12.30- 14.10 Antropologia filozoficzna (wykład), Dr Paweł Skrzydlewski

Egz ustny z tez (50)

1. Zasadność i specyfika antropologii filozoficznej

2. Wizje człowieka leżące u podstaw antropologi filozoficznej (mity orfików, S.T. i N.T)

3. Wizje człowieka wg Platona i Arystotelesa

4. Byt ludzki św. Tomasza z Akwinu- ideowe zaplecze antropologi akwinitów

5. Struktura bytu ludzkiego (działania człowieka: poznawcze, moralności, sztuki, życia religijnego)

6. Ludzka kultura, kręgi ludzkiego życia (rodzina, naród, państwo)

Uzasadnienie do antropologi filozoficznej jako uznania dla pedagogiki

Antropologia filozoficzna jest nauką o człowieku.

-człowiek wymaga wykształcania, potrzebuje ludzkiej kultury/ wychowania= aby to stworzyć trzeba wiedzieć kim jest człowiek?

I to pytanie należy do filozofii

-określamy człowieka przez różne relacje( np. ojciec, mąż) Człowiek sam dla siebie jest zagadką

Pytanie KIM JEST CZŁOWIEK??

• kultura zachodnia jako jedyna cywilizacja posiada naukę a wśród nich Filozofia, która staje przed pytaniem: Kim jest człowiek?

Znajomość odpowiedzi filozofii jest szczególnie potrzebna z powodu wielkich zagrożeń

prof. Krąpiec- wskazuje na zagrożenia:

1. Ze strony nauki:

- Rozwój nowożytnej nauki

- nauka współczesna-stała się potężnym zagrożeniem człowieka, bez odpowiedzi na pytanie Kim jest człowiek?-nie sposób ominąć tych zagrożeń

- stawia sobie za zadanie dostarczenie człowiekowi wiedzy by panować nad naturą

2. Ideologie, które stanowią podstawę utopijnych systemów.

- twórcą ideologii jest francuz Destutte de Trace, będąc ideowo dzieckiem odrodzenia, doszedł do wniosku, że człowiek nie potrzebuje wychowania, bo to jest bezużyteczne. Człowiek potrzebuje ideologii, czyli sztuki manipulowania człowiekiem, w ideologii steruje się człowiekiem- ale w taki sposób by manipulowany sam myślał, że sobą rządzi

- ta ideologia realizowana jest przez szkołę

- by połączyła się 1 i 2 idea potrzebny jest bodziec z zewnątrz np. media, politycy- one wywołują reakcje po to by człowiek podjął decycję

- próba manipulacji w XIX w stała się projektem utopii-i one najczęściej wykorzystują ideologie

UTOPIA- budowanie raju na ziemi za pomocą państwa

Nie pokonamy ideologii bez zdrowej antropologii

3. Cywilizacja:

- są cywilizacje antyludzkie, niosą ze sobą fałszywy obraz człowieka, niezgodny z naturą człowieka np. zabicie dziecka w Chinach- nie jest grzechem

wypływa to z błędnej wizji człowieka

- nie ma równości kultury/ cywilizacji- ponieważ są kultury/ cywilizacje zbrodnicze

1, 2 i 3 są potężnymi zagrożeniami, które niosą dla człowieka wiele niebezpiecznych rzeczy.

Antropologia filozoficzna zależy od filozofii w ramach której jest uprawiana (filozofii prawdziwej jest dziś mało, a bardzo dużo jest pseudofilozofii np. ideologie, utopie)

Podział współczesnej filozofii ( 5 zasadniczych typów refleksji filozoficznej)

1. Filozofia klasyczna- poznanie filozofii jest to poznanie wyjaśniające. otwarcie na całą rzeczywistość w jej ramach uprawiana była antropologia Arystotelesa, św. Tomasza z Akwinu-> dziś prof. Krąpiec

2. Filozofia pozytywistyczna- filozof- to człowiek, który syntezuje wiedzę nauk szczegółowych. Tworzą się antropologie, które bazują na naukach ścisłych.

- ta antropologia jest nieautonomiczna, zależy od nauk ścisłych

- błędy nauk ścisłych należą od antropologii

- a priori- to założenie modyfikuje całą moją wizję (np. okulary -gdy założymy różowe to nie zobaczymy koloru zielonego), w antropologiach nabudowanych na naukach ścisłych nie pojawiają się pytania np. o cierpienie człowieka

3. Filozofia niepozytywistyczna- filozofia nie ma swojego przedmiotu

- filozof - tylko analizuje

- nauka w tej koncepcji wyczerpuje rzeczywistość, filozofia jest tu niepotrzebna

4. Filozofia analityczna- zajmuje się analizą języka, mówi o różnych sposobach użycia języka

np. przedstawiają swoje rozumienie szczęścia, uczuć

- jest różnica między posiadaniem/ znajomością pojęcia a obecnością rzeczy np. znać rzeczywistość a posługiwać się pojęciem

- filozofowie analityczni bawią się słowem, to jest tylko rozumienie pojęć

5. Filozofia irracjonalistyczna- tworzą się różne niesprawdzalne wizje człowieka, które są sprawdzane racjami

np. Dlaczego tak sądzisz? Odp. Bo tak chcę.

np. postmodernizm- pozbawić człowieka

Wartościowa koncepcja człowieka powinna spełniać 4 warunki: są one wynikiem znajomości dziejów człowieka, zdroworozsądkowego podchodzenia do rzeczywistości ( jeśli choć jeden nie jest spełniony mamy do czynienia z pseudofilozofią):

1. Antropologia filozoficzna wychodząca od faktów( rzeczy), liczy się z faktami i ma miejsce w rzeczywistości ( nie w micie i ideologii)

Wartościowa antropologia nie może bazować na eksperymencie, czy micie- ale musi wychodzić od prawdy, wychodzić z rzeczywistości i jest z rzeczywistości wyjaśniana

2. Niesprzeczność- jakakolwiek doktryna/ ideologia jest wartościowa gdy jest niesprzeczna,

bo sprzeczność jest świadectwem błędu i braku używania rozumu

3. Uwzględnienie konsekwencji praktycznych: np. Freudyzm nie uwzględnienia konsekwencji praktycznych???? hmm

4. Warunek historyzmu- uwzględnienie dorobku minionych pokoleń, ubogacenie kultur

w.2 14.10.2009

Mity greckie

Poznanie filozoficzne nie może odwoływać się do mitów/ wierzeń bo filozofia m a własny przedmiot/ metody

Rozumienie kultury → to wszystko co uszlachetnia (to rozumienie funkcjonowało do XVIII w. ) Cyceron wyjaśniał kulturę przez agricultura- uprawa roli

przycinanie

jabłko

palik

ocieplenie

jabłoń zmierza do zaistnienia owocu

animicultura- uprawa ludzkiej duszy, ma prowadzić człowieka do KALOKAGOTHEIA → do uczynienia człowieka pięknym i dobrym

rzymianie- piękno nie jest czymś prostym, ale jest pewną doskonałością i związane z

INTEPRITAS → posiadanie tego co powinien mieć człowiek (np. człowiek bez 2 pierwszyc zębów nie jest piękny

oprócz integralności potrzebna jest CONSANTINA → harmonijny układ wszystkich części względem siebie, potrzebny jest CLARITAS → emanacja proporcji ładu i porządku

dobro → wiązane było z faktem, bycia celową przyczyną miłości

→ 2 rozumienie/ dobro związane z obdarowywaniem, dzieleniem się

KALOKAGOTHEIA

DOBRO- dobrem jest to co się udziela

intepritas kultura ma uczynić człowieka dobrym

-godnym miłości

consantina -tym który rodzi dobro

koncepcja greków i rzymian

claritas

PYTANIE: ?? Dlaczego istnieje kultura, dlaczego człowiek jej potrzebuje?

Cyceron, Arystoteles- racją istnienia kultury jest niedoskonałość, są braki w człowieku które za pomocą kultury są uzupełniane

pajeczyna

pająk robi sieć= instynkt

Mis= instynkt Człowiek = rozum

instynkt jest bezbłędną zasadą działania

człowiek jest okaleczony, w miejsce instynktu ma rozum

Cyceron- kultura jest uprawą ludzkiego rozumu, ta uprawa nie jest czymś prostym, trzeba dostarczyć człowiekowi wiedzy

DZIAŁY KULTURY

1. POZNANIE- nastawione na wiedzę, zrozumienie

2. POSTĘPOWANIE- moralność, sfera uczynków człowieka np. jest dużo rzeczy przyjemnych i przykrych np. wizyta u dentysty

- na mocy instynktu każdy człowiek dąży do przyjemności

- kultura moralna otwiera człowieka na pewną hierarchię dobra

3. TECHNIKA I- doskonalenie człowieka w jego wytwórczości

SZTUKA uczy materializować swoje potrzeby

4. RELIGIA- związek człowieka z Bogiem

• od zła człowieka może uwolnić tylko prawdziwy BÓG

• jest zawiązanie kultury- po to by religia miała sens

Jeśli tak pojmiemy kulturę to:

1. Człowiek który chciałby żyć bez kultury skazany jest na zagładę nie przeżyje na macy instynktu, człowiek koniecznie potrzebuje kultury

2. Kultura ma swoją miarę (natura człowieka) i podstawę

kultura nie jest przeciwna naturze ale liczy się z naturą

Kultura ma swoje kryterium → doskonałość człowieka

3. Nie ma równości kultur!!- są antykultury, które nie rozwijają człowieka ale go okaleczają

kultura, dopełnienie braków natury człowieka

jeśli nie ma poznania filozoficznego (antropologicznego)

jest tworzenie jej po omacku

natura człowieka

Warunkiem tworzenia ludzkiej kultury jest znajomość natury człowieka i jej braków, by wiedzieć w czym ją rozwijać, bez tego jest niebezpieczeństwo minięcia się z kulturą, możliwość szkodzenia człowiekowi

Jeśli kultura nie pozwala na wolne poznanie natury człowieka rodzi się niebezpieczeństwo rozwinięcia antykultury

przez

Kultura istnieje w człowieka, człowiek jest w niej.

dla

Od XVIII w. jest inne rozumienie kultury

KANT- kultura nosi i ucieleśnia wartości

• wartość → to postulat rozumu praktycznego, ludzkie pragnienie, marzenie

człowiek nie zna świata, ale zna reprezentację świata, która istnieje w nas samych

→ coś co nie ma żadnego źródła poza podmiotem ludzkim, coś co nie istnieje, fakt zdolności do kreowania wartości

→ nie można mówić o ogólnej hierarchii wartości dla wszystkich ludzi

Kantyzm → doprowadza do autonomizacji kultury w stosunku do natury człowieka

→ każda kultura jest dobra z tej perspektywy

→ ten nurt jest niebezpieczny, bo doprowadził do rozpowszechnienia takiej kultury gdzie są różne wartości np. geje

Wartości możemy dzielić ze względu na ich funkcję instrumentalną

• muszą wiązać się z pewnym bytem i respektować pewien aspekt moralny

TEORIE CZŁOWIEKA KTÓRE MOŻNA ODTWORZYĆ ZA POMOCĄ BADAŃ ANTOROPOLOGII KULTUROWEJ

1. W RODZIE → ETYKA RODOWA, akcentowała silny związek człowieka z rodem,

→ człowiek pewna niesamodzielna część podporządkowana rodowi,

2. PRAWO RODOWE → jego życie było regulowane przez pewne prawo które regulowało życie w rodzie np. związki małżeńskie

3. PRAWO MAJĄTKOWE → co kto może posiadać,

zasada- dopóki żyje ojciec, dziecko nie jest uważane za dojrzałe/ samodzielne, brak dojrzałości dziecka za życia rodziców

4. PRAWO SPADKOWE → kto dziedziczył, ile, wiek, kobieta czy mężczyzna

Obraz człowieka jako bytu związanego z rodem wspólnotą

Człowiek był dzieckiem wspólnoty, był pod jej władzą

GŁÓWNY NURT WIERZENIOWY W STAROŻYTNOŚCI

NURT OFRICKI-

rozumienie człowieka jako ducha, który został wcielony w ciało za sprawą grzechu, który stoi przed zbawieniem

( po raz pierwszy pojawiła się indywidualne nieśmiertelność w etyce rodowej, w etyce rodowej można było przetrwać przez własne dzieci)

-dusza ludzka wraca do Boga- Zeusa

-wychodzi od Zeusa → świat → wraca do Zeusa

-ich wierzenia rozpowszechnione przez pitagorejczyków i Platona

-wiązano ich z mitem o Dionizosie

„””Dionizos ukochany syn Zeusa, miał po nim dziedziczyć władzę -ale został znienawidzony przez tytanów, Dionizos uciekał przed tytanami, zamienił się w byka.

Tytani zjedli go- zostało tylko serce, Zeus przybył na miejsce już za późno, wieć wskrzesił tylko serce, a piorunami pozabijał tytanów

→ człowiek powstał z prochu tytanów”””””

2 mit o Orfeuszu i Eurydyce- utalentowany pieśniarz,

-jego gra wprowadzała wokół spokój

-transcendencja w stosunku do świata/ cierpień

Orfeusz był królem śpiewakiem Tracji, jak król Wenedów u Słowackiego. Tylko że nie był stary. Był młody i bardzo piękny. Śpiewał i grał na lutni tak pięknie, że wszystko, co żyło, zbierało się dokoła niego, aby słuchać jego pieśni i grania. Drzewa nachylały nad nim gałęzie, rzeki zatrzymywały się w biegu, dzikie zwierzęta kładły się u jego stóp - i wśród powszechnego milczenia on grał. Był po prostu czarodziejem i za takiego uważały go następne pokolenia, przypisując mu wiele rozmaitych dzieł, w których wykładał zasady sztuki czarnoksięskiej.

Żoną jego była Eurydyka, nimfa drzewna, hamadriada. Kochali się oboje bezprzykładnie. Ale jej piękność budziła miłość nie tylko w Orfeuszu. Kto ją ujrzał, musiał ją pokochać. Tak właśnie stało się z Aristajosem. Był to syn Apollina i nimfy Kyreny, tej co lwy jedną ręką dusiła - bartnik zawołany, a przy tym dobry lekarz i właściciel rozległych winnic. Zobaczył raz Eurydykę w dolinie Tempe. Cudniejszej doliny nie ma w całym świecie, a Eurydyka wśród łąk zielonych, haftowanych kwieciem rozmaitym, wydawała się jeszcze bardziej uroczą. Aristajos nie wiedział, że ona jest żoną Orfeusza. Inaczej byłby, oczywiście, został w domu i starał się zapomnieć o pięknej nimfie. Tymczasem zaczął ją gonić. Eurydyka uciekała. Stało się nieszczęście: ukąsiła ją żmija i nimfa umarła.

Biedny był wówczas Orfeusz, bardzo biedny. Nie grał, nie śpiewał, chodził po łąkach i gajach i wołał: "Eurydyko! Eurydyko!" Ale odpowiadało mu tylko echo. Wtedy ważył się na rzecz, na którą nie każdy by się ważył: postanowił pójść do podziemia. Wziął ze sobą tylko swoją lutnię czarodziejską. Nie wiedział, czy to wystarczy, ale nie miał żadnej broni. Jakoż wystarczyło. Charon tak się zasłuchał w słodkie tony jego muzyki, że przewiózł go na darmo i bez oporu na drugi brzeg Styksu; Cerber, nawet sam Cerber nie szczekał! A kiedy stanął Orfeusz przed władcą podziemia, nie przestał grać, lecz potrącając z lekka struny harfy, skarżyć się zaczął, a skargi układały się w pieśni. Zdawało się, że w królestwie milczenia zaległa cisza większa i głębsza niż zwykle. I stał się dziw nad dziwy: Erynie, nieubłagane, okrutne, bezlitosne Erynie płakały!

Hades oddał Orfeuszowi Eurydykę i kazał ją Hermesowi wyprowadzić na świat z powrotem. I jedno jeszcze powiedział: Eurydyka iść będzie za Orfeuszem, za nią niech kroczy Hermes, a Orfeusz niech pamięta, że nie wolno mu oglądać się poza siebie. Poszli. Droga wiodła przez długie, ciemne ścieżki. Już byli prawie na górze, gdy Orfeusza zdjęło nieprzezwyciężone pragnienie: spojrzeć na żonę, bodaj raz jeden. I w tej chwili utracił ją na zawsze. Hermes zatrzymał Eurydykę w podziemiu. Orfeusz sam wyszedł na świat. Próżno się wszędzie rozglądał: nigdzie jej nie było. Nadaremnie dobijał się do bram piekieł: nie wpuszczono go po raz wtóry.

Orfeusz wrócił do Tracji. Skargami swymi napełniał góry i doliny. Pewnej nocy trafił na dziki, rozszalały orszak bakchiczny i obłąkane menady rozerwały jego ciało na sztuki. Głowa spadła do rzeki i mimo że była już zimna i bez życia, jeszcze zmartwiałymi ustami powtarzała imię Eurydyki. Popłynęła aż do morza i zatrzymała się na wyspie Lesbos. Tu ją pochowano i na jej grobie powstała wyrocznia. Muzy, którym Orfeusz wiernie służył przez całe życie, pozbierały rozrzucone jego członki i pogrzebały je u stóp Olimpu.

-Psyche/ dusza- traktowana jako źródło życia/ zasada tożsamości, ciało było dodatkiem duszy

OBJAWIENIE

STAREGO TESTAMENTU I

NOWEGO TESTAMENTU

Obraz stworzenia świata i tam dokonuje się powołanie do bytu człowieka wizja człowieka: +człowiek jako istota powołana bezpośrednio do istnienia przez Boga +ma godność do istnienia na obraz i podobieństwo Boga +byt szczególnie umiłowany, wybrany przez Boga ← pochodność człowieka

Godność człowieka na nowo potwierdzona i jeszcze mocniej rozjaśniania -jest szczególnie godną osobą Dlaczego człowiek jest osobą godną, skąd źródło godności???????????????? +z bezpośredniego powołania przez Boga do zaistnienia +dusza ludzka na obraz Boga +człowiek został uświęcony faktem wcielenia krwi Chrystusa- ← jest potwierdzeniem godności człowieka +przeznaczenie człowieka → BÓG by człowiek stał się jak najbardziej podobny do Boga (nieba)

Te wizje stały się kontekstem formowania antropologii patrystycznej

• nie tylko religia i etyka zawodowa jest źródłem wielkich koncepcji człowieka

• Wielkie źródło koncepcji człowieka pochodzą też od CYWILIZACJI ← one najmocniej formują rozumienie człowieka

Wykład 3. 21.10.2009

Filozofia jest poznaniem przedmiotowym, poznaniem rzeczywistości.

T: Obrazy człowieka, które funkcjonują w różnych typach cywilizacji.

Cywilizacja- politolodzy zajmują się cywilizacjami „Zderzenie cywilizacji” AUTOR??

Szpangler OSWART- zainspirował do tworzenia cywilizacji „Zmierzch cywilizacji zachodu” → każda kultura zdechnąć musi,

dla niego cywilizacja to okres życia kultury przed śmiercią

Niemcy to Rzymianie zachodu

przekonał wielu specjalistów, że Niemcy są narodem wybranym

Niemcy są po to by doprowadzić do kresu kulturę zachodu

o cywilizacji w XX w. mówił Paweł VI, podkreślał walkę 2 cywilizacji

cywilizacja śmierci cywilizacja miłości

kultura konsumpcji kultura społeczna w której funkcjonujemy

nie ma poszanowania CZWÓRMIAN:

podstawowych praw 1. prymat osoby nad rzeczą

2. prymat etyki nad techniką

3. liczy się bardziej być niż mieć (dowartościowanie strony duchowej i egzystencjalnej człowieka)

Ekonomika uczyła człowieka bardzo ważnych rzeczy:

1. Zachowanie istniejących już dóbr (umieć utrzymać to co się ma)

2. Nauczyć się zdobywać nowe środki do życia

3. Doskonalenie tego co już jest

4. Umiejętność godziwego używania tego co już jest

5. Dzielić się tym co się ma

Ekonomika- sztuka godziwego życia w domu poprzez należne obchodzenie się z majątkiem → z niej wyrosła EKONOMIA

4. cywilizacja miłości jest tam gdzie jest życie społeczeństwo indywidualne bardziej kierowane jest miłosierdziem niż legalistycznie pojętą sprawiedliwością

SPRAWIELDLIWOŚĆ- oddawanie tego co się komu należy

MIŁOSIERDZIE- wcale nie znosi sprawiedliwości

istota miłosierdzia - jest formą miłości bliźniego, usuwa się zło od drugiego człowieka, zło niezawinione,

a świat potrzebuje tych szaleńców miłosierdzia

usuwanie tego zła

ZŁO

Sama sprawiedliwość nie wystarczy

Sprawiedliwość jest dopełniana/ ożywiana miłosierdziem- bez tego świat umrze

TEORIA CYWILIZACJI ARNOLDA TONYBEE

CYWILIZACJA- to kultura powstała na skutek wyzwań środowiska naturalnego

cywilizacja jest kulturą społeczną

w języku francuskim słowo cyw. używane jest zamiennie ze słowem kulturalnego

FELIKS KONIECZNY!!!!! WAŻNE

• polski uczony

• nasz polski Arystoteles

• doktryna cywilizacyjne

• JAK w jego świetle wygląda sprawa człowieka??

1. XI. 1862 urodzony w Krakowie

2. ukończył UJ Wydział Historyczny, pracował w Watykanie

1920- obronił rozprawę habilitacyjną

1921- profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie- wyrzucony, … powrócił do Krakowa, miał kilka wykładów na KUL-u

3. w czasie wojny traci majątek i pisze 6 książek

4. 1949- śmierć

5. pozostawił po sobie 30 książek, 400 artykułów

6. DZIEŁA: „Polskie logos a etos” 1921 - wkład polaków w kulturą światową

po raz pierwszy w historii świata opracował „Dzieje Rosji”

„Cywilizacja bizantyńska” I i II tom

„Cywilizacja żydowska” III tomy

„Rozwój moralności”

„O wielości cywilizacji”

7. był historykiem, zdał sobie sprawę, że nie zrozumiemy historii jeśli nie uwzględnimy cywilizacji

8. CYWILIZACJA- jest to metoda ustroju życia zbiorowego (kultura społeczna)

??co zdenerwowało uczonych w pracach Koniecznego???

• spośród istniejących cywilizacji tylko jedna służy człowiekowi i nie doprowadza do zwyrodnienia → cywilizacja zachodu (łacińska)

4 PRAWA DZIEJOWE:

1. Nie ma syntez między cywilizacjami, bo cywilizacje są niekompatybilne ale są syntezy między kulturami

1. Cywilizacje są żywotne dopóty zawsze ze sobą walczą → ludzie chcą żyć po swojemu

2. Cywilizacje upadają kiedy tracą współmierność, gdy zaczyna się nieprpoprcojonalny ruch w tych cywilizacjach

3. Cywilizacje w przypadku jakiegoś trwałego konfliktu na określonym tr terytorium , zawsze zwycięża cywilizacja niższa, bo dobro jest trudne a zło łatwe np. łatwo jest zabić człowieka , trudno zrobić operację

• współczesnych intelektualistów zdenerwowało że: nie ma 1 cywilizacji ale są 4 cywilizacje : 1— zachodnio łacińska

2—bizantyńska

3— moskiewsko- kozacka- turańska

4-- żydowska

Wartości ogólnoludzkie QUINKUNKS- pięciomian wartości ogólnoludzkich

1. cywilizacja prawdy

2. dziecina moralności, każda cywilizacja ma swoją etykę

3. zdrowie

4. majątek

5. piękno, proporcja tych 4 elementów w ludzkim życiu === HIERARCHIA

Każda cywilizacja posiada trój prawo- szereg norm które regulują (wykład wcześniej)

+pyt na egz... Jak rozumiesz godność człowieka?

Charakterystyka 7 cywilizacji żywych (kiedyś było ok 20) + obraz człowieka

wg Konecznego

Cywilizacja nie od racy, klimatu, religii; ale jest zależna od człowieka, to on ją tworzy

Cywilizacje obecnie istniejące: ( w każdej jest inny obraz człowieka)

1. CHIŃSKA → cywilizacja starożytna, ma ponad 5 tys lat

• cyw. gromadnościowa,

• podstawowe zrzeszenie jakim jest ród- wspólnota oparta na więzach krwi (ojciec jest właścicielem dzieci, dzieci stanowią majątek ojca, są szansą na nieśmiertelność- można trwać w dzieciach człowiek mający ojca nie jest dojrzały, nie ma samodzielności rodziny w rodzie

• areligijność- niweluje się, nie ma religii, 90% chińczyków to ateiści, brak religii w praktyce eobjawia się niemożnością uświadomienia sobie swojej godności, zamkniecie człowiekowi drogi do transcendencji

• tradycja- główny punkt odniesienia dla ludzkiego ducha, jest stałą niezmienna, i absolutna , zastępuje człowiekowi sumienie, jest źródłem prawdy dobra i piękna

• pismo- ma 50 tys. znaków, objąć to wiedzą może tylko profesor, nie ma transparentności w przekładaniu myśli na pismo ( za dużo tego) jest to znaczącą przeszkodą w manifestacji życia wewnętrznego

• człowiek- widzi się jako część stada, niesamodzielny

Ta cywilizacja jest bardzo niebezpieczna, niesie materialistyczny obraz człowieka, nie ma konkurencji

Antropologia filozoficzna wykład 4 27.10.2009

Cywilizacja → bramińska-

• ma charakter sakralny ( znaczenie pef=pejoratywne)

• sumienie człowieka jest zastąpione jednoznacznie rozumianym prawem religijnym.

• posiada szereg niebezpiecznych czynników które formują moralność

1. emanacjonizm- doktryna, która wyjaśnia powstanie świata, świat wylał się z bliżej nieokreślonego źródła

emanowanie rzeczywistości ma charakter ko konieczny

2. materia = złem

• materii- która przestrzegana jest jako zło, bo już nie emanuje i kończy się wyemanowaniem,

regres który kończy się zaistnieniem materii

3. Emanatyzm: jest bliski panteizmowi, ubóstwianie świata

4. Wizja człowieka jako ducha uwięzionego w materii

• Duch stoi przed zadaniem zbawienia i osiągnięcia zbawienia (koncepcja reinkarnacji i karmy → zasługi z poprzedniego życia)

• nirwana-> stan niebycia, unicestwienia się

• życie jest złe, każde narodziny wiążą się z chorobami, śmiercią,

• życie jest złe bo skażone jest pragnieniem i materią

→ uwolnić się od zła,

→ zmierza do ataraksji-> nie nic nie che istnieć/ żyć

Jeśli jego dusza doprowadzi się do takiego niechcenia, to jego dusza dostąpi do nirwany.

• ta reinkarnacja powoduje KASTY → klasa ludzi, której za życia poślubić nie można

• zasada totalnej obojętności wobec zła, chora jest skutkiem karmy

Ta religia nie ma charakteru moralnego, nie angażuje człowieka

Na gruncie tej cywilizacji jest niebezpieczeństwo:

+ swoista próba ucieczki od rzeczywistości

+ świat jest ułudą/ mirażem

→ dlatego człowiek powinien się rozwijać, WEJŚCIE W SIEBIE uciekać od świata, bo w świecie nie ma prawdy, dobra i piękna--> powinien wejść w głąb siebie

• Powoduje to osłabienie życia społecznego, ludzie stają się bezwolni

CYWILIZACJA BIZANTYŃSKA

I i II Tom Konecznego

• cywilizacja orientalna wschodnia (czyli jak te 2 w/w)

• początki przed działalnością wojenną Aleksandra Wielkiego

• forma życia społecznego,

• dominującym czynnikiem sprawczym jest państwo i władza, która ma charakter polityczny i religijny-> czyli tzw. sakralizacja władzy i wizja we władzy inkarnacji siły/ Boga

• na 1-szym miejscu PAŃSTWO a człowiek własnością państwa, jako produkt działalności, struktura państwowa przewyższa człowieka (władca może wszystko)

WOLUNTARYZM prawny → prawo to wola władcy, władca może robić co chce bo jet boski

W I w. przed Chrystusem :

• władcy Rzymu nazywali się Bogami

• konsekwencji w polityce:

• + imperializm → władca nieustannie musi udowadnia swoją boskość, zwycięstwo

• państwo musi nieustannie prowadzić walkę,boskie zło → wszystko mu się należy ono nie kradnie lecz odzyskuje

• koncepcja nieustannego podboju/ dominowanie → prowadzi to to tego, że na trenie jednego państwa żyje wiele kultur- podstawą tego utrzymania jest wojsko oraz ściąganie podatków'

Pojawia się FISKALIZM- niesamowity rozrost podatków, dlatego, że stolica imperium wymaga splendoru

Ta cywilizacja ma bardzo mocny charakter antyspołeczny, społeczeństwo nie ma wpływu ma władze, władca rządzi się samodzielnie, siłą rzeczy musi zwalniać politykę z zasad moralnych, nie wolno sprzeciwiać się wobec władzy, czyli wobec Boga, bo ona sam może wszystko → prowadziło to do tego, że człowiek zaczynał nienawidzić swoje państwo

Doprowadziła do upadku Rzymu i zagościła w Bizancjum- tam doszła do największej potęgi

- promieniowała i doszło do jej przeszczepu na tereny Niemiec (zaręczyny)!!!!

• Otton II z księżniczką bizantyńską Teofaną

• Tefana przewiozła z Bizancjum polityków, kulturę itp...

wniosek: Otton II zmarł a Teofana sprawowała władzę, wychowała Ottona III

• wpływ tej kultury był bardzo silny na cywilizację Niemiec → następuje zwyrodnienie

Zagrożenie tej cywilizacji:

• deprecjacja osoby ludzkiej (państwo na 1-szym miejscu)

• urzędnicy i władca mogą wszystko

• człowiek jest niewolnikiem

• wysoki podatki

• żeby dawać musi też i zabierać → podatek

• → ta cywilizacja jest bardzo silna w UE i w Polsce też

• sądzi się, że prawo może wszystko, trzeba nieustannie dostosowywać rzeczywistość do prawa

• prawo jest jak pajęczyna

• → ta cywilizacja jest nieludzka, niemoralna, preferuje wieloma niemoralnymi ujęciami bytu ludzkiego, monizm prawa publicznego, wszelkie prawo od państwa np. prawo do życia

CYWILIZACJA TRUAŃSKA

• nad Morzem Kaspijskim były 2 tysiące lat temu plemiona koczownicze, które funkcjonowały na podstawie rabunków

• zadomowiła się wśród Mongołów

• w XVII w. dochodzi do potęgi

• bardzo mocno wchodzi w krwiobieg kulturowy Azj i życie społeczne Rusi i do ko XV wieku reguluje podstawowe działania społeczne

Cechy charakterystyczne:

• władca ca jest panem życia i śmierci, może wszystko

• to cywilizacja z monizmem prawa prywatnego → wo wszelkie prawo od władcy np. prawo do życia

• podstawowa forma życia społecznego w Rosji

• Skutki:

• - głębokie podporządkowania człowieka władzy państwowej (władca może wszystko)

• nie ma miejsca na naród i społeczeństwo → te zrzeszenia funkcjonują dla celów ponad-biologicznych

• musi prowadzić podbój, bo jeśli go nie ma , prowadzi to do stagnacji i ma za co żyć (człowiek jest mięsem, nie liczy się)

Niebezpieczeństwo:

- doktryna związana z Filoteuszem z Pskowa → dzieje odzwierciedlają trój-osobową naturę Boga

→ przekonanie, że są trzy Rzymy: -starożytny

- nowy

- i Rosja - która przyjęła nową religię, a wraz z religią otrzymała prawo od całego świata

+ cywilizacja antyintelektualna- brak wolności nauki i poznania

• sofizmat- zło rodzi się w myślach i należy walczyć z myślą

Antropologia filozoficzna w5 04.11.09

Edukacja- jest pokazywaniem świata, a nauczyciel jest przewodnikiem po tym świecie, aby być nauczycielem trzeba być lepszym

dopowiedzenie do cywilizacji turańskiej

→ fragment tekstu Włodzimierza Żywnowskiego- polityk rosyjski

→ cywilizacja turańska obecna dzisiaj inspiruje bardzo wiele, brak w niej krytyki, niedostrzeganie swoich braków, Rosja/ Rosjanie- są obecni na całym świecie, że są najlepsi i najważniejsi

CYWILIZACJA ŁACIŃSKA

3 FILARY

1. Nauka- mamy ją za sprawą Greków, jest typem poznania, cywilizacja łacińska na gruncie nauki buduje wizję wszystkiego

2. Prawo- jako porządek dobra i słuszności, jest pewnym nakazem reguł któa prowadzi ludzi w życiu społecznym

- ma uzasadnienie w prawie naturalnym

- są różne systemy prawa: +odwieczne → Bóg, + naturalne → partycypacja prawa odwiecznego w stworzeniu rozumnym

+ludzkie, + objawione

3. Ewangelia → wizja działania ludzkiego . To cywilizacja wybudowana poprzez działanie wychowawcze Kościoła Katolickiego

Cywilizacja łacińska- ma pewne istotne wyznaczniki w strukturze życia codziennego

1. pierwszy element bardzo ważny dla człowieka- >, fundament cywilizacji zachodu

MONOGAMICZNA, NIEROZERWALNA

monogamia, która stanowi podstaw dla rodziny, tylko w tej cywilizacji monogamia jest nierozerwalna

- jest to podstawowy gwarant równości kobiety i mężczyzny

- utworzenie pierwszego kręgu wychowania człowieka, podstawowy krąg w życiu człowieka

- monogamiczne małżeństwo jest podstawowym zapleczem do założenia rodziny przez człowieka

- jej rozpad powoduje brak wsparcia dla człowieka

- uformowanie się własności prywatnej, jeśli jej nie ma to nie ma wolności, majątek jest podstaw suwerenności, wolności człowieka- jest on doskonalony, rozwijany i przekazywany w rodzinie

2. POSZANOWANIE PRACY FIZYCZNEJ

- II list św. Pawła do Tesaloniczan „ Kto nie che pracować, również niech nie je”

- każdy na miarę swoich możliwości powinien pracować

- Cywilizacja łacińska szanując pracę doprowadziła do likwidacji niewolnictwa

- każdy ma święty obowiązek pójść do pracy

-wg św. Tomasza z Akwinu praca ludzka ma 4 integralne zadania:

1. dostarczenie środków do życia $$$$

2. swoista pomoc innym- owoce ludzkiej pracy stają się dobrem drugiego człowieka

3. możność dawania jałmużny- są ludzie którzy nie mogą samodzielnie pracować

4. umartwianie- budzi w człowieku realizm (Arystoteles → praca fizyczna-niszczy umysł, praca intelektualna- niszczy ciało

3. INSTYTUCJA WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI za pomocą władzy publicznej anie zemsty prywatnej

- w cywilizacji łacińskiej nie ma prywatnego wymiaru sprawiedliwości

4. AUTONOMIA I NIEZAWISŁOŚĆ RELIGII, KOŚCIOŁA I WŁADZY PUBLICZNEJ

++w innych cywilizacjach mamy do czynienia z przemieszczaniem religii i polityki. Religia staje się ideologią, podmiotem tej autonomii jest uświadomienie czym jest religia i kościół oraz państwo i polityka

- religia staje się ideologią, uświadomienie czym jest religia i kościół oraz państwo

-św. Tomasz argumentuje

+ religia → to związek człowieka z Bogiem, który istnieje po to by człowiek się zbawił

→ Bóg jest bytem nadprzyrodzonym, transcendentalnym nad całym światem

- polityk posługuje się tylko naturalnymi środkami dlatego nie może prowadzić ludzi do Boga, może prowadzić ich tylko do szczęścia, a obowiązkiem kościoła jest prowadzenie do Boga

Dlatego kościół i państwo muszą prowadzić człowieka:

- kościół ma prymat w stosunku do państwa

- religia ma prymat w stosunku do polityki

→ potrzeba oddzielenia kościół od państwa

- kościół prowadzi człowieka do Boga,

- Polityka cywilizacji łacińskiej nie może być nigdy ateistyczna- taka która neguje istnienie Boga,

Św. Tomasz z Akwinu - udowadnia tezę, że ATEISTA NIE MOŻE BYĆ NAUCZYCIELEM!!

• bo ateista to ktoś kto neguje istnienie Boga, to stanowisko filozoficzne/ światopoglądowe

• z perspektywy antropologicznej → Bóg jest celem ludzkiego życia, ateista jest przekonany, że nie ma celu życia

Polityka łacińska to polityka niesakralna i nieateistyczna- otwarta na uświęcenie/ dopełnienie

w/w 4 4lememnty które konstytuują cywilizacją łacińską

???? Jaki jest obraz człowieka w cywilizacji łacińskiej / określenie!!

→ odwołuje się do rozumienia człowieka jako bytu osobowego, tzn bycie podmiotem który działa na mocy rozumu i wolnej woli

→ nie odmawia się możliwości poznania/ pokochania dobra

wyboru dobra

realizacji tego dobra

Człowiek nie jest bytem złym,

Cywilizacje często odbierają prawo do wyboru decyzji i jej wykonania.

W6. 18.11.09

Specyficzne rozumienie człowieka. Czym jest byt osobowy?

Kościół niosąc ewangelię niósł prawo.

Doszło do autonomii religii w stosunku do państwa. Cywilizacja zachodu nie che mieszać polityki i religii.

Prymat Kościoła i religii nad polityka przejawia się w znajomości ostatecznego celu życia człowieka. Nie potrzeba polityki chrześcijańskiej ale ludzkiej polityki.

Człowiek pełni rolę podmiotu- istoty która może podejmować decyzje. Przyznaje się człowiekowi możność poznania prawdziwego dobra.

UNIWERSYTET

NARÓD = to elementy wspierające człowieka

PAŃSTWO

UNIWERSYTET → fenomen cywilizacji zachodu

→ miejsce gdzie ludzie połączeni miłością prawdy wzajemnie się wspierają w poznawaniu prawdy

Kultura zachodu ma podstawy kreacjonistyczne (teoria powstania świata o charakterze teologicznym, filozoficznym) świat powstał z niczego, na mocy absolutu.

Kreacjonizm pozwala na dostrzeżenie prawdy w świecie.

W świecie jest myśl (coś do poznawania).

Rzeczywistość jest „zmaterializowana” miłość i mądrość absolutu. Rozwija się dzięki temu rozum człowieka.

Uniwersytet- tu dochodzi do uzyskania dojrzałości u człowieka

- jest dla doskonalenia człowieka, a doskonalenie to uzyskanie pełni szczęścia.

Pierwszy był uniwersytet a potem szkoły średnie i podstawowe.

3 koncepcje edukacji rywalizowały ze sobą.

I - źródła w platonizmie → nauczanie to budowanie pamięci w człowieku, cofanie zapomnienia

- ta koncepcja powoduje bierność ucznia, intelektualizm

II - zaistniała dzięki św Augustynowi Avicenny → wychowanie to wlewanie wiedzy do głowy wychowankowi, prowadzi to do ideologizacji

III edukacja od św Tomasza z Akwinu - edukacja to akt miłosierdzia

• niewiedza to zło!!!

• nauczyciel za pomocą znaków usuwa niewiedzę z człowieka,

+znaki są różne

+znak odsyła do czegoś innego!

+nauczyciel pokazuje świat ludziom poprzez znaki

• edukacja to pokazywanie świata człowiekowi

• nauczyciel musi wiedzieć więcej, umieć pokazać => być mistrzem

• edukacja stawia na dialog

• nauczyciel = uczeń

• podstawą edukacji jest rzeczywistość

• nie chodzi tu o znajomość koncepcji

• edukacja jest odkrywaniem świata, czytaniem, pokazywaniem, rozumieniem świata

Ta koncepcja wymaga od nauczyciela miłości

- bez przyjaźni nie ma edukacji, trzeba się lubić nawzajem, żeby do siebie dotrzeć

Nauczyciel musi żyć tym, co sam zrozumiał, poznał

W uniwersytecie człowiek staje się kim kto staje na własnych nogach, jest samowystarczalny.

Destutte de Tracy - po raz pierwszy użył słowa „ideologia”

Uniwersytet - miejsce niesamowite

NARÓD- 1) zrzeszenie ludzkie, 2) wspólnota kulturowa do której człowiek wchodzi za pomocą swego aktu decyzyjnego,

Naród jest wyższą formą społeczeństwa.

• powstaje dobrowolnie

• pokazuje ludzką tożsamość

• pozwala na wytworzenie wyższej kultury

Nie ma narodu- więc następuje pewien regres w życiu człowieka

Kultura przemienia człowieka i nakłania go do pracy poza jego śmierć

Zobowiązuje do przekazania kultury następnym pokoleniom

Naród budzi w człowieku odpowiedzialność za przyszłe pokolenia.

Tylko cywilizacja łacińska posiada narodowość.

Pierwszym narodem w Europie stali się Polacy.

Członkiem narodu nie staje się poprzez urodzenie. Za sprawą narodu kształtuje się poczucie sprawiedliwości.

Gdy nie ma narodu nie ma szans na ciągłość kultury.

PAŃSTWO-

• narody nigdy nie są dla siebie wrogami

• forma państwowości narodowej lub wielonarodowej

• to wspólnota prawych obywateli ( nie tylko forma administracyjna)

• OBYWATEL → prawy człowiek który umie słuchać nakazów prawa i chce realizować dobro

→ to dojrzali ludzie, którzy wiedzą, że są istotami niesamowystarczalnymi

→ zdają sobie sprawę, że w państwie jest potrzebna władza

„metafora łodzi” - gdy nie ma sternika to każdy wiosłuje w inną stronę.

Gdy nie ma władzy - nie ma porządku, sprawiedliwości.

• fundamentem państwa jest przyjaźń i wzajemna miłość (Arystoteles)

• rozumny pracodawca bardziej troszczy się o przyjaźń między obywatelami niż o prawo

• przyjaźń to forma związku między osobami, którzy życzą sobie dobra nawzajem.

Państwo niszczą Ci którzy wprowadzają niezgodę, judzą itp.

Celem państwa jest SZCZĘŚCIE CZŁOWIEKA, poprzez poszanowanie kręgów ludzkiego zycia

1. rodzina 2) gmina 3) państwo

Za tym stoi osobowa wizja człowieka

Cywilizacja Żydowska

• jest cywilizacją sakralną- prawo religijne przenika każdą sferę ludzkiego życia

• jest cywilizacją starożytną

• jest tam wiele odłamów

• jest odłam talmudyczny → komentarz prawny do ST jest tak samo ważny jak ST

= karaimowie

= chasydzi

= kabaliści

= pyrpul

Idea monolatria i koncepcja mesjanizmu są dla nich wspólne

ma misję do spełnienia

forma czci religijnej

jednego Boga, który jest

przyjacielem jednego narodu;

inne narody mają być

„podnóżkiem”

Ta cywilizacja jest kolektywistyczna. Człowiek jest komórką narodu wybranego. Religia nie jest osobowym związkiem człowieka z Bogiem.

Religia jest to pewna forma kontraktu prawnego z Bogiem.

Naród ma pewną misję do spełnienia.

Cywilizacja Żydowska posiada niebezpieczne elementy dla człowieka:

• aprioryczne podejście do prawa religijnego (zastępuje ono w człowieku sumienie)

• Sumienie człowieka przestaje liczyć się z rzeczywistością a liczy się z prawem

• jest to cywilizacja jurydyczna

Na gruncie tej cywilizacji nie może pojawić się nauka, bo prawdy szuka się w prawie a nie w rzeczywistości. Są obostrzenia w kulturze

W7 25.22.09

Koneczny

Cywilizacja Żydowska

• zarzut antysemityzmu

• jest strasznie podzielona

• Koneczny doszedł do wnioski, ze nie jest sprawą rasową -ale jest to sprawa sakralna

• są 2 filary:

monolatria- forma czci Boga, przyjaciel jednego narodu wybranego

mesjanizm- wizja narodu wybranego który posiada misję dziejową, wypełnienie kontraktu

• kontrakt prawny między Bogiem a narodem wybranym- nagrodą jest otrzymanie świata, naród się rozmnoży jak gwiazdy na ziemi

- kolektywistyczna wizja człowieka

++człowiek, jest częścią, komórką narodu wybranego

przed człowiekiem staje niebezpieczne zjawisko jakim jest faryzeizm- C Ż stawia szereg nakazów prawnych które muszą być zrealizowane, człowiek musi zachować prawo i żyć

1-szy aprioryczny czynnik to prawo religijne- wchodzi w każdą dziedzinę życia

jest pierwszym punktem odniesienia dla człowieka

jest nakazem jednoznacznym który trzeba wypełnić

charakterystyczną cechą jest ze jest to cywilizacja jurydyczna- prawo jest najważniejsze, jest pewną dyrektywą którą trzeba zachować

na kanwie monolatrii i mesjanizmu powstał wielki konflikt między cywilizacja żydowska a światem chrześcijańskim

• cywilizacja żydowska- to banda, zniszczenie idei narodu wybranego

zniszczenie monolatrii- Bóg jest Bogiem wszystkich ludzi, godzi to w fundamenty cywilizacji żydowskiej

• ukradli P Św- p św dla wszystkich nie tylko dla narodu wybranego- konflikt ten trwa do dziś

pewne wątki cywilizacja z pojawiły się w zlaicyzowanej wątkach w kulturze zachodu- nie można obarczać tylko tym żydów ale i c zachodu:

1 narodowy socjalizm- człowiek i podczłowiek → Hitler

2 marksizm- zlaicyzowana postać pewnych wątków cywilizacji żydowskiej → narodem wybranym jest klasa robotnicza,misja dziejową zaprowadzenie komunizmu, zniszczenie wrogów, Mojżeszem MARKS, marksizm musi zniszczyć tych którzy przeczą tej wizji

Bóg przyjacielem jedengo narodu wybranego

zasady c ż nie pozwalają na naukę, dla żyda źródłem prawdy jest prawo objawione nie świat

zakaz tworzenia podobieństw zwierząt i ludzi- zakaz monolatrii, niezgodne z prawem , trzeba usunąć ze sztuki figurę, nie

• moralność sakralizuje

• sztukę okalecza

• religijność sprowadza do prawa

Monolatria - jest idiotyzmem

cywilizacja arabska

to c średniowieczna

islam pełni b ważną rolę

nie jest to c sakralna

ma dwa skrzydła

1 otwarte na świat przyjmuje wszystko co nie jest sprzeczne z koranem

2 tylko Koran, to co czego człowiek potrzebuje do życia nic więcej

początki VIIw po Chrystusie

kształtowała się na kanwie walki z c bizantyjską toczona przez arabów, była uzasadniona(pod dowództwem Karola Młota)

• walczyła z niewolnictwem

• walczyła wolność religii

• z fiskalizmem cywilizacji bizantyńskiej

• nieśli Europie kulturę, przyjmują dorobek kultury greckiej

2 centra

- Kordoba → w 1000 roku, 2,5 mln roku,, Rzym 14 tys mieszkańców, tak szybki rozwój bo miała w sobie szereg zdrowych elementów miała bogatą kulturę przystępowano do niej dobrowolnie, w IX wieku były już tam biblioteki

-Bagdad

braki, niebezpieczeństwa:

• poligamia → forma związku rodzinnego, 1 mężczyzną ma kilka kobie (koran pozwala na 4 żony)

świadczy to o nierówności kobiety i mężczyzny, o zamążpójściu kobiety stanowi ojciec albo brat,

- jest to forma życia społecznego w którym nie zniknęło niewolnictwo

wprowadza to niebezpieczeństwo do życia publicznego (brak równości)

• islam → nie pozwala na teologię, dyskurs o Bogu, ponieważ na gruncie Islamu funkcjonuje wizja boga transcendentalnego świata, natura b jest czysto woluntarystyczna

wszechmocna wizja Boga, sam Allah jest niepojęty, pozaracjonalna natura Boga, świat jest tajemnica, nie ma miejsca na naukę, wątpliwa jest wolność człowieka bo nad wszystkim czuwa opatrzność

Zasługi dla kultury:

• nieustannie się rozwija,

PIERWSZE FILOZOFICZNE UJECIA BYTU LUDZKEIGO, KÓRE OPJAWIŁY się NA GRUNCIE FILOZOFII

1szy obraz świata to monizm,

to doktryna która redukuje cały świat do jednego czynnika, wszystko jest jednym bytem

niewiele mówiono tu o człowieku, człowiek jako pewna część rzeczywistości pozbawiona atrybutów część niesamodzielna i niezdolna do transcendencji,

życie ludzkie było absurdalne, człowiek tak samo jak ogryzek → tak samo kończą

Anaksymander,, itp. obraz bytu ludzkiego jako człowiek zdeterminowanego, pozbawiony wolności

• dziś monizm w kulturze dla większości uczonych jest podstawową doktryną i interpretacją świata

moznim:

• tragiczne i fałszywe rozumienie człowiekiem

• nie zniknął z kultury

• jest to interpretacja niezwykle toksyczna dla całej kultury

• jako interpretacja filozoficzna świata buduje antropologię/ gdzie człowiek jest bytem absurdalnym skazanym na

Sam monizm to doktryna która prowadzi do panteizmu

każdy monizm prowadzi do panteizmu -ubóstwiania świata (świat jest Bogiem)

1-sze zainteresowanie człowieka w filozofii pojawia się u sofistów ( byli ot nauczyciele, wychowawcy młodzieży ateńskiej, przygotowywali ich do życia politycznego - jednym z człowiek sofistów był Protagoras - ojciec współczesnej kultury „człowiek miarą wszystkich rzeczy” wychodzi on od materializmu - istnieje tylko materia, atomy, jedynym sposobem poznania świata są nasze zmysły, prowadzi to do sensualizmu

prowadzi do subiektywizmu, każdy z nas ma swoją prywatną prawdę nie znamy świata ale znamy wyobrażenia które w nas wywołuje , nie możemy mówić ze miód jest słodki bo to jest wrażenie,,, trzeba odróżnić wrażenie rzeczy od rzeczy

sens, prowadzi do subiektywizmu za którym stoi relatywizm ale i agnostycyzm - rzeczywistość jest niepoznawalna, znamy tylko swoje wrażenia

połączony z agnostycyzmem prowadzi do konwencjonalizmu.

Antropologia Platona - grecki filozof, pozostawił po sobie ważny obraz człowieka (to co wpłynęło u niego na obraz człowieka) zrozumienie obrazu człowieka dzięki

• wierzenia orfickie

• dualistyczna metafizyka Platona

• sytuacja polityczna w której żył Platon

człowiek jest dla niego:

• duchem uwięzionym w ciele

• nie jest istotą konstytuowaną przez ciało

• ciało to więzienie

• duch znalazł się tam za karę- wcieleni jesteśmy w ciało by wyzwolić grzech i powrócić do prawdziwej ojczyzny, ten powrót jest możliwy za sprawą:

: filozofii

„państwa === to nieodzowne środki zbawcze

ducha nazywa towarzyszem bogów, istotą nieśmiertelną

tuż przed połączeniem się z ciałem ludzki duch musiał przepłynąć rzekę letho (zapomnienie) dziecko rodzi się z amnezją, nie pamięta nic - dusza uwięziona w ciele dziecka utraciła pamięc

lekiem jest filozofia bo dostarcza prawdy

aletheia- prawda, cofnięcie zapomnienia

życie człowieka to myślenie, to dyskurs

życie jest zapodmiotowane w duchu, w życiu intelektualnym

w człowieku są jeszcze 2 inne dusze

w głowie- dusza rozumna

w sercu dusza zwierzęca

w wątrobie? dusza wegetatywna, a prawdziwe życie jest racjonalne, przypominanie sobie zapomnienia

dusza ludzka jest nieśmiertelna:

• jest zasadą życia i nie może umrzeć, nie może nosić w sobie przeciwieństwa czyli śmierci

• akcentowanie niematerialności duszy → nie może zostać uśmiercona, jest nieśmiertelna

• anamnesis → przypomnienie, dyskurs filozoficzny, ma w głowie pojęcie które są skutkiem oglądania świata idei przed narodzinami

ciało umiera a dusza nie umiera, żyła przed ciałem i żyje po ciele

• potrzebuje filozofii do zapomnięcia zapomnienia

• większość ludzi nie chce używać rozumu, woli ciała, zabawa- jeśli nie zacznie używać rozumu nie zbawi sierpień

Teoria reinkarnacji- wcieleń

- trzeba pomoc człowiekowi się zbawić, pomoże mu w tym dobre państwo, do używania go rozumu

Antropologia filozoficzna w8 2.12.09

Platon

• geniusz, ojciec wielu nieszczęść w kulturze, które wypływają z jego antropologii

definicja człowieka → duch uwięziony w ciele,

→ narodziny biologiczne to świadectwo upadku człowieka

→ życie w ciele jest pokutą

→ podstawowym środkiem zbawienia jest prawda płynąca z filozofii

→ życie ludzkie = życie ducha, dyskurs intelektualny

→ słowo życie dla Platona dotyczy ducha

DUCH ludzki to właściwie BÓG

BÓG- ktoś opisywany przez nurty, ale też pewnego rodzaju siła występująca w przyrodzie

Bogowie starożytni nie byli racją istnienia rzeczywistości. Oni nie stworzyli świata, byli elementami świata.

U Platona bóg- w postaci duszy ludzkiej, idea dobra z której wylewają się inne dobra,

demiurg- który ulepił świat. To nie jest absolut

• człowiek stoi przed zadaniem zbawienia - skutek posiadania wiedzy

• żeby uprawiać rozum / wiedzę, używać rozumu/ potrzebne jest państwo

Platon = Arystoteles

człowiek potrzebuje państwa- takiego, które odzwierciedla prawdziwą naturę człowieka

3 dusze: Państwo :

• 
  rozumna (serce) - filozofowie

• 
  wegetatywna (wątroba) - wojsko, żołnierze

• 
  rozumna (głowa) - rzemieślnicy

Platon- był pierwszą feministką- zrównanie praw kobie i mężczyzn

*Dusza rozumna przytłoczona przez zwierzęcą, przeciwstawienie się złu

Klasy społeczne:

• filozofowie

• wojsko, żołnierze

• chłoporobotnicy, rzemieślnicy- nie mają rozumu, nadają się do pracy, mogą jeść i się rozmnażać, dostarczają środków do życia

Każda z tych klas ma właściwą sobie cnotę

Filozofowie- roztropność

Żołnierze- męstwo- sprawność, która pozawala przeciwstawić się złu

Rzemieślnicy- umiarkowanie

Całość zbudowana wg tych cnót realizuje sprawiedliwość

Zdaniem Platona rzemieślnik (wierz, że) może w przyszłości być żołnierzem → reinkarnacja

Żołnierz w przyszłym życiu może urodzić się filozofem, jeśli będzie cnotliwie wypełniał swoje obowiązki, będzie miał szansę przenieść się dzięki rozumowi do świata idei.

Jak ma wyglądać życie społeczne?

• ma być upodobaniem człowieka, wszystkich rzeczy, do tego co doskonałe, odzwierciedlenie doskonałego

Życie społeczne wymaga:

• likwidacji własności prywatnej - majątek powoduje korupcję człowieka, egoizm, pychę/ przeciwstawiają się one dobru społecznemu. MUSI BYĆ WŁASNOŚĆ WSPÓLNA

• nie powinno być rodziny opartej na małżeństwie - psuje człowieka, tak pojęta rodzina jest miejscem płodzenia.

Platon mówi, że często ojciec jest głupi, matka fleją/ dziecko powinno być wychowywane przez państwo- łącznie z płodzeniem.

Filozof ma rozum, łączy się z kobietą → poczęcie ducha, które zaraz po urodzeniu ma trafić do państwowego żłobka.

Rodzina odrywa człowieka od życia publicznego

• Wszyscy obywatele staną się jedną rodziną → jest to konieczne aby zlikwidować rodzinną własność prywatną.

Państwo powinno przejąć wszystkie funkcje rodziny. Zlikwiduje się słabych i nieudolnych,

Miłość macierzyńska zamieni się w obywatelską

Platon jest ojcem totalitaryzmu- u jego podstaw jest przekonanie, że człowiek nie może rozpoznać

prawdziwego dobra, ukochać go oraz realizować.

Tą decyzję należy od czegoś zabrać, przerzucić na urzędnika państwowego.

Wszystko jest poza człowiekiem, bo u Platona jest pogarda dla człowieka- prawdziwe życie ducha jest obecne tylko u filozofów.

U Platona nie ma żadnych podstaw aby mówić o rodzinie, rodzicach. Człowiek u Platona nie ma rodziny.

Początek człowieka to upadek ducha, Mama, tata to zewnętrzne instrumenty, rodzina to konstrukt społeczny niepotrzebny człowiekowi.

W Państwie komunowskim? Realizowano ten ideał. Platon jest pierwszym komunistą.

Jest ona doskonałym przykładem tego co się dzieje z życiem społecznym, kiesy nasz intelekt oderwie się od.....

ZASADNICZNYM kontekstem jest UTOPIA → projekt budowy raju na ziemi, nie ma tu zła, człowiek jest bez zła, za pomocą struktury państwowej.

U Platona utopia powstała na kanwie życia = doświadczeń społeczeństwa.

Platon widzi zło, własność prywatną-> stąd pojawiają się utopia- recepta uwolnienia człowieka od zła- jednak w rzeczywistości przyczynia się do jeszcze większego zła

*zło jest z kapitalizmu, religii, rodziny

Wszystkie utopie mają ten sam mechanizm powstawania- doświadczenie zła → niezgoda na zło.

Utopia ma najbardziej mechaniczny element

• język militarny

• gilotyna- narzędzie do likwidacji tych, którzy nie nadają się do raju (u Platona: dzieci i chorzy)

„cała filozofia to przypisy do Platona”

Nieznajomość Platona jest nieznajomością podstaw kultury.

Edukacja opiera się na 3 filarach

= równości

= wolności

= przyjemności

Był przekonany o tym, że ustroje zawsze ewaluowały i będą ewaluowały

• monarchia - ulega korupcji, pojawia się:

• tolerancja - forma ustrojowa w której jest mniej rozumu, podstawą rządów jest statu majątkowy, zasługi militarne

• oligarchia- forma w której nieliczni rządzą dla swojego zysku, ulega zepsuciu

• demokracja - może kończyć się poprzez nagłą śmierć tyrana spowodowaną zepsutym trybem życia albo jego zabójstwem, aby pojawiła się ludność- wszystko dla dobra tyrana

* monarchia- to ojciec, jeden rządzi dla dobra wielu

Platon był ważnym obserwatorem życia społecznego= władza państwowa powinna wkraczać we wszystkie dziedziny życia nawet sztukę.

U Platona mamy do czynienia z 2 koncepcjami sztuki

1. koncepcja sztuki monicznej- jest wynikiem wejścia mowy w artystę- używa człowieka do wyrażenia przesłania, artysta jest wybrańcem bogów, jest natchniony.

Platon chce ich wygonić z miasta (artystów) gdyż mieszają boskie natchnienia z własnymi wyobrażeniami, czym psują człowieka. Mieszają prawdę ze zmysłami.

2. Koncepcja oparta na naśladowaniu- to nie kopiowanie, ale działalność naśladująca zmierzająca do upodobania

Co można naśladować?

----- rzeczywistość zmysłową (rzeźby, kobiety)

Nie toleruje się takich artystów, bo oddalają człowieka od prawdziwego świata- świata idei.

Doskonale czyni to rzemieślnik, odnajduje ideę jakiegoś przedmiotu np. krzesło- takich artystów potrzeba.

Co ze sztuką piękną??

Platon

• artystów poetów też potrzeba, ale ich trzeba podporządkować filozofom

• sztuka piękna ma być narzędziem zależnym od władz państwowych

• sztuka jest najlepszym środkiem formacji człowieka bo ona trafia do całego człowieka

• sztuka jest czymś łatwiejszym dla człowieka, niż nauka, jej działanie jest szybsze

• sztuka jest narzędziem wychowania skuteczniejszym niż edukacja- trzeba usunąć z niej cały fałsz, błąd kłamstwo

Sztuka może deprawować, artysta może błądzić.

Platon dostrzegł, że sztuka nie jest autonomiczna w stosunku prawdy, dobra i piękna, bo albo buduje albo niszczy człowieka.

Był przekonany o tym, że trzeba dać szansę prawdzie, dobru i pięknu w sztuce.

→ konsekwencje przyjęcia platońskiej antropologii

Pozytywne

• dostrzeżenie wyakcentowania rozumności człowieka, tego, że realizuje się poprzez ciało, ale wychowanie duchowe, podkreśla transcendencję człowieka, dopatrywanie się pozytywnego pierwiastka w człowieku

• pokazanie społecznego kontekstu wychowania - to nie prywatna rzecz w rodzinie → wychowanie również przez prawo, państwo

Najmocniejszym środkiem wychowania jest sztuka

• podstawowym dobrem człowieka jest wiedza

Negatywne

• pogarda w stosunku do ciała ludzkiego- wiązanie dla ducha, nie konstytuuje człowieka ludzka płciowość, nie wchodzi w istotowość człowieka

*trzeba ciało upodlić, aby wyzwolił się jej duch

• w teorii życia społecznego, państwo kreuje człowieczeństwo człowieka, państwo może unicestwić człowieka, nieposłuszeństwo wobec państwa jest samogwałtem

Zawsze należy być podległym państwu

• błędem jest upolitycznienie sztuki, cenzura tej dziedziny

Nie ma wolność do zła, jest tylko wolność do dobra, wolność jest tam, gdzie jest moje uprawnienie do dobra.

Edukacja jest często (kierowana?) na platonizm → intelektualizm moralny (mówienie co wolno, a co nie)

Antropologia filozoficzna w9 9.12.09

Spisek okultystyczny (na www.youtube.pl) w siedmiu częściach

ARYSTOTELES

• jest świadomy tego, że wizja człowieka Platona jest fałszywa- świat idealny nie istnieje

• jego koncepcja człowieka jest bardzo realistyczna bo Arystoteles jest sam uczonym realistą, biologiem

• antropologia Arystotelesa powstaje na nowej drodze analizy aktów, który wyłania się z człowieka; ta droga, metoda jest wtopiona w całą jego metafizykę a to oznacza, że dla Arystotelesa świat jest zespołem różnorodnych substancji- to jest podmiot do samodzielnego bytowania, oraz wyjaśnianie ruchu. Jak to jest, że ruch nie niszczy rzeczy, pomimo potężnej zmiany ja nadal jestem tą samą osobą, tym samym człowiekiem, chociaż się zmieniam

• problem pluralizmu- wielość rzeczy np. kapusta

np. łańcuch pokarmowy

larwa motyla bielinka na kapuście → kapusta → zajączek → człowiek

jak to jest, że człowiek zje kapustę czy zajączek a nadal jest człowiekiem???

jak to jest możliwe, że różne rzeczy istnieją, że zjem kawałek świnki a nie jestem świnką???

Kim jest człowiek dla Arystotelesa- → jest istotą żywą, rozumną, człowiek ma życie i rozum, inni mówią, że dla Arystotelesa człowiek jest zwierzęciem rozumnym, ale do końca człowiek dla Arystotelesa nie jest jednak zwierzęciem rozumnym

→ dla człowieka charakterystyczne (atrybuty człowieka)

• rozumność człowieka

• byt spotencjalizowany (Zdolny do rozwoju, do stawania się czymś więcej)

• istota używająca języka, język zwierząt jest używany jak ból, język jest świadectwem człowieczeństwa

• jest to istota społeczna bardziej niż inna istota np. pszczoła,

• wszyscy normalni ludzie potrzebują siebie nawzajem, bo kto nie potrzebuje drugiego człowieka to jest Bogiem albo bestią

→ człowiek powstaje z nasienia, łono matki jest glebą, na którą pada nasienie, zbliżenie kobiety i mężczyzny

→ człowiek dla Arystotelesa ma tylko tatę, mama jest czynnikiem biernym, który nie daje życia a tylko to życie podtrzymuje

→ kobieta wg Arystotelesa- brak mężczyzny, te kawały o kobiecie prowadziły do deprecjacji, zabranie jej równości, to ojciec daje życie, a matka jest tylko inkubatorem

→ początek człowieka jest w łonie mamy z nasiania taty i po pewnym czasie przychodzi na świat

→ człowiek jest substancją, która ma duszę ale nie jest duszą, jest złożona z duszy i ciała

• dusza jest formą substancjalną, materializuje materię

• dusza jest czymś co pełni różne funkcje:

+biologiczne, +wegetatywne, +poznawcze, + rozumne

= człowiek żyje, małpa żyje i kapusta też, życie ma zapodmiotowione w duszy

= dla Arystotelesa dusza ludzka również ginie wraz ze śmiercią człowieka, wraz z rozpadem ciała

= dusza powstaje wraz z poczęciem

= dusza przechodzi z sił witalnych materii, która jest poruszona poprzez nasienie ojca

= dusza rodzi się za sprawą ojca w świecie materii

Arystoteles- można czytać nie u niego nie jest toksyczne, no polityka

→ człowiek jest istotą, która używa rozumu

--->czym jest rozum????? jest to pewnego rodzaju władza, która jest w człowieku, który wydaje sady, odróżnia dobro od zła, pozwala nam widzieć dobro i zło, pozwala nam robić narzędzia i do ich używania na najpełniejsze używanie rozumu, jest wtedy gdy człowiek odróżnia zło od dobra, a kto tak nie robi to jest niewolnikiem czyli kimś u kogo nie rozwinął się rozum

Koncepcje niewolnictwa

• koncepcja prawa (za długi)

• w wyniku wojny (zabrałem kogoś z pola bitwy i jest mi sługą)

• koncepcja niewolnictwa naturalnego, która jest konsekwencją braku rozumu (są ludzie pełni- mają rozum i niepełni- brak rozumu)

• niewolnik społeczny i jego elementy

* nie ma rozumu lub ma go na tyle aby zobaczyć, że inni mają go więcej

* jak go rozpoznać bo nie widzi różnicy między dobrem a złem, sprawiedliwością a niesprawiedliwością

*brak własności prywatnej, ten niewolnik nic nie ma, sam jest posiadany, brak środków do życia

*element niewolnictwa powodowany brakiem czasu, niewolnik jest tylko dla pracy, jest po to by produkować środki do życia, niewolnik nie widzi celu bo nie ma rozumu

*brak rodziny, rodzina ma swój fundament

*w przyjaźni ludzie się lubią i dbają o dobro drugiej osoby, niewolnik nie może płodzić, on nie widzie dobra nie jest przyjacielem bo nie ma rozumu

93% osób bez studiów

80% dochodu człowieka jest zabierana

→ człowiek żyje w naturalnych kręgach:

1- szy naturalny krąg- RODZINA - podstawowy krąg, ale nie samowystarczalny

2- gi krąg GMINA- skupisko rodzin, społeczność lokalna, to jest pomoc dla rodziny, ale to nie jest samowystarczalne

3- ci krąg PAŃSTWO - jest samowystarczalne, jego analizy o państwie

PAŃSTWO:

• jest wspólnotą obywateli= człowiek prawy i cnotliwy, którego charakteryzuje pragnienie realizowania dobra wraz z innymi oraz kierujący się prawem

• fundamentem państwa jest wzajemna miłość i przyjaźń, rozumny pracodawca bardziej troszczy się o przyjaźń niż o sprawiedliwość w państwie, bo tam gdzie jest przyjaźń nie potrzebne jest prawo

• wrogiem państwa jest ten kto wprowadza nieprzyjaźń, dzieci przeciwko rodzicom

• cel polityki państwa → szczęście człowieka-główny cel/ szczęście jest doskonałością człowieka, spełnieniem się tego co w człowieku jest najlepsze

• głównym celem pracodawcy są cnoty

• nie ważne jest jaki ustrój panuje w państwie ale najważniejsze by ten ustrój był dobry czyli realizuje dobro człowieka

• majątek staje się dobrem dla człowieka cnotliwego, państwo istnieje dla innego celu niż handel i dobrobyt, celem jest szczęście ludzkie

• Arystoteles czyni człowieka podmiotem życia społecznego

PODZIAŁ USTROJÓW ŻYCIA SPOŁECZNEGO WG ARTYSTOTELESA

1 Rządy jednego dla dobra wspólnego (monarchia)

Rządy jednego dla dobra własnego (tyrania)

2 Władzę mają najlepsi (arystokracja) dla dobra wspólnego (ci co maja arete-cnotę)

Władzę mają najlepsi dla własnego dobra (oligarchia)

3 Wszyscy lub większość rządzą dla dobra wspólnego (republika - politea)

Jeśli rządzi lud podzielony na partie, żądając dobra dla siebie (demokracja) większość z nas na wszystkim się nie zna a o wszystkim decydują (jest formą zwyrodniałą - dobro i zło czyni RÓWNOWAŻNE)

→ Arystoteles był za ustrojem mieszanym

władzę ma monarcha przy pomocy najlepszych, za sprawa przyzwolenia większości, ten ustrój stawiał bariery dla zwyrodniałych ustrojów

Antropologia filozoficzna w10 16.12.2009

Nauka jest wynikiem rozumienia świata

Arystoteles pojął człowieka jako zwierzę, istotę rozumną- obdarzoną rozumności,a (obsługa narzędzi, rozpoznawanie dobra i zła)

Są ludzie którzy nie widzą różnicy między sprawiedliwością a niesprawiedliwością, - są to niewolnicy których trzeba prowadzić

Niewolnictwo- to pewna forma aktu miłosierdzia dla Arystotelesa

Człowiek rodzi się w rodzinie, natomiast niewolnik nie może mieć rodziny.

→ Kobieta- czynniki bierny, nie dający życia → człowiek rodzi się z nasienia mężczyzny,

Człowiek żyje we wspólnocie państwowej → polis → wspólnota obywateli, to nie jest aparat biurokratyczny

Państwo → ludzie żyją w przyjaźni ze sobą, aby być dobrymi

Bez państwa człowiek nie dojdzie do pełni człowieczeństwa,

Człowiek który mógłby żyć sam, może być tylko Bogiem albo bestią

Kultura nowożytna da nowy obraz człowieka= monada??

→ CELE LUDZKIEGO ŻYCIA, dzieje antropologii filozoficznej

Początek człowieka dla antropologii jest czysto biologiczna, duma ludzka, która jest formą organizującą materię do bycia ciałem.

Zdaniem antropologii nie ma nieśmiertelnego pierwiastka w człowieku. Jeśli rozpadnie się nasze ciało, rozpadnie się też dusza.

Śmierć to totalne unicestwienie człowieka

u Platona- śmierć- uwarunkowanie duszy od ciała

u Arystotelesa- śmierć- jest zwieńczeniem ludzkiego życia

ARYSTOTELES -

- mówi o intelekcie czynnym= w aktach poznania dokonuje wydobycia pewnych rzeczy. Analizują działania dochodzi do wniosku, że jest pewien cel, który motywuje człowieka do działania (cel → przyczyna, racja czegoś, zawsze jest tożsamy z dobrem)

• obserwował naturą- ziarno zboża rzucone do gleby, puszcza korzonek, po to aby ziarno mogło czerpać wodę, z czasem pojawia się kłos, nowe ziarno.

• Natura jest przesycona dążeniem do dobra. Wszystko zmierza do zaistnienia

Jak się ma sprawa z człowiekiem?

Po co żyje?

Wszystko jest po coś.

Człowiek istnieje dla szczęścia - u Arystotelesa (eudajmonizm)

→ szczęście - motyw ludzkiego życia, ludzie różnie pojmują szczęście

• stan w którym doznajemy rozkoszy

• Pełnia szczęścia leży w rozumie,

• Szczęście człowieka byłoby spełnieniem się w człowieku tego co najlepsze

• SZCZĘŚCIE → NAJWYŻSZY AKT NAJWYŻSZEJ WŁADZY W STOSUNKU DO NAJWYŻSZEGO PRZEDMIOTU

• poznanie → akt, który niejako sprawia, że rzeczywistość wchodzi w nas

Poprzez akty poznania …...

Najwyższa władza - rozum- to co nas odróżnia od zwierząt

W stosunku do jakiego przedmiotu rozum się zrealizuje???

Najwyższym przedmiotem jest BÓG

Człowiek żyje po to, aby dostrzec intelektualnie Boga

BÓG U ARYSTOTELESA

Przed Arystotelesem Bóg- mity- wpływa na losy człowieka

Bóg nie był wszechmocny, nie był osobą, nieśmiertelny

Arystoteles ma filozoficzne rozumienie boga Bóg jawi się jako pewna racja rzeczywistości.

Bóg Arystotelesowski- racja ruchu w świecie, zmiana,

• ruch = przejście z możności do aktu nad wpływem czegoś co jest w akcie urzeczywistniania możności

AKT- to coś co się teraz dzieje

• czynnik który wydobywa możność, formę z możności

RUCH - przejście z możności do realności

Akt życia został udzielony przez rodziców

=========== Skąd rodzice mieli życie??? → od ich rodziców → dziadków

Byt ma akt, bo został mu udzielony.

Ciąg przyczyn nie może iść w nieskończoność. Musi być taki czynnik który dla siebie jest aktem → udziela ruchu- → BÓG

Ale u Arystotelesa nie jest stwórcą świata, jest motorem, który kręci światem.

Człowiek, który używa rozumu, musi uznać istnienie boga.

Altruista- nie uznaje boga, problem światopoglądowy

Musi być taki czynnik, który jest pewny. Ciąg realny jest skończony. Gdyby był nieskończony, nie da się przejść do nieskończoności.

Bóg u Arystotelesa to samo myśląca się myśl, to nie jest osoba.

Dostrzeżenie Boga intelektualnie jest spełnieniem się ludzkiego rozumu. Pojmuje dlaczego świat jest taki jaki jest.

Ważne jest dostrzeżenie Boga jako celowej przyczyny całego ruchu.

Arystoteles wskazuje na to czym jest mądrość → znajomość przyczyn pierwszych, dzięki którym czytamy świat

Mądrość → pozwala widzieć rzecz taką jaka jest (w świetle przyczyn pierwszych)

Znajomość przyczyn pozwala nam ocenić, zrozumieć

Człowiek żyje, aby osiągnąć szczęście- nie można go mylić z satysfakcją

• szczęście- jest owocem pracy

Najszczęśliwsi są filozofowie , którzy dostrzegali źródło przemian świata, których źródłem był bóg.

Bóg nie jest osobą, nie sprawuje opatrzności nas światem, modlitwa do boga nie ma sensu →

Arystoteles (czy antropologia) zabija religię.

Pokazuje, że rozumny człowiek nie może negować Boga, ze względu na naturę. Bóg pokazuje, ze do niego można się modlić.

Szczęście jest spełnieniem się ludzkiego rozumu- potrzebne do tego nasze zewnętrzne okoliczności → dobrego urodzenia, odpowiedni wzrost (zachowanie, uroda)

Szczęście tak naprawdę zależy ostatecznie od dwóch dóbr:

• cnót

• przyjaźni

Szczęście jest owocem życia cnotliwego i faktu, posiadania przyjaciela

Szczęście to to co żyjemy

• spełnienie się człowieka

Nade wszystko potrzebujemy używania rozumu. Uzyskania wiedzy o bogactwie cnót i przyjaźni.

Gr arete - cnota - najlepszość

Arystoteles mówił o cnocie w sensie najlepszości

Cnota- trwała dyspozycja do dobra, która czyni dobrym człowieka jak i jego działania

Cnoty występowały w dziedzinie czysto intelektualnej, moralnej

Głównie Arystoteles mówił o cnotach moralnych (męstwo, umiarkowanie, sprawiedliwość, roztropność)

Człowiek jest bytem spotencjonalizowanym → skazanym na pewne dobra przez które się umacnia

Dobra w życiu człowieka są to dobra trudne- jeśli ich nie posiądziemy, nie rozwiniemy się.

Tym co nam ułatwia ich zdobycie, są cnoty → umożliwiają realizację dobra

• firmiter → siła ducha do dojścia do dobra, siła jest z dobra

Trzeba mieć odpowiedni czas działania

*prampter → trzeba mieć z realizacji dobra przyjemność

*delectahliter

Bez cnót nasze życie jest kiepskie

Prawdziwa cnota nie jest tylko wiedzą (tak mawiał Sokrates)

Człowiek musi mieć środki do realizacji dobra

Realizacja dobra jest związana z doświadczeniem, talentem

Dobrem dla naszego ciała są pokarmy

Są też wady

→ stała dyspozycja do zła - sprawia, że człowiek staje się zły

→ złe staje się też ludzkie działanie

Człowiek zły jest nie tylko dla siebie, ale dla innych

Cnota nie jest dobrem antagonistycznym- jest dobrem, które służy wszystkim

Jeśli profesor jest pracowity, to jest to dobre dla niego i dla całego świata- wszyscy zyskują

Szczęśliwy człowiek jest wynikiem ucnotliwienia człowieka

WYCHOWANIE- ucnotliwienie ← prawdziwe wychowanie

Rodzice czynią dzieci cnotliwymi

Cnota daje wolność, to co jest najpiękniejsze to, to że czyni ona człowieka wolnym

Jeśli nie ma roztropności, jest się bezradnym, jeśli stanie się w obliczu zła

Jeśli nie masz sprawiedliwości, będziesz szkodził innym

ROZTROPNOŚĆ- cnota (fronesio) które pozwala człowiekowi zdobyć dobro trudne za pomocą środka godziwego i skutecznego. Sprawność naszego intelektu → spośród wielu środków możemy wybrać ten, który jest godziwy i skuteczny.

Dobrem trudnym może być majątek-> można zostać bogatym w sposób niegodziwy, np. kradzież.

Środki nieskutecznie podejmowane do wzbogacania się np. granie w totolotka przez ...lat

Roztropność pozwala znaleźć taki środek → praca

CNOTA ZŁOŻONA-

• dobra pamięć

• umiejętność logicznego myślenia

• zdrowy sąd o rzeczywistości (kobieca intuicja, akt rozumu)

• umiejętność przewidywania

• zapobiegliwość (fakt posiadania planu B)

• oględność (umiejętność rozciągliwości własnego działania)

• domyślność

• docilitas- otwartość na rady innych

MĘSTWO

pozawala nam odpowiednio zachować się wobec zła, pozwala realizować dobro mimo zła, dwie formy

• atak na zło do pokonania

• przetrzymanie naporu zła i nie popadnięcie w rozpacz

UMIARKOWANIE

pozwala człowiekowi zachować się należycie w obliczu przyjemności po które człowiek nie powinien sięgać

SPRAWIEDLIWOŚĆ - pozwala oddać drugim to co się im słusznie należy. Musimy się ćwiczyć w sprawiedliwości, bo każdy ma w sobie przeszkodę- egoizm, pychę - lekceważymy dobro innych, nie chcemy go oddać drugiemu człowiekowi. Jeśli będziemy niesprawiedliwi, nie wybudujemy na tym szczęścia

Jeśli nie mamy cnót, będziemy mieć wady

Mamy wady- jesteśmy niebezpieczni dla siebie i dla innych

Cnota jest dobra, daje wolność przyjemność, jednoczy człowieka

Wady walczą ze sobą, cnoty nie walczą, wzajemnie się wspierają, jednoczą człowieka, wady rozbijajaą człowieka.

Cel ostateczny ludzkiego życia jest nadprzyrodzony

Cnota jest dorgą do szczęścia

Przyjaźń jest nie tylko uczuciem ale jest zewnętrznym dobrem, które polega na tym, że jest obok nas człowiek, kótry nas lubi, kocha i jednocześnie my go lubimy

PRZYJACIEL- drugie ja- chce tego samego co ja, dzielimy się z nim życiem, przyjaciela możemy mieć tylko jednego

Przyjaźń występuje w człowieku w 3 postaciach

• przyjaźń oparta na przyjemności jest= krucha, nie jest dobrem absolutnym, jest to przyjaźń niedoskonała

• przyjaźń oparta na korzyści ($ + pomoc ) jest to przyjaźń ważna, ale niedoskonała, kończy się korzyść, kończy się przyjaźń

• przyjaźń, kiedy jest się z drugim nie chce przyjemności, korzyści, ale dla niego samego , bo to jest szlachetny człowiek. Kocha się jego, a nie to co ma

Prawdziwy przyjaciel pragnie dobra tego drugiego, a nie swojego.

ANTROPOLOGIA FILOZOFICZNA

Wykład

13 stycznia 2010 roku

AUGUSTYN I BOECJUSZ

Augustyn- wybitny teolog, filozof, biskup Tagasty, jego mama to święta Monika. Poznał retorykę, robił karierę światową, związał się z ruchem gnostycznym. Przekonał świat zachodu do tego, że człowiek mając swoją naturę, ma braki, dlatego potrzebuje kultury, aby się udoskonalić. Przekonał ludzi zachodu, aby nie bali się rozumu, nauki, poznawania świata. Terturlizm nawoływał do upodlenia rozumu, głosił fideizm. Augustyn pokazuje, że nie trzeba bać się kultury. Człowiek ma pochodzenie naturalne i nadprzyrodzone. (dusza ludzka pochodzi od Boga). Kultura sama nie wystarcza dla człowieka. Potrzeba uszlachetnienia człowieka poprzez łaskę wiary. (jest to dopełnienie kultury i natury). To stanowisko jest antytezą doktryny gnostyckiej. Kultura człowieka nie zbawi- według Augustyna kultura nie jest czymś wystarczającym. Zbawia człowieka tylko Bóg. Kultura potrzebuje dopełnienia przez prawdy wiary.. Nie wystarcza sama religia, nie może zastąpić samej kultury. Nie wystarcza sama kultura jest naturalny porządek rozwoju człowieka. Kultura powinna być otwarta na uświęcenie, uszlachetnienie. Należy nie sakralizować kultury, żyć nią po ludzku. Kultura nie może być antyreligijna. Celem kultury jest dobre życie człowieka. Celem religi jest pełne życie- życie wieczne.

KIM JEST CZŁOWIEK WEDŁUG AUGUSTYNA?

Człowiek to dusza używająca ciała. Ciało człowieka dla Augustyna nie jest więzieniem jak u Platona. Ludzkie ciało nie jest instrumentem, które zasługuje na miano czegoś złego. A dlatego, że pochodzi od Boga, który pragnie dobra dla człowieka. Następnie dowartościowanie cielesności m.in. uczuć, życia seksualnego.

Augustyn chce poznać człowieka przez poznanie jego duszy.

Jak poznać jego duszę?

1. Introspekcja (wykorzystanie jaźni);

2. Analiza aktów, które pochodzą z duszy (zwłaszcza akty miłości).

Augustyn nie odróżniał poznania filozoficznego od teologicznego. Dusza jest nie tylko zasadą życia. Dusza jest prawdziwą esencją człowieczeństwa. Tak pojęta dusza posiada nieśmiertelność. Wszystko co istnieje z natury jest dla jakiegoś celu. Gdy coś jest niematerialne to nie może zniszczyć się przy rozpadzie ciała. Jest to antyteza platonizmu. U Platona dusza ludzka była upadłym bogiem. U Augustyna dusza ludzka posiada obraz Trójcy Świętej., ale sama nie jest Bogiem. Dusza ludzka nie jest czymś doskonałym. Człowiek pozostawiony samemu sobie nie potrafi sam się zbawić. Gdy nie mamy uświęcenia Boga to sami siebie spalimy. Doświadczenie słabości otwiera człowieka na łaski Boga. Człowiek, który chce się zbawić, musi czynić dobro, które nie stoi na przeszkodzie ku osiągnięciu ostatecznego celu. Nie ważne co czynimy, byle to nie przeszkadzało temu, aby się zbawić. Augustyn odsłania przed człowiekiem pole wolności moralnej. Atrybutem duszy jest wolność. Wolność jest tym co umożliwia nam bycie realną przyczyną naszego działania.

Dzieje człowieka to rywalizacja ze sobą dwóch rzeczywistości:

• Civitas terra- Rzeczywistość Ziemi, diabelska;

• Civitas Dei- Rzeczywistość Boska- zamysł Boży jest dobry.

Nadzieje są urzeczywistnianiem pragnień.

Miłość własna (psyche) - prowadzi do nieposłuszeństwa. Skutkiem nieposłuszeństwa jest śmierć. U Augustyna zło jest tajemnicą. Zło jest skutkiem grzechu pierworodnego, szatana. Człowiek poprzez wolność naśladuje diabła w pysze. Zło jest czymś co jest zatrudnione w Bożym planie, coś co Bóg dopuszcza. Poprzez Boże miłosierdzie zło jest usuwane. Zło staje się materią dobra.

BOECJUSZ (480 r. po Chr.- 524 r.)

Senator, konsul Rzymski, człowiek światowy, wmieszał się w konflikt przeciw cesarzowi, odcięto mu głowę.

Przekazania spuścizny po Arystotelesie.

Osoba (persona) -indywidualna substancja natury rozumnej. Teorie bytu osobowego zbudowane na kanwie metafizyki. Substancja to jest podmiot, coś realnego, konkret uzija- z greckiego.

Przypadłość- jest czymś co jest częścią substancji, co bytuje ze substancją (np. ręka bytuje przy ciele).

Indywiduum- według Boecjusza oznacza substancję niepodzielną, charakteryzującą się jednością (indywiduum). Substancja jest jedna, jedność jest obdarowana naturą. Natura jest zasadą tożsamości, jest zasadą racjonalności działania. Osoba to ktoś, kto ma swoją tożsamość. Człowiek jako osoba ma swoje bosko-ludzkie pochodzenie.

Antropologia filozoficzna wykład 12 13.01.2010,

Arystoteles cd

Mówi o tym, że do szczęścia potrzebna jest przyjaźń. Do szczęścia prowadzą nas cnoty, nie masz cnót na pewno będziesz nieszczęśliwy, nie masz cnoty - jesteś zakałą. Droga wolności to droga cnoty.

W swoim testamencie Arystoteles rozporządza swoim majątkiem..

-Arystotelesowska teoria sztuki

→ dzieła sztuki są świadectwem wewnętrznego rozwoju

1 Czym sztuka jest i dlaczego istnieje???

→ sztuka powstaje poprzez obserwowanie natury

→ dopełnienie braków, niedoskonałości natury

physis natura → zasada tożsamości

→ racja celowego działania

natura = działa celowo, cel nie istnieje przed samym działaniem, cała natura jest dobra

= działanie racjonalne, przyporządkowanie do dobra fazy rozwoju, działania natury są uporządkowane, racjonalne

→ w działaniu natury może pojawić się przeszkoda, która uniemożliwia dalsze działanie i tu pojawia się sztuka, która jest dopełnieniem, uzupełnianie braków w naturze,

braki mogą być widoczne ale i nie tylko np. harmonia

→ sztuki piękne (jest tak samo analogicznie)

człowiek żyje dla celu jakim jest szczęście i tu też pojawiają się przeszkody, wtedy sztuki piękne pomagają człowiekowi dojść do szczęścia

Arystoteles na kanwie dramatu tłumaczy działanie sztuki:

• katharsis (oczyszczanie) A. wziął go z medycyny-przywrócenie zdrowia za pomocą sztuki medycznej

• katharsis oczyszczenie naszych uczuć za pomocą 2 stanów :

1. litości (miłosierdzie)

2. trwoga

Ad1

• przykre dla nas przeżycie związane jest z tym, że widzimy kogoś kogo spotkało niezawinione nieszczęście

• miłosierdzie- przeżycie związane z wyjściem do człowieka dotkniętego złem i to zło usuwa

Ad2

• doznanie, przenosimy zło bohaterów na siebie

• katharsis- jest to oczyszczenie za pomocą przywrócenia w człowieku prawdy, dobra i piękna

PŁASZCZYZNY KATHARSIS

• intelektualna- oczyszcza ludzki intelekt przez poznanie prawdy

• oczyszczenie woli- aspekt moralny, przemiana naszej woli, nienawiść, zło, po drugiej stronie dobro

• uporządkowanie uczuć, przemiana, uczucia stają się paliwem napędowym ludzkich działań- dobra sztuka dodaje ludziom napędu działania, nie ma uczuć nie ma działania

• sztuka ma moc wpływania na całego człowieka

• sztuka może posługiwać się wszystkim jeżeli prowadzi to do dobra

• sztuka może nieść kłamstwo, robić bałagan wśród ludzkich uczuć

Myśl Arystotelesa przyjęta przez :

• chrześcijaństwo

• Arabów

• Awicenna

Awicenna

→ próba spojrzenia człowieka od zewnątrz

• człowiek jest istotą przypominającą zwierze, ale różną od zwierzęcia poprzez to, że człowiek jest istotą rozumną

• człowiek jest istotą społeczną, ale różniącą się od społeczności zwierzęcej → szereg działań jest podejmowanych poprzez rozum, decyzje; a u zwierząt przez instynkt

• człowiek używa języka, język ludzki składa się ze znaków umownych, u człowieka pełni on funkcję ponad biologiczną

• człowiek jest istotą zdolną do życia moralnego (wstyd, zła, braków i niedoskonałości- tego nie ma u zwierząt

• człowiek jest istotą zdolną do projektowania, widzenia przyszłości

• budowana przez człowieka kultura jest drugim środowiskiem życia oprócz życia biologicznego jest życie duchowe,

• jest w człowieku pewna zasada życia i tożsamości i tą zasadą jest dusza ludzka

• Awicenna jest przeciw reinkarnacji

→ jak powstaje ludzka dusza??

• za powstaniem ludzkiej duszy nie stoi natura ale Bóg

• człowiek ma bosko - ludzkie pochodzenie

• dusza ludzka wyrasta poprzez poznanie ponad świat zmysłów

Arabski przedstawiciel Aweroes

• przedstawił wizję człowieka jako egzemplarza gatunku

• jak to jest, że jest jedna prawda w wielu ludziach

• jest jeden intelekt u wielu ludzi

• obraz świata deterministyczny (nie ma człowieka intelektu anie wolnej woli) w człowieku jest dusza zwierzęca

• człowiek jest egzemplarzem gatunku śmiertelnym

Po śmierci Arystotelesa w Grecji następuje kryzys. Grecja przejmuje koncepcje ze wschodu, Pojawiają się 3 szkoły:

1. stoików

2. epikurejczyków

3. sceptyków (etyka oparta na ataraksji??)

Następnie pojawi się Ewangelia, która będzie czynnikiem skandalizującym bo niosła ze sobą nowy obraz człowieka (zawarty w pojęciu osoby)

1. Człowiek jako istota godna, Bóg za niego umiera

2. Bóg stał się człowiekiem

3. Pojmowanie rzeczywistości, świata

WAŻNE POSTACIE

TERTURIANUM (definiowanie ludzkiej duszy)

ARNOBIUSZ (człowiek jet w istocie rzeczy dusza nieśmiertelną, gdzie ta nieśmiertelność jest łaską od Boga)

LAKTONCJUSZ

AUGUSTYN

Antropologia filozoficzna 20.01.2010 w14

Antropologiczna koncepcja człowieka u Augustyna i Boecjusza

uczony to ktoś kto zna świat a nie koncepcje

AUGUSTYN- 430 biskup

• zainteresowany życiem światowym

• miał inklinację do samodoskonalenia się

• był członkiem ruchów gnostyckich

• zasadniczą zasługą jest to, że przekonał świat zachodu do tego, że człowiek będą określoną naturą potrzebuje kultury by się doskonalić, nie bać się filozofii

• nie trzeba bać się kultury, jet ona uzupełnieniem braków

• człowiek jako istota posiadająca ma pochodzenie naturalne i nadprzyrodzone

• sama kultura nie wystarcza dla człowieka, potrzeba uszlachetniania i dopełnienie kultury przez łaskę

= to stanowisko jest antytezą doktryny gnostyckiej (człowiek sam się może zbawić za pomocą rozumu prawdy którą zdobędzie)

Augustyn- człowiek sam się nie zbawi, zbawi go Bóg

• kultura jest dobra ale nie jest czymś wystarczającym, nie można wiedzieć w kulturze zbawczego narzędzia bo zbawiać może tylko Bóg

• nie wystarczy sama religia ona nie może zastąpić kultury, nie wystarczy sama kultura- naturalny porządek

• kultura rozwija człowieka ale musi być otwarta na poświęcenie

• łaska doskonali naturę nie niszcząc jej porządku

• dał podstawy by nie sakralizować kultury

• kultura nie może być antyreligijna

• celem kultury jest dobre życie człowieka, życie w łasce

Kim jest człowiek?

• to dusza używająca ciała (przypomina to platońska wizję- ale różni ją od Augustyna, ciało nie jest czymś złym

• droga do wartościowania tego wszystkiego co wiąże się z ciałem, życie seksualne nie jest tylko sferą cielesną ale działaniem na dobro

• jednak to jest wprowadzane bardzo powoli bo wszystko jest skażone w tym czasie platonizmem

• ciało jest dobre i należy je szanować

• Augustyn chce poznać duszę człowieka a przez to zasadniczo rozumie duszę człowieka

1) droga samoświadomości, jaźni

2) analiza aktów które pochodzą z duszy ludzkiej

Za tymi wszystkimi aktami miłości jest w dyszy pragnienie miłości Boga. Pragnienie dobra nieskończonego czyli Boga:

• człowiek nie nasyci się żadnym dobrem skończonym np. torebka- dlatego człowieka potrzebuje aktów nieskończonych, czyli Boga

• nie odróżniał poznania filozoficznego od teologicznego

• dusza jest nie tylko zasadą życia, dusza jest prawdziwa esencją człowieczeństwa i tak pojęta dusza posiada nieśmiertelność, nie może ulec zniszczeniu

• w człowieku jest szereg braków, niedoskonałości (dusza pozostawiona sama sobie zniszczy się, dlatego należy iść za Bogiem)

• dla kultury zachodu daje wolność w dziedzinie życia kulturalnego, daje wolność

• otwiera przed człowiekiem pole wolności moralnej

• wolność charakteryzuje duszę

• inni w wolności widzieli przekleństwo np. Orygenes

• atrybutem duszy jest wolność

• wolność jest dobrodziejstwem człowieka,

• jest osądem który przyjmuje człowieka na mocy wolnej woli, bycia przyczyną siebie i swojego działania

• liberum arbitrum- wolna wola

• w wolności widzi zasadę, która może współpracować z bożą opatrznością

Historiozofia- to odpowiedz Augustyna na upadek Rzymu, widzi w działaniu barbarzyńców realizację Bożego zamysłu (odrzucili naukę Chrystusa) a to odrzucenie prowadzi do śmierci

• problem zła jest w dużej mierze tajemnicą, którą rozjaśnia prawda wiary- jest skutkiem wolności człowieka

• zło ma źródło w wolności

• ta wizja zła nie może być wizją do tragizowania (np. trzęsienie ziemi, to nie jest zło totalne, które będzie istniało zawsze)

BOECJUSZ - 480 r. po n. Chr.- 524

• senator, konsul rzymski

• wmieszany w spisek przeciw cesarzowi, wtrącony do więzienia i stracony

• tam napisał „O pocieszeniu jakie daje filozofia”

• u niego odnajdujemy troskę o przekazanie spuścizny po Arystotelesie

• osoba → to indywidualna substancja natury rozumnej

• 1-sze użycie słowa osoba ma miejsce na kanwie sporów chrystologicznych

osoba/ substancja → to podmiot bytowania

→ coś realnego

→ coś co ma swoją bytowość

→ jest konkretem

→ jest czymś poważnym

→ jest realnym podmiotem

→ odniesienie do przypadłości - coś co jest częścią substancji

→ ta substancja ma charakter substancji indywidualnej, niepowtarzalnej, wyjątkowej

(indywiduum dla Boecjusza- to coś co jest niepodzielne, czyli jedna i niepowtarzalna osoba)

→ jedność jest atrybutem osoby

→ ta substancja obdarzona naturą, coś co jest zasadą racjonalnego i celowego działania, jest zasadą tożsamości

• rozum jest pewną władzą, która dokonuje w nas aktów sądzenia, odróżnia w nas prawdę od fałszu

zmysły wzroku atakowane

są przez wrażenie

• sąd to krowa- jest świadectwem posiadania przez człowieka rozumu, przekracza dane zmysłowe i pozwala sformułować sąd

• substancja jaką jest osoba - jest to substancja rozumna, którą stanowi rozum

• rozumność i wola- atrybuty bytu osobowego

• ujęcie człowieka w kategoriach bytu osobowego

→ w monizmie- los człowieka jest tragiczny

→ w dualizmie - dusza jaką jest człowiek to dusza uwięziona, człowiek jest skalany materią

→ w Arystotelesowskiej wizji- człowiek rodzi się z materii, w wyniku śmierci niszczeje

== gdy dostrzeżemy, że człowiek jest osobą okaże się, że inne jest powstanie człowieka, poznanie, śmierć

== osoba chociaż istnieje w materii nie powstaje tylko przez materię

W15 17.02.2010

Personalizm argumenty:

• doświadczenie życia człowieka - dokonanie introspoekcji (człowiek jest podmiotem swoich aktów, odbieranie siebie jako jaźni, podmiot z której wychodzą pewne akty.)

• podmiot tryska różnymi aktami: poznawczymi, twórczymi. Nikt się nie może mylić, że to on działa, możemy się jedynie mylić co do skutków aktu.

• Osoba nie może powstać jedynie w wyniku biologicznych przemian - to co zdeterminowane nie może dać wolności, to co nierozumne nie może dać rozumności

Rozumność- element charakteru człowieka

• wyraża się na wiele sposobów

• wiąże się z możliwością poznania prawdy

• wyraża się poprzez wydawanie sądów o świecie, dokonanie asercji

• jest świadectwem istnienia rozumu

• odróżnianie dobra od zła jest największym wyrazem rozumu

Wolność

• zasadniczy rys osoby

• dziś często źle rozumie się wolność

• 1-SZE UJĘCIE WOLNOŚCI dokonało się na kanwie politycznej

→ wolność to atrybut obywatela, który nie jest niewolnikiem, jest wolnym człowiekiem, który ma udział w życiu politycznym

→ elutheria (liberty) -wolność w znaczeniu politycznym

→ negowanie wolność u niewolników- niewolnu nie mają rozumu, nie potrafią odróżniać dobra od zła. Brak rozumy powodował u niewolników:

• brak możliwości posiadania środków, rodziny, majątku

=>KONCEPCJA NIEWOLNICTWA NATURALNEGO

wynikała ona z okaleczenia człowieka przez brak rozumu

→ enkrateia (freedom) - wolność związana z życiem osobistym, bycie we władzy samego siebie. Człowiek jest we władzy samego siebie, bo ma wiedzę, cnotę, rozum.

Niemożliwa jest wolność elutheria bez wolności enkrateia.

• wolność osobista jest konieczna do wolności politycznej

• Arystoteles akcentuje fakt pożądania dobra- rozumne pożądanie dobra - za nie jest odpowiedzialna wolna wola

• u Arystotelesa rozróżnienie na rozum i wolną wolę nie jest ostre.

Władza poznawcza - intelekt ( przed -prawda)

władza pożądawcza - wola (przedw.- dobro)

STOICY

• wystąpili przeciwko naturalnemu niewolnictwu

• postulują, że wszyscy ludzie są równi, bo w każdym człowieku istnieje przejaw LOGOSU- ludzkiego rozumu. W każdym człowieku jest rozum.

• może być niewolnictwo polityczne- na mocy prawa, niewolnictwo może być niesprawiedliwe

• są przeciwni niewolnictwu społecznemu

CHRZEŚCIJAŃSTWO

• Chrystus dobrowolnie umiera za człowieka

• nowy wymiar wolności → wolność to odpowiedź człowieka na dobro, wolność to wybór dobra lub zła, budowanie człowieczeństwa

• wolność to doskonalenie siebie

• jesteśmy wolni do dobra (…. prawo do dobra)

Prawo pożądliwości

Lex hochits - zarzewie zła

• coś wynaturzonego

• spaczony sposób działania człowieka

• zasady zniewolenia siebie: pycha (fałszywa miłość do siebie samego)

pożądliwość wzroku (oczu) życie dla dóbr

pożądliwość ciała - doznania seksualne

=> w człowieku wyrabiają się wady, a później zniewolenie.

• samozniewolenie- dzisiejszy świat wykorzystuje 3 inklinacje które są w człowieku → poprzez reklamy

KRYTYKA WOLNOŚCI

• Orygenes zm 254- heretyk, inspirowany chrześcijaństwem w wolności znajduje źródła zła przez wolność, pojawia się bunt przeciwko Bogu

• Przeciwko doktrynie Orygenesa występuje św. Augustyn, wolność jest dobrem człowieka, ale może być źle przez człowieka realizowana. NA wolności można budować civitas dei albo civitas diaboli.

REALISTYCZNA ANTROPOLOGIA PERSONALIZMU:

• wolność można różnie rozumieć

• wolność jest presunkcją (przełożeniem) które leży u podstaw naszej kultury

• Wychowujemy człowieka bo dzięki wychowaniu może stać się dobry

• wolność jest stanem nieukończenia, możesz zrobić to co chcesz

• wolność jest przeciwieństwem determinizmu

• u podstaw kultury jest założenie wolności- człowiek jest podmiotem, źródłem swego działania

• wolny człowiek sam dla siebie stanowi źródło swego działania, człowiek ma w sobie zasadę swego działania

• Wolność jest związana z odpowiedzialnością

• Realistyczna antropologia → wolność jest presunkcją- dowodem tego jest:

• system prawa

• system kar i nagród

• system wychowania

• Wolność człowieka- wskazywanie na wolę człowieka → władza, która odpowiada za pożądanie dobra, ale jest ono różne od pożądania zmysłowego

++wizyta u dentysty pożądanie zmysłowe (ucieczka od bólu)

pożądanie dobra (chęć wyleczenia zębów)

• nasze pożądanie jest wynikiem wcześniej poznanego dobra. Wola występuje w kontekście rozumu

Tomasz

- wolność pojawia się pod wpływem rozumnego wolnego osądu → bierze w nim udział wola i rozum.

Jacek Woroniecki

• wolność- panowanie woli nad jej aktami w stosunku do dóbr, które nie są w stanie ukoniecznić woli.

• Wyjaśnia wolność poprzez 2 racje:

→ spotykanie przez człowieka dóbr nieabsolutnych ,

- wolność człowieka jest to fakt kontaktu człowieka z dobrami przygodnymi o charakterze nieabsolutnym,

- otwarcie na dobra absolutne

→ racja związana z 2 naturą ludzkiej soli

- natura człowieka jest otwarta na możliwość ludzkiej woli, pragnienie dobra nieskończonego

• tylko jedno dobro jest w stanie nasycić mnie całkowicie- jest to absolut (ale Pana Boa poznajemy poprzez znaki, niecałkowicie)

Wolność człowieka ma 2 zasadnicze racje:

• dobra skończone nie mogą człowieka nasycić w pełni- natura dóbr

• wola jest otwarta na dobro …............, odrzuca dobra skończone

Akt decyzyjny człowieka- wolność się w nim realizuje, człowiek sam na siebie nakłada możliwość działania

• wolność spełnia się w chwili wyboru sądu

• wolność jest sposobem określenia siebie w obliczu sądu o moim działaniu dotyczącego pewnego dobra

• wolność prawdziwie dotyczy sposobu autodeterminizowania się przez naturę dobra.

Sens naszej wolności ukazuje się gdy patrzymy na nasz wybór w kontekście doskonalenia osobowego i w kontekście celu swojego życia

Wolność staje się pewnym środkiem, a nie celem! - św Tomasz

Wolność ma sens- jest to doskonalenie człowieka, przybliżanie człowieka do celu jego życia

Wolność nie może niszczyć człowieka (np. uzależnienia, narkotyki, pornografia)

Przeżywanie wolności- powód do zaakceptowania wolności,

→ u Maxa Schellera - doświadczenie wolności jest wyjaśnieniem wolności- ale to rozumienie jest niewystarczające

Nowożytne teorie:

• Nikolai Hartman- fakt wolności człowieka obala istnienie Boga.

• Jak może istnieć wolność człowieka skoro Pan Bóg i tak wie wszystko

• Wolność człowieka jest osadzona na osobowym istnieniu człowieka → w realistycznych antropologiach

Antropologia filozoficzna w 24.02.2010

Są 2 drogi do poznania człowieka

1. doświadczenie siebie (introspekcja) kończy się tezą, że człowiek nie da się pojąć inaczej jak byt osobowy

2. analiza kultury, wytwory ludzkiego działania (pokazuje to, że człowiek ma rozum i jest istotą wolną)

Człowiek jako byt osobowy rozwija się poprzez kontakt z innymi osobami(naturalna droga poznania człowieka)

W kulturze mamy dziś 2 błędy antropologiczne

1. błąd indywidualizmu- zagraża prawidłowemu rozumieniu społeczności, chodzi tu o odczytanie kręgów własnego życia. Charakterystyczne jest to, że to stanowisko absolutyzuje jednostkę, widzi w człowieku kogoś kto jest samowystarczalny i autoteliczny. Stanowisko to sprowadza się do zanegowania naturalnych relacji które łącza człowieka z innymi ludźmi- to stanowisko jest prezentowane przez - TOMASZA HOBSA - dochodzi on do wniosku, że człowiek jest jednostką, która żyła w stanie przed naturalnym (przed społecznym) w którym każdy był dla każdego wilkiem. Wojna wszystkich ze wszystkimi. W człowieku jest egoizm i jego zadaniem jest walka z drugim człowiekiem. Stan przedmioty był stanem uciążliwym. Na mocy rozsądku po wygnaniu doszli, że trzeba żyć w zgodzie, w porozumieniu z drugim człowiekiem.

Umowa społeczna gdy ludzie zrezygnują ze swych praw i wolności na rzecz praw jednostki

W tej formie indywidualizmu reprezentowanej przez Hobbesa pojawia się kwestia wolności - jest to brak fizycznych przeszkód no woda w dzbanku- nie jest wolna bo naczynie ją ogranicza, człowiek zamknięty w pokoju gdy chodzi po państwie to jest to wolność całkowita

Fałszywa wizji wolności - drugi człowiek jest zagrożeniem dla mojej wolności bo mnie determinuje

Hobbes próbuje to uporządkować odwołując się do umowy społecznej - jednostka ma zrzec się swoich prawe na rzecz władzy która w zamian daje bezpieczeństwo.

Pojawia się przekonanie o tym, że życie społeczne jest czymś nienaturalnym dla człowieka, jest czymś co go determinuje. Na kanwie tej wizji człowieka pojawi się wieczny antagonizm, prao ciągle zagraża naszej wolności. Jednostka stoi przed wyzwaniem dobra społecznego lub moralności.

Wszystko to ostatecznie to sprawa umowy. Władca jest suwerenny w zamian daje bezpieczeństwo ale w istocie rzeczy jest pasożytem, napastuje mnie.

Indywidualizm jako błąd antropologiczny niesie niebezpieczną wizję życia społecznego w której człowiek jako jednostka żyje w niebezpieczeństwie, ciągła walka ze społecznością.

Def prawa wg Hobbesa - silna władza, prawo czyni prawo, prawo to to co chce władca

Siła jest czynnikiem rozstrzygającym

W sporach wersja Hobbesa ulega modyfikacjom; następny jest JAMES HARINGTON - UTOPIA

• państwo dokonuje modyfikacji wizji człowieka na rzecz pokazania racjonalności w człowieku. Człowiek jest racjonalny- czyli dbający o swoje interesy.

• „Tyle masz władzy w życiu społecznym ile masz majątku”

• życie społeczne na gruncie indywidualizmu nie jest niszą dla człowieka, życie społeczne nie ubogaca człowieka

• indywidualizm skłania się ku tezie, że rozwijasz się przez dominację nad innymi

2. KOLEKTYWIZM -

• to przeciwieństwo indywidualizmu

• mówi, że człowiek jest produktem zorganizowanej pracy społecznej, jednostka jest produktem społeczności

• nie może być mowy o godności, suwerenności

• człowiek w społeczności, bo ona przysługuje kolektywowi

• człowiek nie posiada zupełności tzn nie tylko ma formę suwerenność ale funkcjonuje w sposób samowystarczalny, sposób podmiotowego bytowania

• nie ma mowy o podmiotowości prawnej, bo ona jest wtedy gdy prawo istnieje dla dobra człowieka

• na tym gruncie podmiotem społecznym jest zorganizowane państwo

• absolutyzowanie państwa- wyraźnie to występuje u Hegla- to idea boska istniejąca na ziemi

• źródłem kolektywistycznych ujęć w kulturze europejskiej stał się marksizm

Marksizm jest specyficzną formą kolektywizmu

• w tej formie twierdzi się, że człowiek jest bytem czysto biologicznym, produkt ewolucji

• praca - powoduje, że człowiek staje się człowiekiem, stwarza człowieka

• alienacja jednostki- wystąpiła bo pojawiła się własność prywatna, rodzinna, stan niewolniczy

• 1-szą formą życia społecznego jest

1. wspólnota pierwotna - wszystko było wspólne

2. własność

3. niewolnictwo- pojawiło się na skutek własności prywatnej

- dla Marksa rodzina nie jest naturalna, nie jest tworem właściwym,

4. dla człowieka właściwa jest HORDA

5. KAPITALIZM - pieniądz zaczął rządzić wszystkim

Klasa społeczna jest najbardziej uciemiężona

6. SOCJALIZM- nie ma prywatnych środków produkcji

7. KOMUNIZM- ostateczna faza rozwoju ludzkości, nie ma już prawa pieniądz,

człowiek w procesie dziejowym tak się oczyścił i nie potrzebuje już kontroli bo sam się kontroluje

Obraz kolektywistyczny człowieka niesiony przez marksizm przeszedł głęboko do kultury.

Kolektywizm odpowiada na pytanie - jak powinny wyglądać relacje człowieka ze społeczeństwem???/

• społeczeństwo jest stworzycielem, Bogiem dla człowieka

Te doktryny (indywidualizm i kolektywizm) mimo rozbieżnych ujęć w wielu punktach zgadzają się, są styczne:

1. akceptacja stanu walki (wojna) między jednostką a społecznością

2. negują rodzinę

kolektywizm- rodzina to forma życia społecznego, nienaturalna

indywidualizm- to ograniczenie wolności jednostki

3. negacja religii objawionej

indywidualizm- każdy jest Bogiem dla siebie, trzeba zniszczyć religię

4. filozoficzna podstawa jaką jest materializm i uznanie materii za jedyny BYT

5. relatywizm, wszystko jest sprawą względną i umowną, wszystko się zmienia

6. uznanie siły fizycznej za naczelny i rozstrzygający czynnik wszelkich konfliktów

Rober Nazick- przedstawiciel libertarianizmu

• postawił na liberalizm, na koncepcję państwa jako nocnego stróża

• liberalizm zmierza do likwidacji państwa

Moralizm

• łączy kolektywizm i indywidualizm

Utajona pogarda dla człowieka

• przeciętny, normalny człowiek nie jest w stanie rozpoznać prawdziwego dobra

• poprowadzić ich musi klasa, partia - kolektywizm

• człowiek nie jest w stanie wybrać dobra - indywidualizm

• I i K u spodu gardzi człowiekiem odmawiając mu prawa do decyzji czego efektem jest przerzucenie tego poza prawa ludzkie

• K i M w praktyce koniecznie muszą promować jakąś formę niewolnictwa ( to błędy antropologiczne, które generują formę życia społecznego)

→ tego nie ma w antropologii realistycznej i personalistycznej- to antyteza dla K i I

• personalizm ma prekursora u Arystotelesa → wychodzi on od stwierdzenia faktu, że człowiek istnieje, żyje, działa w społeczności. Człowiek jest istotą żywą, społeczną, jest o wiele bardziej społeczna niż inne zwierzęta.

• Społeczność ludzka ma swoje naturalne kręgi 1 rodzina 2gmina 3 państwo

→ ważne jest to, że wszystkie kręgi i formy życia człowieka mają swe uzasadnienie w przyczynie celowej życia człowieka jaką jest dobro wspólne

1. rodzina-

• przyczyna materialna

z czego jest złożona (z małżonków, niewolników, dzieci)

• przyczyna sprawcza

naturalna decyzja,

natura jest rozumna

• przyczyna formalna

to ten czynnik, który organizuje i nadaje tożsamość, że dana rzecz działa tak a nie inaczej

• przyjaźń- to wzajemne lubienie połączone z życzliwością

• celowa - po co?

Ludzie się ze sobą łączą- dla własnego dobra, doskonalenia, wzajemnej pomocy, przekazania życia.

Pokazanie, że społeczność nie jest czymś sztucznym w stosunku do człowieka.

Społeczeństwo jest odpowiedzią człowieka na jego naturę, ta społeczność ma swoją miarę, którą jest DOBRO WSPÓLNE!!!!

Antropologia filozoficzna w 17 3.03.2010

2 błędy antropologiczne kolektywizm i indywidualizm wypowiedziały wojnę 2 kręgom jakimi są rodzina i naród

Platon - atakował rodzinę swoją antropologią i wizją bytu ludzkiego (człowiek jest u niego duchem, który wpadł w materię)

• jeśli nie mam mamy/ taty to nie ma wspólnoty

• wspólnota zwana rodziną jest niebezpieczeństwem dla człowieka, bo naraża człowieka na egoizm, na zainteresowanie dobrem jednostkowym

• własność prywatna potęguje egoizm i pychę dlatego trzeba usunąć rodzinę z życia człowieka i trzeba ją zastąpić większą wspólnotą jaką jest państwo

• Tą próbę usunięcia rodziny przez Platona odnajdujemy wizję człowieka, który jest nieudolny i nie można mu pozostawić 2-giego człowieka

• przekonanie, że człowiek jest niedoleczony i nie zdolny do dobra w ujęciu Platona, tym czymś lepszym jest państwo, człowiek jest głupi i nie ma prawa do podejmowania jakichkolwiek decyzji

• państwo odbiera mu prawo do decyzji, zabiera mu majątek- ma to go wyzwolić

Kolektywizm walcząc z rodziną otwiera drogę do totalitaryzmu

W Indywidualizmie

• człowiek jest bytem zwróconym ku sobie, jest egoistą zwróconym na swoje dobro, drugi człowiek jawi się jako zagrożenie mojej wolności

• atakuje rodzinę, bo ona atakuje fundament jakim jest przyjaźń wg Arystotelesa

przyjaźń- wzajemny związek polegający na lubieniu i bliskości, nie ma tu egoizmu

• jeśli człowiek jest bytem rozumnym, rodzi się w rodzinie to potrzebuje rodziny do rozwoju jako człowiek rozumny

Jeśli nie ma miłości trudno jest oczekiwać służby

Rodzina jest naturalnym i koniecznym środkiem doskonalenia człowieka, jest potrzebna dla dobra człowieka

Dobro wspólne- dobro/ dobroć należy wiązać z motywem działania, celem, to co motywuje i skłania, to usensownienie i wyjaśnienie samego działania, to co wyjaśnia ruch, to zasada działania

wspólne- tzn w którym każdy może uczestniczyć

Za dobro wspólne niektórzy uważają:

• majątek

• bezpieczeństwo

Wg tradycji zachodu D.W jest to osoby rozwój człowieka, to pomnażanie człowieczeństwa w człowieku.

• tylko tak pojęte D.W jest dobrem nieantagonistycznym

• życie społeczne istnieje ze względu na D.W (pomnażanie człowieczeństwa w człowieku)

*Polska jest środkiem do D.W

*drogi- nie są D.W w ścisłym sensie, ale są środkiem do D.W

• jeśli inaczej pojmiemy D.W to będziemy musieli poświęcać człowieka dla D.W

• D.W jest środkiem do suwerenności człowieka

• Platon pojął D.W i widział w nim doskonałość państwa

• F. Nietzsche- jeśli D.W jest poza człowiekiem, nietożsame z konkretnym człowiekiem to rządy, prawo zaczynają poświęcać realnego człowieka

D.W - jest troską o dobro wszystkich ludzi żyjących we wspólnocie

• demokracja- jest pewną formą ustrojową wnoszącą antagonizm

Personalistyczna antropologia wymaga pewnej formy życia wspólnotowego w którym odróżnia się rządzenie od panowania

Polityka - jest słusznym prowadzeniem rzeczy do ich działań

Pokój- jest rzeczą konieczną aby było silne państwo, aby był w nim ład, nie ma sprawiedliwości bez pokoju= one muszą ze sobą współdziałać

Sprawiedliwości jest tym co prowadzi do pokoju

personalizm -wymaga rządzenia, natomiast rodzina nie znosi panowania,

• wszyscy powinni sobie służyć, jest to efekt przyjęcia filozofii i antropologii personalistycznej

• personalizm wymaga pewnej wizji władzy, polityki, stylu sprawowania władzy, nieantagonizowanie D.W

Uwagi uwypuklające jakie są zagrożenia, które mają miejsce w sferze życia publicznego- list do Aleksandra Wielkiego wg Arystotelesa----> poszukać sobie w Google ;)

W tym liście Arystoteles zwraca uwagę na to, że ludzie najbardziej potrzebują ram władzy, zarówno w chwilach dobrobytu i spokoju

-bezpieczeństwo i spokój- jest wiele bardziej niebezpieczne dla większości ludzi niż stan zagrożenia lub wojny, bo wyrabia to w człowieku lenistwo i pychę,

-wady, nazywane są zniewieściałością obywateli

-małoduszność wraz z pychą powoduje brak posłuszeństwa, wraz z tym człowiek ściąga na siebie śmierć

• system dobrobytu i bezpieczeństwa- jest o wiele bardziej niebezpieczny dla człowieka, bo ci ludzie są niezdolni do wykorzystywania nakazów prawa

• najłatwiej rządzi się ludźmi gdy widzą oni zagrożenie

• prawo wprowadza dobrobyt, sprawiedliwość i pokój

• Pokój - tylko tam gdzie jest władza, która sprawuje opatrzność nad przestrzeganiem prawa

życie społeczne wymaga legalnej władzy sprawowanej do legalnego celu

• podstawą wszelkiej władzy jest przewyższanie innych (przez swą mądrość, umiejętności- bo inaczej ludzie przestają go słuchać

• ten kto sięga po władzę musi przewyższać innych (wiedza) ale musi mieć też zewnętrzny majestat (nosić się jak władca)

to co charakterystyczne jest dla polityki zachodu

ojciec- ktoś kto sprawuje opatrzność nad życiem

• służy nad tym co sprawuje władza

• paradygmatykiem ojca w kulturze zachodu jest ojciec, który ma świadomość misji i troski

Antropologia filozoficzna w18 10.03.2010

Arystoteles

• życie społeczne w każdej postaci potrzebuje władzy

• bycie lepszym i przewyższanie innych w cnocie wiedzy

• władza musi być legalnie sprawowana

• sprawowanie władzy jako służba

• zwornikiem wszystkich działań społecznych jest szczęście obywatela

• zachować w istnieniu to co się ma

• prowadzić pewien porządek który umożliwi realizację celu

• sprawowanie opatrzności, troska o to co istnieje i miało swój właściwy cel

• tak funkcjonująca polityka musi liczyć się z podstawowymi księgami rodziny

Platon

Rodzina zadaniem Platona promuje to co najgorsze np. egoizm- mąż dba o żonę zamiast dbać o kobiety w ogóle, to odbiera człowiekowi siłę i możliwości do realizacji D.W.

• mówi, że albo troszczysz się o wszystkich albo o jednostkowe dobro osoby, jest to niebezpieczne bo niszczy D.W. wszystkich ludzi

Autorem sformułowania altruizmu (coś dobrego) jest August Comte,

• to pewnego rodzaju postawa która łączy się z troską o ludzkość z pominięciem konkretnego człowieka, bo konkretny człowiek deformuje naszą miłość (deformuje ludzkie działanie)

• jest to bardzo wielki błąd antropologiczny

• bo jeśli człowiek nie jest dobry dla 1 osoby to jak może być dobry dla ludzkości?

• Służba- to jedyna droga realizacji D.W. drugiemu człowiekowi

u Arystotelesa (błędy i niebezpieczeństwa)

• człowiek jest bardziej skłonny do życia w rodzinie niż w państwie

• życie rodzinne jest najbardziej podstawowe i konieczne niż życie państwowe (tylko ktoś więcej niż Bóg mógłby wytrzymać bez rodziny)

• nie ma szansy na pojawienie się narodu

• co to jest naród w sensie właściwym??

→ u Arystotelesa nie ma miejsca na naród

→ sam fakt istnienia narodu jest dowodem funkcjonowania personalizmu

→ w narodzie człowieka przeżywając tradycję nagle w niej dostrzega swoje dobro i utożsamia się z tą kulturą po to by u inni tego doświadczyli

→ to specyficzne zrzeszenie

→ decydującą rolę odgrywa tu kultura i decyzje człowieka

→ naród- on właściwie umożliwia istnienie kultury wyższej

a) jest tym zrzeszeniem na mocy którego człowiek zyskuje świadomość własnej tożsamości

b) stawia przed człowiekiem oczekiwania i wymagania ich realizacji społeczności narodowej w której człowiek żyje

W patriotyzmie typ miłości ojczyzny z troską o to by co dobre zachować w istnieniu i przekazać innym. Patriota pragnie zawsze dobra dla wszystkich narodów.

Naród jest potrzebny by człowiek w pełni żył życiem osobowym

Naród jest konstytuowany przez następujące elementy:

1. język (jeden język jest on narzędziem kultury)

2. tradycja- czyli to co związane jest z przeszłością

3. ziemia ojczysta- terytorium

4. biologiczny (krwi) polakiem człowiek się nie rodzi, ale się nim dopiero staje

patriotyzm - z 1 str jest wyrazem sprawiedliwości

z 2 strony jest wyrazem zdroworozsądkowego podejścia do świata

Narody są znane tylko cywilizacji łacińskiej, szanujemy naród bo jest środkiem do rozwoju człowieka

• naturalną postawą jest patriotyzmie

Zagadnienie związane z polityką

Polityka stała się narzędziem utopii (projekt budowy raju na ziemi za pomocą państwa T. Morus)

Każda utopia wychodzi od doświadczenia pewnego zła, które powoduje ludzi do wymyślenia rzeczywistości bez zła.

Utopiści- żądają aby świat dostosował się do ich projektu

Myślenie utopijne podszyte jest sakralizmem, utopia toczy walkę ze złem.

Utopia doprowadziła, że polityka stała się działalnością antyludzką

3 gałęzie etyki:

1. emocjonalna- udoskonalenie człowieka w życiu rodzinnym

2. ekonomika rodzinna uczy człowieka życia we wspólnocie, przez używanie środków do życia

3. polityka- sfera działań publicznych między człowiekiem a społecznością

społeczność a człowiek

Definiowano politykę jako roztropną realizację dobra wspólnego

polityka- jest sztuką roztropnego i rozumnego realizowania dobra wspólnego

Polityk- musi być skuteczny i godziwy. Tak pojęta polityka została w kulturze odrzucona

• jak doszło do odrzucenia polityki klasycznej na rzecz nowożytnej polityki

Nicolo Machiavelli

• napisał dzieło Biblię dla współczesnych polityków”Książę”

• doszedł do wniosku, że politykę trzeba traktować jako sztukę w drodze do władzy

• głównym kryterium polityki staje się skuteczność

Założeniem i podstaw polityki Machiavelliego:

człowiek:

• jest dla niego dzieckiem natury, materializm i biologizm

• na ziemi zaczyna się i kończy życie człowieka

• tak pojęty człowiek tworzy ludzką społeczność na wzór stada, jednostka w stadzie jest jakby narzędziem dla stada

• instynkt prowadzi stado do zachowania gatunku

• motywem wszystkich działań jest dobro gatunku, nie jednostki

• konkretny człowiek w stosunku do całej społeczności jest niczym

polityczne:

• wnosi do polityki zasadę racji stanu

• cel uświęca wszystkie środki, istnienie państwa jest najważniejsze, dlatego państwo ma prawo poświęcać jednostkę

• władza dla Machaivellego nie jest już posługą ojcowską, która prowadzi życie społeczne do dobra wspólnego ale jest technologią i władca to technolog który ma środki by zapewnić byt państwa i swoją władzę

• podstawowym narzędziem działania władcy jest strach i należy się go bać

• strach wymaga pewnych narzędzi np. terror - to naturalna rzecz bez strachu nie zapanuje nad ludźmi lecz musi to robić z rozwagą (terror, gwałt to naturalne środki władzy)

• władca musi jako człowiek mieć 2 oblicza:

1) istoty miłosiernej, dobrej dla wszystkich (wizerunek dla ludzi)

2) istota bezwzględna (wizerunek dla polityków)

Warunkiem bycia władcy jest brak cnót.

Machiavelli chce powiedzieć, że polityk nie powinien być istotą dobrą moralnie bo moralność utrudnia mu realizację środków

• podstawą sprawowania władzy jest propaganda

• tak pojęty polityk stoi przed zadaniem podporządkowania sobie religii

• władca musi uprawiać folklor religijny (obyczaj) ale nie może doprowadzić do prawdziwej religijności, związku człowieka z Bogiem tego należy się bać bo ten związek może uświadomić człowiekowi jego podmiotowość, taki człowiek staje się dumy, odbiera władcy jego władzę

• M. jest zwolennikiem upaństwowienia religii, władca na szczycie religii

• religia → to folklor, który nie zmienia ludzkich sumień ale sprawia, że są więzi społeczne

1000. postuluje pewne formy działań politycznych w stosunku do innych państw

kolonializm i imperializm

Kolonializm:

• tworzenie kolonii celem osiągnięcia imperium (dominacja)

Dobry polityk to teki który uniemożliwia osiągnięcie władzy innym, ma szkodzić innym

Są 3 zasadnicze zasady w relacjach z innymi państwami:

1. zniszczyć - jeśli nie jest ono możliwe to

2. to trzeba w podbitym terytorium założyć własną siedzibę (kolonia)

3. trzeba doprowadzić do rządu marionetkowego opartego na oligarchach

Krzywdzić to obowiązek polityka, który ma krzywdzić w taki sposób by uniemożliwić odwet

• należ niszczyć wszystkich silniejszych uniemożliwiając im dojście do siły

To ma uświadomić dlaczego polityka stała się niemoralna -ODP za sprawą w/w teorii

Antropologia filozoficzna w19 24.03.2010

POLITYKA- to roztropna realizacja dobra wspólnego

• dobro wspólne jest tożsame z osobowym rozwojem człowieka

W renesansie nastąpiła renowacja polityki i tu są przełomowe punkty

1. polityka Machiawelliego jest dla niego sztuką utrzymywanie się przy władzy, to sprowadza się do oderwania polityki od człowieka,

-każdy środek w polityce jest dobry byleby był skuteczny- podstawowe kryterium,

skuteczność a nie dobro człowieka

2. cel uświęca środki = taka polityka zagraża człowiekowi

Prawo stanowione jako ograniczenie naszej wolności

Prawo a wolność

Naczelne rozumienie prawa

PRAWO - w tradycji kultury filozoficznej to reguła działania

• to zasada wg której spełnia się działanie

• zasada zwana prawem ma w sobie 2 ASPEKTY:

1) zasady rozumnej, wprowadza ład i porządek

2) przyporządkowanie do celu, jako dobra

• dobro jako cel i zasada działań

• pojęcie prawa ma wiele znaczeń i definicji:

STOICY i SOFIŚCI

• u nich pojawia się swoisty system prawa

1. prawo boskie jakim jest mądrość Zeusa, który kieruje światem

2. prawo naturalne- jako zasada rządząca rzeczywistością,

- zasada, reguła, prawidło obecnie w rzeczywistości materialnej, przyrodniczej

- odkrycie reguły, zasady tożsamości, zdeterminowania tego co jest w świecie

- pojawia się w świetle wizji natury

3. prawo stanowione przez człowieka

- prawo jest dziełem umowy

- pyt Skąd ono jest, jakie ma uwarunkowania?

Prawo ludzkie zawsze jest niesprawiedliwe, zawsze jest przeciwko prawu naturalnemu!!

PLATONIZM

• wnosi do rozumienia praw to, że źródłem prawa jest świat idealny

• prawo społeczne - jest próbą naśladowania ? plerą? (świat idei)

dlatego jest czymś wiecznym

• powstaje tu niebezpieczeństwo zmanipulowania człowieka prawem

• prawo musi siłą rzeczy zadawać gwałt człowiekowi, człowieka trzeba dostosować do prawa

Między prawem (jest stałe) a człowiekiem (jest zmienny) jest totalny rozdźwięk

ARYSTOTELES
- prawo to władza państwowa, publiczna, która wyprowadza uregulowania, ustawy; czyta dobro i widzi konieczność uregulowań

• prawo ma źródło w rozumie, związanie prawa naturalnym porządkiem i dobrem

• prawy rozum - to rozporządzenie rozumne

• epiteia - nad-prawość !!

prawo jest pewnego rodzaju regułą, której nie można interpretować jednoznacznie

sytuacja w której człowiek realizuje nakaz prawa poprzez spełnienia celu prawa

dyspensa- dostosowania prawa do dobra człowieka

TOMASZ

• prawo moralne- czy zawsze należy oddawać własność, którą się pożyczyło??

Odp. TAK, bo jeśli nie to łamie prawo moralne

W tradycji arystotelesowskiej

• prawo jest rozrządzeniem analogicznym, jednoznacznym

CYCERON

• samo prawo, prawo najwyższe czystym bezprawiem

W tradycji arystotelesowskiej

• prawo jest rozrządzeniem rozumnym, który ma związanie z dobrem

• ORTO LOGOS- prawy rozum źródłem prawdy

W tradycji zachodu

• zdefiniowała praw- „to rozumne rozporządzenie wydane przez legalną władzę,

rozporządzenie przyporządkowujące do dobra wspólnego

rozporządzenie promulgowane”

• prawo- to pewien nakaz rozumu i to rozumu w legalnej władzy, bo tylko ona ma sankcje prawne

• cel prawa: D.W i D. CZŁ. (dobro człowieka)

• w prawie partycypują różne czynniki

PROMULGACJA PRAWA to:

1. upublicznienie zewnętrzne np. obwieszczenie w dzienniku ustaw, zaznajomienie ludzi z prawem

2. dokonuje się w sumieniu człowieka, wg tego prawo nie istnieje

człowiek usłyszawszy nakaz władzy odczytuje ten nakaz jako regułę godziwą, prawdziwą będącą regułą postępowania człowieka

Prawo spełnia się w sumieniu

WARUNKI, KONIECZNE CECHY KTÓRE PRAWO POWINNO SPEŁNIAĆ

WG ŚW. IZYDORA Z SEWILLI

prawo jest tylko wtedy prawem gdy:

1. jest przyporządkowane do D.W.

Rozporządzenie

Dobro godziwe, warto je mieć dla niego samego, przybliża człowieka do jego celu

-niegodziwym dobrem jest handle ludźmi

- prawo jest prawem gdy jest osadzone na dobru godziwym

2. rozporządzeniem sprawiedliwym, gdy oddaje drugiemu człowiekowi to co się mu należy

jeśli rozporządzenie nie jest sprawiedliwe nie jest prawem np. 12h pracy kobiet przy kasie bez przerwy na WC

3. musi być wykonalne po ludzku

4. zgodność prawa z tradycją ojczystą

tradycja jest filarem, spoiwem prawa z moralnością

cała moc prawa płynie ze zgodności z tradycją

prawo jest silne przez tradycję

- gdy nie ma osadzenia prawa w tradycji prowadzi do paradoksów

5. zgodne z czasem

6. prawo musi być dostosowane do miejsca

7. prawo jest tylko wtedy prawem gdy jest konieczne

prawo nie może zastępować ludzkiego sumienia

-trzeba unikać kazirodztwa, niewolnictwa, ale trzeba wyrzekać się zła

8. prawo musi być rozporządzeniem jasnym

wiadomo czego wymaga się od człowieka

9. prawo musi być pożyteczne, przynosi realny zysk

jeśli go nie przynosi to dyskredytuje życie społeczne

10. prawo jest dla D.W a nie prywatnej korzyści

Kiedy prawo staje się zagrożeniem człowieka???

• gdy wyrwie się z naturalnego porządku

• w prawie partycypują różne czynniki

• prawo jest analogiczne w sensie analogii atrybucji

• dostrzeganie partycypacji czynników w prawie, które są przyczynami, które determinują prawo

• 
  jest nim dobro wspólne

determinuje człowieka

• 
  jest nim rozumność

• czynnikiem determinującym prawo jest sumienie człowieka, dopóki człowiek nie zobaczy w prawie prawa godziwego to nie jest to dla niego prawo

• normy prawa publicznego są skierowane na człowieka a nie przeciw człowiekowi

• człowiek jest podmiotem prawa

• wszystkie reguły, które się pojawiają powodują, że człowiek ma stawać się lepszy

1. Tradycja arystotelesowska

2. Stoicy i Sofiści

3. Rzymscy kodyfikatorzy prawa

4. W średniowieczu komentatorzy prawni

5. Tradycja kultury zachodu

Antropologia filozoficzna w20 7.04.2010

Prawo jako pewna reguła, norma działania nie jest po to aby nam zabrać wolność → ono ją umacnia. Ta sytuacja budowania życia ludzkiego przez prawo wymaga:

• uświadomienia sobie, że prawo jest zdeterminowane źródłem pochodzenia, celem (dobro wspólne)

• właściwym miejscem, gdzie staje się prawo jest sumienie człowieka → dochodzi do uczynienia prawa czymś realnym

*Moralność i człowiek

Człowiek jest podmiotem pewnego działania, jest sprawcą

→ odkrycie faktu, że człowiek jest istotą moralną

Dzisiaj żyjemy w czasach gdzie ludzie boją się prawa np. przy budowaniu domu, w sytuacji zatrzymania przez policję.

Prawo wydaje się nam na wiele sposobów zagrażać. Nasze strachy, niepokoje związane z kontaktem z prawem mają związek z fałszywymi wizjami prawa.

• pozytywizm prawniczy? → separuje prawo do moralności

→ doktryna, która zautonomizowała prawo

→ źródłem prawa jest wyłączenie suweren?, trzeba przestrzegać prawa bez względu na to jakie one są

W tradycji grecko- rzymskiej podstawą lex było

ius- uprawnienie. Są pewne uprawnienia człowieka, z którymi należy się liczyć

W nowoczesności prawo wiązane jest tylko z władzą

Arystoteles- człowiek ze swej natury jest istotą moralną, kimś to żyje moralnie, Nie ma życia beż życia moralnego

To czym różnimy się od zwierząt to to, że mamy moralność

MORALNOŚĆ- jest to nic innego jak …...uczynków, działań ludzkich → pochodzą od rozumu i wolnej woli

Działania moralne- powstały na mocy naszego używania rozumu i woli → działania dobrowolne, wolne

Moralność → to nie sfera zarezerwowana do szczególnych okoliczności

• jest tam gdzie jest działalność moralna człowieka

Moralność → tam gdzie jest świadome, dobrowolne działanie człowieka (a nie jak to ukazywała szukać tradycja niemiecka w czynach

Moralność jest czymś różnym od etyki → jest nauką o moralności

Celem

• wyjaśnianie postępowania

• uczynienie człowieka dobrym

Jest to nauka teoretyczno- praktyczna. Chodzi o wiedzę, rozumienie, ale też o to, aby stać się dobrym człowiekiem.

Z perspektywy filozoficznej- jest ruchem, który wykonuje człowiek

rozumienie moralności jest uzależnione od właściwego pojmowania podmiotu

Moralność - ruch działania ludzkich ma swoje wyjaśnienie w dobru

---> dobro, aby stać się motywem ruchu musi być poznanie (gnoti nulla cupido)

Dobro poznane staje się motywem działania człowieka

Pojawiają się pytania. Co to jest dobro?

Tradycja filozoficzna pokazuje, że są 3 sposoby pojmowania dobra:

1. Czasy Arystotelesa- dobro- to, co sprawia, że istnieje ruch ku motywom działania, to co budzi pożądanie

Dobro = ta własność jakiejś rzeczy, która sprawia, że ta rzecz ciągnie ku sobie

Człowiek jest bytem niedoskonałym, ciągle potrzebuje różnych dóbr. Ciągle czegoś potrzebujemy.

Odkrywamy w człowieku to, że nie jest bytem absolutnym. My nie jesteśmy pełnią

Dobro = motyw działania, cel, czynnik który rodzi ...wość

2. Tradycja platońska, neoplatońska. Istotą dobroci jest udzielanie.......

Dobrem jest to, co emanuje

Dobroć- doskonałość obdarowywania

3. Rozwinięta przez Akwinatę

Dobrem jest to, co budzi pożądanie,

Istotą dobroci- bycie celem i przyciąganie ku sobie

Patrząc na ludzkie postępowanie:

1. człowiek działa inaczej niż zwierzęta, która posiadają instynkt- zwierzę nie ma moralności → nie ma u zwierząt autonomii, zwierzęta są kierowane przez instynkt.

U człowieka rozum, wola

Współdziałanie tych elementów- człowiek kieruje sobą, staje się podmiotem działania

2. człowiek jest kimś kto poznawszy jakieś dobro, ponawia pragnienie dobra i na jego mocy organizuje swoje działanie

Tajemnica moralności- tajemnica realizacji dobra

Przedmiotem ludzkiego działania moralnego może występować w różnych postaciach

1. DOBRA PRZYJEMNE- pragniemy czegoś na mocy tego, że za pomocą czegoś jest nam dobrze

2. DOBRA POŻYTECZNE- takie coś, co stanowi przedmiot naszego pożądania ze względu na to, że jest środkiem do czegoś innego np. pieniądze- za ich pomocą możemy kupić sobie samochód

3. DOBRA GODZIWE- takie coś, co w istocie rzeczy doskonali człowieka, przybliżają człowieka do celu życia np. przyjaźń, miłość

- takie czynniki bez których człowiek jest ?dziadem”? Moralności

*mądrość

*honor

*męstwo

Są takie rzeczy, które powinniśmy posiąść, bez nich nie osiągniemy swojej pełni

W moralności chodzi o realizację dobra, które buduje człowieka

Odkrywamy to, że między dobrem jest hierarchia

1. dobra godziwe

2. dobra użyteczne lub przyjemne

Przez dobra godziwe człowiek staje się w pełni człowiekiem- stoją na szczycie hierarchii

Dobra użyteczne są to dobra, które doskonalą człowieka, ale nie w każdych okolicznościach.

Przyjemności są dobre dla człowieka, ale są takie których człowiek powinien unikać

Przyjemność nie jest dobrem absolutnym, podobnie jak dobra użyteczne

Moralność jest dziedziną realizacji dobra. Jest pewien ład, hierarchia związana z dobrem. Nie wszystko co dobre jest warte realizacji

Arystoteles- dobra użytkowe- umiarkowanie

-zachęcał do umiarkowania w dziedzinie dóbr

Jeśli będziesz miał za dużo pieniędzy nie będą ci odpowiednio służyć.

Majątek nie służy mnie, tylko ja jemu.

Analizując działanie moralne człowieka, odkrywamy zasadę moralną w człowieku

→ czyń dobro, unikaj zła!!

Człowiek pragnie posiąść pewne dobra, jednocześnie unika zła, ograniczenie dobra.

Odkrywamy obecną w człowieku regułę- → czyń dobro

Moralność- ruch, który ma swoje wyjaśnienie w przedmiocie (dobro poznane lub przyszłe) i w samym człowieku (wewnętrzny imperatyw- prawo moralne, inklinacja czyń dobro, zła unikaj)

Człowiek żyje dzięki dobru i przez dobro

Działanie realne człowieka to nie jest rzecz prosta. Postępowanie realne jest postępowaniem niepowtarzalnym. Trudnością jest to, że działania moralne są jednostkowe, niepowtarzalne.

Jest wypadkowa ludzkiego poznania, woli, naszego charakteru, środków, których dysponujemy, różnych okoliczności.

Życie moralne jest skomplikowane.

Nasze działania jawią się z perspektywy antropologii filozoficznej jako środki.

→ św Augustyn

• podkreślał, że człowiek jest niespokojny dopóki nie osiągnie celu ostatecznego

• nasze życie moralne jest środkiem nie tylko do doskonalenia nas samych ale także środkiem, które wiedzie nas do celu ostatecznego - dobro nieskończone

• jest w nas pragnienie dobra nieskończonego → żyjemy dla Absolutu, pragniemy szczecia

W sercu człowieka jest pragnienie dobra nieskończonego- popycha nas do poszukiwania szczęścia.

Moralność- droga człowieka do Boga,

Największym nieszczęściem - rozminięcie się z celem życia

Winniśmy zwalczać, unikać etyk ateistycznych, systemów moralnych o charakterze ateistycznym- negujących istnienie Absolutu → etyki bardzo niebezpieczne, absurdalne

Etyki ateistyczne przeczą celowi życia- odwracają sens całej moralności.

Życie moralne człowieka nie potrzebuje etyki ateistycznej, sakralizacja-

Potrzebujemy uświęcania tego, co czynimy.

Jeśli taka jest prawda o moralności, trzeba sobie uświadomić, że dzisiejsza kultura przeszkadza moralności.

Szereg tych przeszkód wynika z błędów filozoficznych.

1. Doktryna Dawida Hume- nie ma przejścia od jest do powinien

Uważa, że człowiek z tego powodu, że uważa że coś jest dobre, nie wynika, że powinien to mieć. Dobro jest czymś realnym.

Z poznania dobra powinna rodzić się afirmacja teogo dobra

2. Filozofia I. Kanta- odrzucenie z zycia moralnego dobra na rzecz wartości

Słowo wartość- ilośc pieniędzy, prawda lub fałsz

Kant ze słowa wartośćp postulat rozumu praktycznego

Moralność- realizacja wartości

Wartości- każdy ma swoje, nie istnieją poza człowiekiem

Kantyzm zepsuł moralność przez to, że podmienia dobro na wartość

Wartość jest czymś subiektywny, postulowanym, nierealnym- jest tylko intencjonalnie

W ?normalnej? Etyce chodzi o realizację dobra a nie wartości.

Dobro jest realne!

Kant zepsuł moralność doprowadzając do ogołocenia jej z użyteczności i przyjemności. Tam gdzie one są, nie ma moralności. Obdarzają człowieka autonomią, są to te czynniki, które niwelują nasze życie moralne.

Mamy do czynienia z hedonizmem. W naszym życiu nie ma przeciwstawiania tych 3 rodzajów dóbr.

Kultura ma dać człowiekowi dobra godziwe. Chodzi o łączenie przyjemności, użyteczności z dobrem godziwym.

Kant odrzucił również cnotę z kultury moralnej.

Cnota- pozwala człowiekowi realizować dobro

Kant- nie potrzebujemy cnoty tak rozumianej. Potrzebujemy cnoty rozumianej jako obowiązek.

3. Doktryna J. J. Rousseau - odrzucił klasyczną cnotę. Widział w niej środek niehamujący człowieka. Klasyczna cnota zabiera człowiekowi wolność, oryginalność → trzeba postawić na indywidualność, autentyczność.

4. Sceptycyzm nowożytny- nie znamy dobra, gdybyśmy je poznali to, nie potrafimy go przekazać innym

5. Błąd indywidualizmu- może prowadzić do ubóstwienia, gloryfikacji człowieka

6. Błąd kolektywizmu- czyni klasę społeczną, państwo podmiotem moralnym. On ma czynić dobro, jednostka jest zerem.

7. Teorie psychologiczne-

Freudyzm

- socjologiczny- ludzkie życie moralne jest średnią zachowań społecznych

- historyczny- redukcja życia społecznego

Antropologia filozoficzna w 22 21.04.2010

Dusza - jest tym przez co istniej człowiek

• nie może powstać z materii wg Akwinata

• kobieta i mężczyzna nie są sprawca istnienia dusz

• ma jedno źródło pochodzenia

• osoba to byt specjalny, istnieje za sprawa Boga

ŚMIERĆ

• my jako ludzie nie posiadamy bezpośrednio doświadczenia swojej śmierci

• jest i była przedstawiana jako fenomen tajemnicy

• bycie ku śmierci jest energią

• M. Hedeger- człowiek jest bytem po śmierci

• przeżywanie, przygotowanie człowieka do śmierci, powoduje to narodzenie w człowieku bojaźni

• przeżywanie śmierci skłania człowieka do pewnej troski, troska jest wg egzystencjalistów efektem nieudania

W współczesnej kulturze obserwuje się ucieczki człowieka od śmierci np. na ekranie TV, coś powszechnego

• ma nam uświadomić

• jeśli nie jestem świadomy własnej śmierci to uciekam od Boga

Antropologia o śmierci

• jakakolwiek teoria o śmierci zależna jest od tego kim jest człowiek??? prawda o śmierci wychodzi gdy mamy prawdę o człowieku, jeśli mamy fałszywą prawdę o człowieku to mamy fałszywą prawdę o śmierci;

1 MONIZM (1-sza filozoficzna interpretacja świata

• wizja człowieka ukształtowana na kanwie monizmu

• CZŁOWIEK jako kropelka w oceanie, cała rzeczywistość ulega przemianom

• człowiek nie posiada swej odrębności

• ŚMIERĆ- jako rozdzielenie materii, pewien naturalny proces rozdzielania któremu wszystko musi ulegać

• człowiek nie ma tożsamości

• jako proces organizacji i dezorganizacji

• został odrzucony a pojawił się dualizm

2 DuALIZM-

• rozumienie CZŁOWIEKA jako ducha uwięzionego w człowieku

• ŚMIERĆ będzie dobrodziejstwem

prawdziwy filozof powinien pragnąć śmierci, ale nie zada jej sobie, bo to jest przeciw Bogu => platonizm

-ta interpretacja weszła do kultury chrześcijańskiej

• Platon- śmierć jest dla człowieka zjawiskiem pożądanym, godnym doświadczenia

• duch ma szansę do powrotu do życia, świata idealnego

• śmierć to zjawisko duchowe

• śmierć dotyka ciała, nie człowieka, człowiek nie umiera

Rozpad ciała to zjawisko akcydentalne, nieistotne

• śmierć nie jest przedstawiana tu dramatycznie

3. ARYSTOTELESOWSKIE ROZUMIENIE ŚMIERCI

→ CZŁOWIEK- to zwierze rozumne, które żyje dzięki duszy

→ ŚMIERĆ - jest oderwaniem formy od materii, zniszczenie formy a tym samym bytu

• jest unicestwieniem bytu ludzkiego

• to moment w którym nic nie ma, dusza ginie bezpowrotnie

• jedynym sposobem, który da nam przetrwanie jest pamięć innych np. przez sławę

• to jest tragedia, nie jest to żadne spełnienie, przedstawiana jest jako dramat, koniec, zagłada

• w kulturze jest odrzucenie tych w/w wizji bo stoją w sprzeczności z doświadczeniem

4. ANTROPOLOGIA PERSONALISTYCZNA

→ CZŁOWIEK - będą osobą jest jednością duszy i ciała, ale ma w sobie pewien czynnik- duszę

→ dusza - to czynnik, który nie tylko ożywia ale nadaje istnienie, daje życie, istnienie całemu człowiekowi,

człowiek- jest substancją, jest podmiotem, jeśli jest podmiotem to ma istnienie, jest bytem samoistnym

wg Tomasza taki podmiot musi powstać za sprawą działania samego Boga

Jeśli dusza ma samoistność i jest stworzona przez Boga to jest podstawa by twierdzić, że po rozpadzie ciała jest nadal dusza

→ ŚMIERĆ - to zmiana sposobu istnienia,

• nie jest to zjawisko tragiczne

• nie wiąże się to z utratą osobowości

5. Krąpiec - śmierć → jest czymś co przydarza się nam kilka razy,

• fakt narodzin- jest momentem opuszczenia łona matki i przejścia na łono świata; to przejście jest śmiercią, odejściem od rzeczywistości

• Porzucenie tego świata związane jest z bólem, cierpieniem. To przejście do świata wiąże się z nową organizacją życia

• Narodziny to jest- śmierć- trzeba umrzeć aby przejść i żyć na łonie świata-

• życie na łonie świata jest budowaniem życia wewnętrznego i to budowanie ma swój kres → zakończy się i będzie to związane z rozpadem ciała.

• Śmierć nie jest zagładą, ale z nowym sposobem istnienia, przejście na łono Boga

Krąpiec akcentuje, że zjawisko śmieci człowieka na łonie świata można rozpatrywać na 2 sposoby

1. wiernie- jako rozpad materii, tkanek, ciało obumiera,

2. czynnie- zjawisko dojrzewania do decyzji, w której niejako porzucamy siebie i wybieramy dobro nieskończone ku któremu jesteśmy pociągani

→ ŚMIERĆ- jest momentem dokonania ostatecznej decyzji człowieka, którego CELEM jest

1. albo wybór siebie, zapomnienie o Bogu, odrzucenie rzeczywistości

2. albo wybór absolutu,

Śmierć jest momentem w którym człowiek się spełnia. To moment w którym duch ludzki dochodzi do decyzji, wybiera.

Nie sposób mówić o śmierci, nie widząc życia

ŻYCIE- → człowiek jest przygotowywany do ostatecznej decyzji w chwili śmierci

ŚMIERĆ → nie jest tragedią, jest szansą na to by żyć w pełni dzięki absolutowi lub jest szansą, że człowiek zostanie odłączony od absolutu i będzie żył dla siebie, w próżności => piekle

(piekło- stan odłączenia od absolutu, zapadanie się w sobie, w nicości

Nasze życie może spowodować ukochanie siebie, wybór siebie samego, egoizm.

Człowiek czasem dokonuje kilka wyborów. Nasze życie może być przygotowaniem do wyboru absolutu albo siebie.

SEDNEM PRAWDY O ŚMIERCI- kim jest człowiek taka jest śmierć!!!!

Antropologia filozoficzna w21 14.04.2010

Potrzebna jest znajomość prawdy o człowieku, jest to konieczne.

Są 2 drogi

1. droga analizy kultury- mam rozum, człowiek manifestuje swoją miłość, chce być czymś więcej niż to co robi,

2. analizy siebie, introspekcji → decyzje, pokazuje na obecność naszej świadomości, miłości, widzimy siebie jako podmiot (osobę)

→ wizja człowieka na gruncie poznania, to definicja poznania osobowego

W moralności

• człowiek przez osiąganie dóbr, spełnia się

• moralność- to sfera świadomych, dobrowolnych decyzji człowieka

DECYZJE

1. Człowiek jest istotą, która podejmuje decyzje, te decyzje są pewnym faktem

2. Decyzje to momenty auto- determinacji człowieka, które stają się zasadą ludzkich uczynków

właśnie decyzje i jej charakter odtwarza strukturę bytu ludzkiego

3. Poznanie zdroworozsądkowe pokazuje, że decyzje pociągają za sobą pewną odpowiedzialność. Człowiek podejmując decyzje zmienia relacje w świecie.

Pojawia się dwojaka odpowiedź:

1) za czyn, za zaistniałą odpowiedzialność

2) wobec innych ludzi, Boga, siebie samego

4. Decyzja jest sposobem budowania lub niszczenia siebie

5. Decyzja jest momentem samo-konstytuowania się człowieka, pokazuje to kim jest człowiek

6. W poznaniu zdroworozsądkowym decyzje to= pewnego rodzaju zdarzenie, które nie jest aktem prostym. Człowiek zastanawiając się nad dedycją stwierdza, że nie są faktami prostymi, operacjami. Decyzje są tymi... w których partycypują różne czynniki (rozum, wola, duchowa władza porządawcza uczucia (miłość).

--uczucia → reakcje władz porządawczych/ zmysłowych na dobro lub zło/ przemiany i jej towarzyszą:

1) inklinacje do lub od czegoś np. do ucieczki na widok psa

2) przemiana fizjologiczna (np. pocenie się)

3) wyobrażenie, które dociera do naszego rozumu

7. Decyzja jest zdarzeniem, grą naszych uczuć, walki cnót i wad, jest dziełem naszego charakteru, zespół ukształtowanych cnót i wad. Temperament- własność naszej psychiki, która wiąże się z reakcją i siłą na bodziec.

8. Z perspektywy zdroworozsądkowej poznanie decyzji:

- nie jest aktem prostym

- bardzo często decyzja jest aktem, który ostatecznie dokonuje się w człowieku

→ Współczesna kultura i teoretycy wychowania, teologowie przedstawiają decyzje jako coś co raz uczynione trwa na wieki- to jest błąd!

Antropologia filozoficzna pokazuje, że nasze decyzje ciągle na nowo trzeba odnawiać.

W życiu człowieka są decyzje fundamentalne (zasadnicze) ale po pewnym czasie można je odrzucić „ zdradzić siebie samego”.

Ta sytuacja spiskowa przeciwko swoim decyzjom uświadomiła Augustynowi prawdę o kondycji człowieka. Człowiek pozostawiony sam w kulturze zniszczy siebie i wszystko o ile nie wspomoże go łaska, pomoc Boga. Uświadomienie sobie konieczności otwarcia na Boga.

Decyzje człowieka wymagają nieustannej promulgacji, odnawiania na nowo, nasze życie jest ciągłym, nieustannym odnawianiem decyzji.

Poznanie zdroworozsądkowe mówi o decyzjach jako samookreślenie siebie

1. w kontekście motywu decyzji

2. decyzja nie będąc aktem prostym jest decyzją całego człowieka, to człowiek podejmuje decyzje (nie można się bać czegoś czego się nie poznało)

W tradycji filozoficznej próbowano dokonać pewnego schematycznego punktu ludzkiej decyzji

O Woroniecki= czerpie od św Tomasza z Akwinu

- akcentuje się to tym, że decyzje dokonuje się w osnowie temperamentu oraz rozgrywa si pomiędzy rozumem i wolą, one są najważniejsze i od tego wszystko się zaczyna.

1. Decyzja ludzka ma kilka zasadniczych etapów

1 Zamierzenia 2 Wykonania 3 Decyzja

DECYZJA
ROZUM	WOLA
1 POMYSŁ- pierwszy moment który powstaje na skutek poznania zmysłowego, rodzi się pomysł o jakimś przedmiocie dobrym lub złym. Po pojawieniu się w świadomości pomysły następuje reakcja woli 3. SPRAWA ŚWIADOMA (zamysł) myśl o przedmiocie jako o celu naszego działania (myśli o tych butach) 5 NAMYSŁ- rozważenie środków, które mają doprowadzić nas do celu (do tego dobra) 7 ROZMYSŁ- dokonanie pogłębionej refleksji nad środkami (czy mam $ na rachunki??) 9 ROZKAZ - pokierowanie nami w świetle woli, to rozrządzenie czynu, rozpoczęcie procesu działania	2. UPODOBANIE- (nie upoważnia woli, ODRAZA) dzieje się często bez naszego przyzwolenia, bez odpowiedzialności 4. ZAMIAR - osiągnięcia, przynależy do woli 6 PRZYZWOLENIE- na pewne środki lub odrzucanie pewnych środków, dzieło woli 8 WYBÓR - miejsce kluczowe dla decyzji - tu właśnie konstytuuje się nasza wolność - to moment w którym potwierdzamy naszą decyzję - wybieram nie dobro ale sąd praktyczny o naszym działaniu WOLNOŚCI 10 WYKONANIE czynne (wewnętrzne) i bierne (zewnętrzne) następuje kolejno: - zadowolenie - niezadowolenie

Nasze decyzje reflektujemy i dokonujemy nad nimi osądu.

Decyzje to pewnego rodzaju proces, który przemienia i formuje nas (zmienia intelekt/ wolę) te decyzje nas przemieniają, usprawniają .

My jako ludzie nie widzimy wszystkich skutków naszych decyzji, mają one charakter warunkowy- zależą od naszego poznania.

Człowiek dopiero po pewnym czasie dostrzega realne skutki swoich decyzji, ta warunkowość jest podstawą do poprawiania siebie, odrzucanie swoich decyzji. Z perspektywy teologicznej tylko anioł i diabeł nie może odrzucić swojej decyzji, ponieważ wiedzi wszystko, widzi skutki wraz z wyprzedzeniem.

Anioł- jako duch czysty ogarnia wszystko, skutki swoich decyzji dlatego wybierając decyzji nie może już ich odrzucać

Decyzje duchów są nieodwracalne

Decyzje człowieka są odwracalne, człowiek może odwrócić się i zrezygnować ze zła.

Człowiek może też pogłębić swoją decyzję

W kontekście decyzji należy poruszyć kwestię sumienia

SUMIENIE - to:

• sąd, akt naszego rozumu, który mówi co jest dobre a co złe

• ma wpisaną zasadę (czyń dobro, unikaj zła)

• ogólna zasada wpisana w sumienie, można ją zwyrodnić- gdy sumienie jest zdeprawowane

• wymaga prawdy

• jest zawsze wartościowe

• jego działanie jest sprawne gdy jest prawdzie a gdy jest niesprawne to osąd jest błędny.

W sytuacjach gdy człowiek nie słucha swojego sumienia następuje pęknięcie, złamanie.

Wola człowieka nakazuje, może nakazać rozumowi szukać argumentów przeciw sumieniu, podejmować działania zakłócającemu sumieniu.

Nasze sumienie jest sądem teoretyczno- praktycznym

Wola ma władzę nad człowiekiem

Przed człowiekiem stają 2 obowiązki:

1. dbać o to by mieć prawy rozum ortos logon- prawy rozum

2. posłuszeństwo swojemu sumieniu - brak tego powoduje nieposłuszeństwo (grzech)

powoduje to słabość, utratę jedności i tożsamości

Diabeł grec. oznacza dwoistość

W tradycji filozoficznej wyróżnia się sumienie

przed-uczynkowe (przed decyzyjne) po-uczynkowe (dokonanie oceny naszej

decyzji

Nasze sumienie nie jest tylko czystym aktem rozumu, ten rozum który dotyczy spraw praktycznych, w nim partycypuje wola (chodzi tu o dobro).

Lex fomitis- zarzewie zła w człowieku, które przejawia siew 3 inklinacjach

1. pycha żywotna (kochać siebie ponad wszystko)

2. pożądliwość oczu (fałszywa miłość rzeczy)

3. pożądliwość ciała (dogadzanie sobie w sferze życia seksualnego)

Wychowanie

Z tej perspektywy można na nowo przedefiniować wychowanie

• usprawnienia człowieka do dobrych i słusznych decyzji nie stojąc w sprzeczności z ostatecznymi celami życia

• doskonalenie człowieka do dobrych decyzji

• to proces ucnotliwenia człowieka

Decyzje mają ogromne wsparcie w cnotach

Pedagog -to ktoś kto utwierdza cnotę w drugim człowieku

Antropologia filozoficzna w23 28.04.2010

Rozumienie śmierci za Krąpiec- śmierć w ostatecznych rozrachunkach jest aktem decyzyjnym wyboru lub odrzucenia absolutu

Św Augustyn, św Tomasz

Gdyby śmierć była tym zrzeczeniem całego bytu człowieka jawiła by się jako coś absurdalnego

Św Augustyn

Człowiek nie umiera cały, Pod wpływem Arystotelesa i Stoików.

Konstancji metaforycznej (wszystko co istnieje, istnieje i działa dla dobra Boga). Jest korzeń w roślinie dla celu, dzięki niemu roślina się rozwija, to ma swój cel- zaistnienie nowego ziarna, wszystko co istnieje, istnieje dla celu- jakiegoś dobra. Wszystko w świecie istnieje celowo.

Patrzy on na człowieka i widzi w człowieku pożądanie naturalne- pragnienie szczęścia- jest pragnieniem pełni- czegoś co jest absolutne, jest w nas apetitus elicitus -pragnienie dobra jednostkowego (poprzez konkretne dobra, które nie są absolutne)

Zauważa pewne rozdarcie w człowieku → wszystko co posiadamy cieszy nas ale potem to przestaje nas cieszyć- nudzi to nas.

Podkreśla to rozdarcie w człowieku- między apetitus naturalis a apetitus elicitus (dobro naturalne a jednostkowe)

Gdybyśmy w swoim życiu nie dążyli do tego dobra/ absolutu to człowiek byłby bytem absurdalnym- bezsensowne.

Rzeczywistość w której żyjemy jest celowa. Pojawia się perspektywa śmierci jako decyzji- otwarcie się na dobro nieskończone (w ostateczności jest wyborem absolutu- a nie tylko dezintegracja człowieka- ale musi przy tym być decyzja)

Dopowiada nam, że nie możemy widzieć śmierci, tylko tak, że ona robi coś nam z naszym ciałem. Potrzeba się przygotować do decyzji- wyboru dobra nieskończonego. Życie ludzkie jest przygotowaniem do śmierci do tej decyzji. Ale możemy tej dobrej decyzji nie wybrać bo w swoim życiu podejmujemy takie decyzje, które powodują to, że utwierdzamy się w złych rzeczach- ona wzrasta, przemienia nas w ten sposób, że podczas śmierci podejmujemy też złą decyzję (będzie bardzo trudno dokonać tego wyboru/ absolutu).

Istnieje człowieka nie jest czymś bezsensownym!! ono ma sens

Jest też druga droga, która pokazuje, że śmierć należy widzieć jako akt decyzyjny.

Śmierć jest drogą z ludzkiego poznania. Człowiek lubi poznawać, jesteśmy ciekawi- głodni wiedzy, prawdy, dopełnieniem. Źródłem naszej wiedzy o świecie jest doświadczenie, które nas łączy z bytem przygodnym → ma swój początek i swój kres, wszystko jest bytem przygodnym → ma swój początek, swój kres..

Człowiek poznaje byt przygodny- który istnieje dzięki partycypacji (rzeczywistość jest zależna od absolutu) człowiek za każdą rzeczą dojrzy istnienie i działanie absolutu, on się jawi jako ostateczne spełnienie się ludzkiej wiedzy- poznania. Za rzeczami przygodnymi kryje się istnienie absolutu- byt nieskończony- wieczny- a jeżeli chcemy do poznać w pełni - musimy żyć wiecznie (możliwe poprzez kontemplację ABSOLUTU.

Śmierć - jest to przejście do pełni życia- poprzez decyzje, poznanie, intelekt i bycie z absolutem.

To są bardzo mocne argumenty!! Ale to nasza bojaźń będzie nam towarzyszyć zawsze.

Z perspektywy filozoficznej- śmierć nie jest krzywdą a spotkaniem się z Absolutem.

Człowiek w zetknięciu się z cierpieniem- uświadamia sobie, że gonitwa za tymi rzeczami materialnymi była zła- na co mi to; a te choroby są dla człowieka tak jakby oczyszczeniem, opamiętaniem się. Jest tym darem by człowiek mógł odrzucić zło.

Za Gabrielem Marselem (Krąpiec nawiązuje do niego)

→ ludzką śmierć w kulturze europejskiej jest zawsze przekazywana w kontekście miłości

Mit o Orfeuszu i Eurydyce

→ artyści jakby tak intuicyjnie pokazują, że śmierć może stać się momentem, w którym zaczęła istnieć miłość

Nie rozumiemy tajemnicy śmierci jeżeli nie poznamy miłości

→ w religii- śmierć Jezusa jest okazaniem miłości w stosunku do wszystkich ludzi

→ na nasze doświadczenie pedagogiczne, rodzicielskie, kapłańskie- co to znaczy, że mama kocha- to znaczy, że poświęca się dla dziecka

→ miłość jest w istocie- kiedy umieramy dla siebie a zaczynamy żyć dla drugiego, jest służbą i poświęceniem- wyrzeczeniem się siebie

→ śmierć jest narodzinami do pełnej miłości (żołnierz kocha ojczyznę bo da się za nią zabić)

Ta tajemnica śmierci nigdy nie będzie rozświetlona- bo niedoskonała jest nasza miłość, nasze poznanie, jesteśmy niedoskonali- ale mamy istotne intuicje.

Antropologia filozoficzna w24 5.05.2010

CIAŁO I CIELESNOŚĆ

Człowiek jest istota która działa i ma ciało

Śmierć jest czymś co dotknie nasze ciało

• hylozoizm- doktryna, która twierdzi, żę materia sama z siebie jest prawdziwa

Platon

• zainteresowanie ciałem człowieka pojawiło się wraz z platonizmem

• przyczynił się do depracjacji ciała

→ ciało - wg Platona to czynnik akcydentalny, dekonstrujący człowieka

• podejście która nawiązuje podbijanie, niszczenie ciała aby udźwignąć ducha

• deprecjacja uczuciowości

Arystoteles

• człowiek jest zwierzęciem rozumnym

• ciało stanie się czynnikiem konstytutywnym, który udziela istnienia człowiekowi

• ciało stanie się zasadniczym elementem jes to antropologii

• dowartościowanie ludzkiego ciała

→ wizja ciała zmienia się w personalistycznej wizji--- człowiek jest osobą, kimś kto żyje poprzez ciało, okaleczenie ludzkiego ciała jest okaleczeniem osoby. Ciało jest elementem konstytutywnym osoby.

Kartezjusz

• wraca do platonizmu, ciało jako mechanizm

• ciało jest środkiem duszy, który nie żyje

Hobbes

• nowożytna forma hylozoizmu

• ciało staje się nie tylko budulcem

• ciało jest czymś co daje życie samo z siebie

• człowiek powstaje z (mułu) materii

• człowiek jest elementem ciała, jesteśmy wyłącznie elementami ciała

Ewolucjonizm- przemiany, która pokazuje biologiczne zmiany przyrody

? jeśli człowiek ma ciało, to wszystko co stanowi nie jest efektem??

Pod koniec XX wieku wprowadzana jest eugenika zmierzająca do udoskonalenia własnego ciała

Kontekst religijny

→ fakt wcielenia- Chrystus Pan wciela się- Eucharystie jest ciałem

Antropologia realistyczna

Wyrasta z doświadczenia rzeczywistości

Pokazuje, że ciało człowieka jest czymś co nieustannie towarzyszy człowiekowi, czymś bez czego człowieka nie ma, jest czymś dzięki czemu działa człowiek

Ta obecność uświadamia transcendencję

Krąpiec

---powszechna encyklopedia filozoficzna- ciało

• fakty immanencji- obecność, bycie w

• fakty transcendencji

→ te 2 fakty odsłaniają, że człowiek jest podmiotem i stanowi źródło działań w którym człowiek się nie wyczerpuje

• człowiek jest osobą, podmiotem posiadającym naturę, podmiotem cielesnym

Akwinata = antropologia realistyczna

• doświadczenie naszej cielesności ujawnia jedność nas samych

• gwarancją jedności jest dusza

• ciało człowieka istnieje przez istnienie duszy

• człowiek jest osobą przez osobowy sposób istnienia, który przeniknięty jest cielesnością

• cielesność dzięki jego antropologii staje się czymś czego nie musimy się wstydzić, bo to coś co należy do naszej istoty

• ciało z perspektywy tej antropologi realistycznej-> to czynnik który nas konstytuuje, dzięki któremu jesteśmy

• ciało jest przyczyną konieczną istnienia osoby ale nie wystarczającą, tym czynnikiem jest dusza

• Ciało człowieka jest czynnikiem konstytutywnym, coś co tworzy człowieka i coś dzięki czemu działam i istnieję = to są podstawy dla szacunku ludzkiego ciała

Przez godność rysuje się 2 kwestia (mimo tego że ciało konstytuuje człowieka nie jest źródłem istnienia duszy) dusza udziela istnienia ludzkiemu ciału

Tylko absolut może powołać do istnienia ludzką duszę a ona jest w ciele.

Z perspektywy antropologii klasycznej

1 -szym działaniem człowieka jest budowa naszego ciała

Budowa ciała nie jest kresem naszych działań (uformowanie tkanek jest narzędziem do rozwoju naszego życia)

Pojawia się tutaj a perspektywy antropologii realistycznej

• przenika cały nasz proces poznania duszy, sfery głębokiej, intelektualnej

Obecność cielesności dotyka nie tylko zmysłów ale i efektów tj, uformowanie w umyśle pojęć itp.

Dusza jest zasadą istnienia i działania, aktualizuje się przez materię i może to być w sposób różny tj u kobiet i mężczyzn

Starość to jest nie tylko pewien etap rozwoju biologicznego człowieka, ale i etap rozwoju duchowego




ANTROPOLOGIA FILOZOFICZNA - WYKŁAD Z 18.05.2010r.

ciało człowieka - c.d.

Ciało jako czynnik konstytutywny człowieka. Ciało już nie jest więzieniem. Kultura jest manifestacją życia osobowego!

1. Współcześnie widać proces oderwania kultury od człowieka, kultura się alienuje i zawłaszcza człowieka - zjawisko bardzo niebezpieczne.

2. Towarzyszy temu osadzanie kultury, która prowadzi NIE OD CZŁOWIEKA (tylko od państwa, społeczeństwa).

3. Kultura przestaje być uprawą człowieka, przestaje służyć człowiekowi.

Współczesna filozofia podkreśla, że kiedyś (jeszcze u Cycerona) kultura była nastawiona na dobro człowieka, na uprawę człowieka. Od czasów oświecenia pojawia się dramat - następuje oderwanie kultury od człowieka. Człowiek nie żyje kulturą, ale człowiek w nią ucieka (wizja ta rozwinięta będzie przez Schopenhauera). S.mówi: kultura jest paliatywem (narkotyk, który uśmierza ból, ale nie leczy, nie daje ukojenia).

Nowożytne pojmowanie kultury to pojmowanie jej jako paliatywu.

Z. Freud w swoich pismach wypracuje bardziej radykalne pojmowanie kultury - kultura jako dewiacja ludzkiej natury.

Wg niego są dwie tendencje, które tkwią w człowieku:

1. do erotyzacji - musi być seks, golizna

2. do brutalizacji - przemoc, samozniszczenie (bo samozniszczenie jest w samej naturze człowieka)

W starożytności filozofowie widzieli w kulturze to, że służy ona postępowi (progresowi).

PROGRES - człowiek doskonali się w cnotach i staje się lepszym, jednocześnie odchodzi od niesprawiedliwości.

Nowoczesny progres - to doskonalenie narzędzi a nie człowieka!!!

Współczesny świat widzi w progresie postęp narzędzi, co nie oznacza postępu człowieka. To nie oznacza, że ludzie którzy posługują się tymi narzędziami stają się lepsi (są lepsi).

Podłoże współczesnego progresu to NAUKA i TECHNOLOGIA.

• Franciszek Bacon [bejkon]

w XVI wieku francuski uczony stał się ojcem nowożytnej nauki.

Mówił on:

wiedza ma służyć postępowi, ma zbawić człowieka!

Współcześnie:

Kultura jest osadzona na osobowych aspektach. Człowiek poznaje zmysłami. Po poznaniu mamy akt dobra i zła - to co kształtuje naszą moralność.

To co poznajemy potrafimy ubogacać - sztuka.(III dział kultury)

To co poznajemy otwiera nas na religię.(IV dział kultury -..)

ZAGROŻENIE!!!! nie może być dobrej kultury bez poznania filozoficznego. Kultura odpowiada nam na pytania:

• Kim jest człowiek?Czego człowiekowi brakuje?czego oczekujemy od kultury?

Filozofia pomaga nam odpowiedzieć na te pytania.

A my współcześnie nie znamy filozofii - rezygnuje się z niej, zostawia na uboczu, niedocenia.

Pragnienie Boga na dnie ludzkiego serca jest pragnieniem dobra nieskończonego, którym jest Bóg. Człowiek żadnym dobrem skończonym się nie nasyci, bo pragnieniem człowieka jest dobro nieskończone.

---