Technologie produkcji zwierzęcej a środowisko wykład 15.10.2010
Bydło
W Indiach ze względów religijnych nie jedzą mięsa. Europa-duże ilości bydła mlecznego i mięsnego, Stany Zjednoczone i Meksyk głównie bydło mięsne, Ameryka Południowa-bydło mięsne.
Owce
Zagłębie to Australia i Nowa Zelandia -produkcja wełny i mesa, rejon Morza Śródziemnego i Wielka Brytania drugie zagłębie.
Trzoda chlewna
Europa, Stany Zjednoczone-mięsne, w Chinach trzoda jest bardziej otłuszczona.
Konie
Europa i Ameryka- zwierzęta do rekreacji, zwierzęta sportowe do hipoterapii.
Kozy
Azja, Daleki Wschód, Afryka, Ameryka Południowa i trochę Meksyk.
Pokrój i typy użytkowe
Pokrój to zewnętrzna budowa ciała zwierząt.
Typ użytkowy
Grupa zwierząt domowych wyspecjalizowana w określonym kierunku produkcyjnym, cechy anatomiczne i fizjologiczne są utrwalone genetycznie.
Bydło-typy użytkowe
-jednokierunkowe
Mleczny
Mięsny
-dwukierunkowe
Mleczno-mięsny
Mięsno-mleczny
-wielokierunkowy
-mleczno mięsno -roboczy
Bydło-produkty:
-mleko
-mięso
-skóry
-rogi i racice
-obornik
Bydło typu mięsnego
-wcześnie dojrzewające
-kościec lekki, krótkie nogi szyja
-bydło mocno umięśnione partie zadu i przodu tułowia
-sylwetka ma kształt prostokątny(z boku)
-cylindryczny (z przodu)
-masa ciała od 450-1800 kg
Bydło typu mlecznego
-budowa ciała sucha, kanciasta z wystającymi zewnętrznymi guzami biodrowymi i kulszowymi
-ścięgna i stawy dobrze zarysowane
-klatka piersiowa wąska lecz długa
-duże wymiona
-skóra cienka
-widoczne na podbrzuszu żyły mleczne
Rasy Jersey, H-F
Bydło wszechstronnie użytkowe
-mocny kościec
-dobra muskulatura
-dobre cechy mleczne
-twarda ordynarna konstytucja
Bydło typowo robocze
-twarda konstytucja
Owce-typy użytkowe
-jednokierunkowe
Wełnisty
Mięsny
Mleczny
Kożuchowy
Smuszkowy
-kombinowany
Wełnisto-mięsny
-wszechstronnie użytkowy
Owce-typ wełnisty
-głowy rogate
-słabe umięśnienie
-bardzo duże ilości skóry, fałdy na karku
-wełna zwykle biała
Rasy merynos
Owce w typie mięsnym
-patrz bydło mięsne
-krótka, rzadka wełna
Rasy- dorset, berishone, southdown, czarnogłówka, Ila
Owce-typ wełnisto-mięsny
-rasa kant, polskie owce nizinne, polskie owce długowełniste, merynos polski
Owce typu mlecznego
-patrz bydło mleczne
Rasa-fryzyjska, rasa fińska, Romanowska, karakuł
Owce-typ wszechstronny użytkowy
-polska owca górska
Rasy kóz mlecznego typu użytkowego
-patrz bydło mleczne
Rasa seaheńska, toggenburska, alpejska, francuska
Rasy kóz typu mięsnego
-rasa burska
Rasy kóz wełnistych
-rasa angorska
Kozy puchowe
-rasa kaszmirska
Kozy wszechstronnie użytkowe
-rasa biała uszlachetniona polska
Cechy konia wierzchowego
-żywy nerwowy temperament
-sylwetka lekka, sucha, długie linie szyi, głowy, łopatek
-ścięgna i mięsnie dobrze zarysowane
-wąska długa klatka piersiowa
-rasy-czysta krew arabska, pełna krew angielska
Konie pośpiesznopociągowe
-masywniejsze od koni wierzchowych
-konstytucja sucha dobrze zarysowane mięśnie i ścięgna
-długie ramię, pojemna klatka piersiowa
-najefektywniejszy kłus
-rasy-kłusak orłowski, kłusak francuski
Konie wszechstronnie użytkowe
-masywniejsze od wierzchowych
-wysokość w kłębie 150-170cm
-głowa średniej długości
-klatka piersiowa głęboka i szeroka
-zad rozłupany
-nogi mocne niezbyt krótkie
-rasa-oldenburska, koń śląski, małopolski
Rasy ciężkie
-masywna budowa ciała
-krótkie grube nogi
-głęboka szeroka klatka piersiowa
-zad rozłupany
-rasa persheron(franc.)
Konie juczne
-konik polski, fiording
Technologie produkcji zwierzęcej wykład 10.12.2010
Mleko przez samicę ssaków produkowane jest w okresie laktacji. Laktacja jest to okres miedzy porodem a zanikiem funkcjonowania gruczołu mlecznego(zasuszenie). Laktacja u krowy trwa 305 dni. Laktacja okres od jednego do drugiego wycielenia. Na razie utrzymuje się na stałym wysokim poziomie, po pewnym czasie maleje u krów, ok. 60 dni przed porodem -zasuszenie-zaprzestanie doju. Po porodzie ok. 2m-cy jest zacielenie (krowa jest jałowa przed tym okresem). U innych zwierząt sytuacja jest podobna, przy czym inna jest długość trwania ciąży. Jeśli wydajność mleka spada poniżej 20%, należy krowę zasuszyć-najmniejsze prawdopodobieństwo zapalenia wymienia. Mleko służy do wykarmiania młodych i do celów towarowych. Kozy, krowy, owce-są gatunkami , które dają duże ilości mleka. Mleko klaczy nie jest produkowane w Polsce, ale w innych krajach jest bardzo popularne. Mleczne użytkowanie świń-na razie brak.
Czynniki warunkujące użytkowość mleczna:
gatunek(każdy gat. inna wydajność mleczna)
rasa
czynniki środowiskowe(żywienie)
wiek- do 4,5,6 roku życia wydajność mleka wzrasta, a później może zacząć spadać
termin porodu- najkorzystniejsze są od XII do III bo wydajność mleka jest wyższa
faza laktacji- od 4000 do 10000tys. mleka/rok
βBiałko jaja kurzego 100%. Białko mleka krowy 91%-białko serwatkowe 100%.
Fenomen mleka owcy, kozy, krowy
Kwas nienasycony 18-węglowy z 2 wiązaniami podwójnymi- kw. linolowy- CLA lub SKL, przypisuje mu się właściwości utleniające, skuteczny w leczeniu osteoporozy, przeciw arteriosklerozie, działa antynowotworowo. Żywienie zwierząt jest czynnikiem decydującym o ilości kwasu CLA i u krów żywionych na pastwisku jest go 5-ciokrotnie więcej niż u krów żywionych systemem przemysłowym.
Frakcje tłuszczu |
Działanie |
Monoacylogricerole |
Antywirusowe, antybakteryjne |
Fosfolipidy |
Antykancerogenne, antyoksydacyjne |
Sfingomieliny |
Antykancerogenne, antyoksydacyjne |
Kwas masłowy (BA) |
Antybakteryjne |
CLA 18:2 9cis 11 trans |
Antykancerogenne, antymutagenne |
CLA 18:2 10 cis 12 trans |
antylipogeniczne |
Koncentracja CLA w tłuszczu mleka
Klacz |
0,09±0,04 |
Krowa |
0,70-1,17(mg/100g tłuszczu) |
Owca |
1,2-3,0 |
Koza |
0,38-1,1 |
Kobieta |
0,09-0,49 |
Użytkowanie mięsne zwierząt gospodarskich
Żywiec żeźny
Żywe zwierzęta(najczęściej młode) po zakończeniu tuczu/opasie przeznaczone do uboju w celu pozyskania mięsa(główny produkt), tłuszczu, skór i kości.
Rodzaje żywca-bydło:
cielęta(do wieku 2 tyg.)
cielęta na białe mięso( do masy ciała 120kg)
młode bydło rzeźne(do wieku 2 lat, masa ciała do 500kg)
bydło stare (głównie krowy wybrakowane z użytkowania rozpłodowego)
Produkt finalny: cielęcina, młoda wołowina, stara wołowina
Świnie do kastracji:
tuczniki mięsne(80-130kg)
tuczniki bekonowe(86-94kg)
tuczniki tłuszczowo-mięsne(105-125kg)
tuczniki słoninowe(wybrakowane z użytkowania rozpłodowego- głównie maciory)
Produkt finalny: wieprzowina, słonina
Owce
jagnięta mleczne(do masy ciała 30kg)
jagnięta tuczone ( do masy ciała samice 35kg, samce 40-45kg)
owce dorosłe (gł. maciorki wybrakowane z życia rozpłodowego)
Produkt finalny: jagnięcina, baranina
Kozy
koźlęta mleczne( do masy ciała 20kg)
koźlęta tuczone(do masy ciała 25-30kg)
kozy dorosłe (wybrakowane z użytkowania rozpłodowego)
Produkt finalny: kozina młoda/stara
Konie
źrebięta(do wieku 18 m-cy)
konie dorosłe
Produkt finalny: konina
Drób
kurczęta (brojlery-m.c. 2,5kg, wiek 42dni)
młode gęsi tuczone(m.c. 4-5kg, wiek 15 tyg.)
młode kaczki tuczone(m.c. do 3kg)
mulardy (mieszańce kaczek piżmowych z kaczkami pekińskimi)
indyki tuczone(m.c. do 25kg)
drób dorosły(osobniki wybrakowane po zakończonym użytkowaniu nieśnym)
Bezgrzebieniowce
strusie(m.c. do 95kg)
emu(m.c. do 41kg)
Zwierzęta futerkowe
króliki(wiek 2-10m-cy)
nutrie( mięso produktem ubocznym-wiek 9-11m-cy)
Mierniki użytkowości mięsnej
-przyżyciowe
-poubojowe
Przyżyciowe
dobowe przyrosty masy ciała
zużycie energii i białka paszy na przyrost
stopień umięśnienia i otłuszczenia określony przyżyciowo
Przyrosty dobowe
Bydło 919-1200
Świnie 650-900
Owce 200-300
Konie 800-1500
Czynniki warunkujące użytkowość mięsną:
rasa/genotyp
płeć
wiek
żywienie
Technologie produkcji zwierzęcej a środowisko 29.10.2010
Świnie
Europa środkowo-wschodnia, wschodnia Azja, rejon Wielkich jezior w USA
Rasy świń mięsnego typu użytkowego:
- szybkie tempo wzrostu
- późne dojrzewanie
- duże dobowe przyrosty masy ciała 800g/dobę
- sylwetka wydłużona, równoległoboczna
- szynki dobrze wypełnione
Np. Świnie wielkie białe (polska, angielska, zwisłoucha), hampshire, pietrain (najbardziej mięsna na świecie)
Typ tłuszczowo-mięsny
- wczesne dojrzewanie
- szybkie tempo wzrostu
- wałeczkowata budowa ciała
- tułów krótki i szeroki
- ryj krótki
- kończyny krótkie
Np. puławska
Typ słoninowy
- małe tempo wzrostu
- późne dojrzewanie
- masa ok. 150kg
- pokrój prymitywny
- słabe umięśnienie
- głowa ciężka
- tułów krótki karpiowaty
- nogi długie mocne
Np. mangalica
Typ smalcowy
- wcześnie dojrzewa
- głowa mała
- walcowaty tułów
- krótkie nogi
Drób
Typ mięsny lekki
- trójkątna sylwetka, mała masa ciała, białe zausznice np. leghorn
Typ nieśny średnio ciężki (ogólno użytkowy)
- wolne tępo wzrostu, tułów zbliżony do prostokąta, grzebień pojedynczy, zausznice okrągłe czerwone np. polbar, rhode island, sussox
Kaczki
Typ ogólno użytkowy (mięsne)
Pekin
Indyki
Typ mięsny - biały szerokopierśny
Gęsi
Typ mięsny - pomorska biała
Typy budynków inwentarskich
- ściołowe: -płytkie
- głębokie
- bezściołowe
+uwięziowe
+wolnostanowiskowe
+wolnowybiegowe
Bydło
Tucz bydła: obory, jałowniki, cielętniki, bukaciarnie
Krowy mleczne: obory uwięziowe, ściołowe lub bez
wolnostanowiskowe, ściołowe lub bez; boksowe, kombiboksy
uwięziowe - należy zapewnić:
- dostęp do wody, paszy
- możliwość udoju
- porodu (na stanowisku)
Wolnostanowiskowe:
- nie mają wydzielonych legowisk
- trudniej utrzymać czystość krów
- dój w hali udojowej
- poród w oddalonym pomieszczeniu
- głęboka warstwa ściółki
Boksowe - boksy pełnią funkcję wypoczynkową
Kombiboksowe - miejsce wypoczynku i zapewnienie dostępu do paszy
Dla bydła mięsnego:
- małe wymagania jeśli chodzi o pomieszczenie
- w sezonie pastwiskowym - pastwisko cala doba
- na czas zimowy także ... wolnostanowiskowe lub wolnowybiegowe
Stajnie dla koni
- uwięziowe
- bezuwięziowe: boksowe, wolnostanowiskowe - grupowe
Dla dorosłego konia 20m2 wybiegu
Pastwisko:
- ok. 0,5ha na 1 konia
- 1-2 godziy dziennie dostęp do swobodnego wybiegu
Chlewnie:
- wolnostanowiskowe: boksowe, grupowe
- sciołowe lub bezściołowe
Pomieszczenia dla: loch, knurów, warchlaków, tuczarnie
Owczarnie
- ściołowe - głębokie
- bezściołowe (rzadko)
- bez uwięzi
Kurniki
Systemy:
- intensywny - zamknięte w regulowanych parametrach środowiska
- półintensywny - z ograniczoną możliwością korzystania z wybiegu
- ekstensywny - z pełną dostępnością do wybiegu
- ściołowe
- klatkowe (bateryjne)
Normy zagęszczenia (m2/szt.)
Bydło:
Porodówka - 3
Krowy mleczne:
- System uwięziowy - 2,2
- System bezuwięziowy - 4,5
Mięsne - 1-2,5
Cielęta - 0,8
Trzoda:
Knury - 2,5
Lochy - 1,5-2,5
Lochy z prosiętami - 5
Tuczniki - 0,5-0,8
Owce:
Maciorki - 0,8-1,3
Tryki - 2,5
Jagnięcia - 0,5-0,7
Kury:
Nioski - 1/6
Młodzież - 1/8
Kurczęta - 1/12
Konie:
10m2 w boksach/koń
Klacze ze źrebięciem 12m2
Zwierzę powinno mieć zapewnione:
- dostęp do wody, paszy
- minimalne wymiary stanowiska
- prawidłowo wykonana i funkcjonująca wentylacja
- właściwa tem, oświetlenie, skł powietrza
- prawidłowe gromadzenie i przechowywanie i zagospodarowanie odchodów
Technologie produkcji zwierzęcej 25.11.2010
Technologie drobnotowarowe:
- tradycyjne
- specjalistyczne
Technologie wielkotowarowe
- tradycyjne
- przemysłowe
Technologie drobnotowarowe tradycyjne:
Starsze rozwiązania technologiczna
Starsze „prymitywne” rasy
Niewielki potencjał produkcyjny
Stado podstawowe zwierząt jest małe (krowa, 2-3 owce, koza, kilka kur itp.)
Procesem produkcji kieruje właściciel i jego rodzina
Wiele gatunków zwierząt
Remont stada podstawowego w oparciu o własną produkcję
Rozród i wychów przypada w naturalnym okresie rozrodowym
Żywienie w oparciu o pasze własne (gospodarskie)
Duże nakłady pracy własnej
Niska wydajność pracy
Niska opłacalność
Celem jest samo zaopatrzenie
Technologie drobnotowarowe specjalistyczne:
Jeden lub dwa gatunki zwierząt, zwykle w cyklu zamkniętym (od pokrycia do dorosłego zwierzęcia) lub kooperacja gospodarstw
Wyższa wydajność pracy
Właściciel jest specjalistą
Technologie wielkotowarowe tradycyjne: (powyżej 2 sztuk dużych/ha)
Zachowują elementy technologii drobnotowarowej ale także wielkotowarowej
Stado podstawowe jest duże, prowadzona jest selekcja i prace hodowlane
Pracami kieruje specjalista
Remont stada z własnego chowu ale także z zewnątrz
W rozrodzie i wychowie mniejsze znaczenie mają okresy naturalnego rozrodu
Pasze objętościowe własne a treściwe zwykle z zakupu
Zwierzęta tego samego gatunku utrzymywane są w jednym budynku
Liczy się dochód
Technologie przemysłowe;
Gospodarstwo funkcjonuje według zasad ustalonych w przemyśle
Pierwszą taka „firmą” były fermy niosek, później trzoda chlewna, bydło rzeźne i krowy mleczne w europie w latach `60 firma GG
Duża koncentracja produkcji
Głównym limitem koncentracji zwierząt jest transport pasz i problem odchodów
Ścisła koordynacja poszczególnych elementów produkcji
Stały i równy w ciągu roku rytm produkcji, limitowany potrzebami żywieniowymi, możliwościami pielęgnacji zwierząt i użytkowania zwierząt
Produkcja cykliczna
Żywienie w formie monodiety
Zwierzęta utrzymywane w grupach produkcyjnych np. maciory luźne
Zasada- całe pomieszczenie pełne, całe pomieszczenie puste
Najwyższe zagrożenie dla środowiska powodowane dużą ilością odchodów
Technologie rozrodu zwierząt - użytkowanie rozpłodowe jest podstawą. Rozród spełnia funkcje:
Utrzymanie gatunku
Produkcyjna (ekonomiczna)
Znaczenie hodowlane
Układ rozrodczy samca:
Gruczoły płciowe - jądra (parzyste)
Drogi wyprowadzające
Gruczoły płciowe dodatkowe (pęcherzykowe, krokowy, opuszkowo-cewkowy)
Narząd kopulacyjny - prącie
Układ rozrodczy samicy:
Gruczoły płciowe - jajniki (parzyste)
Jajowody
Macica
Narząd kopulacyjny (pochwa)
Dojrzałość płciowa rozpłodowa
Bydło 5-12 miesięcy 14-20
Świnie 5-6 9-12
Owce 5-8 8-18
Konie 12-18 36-48
Kozy 5-6 8-18 (75% masy ciała dorosłego osobnika)
Spermatogeneza - proces wytwarzania i dojrzewania plemników
Oogeneza - proces tworzenia się Komorek jajowych
Podział ze względu na ruje:
Monoestryczne - jednorurowe (1/rok): futerkowe, dziko żyjące
Poliestryczne - wielorurowe:
- asezonalne (ruje pojawiają się przez cały rok) - świnie, bydło
- sezonowe (ruje tylko w określonych porach roku) - owce, kozy i konie
Cykl płciowy:
- faza pęcherzykowa
- faza ciałka żółtego
|
Długość cyklu płciowego |
Długość rui |
Długość ciąży |
Krowa |
21 dni |
14 godzin |
280dni |
Locha |
21 |
2 dni |
114 |
Owca |
17 |
35 godzin |
150 |
Klacz |
22 |
6 dni |
340 |
koza |
21 |
35 godzin |
150 |
Masa ciała przy urodzeniu/wykluciu
źrebię 45-50 kg
ciele 35-40 kg
Jagnie 4-5 kg
Koźle 3-4 kg
Prosie 1 - 1,3 kg
Kurcze ~40g
Ciąże pojedyncze : bydło, konie
Wielopłodowe: owce (1-6 zykle1-2), kozy, świnie (do kilkunastu)
Zabiegi biotechnologiczne związane z rozrodem:
Inseminacja - sztuczne wprowadzenie nasienia
Synchronizacja rui - hormonalnie
Mnoga owulacja (superowulacja) - hormonalnie
Przenoszenie zarodków
Izolacja oocydów, hodowla i zapłodnienie In vitro
Prognozowanie płci
Wczesne diagnozowanie ciąży
Wykład 6/ 07.01.2011r.
Czynniki warunkujące poziom użytkowości mięsnej:
-rasa/genotyp
-płeć
-wiek
-żywienie
Krzyżowanie towarowe:
-wyższa płodność i plenność mieszańców międzyrasowych
-lepsza u mieszańców zdolność przystosowania do warunków środowiska wyrażająca się większą ich żywotnością i odpornością
-większe przyrosty i lepsze wykorzystanie paszy oraz poprawa mięsności mieszańców
Krzyżowanie towarowe (uwarunkowania)
-wartość użytkowa kojarzonych sztuk
-trafny wybór komponentów (ras lub linii) do krzyżowania
-kolejność krzyżowania zwierząt określonych ras w przypadku krzyżowania dwufazowego
-właściwy wybór rasy matecznej i rasy ojcowskiej
Krzyżowanie przemienne (owce)
Krzyżowanie rotacyjne (w każdym pokoleniu mieszańców wszystkie tryczki są przeznaczone na rzeź, a najlepsze maciorki do krzyżowania z kolejną rasą mięsną
Bydło -opas cieląt
-do masy ciała 80kg
-do wieku 60dni życia
-mleko, pasza treściwa, siano
Bydło -opas intensywny
-przeznaczony bydło ras mięsnych zaczyna się gdy zwierzęta maja 40kg.
użytkowanie mięsne kur
-tucz brojlerów
*do 42-49 dni życia
*do 2,2 kg masy ciała
-tucz kur dorosłych
*produkcja uboczna
*po zakończeniu użytkowania mięsnego
-Wełna- to włókno uzyskiwane z okrywy włóknianej owiec, lam, wielbłądów, niektórych ras kóz, królików (def.zoologiczna)
-wełna -to włókno pochodzenia zwierzęcego mające właściwości przędne i zdolności spilśnienia się bez domieszki innych włókien (def. Technologiczna)
Czołowi producenci wełny:
-Australia ok. 25% światowej produkcji
-Chiny ok.18%
-Nowa Zelandia ok. 11%
-Argentyna ok. 3%
Chemiczna budowa wełny
-chemicznie włókno wełniane jest ciałem białkowym, keratyną, składajacą się z 17 aminokwasów
Pierwiastek %
-C -50-52%
-O2 -20-25%
-N -16-17%
-H -6-7%
-S- 2-5%
Wełna to proteina bogata w siarkę (90-95%) masy cystyny, która kształtuje wiele cech fizyko -chemicznych wełny
Rodzaje włosów występujących w wełnie owiec:
-włosy pożądane -puchowe, przejściowe, rdzeniowe
-włosy niepożądane
-Włosy puchowe -najczęściej ich grubość sięga 30µm. W odroście rocznym uzyskuje się od 5 do 10cm. Najbardziej pożądane w przemyśle włókienicznym. Występują w wełnach merynosowych. Zbudowane z dwóch warstw, korowej i łuski.
-Włosy przejściowe -grubość od 30-40µm. zbudowane z warstwy korowej i łuski. W tych włosach może pojawić się przerywany rdzeń. W przyroście rocznym uzyskują 10-15cm. Charakterystyczne dla wełen krzyżówkowych
-włosy rdzeniowe -grubość 40-70µm. zbudowane z warstwy korowej, łuski włosa. Przyrost roczny do 25cm.
Włosy niepożądane
-włosy martwe (kemp) -grube, krótkie, łamliwe. Mocno rozbudowany rdzeń otoczony cienkim pierścieniem warstwy korowej. Krótko rosną, mogą występować na całym polu obrostu ciała zwierzęcia. Nie barwią się.
-włosy nadranne -grube, długie, wyrastające ponad powierzchnią jednolitego runa, mogą być rdzeniowe lub przejściowe.
-włosy psie -wyrastają na miejscach zabliźnionych, gdzie nie ma gruczołów łojowych i potnych. Są grube, sztywne o silnym połysku.
Występowanie włosów martwych i nadrannych jest wadą genetyczną.
Włosy łączą się ze sobą za pomocą włókienek wiążących i tłuszczopotu tworząc zespoły włosowe:
-słupek
-koszyczek
Wełna jednolita -zespoły włosowe run jednolitych słupki. Słupki mogą przybierać różne kształty (cylindryczne, stożkowate, maczugowate, owalne)
Wełna mieszana -zespół włosowy koszyk, w którym może …. 3 frakcje:
-rodzaje koszyków:
*Proste
*stożkowe
*loczkowe
Cechy jakości wełny:
-grubość wełny -sortyment wełny
-długość wełny
-wytrzymałość
-Wydłużenie wełny -rozciągliwość
-karbikowanie
-barwa
-połysk
W praktyce stosuje się 2 skale sortymentowe:
-literową -gdzie do każdej litery alfabetu dopasowana jest odpowiednia grubość wełny -najcięższe A
-bradfordzka -wykorzystywana w przemyśle włókienniczym. Określa wyprzędnąć wełny. Mówi nam ile motków wełny można wyprzęść z 1 funta wełny.
…. Wełny -długość pozorna. Mierzona na owcy przy zachowaniu naturalnej karłowatości.
-wełna zgrzebna -wełna, która z jakichkolwiek powodów nie może być przerobiona systemem czesnkowym (dł. nie mniejsza niż 2cm) są mniej wytrzymale na rozczesywanie
-wełna czesankowa -wełna do czesania, wełna najczęściej jakości cienka wyrównane pod względem grubości (minimalna dł. 5cm)
Karbikowanie
-włosy odchylają się rytmicznie od pionowej wzdłuż całej dł. Włosa
-postać karbikowania może być różna od normalnego poprzez wąskie rozciągnięte
*normalny karbik
*karbik wydłużający
Wykład z technologii produkcji zwierzęcej 21.01.2011r.
Odchody zwierzęce
Racjonalna gospodarka odchodami:
-właściwe usuwanie
-prawidłowe magazynowanie
-utylizacja i zagospodarowywanie
Zagrożenia dla środowiska:
-niebezpieczeństwo zanieczyszczenia wód gruntowych
-podwyższona amoniaku do atmosfery
-akumulacja fosforanów w glebie
Zanieczyszczenia: azotany, fosforany, sód, potas
Rodzaje odchodów: gnojowica, obornik, gnojówka
Gnojowica:
-w budynkach bezściełowych
-mieszanina kału, moczu i wody technologicznej
Obornik:
-w budynkach ściołowych
-mieszanina kału, częściowo moczu i ściółki
Gnojówka:
-w budynkach ściołowych
-przefermentowany mocz
Produkcja gnojowicy:
Zwierzę |
Na dobę(kg) |
Rocznie(t) |
Krowa |
60 |
22 |
Owca |
6 |
2 |
Świnia |
10 |
3,5 |
Produkcja obornika:
Zwierzę |
Na dobę(kg) |
Rocznie(t) |
Krowa |
30 |
10 |
Owca |
3 |
1 |
Świnia |
5 |
1,7 |
Rocznie w skali kraju w przybliżeniu 51 mln ton obornika.
Produkcja gnojówki:
Zwierzę |
Na dobę(kg) |
Rocznie(t) |
Krowa |
15 |
5,5 |
Owca |
1,5 |
0,5 |
świnia |
2,5 |
1 |
Odchody gazowe: amoniak, metan, substancje zapachowe.
Amoniak:
-uwalniany z moczu pod wpływem rozkładu mocznika przez ureazę
-większe ilości w oborach bezściołowych
-80% amoniaku wydzielanego do atmosfery pochodzi z produkcji zwierzęcej i innych form działalności rolniczej.
Roczne wydzielanie amoniaku (kg) w przeliczeniu na SD (SZTUKA DUŻA).
Krowa: 18-26,2
Świna: 17,5-39,4
Drób: 13-80
Owca: 19-36
Koń: 9-18,2
Metan: powstaje w żwaczu, rocznie w przybliżeniu 55ks 1 SD (500KG).
Chemiczne metody ograniczania emisji gazów i odorów:
-superfosfat (dodatek do ściółki) niweluje wydzielanie amoniaku i innych gazów
-zeolity, węgiel brunatny- działanie bakteriostatyczne, dezodorujące
Biologiczne metody ograniczania emisji gazów i odorów:
-autotroficzne bakterie chemosyntetyzujace: NITROSOMONAS, NITROBACTER- rozkładający amoniak, TIOBACTER, TIOBACILLUS, THIOWIX-rozkładające siarkowodór
-materiały filtrujące: żyzna gleba, torf, kora drzew, kompost
Żywieniowe metody ograniczania emisji gazów i odorów:
-fitaza i celuloza jako dodatki do pasz dla świń i drobiu- ograniczają o 5% emisję azotu i do 20-30% fosforu
-poprawnie zbilansowana dawka pokarmowa- zmniejszenie o 10-15% zawartości azotu i fosforu w odchodach
-dieta niskobiałkowa dla świń uzupełniana aminokwasami- zmniejszenie wydalania azotu o 3%
Zagospodarowanie obornika:
-nawóz organiczny w przybliżeniu 30t/ha
-produkcja biohumusu
-produkcja biogazu
Zagospodarowanie gnojowicy:
-nawóz organiczny 26 000 l/ha-gnojowica świńska i 38 000l/ha - gnojowica bydlęca
-oczyszczalnie (mechaniczne, chemiczne, biologiczne) - bardzo drogie
-produkcja biogazu
Rozporządzenie Ministra ochrony środowiska zasobów rolnych i leśnictwa z 14 lipca 1982r.:
-inwestycje szczególnie szkodliwe dla środowiska i zdrowia ludzi - ponad 500 DJP
-inwestycje mogące pogorszyć stan środowiska
50-500 DJP - chów bezściołowy
100-500 DJP- chów ściołowy
10-500 DJP- zwierzęta futerkowe mięsożerne
-nowe fermy o powierzchni 50 SD- chów ściołowy i powierzchni 100SD -chów bezściełowy, specjalne zezwolenie (Monitor Polski 1991r. nr. 16 poz. 126)
-zbiorniki na gnojowicę lub gnojownie poza podwórzem od strony północnej lub płn. - wsch.
-pojemność składowisk umożliwiające przechowywanie do 12 miesięcy
- gnojownie w gospodarstwach utrzymujących 5 SD
wymogi dotyczące ochrony środowiska w innych krajach DANIA- na 1ha -1,7SD; FRANCJA- produkcję trzody chlewnej można rozpocząć gdy gleba w gospodarstwie nie zawiera więcej niż 170kg N/k; NIEMCY- 2,5 SD/ha - gleby piaszczyste
-3,0 SD/ha- gleby gliniaste
Rolnictwo ekologiczne:
-zróżnicowana produkcja roślinna i zwierzęca
-środki pochodzenia naturalnego i biologicznego
-równowaga paszowo nawozowa (170kgN z nawozów na 1ha gospodarstwa)
-obsada zwierząt 0,8-1,5 SD/1ha przeliczeniowy
Produkcja zwierzęca metodami ekologicznymi:
-bez sztucznego wprowadzania hormonów
-bez leków w celach profilaktycznych
-bez transplantacji zarodków
-bez GMO
-wykorzystanie zwierząt do czynnej ochrony środowiska naturalnego w tym obszarów chronionych np. Natura 2000.
Ochrona zwierząt gospodarskich:
Szczyt Ziemi w Rio De Janeiro 05.06.1992r (konwencja o różnorodności biologicznej)
653 rasy bydła zarejestrowane w bazie danych FAD.
Największa różnorodność: 29 ras i 19 grup genetycznych - OWCE.
1993r. program pracy (FAD)
światowa strategia zachowania zasobów genetycznych zwierząt
-poziom krajowy
-ośrodek regionalny
-ośrodek światowy
Krajowy program ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich:
Celem programu ochrony zasobów genetycznych jest zachowanie populacji zwierząt gospodarskich .
Prace hodowlane w populacjach chronionych prowadzone są w kierunku:
-zachowania zmienności genetycznej
-zwiększenia lub utrzymania liczebności populacji
-doskonalenia w obrębie cech specyficznych dla danej populacji
Populacje objęte programem ochrony zasobów genetycznych: bydło, ryby, trzoda chlewna, kozy, owce, kury nieśne, gęsi, kaczki, zwierzęta futerkowe, pszczoły.
Bydło: polska czerwona- aktualnie ok. 1 tys. Sztuk, białogrzbiety- ok. 70szt, polska czerwono biała ok. 1500 krów, polska czarno biała ok. 600szt
Trzoda chlewna: puławska, złotnicka biała, złotnicka pstra
Konie: konik polski, hucuł, koniki małopolskie, śląskie
, kamieniecka, merynos barwny, wielkopolska, POG barwna, olkuska, żelaźnieńska
Drób: (32): kury 10 ras rodów
Kaczki- 8 ras lub rodów
Gęsi- 14 ras lub rodów
Zw. Futerkowe (9) Programem tym objęte są: lis pospolity pastelowy, lis pospolity białoszyjny, tchórz, królik popielniański biały i szynszyla beżowa.
Ryby(10): karp- 8 linii, pstrąg- 2 szczepy.
Pszczoły: (4 linie) - augustowska i kampinoska
Metody ochrony In situ i ex situ.
In situ- polega na ochronie populacji zwierząt żywych w ich naturalnym środowisku. Jest to podstawowa metoda ochrony w naturalnych warunkach. Wskazane jest darzenie do organizacji dla każdej populacji kilku stad o różnej lokalizacji.
Ex situ- metoda polegająca na gromadzeniu i przechowywaniu zamrożonego materiału biologicznego w postaci nasienia, zarodków lub DNA. Materiał biologiczny jest gromadzony i przechowywany dla gatunków: bydło- zarodki; krowy- nasienie; konie- nasienie; trz. chlewna- nasienie; owce i ryby- nasienie.