LISTA KONTROLNA

MINIMALNE WYMAGANIA MASZYN

Data kontroli
Pytania sprawdzające zgodność maszyn i urządzeń z wymaganiami dyrektywy 89/655EWG+96/63/WE
Lp	Treść pytania kontrolnego	TAK	NIE
Instalowanie, umiejscawianie i użytkowanie maszyn
	Czy przy instalowaniu i użytkowaniu maszyn brano pod uwagę ryzyko dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników?
	Czy istnieje dostateczna przestrzeń między ruchomymi częściami maszyn a ruchomymi i stałymi elementami znajdującymi się w otoczeniu?
	Czy bezpiecznie dostarczane lub odprowadzane są używana albo produkowana energia bądź materiały?
	Czy montaż lub demontaż odbywa się w bezpiecznych warunkach oraz zgodnie z zaleceniami producenta?
	Czy zabezpieczono maszyny przed skutkami warunków atmosferycznych, w tym przed skutkami uderzenie pioruna?
	Czy maszyna użytkowana jest tylko w procesach i warunkach, dla których jest przeznaczona?
	Czy zastosowane rozwiązania zapewniają bezpieczny dostęp do maszyn i przebywanie pracowników w obszarach produkcyjnych oraz strefach ustawiania i konserwowania maszyn?
Elementy sterownicze
	Czy elementy sterownicze są widoczne (np. jeśli to konieczne z każdego miejsca pracy operatora)?
	Czy elementy sterownicze (ich funkcje) są możliwe do zidentyfikowania?
	Czy elementy sterownicze są odpowiednio oznakowane (ich przeznaczenie, funkcje - oznakowane czytelnymi napisami w języku polskim lub za pomocą zrozumiałych symboli)?
	Czy elementy sterownicze są usytuowane poza strefami grożenia?
	Czy obsługa elementów sterowniczych nie powoduje dodatkowych zagrożeń?
	Czy elementy sterownicze nie stwarzają zagrożeń w związku z przypadkowym ich zadziałaniem?
	Czy elementy sterownicze do zatrzymania są tylko koloru czerwonego?
	Czy maszyny nie mają innych elementów sterowniczych w kolorze czerwonym?
	Czy elementy sterownicze do uruchamiania nie wystają ponad obudowę nie są osłonięte (niezamierzone uruchomienie maszyny jest uniemożliwione)?
Bezpieczeństwo przebywania w strefie niebezpiecznej
	Czy pracownik znajdujący się w strefie niebezpiecznej ma czas lub środki umożliwiające uniknięcie zagrożenia spowodowanego uruchomieniem lub zatrzymaniem maszyny?
	Czy istnieje możliwość sprawdzenia przez operatora maszyny z miejsca głównego pulpitu sterowniczego, czy nikt nie znajduje się w strefie niebezpiecznej - tylko gdy jest to konieczne?
	Czy maszynę wyposażono w układu bezpieczeństwa automatycznie wysyłający sygnał ostrzegawczy przed uruchomieniem maszyny - akustyczny lub optyczny?
Układy sterowania maszyn
	Czy układ sterowania zapewnia bezpieczeństwo?
	Czy układ sterowania uwzględnia możliwe do przewidzenia w planowanych warunkach użytkowania maszyny: uszkodzenia, defekty i ograniczenia?
Uruchamianie maszyny
	Czy uruchomienie maszyny po jej zatrzymaniu jest możliwe tylko poprzez celowe zadziałanie na przeznaczony do tego celu układ sterowania bez względu na przyczynę zatrzymania?
	Czy uruchomienie maszyny jest możliwe tylko poprzez celowe zadziałanie na przeznaczony do tego celu układ sterowania po znaczących zmianach w parametrów pracy maszyny, np. prędkości i ciśnienia?
	Czy ponowne uruchomianie lub zmiana parametrów pracy maszyny odbywa się bez zadziałania na układ sterowania tylko w przypadku prawidłowego cyklu roboczego wywołanego urządzeniem automatycznym?
	Czy zamkniecie osłony blokującej nie powoduje uruchomienia maszyny, lecz tylko je umożliwia?
	Czy przywrócenia zasilania energią elektryczną, po przypadkowej przerwie w jej dostawie, nie powoduje uruchomienie maszyny?
Zatrzymywanie normalne maszyny
	Czy maszyna posada układ sterowania przeznaczony do całkowitego i bezpiecznego zatrzymywania - w zależności od potrzeby i rodzaju zagrożeń całej maszyny lub niektórych jej części?
	Czy zapewniono pierwszeństwo zadziałania układu sterowania do zatrzymywania maszyny przed układem sterowania do jej uruchamiania? (Jednoczesne naciśnięcie na elementy do uruchamiania i do zatrzymywania maszyny powoduje jej zatrzymanie).
	Czy następuje odłączanie zasilania energią napędów w przypadku zatrzymania maszyny lub jej niebezpiecznych części?
	Czy każde stanowisko pracy jest wyposażone w element sterowniczy zatrzymywania (stop)?
Zatrzymywanie awaryjne maszyny
	Czy maszynę wyposażono w urządzenie zatrzymania awaryjnego w zależności od zagrożenia, jakie stwarza maszyna i czasu zatrzymywania?
	Czy każde stanowisko pracy jest wyposażone w element sterowniczy zatrzymywania awaryjnego (wyłącznik awaryjny)?
Ochrona przed skutkami zagrożeń
	Czy zastosowano środki ochrony przed zagrożeniami spowodowanymi emisją lub wyrzucaniem substancji, materiałów lub przedmiotów?
	Czy zastosowano środki ochrony odpowiednie do ryzyka upadku przedmiotów lub ich wyrzucenia?
	Czy zastosowano obudowy lub urządzenia wyciągowe umieszczone w pobliżu źródła zagrożenia emisją gazu, oparów, płynu lub pyłu?
	Czy zapewniono stateczności maszyny oraz ich części przez odpowiednie ich zamocowanie (fundamentowanie)?
	Czy przy występowaniu ryzyka oderwania lub rozpadnięcia się części maszyn zastosowano odpowiednie środki ochronne?
	Czy w przypadku wystąpienia ryzyka bezpośredniego kontaktu z ruchomymi częściami maszyn zastosowano osłony lub inne urządzenia ochronne zapobiegające dostępowi do strefy zagrożenia lub zatrzymujące ruch części niebezpiecznych?
	Czy zastosowano odpowiednie zabezpieczenia przed ryzykiem pożaru? ( Przegrzanie maszyny, uwolnienia się gazu, pyłu, płynu oraz innych substancji wytwarzanych, używanych lub zmagazynowanych w maszynach)..
	Czy zastosowano odpowiednie zabezpieczenia przed ryzykiem wybuchu? ( Wybuch urządzenia lub substancji wytwarzanych, używanych albo zmagazynowanych w maszynach)?.
	Czy zastosowano odpowiednie zabezpieczenia przed zagrożeniami wynikającymi z bezpośredniego lub pośredniego kontaktu z energią elektryczną?
Oświetlenie
	Czy miejsca i stanowiska pracy lub konserwacji maszyn są oświetlone odpowiednio do wykonywanych czynności?
Części o wysokiej i niskiej temperaturze
	Czy części maszyn o wysokiej lub bardzo niskiej temperaturze są zabezpieczone w celu uniknięcia ryzyka ich dotknięcia lub zbliżenia się do nich?
Urządzenia ostrzegawcze, ostrzeżenia i inne informacje dotyczące bezpieczeństwa
	Czy urządzenia ostrzegawcze maszyn są jednoznaczne, łatwo dostrzegalne i zrozumiałe?
	Czy ostrzeżenie o zagrożeniach w postaci znaków lub napisów znajdują się w miejscach występowania tych zagrożeń? (Np. oznakowanie „błyskawicą” w trójkącie z czerwonym obrzeżem na żółtym tle, substancje toksyczne oznakowanie czaszką i skrzyżowanymi piszczelami w trójkącie z czarnym obrzeżem na żółtym tle).
	Czy świetlne elementy informacyjne (lampki, przyciski podświetlone itp.) są sprawne, w dobrym stanie i widoczne?
Osłony i urządzenia ochronne
	Czy osłony i urządzenia ochronne posiadają mocną (trwała) konstrukcję?
	Czy osłony i urządzenia ochronne nie stwarzają zagrożenia?
	Czy osłony i urządzenia ochronne są łatwo usuwane lub wyłączane ze stosowania? (blokady, rygle nie mogą być łatwo wyłączone przy użyciu drutu, taśmy klejącej itp.)
	Czy osłony i urządzenia ochronne są usytuowane w odpowiedniej odległości od strefy zagrożenia?
	Czy osłony i urządzenia ochronne ograniczają pole widzenia cyklu pracy urządzenia?
	Czy osłony i urządzenia ochronne umożliwiają zamocowanie lub wymianę narzędzi oraz części?
	Czy osłony i urządzenia ochronne umożliwiają wykonywanie czynności konserwacyjnych, pozostawiając jedynie ograniczony dostęp do obszaru wykonywania pracy, w miarę możliwości bez ich zdejmowania?
	Czy osłony i urządzenia ochronne ograniczają dostęp tylko do niebezpiecznej strefy pracy maszyny?
Ruchome elementy przeniesienia napędu (przekładnie zębate, pasowe)
	Czy nie ma możliwości kontaktu z ruchomymi elementami przeniesienia napędu?
	Czy zainstalowane osłony są sprawne?
	Czy osłony, które mogą być otwierane przy pomocy klucza lub innego narzędzia powodują, po ich otwarciu, zatrzymanie elementów ruchomych?
Ochrona przed dostępem do niebezpiecznych elementów lub narzędzi w strefie roboczej - osłony
	Czy osłony niebezpiecznych elementów, zwłaszcza ruchomych są sprawne?
	Czy osłony, które mogą być otwierane bez pomocy klucza lub innego narzędzia powodują, po ich otwarciu, zatrzymanie elementów ruchomych?
Ochrona przed dostępem do niebezpiecznych elementów lub narzędzi w strefie roboczej - urządzenia sterowana oburęcznego
	Czy uruchamianie maszyny wymaga jednoczesnego sterowania dwoma rękami, bez możliwości użycia łokcia, deski itp.?
	Czy zwolnienie jednego elementu urządzenia sterowania oburęcznego powoduje zatrzymanie niebezpiecznych elementów ruchomych maszyny?
	Czy po zwolnieniu jednego z elementów sterowniczych tego urządzenia, trzeba również zwolnić drugi zanim będzie można rozpocząć kolejny cykl?
Ochrona przed dostępem do niebezpiecznych elementów lub narzędzi w strefie roboczej - urządzenia odległościowe do samoczynnego wyłączania (np. kurtyny świetlne, skanery laserowe itp.)
	Czy przekroczenie strefy wykrywania (czułości) urządzenia ochronnego następuje zatrzymanie niebezpiecznych elementów ruchomych maszyny"?
	Czy ponowne uruchomienie maszyny po jej zatrzymaniu, jak wyżej, wymaga zadziałania na element sterowania jej uruchomieniem?
	Czy dostęp do strefy roboczej jest możliwy tylko poprzez strefę wykrywania tego urządzenia (uniemożliwione jej obejścia lub dostęp z innej strony)?
Wyposażenie elektryczne maszyn
	Czy dostęp do wyposażenia elektrycznego i części znajdujących się pod napięciem jest uniemożliwiony (są umieszczono w zamykanej szafie)?
	Czy wyposażenie elektryczne maszyny jest przyłączone do osobnego przewodu ochronnego lub oddzielnej żyły ochronnej w kablu zasilającym?
	Czy silniki elektryczne są. zabezpieczone przy użyciu przekaźników cieplnych i zabezpieczenia nadprądowego?
	Czy układ sterowania jest zasilany z transformatora?
	Czy zastosowano urządzenie odłączające maszynę od zasilania energią (wyłącznik główmy izolujący)?
	Czy element sterowniczy urządzenia odłączającego od zasilania energią jest wyróżniony barwą i jest łatwo dostępny?
	Czy urządzenie odłączające ma możliwość zaryglowania w stanie odłączenia (otwarcia styków), np. możliwość zamknięcia elementu sterowniczego na kłódkę w położeniu odłączenia (otwarcia styków)?
Konserwacja maszyn
	Czy wykonywanie prac konserwacyjnych odbywa się podczas postoju maszyny?
	Czy, jeżeli konieczne jest wykonywanie prac konserwacyjnych podczas ruchu maszyny prace te wykonywane są poza strefami niebezpiecznymi lub stosuje się odpowiednie środki ochronne?
	Czy prowadzony jest na bieżąco dziennik konserwacji maszyny - w przypadku gdy jest to przewidziane?
Odłączanie od źródeł energii
	Czy maszyna posiada łatwo rozpoznawalne urządzenia służące do odłączania od źródeł energii?
	Czy ponowne przyłączenie maszyny do źródeł energii nie powoduje zagrożenia dla pracowników?
	Czy oznakowano maszynę znakami ostrzegawczymi i innym oznakowaniem koniecznym do zapewnienia bezpieczeństwa?
Maszyny do podnoszenia i lub przenoszenia ludzi
	Czy maszyny ruchome są wyposażone w urządzenia zapobiegające uruchomieniu przez osoby niepowołane (stacyjka z kluczem, drzwi kabiny zamykane na klucz)?
	Czy maszyny przeznaczone do pracy w nocy bądź w ciemnych miejscach są wyposażone w odpowiednie oświetlenie?
	Czy maszyny są wyposażone w odpowiedni sprzęt gaśniczy?
	Czy maszyny samobieżne są zabezpieczone przed przewróceniem się (np. poprzez specjalną Konstrukcję zapobiegającą nadmiernemu przechyleniu się)?
	Czy elementy sterownicze do uruchamiania nie wystają ponad obudowę nie są osłonięte (niezamierzone uruchomienie maszyny jest uniemożliwione)?
	Czy maszyny ruchome (w tym wózki podnośnikowe) mają budowę, która zapewnia zmniejszenie zagrożenia związanego z ich przewróceniem się dla operatorów i przewożonych osób (np. bezpieczna kabina dla kierującego, dostateczna wolna przestrzeń wokół osób przewożonych)?
	Czy maszyny mają zabezpieczenie kosza przed spadkiem?
	Czy maszyny mają zabezpieczenia przed wypadnięciem z kosza?
	Czy maszyny mają zabezpieczenia przed zgnieceniem lub uderzeniem człowieka?
	Czy jest możliwość uwolnienia ludzi z maszyny w przypadku uwięzienia?
Organizacja pracy maszyn do podnoszenia lub przenoszenia ludzi
	Czy operatorzy maszyn samobieżnych zostali specjalnie przeszkoleni?
	Czy są ustalone zasady przemieszczania się maszyn samobieżnych na terenie gdzie odbywa się praca?
	Czy oznakowano drogi przemieszczania się maszyn samobieżnych (np. pasami pomalowanymi na podłodze)?
	Czy wyniki kontroli maszyn i innych urządzeń są rejestrowane i przechowywane?
Praca na wysokości
	Czy dokonano wyboru odpowiedniego sprzętu roboczego, który zapewni bezpieczne warunki pracy?
	Czy parametry sprzętu dostosowano do charakteru wykonywanej pracy, do dających się przewidzieć obciążeń i czy zapewniają bezpieczne przemieszczanie się pracowników?
	Czy zapewniono pierwszeństwo stosowania środków ochrony zbiorowej nad środkami ochrony indywidualnej?
	Czy dokonano wyboru najbardziej odpowiednich środków umożliwiających bezpieczny dostęp do miejsc tymczasowej pracy na wysokości stosownie do różnicy wysokości, częstości pokonywania wysokości, czasu użytkowania tych środków?
	Czy sprzęt roboczy i w tym środki umożliwiających bezpieczny dostęp do miejsc tymczasowej pracy umożliwiają ewakuację pracowników w przypadku wystąpienia niebezpieczeństwa?
	Czy przejście między środkami umożliwiającymi bezpieczny dostęp do miejsc tymczasowej pracy na wysokości - platformami, pomostami lub kładkami nie stwarzają dodatkowego ryzyka upadku?
	Czy tymczasowa praca na wysokości jest wykonywana tylko wtedy, gdy warunki pogodowe nie zagrażają bezpieczeństwu i zdrowiu pracowników?
	Czy pracownikom zapewniono siedziska z odpowiednim wyposażeniem odpowiednio do oceny ryzyka dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, czasu trwania pracy, uwarunkowań ergonomicznych występujących przy zastosowaniu wejść z wykorzystaniem lin i sprzętu do ustalania pozycji pracownika podczas pracy.?
Rodzaj sprzętu roboczego, zapewniającego bezpieczne warunki pracy
	Czy w zależności od rodzaju sprzętu roboczego, zapewniającego bezpieczne warunki pracy zastosowano środki mające na celu zminimalizowanie ryzyka pracowników, związanego ze stosowaniem tego sprzętu?
	Czy w zależności od rodzaju sprzętu roboczego, jeśli to konieczne, zastosowano odpowiednie rozwiązania w celu zainstalowania zabezpieczeń zapobiegających upadkom pracowników wykonujących pracę na wysokości?
	Czy zastosowane środki i rozwiązania skutecznie zapobiegają upadkowi i obrażeniom pracownika?
	Czy wejścia z wykorzystaniem lin i sprzętu do ustalania pozycji pracownika podczas pracy stosowane są tylko w warunkach, gdy ocena ryzyka wskazuje, że praca może być wykonywana bezpiecznie i stosowanie innego, bezpieczniejszego sprzętu roboczego nie jest uzasadnione?
	Czy środki ochrony zbiorowej zapobiegające upadkom mają przerwy jedynie w miejscach wejścia lub zejścia z drabin lub schodów?
Drabiny
	Czy do pracy na wysokości są wykorzystywane drabiny jako stanowiska robocze tylko gdy wykorzystanie z innego, bardziej bezpiecznego sprzętu roboczego nie jest uzasadnione z powodu niskiego poziomu ryzyka, krótkotrwałego ich wykorzystania, istnieją okoliczności, których pracodawca nie może zmienić?
	Czy ustawienie drabiny zapewnia jej stateczność?
	Czy drabiny przenośne opierają się na podłożu stabilnym, trwałym, posiadającym odpowiednie wymiary, nieruchomym?
	Czy po ustawieniu drabin przenośnych szczeble pozostają w pozycji poziomej?
	Czy po ustawieniu drabiny przenośne są zabezpieczone przed przemieszczaniem za pomocą urządzeń przeciwpoślizgowych przy górnych, poprzez inne rozwiązania o równoważnej skuteczności?
	Czy drabiny zawieszane są zaczepione w bezpieczny sposób?
	Czy drabiny zawieszane są zabezpieczone przed przemieszczaniem lub bujaniem?
	Czy drabiny są dostatecznie długie i wystarczająco wystają ponad platformę dostępu, jeżeli nie zostały zastosowane inne środki zapewniające pewne uchwycenie poręczy?
	Czy drabiny wieloczęściowe łączone lub wysuwane mają zabezpieczone przed przemieszczaniem się ich różnych części względem siebie?
	Czy drabiny przejezdne są przed ich użyciem pewnie unieruchomione?
	Czy podczas całego czasu pracy na drabinie zapewniona jest możliwość bezpiecznego uchwycenia poręczy i wsparcia pracowników?
	Czy ręczne przenoszenie ładunku na drabinie, nie przeszkadza pracownikowi w bezpiecznym trzymaniu się poręczy?
Rusztowania
	Czy wykonano obliczenia wytrzymałości i stateczności rusztowania
	Czy dokumentacja rusztowania została opracowana przez kompetentną osobę i zawiera plan montażu, instrukcję montażu, użytkowania i demontażu?
	Czy plan montażu ma formę standardowej instrukcji (instrukcji producenta), uzupełnionej elementami odnoszącymi się do specjalistycznych szczegółów rusztowania?
	Czy powierzchnia nośna elementów rusztowania ma wystarczającą nośność?
	Czy elementy rusztowania są zabezpieczone przed poślizgiem poprzez: przytwierdzenie ich do powierzchni nośnej, albo posiadają urządzenia przeciwpoślizgowe, lub są zabezpieczone za pomocą innych środków o równoważnej skuteczności działania?
	Czy rusztowanie ma dostateczną stateczność?
	Czy rusztowania przejezdne są zabezpieczone odpowiednimi środkami uniemożliwiającymi przypadkowe ich przemieszczenie się w trakcie pracy?
	Czy, gdy elementy rusztowania nie są gotowe do użytkowania - podczas ich składania, demontażu lub zmiany: oznaczone są znakami ostrzegawczymi zgodnie z wymaganiami, uniemożliwiony jest dostęp do strefy niebezpiecznej za pomocą środków odgraniczających?
	Czy montowanie, demontowanie lub istotne zmiany mogą są wykonywane tylko pod nadzorem i przez osoby posiadające uprawnienia określone w odrębnych przepisach?
	Czy osoba nadzorująca i pracownicy montujący, demontujący lub istotnie zmieniający rusztowania mają udostępniony plan montażu i demontażu, włącznie z zawartymi w nim instrukcjami?
	Czy wymiary, kształt oraz układ pomostów rusztowania: są dostosowane do charakteru wykonywanej pracy i przenoszonego ciężaru, zapewniają bezpieczną pracę i bezpieczne przejście?
	Czy elementy nie ruszają się w czasie użytkowania rusztowania?
	Czy przerwy między elementami pomostów i pionowymi środkami ochrony zbiorowej zapobiegają upadkom i są bezpieczne
Liny
	Czy pojedyncze liny są używane tylko w szczególnych przypadkach: gdy z oceny ryzyka wynika, że użycie drugiej liny spowodowałoby pracę bardziej niebezpieczną, jeżeli zostały przedsięwzięte odpowiednie środki zapewniające bezpieczeństwo?
	Czy system wejścia z wykorzystaniem lin oraz sprzęt do ustalania pozycji pracownika składa się co najmniej z dwóch oddzielnie zakotwiczonych lin: liny roboczej - jako drogi wejścia, zejścia i podtrzymującej, liny bezpieczeństwa - jako ubezpieczającej.
	Czy pracownicy są wyposażeni w odpowiednią uprząż bezpieczeństwa?
	Czy pracownicy używają odpowiednią uprząż bezpieczeństwa oraz są przyczepieni za jej pomocą do liny bezpieczeństwa?
	Czy lina robocza: jest wyposażona w bezpieczne środki wejścia i zejścia, ma samoblokujący się system zapobiegający upadkowi pracownika w przypadku utraty przez niego kontroli nad swoimi ruchami?
	Czy lina bezpieczeństwa jest wyposażona w ruchomy system zabezpieczenia pracownika przed upadkiem, który podąża za jego ruchami?
	Czy narzędzia i inne akcesoria są mocno przytwierdzone do uprzęży lub siedziska albo zabezpieczone przed upadkiem w inny odpowiedni sposób?
	Czy praca jest odpowiednio zaplanowana i nadzorowana, tak aby możliwe było natychmiastowe udzielenie pomocy pracownikowi w przypadku grożącego mu niebezpieczeństwa?
	Czy pracownicy są odpowiednio przeszkoleni, szczególnie w zakresie wykonywanych czynności, w tym procedur ratunkowych?

Plan doprowadzenia do zgodności

(przykład)

Zagadnienie	Treść niezgodności	Ryzyko	Działania w celu doprowadzenia do zgodności	Termin wykonania OdpowiedziaIny	Sprawdzenie realizacji Sprawdzający Data	Uwagi
Elementy ruchome: przenoszenia napędu w strefie roboczej
Osłony oraz inne urządzenia i systemy ochronne
Celowe uruchomienie
Elementy sterownicze
Oznakowanie i elementy informacyjne
Rozerwanie -pęknięcie
Elementy odlatujące i spadające
Oświetlenie
Ryzyko oparzeń
Ryzyko porażenia prądem elektrycznym
Całkowite odłączenie od zasilania
Wyłączenie awaryjne
Urządzenia separacyjne
Ryzyko pożaru i wybuchu

Opracował: Zatwierdził:

7

---