mieszkań na wsi) w 6 tys miejscowości
W okresie 15 lat transformacji rolnictwa państwowego w sposób trwały rozdysponowano w tym sprzedano , a resztę wniesiono aportem do spółek Skarbu Państwa bądź nieodpłatne przekazano gminom i Kościołom większość wydzierżawiono do dalszego rozdysponowania pozostaje 446 tys ha gruntów. Transformacja PGR-ów nie uwzględniająca uwarunkowań regionalnych ukazała brak pomysłu na zmianę struktury polskiego rolnictwa gdyż ukierunkowana była głównie na przemiany własnościowe - głównie prywatyzację - a nie na kształtowanie racjonalnej struktury agrarnej.
W wyniku sprzedaży a zwłaszcza dzierżawy ponad 1,5 mln ha gruntów państwowych o areałach do 100 ha, około 312 tys rolników indywidualnych miało możliwość powiększenia swoich gospodarstw średnio o około 4,9 ha. Natomiast sprzedaż i dzierżawa nieruchomości powyżej 100 ha o łącznym areale 1,9 mln ha zapoczątkowała działalność 5246 gospodarstw należących do osób fizycznych i prawnych. Tak więc powstałe z PGR-ów prywatne gospodarstwa wielkoobszarowe stały się nowym istotnym elementem w strukturze polskiego rolnictwa. Proces ten przyczynił się do zbliżenia struktury gospodarstw rolnych polskiego rolnictwa do struktur gospodarstw w Unii Europejskiej w których duże gospodarstwa wielkoobszarowe mają znaczący udział
Likwidacja PGR-ów doprowadziła w wielu miejscach do dewastacji majątku i bezrobocia strukturalnego Część po pegeerowskich obszarów rolnych do dziś leży odłogiem

30) WYMIEŃ PODMIOTY PAŃSTWOWEJ PS.

W Polsce Podmioty polityki społecznej możemy podzielić na 5 grupy:

1. ustawodawcze podmioty polityki społecznej decydujące o kształcie ustawodawstwa socjalnego w której skład wchodzą Sejm i Senat. Poprzez różnego rodzaju komisje proces legislacyjny jest wydłużny. W obszarze polityki społecznej w Sejmie możemy wyróżnić komisję:

W obszarze polityki społecznej w Senacie możemy wyróżnić komisje:

2.Wykonawcze podmioty polityki społecznej: Prezydent, Premier, Komitet Społeczno-Polityczny Rady Ministrów, Rządowa Komisja Ludnościowa; Minister Finansów; Minister Pracy i Polityki Społecznej, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji; Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Minister Sprawiedliwości, Minister Zdrowia; Minister Edukacji Narodowej; Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

3.Podmioty kontrolne polityki społecznej: państwowa inspekcja pracy, NIK, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka.

4.Podmioty sądownicze polityki społecznej: Trybunał konstytucyjny, sądy pracy i ubezpieczeń społecznych, sądy rodzinno- opiekuńcze.

5.Pozapaństwowe podmioty polityki społecznej: Caritas, Monar, Polska Akcja Humanitarna

31) SCHARAKTERYZUJ PODMIOTY USTAWODAWCZE PS.

Ustawodawcze podmioty polityki społecznej UE:

- Parlament Europejski, - Rada Europejska, - Rada Unii Europejskiej.

Krajowe podmioty ustawodawcze PS:

- Sejm - możemy tu wyróżnić komisje:

- Senat - możemy tu wyróżnić komisje:

32) SCHARAKTERYZUJ PODMIOTY WYKONAWCZE PS.

Prezydent, Premier, Komitet Społeczno-Polityczny Rady Ministrów, Rządowa Komisja Ludnościowa; Minister Finansów; Minister Pracy i Polityki Społecznej, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji; Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Minister Sprawiedliwości, Minister Zdrowia; Minister Edukacji Narodowej; Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Prezydent pełni funkcję najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej i gwaranta ciągłości państwowej władzy. Prezydent dla wykonywania swojej funkcji dysponuje organem pomocniczym, którym jest Kancelaria. Jeśli chodzi o problematykę polityki społecznej to w aktualnej kadencji należy do zakresu działań na szczeblu Podsekretarza Stanu.

Prezes Rady Ministrów wypełnia on zadania z zakresu polityki społecznej za pośrednictwem Rady Ministrów; koordynuje reformy.

Komitet Społeczny Rady Ministrów jest to wewnętrzny, kolegialny organ Rady Ministrów, który ma na celu koordynowanie i zapewnienie sprawnej realizacji działań rządu w zakresie społeczno-politycznym w takich kwestiach jak: oświata, bezrobocie, nauka, ochrona warunków pracy, bezpieczeństwo, zdrowie czy polityka społeczna; dbanie o stworzenie odpowiednich warunków i miejsc pracy dla narodowych i etnicznych mniejszości, które żyją w Polsce; projektowanie zasad i warunków współpracy rządu oraz innych organów rządowej administracji ze związkami zawodowymi i stowarzyszeniami.

Rządowa Rada Ludnościowa do podstawowych zadań Rządowej Rady Ludnościowej należy: dokonywać oceny sytuacji demograficznej kraju, a także opracowywać co roku odpowiednie raporty o istniejącej sytuacji; inicjować badania naukowe na płaszczyźnie demografii polityki ludnościowej oraz rodzinnej; inicjować badania naukowe na płaszczyźnie prognoz całego procesu - reprodukcji polskiej ludności w tym skutków społeczno-ekonomicznych tego zjawiska; dokonywać ocen z wykonania zaleceń Rady Ministrów, odnośnie polityki ludnościowej i powiązanych z nią spraw społeczno-politycznych; inicjować prace nad projektami różnych aktów normatywnych z zakresu polityki ludnościowej; współpracować z zagranicą w kwestiach ludnościowych; współpracować z różnymi naukowymi placówkami i GUS-em, w zakresie badań demograficznych oraz badań w zakresie polityki społecznej państwa.

- Minister Finansów - kieruje sprawami finansowymi gospodarki narodowej, przygotowuje założenia budżetu i ustawy budżetowej, w tym ustala wydatki na cele socjalne. W szczególności ciąży na nim obowiązek planowania wydatków i monitorowania państwowych funduszy (m.in Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Pracy czy Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych).

- Minister Pracy i Polityki Społecznej - kluczowy organ wykonawczy administracji rządowej w dziedzinie polityki socjalnej, odpowiedzialny za realizację zadań państwa w zakresie m.in. problematyki pracy (prawo pracy, warunki i stosunki pracy, bezrobocie), ubezpieczeń i pomocy społecznej. Minister Pracy i Polityki Społecznej wykonuje m.in. następujące zadania:

- realizuje ustawy socjalne

- bada sytuację socjalną ludności, ustalając poziom minimalnych świadczeń społecznych i najniższych wynagrodzeń oraz organizując pomoc społeczną

- realizuje politykę ograniczania bezrobocia

- kreuje prawo pracy

- prowadzi dialog socjalny z organizacjami związkowymi i organizacjami pracodawców (m.in. Komisja Trójstronna)

- prowadzi politykę ubezpieczeń społecznych

- analizuje i ocenia stan bezpieczeństwa i higieny pracy

- opiniuje i rejestruje układy zbiorowe pracy

- realizuje zadania dotyczące zatrudnienia i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych

Minister Edukacji Narodowej - spoczywa na nim ustawowy obowiązek realizacji konstytucyjnego prawa obywateli do nauki (prawa do powszechnego i równego dostępu do wykształcenia). Ministerstwo Edukacji Narodowej zajmuje się kwestiami finansowania edukacji ze środków budżetowych, a ponadto m.in. prowadzi prace systemowe nad przeobrażeniami szkolnictwa wyższego, organizuje międzynarodową wymianę młodzieży, pozyskuje stypendia zagraniczne, koordynuje realizację zadań w dziedzinie opieki, kształcenia specjalnego i wychowania pozaszkolnego oraz profilaktyki uzależnień i patologii społecznych wśród dzieci i młodzieży (żywienie zbiorowe, przeciwdziałanie narkomanii i alkoholizmowi, pomoc materialna itp.).

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji - odpowiada za bezpieczeństwo obywateli znajdujących się na terytorium RP (ochrona przed bezprawnymi zamachami na życie i zdrowie ludzkie, dorobek materialny i kulturalny społeczeństwa, dbałość o zachowanie porządku publicznego). Poprzez Departament Ochrony Granic, Migracji i Uchodźstwa realizuje także politykę migracyjną (m.in. nadawanie statusu uchodźcy, udzielanie azylu czy legalizacja pobytu cudzoziemców).

Minister Sprawiedliwości - kieruje problematyką społeczną głównie poprzez Departament Spraw Rodzinnych i Nieletnich. Jego zadania jest m.in. nadzór nad działalnością administracyjną sądów w sprawach rodzinnych i nieletnich czy nadzór nad działalnością zakładów dla nieletnich. Do ważnych zadań Ministra Sprawiedliwości zalicza się całą problematykę resocjalizacji więźniów, obejmującą ich pracę oraz kontakt z rodzinami.

Minister Zdrowia - jest odpowiedzialny za stan zdrowia społeczeństwa polskiego i za realizację dostępu do służby zdrowia. Od początku 1999 roku odpowiada także za wdrażanie gruntownej reformy zdrowia w Polsce, w tym odpowiada za wprowadzenie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Inne zadania resortu to m.in. inspirowanie i projektowanie działań w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia, opracowywanie i nadzorowanie realizacji założeń polityki lekowej, realizowanie zadań wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi - realizuje zadania w zakresie aktywizacji społecznej i zawodowej mieszkańców wsi, wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, rynku pracy w rolnictwie i na wsi, ubezpieczeń społecznych ludności rolniczej, doradztwa rolniczego i rozwoju oświaty na terenach wiejskich, współpracy z samorządami, organizacjami społeczno-zawodowymi rolników, itd. Działania te mają na celu wyrównanie różnic socjalnych i szans życiowych mieszkańców wsi i miast.

Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych - jego zadaniem jest zapewnienie kombatantom oraz ofiarom represji wojennych i powojennych niezbędnej pomocy i opieki oraz należnego im szacunku i pamięci.

33)

34) SCHARAKTERYZUJ PODMIOTY SĄDOWNICZE PS.

Podmioty polityki społecznej to organy, inwestycje i organizacje, których zadaniem jest kształtowanie zasad polityki społecznej i realizacja celów.

Podmioty sądownicze polityki społecznej to:
a) Trybunał Konstytucyjny - do jego zadań należy badanie i osądzanie prawa z punktu widzenia jego legalności. Stoi na straży polskiej konstytucji. Dba o to, by bała ona nadrzędnym aktem w państwie. Rozpatruje on skargi konstytucyjne, czyli zaskarżenie aktów prawnych, które obywatel uzna za naruszające jego prawa zawarte w konstytucji.

b) Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - przedmiotem ich działania jest rozpatrywanie spraw między pracownikiem a pracodawcą. Zajmują sie również spornymi sprawami dotyczącymi ubezpieczeń społecznych.

c) Sądy Rodzinno- Opiekuńcze - w ich kompetencji powinny skupiać się możliwie wszystkie sprawy związane z problematyką rodziny. Do spraw procesowych rozpatrywanych w tych sądach zalicza się sprawy o rozwód, ustalenie ojcostwa i o alimenty Natomiast do spraw nieprocesowych zalicza się sprawy opiekuńcze takie jak np: przysposobienie, ustanowienie kuratora, pozbawienie i przywrócenie władzy rodzicielskiej

35) PODAJ PRZYKŁADY POZAPAŃSTWOWYCH PODMIOTÓW PS W POLSCE.

organizacje pozapaństwowe

Stowarzyszenia

Fundacje

Związki wyznaniowe

Grupy samopomocowe

(Kościół, fundacje, np. edukacyjna im. S. Batorego, organizacje społeczne, np. PCK. Caritas, Monar, Polska Akcja Humanitarna )

36) PRZEDSTAW OBSZARY REGULACJI MIĘDZYNARODOWEJ PS W UE.

  1. Czas i warunki pracy

Zagadnienia dotyczące regulacji czasu pracy możemy znaleźć w Dyrektywie nr 104 z dn. 23 listopada 1993 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (OJ Nr L 307/1993/45). W dyrektywie unormowano następujące kwestie:

B) Ubezpieczenia społeczne

C) Prawo socjalne

Najważniejsze problemy socjalne krajów Unii Europejskiej:

37) WYMIEŃ PODSTAWOWE AKTY PRAWNE UE W DZIEDZINIE PS.

38) OKREŚL WARTOŚCI SOCJALNE W UE

  1. Godność

  2. Wolność

  3. Równość

  4. Solidarność

  5. Sprawiedliwość

  6. Subsydiarność


1- GODNOŚĆ- wyznacznik absolutnych praw człowieka, które wszystkim przysługują. Każda osoba charakteryzuje się posiadaniem siebie, dysponowaniem sobą- wolność, świadomość, odpowiedzialność za siebie. Prawo do życia, nikt nie może zostać skazanym na karę śmierci.
Dla polit. społ. godność osoby ludzkiej oznacza wyznaczenie minimum socjalnego gwarantowanego przez państwo.

2- WOLNOŚĆ:
-płaszczyzna wewn.- wolność myśli, sumienia, poszukiwanie prawdy
-płaszczyzna zewn.- wolność podejmowania działań lub powstrzymywania się od nich
-życie małżeńsko- rodzinne
-wolność wyboru pracy
-wolność zrzeszania się
-poszanowanie życia rodzinnego

3- RÓWNOŚĆ- jednakowa pozycja prawna i społeczna w życiu poszczególnych społeczeństw, państw członkowskich

4- SOLIDARNOŚĆ- zasada życia społecznego wspomagająca działania na rzecz wyrównywania nierówności społ. między grupami, regionami społecznymi, państwami:
-ochrona praw pracowniczych
-ochrona zdrowia
-ochrona środowiska naturalnego

5- SPRAWIEDLIWOŚĆ- zespół dóbr i wartości, które mają być zabezpieczone każdej osobie ludzkiej i które świadczą o godnym życiu człowieka.
Istota s.- bezwzględna poszanowanie uprawnień człowieka.

6- SUBSYDIARNOŚĆ- realizowana w UE oznacza decentralizację władzy, czyli przekazywanie uprawnień władzy państwowej na szczebel regionalny i lokalny.

39) WYMIEŃ PODMIOTY PS W UE.

dwa podziały:

I)

  1. ustawodawcze:

  1. wykonawcze:

  • doradcze:

    • II)

    1. organy główne: