Leczenie uzdrowiskowe - kilkutygodniowe postępowanie rehabilitacyjne lub profilaktyczne z wykorzystaniem właściwości leczniczych miejscowości uznanej za uzdrowisko (wody lecznicze, właściwości klimatu). Całość postępowania dopełniana jest przez inne zabiegi fizykoterapii, ale także przez odpowiednią dietę, psychoterapię, a czasami leczenie farmakologiczne. Leczenie to odbywa się w warunkach bardziej komfortowym niż w zwyczajnym szpitalu, w oderwaniu od stresów życia codziennego i w oderwaniu od negatywnych wpływów środowiska pracy.

Istotą leczenia uzdrowiskowego jest:

- wyrównanie czynności narządów, np. przez pobudzenie pracy jakiegoś osłabionego narządu lub zahamowanie nadmiernej,

- przywrócenie jakiejś czynności do poziomu wyjściowego,

- ćwiczenia czynności w celu poprawy reagowania na bodźce,

- trening wszystkich narządów w celu zwiększenia sprawności i wydolności fizycznej,

- wzmocnienie zdolności przystosowawczych organizmu do środowiska społecznego,

- wzmocnienie naturalnych mechanizmów samozdrowienia i samoobrony organizmu,

- czasowe wyłączenie chorego z chorobotwórczego środowiska życia i pracy,

- zmiana niewłaściwego trybu życia i nawyków,

- usunięcia napięcia emocjonalnego,

- wdrożenie czynnego dbania o własne zdrowie.

Metody leczenia uzdrowiskowego zostały podzielone na dwie grupy:

1. naturalne - ukierunkowane na pobudzenie naturalnych (wrodzonych) mechanizmów samoobrony, którymi dysponuje każdy organizm i włączenie ich do walki z czynnikami chorobotwórczymi. Metoda ta nie daje tak szybkich wyników jak metoda sztuczna, gdyż uaktywnienie tych mechanizmów musi zająć trochę czasu.

2. sztuczne - ukierunkowane są na przyczyny chorób, organizm pełni tutaj rolę bierną (np. operacyjne usunięcie danego narządu lub sterowanie jego czynnością lekami). Metody te są bardzo szybko skuteczne.

Cele i zadania leczenia uzdrowiskowego.

Zadaniem kuracji uzdrowiskowej jest:

• Leczenie uzupełniające chorób przewlekłych

• Skracanie okresu zdrowienia

• Przystosowanie do czynnego życia po wielu ciężkich chorobach, w następstwie których powstały trwałe zmiany w organizmie

• W przypadku chorób zawodowych- utrzymanie zdolności do pracy i utrwalenie zadowalającego stanu zdrowia

• Przedstawienie i pobudzenie sił porządkujących czynności życiowe organizmu i sił „samoleczących”

Na świecie coraz większego znaczenia nabiera profilaktyczna kuracja uzdrowiskowa utrwalająca zdrowie i korygująca nieprawidłowe nawyki żywieniowe oraz kompensująca brak ruchu. Przeprowadzana jest ona w czasie urlopu, w ramach turystyki zdrowotnej, zazwyczaj w innym kraju.

Leczenie uzdrowiskowe jest dopełnieniem i równocześnie wzmocnieniem leczenia prowadzonego innymi metodami, pobudza ono potencjalne rezerwy wydolności i zwiększa siły obronne oraz przyspiesza proces zdrowienia przez:

• Trening mechanizmów regulacyjnych w jeszcze zdrowej części organizmu;

• Uporządkowanie i harmonizację regulacji autonomicznej;

• Regulację zasadniczych czynności oddychania, krążenia, ruchu, gospodarki cieplnej, snu, trawienia, ukrwienia narządów, przemiany materii

• Poprawę lub odzyskanie psychofizycznej sprawności czynnościowej

Leczenie uzdrowiskowe wykorzystuje naturalne środki lecznicze, takie jak klimat z jego licznymi czynnikami, wody lecznicze, dietę oraz różne zabiegi fizykoterapeutyczne i kinezyterapeutyczne. Kompleksowe leczenie w uzdrowisku znakomicie zastępuje leki uspokajające, nasenne i przeciwbólowe.

Leczenie uzdrowiskowe ma duże znaczenie dla leczenia, rehabilitacji i profilaktyki chorób, przede wszystkim przez:

• Ćwiczenia bierne i czynne czynności poszczególnych narządów w celu poprawy zdolności reagowania na bodźce i adaptacji do nich;

• Ćwiczenie ogólnej wydolności w celu zwiększenia zdolności organizmu do wysiłku fizycznego;

• Czasowe wyłączenie chorego spod szkodliwych wpływów środowiska i niehigienicznego trybu życia (np. zanieczyszczeń powietrza, hałasu, niewłaściwego odżywiania, używek, nadużywania leków) oraz usunięcie napięcia emocjonalnego, m.in. przez zwolnione tempo, uregulowany tryb życia, rozrywki kulturalne, oddziaływanie pięknego krajobrazu, klimatu itp.;

• Wychowanie zdrowotne, prowadzące do wdrożenia higienicznych nawyków i czynnego dbania o własne zdrowie oraz wzbudzenia motywacji do walki z czynnikami szkodliwymi zagrażającymi zdrowiu lub do walki z chorobą.

Leczenie uzdrowiskowe ma duże znaczenie dla leczenia, rehabilitacji i profilaktyki chorób, przede wszystkim przez:

• Ćwiczenia bierne i czynne czynności poszczególnych narządów w celu poprawy zdolności reagowania na bodźce i adaptacji do nich;

• Ćwiczenie ogólnej wydolności w celu zwiększenia zdolności organizmu do wysiłku fizycznego;

• Czasowe wyłączenie chorego spod szkodliwych wpływów środowiska i niehigienicznego trybu życia (np. zanieczyszczeń powietrza, hałasu, niewłaściwego odżywiania, używek, nadużywania leków) oraz usunięcie napięcia emocjonalnego, m.in. przez zwolnione tempo, uregulowany tryb życia, rozrywki kulturalne, oddziaływanie pięknego krajobrazu, klimatu itp.;

• Wychowanie zdrowotne, prowadzące do wdrożenia higienicznych nawyków i czynnego dbania o własne zdrowie oraz wzbudzenia motywacji do walki z czynnikami szkodliwymi zagrażającymi zdrowiu lub do walki z chorobą.

ZASADY KWALIFIKOWANIA CHORYCH DO LECZENIA UZDROWISKOWEGO

Chory zakwalifikowany do leczenia uzdrowiskowego powinien spełniać 3 podstawowe warunki:

1. Jego organizm musi mieć odpowiednią wydolność pozwalającą na jego obciążenie bodźcami, których źródłem są stosowane zabiegi, klimat i czynny tryb życia. Chory musi być zdolny do samoobsługi ,

2. Chory narząd lub układ narządów musi mieć jeszcze zdolność reagowania na bodźce fizykalne,

3. Chory musi mieć chęć współpracy z lekarzem, a także chęć leczenia w uzdrowisku.

Przy kierowaniu do uzdrowiska obowiązuje reguła „ właściwy chory, we właściwym czasie , do właściwego uzdrowiska”. Należy przy tym brać pod uwagę :

- chorobę podstawową i choroby współistniejące,

- okres choroby,

- stan wydolności ogólnej i poszczególnych narządów,

- wiek kalendarzowy i wiek biologiczny,

- fazę i stadium choroby ( zaostrzenie, remisja czy nawrót oraz tendencję przebiegu procesu chorobowego ),

- profil leczniczy uzdrowiska,

- oddalenie od miejsca zamieszkania ,

- warunki klimatyczne,

-rodzaj zakładu lecznictwa uzdrowiskowego.

Dodatkowo :

• Leczenie uzdrowiskowe musi być stosowane odpowiednio wcześnie, a nie jako ostateczne rozwiązanie,

• Przed skierowaniem na leczenie należy wykorzystać kliniczno-chemiczne , serologiczne i fizykalne metody badań , a także różnego rodzaju testy wysiłkowe

• Należy wykonać wszystkie badania potrzebne do dokładnego rozpoznania i przeprowadzenia odpowiedniego leczenia,

• We wniosku oprócz wyników badań, należy umieścić także ocenę wydolności , sprawności układu oddechowego, stadium zaburzeń krążenia obwodowego i w przypadku RZS - ocenę okresu choroby.

Ogólne wskazania do stosowania kuracji uzdrowiskowej:

• Rehabilitacja po ciężkich chorobach lub operacjach, której celem jest szybkie włączenie chorego do życia w społeczeństwie i pracy zawodowej.

• Ograniczenie czynnika ryzyka i usunięcie zaburzeń w mechanizmach regulacyjnych, które występują w okresie poprzedzającym powstanie zmian organicznych, jest to zapobieganie pierwotne chorobom

• Zapobieganie powstaniu powikłań lub nawrotów przy utrzymującej się chorobie przewlekłej. Jest to zapobieganie wtórne.

• Leczenie chorób przewlekłych, przy czym celem jest uruchomienie istniejących jeszcze rezerw czynnościowych i trening własnych mechanizmów obronnych organizmu.

Przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego.

1. Przeciwwskazania bezwzględne.

Obejmują one te stany chorobowe, które z różnych względów nie mogą być kierowane na leczenie uzdrowiskowe, niezależnie od rodzaju uzdrowiska i formy leczenia. Dotyczą one nie tylko choroby podstawowej, ale także chorób współistniejących. Należą zatem do nich:

- wszystkie choroby wymagające leczenia operacyjnego na oddziałach specjalistycznych szpitali w miejscu zamieszkania chorego lub jego okolicy lub stan po przeprowadzeniu takiego zabiegu (np. choroba nowotworowa w okresie 5 lat po leczeniu operacyjnym, sztuczny odbyt, nie gojące się rany),

- choroby psychiczne, różne postacie nerwic,

- znaczny stopień upośledzenia sprawności organizmu (zniedołężenie, całkowite unieruchomienie, niezdolność do samoobsługi),

- choroby o ostrym przebiegu (zawał mięśnia sercowego),

- powikłania zakrzepowo - zatorowe,

- nadciśnienie złośliwe,

- żółtaczka,

- niewydolność krążenia, oddychania, nerek, wątroby,

- tętniak serca,

- ogniska zakaźne (np. ropne zapalenie migdałów, próchnica),

- cukrzyca i jej powikłania,

- nowotwory,

- przepuklina,

- padaczka,

- alkoholizm, narkomania,

- ciąża i okres karmienia piersią,

- nieotrzymanie moczu, kału,

a) Przeciwwskazania do wczesnej rehabilitacji uzdrowiskowej po zawale mięśnia sercowego:

- jawna niewydolność krążenia,

- znaczne powiększenie serca,

- tętniak serca,

- dysfunkcja mięśni brodawkowych,

- zwężenia aorty,

- migotanie przedsionków,

- zaburzenia rytmu serca,

- pobudzenia komorowe,

- zator w krążeniu dużym lub małym,

- zakrzepowe zapalenie żył,

- duże nadciśnienie tętnicze,

- choroby metaboliczne (cukrzyca, niewydolność tarczycy),

- wiek powyżej 65 lat.

b) Przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego ze względów epidemiologicznych:

- ostre choroby zakaźne do czasu wyleczenia,

- nosicielstwo chorób zakaźnych,

- choroby przenoszone droga płciową,

- choroby pasożytnicze.

c) Przeciwwskazania kardiologiczne:

- migotanie przedsionków,

- kardiomiopatia,

- przedwczesne skurcze serca

- ciśnienie skurczowe ponad 190 mm Hg i rozkurczowe ponad 110 mm Hg

4. Przeciwwskazania względne.

Obejmują one nieodpowiedni profil leczniczy wybranego uzdrowiska i niewłaściwy z punktu widzenia choroby okres kuracji uzdrowiskowej (np. dla alergii pyłkowej - okres pylenia roślin).

ZASADY LECZENIA UZDROWISKOWEGO

- kompleksowe prowadzenie usprawniania czynności w sposób wielo- i różnoelementowy,

- usprawnianie powinno się odbywać według szczegółowo i indywidualnie opracowanego planu dla każdego chorego,

- w planie tym należy uwzględnić odpowiednią kolejność ściśle dawkowanych zabiegów, przy równoczesnym wykorzystaniu czynników klimatycznych, dietetycznych, krajobrazowych i kulturalno-oświatowych,

- w razie konieczności stosowanie farmakologii,

- unikanie polipragmazji zabiegowej,

- kinezyterapia prowadzona w sposób interesujący,

- uwzględnienie indywidualnych zdolności reagowania organizmu na bodźce zabiegowe w czasie kuracji,

- leczenie uzdrowiskowe ma służyć poprawie sprawności fizycznej,

- utrzymanie poprawy stanu zdrowia przez dłuższy czas,

- stosowanie celowanego leczenia poszczególnych narządów lub układów narządów bez równoczesnego obciążania innych,

- podstawową formą leczenia jest ruch, którego działanie wzmacniają współistniejące czynniki bioklimatyczne, fizyczne i chemiczne składniki wody leczniczej,

- programowe nauczanie zasad zdrowego trybu życia, a także wzbudzanie do walki z chorobami i zagrożeniami,

- stosowanie metod psychologicznych w celu wzmocnienia działania leczniczego zabiegów i skuteczności wychowania zdrowotnego

Okresy kuracji uzdrowiskowej

Jordan podzielił przebieg leczenia uzdrowiskowego na 6 faz:

1. Wstępną, występującą jeszcze w miejscu zamieszkania chorego. Zachodzi w niej proces psychofizycznego przygotowania się chorego do odbycia kuracji uzdrowiskowej, którego wynikiem jest pozytywne nastawienie chorego do niej. Faza ta jest analogiczna do znanego w fizjologii pracy okresu nastawienia się na pracę jeszcze przed wyjściem z domu.

2. Przestawienia się chorego z dotychczasowego trybu życia na tryb życia w uzdrowisku, tzn. zgodny z regulaminem uzdrowiskowym. Koniec tego okresu przypada na 3-4 dzień pobytu w uzdrowisku

3. Aklimatyzacji, w której to fazie następuje dostosowanie się organizmu chorego do nowego środowiska i do bodźców dostarczanych zabiegami. W tej fazie, na ogół pomiędzy 8 i 12 dniem kuracji uzdrowiskowej, przypada krytyczny szczyt reaktywności organizmu.

4. Fazę, w której występuje odczyn uzdrowiskowy, ze szczytem między 18 i 22 dniem kuracji.

5. Końcową, w której pojawia się dopiero właściwy wynik kuracji.

6. Ostatnią, która występuje w miejscu zamieszkania chorego, już po powrocie z uzdrowiska.

• Z chwilą gdy kuracjusz przestaje poddawać się zabiegom, pojawia się faza reklimatyzacji polegająca na dezadaptacji do bodźców, które działały na organizm chorego w trakcie leczenia uzdrowiskowego.

• W okresie między 8 i 12 oraz 18 i 23 dniem kuracji uzdrowiskowej należy szczególnie starannie kontrolować stan zdrowia pacjentów. Dotyczy to zwłaszcza ludzi starszych, u których sama reakcja wstępna jest znacznie większa niż u młodszych, zmiana środowiska stanowi bowiem dla nich większe obciążenie.

Odczyn uzdrowiskowy.

Polega on na występowaniu przejściowego pogarszania się stanu zdrowia pacjenta. Może on doprowadzić do kryzysu w leczeniu uzdrowiskowym. Nazywany jest on także odczynem kąpielowym gdyż pojawia się po 3-6 kąpieli leczniczej, między końcem pierwszego, a początkiem czwartego tygodnia leczenia. Spowodowany jest on nadmierną reakcją organizmu na bodźce związane z kuracją uzdrowiskową. Gdy nie ma powikłań, trwa on do 7 dni.

Kryzys w przebiegu leczenia związany jest ze zmniejszeniem zdolności organizmu do przeciwdziałania obciążeniom bodźcami fizykalnymi, a wiec o zmniejszeniu sprawności regulacji autonomicznego układu nerwowego. Stanowi to poważne zagrożenie dla pacjenta i w najgorszym przypadku może prowadzić nawet do jego śmierci. Gdy siły kompensacyjne organizmu nie są wystarczające do przezwyciężenia odczynu uzdrowiskowego, należy przerwać zabiegi lub zmniejszyć ich siłę. Lekarz prowadzący musi być zatem zobowiązany do starannego notowania subiektywnych spostrzeżeń pacjenta.

Natężenie odczynu uzdrowiskowego zależy od rodzaju choroby pacjenta, jej przebiegu, reaktywności organizmu, ale również od ilości i intensywności zabiegów. Odczyn może pogarszać również sytuacja meteorologiczna. Odczyn uzdrowiskowy nie wpływa na wynik kuracji tylko wtedy gdy nie jest zbyt silny i gdy nie wywoła żadnych zmian czynnościowych w organizmie, np. niewydolność krążenia. Kuracja uzdrowiskowa powinna być zatem prowadzona w sposób przemyślany i planowy, a bodźce stosowane w fizykoterapii powinny być indywidualnie dobrane dla każdego pacjenta. Nadmierne obciążenie nimi organizmu pacjenta, wywiera na niego ujemny wpływ i przekracza jego możliwości adaptacyjne.

ZMIANY REAKTYWNOŚCI ORGANIZMU W PRZEBIEGU LECZENIA UZDROWISKOWEGO

Opisane są dwa modele zmian reaktywności organizmu :

1. Charakteryzuje go 7 dniowa okresowość i wczesne występowanie maksimum reaktywności. Maksymalna amplituda reakcji ergotropowej występuje około 7 dnia leczenia, natomiast pomiędzy 14 a 21 dniem zmniejsza się. Takiemu modelowi odpowiada również występowanie odczyny uzdrowiskowego. Według Hildebrandta charakterystyczny, czasowy i okresowy przebieg reaktywności w tym modelu jest wyrazem nieswoistego autonomicznego przestrojenia mającego na celu doprowadzenie do czynnościowej adaptacji. Wczesne wystąpienie maksimum reaktywności spowodowane jest bodźcowym działaniem zmiany klimatu i środowiska.

2. Późne pojawienie się szczytu reaktywności organizmu ( około drugiej połowy pobytu w uzdrowisku, najczęściej pod koniec 3 tygodnia). Jest on rzadszy. Występuje głównie w przebiegu leczenia kąpielami kwasowęglowymi oraz leczenia metodą Kneippa, przede wszystkim przy stanie trofotropowym autonomicznego układu nerwowego.

Rola i znaczenie leczenia uzdrowiskowego

Nigdy dotąd znaczenie lecznictwa uzdrowiskowego nie było tak duże jak obecnie. Leczenie i profilaktyka uzdrowiskowa ma ogromne znaczenie dla osób zagrożonych chorobami cywilizacyjnymi. Kompleksowe zastosowanie fizykoterapii do uzdrowiskowego leczenia, rehabilitacji i profilaktyki chorób cywilizacyjnych stanowi dobry przykład możliwości zastąpienia farmakoterapii naturalnymi środkami leczniczymi. Leczenie uzdrowiskowe skraca czas leczenia wielu chorób przewlekłych i przywraca stosunkowo szybko zdolność do pracy. Szczególnie duże znaczenie ma rehabilitacja uzdrowiskowa w zaburzeniach czynności narządu ruchu w następstwie chorób, stanów pourazowych i pooperacyjnych układu kostno-stawowo-mięśniowego, czy w następstwie chorób neurologicznych. Korzystne wyniki uzyskuje się również podczas rehabilitacji w chorobach wewnętrznych, przede wszystkim kardiologicznej i pulmunologicznej. Rehabilitacja uzdrowiskowa, ze względu na większe możliwości stosowania kompleksowego leczenia fizykoterapeutycznego wzbogacona w naturalne tworzywa lecznicze, jak również ze względu na to, że jest prowadzona w odmiennych, bardziej komfortowych warunkach klimatycznych i środowiskowych daje na ogół lepsze wyniki niż prowadzone w zwykłym szpitalu. Nie bez znaczenia jest to, że rehabilitacja uzdrowiskowa, skracając okres powrotu chorego do czynnego życia, przysparza korzyści ekonomicznych i społecznych, związanych m.in. z możliwością szybkiego zwalniania dla innych chorych łóżek w szpitalach, w których byli leczeni w miejscu zamieszkania.

KIERUNKI LECZNICZE UZDROWISK :

• Choroby ortopedyczno-urazowe,

• Choroby układu nerwowego,

• Choroby reumatyczne,

• Choroby kardiologiczne i nadciśnienie,

• Choroby naczyń obwodowych,

• Choroby górnych dróg oddechowych,

• Choroby dolnych dróg oddechowych,

• Choroby układu trawienia,

• Cukrzyca,

• Otyłość,

• Choroby endokrynologiczne,

• Osteoporoza,

• Choroby skóry,

• Choroby kobiece,

• Choroby krwi i układu krwiotwórczego,

• Choroby oka i przydatków oka.

W lecznictwie uzdrowiskowym wyróżnia się trzy podstawowe reżimy,

czyli ustalone metody postępowania, które łącznie decydują o całokształcie

jego poziomu:

— reżim ogólnouzdrowiskowy,

— reżim sanatoryjny,

— reżim indywidualny.

Reżim ogólnouzdrowiskowy polega na postępowaniu mającym na celu

zapewnienie wysokiego poziomu lecznictwa, warunków zdrowotnych,

estetycznego wyglądu uzdrowiska, usług oraz rozrywek kulturalnych.

Szczególnego znaczenia nabiera obecnie problem ochrony naturalnego

środowiska uzdrowisk. Narastające uprzemysłowienie i napływ zmotoryzowanych

turystów to czynniki zagrażające pięknu przyrody uzdrowisk

oraz burzące ich lokalny bioklimat.

Reżim sanatoryjny można określić jako pozostający pod kontrolą

lekarską rytm działalności sanatorium, zapewniający optymalne warunki

leczenia. Dotyczy on zarówno chorego, jak i personelu służby zdrowia

sanatorium.

Podstawowym założeniem reżimu jest unormowanie trybu życia chorego

w taki sposób, aby zapewniał on właściwe warunki leczenia. Sen,

wypoczynek, zabiegi lecznicze, posiłki, spacery i rozrywki kulturalne są

rozmieszczone w czasie i zaplanowane. Egzekwowanie od chorych przestrzegania

tego porządku z jednej strony ułatwia leczenie, z drugiej zaś

wyrabia u nich nawyki, które przeniesione w warunki życia codziennego

mogą stać się ważnym czynnikiem wpływającym korzystnie na przebieg

występujących u nich chorób.

Reżim sanatoryjny nakłada również poważne obowiązki na personel

służby zdrowia. Musi on wykazywać w stosunku do chorych dużą

troskliwość, a jednocześnie wymagać od nich ścisłego przestrzegania zasad

obowiązujących w sanatorium.

Reżim indywidualny chorego wynika w logiczny sposób z reżimu

sanatoryjnego. Jego cechy indywidualne są związane z przebiegiem

schorzenia, zasadniczym celem pobytu chorego w sanatorium oraz jego

możliwościami fizycznymi i psychicznymi. W zależności od tych czynników

stosuje się reżim oszczędzający lub trenujący.

Reżim oszczędzający cechuje mniejsze nasilenie procesu leczniczego oraz

oszczędzający tryb życia, w którym wypoczynek przeważa nad wysiłkiem.

Postępowanie lecznicze oszczędzające stosuje się w pierwszych dniach

pobytu chorego w sanatorium w celu ułatwienia mu aklimatyzacji.

Reżim trenujący cechuje intensywne leczenie balneologiczne i fizykalne.

Ponadto stosuje się ruch i rozrywki kulturalne z jednej strony, wypoczynek

zaś z drugiej, w takiej proporcji, która uaktywnia chorego i działa

wzmacniająco na ustrój.

Ważnym elementem reżimu indywidualnego jest przestrzeganie przez

chorego zleconych zabiegów leczniczych oraz picia wód. Niezbędne jest

również przestrzeganie zaleceń dietetycznych oraz zakazu palenia tytoniu

i picia alkoholu. Nieprzestrzeganie pór posiłków, „dożywianie się" poza

sanatorium, palenie papierosów czy też picie alkoholu może niejednokrotnie

zniweczyć z trudem uzyskane korzystne wyniki leczenia.

Przedłużenie reżimu sanatoryjnego stanowią zalecenia lekarza udzielone

podczas wizyty podsumowującej wyniki leczenia sanatoryjnego. Przestrzeganie

ich zależy oczywiście w dużej mierze od chorego. Po zakończeniu

leczenia sanatoryjnego dalszą opiekę nad chorym przejmuje jego lekarz

rejonowy lub zakładowy, który na podstawie uwag i zaleceń lekarza

sanatoryjnego kontynuuje leczenie, mające na celu utrwalenie wyników

uzyskanych podczas pobytu w sanatorium.

Uzdrowisko Rymanów Zdrój.

Miasto Rymanów Zdrój jest miastem górzystym, położonym w południowej części województwa podkarpackiego, ok. 18 km od Krosna. Rozciąga się ono wśród gór zwanych Wzgórzami Rymanowskimi.

Profil leczniczy tego uzdrowiska oparty jest o walory przyrodnicze klimatu i występujących tutaj wód mineralnych. Unikalność klimatu polega na tym, że wykazuje on cechy klimatu górskiego, a dzięki znacznej zawartości jodu również cechy klimatu morskiego. Charakteryzuje się dużą zawartością ozonu, soli oraz względnie wysoką wilgotnością powietrza. Warto zwrócić też uwagę na to, że Rymanów Zdrój leży w jednym z najczystszych ekologicznie rejonów naszego kraju. Profil leczniczy obejmuje zatem profilaktykę, leczenie i rehabilitacje w zakresie:

1. chorób układu oddechowego w tym:
   - nawracające zapalenie zatok obocznych nosa, gardła, migdałków i oskrzeli,
   - nawracające zapalenie płuc,
   - zapalenie górnych dróg oddechowych,
   - rozedma płuc.

2. Chorób układu krążenia:
   - choroba niedokrwienna serca,
   - choroba wieńcowa,
   - wady zastawkowe wrodzone i nabyte,
   - nadciśnienie,
   - miażdzyca,
   - stany po wszczepieniu stymulatora.

3. Schorzenia narządu ruchu:
   - wady postawy,
   - skrzywienia boczne kręgosłupa,
   - dysfunkcje stawów biodrowych,
   - stany pourazowe tkanek miękkich, kości i stawów,
   - dysfunkcje kończyn górnych i dolnych u pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym.

4. Schorzenia układu moczowego:
   - zakażenie dróg moczowych,
   - kamica układu moczowego,
   - stany pooperacyjne wad wrodzonych układu moczowego,
   - moczenie noce.

5. Profile lecznicze dla dzieci:
   - choroby o podłożu alergicznym,
   - astma oskrzelowa,
   - schorzenia dróg oddechowych.

Wachlarz zabiegów wykonywanych w uzdrowisku Rymanów Zdrój obejmuje:
- kąpiele mineralne sporządzone z własnych wód mineralnych,
- zawijania borowinowe częściowe i całkowite,
- inhalacje z wód mineralnych i leków,
- hydroterapię (kąpiel kwaso-węglowa, mineralna, masaż podwodny, masaż wirowy kończyn, natryski szkockie, masaże wibracyjne, kąpiele elektryczne czterokomorowe),
- gimnastykę leczniczą i masaż ręczny,
- inne zabiegi w zakresie fizykoterapii (kriokomora, sauna, światłoterapia),
- zabiegi w zakresie kinezyterapii: gimnastyka zbiorowa, indywidualna, przyrządowa, atlas, trening stacyjny, trening rowerowy, marsz, nordic walking),
- kuracje z wody pitnej,
- możliwość wykonania badań diagnostycznych we własnych pracowniach.

Skarbem Rymanowa Zdroju są naturalne źródła wód leczniczych TYTUS, KLAUDIA i CELESTYNA, odkryte w 1876 roku.
Latem wody lecznicze oferowane są kuracjuszom i turystom w stylowej pijalni wód mineralnych, natomiast zimą można korzystać ze zdrojów czerpanych w szpitalach uzdrowiskowych. Uzdrowisko Rymanów to nie tylko działalność lecznicza, ale także produkcyjna. Zakład Produkcji Wód poleca w swojej ofercie wody i napoje gazowane i niegazowane.

Ustroń.
Ustroń to miasto, wchodzące administracyjnie w skład powiatu cieszyńskiego i województwa śląskiego. Miejscowość liczy ok. 15 tys. mieszkańców, położona jest w Beskidzie Śląskim, w dolinie Wisły. Otaczają ją porośnięte lasami (drzewostan świerkowo - bukowy) szczyty: Czantoria Mała, Czantoria Wielka, Równica. Uzdrowisko podgórskie, z klimatem umiarkowanie bodźcowym. Oprócz klimatu, do tworzyw uzdrowiskowych Ustronia zalicza się naturalne wody mineralne i borowiny. Pierwsze wzmianki o leczniczych możliwościach Ustronia pojawiają się w XIX wieku za sprawą wytopu rudy żelaza. Gorący żużel wielkopiecowy o dużej zawartości związków siarki wysypywano do wody, którą robotnicy używali do mycia. Stwierdzono, że kąpiel w tej wodzie ma właściwości kojące, usuwające skutki zmęczenia, poprawiające samopoczucie. Pobyty w Ustroniu traktowano przede wszystkim jako wypoczynek w doskonałym klimacie. Zintensyfikowanie działalności leczniczej nastąpiło w latach 60-tych XX wieku, gdy przeprowadzono w Ustroniu pełne badania geologiczne i potwierdzono występowanie licznych złóż naturalnych wód mineralnych. Wody te - w większości solanki zawierające jod i brom - są wykorzystywane do kąpieli leczniczych. Przed podaniem ich do basenów kąpielowych są rozcieńczane, ze względu na ich wysoką mineralizację. Kąpiele w ustrońskich solankach zaleca się przy chorobach niedokrwiennych kończyn dolnych, reumatoidalnym zapaleniu i chorobie zwyrodnieniowej stawów, chorobach dróg oddechowych. W uzdrowisku wykorzystuje się również leczniczo borowiny, pochodzące ze złoża w Zabłociu. Ustroń ma bogatą ofertę kulturalną dla kuracjuszy i osób korzystających z wypoczynku. Liczne trasy spacerowe o zróżnicowanym stopniu trudności, trasy rowerowe i narciarskie - umożliwiają aktywne spędzanie czasu. Pięknie tu o każdej porze roku. Warto korzystać również z pobytów weekendowych i przy okazji wypoczynku pobrać solidną porcję relaksujących zabiegów.

---