FIZJOLOGIA dr Blanka Milczarek

ćw 3 21.04.2011

NIE BIORĘ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA BŁĘDY POWSTAŁE Z POWODU MOJEJ GŁUCHOTY LUB ZŁEGO ODCZYTANIA BAZGROŁÓW !!!

UKŁAD POKARMOWY

Funkcje:

• trawienie,

• wchłanianie.

Peptydy oreksygeniczne:

• oreksyna,

• grelina.

Aktywują ośrodek głogu poprzez działanie na neurony uwalniające neuropeptyd Y i białko aguti.

Peptydy anoreksygeniczne:

• peptyd glukagonopodobny,

• cholecystokinina,

KONTROLA PRZYJMOWANIA POKARMU

Długotrwała:

• temperatura otoczenia,

• insulina,

• leptyna,

• teoria glukostatyczna,

• teoria aminokwasowostatyczna,

• teoria lipostatyczna,

Temperatura otoczenia:

• zimna temperatura - zmniejszenie ilości przyjmowanego pokarmu przez żołądek odbierane przez termoreceptory,

• ciepła temperatura - zwiększenie ilości przyjmowanego pokarmu przez żołądek odbierane przez termoreceptory.

Teoria glukostatyczna:

ilość przyjmowanego pokarmu zależy od stężenia glukozy we krwi;

zwiększona ilość glukozy = zmniejszona ilość przyjmowanego pokarmu.

Teoria aminokwasowostatyczna:

ilość przyjmowanego pokarmu zależy od stężenia ilości aminokwasów we krwi;

zwiększona ilość aminokwasów = zmniejszona ilość przyjmowanego pokarmu.

Teoria lipostatyczna:

ilość przyjmowanego pokarmu zależy od stężenia ilości tłuszczów we krwi;

zwiększona ilość tłuszczów = zmniejszona ilość przyjmowanego pokarmu.

Tkanka tłuszczowa uwalnia leptynę - hormon sytości

Krótkotrwała:

regulowana jest przez ośrodek kontroli sytości znajdujący się w żołądku.

Pokarm rozciąga ściany żołądka, co pobudza wydzielanie substancji hormonalnych, które przenoszą do OUN informację o stanie sytości.

ŚLINIANKI

Charakterystyka ogólna:

• 1,5 l/dobę, 0,5 ml/h,

• regulacja dobowa - więcej w ciągu dnia, niż w nocy,

• najwięcej o godzinie 17,

• latem,

• ulega wpływom hormonów,

• pH 7,0, 8,0 - w trakcie żucia,

• enzymy - lipaza, alfa-amylaza ślinowa,

• skład: woda (95%), składniki nieorganiczne (K⁺, Na ⁺, Ca²⁺, Cl^-, HCO^3-), organiczne (białka, mucyna).

• zbudowane z pęcherzyków wydzielniczych i przewodów wyprowadzających. Wokół pęcherzyków i przewodów znajdują się komórki mioepitelialne których skurcz ułatwia wypływ śliny z pęcherzyków i przewodów,

• największe są ślinianki przyuszne,

• mają bogate unaczynienie,

• w pęcherzykach powstaje ślina pierwotna, która składem jest zbliżona do osocza, w kanalikach dochodzi do wymiany jonów i powstaje ślina ostateczna.

Rodzaje ślinianek:

• surowicze - ślina bogata w wodę i alfa amylazę - ślinianki przyuszne,

• śluzowe - lepka, bogata w mucyne - podjęzykowe

• mieszane - posiadają cechy surowiczych i śluzowych - podżuchwowe, podjęzykowe.

Funkcje:

• ochronna,

• trawienna,

• ułatwia przełykanie,

• wytwarza śluz,

• umożliwia formowanie kęsa pokarmowego,

• utrzymuje wilgotność w jamie ustnej,

• wspomaga mówienie,

• działa bakteriobójczo,

• funkcja rozpuszczalnika.

ŻOŁĄDEK

Wpust: Odźwiernik: Trzon i dno:

zawiera gruczoły zawiera kanaliki G -główna część żołądka

wpustowe wytwarzające gastrynę -zawiera gruczoły

wytwarzające w błonie śluzowej właściwe żołądkowe

śluz i lizozym odźwiernika znajdują się zbudowane z 5 typów

kanaliki D wytwarzające komórek:

somatostatynę -głównych,

-śluzowych,

-wewnątrzwydzielniczych

-okładzinowych,

W soku żołądkowym znajduje się kwas solny (śluz + wodorowęglany) zabezpieczający żołądek przed samostrawieniem.

Wydzielanie kwasu żołądkowego:

• wydzielanie podstawowe:

samoistne wydzielanie komórek okładzinowych lub wydzielanie acetylocholiny z zakończeń nerwowych lub gastryny z komórek G lub histaminy z komórek ECL.

• Wydzielanie pokarmowe:

1. Faza głowowa (nerwowa) - 40% - zachodzi nim pokarm dotrze do żołądka, pobudzenie receptorów zapachem, smakiem, widokiem, żuciem ośrodków korowych i pokarmowych. Dalej pobudzane za pośrednictwem nerwów błędnych przez które impulsacja jest przekazywana do żołądka.

2. Faza żołądkowa - 50% - gdy pokarm znajdzie się w żołądku, trwa tak długo, jak długo pokarm się w nim znajduje (ok 4 h)

Bodźce:

• rozciąganie części trzonowej i odźwiernikowej żołądka stymulujące komórki G przez alkalizację powierzchni błony śluzowej,

działanie pokarmu - pobudzenie komórek G

Wydzielanie to główny efekt działania gastryny.

3. Faza jelitowa - 10% - gdy pokarm dostanie się z żołądka do dwunastnicy i dalszych części jelita cienkiego, w wyniku podrażnienie komórek G przez pokarm.

Mieszanina 3 wydzielin wytwarzanych przez:

• komórki okładzinowe - kwas solny, czynnik wewnętrzny Castle'a, woda,

• komórki główne - pepsynogen, lipaza, woda, elektrolity,

• komórki śluzowe - śluz wodorowęglanowy.

TRZUSTKA

• Drugi co do wielkości gruczoł przewodu pokarmowego,

• położony pozaotrzewnowo,

• funkcja zewnątrzwydzielnicza - wytwarzanie i wydzielanie do dwunastnicy soku trzustkowego zawierającego enzymy trawienne i wodorowęglany

• funkcja wewnątrzwydzielnicza - wytwarzanie i uwalnianie hormonów przez komórki wysp trzustkowych.

Sok trzustkowy:

• 1-3 l/dzień,

• izoosmotyczny roztwór elektrolitów i enzymów trawiących białka, tłuszcze i węglowodany i kwasy nukleinowe,

• pH 8,0-8,7,

• objętość i skład podlega regulacji neurohormonalnej,

• główne aniony to HCO^3- i Cl^-, a kationy Na⁺, K⁺,

• duża zawartość białek głównie enzymatycznych (a-amylaza i nukleaza),

Wydzielanie:

• podstawowe - w okresie między trawieniem,

• Faza głowowa - 20% - zachodzi nim pokarm dotrze do żołądka, pobudzenie receptorów zapachem, smakiem, widokiem, żuciem ośrodków korowych i pokarmowych. Dalej pobudzane za pośrednictwem nerwów błędnych przez które impulsacja jest przekazywana do żołądka.

• Faza żołądkowa - 10% - gdy pokarm znajdzie się w żołądku, trwa tak długo, jak długo pokarm się w nim znajduje (ok 4 h),

• Faza jelitowa - 70% - gdy pokarm dostanie się z żołądka do dwunastnicy i dalszych części jelita cienkiego, w wyniku podrażnienie komórek G przez pokarm.

WĄTROBA

• największy gruczoł (2%masy ciała),

• narząd miąższowy,

• budowa spoista,

• mała sprężystość - kruchość,

Czynność:

• procesy metaboliczne,

• wytwarzanie wydzielanie i odpływ żółci,

• unieczynnianie związków chemicznych,

Żółć:

• pH 8,0-8,6,

• odpowiada za funkcje trawienne wątroby,

• 500-1200 ml/dobę,

• główne składniki - kwasy żółciowe (64%), barwniki żółciowe (7%), cholesterol (8%), fosfolipidy (18%), tłuszcze i kwasy tłuszczowe (3%),

• wydzielana przez wątrobę w sposób ciągły,

• cztery rodzaje kwasów żółciowych:

1. holowy,

2. chemowy,

3. dezoksycholowy,

4. litocholowy

4:2:1:0,1

JELITO CIENKIE

• znajduje się między żołądkiem, a jelitem grubym,

• wyodrębnia się: dwunastnice, która przechodzi w jelito czcze, oraz kręte,

• wchłanianie wody, elektrolitów, witamin i substancji odżywczych,

Ruchy jelit:

1. Odcinkowe:

• okrężne - dzieli jelito na wiele segmentów

• skurcze stacjonarne,

• mieszanie miazgi pokarmowej,z sokami trawiennymi,

• pojedynczy skurcz obejmuje 1-2 cm,

2. Perystaltyczne (robaczkowe):

• wędrują wzdłuż jelita w postaci fali skurczu obejmującego odcinek 2-3 cm,

• wynik miejscowego odruchu wywołanego przez uwolnienie serotoniny z komórek EC,

W dwunastnicy pokarm miesza się z sokiem trzustkowym i żółcią.

MIEJSCE TRAWIENIA I WCHŁANIANIA

BIAŁKA

trawienie:

• żołądek (jony wodorowe),

• jelito cienkie (trypsyna, chymotrypsyna, elastaza, aminopeptydazy, dipeptydazy,

wchłanianie:

• komórki nabłonkowe jelita cienkiego,

TŁUSZCZE

trawienie:

• jama ustna (lipaza językowa) 20%,

• żołądek (lipaza żołądkowa) 95-99%,

• dwunastnica (enzymy lipolityczne trzustki, lipaza trzustkowa, fosfolipaza, esteraza trzustkowa

wchłanianie:

• komórki nabłonkowe jelita cienkiego,

WĘGLOWODANY

trawienie

wchłanianie

BER

• mechanizm leżący u podstawy skurczów mięśni to wahania potencjału błonowego,

• wahania spowodowane zmianami w transporcie jonów sodowych,

• BER rozpoczyna się w warstwie podłużnej,

• fale wolne przesuwają się od komórki do komórki warstwy podłużnej indukując prądy w wewnętrznej warstwie okrężnej,

• źródłem BER są śródmiąższowe komórki gwiaździste Cajl'a o niestałym potencjale membranowym,

• BER samo w sobie nie wywołuje skurczów, ale wyznacza ich siłę i częstość, skurcze powstają gdy depolaryzacja osiągnie wartość progową i powstanie potencjał czynnościowy

MECHANIZM SKURCZÓW MIĘŚNI

GŁADKICH PRZEWODU POKARMOWEGO

MMC

• między trawienny wędrujący kompleks mioelektryczny,

• inicjowane w żołądku, a następnie wędruje na obwód przez jelito cienkie i grube,

• rola: oczyszczanie przewodu pokarmowego z resztek pokarmowych, śluzu, złuszczonego naskórka, zapobieganie rozwojowi bakterii,

Fazy MMC

1. 45-60 min - brak potencjału czynnościowego, brak czynności skurczowej,

2. 15-45 min - pojawia się potencjał czynnościowy, umiarkowana czynność skurczowa,

3. 4-8 min - liczne potencjały czynnościowe, intensywna czynność skurczowa,

4. ok. 5 min - faza przejściowa (między 3 i 1),

---