Układ krążenia:

Zadania:

1. O2, CO2

2. Substancje odżywcze

3. Substancje czynne (hormony)

4. Filtracja metabolitów (nerki, wątroba)

5. Termoregulacja

6. Umożliwianie rozmnażania

Utrzymanie homeostazy organizmu

homoíos - podobny, równy; stásis - trwanie

Utrzymanie stałych właściwości płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych.

Ogólna budowa układu krążenia:

1. Pompa - serce

1. Lewe

2. Prawe

2. Naczynia transportujące - duże i średnie tętnice

3. Naczynia oporowe (małe tętniczki) - decydują o dystrybucji krwi

4. Naczynia włosowate - strefa wymiany

5. Naczynia pojemnościowe - żyły

6. Anastomozy tętniczo - żylne

Funkcje układu tętniczego:

• Transport krwi do strefy wymiany

• Regulacja zaopatrzenia narządów w krew

Charakterystyczna cecha przepływu krwi w naczyniach tętniczych - TĘTNO

Falowo rozchodzące się w naczyniach zakłócenie równowagi krwi w naczyniach krwionośnych.

Chwilowe miejscowe rozciągnięcie tętnicy pojawiające się zgodnie z częstotliwością skurczów serca.

Palpacyjne badanie tętna:

Przykładamy palce do okolicy badanej, delikatnie uciskamy, liczymy ilość fal tętna w ciągu:

1 minuty lub 15 sekund (x 4)

Prawidłowa wartość tętna: 70

Naczynia włosowate:

1. Część czynnościowa

2. Zbudowane z 1 warstwy komórek śródbłonka, bardzo mała średnica

3. Tu zachodzi dyfuzja, filtracja, transport - wymiana między naczyniami a komórkami organizmu

Naczynia żylne

1. Zbiornik niskociśnieniowy

2. Zbiornik wysokoobjętościowy (2/3 do 3/4 objętości)

Spływ krwi żylnej warunkują:

1. Gradient ciśnień wytworzony przez serce

2. Zasysanie krwi do klatki piersiowej w czasie ruchów oddechowych

3. Działanie pompy mięśniowej

Prawidłowe działanie pompy mięśniowej zapewniają zastawki żylne. Zapobiegają cofaniu się krwi.

Podział układu krążenia:

1. Krążenie duże (systemowe)

2. Krążenie małe (płucne)

Kardiomiocyty - komórki mięśniowe serca

Komórki mięśniowe poprzecznie prążkowane

Włókna są cieńsze niż w mięśniach szkieletowych

Jądra komórkowe znajdują się w środku komórki

Posiadają więcej mitochondriów

Komórki są połączone ze sobą za pomocą WSTAWEK.

Koniec i część ściany bocznej jednej komórki łączy się z odpowiadającymi elementami komórki sąsiedniej za pomocą koneksonów. Dzięki nim w sercu tworzą się 2 zespólnie czynnościowe:

A przedsionkowa

B komorowa

Komórka w spoczynku spolaryzowana -80 mV

Ogólna budowa serca

• Serce lewe:

Ujście żył płucnych

Przedsionek lewy

Zastawka przedsionkowo - komorowa (dwudzielna)

Komora lewa

Zastawka aorty

Aorta

• Serce prawe:

Ujście żył głównych

Przedsionek prawy

Zastawka przedsionkowo - komorowa (trójdzielna)

Komora prawa

Zastawka tętnicy płucnej

Tętnica płucna

Revolutio cordis - cykl hemodynamiczny serca

1. Pauza - serce w rozkurczu, napływ krwi do komór

2. Skurcz przedsionków - przepompowanie dodatkowej objętości krwi do komór

3. Skurcz komór - zamknięcie zastawek przedsionkowo-komorowych, otwarcie zastawek tętniczych, wypchnięcie krwi do tętnic

4. Rozkurcz komór - zamknięcie zastawek tętniczych, otwarcie zastawek przedsionkowo-komorowych, napływ krwi do komór

OBJĘTOŚĆ WYRZUTOWA SERCA

Objętość krwi wyrzucana z komory podczas jednego skurczu.

OBJĘTOŚĆ MINUTOWA SERCA

Objętość krwi wtłoczona do naczyń tętniczych w czasie 1 minuty.

Regulacja czynności serca

Serce jest narządem wykazującym automatyzm

Autonomiczny układ nerwowy oraz hormony modulują jego pracę

Automatyzm - zdolność narządu do wykonywania swoistej dla niego czynności pod wpływem pobudzeń wytwarzanych w nim samym (nawet po wyizolowaniu z organizmu).

Budowa układu bodźczo - przewodzącego

• Węzeł zatokowo -przedsionkowy

• Węzeł przedsionkowo - komorowy

• Pęczek Hisa z odnogami i gałązkami

• Komórki Purkinjego

1. Węzeł zatokowo - przedsionkowy

• Rozrusznik, ośrodek bodźczy I rzędu

• Skupienie komórek w prawym przedsionku

• Samoistne wytwarzanie potencjału czynnościowego (najszybciej)

• Przekazywanie pobudzenia komórkom mięśniowym przedsionków i do węzła przedsionkowo - komorowego

Pobudzenie w przedsionkach rozprzestrzenia się bardzo szybko, dlatego oba przedsionki kurczą się niemal jednocześnie.

Pobudzenie do węzła AV dociera z opóźnieniem, dlatego komory kurczą się dopiero po skurczu przedsionków.

2. Węzeł przedsionkowo - komorowy (AV)

Prawa powierzchnia przegrody międzyprzedsionkowej

Wykazuje automatyzm o częstotliwości 45/min (wolniej niż węzeł zatokowy)

Wytwarza pobudzenia, gdy nie dochodzą sygnały z węzła zatokowego

3. Pęczek Hisa

Tylko on przewodzi (bardzo szybko) pobudzenie do komór

Dzieli się na 2 odnogi (lewa i prawa), a te na gałązki

Zakończenia dróg przewodzących (włókna Purkinjego) kontaktują się z kardiomiocytami

Komórki Purkinjego wykazują depolaryzację spoczynkową, ale jest ona bardzo wolna (30 - 40/min)

Układ bodźczo - przewodzący żaby:

1. Węzeł zatokowy Remaka (w zatoce żylnej)

2. Węzeł przedsionkowo - komorowy Biddera (w przegrodzie międzyprzedsionkowej)

I przewiązka Stanniusa:

Między zatoką żylną a przedsionkiem prawym, silna miażdżąca tkanki pętla

Po zaciśnięciu:

Zatoka żylna kurczy się w normalnym tempie

Pozostałe struktury serca zatrzymują się w rozkurczu

II przewiązka Stanniusa:

Między przedsionkami a komorą, lekka pętla, nie niszczy tkanek

Po zaciśnięciu:

Przedsionki i komora kurczą się w innym tempie (wolniej) niż zatoka żylna

Układ nerwowy i hormony

Serce unerwione autonomicznie oraz wrażliwe na substancje hormonalne. Układ nerwowy i hormony modulują pracę serca.

Unerwienie przywspółczulne:

Nerw błędny (n. vagus, n. X)

Zwoje na terenie przedsionka, oplatające układ przewodzący serca

Wydzielanie Acetylocholiny na zakończeniach

Działanie hamujące na serce

Działanie układu przyswpółczulnego na serce:

Inotropowo - (spadek siły skurczu)

Chronotropowo - (wolniejsza depolaryzacja węzła )

Dromotropowo - (wolniejsze przewodzenie pobudzenia)

Batmotropowo - (mniejsza pobudliwość)

Unerwienie współczulne serca:

Nerwy odchodzące z odcinka piersiowego kręgosłupa

Nn. Accelerantes (nerwy przyspieszające)

Dochodzą do wszystkich komórek serca

Wydzielają na zakończeniach Noradrenalinę

Adrenalina działa na serce podobnie jak układ współczulny

Działanie układu współczulnego na serce:

Inotropowo + (wzrost siły skurczu)

Chronotropowo + (szybsza depolaryzacja węzła )

Dromotropowo + (szybsze przewodzenie pobudzenia)

Batmotropowo + (większa pobudliwość)

EKG - elektrokardiogram

Zapis zmian gradientu potencjałów wszystkich miocytów mięśnia sercowego w czasie cyklu pracy serca.

Fale depolaryzacji i repolaryzacji obejmujące serce są przyczyną powstawania różnicy potencjałów pomiędzy pobudzonym a niepobudzonym obszarem serca.

Szerzenie się pobudzenia w mięśniu sercowym wywołuje przepływ prądu w środowisku zewnątrzkomórkowym.

Elektrokardiogram - zapis

Elektrokardiograf - urządzenie

Elektrokardiografia - metoda

Prąd płynący od elektrody ujemnej do dodatniej powoduje dodatnie wychylenie w zapisie EKG

Prąd płynący od elektrody dodatniej w kierunku ujemnej powoduje ujemne wychylenie w zapisie

Standardowe elektrody w badaniu EKG:

1. RA - prawe ramię (czerwona)

2. LA - lewe ramię (żółta)

3. LL - lewa noga (zielona)

4. RL - prawa noga - elektroda obojętna (czarna)

5. Elektrody piersiowe (v1 - v6)

Odprowadzenia w EKG:

• Obserwacja różnicy potencjałów pomiędzy elektrodą dodatnią i ujemną - odprowadzenie kończynowe dwubiegunowe (I, II, III)

• Obserwacja różnicy potencjałów pomiędzy 1 elektrodą dodatnią a 2 elektrodami ujemnymi - odprowadzenie kończynowe nasilone (aVR, aVF, aVL)

• Obserwacja różnicy potencjałów pomiędzy jedną elektrodą aktywną i 1 elektrodą obojętną - odprowadzenie jednobiegunowe (przedsercowe) (V1 - V6)

Załamek P

Zespół QRS

Załamek T

Załamek P

1. Odpowiada depolaryzacji przedsionków

2. Występuje przed zespołem QRS

Odcinek P-Q

Między końcem załamka P a początkiem Q, mieści się na linii izoelektrycznej.

Zespół QRS

Odpowiada depolaryzacji komór

Q - przegroda międzykomorowa

R - komory lewa i prawa

S - części komór bliżej przedsionków

Załamek T

Odpowiada repolaryzacji komór

Odcinek S-T

Między końcem załamka S a początkiem T, na linii izoelektrycznej

Rytm zatokowy:

Normalny rytm serca, w zapisie widać wszystkie elementy EKG w prawidłowej kolejności z odpowiednimi odstępami. Częstotliwość powstawania zespołów P-QRS-T mieści się w granicach normy.

Elektrokardiografia dostarcza informacji na temat zjawisk elektrycznych w sercu

Nie mówi nic o zjawiskach mechanicznych

Dlatego mówimy:

Załamek P odpowiada depolaryzacji przedsionków, a nie skurczowi przedsionków.

---