TEMAT: „Dobrze widzi się tylko sercem” - kilka słów o przyjaźni…

CELE OPERACYJNE:

UCZEŃ:

• wie, czym jest przyjaźń,

• umie odróżnić zachowania przyjacielskie od pseudoprzyjacielskich,

• umie dostrzec pozytywne strony innych osób,

• wie, co to znaczy być odpowiedzialnym za drugiego człowieka,

• wie, jakie postawy i cechy charakteru są niezbędne w przyjaźni.

METODY PRACY:

• praca z tekstem literackim,

• „burza mózgów”,

• praca w grupach.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

• fragmenty z literatury mówiące o przyjaźni, kartony papieru,

• karty pracy,

• pisaki, nożyczki, guma przylepna,

• „Słownik frazeologiczny”.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

WPROWADZENIE:

1. Odczytanie fragmentów literackich na temat przyjaźni, przyjaciela. (przygotowane przez nauczyciela)

2. Pogadanka:

a) Czym jest przyjaźń?

b) Czy przyjaźń to to samo co koleżeństwo?

c) Kogo można nazwać prawdziwym przyjacielem? Kim są twoi przyjaciele?

d) Dlaczego jedni ludzie mają przyjaciół, a inni nie?

e) Jak należy postępować, żeby mieć przyjaciół?

3. Poinformowanie uczniów, że w czasie lekcji wspólnie stworzą obraz prawdziwego przyjaciela.

ROZWINIĘCIE:

1. Czy prawdziwe jest powiedzenie:

„Z kim przystajesz, takim się stajesz.”?

2. Praca w 4 grupach. Rozdanie kart pracy. Zadaniem grup będzie stworzenie obrazu prawdziwego przyjaciela - każda z nich ma wyposażyć w cechy przyjaciela inne części ciała.

I Opisuje głowę.

Z kartonu wycina kontur głowy. Nanosi tu swoje propozycje dotyczące:

sposobu myślenia przyjaciela, umiejętności mówienia prawdy innym, cierpliwości, umiejętności słuchania i podejmowania właściwych decyzji, ponoszenia konsekwencji tych decyzji itp.

II Opisuje serce.

Z kartonu wycina duże serce. Uczniowie nanoszą tu swoje propozycje dotyczące emocji, uczuć przyjaciela, np.: troski o przyjaciela, pomaganie w potrzebie, zrozumienie, zaufanie itp.

III Opisuje ręce.

Z kartonu wycina kontury rąk. Uczniowie nanoszą tu propozycje dotyczące konkretnych działań, np.: pomocy w potrzebie, drobnych gestów przyjacielskich itp.

IV Opisuje nogi.

Z kartonu wycina kontur nóg. Uczniowie opisują, z jakiego powodu, z czym przychodzi się do prawdziwego przyjaciela.

3. Przedstawiciele zespołów przyklejają kartony w odpowiednim miejscu na tablicy. Podsumowują swoją pracę, nawiązują do tematu lekcji, formułują wniosek.

PODSUMOWANIE:

1. Dokończ zdanie: „Jestem prawdziwym przyjacielem, ponieważ…”

2. Podawanie przykładów związków frazeologicznych, fraz związanych z przyjaźnią, przyjacielem. Wykorzystanie „Słownika frazeologicznego”.

Opracowała:

Elżbieta Olszewska

WARSZTATY INTEGRACYJNE DLA KLAS I GIMNAZJALNYCH W DNIU 07.10.2005 r.

CELE WARSZTATÓW:

• Rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie oraz porozumiewania się.

• Integrowanie zespołu klasowego i międzyklasowego.

• Rozwijanie samoświadomości.

• Ćwiczenie ekspresji i inwencji twórczej.

• Budowanie empatii i umiejętności odczytywania uczuć.

• Wzmacnianie poczucia własnej wartości.

• Zapobieganie zmęczeniu psychofizycznemu poprzez ćwiczenie umiejętności podnoszenia poziomu energii w grupie oraz umiejętności wyciszenia.

METODY PRACY:

• Burza mózgów, ćwiczenia ruchowe, elementy dramy, ekspresja plastyczna.

POMOCE DYDAKTYCZNE:

• Kartki, pisaki, kredki, karteczki do scen pantomimicznych z poleceniami, szpilki, kartki-wizytówki, gazety, gumki recepturki.

LITERATURA:

• „Porządek i przygoda” - lekcje twórczości pod red. A. Borzęckiego.

• „Klucz do efektywności nauczania”, H. Hamer.

• „Dziecko nadpobudliwe”- program korekcji zachowań T. Opolska, E. Potempska.

• „Jak żyć z ludźmi” - program profilaktyczny dla młodzieży, opracowanieA. Kobiałka.

ZAJĘCIA INTEGRUJĄCE GRUPĘ POZNAJMY SIĘ

Ćwiczenie1.

Uczniowie otrzymują karteczki, wpisują na nich swoje imię pionowo.

Do liter imienia dopisują 3 cechy pozytywne np.: A mbitna

S ympatyczna

I nteresująca

A trakcyjna.

Krótkie przedstawienie się każdego uczestnika zajęć, odszukanie osób o podobnych cechach charakteru.

Ćwiczenie 2.

„Wszyscy którzy”

Uczestnicy siadają na rozstawionych krzesłach. Jedna osoba, stojąca pośrodku, nie ma krzesła. Osoba ta mówi: „wszyscy, którzy...” i wówczas wszyscy, którzy mieszczą się w danej kategorii muszą wstać i usiąść w innym miejscu. Nie może to być miejsce bezpośrednio obok. Osoba, dla której zabrakło krzesła, staje pośrodku i znowu mówi „wszyscy, którzy...”. Osoba, która stoi nie musi spełniać podawanego przez siebie kryterium.

Przykłady:

Wszyscy, którzy ... mają na sobie dżinsy

... mają czarne włosy

... lubią czekoladę

Ćwiczenie 3.

„Jestem kolorem, naturą”

Każdy uczestnik przedstawia siebie samego w formie czterech rysunków, jako: kolor, roślinę, krajobraz, środek lokomocji.

Po zakończeniu zadania każdy prezentuje swój rysunek, tłumacząc dlaczego przedstawił siebie w ten sposób.

Można odszukać podobne ilustracje i złożyć na nich autograf.

Ćwiczenie 4.

Wspólne tworzenie konstrukcji z papieru

Uczniowie pracują w czteroosobowych grupach. Każda z grup za pomocą rurek zrobionych

z gazet i gumek recepturek ma stworzyć własną konstrukcję o dowolnej tematyce.

Po zakończeniu pracy, każda grupa prezentuje swoją konstrukcję i nadaje jej tytuł.

Ćwiczenie5.

„Żywa rzeźba”

Te same zespoły czteroosobowe wybierają swojego przedstawiciela, który losuje karteczkę

z poleceniem, jaką pantominę mają przedstawić. Kartki zawierają propozycje „maszyn”

z poruszającymi się częściami, które ma stworzyć grupa:

• maszyna do rozśmieszania

• maszyna grozy

• maszyna radości

• maszyna do ubolewania

• maszyna grająca.

Każda grupa przedstawia swoją „maszynę” w sposób pantomimiczny.

Na zakończenie omawia się użyte przez zespół środki wyrazu artystycznego, ich celowość, trudności itp.

Ćwiczenie 6.

„Czy znamy się?”

Wszyscy uczestnicy stają w kręgu i przypatrują się sobie przez około minutę. Prowadzący zajęcia zaczyna słowami: „wszyscy mamy/jesteśmy...” i wymienia jakąś wspólną cechę dla wszystkich. Jako druga wypowiada takie podsumowanie osoba po prawej stronie prowadzącego. Ćwiczenie kończy się, gdy wszyscy w kręgu podadzą cechę wspólną wszystkich uczestników.

Przykłady:

Wszyscy mamy... włosy na głowie

Wszyscy jesteśmy ... Polakami

Wszyscy mamy ... dwie nogi

Wszyscy jesteśmy ... w szkole.

OPRACOWANIE SCENARIUSZA WARSZTATÓW:

Zespół Kształcenia Specjalnego Gimnazjum w składzie:

M. Dębowska-Zielińska, B. Borońska, I. Słocka, A. Madej-Nowosadzka, D. Karska-Mazoń,

R. Sas, M. Gadomska, M. Chomicka, M. Nowak, B. Płużek, A. Dąbrowska.

PROPOZYCJE 4 ZAJĘĆ SOCJOTERAPEUTYCZNYCH

Opracowała s. Renata Ciszewska

ZAJĘCIA I: UCZUCIA CO TO TAKIEGO

CEL ZAJĘĆ:

• Uczenie rozpoznawania uczuć i nazywania ich,

• Wyrażanie własnych uczuć,

• Umiejętność panowania nad emocjami,

• Odreagowanie negatywnych emocji.

1. POWITANIE: ISKIERKA PRZYJAŹNI

Uczestnicy stoją w kręgu trzymają się za skrzyżowane przed sobą ręce. Prowadzący zaczyna przesyłać uścisk, mówiąc: „Iskierkę radości i przyjaźni puszczam w krąg, niech powróci do mych rąk”. Gdy uścisk dojdzie do prowadzącego, kończy on słowami: „Iskierka krąg zatoczyła i do moich rąk wróciła”. Wszyscy siadają.

2. WPROWADZENIE W TEMAT, BURZA MÓZGÓW:

Uczestnicy wypisują co im się kojarzy z emocjami...

3. ODGADYWANIE UCZUĆ:

Uczestnicy dobierają się parami, każda para losuje jedno uczucie:

Radość, smutek, gniew, zdziwienie, strach, wstyd. Nie mówi jakie uczucie wylosowała, lecz stara się pantomimicznie je przedstawić. Zadaniem reszty grupy jest odgadnięcie, jakie to uczucie.

4. TANIEC: SAMBA - KRAKOWIAK do melodii w wykonaniu
Marek & Wacek

To połączenie samby z krakowiakiem wymaga własnej twórczości
Część I: Uczestnicy stają w parach naprzeciwko siebie wykonują ruchy rękami zataczając do rytmu kółeczka

Część II:

8 kroków cwałem w lewo
8 kroków obrotu z partnerem w haczyku w prawo
8 kroków obrotu w lewo
8 kroków parami cwałem w kierunku tańca
8 kroków parami cwałem w przeciwnym kierunku

5. ZABAWA: CZY PANUJĘ NAD SWOIMI EMOCJAMI

Uczestnicy ustawiają się w kole. Pierwsza osoba zaczyna zabawę od prostego gestu, np. smutku, następna uzupełnia go dźwiękiem, kolejna osoba przyjmuje gest potęgując dźwięk, podaje dalej i tak dookoła. Ostatniej osobie przypada punkt kulminacyjny, powtórzony przez całą grupę. Podczas drugiej rundy ostatnia osoba może podać inny gest, np. śmiech, strach wchodząc do środka kręgu i tym samym łamiąc formę podejść do kogoś, zachęcając do powtórzenia nowego gestu lub dźwięku. W ten sposób powstaje improwizacja.

6. SPOSOBY WYRAŻANIA UCZUĆ:

Prowadzący dzieli grupę na trzy podgrupy. Każda z nich otrzymuje zadanie, które ma wykonać na zasadzie „burzy mózgów” wypisując na kartkach swoje zdanie:

1. Co dzieje się z moim ciałem, gdy doświadczam różnych uczuć?

2. Jak zmienia się moja twarz, gdy doświadczam różnych uczuć?

3. Dlaczego uczucia są ważne?

Po ukończonym zadaniu, każda grupa prezentuje efekty swojej pracy.

7. LINA:
Stajemy w kręgu. Wyobrażamy sobie, że u naszych stóp leży gruba, okrętowa lina, która symbolizuje wszystkie nasze złości i przykre emocje. Prowadzący łapie linę i podaje najbliższej osobie, ta podaje kolejnej itd. Wreszcie gdy wszyscy trzymają linę, podnosimy ją do góry i wyrzucamy daleko za siebie.

8. TANIEC: EKSPRESJA RUCHOWA do utworu „Taniec w słońcu” zespołu Kombi

Uczestnicy otrzymują apaszki lub wstążki i w dowolny sposób poruszają się do muzyki, kołysząc wstążkami, jakby im towarzyszyli. Gdy w tańcu się spotkają dwie osoby składają sobie ukłon uznania

9. PREZENT:

Uczestnicy siedzą w kręgu. Zaczynając od osoby prowadzącej, każdy ofiaruje partnerowi siedzącemu po lewej stronie „prezent”, np.

• Życzenie zaczynające się na pierwszą literę jej imienia, np. Szczepanowi życzymy szczęścia,

10. DOKOŃCZ ZDANIE:

Jestem szczęśliwa, bo...

11. POŻEGNANIE: ISKIERKA PRZYJAŹNI

ZAJĘCIA II: CZASEM WPADAM W ZŁOŚĆ

CEL ZAJĘĆ:

• Uczenie rozpoznawania uczuć i nazywania ich,

• Odreagowanie negatywnych emocji.

• Wyrażanie własnych uczuć,

• Poznanie różnych sposobów radzenia sobie z przykrymi uczuciami np. złością.

1. TANIEC: ZORBA

Uczestnicy stają w kręgu chwytają się za ramiona. Do rytmu muzyki wykonują przeplatankę:

prawa noga przed lewą,

lewa noga w bok,

prawa noga za lewą,

lewa noga w bok itd…

2. ŁUBUDU BUM, BUM,BUM

Grupa staje w kręgu, ramię przy ramieniu. Pierwszy uczestnik staje pośrodku. Osoba ze środka podchodzi do jednej z osób stojących w kręgu i wypowiada jedno z czterech słów: „na lewo”; „na prawo”; „na wprost” lub „pośrodku”. Potem dodaje: „Łubudu bum, bum, bum”. Osoba musi udzielić poprawnej odpowiedzi zanim osoba ze środka skończy mówić: „Łubudu bum, bum, bum”. Poprawną odpowiedzią „na lewo” jest podanie imienia osoby stojącej po jej lewej stronie. Jeśli polecenie brzmiało „na prawo”, trzeba podać imię osoby stojącej na prawo. Na komendę „na wprost” trzeba odpowiedzieć swoim imieniem, a na „pośrodku” trzeba wymienić osobę ze środka. Jeśli osoba poprawnie odpowie i na czas, osoba ze środka przechodzi dalej i kontynuuje zabawę, a jeżeli się pomyli wchodzi do środka i rozpoczyna zabawę.

3. POGADANKA:

Prowadzący zauważa, że to co zaplanujemy nie zawsze nam wychodzi, pyta co wtedy się dzieje?

WYPOWIEDZI uczestników…

Wpadamy w złość.

Przekonuje, że złość jest uczuciem, które mają prawo przeżywać i wyrażać. Dzieli się swoim doświadczeniem złości.

4. BURZA MÓZGÓW:

Uczestnicy podają własne definicje pojęcia ZŁOŚĆ. Propozycje zapisują na dużym arkuszu. Mówią, które z określeń najbardziej im odpowiada.

5. PRACA W GRUPACH - ZDANIA NIEDOKOŃCZONE:

Prowadzący dzieli grupę na mniejsze 4-osobowe grupki, którym rozdaje arkusze papieru i pisaki. W grupach uczestnicy kończą zdania:

wpadam w złość, gdy ...;

kiedy jestem zła używam słów ...;

wtedy zachowuję się...

Prezentacja i omówienie prac grup.

Prowadzący uświadamia uczestnikom, że wszyscy mamy prawo do przeżywania wszelkich emocji, są one amoralne (nie są ani dobre ani złe); ważne jest to, co zrobimy z nimi, pod ich wpływem.

6. TANIEC: ROBOTÓW do melodii FUNKY TOWN (Lips Incorporated)

Uczestnicy stają w rozsypce i wyobrażają sobie, że są stalowymi robotami. Każdy wykonuje w rytm muzyki taniec robota.

7. NAMALUJ SWOJĄ ZŁOŚĆ
Prowadzący rozdaje uczestnikom kartki oraz kredki i farby. Prosi, by przypomnieli sobie sytuacje, gdy byli źli i na kartkach papieru, by namalowali "swoją złość", tworzymy galerię prac - omówienie.

8. WSZYSCY KTÓRZY:

Wszyscy siedzą na krzesełkach, których jest o jedno mniej niż uczestników. Prowadzący stoi w środku i podaje hasło zaczynające się od słów „wszyscy którzy....

..... mają zielone oczy,

..... mają ciemne włosy,

..... mają brata,

..... chodzą do piątej klasy, itp.

zmieniają się miejscami. Na hasło uczestnicy, których to dotyczy, wstają i szybko szukają dla siebie miejsca, osoba ze środka wykorzystuje sytuację i siada na wolnym miejscu. Osoba, która została bez miejsca wymyśla hasło, jeśli ma trudności, prowadzący pomaga.

9. RUNDKA KOŃCOWA:

Dzisiaj nauczyłam się....

10. POŻEGNANIE: ISKIERKA PRZYJAŹNI

ZAJĘCIA III: UWAGA GROZI WYBUCHEM

CEL ZAJĘĆ:

• Umiejętność radzenia sobie z emocjami

• Odreagowanie negatywnych emocji.

• Wyrażanie własnych uczuć,

• Poznanie różnych sposobów radzenia sobie z przykrymi uczuciami np. złością.

1. POWITANIE - ISKIERKA

2. ZABAWA "KTO TEŻ":
Osoba pytająca nie ma swojego miejsca w kręgu, stoi w środku. Po zadaniu pytania uczestnicy, którzy twierdząco na nie odpowiedzieli, wstają i szybko zmieniają miejsce. Osoba, dla której zabrakło miejsca, wymyśla następne pytanie, np. kto też lubi się śmiać, kto też chce mieć dobrych przyjaciół, kto też czasem się boi.

3. MINI WYKŁAD:
Prowadzący wyjaśnia, że przeżywanie i wyrażanie złości ma duże znaczenie. Przeżywając złość otrzymujemy informację, że coś nas frustruje lub przeraża. Zdawanie sobie sprawy , ze coś nas złości oznacza, że czegoś się boimy, lub czegoś nie chcemy robić. Często złość daje nam energię do działania. Prowadzący mówi, że nagromadzona złość może wybuchnąć. Wybuch ten może zrobić komuś krzywdę. Pokazuje nadmuchany balon, który symbolizuje człowieka, powietrze w środku to złość. To, że powietrze jest w środku nie jest dla nikogo złem, tylko osoba, która je dusi w sobie może się źle czuć. Powietrze można spokojnie wypuścić pomagając sobie lub pozwolić, by nasza złość wybuchła. Prosi jedno dziecko, by przekuło balon. Wybuch balonu może kogoś skrzywdzić.

4. TANIEC: LIVING ON MY OWN (Freddy Mercury)

Uczestnicy na polecenia prowadzącego improwizują taniec.

Prowadzący wydaje polecenia odnośnie do tańca:

• tańczą tylko ręce,

• plecy,

• nogi,

• biodra,

• tylko ręce i plecy,

• tylko nogi i biodra,

• tańczy całe ciało,

5. BURZA MÓZGÓW:
Uczestnicy na dużym arkuszu wypisują swoje propozycje rozładowywania złości, które są omawiane na forum grupy. Prowadzący wyjaśnia, że gdy nie możemy zmienić jakiejś sytuacji ,możemy opowiedzieć o swoich uczuciach komuś, kto w sytuację nie jest zaangażowany, albo zrobić coś przez co „wypuścimy” powietrze, np. pobiegać lub skopać ogródek, albo zrelaksować się słuchając muzyki.

6. ZABAWA „PODAJ BALON”: Uczestnicy siedzą w dwóch rzędach na podłodze twarzą do siebie tak blisko, by ich nogi się stykały, są dobrani parami. Prowadzący podaje pierwszej parze balon między stopy. Zadaniem uczestników jest przeniesienie balonu stopami aż do końca rzędu. Należy uważać, by zbyt mocno nie ściskać balonu, bo może pęknąć. Gdy balon upadnie na ziemię zabawę rozpoczynamy do nowa.

7. TANIEC MEDYTACYJNY do melodii Vredesdans
   Uczestnicy stoją w kole z ugiętymi rękami stykają się dłońmi. Do rytmu muzyki rozpoczynają prawą nogą krok w kierunku tańca następnie dostawiają lewą nogę i robią ugięcie na nogach. Potem prawą nogą robią krok do przodu, dostawiają lewą i robią ugięcie. Kolejno robią krok w lewo i wykonują te same kroki, a na końcu w tył. Tak tańczą do zakończenia melodii. Prowadzący może zaproponować uczestnikom, by zamknęli oczy, spróbowali zapomnieć o kłopotach i pomyśleli o czymś przyjemnym, o tym co sprawia im radość.
   Po tańcu uczestnicy mogą opowiedzieć o czym myśleli, dokąd powędrowała ich wyobraźnia.

8. ZABAWA „BALONOWA BITWA” do utworu MARSZ
TURECKI (Rondo alla turca) a-moll Wolfgang Amadeus Mozart:
Każdy uczestnik otrzymuje napompowany balon. Maluje na nim wykrzywioną złością twarz, a następnie przymocowuje go do patyka. Przy pomocy tych balonów stoczą teraz ze sobą walkę najpierw jeden na jeden, a potem wszyscy przeciwko wszystkim. Prowadzący czuwa, by bitwa rozgrywała się jedynie pomiędzy balonami, nie wolno w jej trakcie używać kijków, na których zostały one osadzone!

9. RELAKSACJA:
Prowadzący czyta tekst reszta wykonuje to, co słyszy:
Robię wdech i wiem, że jest we mnie złość.
Robię wydech i wiem, że ta złość jest ze mną.
Robię wdech i wiem, że ta złość jest nie przyjemna.
Robię wydech i wiem, że to uczucie minie.
Robię wdech i jestem spokojna.
Robię wydech i mam dość siły, by zatroszczyć się o moje uczucia.

10. POŻEGNANIE: ISKIERKA PRZYJAŹNI

ZAJĘCIA IV: ZE ZŁOŚCIĄ SOBIE PORADZĘ

CEL ZAJĘĆ:

• Umiejętność radzenia sobie z emocjami

• Odreagowanie napięć

• Wyrażanie własnych uczuć,

• Poznanie różnych sposobów radzenia sobie z przykrymi uczuciami np. złością.

1. POWITANIE: ISKIERKA PRZYJAŹNI

2. START RAKIETY

Na powitanie cała grupa startuje rakietą. Uczestnicy stoją wokół stołu:

• bębnią palcami po blacie stołu, najpierw cicho i powoli, a potem coraz szybciej i głośniej;

• uderzają płaskimi dłońmi o stół albo klaskają, również z natężającą się głośnością i we wzrastającym tempie;

• tupią nogami, także tutaj zaczynając cicho i powoli, a potem coraz głośniej i szybciej;

• cicho naśladują brzęczenie owadów, przechodzące aż do bardzo głośnego wrzasku;

• hałas i szybkość wykonywanych ruchów stopniowo wzrastają, uczestnicy wstają gwałtownie ze swoich miejsc, wyrzucają z głośnym wrzaskiem ramiona do góry — rakieta wystartowała.

Powoli siadają na swoich miejscach, ruchy uspo­kajają się. Hałas przebrzmiewa, słychać już tylko cichutkie brzęczenie owadów, które stopniowo zanika, aż wszystko ucichnie — rakieta zni­kła za chmurami.

3. KIEDY JESTEM WŚCIEKŁY

Grupa siedzi w kole. uczestnicy wypowiadają po kolei swoje imię i poka­zują, co robią, kiedy są wściekle, na przykład:

—Nazywam się Karolina. Kiedy jestem wściekła, robię tak:

lewą ręką wykonuje ona taki ruch, jakby chciała uderzyć.

—Nazywam się Ola.. Kiedy jestem wściekła, robię tak:

prawą nogą wykonuje on taki ruch, jakby chciał kopnąć.

—Nazywam się Iza. Kiedy jestem wściekła, robię tak:

uderza ściśniętymi w pięści dłońmi w obie skronie. Itd.

4. TANIEC: KACZUSZKI

5. ZABAWA „PAPIEROWA WOJNA”
Prowadzący dzieli grupę na dwie mniejsze grupki, które walczą przeciwko sobie kulami, które zrobiły z gazet. Każda grupa ma wyznaczony teren walki. Po upływie ustalonego czasu każdy zespół sprawdza ilość kul na swoim polu. Grupa, która ma mniej kul na swoim polu wygrywa.
Zasady gry ustalamy przed rozpoczęciem „wojny”.
Warianty gry:
rzucamy kule na siedząco,
rzucamy tylko prawą ręką,
rzucamy tylko przez plecy,
rzucamy między nogami

6. DARCIE PAPIERU:
Uczestnicy biorą kawałki gazet i drą je tak jak chcą, na drobne kwadraciki. Kiedy każdy ma już kupkę podartych kwadracików może nimi obsypać osobę po prawej swojej stronie lub siedzącą naprzeciwko.

7. TANIEC: muzyczna improwizacja do melodii RENDVOUS VOUS Jean Michelle Jare

Uczestnicy improwizują tańcząc taniec wygrywającego

8. MOWA CIAŁA:
Prowadzący dzieli grupę na dwuosobowe grupki, rozdaje im kartki z napisanym słowem, które oznacza jakiś stan emocjonalny: wystraszony, obrażony, wściekły, smutny, wesoły, zły, grupy mają za zadanie pokazać wylosowany stan emocjonalny. Na koniec we wspólnej rozmowie dyskutujemy na temat tego, po czym można zidentyfikować różne stany emocjonalne. Jakie uczucia są łatwiejsze do pokazania i do rozpoznania? Jakie uczucia są w podobny sposób wyrażane i jak ich nie pomylić?

9. DYSKUSJA:
Wspólnie zastanawiamy się, co można zrobić z własną złością, gdy nas dopadnie, jak odreagować napięcie, aby inni przez nas nie cierpieli.

10. POŻEGNANIE: ISKIERKA PRZYJAŹNI

PROGRAM PROFILAKTYCZNY

Nie chcemy być agresywni

mgr Marola Polasik

mgr Anna Zalewska

Szczecinek 2005

SPIS TREŚCI

Wstęp..................................................................................s.3

Idea wiodąca programu.....................................................s.4

Cele programu...................................................................s.6

Treści kształcenia i wychowania w programie.................s.7

Procedury osiągania celów.............................................s.11

Przykładowy scenariusz zajęć.........................................s.14

Ewaluacja programu......................................................s.15

WSTĘP

W życiu współczesnej szkoły narasta poczucie bezradności wobec narastającego i coraz częściej spotykanego zjawiska agresji i przemocy wśród uczniów. Powszechna dotąd zasada współpracy i wzajemnej pomocy coraz częściej bywa zastąpiona zasadą wymuszania i używania siły. Powstaje komunikacja oparta na zdobywaniu przewagi przez silniejszego i wymuszaniu uległości, a na korytarzach szkół obserwujemy niepożądane zachowania, wyzwiska i przekleństwa. Obserwujemy przemoc fizyczną, przepychanki, bójki, a także szantaż. W klasach pojawiają się coraz bardziej agresywni uczniowie oraz samotnicy, których głęboka izolacja społeczna wynika z braku poczucia przynależności. Istnieje wiele powodów, dla których uczniowie nie uczą się prawidłowych zachowań społecznych - brak wiedzy, niewystarczająca ilość ćwiczeń, nieodpowiednie wzmacnianie takie jak pochwała, aprobata zachęta. oraz reakcje emocjonalne, które blokują stosowane umiejętności. Nieregularne, sporadyczne nauczanie - omawianie alternatywnych zachowań lub mówienie uczniom jak mają się zachować - jest niewystarczające. Niniejszy program został opracowany w celu wdrożenia odpowiednich procedur przyswajania tych umiejętności przez dzieci. Powstał on na bazie metody „Trening zastępowania agresji” Arnolda Goldsteina znanej i wykorzystywanej już przez polskich pedagogów.

IDEA WIODĄCA PROGRAMU

Program ten ma na celu nauczenie młodych ludzi umiejętności potrzebnych im do rozwiązywania problemów występujących w ich codziennym życiu, asertywnego radzenia sobie w sytuacjach , które mogą być dla nich trudne i stresujące oraz zapewnienia szczęścia i zadowolenia w relacjach interpersonalnych. Złość , przemoc u dzieci i młodzieży pojawiają się najczęściej wtedy, gdy któraś z ich potrzeb jest niezaspokojona. Aby zwalczyć agresywne zachowania - należy najpierw poznać przyczyny ich powstawania i nauczyć dzieci rozpoznawania owych przyczyn u siebie. W minimalizowaniu skutków każdego problemu istotne są działania profilaktyczne. Dążenie do ograniczania rozmiarów agresji należy rozpocząć od kształtowania sfery emocjonalnej u dzieci i młodzieży. Ważna jest umiejętność poznawania siebie nawzajem, budowania wzajemnego zaufania, zdolności empatyczne, wzrost pewności siebie.

Stan napięcia i ogólnego podrażnienia sprawia, że u dzieci dochodzi do agresywnego odreagowania. Aby takim sytuacjom zapobiegać, zajęcia przewidziane w programie uczą panowania nad własną złością i kontrolowania własnych zachowań i reakcji w stosunku do innych osób. Aby minimalizować skłonność do agresywnych zachowań - należy budować u dzieci silną osobowość i poczucie własnej wartości, które są warunkiem pozytywnego rozwoju społecznego, prawidłowych kontaktów społecznych, a także przyjmowania odpowiedzialności za własne działania. W czasie zajęć dzieci powinny nauczyć się wzajemnych pozytywnych interakcji, a nie współzawodniczyć ze sobą we wrogiej atmosferze. Dostarczone doświadczenia umożliwią umiejętność współdziałania w grupie oraz nauczą przestrzegania norm grupowych. Efektem pracy nad nawiązaniem i rozwijaniem pozytywnych kontaktów jest pojawienie się pozytywnych uczuć w stosunku do siebie nawzajem oraz przygotowanie podłoża do konstruktywnego rozwiązywania konfliktów.

Nauczenie umiejętności prospołecznych daje uczniom szkoły podstawowej możliwość odniesienia sukcesów zarówno w sytuacjach hipotetycznych, jak i rzeczywistych warunkach oraz zapewnia poczucie równowagi w realizacji programów kierowania zachowaniem. Uczestniczenie w zajęciach stwarza uczniom możliwość budowania alternatywnych , społecznie akceptowanych zachowań.

Niniejszy program służy głównie działalności profilaktycznej i terapeutycznej i będzie realizowany w formie zajęć pozalekcyjnych z wybraną grupą uczniów z klasy II i III.

CELE PROGRAMU

Głównym celem programu jest minimalizowanie i eliminowanie zachowań sygnalizujących agresję , przejawianych przez dzieci w młodszym wieku szkolnym oraz nabywanie przez nich umiejętności prospołecznych i wzrost poziomu uspołecznienia.

Cele szczegółowe:

• eliminowanie zachowań patologicznych;

• kształcenie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych;

• uczenie się lepszego rozumienia siebie i innych;

• budowanie poczucia własnej wartości i silnej tożsamości;

• nawiązywanie pozytywnych interakcji społecznych;

• rozpoznawanie i nazywanie własnych i cudzych uczuć;

• rozpoznawanie przyczyn agresji;

• opanowanie i przezwyciężanie zachowań agresywnych.

TREŚCI KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA W PROGRAMIE

TREŚCI	UMIEJĘTNOŚCI
1. Uczenie się lepszego rozumienia siebie samych i innych 2. Budowanie poczucia własnej wartości i silnej tożsamości 3. Nawiązanie pozytywnych interakcji	Dzieci: -poznają sposoby nawiązywania przyjaznych kontaktów za pomocą gestów; -będą potrafiły rezygnować ze swojego punktu widzenia i przejmować inne stanowiska; -nauczą się lepiej rozumieć siebie nawzajem; -nauczą się poznawać nawzajem, określać innych i siebie samych. -nauczą się dostrzegać w sobie pozytywne cechy, własną wartość; -będą potrafiły dostrzegać pozytywne cechy innych osób; -będą pomagały innym w kłopotach; -będą zwracały uwagę na fakt, iż każdy człowiek posiada pozytywne i negatywne cechy; -będą umiały przedstawić w formie plastycznej swoje pozytywne i negatywne uczucia; -uświadomią sobie, że nawet agresywne osoby przejawiają pozytywne uczucia; -będą przejawiały tendencje do wyboru zachowań akceptowanych społecznie; -nauczą się podporządkować regułom i normom oraz poleceniom wydawanym przez osobę kierującą; -będą potrafiły współdziałać w zespole; nauczą się zapobiegać zamykaniu się w sobie, kumulowaniu złości i agresji; -nauczą się rozładowywać napięcie u siebie i innych; -będą wiedziały, że każdy ma równe prawa i swoje potrzeby, z którymi należy się liczyć; -będą potrafiły przełamywać złość, przepraszać;
Dostrzeganie, rozpoznawanie i nazywanie własnych oraz cudzych uczuć. Rozpoznawanie zachowań agresywnych 2. Rozpoznawanie przyczyn agresji	-będą umiały rozpoznać i nazywać własne oraz cudze uczucia; -uświadomią sobie, że za własne postępowanie i wybór ponosi się odpowiedzialność; -nauczą się kontrolować swe uczucia; -będą umiały spokojnie wyrażać krytyczne zdanie wobec zachowania drugiej osoby i przyjąć krytykę bez obrażania się; -nauczą się pokonywać przeszkody bez używania przemocy; -nauczą się sterować grupą oraz podporządkowywać się innym, gdy sytuacja tego wymaga; -będą potrafiły wyrazić odczucia rodzące się na skutek stawiania oporu bądź ataku; -uświadomią sobie przyczyny zachowań agresywnych, stanów wściekłości; -będą podejmować próby przezwycię- żania konfliktów i nieporozumień;
Pokojowe rozwiązywanie konfliktów 2. Opanowanie i przezwyciężanie zachowań agresywnych	-poznają sposoby przezwyciężania zatargów; -będą umiały rozpoznać źródło kon- fliktów; -uświadomią sobie szkodliwość negatywnych zachowań; nauczą się pokojowo rozwiązywać konflikty bez stosowania agresji; -będą potrafiły przeforsować swój pomysł, punkt widzenia za pomocą argumentacji, bez wywierania presji; nauczą się akceptować decyzje innych; -będą potrafiły zespołowo szukać trafnych decyzji; -będą umiały przezwyciężać napięcia i odreagować je; -będą skłonne do godzenia się ze skłóconymi osobami; -będą kontrolowały swe słowne wyrażenia; -będą umiały podporządkować się normom, umowom, przyjętym w grupie; -nauczą się kontrolować własne zachowanie; -nauczą się pracować nad sobą.

W czasie realizacji programu przewidziano trenowanie następujących umiejętności:

• Proszenie o pomoc

• Udzielanie wskazówek

• Przekonywanie innych

• Wyrażanie swoich uczuć

• Radzenie sobie z czyimś gniewem

• Radzenie sobie ze strachem

• Praktykowanie samokontroli

• Obrona swoich praw

• Reagowanie na zaczepki

• Unikanie kłopotów z innymi

• Unikanie bójek

• Przezwyciężanie zakłopotania

• Radzenie sobie z pominięciem

• Przygotowanie się do trudnej rozmowy

• Radzenie sobie z presją grupy

• Podejmowanie decyzji

• Rozumienie czyichś uczuć

• Wyrażanie sympatii i miłości

• Pomaganie innym

• Skarżenie się

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW W PROGRAMIE

Warunki realizacji programu

Przedstawiony program realizowany będzie dwa razy w tygodniu w formie zajęć pozalekcyjnych. Grupa dzieci będzie liczyła od 6 do 10 osób. W czasie zajęć dzieci będą uczyły się sposobów na lepsze porozumiewanie się z rówieśnikami, nauczycielami, rodziną. Zajęcia będą polegały przede wszystkim na uczeniu się, ćwiczeniu i modelowaniu właściwego postępowania według poznanych i ustalonych kroków. Uczniowie mają za zadanie wybrać i ustalić jakiej umiejętności chcą nauczyć się na zajęciach. Następnym krokiem będzie wybór aktorów i przygotowanie przez nich scenek do odegrania.

W zakresie tematycznym programu zawarte są następujące działania:

1. Trening Umiejętności Prospołecznych - uczy, co i jak należy robić, aby nabywać umiejętności potrzebne w życiu;

2. Trening Kontroli Złości - uczy czego nie należy robić - redukować złość;

3. Trening Wnioskowania Moralnego - uczy, w jakim celu stosować umiejętności.

Procedury treningu opierają się na czterech bezpośrednich regułach nauczania:

• Modelowanie;

• Odgrywanie ról;

• Informacje zwrotne;

• Transfer umiejętności.

Uczniowie poprzez odgrywanie ról i postępowanie według ustalonych kroków uczą się jak należy postępować. Powyższe procedury stosowane są do nauczania zachowań, od zdolności szkolnych do umiejętności przydatnych w sporcie, życiu codziennym i w sytuacjach rodzinnych.

Metody i formy pracy zalecane przy realizacji programu

W prezentowanym programie zastosowano metody aktywne. Są to metody, których założeniem jest zaangażowanie osób uczących się w proces dydaktyczny. Można je podzielić na:

• Rozwijające umiejętność krytycznego myślenia, a więc analizowania, oceniania i wyciągania wniosków;

• Nastawione na emocje, przeżywanie i działanie;

• Wykorzystujące proces podejmowania decyzji, umiejętność dyskusji.

Stosowanie metod aktywnych prowadzi do:

• Możliwości motywowania uczniów do działania;

• Umiejętności współpracy i komunikacji w grupie;

• Możliwości rozwijania twórczego myślenia.

Przykłady metod aktywnych stosowanych w programie:

DRZEWKO DECYZYJNE - uzupełnianie arkusza z „drzewkiem” z wpisywanym zagadnieniem (problemem). Na gałęziach uczniowie wpisują rozwiązania. Liczba gałęzi zależy od proponowanych wariantów. Następnie określa się wartości i cele jakie zamierzamy osiągnąć.

DRAMA - umożliwia naukę przez zabawę i działanie. W programie zastosowano kilka technik dramowych: „Stop - klatka”, „Wejście w rolę”, „Inscenizacja improwizowana”.

BURZA MÓZGÓW - metoda ta jest przykładem twórczego rozwiązywania problemów. Dzieci wypowiadają się i podają swoje propozycje na temat problemu i propozycji jego rozwiązań.

METODA HIERARCHIZACJI - pracując indywidualnie lub w grupach uczestnicy ustalają czynniki będące odpowiedzią na postawione pytanie, a następnie uszeregowują i wpisują według ważności zaczynając od najważniejszego.

Formy pracy zastosowane w programie

W programie wykorzystano formy pracy według klasyfikacji R. Więckowskiego (1993).

Praca zbiorowa jednolita - ma na celu stworzenie sytuacji problemowej i postawienie określonych problemów oraz ich wyjaśnianie przy zbiorowym wysiłku wszystkich dzieci. Inspirowanie dzieci do wypowiedzi przyczynia się do rozwoju umiejętności dyskutowania i rozwoju aktywności poznawczej.

Praca grupowa - zostaje tu wyzwolona aktywna działalność ucznia. Przynależność do grupy daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, stwarza możliwość doskonałego opanowania umiejętności przewidywanych przez wymogi programu. Współpraca w grupie ułatwia współżycie i zacieśnia więzy między dziećmi.

Praca indywidualna jednolita - uczniowie podejmują próbę samodzielnego rozwiązywania problemu najczęściej ustalonego w toku aktywności zbiorowej. Ma na celu wdrożenie wszystkich dzieci do samodzielnego wysiłku intelektualnego.

PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ ZAJĘĆ

Temat zajęć: Radzenie sobie ze swoją złością

Cele: Wdrażanie uczniów do radzenia sobie z przejawami agresji, umiejętność komunikowania się ze sobą, wdrażanie do prawidłowego funkcjonowania w grupie

Metody: poszukująca, podająca, praktycznego działania, drzewko decyzyjne, drama

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie dzieci, zaproszenie do koła, wyjaśnienie tematu zajęć

2. Przywitanie iskierką przyjaźni

3. Zabawa „Mowa ciała” - pokazywanie przez dzieci stanów emocjonalnych: strach, złość, smutek, radość itd. na podstawie otrzymanych karteczek. Pozostali uczniowie odgadują zaprezentowane uczucia.

4. Dyskusja na temat tego po czym można zidentyfikować różne stany emocjonalne.

5. Rozmowa z dziećmi na temat sytuacji kiedy się zezłościły.

6. Odgrywanie scenek według ustalonych kroków.

KROKI:

Zatrzymaj się i policz do dziesięciu

Pomyśl o możliwościach wyboru

-Powiedz tej osobie dlaczego jesteś zły

-Na dany moment odejdź

-Wykonaj ćwiczenie relaksacyjne

Zrealizuj swój najlepszy wybór

7. Omówienie obejrzanych scenek, ocena gry pierwszego i drugiego aktora, ocena całej scenki.

8. Praca plastyczna - Moja wizytówka - uzupełnianie kwiatka wykonanego przez dzieci swoimi pozytywnymi i negatywnymi cechami.

9. Podsumowanie zajęć, pożegnanie „Iskierką przyjaźni”

EWALUACJA PROGRAMU

Końcowym etapem realizacji programu będzie ewaluacja, czyli sprawdzenie i ocenienie działań i osiągnięć uczniów.

Do ewaluacji programu „Nie chcemy być agresywni” służyć będą kwestionariusze „Raportu Doskonalenia Umiejętności Społecznych”,w których uczniowie po każdym zajęciu opisują , co zdarzyło się podczas ćwiczenia danej umiejętności, jakie kroki podjęli w trakcie ćwiczeń i jakie osiągnęli efekty.

Jednym z etapów ewaluacji będzie również wypełnienie „Kwestionariusza Umiejętności Społecznych”. W kwestionariuszu wyszczególnione są pewne umiejętności. Na pierwszych zajęciach przy każdej z umiejętności dzieci mają za zadanie zaznaczyć w skali od 1 do 5 w jakim stopniu mają opanowaną daną umiejętność. Kwestionariusz jest wypełniany po raz kolejny na jednych z ostatnich zajęć. Na podstawie arkusza „Podsumowanie Kwestionariusza Umiejętności Społecznych” możemy dowiedzieć się w jakim stopniu, lub czy w ogóle dana umiejętność została opanowana.

Stopień osiągnięcia założonych celów będzie można ustalić również na podstawie zachowań dzieci, ich postaw wobec samych siebie i innych oraz stosunków emocjonalnych i społecznych panujących w grupie.

PRAWA I OBOWIĄZKI UCZNIA

scenariusz lekcji wychowawczej w klasie IV

Cel główny:

Uczeń zna swoje prawa i obowiązki.

Cele szczegółowe:

• rozumie potrzebę ustalania praw i obowiązków oraz przestrzegania ich,

• potrafi nazwać dokument, w którym zapisane są prawa i obowiązki ucznia,

• wskazuje zależność między prawami a obowiązkami,

• zaznajamia się z osobami i instytucjami, do których może się zwrócić
  o pomoc w przypadku łamania praw.

Czas trwania zajęć:

2 godziny lekcyjne

Metody, techniki i formy pracy:

• problemowe aktywizujące - gra dydaktyczna: prawo, czy obowiązek, dyskusja, gra dydaktyczna: tak - nie.

• zabawa - w ruchu drogowym każdy robi to, co chce,

• mini ankieta,

• praca w grupach,

• praca zbiorowa,

• praca indywidualna

Temat I - Poznajemy prawa i obowiązki ucznia

Przebieg lekcji:

1. Powitanie, zajęcie miejsc przez uczniów, zapoznanie z tematem zajęć.

2. Przypomnienie najważniejszych praw dziecka
   /na poprzednich godzinach wychowawczych uczniowie zapoznali się
   z Prawami Dziecka wg J. Korczaka oraz Prawami Dziecka wg Konwencji o Prawach Dziecka/.

3. Zabawa w uczestników ruchu drogowego
   /uczniowie wyobrażają sobie, że są uczestnikami ruchu drogowego: pieszymi, rowerzystami, kierowcami samochodów, w pewnym momencie przestają obowiązywać jakiekolwiek zasady ruchu drogowego i każdy może zachowywać się na drodze tak jak chce, uczniowie wychodzą na środek, zamykają oczy i udając wybranych przez siebie uczestników ruchu drogowego poruszają się po klasie/.

4. Dyskusja na temat konieczności określania praw i obowiązków
   /dyskusja ta jest naturalną konsekwencją zakończonej zabawy - poprzedzają ją pytania:

• czy podobała się wam zabawa,

• czy łatwo było poruszać się po drodze,

• co wam przeszkadzało,

• czy w tym ruchu drogowym czuliście się bezpiecznie/.

5. Dokumenty, w których zapisane są prawa i obowiązki
   /uczniowie wymieniają Kodeks Drogowy, poznany na wcześniejszych lekcjach Statut Szkoły oraz Konstytucję/.

6. „Prawo, czy obowiązek” - ułożenie zbioru praw i obowiązków ucznia
   z podanej rozsypanki - załącznik nr 1
   /uczniowie kolejno podchodzą do biurka, na którym rozłożone są karteczki, losują jedną z nich, głośno czytają jej treść i decydują czy jest to prawo, czy obowiązek i zgodnie z podjętą decyzją przypinają karteczkę do tablicy podzielonej na dwie części: prawa ucznia i obowiązki ucznia; po wylosowaniu wszystkich karteczek następuje ponowne głośne odczytanie utworzonego zbioru praw i zbioru obowiązków oraz przypięcie na gazetce klasowej wydrukowanych praw ucznia i obowiązków ucznia; poinformowanie uczniów, gdzie mogą szukać pomocy w przypadku naruszenia praw ucznia/ - załącznik nr 2.

7. Podsumowanie - gra dydaktyczna: „tak - nie”
   /uczniowie wybierają spośród siebie trzy osoby, które będą reprezentować całą klasę w konkursie ze znajomości praw i obowiązków ucznia, wybrane osoby wychodzą na środek i kolejno losują kartki z poprzedniej rozsypanki uzupełnione dodatkowymi sformułowaniami:

• Wolno mi bez opieki nauczyciela korzystać z boiska szkolnego;

• Mam prawo rozmawiać na lekcji przez telefon komórkowy;

• Mogę opuszczać lekcje bez usprawiedliwienia;

• Nie muszę zmieniać obuwia;

• Muszę uczestniczyć we wszystkich zajęciach pozalekcyjnych;

• Koniecznie muszę uczyć się religii;

• Mogę niegrzecznie odzywać się do kolegów;

• Mogę wyjść ze szkolnej dyskoteki nie zgłaszając tego faktu opiekunowi;

• Powinienem wykonywać tylko polecenia nauczycieli

• Mogę niszczyć zieleń poza szkołą;

• Nie muszę szanować sprzętu szkolnego.

Odczytują głośno treść wylosowanej kartki i odpowiadają czy to prawda; każdą poprawną odpowiedź klasa nagradza brawami; zwycięzca otrzymuje tytuł klasowego eksperta w dziedzinie znajomości praw i obowiązków ucznia/ - załącznik nr 1.

8. Podanie pracy domowej
   /uczniowie mają zastanowić się jakie kon-sekwencje niesie łamanie praw i niewywiązywanie się z obowiązków/.

9. Podziękowanie i zakończenie zajęć.

Temat II - Nagrody i kary, czyli czego mogę się spodziewać. /następna godzina wychowawcza/

Załącznik nr 1

Mogę bezpłatnie korzystać z zajęć organizowanych
i prowadzonych przez szkołę.

Mogę bezpłatnie korzystać z pomieszczeń szkolnych, urządzeń, sprzętu
i pomocy naukowych oraz księgozbioru bibliotecznego.

Powinienem mieć zapewnione bezpieczne i higieniczne warunki nauki.

Powinienem mieć prawidłowo zorganizowany proces kształcenia, zapewniający rozwój moich uzdolnień
i zainteresowań.

Ocena moich osiągnięć powinna być systematyczna, jawna
i sprawiedliwa.

Należy mi się ochrona i poszanowanie własnej godności.

Mogę zgłaszać dyrektorowi szkoły i swojemu wychowawcy niezadowolenie z osiągniętych wyników i wnioskować
o ponowne ich ustalenie.

Mam prawo do dodatkowej pomocy nauczyciela
w przypadku, gdy nie radzę sobie z opanowaniem materiału programowego.

Mogę uczyć się religii.

Mogę swobodnie wyrażać swoje myśli i przekonania.

Mogę bezpłatnie korzystać z poradnictwa pedagoga
i psychologa.

Wolno mi swobodnie zrzeszać się w organizacjach dziecięcych i młodzieżowych legalnie działających
w szkole.

Wolno mi organizować imprezy klasowe i szkolne pod opieką wychowawcy.

Mogę korzystać z indywidualnego nauczania w domu,
gdy zachodzi taka potrzeba.

Mogę uzyskać pomoc w nauce.

Muszę przestrzegać zasad kultury współżycia
w odniesieniu do kolegów, nauczycieli i innych pracowników szkoły.

Powinienem systematycznie uczęszczać na zajęcia lekcyjne, nie spóźniać się na lekcje oraz przynosić wszystkie niezbędne przybory szkolne.

Muszę uczyć się systematycznie, aktywnie uczestniczyć
w zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych organizowanych przez szkołę, rozwijać swoje uzdolnienia i zainteresowania.

Powinienem aktywnie włączać się do życia społecznego
w klasie szkolnej oraz całej zbiorowości uczniowskiej szkoły.

Powinienem sumiennie wykonywać polecenia dyrektora szkoły i innych osób pracujących w szkole - nauczycieli
i wychowawców oraz pracowników obsługi.

Mam obowiązek godnie reprezentować szkołę
w kontaktach z pozaszkolnym środowiskiem społecznym
i przyrodniczym.

Muszę chronić życie i zdrowie własne i innych przed zagrożeniem.

Mam obowiązek troszczyć się o ład i porządek w szkole,
o estetykę pomieszczeń szkolnych.

Muszę szanować sprzęt szkolny oraz wyposażenie klas
i innych pomieszczeń.

Muszę zostawiać wierzchnie okrycia w szatni, zmieniać buty.

Muszę wyłączyć telefon komórkowy w czasie zajęć lekcyjnych.

Muszę pozostać na terenie szkoły podczas przerw.

Muszę usprawiedliwić każdą nieobecność niezwłocznie
po przyjściu do szkoły.

Załącznik nr 2

UCZEŃ MA PRAWO

1. Bezpłatnie korzystać z zajęć organizowanych
   i prowadzonych przez szkołę;

2. Bezpłatnie korzystać z pomieszczeń szkolnych, urządzeń, sprzętu i pomocy naukowych oraz księgozbioru bibliotecznego;

3. Do bezpiecznych i higienicznych warunków nauki;

4. Do prawidłowo zorganizowanego procesu kształcenia, zapewniającego rozwój uzdolnień i zainteresowań;

5. Do systematycznej, jawnej i sprawiedliwej oceny;

6. Do ochrony i poszanowania własnej godności;

7. Zgłaszać dyrektorowi szkoły i swojemu wychowawcy niezadowolenie z osiągniętych wyników i wnioskować
   o ponowne ich ustalenie;

8. Do dodatkowej pomocy nauczyciela w przypadku, gdy nie radzi sobie z opanowaniem materiału programowego;

9. Do nauki religii;

10. Do swobodnego wyrażania swoich myśli i przekonań;

11. Do bezpłatnego korzystania z poradnictwa pedagoga
    i psychologa;

12. Do swobodnego zrzeszania się w organizacjach dziecięcych
    i młodzieżowych legalnie działających w szkole;

13. Do organizowania imprez klasowych i szkolnych pod opieką wychowawcy;
    

14. Do nauczania indywidualnego w domu, gdy zachodzi taka potrzeba;

15. Do uzyskania pomocy w nauce.

UCZEŃ MA OBOWIĄZEK

1. Przestrzegać zasad kultury współżycia w odniesieniu
   do kolegów, nauczycieli i innych pracowników szkoły;

2. Systematycznie uczęszczać na zajęcia lekcyjne, nie spóźniać się
   na lekcje oraz przynosić wszystkie niezbędne przybory szkolne;

3. Uczyć się systematycznie, aktywnie uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych organizowanych przez szkołę, rozwijać swoje uzdolnienia i zainteresowania;

4. Aktywnie włączać się do życia społecznego w klasie szkolnej oraz całej zbiorowości uczniowskiej szkoły;

5. Sumiennie wykonywać polecenia dyrektora szkoły i innych osób pracujących w szkole - nauczycieli i wychowawców oraz pracowników obsługi;

6. Godnie reprezentować szkołę w kontaktach
   z pozaszkolnym środowiskiem społecznym
   i przyrodniczym;

7. Chronić życie i zdrowie własne i innych przed zagrożeniem;

8. Troszczyć się o ład i porządek w szkole, o estetykę pomieszczeń szkolnych;

9. Szanować sprzęt szkolny oraz wyposażenie klas i innych pomieszczeń;

10. Zostawiać wierzchnie okrycia w szatni, zmieniać buty;

11. Wyłączać telefon komórkowy w czasie zajęć lekcyjnych;

12. Pozostać na terenie szkoły podczas przerw;

13. Usprawiedliwić każdą nieobecność niezwłocznie
    po przyjściu do szkoły.

Opracowanie: Małgorzata Galan

SCENARIUSZ GODZINY WYCHOWAWCZEJ

„POZNAJMY SIĘ LEPIEJ”

(do przeprowadzenia na pierwszej godz. wychowawczej w klasie 1.)

Cele: stworzenie okazji do lepszego poznania się, nawiązania bliższych kontaktów, zacieśnienia więzi w grupie;

Pomoce: kartki papieru, duży arkusz papieru, flamastry;

Forma zajęć: praca w grupach, w kręgu;

Przebieg zajęć:

1. Po czynnościach organizacyjnych wychowawca proponuje uczniom ustawienie stolików pod ścianą i ustawienie krzeseł w kręgu. Informuje uczniów, że zajęcia zwykle będą odbywały się w takiej formie i dlatego uczniowie pełniący dyżur będą proszeni o przygotowanie sali przed lekcjami.

2. Klasa zostaje podzielona na trzy grupy, które wspólnie uzupełnią kartki

z niedokończonymi zdaniami:

Lubię, gdy ktoś zwraca się do mnie ................................ Zawsze mogę liczyć na ............................................. Nie umiem żyć bez ................................................... Największe wrażenie zrobił na mnie ...................................... Najchętniej słucham ................................................. Moje ulubione książki .............................................. Mój ulubiony film ................................................... Mój największy sukces ............................................ Mam talent do ......................................... Najlepiej czuję się ................................

3. Następnie grupy przedstawią swoje zapisy (około 2 min. każda grupa)

4. Grupy otrzymają kolejne zadanie, teraz muszą sporządzić listę swoich obaw i lęków:

Nie udało mi się ..................................... Boję się .................................................. Uciekam od ........................................... Nie umiem ............................................. Wolałbym/wolałabym ............................................... Mam nadzieję, że .................................... Złota Rybko, spraw .................................

5. Przedstawiciele grup prezentują swoje zapiski.

6. W kręgu uczniowie rozmawiają o tym, co trudnego było w tym zadaniu.

7. Pod koniec zajęć uczniowie wspólnie z nauczycielem ustalają zasady, które będą obowiązywać na godzinach wychowawczych..

Powstanie kontrakt, który zostaje na duży arkuszu:

KONTRAKT OBOWIĄZUJĄCY NA GODZINACH WYCHOWAWCZYCH ZAWARTY MIĘDZY

UCZNIAMI KL. ... a WYCHOWAWCĄ

1. Jesteśmy dla siebie życzliwi, otwarci, tolerancyjni

(akceptujemy różnicę zdań)

2. Respektujemy wypracowane przez klasę wnioski.

3. Dyskutujemy o problemie.

4. Przychodzimy na lekcje o czasie.

5. Pracujemy na lekcjach z energią, na jaką pozwala nam aktualna forma psychiczna i fizyczna.

6. Słuchamy pełnej wypowiedzi ucznia zabierającego głos.

7. Każdy z nas ma prawo do „równego” udziału w zajęciach.

8. Rozpoczynamy swoje wypowiedzi od „Ja myślę”

Niniejszy kontrakt może być zmieniony na pierwszych lekcjach wychowawczych w nowym roku szkolnym po akceptacji wszystkich uczniów i wychowawcy.

Podpisy:

9. Wychowawca i uczniowie podpisują kontrakt.

autor: Janusz Jaworski

Scenariusz lekcji (godzina do dyspozycji wychowawcy - kl. I)

Temat: Uczeń klientem szkoły - co to znaczy?

I. Główne zagadnienia lekcji:

Nadrzędnym celem tej lekcji jest uświadomienie uczniom, że to właśnie im przede wszystkim zależy na zdobyciu wiedzy. Lekcja rozwija więc podmiotowość ucznia, prowadzi do personalizacji, czyli brania odpowiedzialności za własne życie.

Pomysł zaczerpnąłem z artykułu Hanny Szpryt - Nowickiej pt. „Będąc młodą nauczycielką, wszedł raz do mnie klient...”[Nowa Szkoła 8/2001]

II. Cele operacyjne lekcji:

Uczeń potrafi:

• wyliczyć oczekiwania usługodawcy i klienta;

• wyjaśnić mechanizmy rządzące kupowaniem usługi;

• scharakteryzować sytuację usługodawcy i klienta;

• wykryć analogie między sytuacją handlową a szkolną.

III. Przebieg lekcji:

1. Konkurs na najlepszy slogan reklamujący placówkę usługową (Tu czeka cię najlepsza obsługa! Klient nasz pan! itp.)

2. Analiza dwóch sytuacji:

• marketingowej (rozważane problemy zapisujemy na arkuszach papieru - praca w grupach)

• szkolnej (analizujemy dopiero po omówieniu pierwszej; zapis tematu lekcji)

Sytuacja marketingowa

Sytuacja szkolna

Odpowiadamy na konkretne pytania. I grupa Kiedy człowiek staje się klientem? kiedy chce coś kupić, może to być towar lub usługa. Jaki warunek musi być spełniony, aby człowiek był klientem? musi mieć pieniądze, za towar lub usługę trzeba płacić. Czego oczekuje klient od usługodawcy? kompetencji i profesjonalizmu; wysokiej jakości towaru; miłej obsługi (szacunku). Co może u usługodawcy drażnić? brak kompetencji; wciskanie bubli; zbytnie „nadskakiwanie”; chęć oszukania (zawyżone rachunki). II grupa Jaki klient jest dobry z punktu widzenia usługodawcy? ten, który ma pieniądze; stały; ten, który wie, czego chce. Co może drażnić u klienta? to, że tylko chodzi i ogląda; chce coś kupić, ale nie wie co; ma mało pieniędzy, a chciałby dużo. Dlaczego lubimy robić zakupy w supermarkecie? jest szeroki asortyment; przystępne ceny, promocje; wielokrotnie można wrócić do tej samej półki. Przyglądamy się konkretnym sytuacjom życiowym i wyciągamy wnioski (reakcje, uczucia, czynności) III grupa Musisz zrobić poczęstunek dla dwunastu osób. Jak się do tego przygotujesz? ustalę menu (to jest mój cel); zrobię listę potrzebnych artykułów (plan); pójdę do sklepu i zrobię zakupy wg listy; przetworzę artykuły na konkretne potrawy. Byłeś w odległym supermarkecie, zrobiłeś zakupy. Po powrocie okazało się, że zapomniałeś kupić niektóre rzeczy. Co robisz? Rozważ najwięcej możliwych rozwiązań. staram się poradzić sobie z tym, co mam (weryfikuję cele); idę do pobliskiego sklepu i kupuję drożej; wracam do marketu, tracę czas, ale mogę dokupić jeszcze coś, co się przyda. IV grupa W sklepie napotykasz człowieka, który cię zaczepia, wypowiada się wulgarnie, przeszkadza w kupowaniu towaru. Co czujesz? Czego oczekujesz od sprzedawcy? on mnie irytuje; sprzedawca powinien go wyrzucić; sam zwracam mu uwagę; ignoruję go; składam skargę u kierownika placówki. Wchodzisz do sklepu, sprzedawczyni opiłowuje paznokcie, nie zwraca na ciebie uwagi. Co czujesz? Co robisz? denerwuję się, ona przecież jest od sprzedawania; chcę się widzieć z kierownikiem; piszę skargę. Wspólne omówienie propozycji, dodanie innych.

Powracamy na teren szkoły, zapisujemy temat, próbujemy znaleźć odpowiednie analogie: usługodawca - nauczyciel klient - uczeń uczeń przybywa do szkoły z konkretnym celem - chce nabyć wiedzę. uczeń - klient musi mieć pewne „zaplecze finansowe”, im lepsze ma podstawy, tym więcej zrozumie, tym więcej wiedzy kupi (jeżeli nie przygotowałem na lekcję tego, o co proszono, jestem, jak klient bez pieniędzy, mogę coś wynieść, ale jest obawa, że mnie złapią) tego oczekujemy od nauczyciela, takie mamy prawa - zagwarantowane w Statucie Szkoły (nauczyciel może przytoczyć jego fragment), to powinno nas drażnić u nauczyciela; rachunek - ocena szkolna nauczyciele doceniają uczniów, którzy posiadają niezbędny zasób wiedzy, są przygotowani do lekcji, przychodzą na lekcje systematycznie, zadają konkretne pytania itd. nauczycielom jest trudno pracować z uczniami, którzy nie pracują na lekcji, mają wygórowane żądania itp. szkoła daje uczniom wielorakie możliwości rozwoju (koła wyrównawcze, zainteresowań), można prosić o dodatkowe wyjaśnienia, informacje. Uczeń chce różnorodności, propozycji, wśród których wybiera, ale wybierając, kieruje się swoim celem, a więc niekoniecznie wybiera to, co przyjemne, raczej to, co potrzebne. uczeń, idąc do szkoły, musi wiedzieć, czego chce. jeśli uczeń nie nauczył się tego, co powinien, musi wrócić (powtórzyć klasę), wziąć korepetycje, zmienić plany życiowe. przeszkadzający kolega utrudnia nabywanie wiedzy, więc raczej irytuje niż bawi (zaskoczenie uczniów !) nauczyciel nieprowadzący lekcji to oszust (!), nie dobroczyńca.

IV. Podsumowanie lekcji:

Uczniowie sami formułują wniosek, np.:

Szkoła ma towar na sprzedaż, ale to, ile z niego kupimy zależy od nas samych. W naszym interesie jest kupić go jak najwięcej. Jesteśmy panami sytuacji, a to wielka odpowiedzialność.

---