Model IS-LM

1. Krzywa IS

1.1. Wyprowadzenie krzywej IS

1.2. Ruch po krzywej IS

1.3. Reakcja na zmianę polityki fiskalnej (G,T₀, t)

2. Krzywa LM

2.1. Wyprowadzenie krzywej LM

2.2. Ruch po krzywej LM

2.3. Reakcja na zmianę polityki pieniężnej (M_S/P)

3. Model IS-LM

3.1. Mechanizm transmisji polityki fiskalnej

3.2. Mechanizm transmisji polityki monetarnej

4. Skuteczność polityk fiskalnej i pieniężnej

4.1. Warunki skuteczności polityki fiskalnej
4.2. Warunki skuteczności polityki pieniężnej

1. Krzywa IS

Krzywa IS jest krzywą ilustrującą równowagę na rynku towarowym, czyli pokazuje różne kombinacje poziomu produkcji i stóp procentowych dla których rynek produktów jest w równowadze. Zakładamy, że gospodarka jest zamknięta (nie ma wymiany z zagranicą).

Równowaga, którą opisuje krzywa IS zachodzi wtedy, gdy zagregowany popyt jest równy produkcji. Ową zależność można przedstawić graficznie i algebraicznie.

1.1. Wyprowadzenie krzywej IS

Wyprowadzenie wzoru na krzywą IS polega na podstawieniu do równania wyrażającego równowagę na rynku towarowym poszczególnych składników produktu globalnego, czyli:

Zmienne egzogeniczne: T₀, t, G, a, e. Wśród tych zmiennych znajdują się zmienne decyzyjne polityki fiskalnej: T₀ , t, G

Rozwiązanie:

Wprowadźmy oznaczenia

Ostatecznie uzyskujemy równanie krzywej IS:

Krzywą IS można również wyprowadzić graficznie korzystając z tych samych założeń co wcześniej, czyli P_g=Y. Rysunek 1 przestawia opisywane wcześniejsze zależności. W górnej części jest zaznaczona równowaga między wydatkami a dochodem, a w dolnej części rysunku jest pokazana zależność między stopami procentowymi a dochodem. Zmiana stóp procentowych pozwala zaobserwować zmiany w dochodzie i wydatkach, co z kolei wyznacza punkty równowagi, które służą do wyprowadzenia krzywej IS. Poniższy rysunek został opisany po prawej stronie.

Rysunek 1. Wyprowadzenie krzywej IS

Krzywa IS jest więc nachylona ujemnie i biegnie ku dołowi. Wyższa stopa procentowa zmniejsza inwestycje, przez co PKB spada (w wyniku procesu mnożnikowego). Nachylenie krzywej zależy więc od parametrów znajdujących się w mnożniku, czyli: skłonności do konsumpcji b oraz stopy opodatkowania t. Nie wolno również zapominać o wrażliwości inwestycji d na zmianę stóp procentowych.

1.2. Ruch po krzywej IS

Ruch po krzywej jest najczęściej skutkiem zmiany stopy procentowej. Np. w wyniku obniżki stóp procentowych tanieją kredyty, wzrasta popyt globalny, inwestycje i dochody ludzi zatrudnionych w produkcji inwestycyjnej. W rezultacie powoduje to wzrost produkcji. Na rysunku 2 przedstawiona opisywaną sytuację. W wyniku spadku stopy procentowej z R₁ do R₂ wzrasta dochód z Y₁ do Y₂.

Rysunek 2. Ruch po krzywej IS

1.3. Reakcja na zmianę polityki fiskalnej (G,T₀, t)

Przesunięcia krzywej IS następują w wyniku zmiany polityki fiskalnej, czyli gdy zmianie ulegną wydatki rządowe G, lub podatki(T₀, t).

Gdy rząd planuje ekspansywna politykę fiskalna, to zwiększa wydatki rządowe lub zmniejsza podatki. Wówczas krzywa IS przesunie się równolegle do góry o m_k∆G lub -m_kb∆T₀

Przesunięcie IS pod wpływem G

Rysunek 3. Przesunięcie krzywej IS pod wpływem wzrostu wydatków rządowych G

Przesunięcie IS pod wpływem T₀

Rysunek 4. Przesunięcie krzywej IS pod wpływem spadku autonomicznych podatków T₀

Gdy rząd nastawiony jest na restrykcyjną politykę fiskalną, czyli obniży wydatki rządowe lub zwiększy podatki, to krzywa przesuwa się analogicznie w dół. Wówczas PKB obniży się o m_k∆G lub -m_k∆T₀.

Obrót IS może być wywołany zmianą t przy nie zmienionej wrażliwości inwestycji. Gdy stopa podatkowa t wzrośnie, to zmniejszy się mnożnik, co spowoduje wzrost kąta nachylenia krzywej IS względem osi odciętych (IS będzie zbliżała się do pionu). Gdy stopa podatkowa t zostanie obniżona, to zwiększy się mnożnik, co spowoduje spadek kąta nachylenia krzywej IS względem osi odciętych (IS będzie zbliżała się do poziomu).

Rysunek 5. Obrót krzywej IS po wpływem zmiany stóp podatkowych t

2. Krzywa LM

Krzywa LM dotyczy równowagi na rynku pieniężnym, gdy popyt na pieniądz równa się podaży pieniądza.

Załóżmy, że całość środków finansowych stanowi suma gotówki M i aktywa przynoszące procent B (obligacje, lokaty). Pierwsze są płynnym pieniądzem pozbawionym ryzyka. Drugie nie stanowią środka wymiany i są mniej płynne, ale mogą być zyskowne.

Popyt na pieniądz składa się z dwóch składników: popytu transakcyjnego L_t oraz spekulacyjnego L_s. Popyt transakcyjny jest związany z finansowaniem bieżących zakupów. Im wyższa jest produkcji i poziom dochodów tym więcej pieniędzy potrzeba do obsługi transakcji. Popyt L_t zależy również od szybkości obiegu pieniądza V. Przy czym im szybszy obieg, tym mniej potrzeba pieniądza. (k=1/V). Tak więc współczynnik k wyraża skłonność do trzymania dochodów w formie pieniężnej M.

L_t=kY

Popyt spekulacyjny L_s oznacza rezygnację z gotówki na rzecz aktywów B, gdy rosną zyski z oprocentowania. Wówczas nie opłaca się trzymać aktywów w formie M ze względu na możliwość utraty odsetek. Zależność więc między popytem spekulacyjnym a stopą procentową jest ujemna. Siła reakcji zależy zaś od wielkości parametru h, która określa wrażliwość na zmianę R.

L_s=-hR

Tak więc, popyt na pieniądz to suma popytu transakcyjnego i spekulacyjnego:

Podaż pieniądza M_s kreuje zaś Bank Centralny poprzez operacje otwartego rynku i poprzez wpływ na banki komercyjne. Zakładając że w omawianym modelu ceny są stały każda zmian nominalna pieniądza jest tez zmiana realną.

Stopę procentową możemy potraktować jako cenę pieniądza, która ustala się w wyniku relacji popytu i podaży pieniądza.

2.1. Wyprowadzenie krzywej LM

Krzywa LM wyraża równowagę między popytem na pieniądz M_d i podaż pieniądza M_s . Zakładamy, że M_S jest egzogeniczne.

Graficznie wyprowadzając krzywą LM należy skorzystać z informacji, że pokazuje ona możliwe kombinacje między stopą procentową a dochodem spełniającego równanie określające popyt na pieniądz, przy stałej podaży pieniądza i niezmiennych cenach. Jest to przedstawione na rysunku 6. Jego lewa część pokazuje równowagę popytu przy stałej podaży pieniądza, zaś prawa pokazuje zmiany PKB.

Rysunek 6. Wyznaczenie graficzne krzywej LM

Krzywa LM jest nachylona dodatnio i biegnie u górze. Wzrost PKB zwiększa popyt na pieniądz, co wyraża się w przesunięciu krzywej popytu na prawo. W rezultacie powoduje to wzrost stóp procentowych (przy stałej podaży pieniądza). Wielkość zmiany zależy od siły reakcji popytu na pieniądz na zmianę dochodu, k i stopy procentowej h.

2.2. Ruch po krzywej LM

Ruch po krzywej jest najczęściej skutkiem zmiany wielkości produkcji. Na rynku pieniężnym zależność między dochodem a stopą procentową jest dodatnia. Gdy więc rośnie produkcja, to rośnie popyt transakcyjny ponieważ większa ilość pieniądza jest niezbędna do obsługi większej liczby transakcji. Przy danej podaży pieniądza wzrost popytu powoduje, że uczestnicy rynku zmniejszają B sprzedając obligacje, czy wycofując oszczędności z banku. Wzrasta wówczas cena pieniądza, co zwiększa atrakcyjność trzymania pieniądza w formie B. Tak więc, wzrost produkcji z Y₁ do Y₂ powoduje wzrost stopy procentowej i przesunięcie się punktu równowagi z A do B.

Rysunek 7. Ruch po krzywej LM

3. Reakcja na zmianę polityki pieniężnej (M_S/P)

Zmiana położenia krzywej LM może być spowodowana zwiększeniem (ekspansywna polityka monetarna) lub zmniejszeniem podaży pieniądza (restrykcyjna polityka monetarna). Przesunięcie LM pod wpływem zmiany podaży pieniądza można obliczyć, jako:

Jak widać przesunięcie krzywej LM zależy głównie od podaży pieniądza, przy założeniu, że pozostałe parametry są bez zmian. Ilustracją owych zmian jest rysunek. Jeśli podaż wzrasta to krzywa LM₁ przesuwa się w prawo (LM₂). Gdy zaś podaż maleje krzywa przesuwa się w lewo (LM₃).

Rysunek 8. Przesunięcie krzywej LM pod wpływem zmiany podaży pieniądza

Zmiana kąta nachylenia krzywej LM zależy od relacji k/h, które wyrażają wrażliwość popytu spekulacyjnego na zmianę stóp procentowych i skłonność do utrzymywania aktywów w formie pieniężnej.

Rysunek 9. Zmian kąta nachylenia krzywej LM pod wpływem zmiany parametrów: k, h

3. Model IS-LM

Model IS-LM dotyczył równowagi krótkookresowej, przy założeniu, że ceny są stałe. Znając równanie opisujące krzywą IS i krzywą LM podstawiamy do równania, które określa równowagę między rynkiem towarowym a pieniężnym.

IS:

LM:

Rozwiązanie:

Rysunek 9. Krzywa IS i LM

3.1. Mechanizm transmisji polityki fiskalnej

1. 
   → Zmian wydatków rządowych powoduje początkową zmianę mnożnikową produkcji
   →

2. Zmiana produkcji powoduje zmianę popytu transakcyjnego na pieniądz
   →

3. Ponieważ M_S jest stałe, to zrównoważenie rynku pieniężnego wymaga kompensacyjnej zmiany popytu spekulacyjnego spowodowanego zmianą stóp procentowych→
   →

4. Zmiana stopy procentowej wpływa na inwestycje
   →

5. Zmiana inwestycji prowadzi do zmiany produkcji (efekt wypierania)
   →

6. Ostateczna zmiana produkcji jest równa
   

Opisany schemat został przedstawiony na rysunku 10. Są na nim pokazana kolejne zmiany, które zapoczątkowało zwiększenie wydatków rządowych. W części a jest graficznie pokazana równowaga na rynku towarowym między popytem globalnym a dochodem realnym. W części c jest pokazana równowaga na rynku pieniężnym, przy stałej podaży pieniądza. Rysunek środkowy, b, łączy oba rysunki i pokazuje model IS-LM. W punkcie wyjściowym A gospodarka nie wykorzystuje w pełni zdolności produkcyjnych. Rząd zwiększa wydatki rządowe z G₀ do G₁ w celu poprawy sytuacji gospodarczej. Analizę zaczynamy od rysunku a.

Rysunek 10. Skutki zwiększenia wydatków rządowych opisane przez mechanizm transmisji polityki fiskalnej

1. Wzrastają wydatki rządowe z G₀ do G₁. Ustanawia się nowy punkt równowagi B między popytem globalnym a dochodem.

2. Dzięki wzrostowi wydatków rządowych rośnie dochód z Y₀ do Y₁, co umożliwi lepsze wykorzystanie zdolności produkcyjnych.

3. W wyniku wzrostu wydatków rządowych krzywa IS przesuwa się równolegle w prawo z IS₀ do IS₁.

4. Wzrostowi dochodów towarzyszy wzrost popytu na pieniądz, co powoduje, że ustala się nowy punkt równowagi B.

5. Wzrost popytu na pieniądz przy stałej podaży pieniądza musi wywołać wzrost stopy procentowej (z R₀ do R₁).

6. Wzrost stopy procentowej spowoduje skurczenie się inwestycji, przez co krzywa popytu przesunie się w dół. Hamowanie popytu inwestycyjnego w sektorze prywatnym w wyniku wzrostu wydatków rządowych nazywamy efektem wypierania. Skala wypierania zależy od stopnia wpływu zwiększonych wydatków rządowych na wzrost stopy procentowej oraz wrażliwości inwestycji i eksportu netto na zmiany stopy procentowej. Ustanawia się wówczas nowy punkt równowagi C, który charakteryzuje się mniejszym popytem inwestycyjnym i mniejszym dochodem.

7. W wyniku pojawienia się efektu wypierania dochód spadnie z Y₁ do Y_2.

8. Zmniejszenie dochodu spowoduje z kolei spadek popytu i co za tym idzie spadek stopy procentowej z R₁ do R₂. Ustanowi się wówczas nowy punkt równowagi C.

9. Krzywa IS, pierwotnie, pod wpływem wzrostu produktu przesunie się w prawo. „Wielkość” przesunięcia będzie jednak zredukowana przez efekt wypierania. Ostatecznie przesunięcie krzywej IS będzie w punkcie równowagi C.

3.2. Mechanizm transmisji polityki pieniężnej

1. Wzrasta podaż pieniądza

2. Przy jeszcze nie zmienionej produkcji wzrost podaży pieniądza prowadzi do zmiany stopy procentowej
   →

3. Zmiana stopy procentowej powoduje zmianę popytu inwestycyjnego
   →

4. Zmiana inwestycji prowadzi ostatecznie do zmiany produkcji
   

Opisany schemat został przedstawiony na rysunku 11. Są na nim pokazane kolejne zmiany, które zapoczątkowało zwiększenie podaży pieniądza. Analogicznie jak w rysunku 10, w części a jest graficznie pokazana równowaga na rynku towarowym między popytem globalnym a dochodem realnym. W części c jest pokazana równowaga na rynku pieniężnym, przy stałej podaży pieniądza. Rysunek środkowy, b, łączy oba rysunki. Punkt równowagi jest wyznaczony przez przecięcie się krzywej podaży pieniądza M_s0 z krzywa popytu M_d0 przy określonej stopie procentowej R₀ (rysunek 11c). Wyznacza on jednocześnie punkt przecięcia się krzywych IS₀ z LM₀ (rysunek 11b). A to z kolei rzutuje na poziom wytwarzanego dochodu Y_o i wyznacza równowagę na rynku towarowym, gdy Y₀= P_g0 (rysunek 11a). W punkcie wyjściowym A gospodarka nie wykorzystuje w pełni zdolności produkcyjnych. Bank Centralny zwiększa podaż pieniądza z M_s0 do M_s1. Analizę zaczynamy od rysunku c.

Rysunek 11. Skutki zwiększenia podaży pieniądza opisane przez mechanizm transmisji polityki piniężnej

1. Gospodarka nie wykorzystuje w pełni swoich zdolności produkcyjnych. Bank Centralny chcąc zmienić ta sytuację (liberalna polityka monetarna) zwiększa podaż pieniądza z M_s0 do M_s1.

2. Poprzez wzrost podaży, przy nie zmienionym popycie spadają stopy procentowe z R₀ do R₁. Ustanawia się wówczas nowy punkt równowagi B między stałym popytem na pieniądz a nowa większą podażą.

3. Spadek stóp procentowych spowoduje spadek krzywej LM₀ w dół do LM₁. Przy nie zmienionej krzywej IS pojawia się nowy punkt równowagi B.

4. Przy niższej stopie procentowej rośnie popyt i tym samym dochód z Y₀ do Y₁, co umożliwi lepsze wykorzystanie zdolności produkcyjnych.

5. Krzywa popytu przesuwa się do góry co daje nowy, lepszy punkt równowagi B.

4. Skuteczność polityk fiskalnej i pieniężnej

Polityka jest skuteczna jeśli odniesie efekt, który zamierzała po zastosowaniu odpowiednich narzędzi. Do fiskalnych narządzi zaliczmy: sterowanie wydatkami rządowymi i wielkością podatków, zaś do pieniężnych sterowanie podażą pieniądza. Ustalenie względnej skuteczności obu polityk zależy od dwóch kwestii: wrażliwości popytu inwestycyjnego oraz wrażliwość popytu na pieniądz na stopy procentowe.

4.1. Warunki skuteczności polityki fiskalnej

Ekspansywna polityka fiskalna ma duży wpływ na popyt jeśli stopy procentowe

niewiele wzrastają lub mają niewielki wpływ na inwestycje.

a) Dla innych warunków niezmienionych polityka fiskalna jest skuteczna, gdy d jest małe (stroma krzywa IS).

Jeśli d jest małe oznacza to, iż popyt inwestycyjny są mało wrażliwe na zmianę stopy procentowej. Wówczas wzrost stopy procentowej wywołany wzrostem produkcji, prowadzi do niewielkiej redukcji popytu inwestycyjnego.

b) Dla innych warunków niezmienionych polityka fiskalna jest skuteczna, gdy h jest duże (płaska krzywa LM).

Jeśli h jest duże oznacza to, iż do zrównoważenia rynku pieniężnego wystarcza nieduża zmiana stopy procentowej. Mała zmiany stopy procentowej wywołuje niewielkie zmiany w popycie inwestycyjnym. Efekt wypierania jest zatem mały.

Rysunek 12. Skuteczna polityka fiskalna

4.2. Warunki skuteczności polityki pieniężnej

Ekspansywna polityka pieniężna będzie skuteczna, gdy stopy procentowe

będą się obniżać istotnie co pobudzi inwestycje.

a) Dla innych warunków niezmienionych polityka pieniężna jest skuteczna, gdy d jest duże (płaska krzywa IS).

Jeśli d jest duże oznacza to, iż popyt inwestycyjny są bardzo wrażliwe na zmianę stopy procentowej. Wówczas zmiana stopy procentowej wywołana zmianą podaży pieniądza prowadzi do znaczącej zmiany popytu inwestycyjnego.

b) Dla innych warunków niezmienionych polityka pieniężna jest skuteczna, gdy h jest małe (stroma krzywa LM)

Jeśli h jest małe oznacza to, iż do zrównoważenia rynku pieniężnego potrzeba dużych zmian stopy procentowej. Duże zmiany stopy procentowej wywołują znaczące zmiany w popycie inwestycyjnym.

Rysunek 13. Skuteczna polityka pieniężna

PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

1. Wyprowadź graficznie i algebraicznie krzywe IS, LM.

2. Od czego zależy nachylenie krzywych IS, LM?

3. Co powoduje przesunięcie równoległe krzywych IS, LM, a co powoduje, że się obracają?

4. Jakie zależności prezentuje krzywa IS i LM w modelu IS-LM ? Jakich rynków dotyczy model IS, LM?

5. Dlaczego krzywa IS ma nachylenie ujemne a krzywa LM dodatnie?

6. Scharakteryzuj punkty z lewej i prawej strony krzywej IS.

7. Scharakteryzuj punkty, które leżą nad i pod krzywa LM?

8. Kiedy polityka rządu jest ekspansywna, a kiedy restrykcyjna?

9. Pokaż na rysunkach przykłady skutecznej i nieskutecznej polityki fiskalnej państwa (model IS - LM).

10. Pokaż na rysunkach przykłady skutecznej i nieskutecznej polityki monetarnej Banku Centralnego.

11. 90 % dochodów w budżecie państwa w 2002 roku dla Polski stanowią podatki.

Państwo chcąc zmniejszyć deficyt i zwiększyć swoje wydatki w późniejszym

okresie postanawia zwiększyć podatki licząc na jeszcze większe wpływy. Opisz

skutki takich działań na podstawie mechanizmu transmisji polityki fiskalnej i

zilustruj to graficznie.

12. Opisz skutki zmniejszenia wydatków rządowych na podstawie mechanizmu

transmisji polityki fiskalnej i zilustruj to graficznie.

13. Czy wzrost wydatków rządowych zwiększy inwestycje prywatne?

14. Opisz skutki spadku podaży pieniądza na podstawie mechanizmu transmisji

polityki monetarnej i zilustruj to graficznie.

15. Jeśli ludzie zwiększą skłonność trzymania pieniędzy na depozytach w banku, to

jaki to będzie miało wpływ na krzywą LM?

16. Przedstaw graficznie i algebraicznie skuteczność polityki fiskalnej w krótkim

okresie, zakładając, że parametr d (wrażliwość inwestycji na stopę procentową) i

n (wrażliwość eksportu na stopę procentową) dążą do nieskończoności.

17. Przedstaw graficznie i algebraicznie w modelu IS-LM skuteczność polityki

fiskalnej zakładając, że parametr h (wrażliwość popytu spekulacyjnego) dążą do

zera.

18. Wyjaśnij i pokaż graficznie jak następujące fakty wpłynęły na model IS-LM:

1. wprowadzenie kart kredytowych

2. wzrost podaży pieniądza

3. wzrost inflacji oczekiwanej

4. spadek stopy rezerw obowiązkowych

5. spadek PKB

GOSPODARKA OTWARTA

1. Gospodarka otwarta

1. Ekspansja fiskalna

2. Kurs zmienny i doskonała mobilność kapitału

1. Ekspansywna polityka fiskalna

1. Ekspansywna polityka monetarna

1. GOSPODARKA OTWARTA

Model IS-LM możemy wzbogacić o nowe założenia, które pozwolą nam analizować gospodarkę jako otwartą. Wówczas musimy uwzględnić wymianę towarową z zagranicą, czyli eksport netto (E_N) i wymianę kapitałową (odpływ netto) W tym celu uzupełnimy równania opisujące krzywą IS o odpływy netto kapitału (CF).

Nadal zakładamy, że ceny są stałe. Pojawiają się nam dwa ważne zagadnienia, które istotnie wpływają na jakość naszej analizy, a mianowicie kurs walutowy nominalny i realny i jego zmiana, czyli aprecjacja lub deprecjacja. Dlatego dla uproszczenia wprowadźmy oznaczenia: Jeśli

-E, to kurs nominalny (np. ilość PLN za 1 USD),

-P^* jest ceną zagraniczną za dobra zagraniczne

-P jest ceną krajową za dobra krajowe

to EP^* jest ceną krajową za dobro zagraniczne (np. dobro x kosztuje 4 USD, to cena krajowa tego dobra dla kursu 1USD=3PLN wynosi 12 PLN),

zaś P/E jest ceną dóbr krajowych wyrażoną w walucie zagranicznych

Wówczas realny kurs walutowy jest to cena dóbr zagranicznych wyrażona w dobrach krajowych (nominalny kurs walutowy „dwukrotnie deflacjowany” przez ceny dóbr krajowych i zagranicznych):

Wartość waluty ulega zmianie. Jeśli wzrasta wartość waluty, tzn. mniejsza jej ilość jest przeznaczona na zakup waluty obcej to mamy do czynienia z aprecjacją. Oznacza to spadek kursu walutowego, gdy zagraniczna waluta tanieje. Jeśli spada wartość waluty, tzn. większa jej ilość jest przeznaczona na zakup waluty obcej to mamy do czynienia z deprecjacją. Oznacza to wzrost kursu walutowego, gdy zagraniczna waluta tanieje.

Zakładając, że ceny są stałe (czyli P i P^* są stałe) kurs realny będzie się równał nominalnemu. Opierając się na tym stwierdzeniu i na wcześniejszych równaniach (1-4) możemy już graficznie pokazać jak współdziałają z modelem IS-LM rynek obrotów kapitałowych (CF) i towarowych (E_N). Po znalezieniu R i Y na rysunku 1. możemy wyznaczyć odpowiedni poziom E

Rysunek 1. Znalezienie E w modelu IS-LM dla gospodarki otwartej

1.1. POLITYKA FISKALNA

Wzrost wydatków rządowych lub spadek podatków analizujemy podobnie jak dla modelu IS-LM. Początkowa zmiana przesunie krzywa IS₁ do poziomu IS₂. Rosną wówczas stopy procentowe, co zmniejsza odpływy netto (mniej kapitału odpływa niż przypływa). W konsekwencji kurczy to eksport netto. Spadek eksportowy powoduje zaś aprecjację kursu walutowego. Graficznie jest to przedstawione na rysunku 2.

Rysunek 2. Polityka ekspansywna w gospodarce otwartej

1.2. Kurs zmienny i doskonała mobilność kapitału

Gdy uwzględniamy założenie „małego kraju”, to wówczas stopa procentowa jest wyznaczona przez międzynarodowy rynek kapitałowy. Szukamy wówczas Y i E. W tym celu modyfikujemy naszą krzywą IS, tak by wyrażała zależność między kursem walutowym a Y (zmienimy nazwę z IS na JJ). Powstaje wówczas krzywa LL, która określa produkcję zdeterminowaną przez rynek pieniężny.

Rysunek 3. Gospodarka otwarta przy doskonałej mobilności kapitału

1.2.1. Ekspansywna polityka fiskalna

Podobnie jak w modelu IS-LM i modelu dla gospodarki otwartej tak i w omawianym modelu, gdy uwzględniamy światową stopę procentową można mówić o zmianach, które są spowodowane ekspansywną polityką fiskalną. Analizę zaczynamy od normalnego modelu IS-LM przy ustalonej stopie procentowej. Początkowa zmiana wydatków rządowych przesunie krzywą IS w prawo, co odzwierciedla się w przesunięciu zmodyfikowanej krzywej IS_, czyli JJ₁ do poziomu JJ₂. Przechodzimy wówczas do rysunku, w którym nałożyliśmy krzywe JJ i LL Tu również analogicznie przesuwamy w prawo krzywą JJ. Daje to spadek kursu walutowego. Tak więc ekspansywna polityka fiskalna, dla omawianej gospodarki powoduje tylko aprecjację (rysunek 4).

Rysunek 4. Ekspansywna polityka fiskalna w gospodarce otwartej, przy doskonałej mobilności kapitału

1.2.2. Ekspansywna polityka monetarna

Rysunek 4. Ekspansywna polityka monetarna w gospodarce otwartej, przy doskonałej mobilności kapitału

Ekspansywna polityka monetarna, czyli wzrost podaży pieniądza powoduje przesunięcie krzywej LM w dół co daje spadek stóp procentowych. Spadek stóp procentowych wyznacza nowe położenie krzywej LL. Przesuwa się ona równolegle w prawo co powoduje wzrost kursu walutowego. Tak więc ekspansywna polityka monetarna prowadzi do deprecjacji.

PYTANIA SPRAWDZAJĄCE:

1. Co to jest aprecjacja?

2. Co to jest deprecjacja?

3. Czym charakteryzuje się ujęcie „małego kraju”?

4. Co jest kurs stały, a co to jest kurs zmienny?

5. Co determinuje obroty kapitałowe?

6. Jak mobilność kapitału wpływa na politykę fiskalną?

7. Jak mobilność kapitału wpływa na politykę monetarną?

8. Wyjaśnij dlaczego krzywa LL jest pionowa.

9. Opisz efekty ekspansywnej polityki fiskalnej dla gospodarki otwartej z niedoskonałą mobilnością kapitału.

10. Opisz efekty ekspansywnej polityki fiskalnej dla gospodarki otwartej z doskonałą mobilnością kapitału.

11. Opisz efekty ekspansywnej polityki monetarnej dla gospodarki otwartej z niedoskonałą mobilnością kapitału.

12. Opisz efekty ekspansywnej polityki monetarnej dla gospodarki otwartej z doskonałą mobilnością kapitału.

ZADANIA:

Zadanie 1.

W ostatnim okresie inwestorzy bardzo chętnie szukają korzyści finansowych z lokowania kapitału zagranicą. Staja się bardzo skłonni są subsydiowania krajowych i zagranicznych aktywów. Jak ten rozwój międzynarodowych przepływów kapitałowych wpływa na skuteczność polityki pieniężnej.

Zadanie 2.

Wyjaśnij nieskuteczność polityki fiskalnej w małej gospodarce ze zmiennym kursem walutowym. Czy w takiej gospodarce ma miejsce efekt wypychania inwestycji? Jeśli tak, to czy można przeciwdziałać tym efektom?

Zadanie 3.

Odpowiedz na poniższe pytania na podstawie tekstu.

Słowacja, z tempem wzrostu PKB powyżej 6% plasowała się, obok Polski, wśród najszybciej rozwijających się krajów regionu Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1996-1997. W omawianym okresie rosnącą rolę we wzroście produktu zaczęły odgrywać czynniki krajowe. Słowacja jednak pozostała krajem silnie zależnym od handlu zagranicznego, czego przejawem był duży udział importu i eksportu w PKB.

Mimo spadku eksportu, będącego wynikiem osłabienia popytu zewnętrznego w 1996, nie nastąpiło wyraźne osłabienie tempa wzrostu gospodarczego. Stało się tak dzięki znacznemu wzrostowi popytu inwestycyjnego i konsumpcji rządowej. Blisko jedna druga nowych inwestycji była realizowana w sektorze publicznym, a większość nakładów przeznaczana była na infrastrukturę.

Jednocześnie w 1996 nastąpił istotny wzrost konsumpcji prywatnej (z 3,4% w 1995 do 6,9% w 1996). Wzrostowi popytu towarzyszył silny wzrost importu. Natychmiastową oznaką narastającej nierównowagi było pogorszenie salda na rachunku obrotów bieżących. Z niewielkiej nadwyżki w latach 1994-1995 pojawił się w 1996 deficyt sięgający 11,2%PKB (2,1 miliarda dolarów).

1. Czy polityka fiskalna w 1996 miała charakter ekspansywny? W jednym zdaniu uzasadnij swoją opinię.

2. Jako ekspert w dziedzinie polityki makroekonomicznej zostałeś poproszony o opinię w sprawie sytuacji gospodarczej na Słowacji. Wykorzystując znane Ci modele, zastanów się czy w opisanym okresie należało zastosować narzędzi polityki fiskalnej czy monetarnej, gdyby można było wykorzystać tylko jedną z nich.

1. Wymień jedną, podstawową informację dotyczącą otoczenia makroekonomicznego na Słowacji, które pomogłyby ci w podjęciu decyzji, a nie wymieniono ich w tekście. Przyjmij, że występuje doskonała mobilność kapitału.

2. Opierając się na odpowiedzi do punktu a) sformułuj ostateczną rekomendację na temat zastosowania polityki fiskalnej i monetarnej.

3. Rosnący deficyt na rachunku obrotów bieżących zachęcił niektóre kraje do przywrócenia barier handlowych. Słowacja podjęła taką decyzję w 1997 wprowadzając między innymi cła importowe i wymogi certyfikatów jakości na znaczną część importowanych dóbr. Jaki skutek dla eksportu netto, dochodu i kursu walutowego mogła mieć ta polityka gdyby kurs walutowy był sztywny. Zanalizuj wyłącznie efekty krótkookresowe.

Zadanie 4.

Równowaga na rynku pieniężnym opisana jest wzorem M/P=L(Y,R).

Załóżmy, że wprowadzono karty kredytowe. Zanalizuj jaki to może mieć efekt dla położenia krzywej LM. Co się stanie z popytem na pieniądz?

Zadanie 5.

Przypuśćmy, że popyt na realny zasób pieniądza zależy od stopy procentowej i od rozporządzalnego dochodu Y-T, czyli LM=> M/P=L(R,Y-T).

1. Czy przy tej zmianie modelu IS-LM, można jednoznacznie stwierdzić, czy zmniejszenie podatków zwiększ, czy zmniejsza produkcję? Gospodarka jest zamknięta.

2. Załóżmy, że gospodarka jest otwarta z kursem płynnym, doskonałą mobilnością kapitału i stałymi oczekiwaniami wobec kursu walutowego. Czy przy tej zmianie modelu IS-LM, można jednoznacznie stwierdzić, czy zmniejszenie podatków zwiększ, czy zmniejsza produkcję?

Zadanie 6.

Bank centralny rozważa stosowanie dwóch alternatywnych polityk monetarnych. Pierwsza to utrzymanie stałej podaży i pozostawienie rynkowi wpływu na stopę procentową. Druga odwrotnie dostosowanie podaży do sytuacji rynkowej, tak by stała była stopa procentowa. Która z tych polityk byłaby korzystniejsza do stabilizacji produktu, jeśli wiadomo, że:

1. wszystkie szoki w gospodarce wynikają z zewnętrznych zmian w popycie na usługi dobra

2. wszystkie szoki w gospodarce wynikają z zewnętrznych zmian w popycie na pieniądz

Zadanie 7.

Jak przy danym poziomie cen zastosowanie ekspansywnej polityki pieniężnej wpłynie na bieżącą politykę i kurs walutowy w przypadku:

1. płynnego kursu walutowego i doskonałej mobilności kapitału

2. stałego kursu walutowego i doskonałej mobilności kapitału

3. płynnego kursu walutowego i niedoskonałej mobilności kapitału

4. stałego kursu walutowego i niedoskonałej mobilności kapitału

Zadanie 8.

Jak przy danym poziomie cen zastosowanie restrykcyjnej polityki pieniężnej wpłynie na bieżącą politykę i kurs walutowy w przypadku:

1. płynnego kursu walutowego i doskonałej mobilności kapitału

2. stałego kursu walutowego i doskonałej mobilności kapitału

3. płynnego kursu walutowego i niedoskonałej mobilności kapitału

4. stałego kursu walutowego i niedoskonałej mobilności kapitału

MODEL IS-LM A ZATRUDNIENIE

1. Polityka makroekonomiczna

1. Polityka fiskalna

2. Polityka monetarna

2. Pułapka płynności

3. Pułapka inwestycyjna

POLITYKA MAKROEKONOMICZNA

Model IS-LM wykorzystuje się do analizy wpływu narzędzi fiskalnych i monetarnych na poziom zatrudnienia. Szuka się więc możliwości redukcji bezrobocia poprzez politykę makroekonomiczną. Związek między modelem IS-LM a zatrudnieniem pokazuje rysunek 1.

Rys. 1. Model IS-LM i zatrudnienie

1.1. Polityka fiskalna

Polityka fiskalna dotyczy dyskusji jak narzędzia fiskalne, czyli wydatki rządowe i podatki wpływają na wielkość zatrudnienia. Przeanalizujmy skutki ekspansywnej polityki fiskalnej.

1. Załóżmy, że początkowo w gospodarce była równowaga między rynkiem towarowym a pieniężnym, która wyznaczała określony poziom zatrudnienia N₀.

2. Wzrastają wydatki rządowe, co przesuwa krzywą IS w prawo. Przechodzimy z punktu A do B.

3. Nowy punkt równowagi charakteryzuje się wyższym dochodem i poziomem zatrudnienia.

4. Niestety w wyniku wzrostu dochodu wzrośnie stopa procentowa, która spowoduje pojawienie się efektu wypierania.

5. Wzrost dochodów i efekt wypierania spowodują spadek inwestycji.

6. 
   Całkowity przyrost dochodu i zatrudnienia zostanie pomniejszony o spadek inwestycji.

Poniższa analiza została pokazana na rysunku 2.

Rysunek 2. Ekspansywna polityka fiskalna

Skuteczna polityka fiskalna zależy od wzrostu stopy procentowej wywołane ekspansją fiskalną oraz wrażliwości inwestorów na wzrost stopy procentowej. Im większa wrażliwość tym mniejsza skuteczność.

1.2. Polityka monetarna

Polityka monetarna również wpływa na wielkość zatrudnienia. Przeanalizujmy skutki ekspansywnej polityki monetarnej, czyli wzrost podaży pieniądza.

1. Załóżmy, że początkowo w gospodarce była równowaga między rynkiem towarowym a pieniężnym, która wyznaczała określony poziom zatrudnienia N₀.

2. Wzrasta podaż pieniądza, co przesuwa krzywą LM w prawo. Przechodzimy z punktu A do B.

3. Spada stopa procentowa, co ma pozytywny wpływ na inwestycje.

4. Powoduje to wzrost dochodu i poziomu zatrudnienia.

Poniższa analiza została pokazana na rysunku 3.

Rysunek 3. Ekspansywna polityka monetarna

Skuteczna polityka monetarna zależy od reakcji stopy procentowej na zmianę podaży pieniądza oraz łącznego popytu na towary na zmianę stopy procentowej. Pierwszy czynnik zależy od wrażliwości popytu na pieniądz na zmianę stopy procentowej. Przy dużej wrażliwości niewielkie zmiany stopy procentowej pociągają za sobą duże zmiany w popycie na pieniądz. Drugi czynnik określa wrażliwość popytu inwestycyjnego na zmianę stóp procentowych. Duża wrażliwość inwestorów na wzrost stopy procentowej zwiększa skuteczność ekspansywnej polityki monetarnej.

PUŁAPKA PŁYNNOŚCI

Pułapka płynności dotyczy dużej wrażliwości popytu na zmianę stopy procentowej, czyli doskonałej elastyczności popytu w stosunku do stóp procentowych. Wówczas wzrost podaży pieniądza nie jest w stanie obniżyć stóp procentowych. Polityka monetarna jest więc nieskuteczna. Powyższą sytuację pokazano na rysunku 4.

Rysunek 4. Ekspansywna polityka monetarna a pułapka płynności

W przypadku polityki fiskalnej przesunięcie krzywej IS w prawo pod wpływem ekspansywnej polityki fiskalnej powoduje wzrost produktu i zatrudnienia. Wówczas polityka fiskalna jest skuteczna. Powyższą sytuację pokazano na rysunku 5.

Rysunek 5. Ekspansywna polityka fiskalna a pułapka płynności

PUŁAPKA INWESTYCYJNA

Pułapka inwestycyjna dotyczy braku wrażliwości inwestycji na zmianę stopy procentowej, czyli doskonałej elastyczności inwestycji w stosunku do stóp procentowych. Ma to swój wyraz w pionowym położeniu krzywe IS. W tym przypadku ekspansywna polityka monetarna jest również nieskuteczna. Obniżka stóp procentowych nie wywoła bowiem zmian w zatrudnieniu i produkcji. Powyższą sytuację pokazano na rysunku 6.

Rysunek 6. Ekspansywna polityka monetarna a pułapka inwestycyjna

Niewielka wrażliwość inwestycji na zmianę stopy procentowej jest zaś bardzo korzystna dla polityki fiskalnej. Wzrost wydatków rządowych lub obniżka podatków mają bowiem pozytywny wpływ na zatrudnienie i produkcję. Powyższą sytuację pokazano na rysunku 7.

Rysunek 7. Ekspansywna polityka fiskalna a pułapka inwestycyjna

MODEL AS-AD

1. Wyprowadzenie krzywej AD

2. Przesunięcia krzywej

3. Inflacja oczekiwana

4. Polityka gospodarcza

1. WYPROWADZENIE KRZYWEJ AD

Krzywa zaagregowanego popytu (AD) opisuje równowagę między rynkiem towarowym i pieniężnym. Jej główne determinanty to wydatki rządowe, podatki i podaż pieniądza. Możemy ją wyprowadzić uchylając założenie o stałości cen. Wychodzimy z punktu równowagi, gdzie krzywa IS przecina się z krzywą LM (punkt A). Jeśli ceny wrosną, to podaż pieniądza spada. Krzywa LM przesuwa się w lewo. Ustanawia się punkt równowagi B. W wyniku spadku podaży pieniądza stopy procentowe rosną, co powoduje spadek inwestycji (pojawia się efekt wypierania).

Można również rozpatrywać sytuację odwrotną, gdy ceny spadają. Wówczas krzywa AD przesuwa się w prawo tak jak w polityce ekspansywnej. Mamy wówczas nowy punkt równowagi C, charakteryzujący się niższą stopą procentową (rys. 1).

Punkty, które powstały w wyniku przesunięcia krzywej LM możemy połączyć, co daje nam krzywą AD.

Rysunek 1. Wyprowadzenie krzywej AD

2. PRZESUNIĘCIA KRZYWEJ

Krzywa AD przesuwa się pod wpływem zmiany podaży pieniądza lub wydatków rządowych. Jeśli któryś z tych czynników wzrasta wówczas produkcja jest wyższa niż potencjalna. Powrót do produkcji potencjalnej wymaga procesu dostosowawczego, który doprowadza do wzrostu poziomu cen (rys. 2). Polityka fiskalna i monetarna powoduje jednak inne skutki w gospodarce. Pierwsza powoduje, oprócz wzrostu cen, do wzrostu stopy procentowej i pojawienia się efektu wypierania. Zaś dzięki ekspansywnej polityce pieniężnej rosną głównie ceny, a stopa procentowa wraca do poprzedniego poziomu.

Rysunek 2. Przesunięcie krzywej AD pod wpływem ekspansywnej polityki monetarnej

Gdy krzywa AD przesuwa się w lewo produkcja spada poniżej potencjalnej. Powrót do produkcji potencjalnej wymaga procesu dostosowawczego, który doprowadza do spadku poziomu cen (rys. 3).

Rysunek 3. Przesunięcie krzywej AD

3. INFLACJA OCZEKIWANA

Gdy w naszej analizie uwzględnimy inflację oczekiwaną, to proces dojścia produkcji do jej poziomu potencjalnego przedłuży się. Gdy produkcja spada zbliżając się do poziomu potencjalnego powodując recesję oraz spadek inflacji. To z kolei doprowadzi do przestrzelenia cen, tzn. przejścia produkcji poniżej potencjalnego. Następnie pojawi się cykliczny ruch cen i produkcji wzdłuż krzywej AD i produkcja wraca do produkcji potencjalnej.

Rysunek 4. „Przestrzelenie” cen i produkcji

4. POLITYKA GOSPODARCZA

Rysunek 5 przestawia zaagregowany popyt (AD) i podaż (AS) przy zmiennych kursach walutowych. W długim okresie wielkość produktu wyznacza trend wzrostu, a stopa wzrostu podaży pieniądza określa stopę inflacji. Rysunek opisuje równowagę długookresową, gdy krótkookresowe krzywe zaagregowanego popytu (AD) i zaagregowanej podaży (AS) przecinają krzywą długookresową w tym samym punkcie. Rzeczywisty poziom produktu jest równy poziomowi wynikającemu z trendu, co oznacza zerowe odchylenie produktu (Y=Y^*). Inflację określa wzrost podaży pieniądza. Jeśli zagraniczna stopa inflacji jest niższa od krajowej, kurs waluty ulega deprecjacji, w przeciwnym przypadku ma miejsce aprecjacja.

Rysunek 5. AD i AS przy zmiennych kursach walutowych

Ekspansywna polityka pieniężna (rysunek 6), czyli rosnące stopy wzrostu nominalnej podaży pieniądza spowoduje, że o tą samą wielkość wzrosną inflacja i kurs walutowy. Realna strona gospodarki pozostanie nie zmieniona. Na rysunku 2 gospodarka przesunie się z punktu A do C. Na skutek ekspansywnej polityki monetarnej krzywa AD przesunie się z AD do AD'. W krótkim okresie gospodarka przesunie się do punktu B, gdzie produkt rośnie, , bezrobocie spada, inflacja rośnie, ale w mniejszym stopniu niż stopa wzrostu podaży pieniądza i dlatego realna podaż pieniądza wzrasta. Proces przejścia z punktu B do C przebiega stopniowo. W punkcie B, gdy produkt jest powyżej poziomu wyznaczanego przez trend produktu, rzeczywista stopa inflacji przekracza stopę inflacji podstawowej, która przesądza o stanie w okresie przejściowym. Z jednej strony zorientowana jest ona ku przeszłości to jej zmiany są powolne i początkowo AS nie przesuwa się. Gdy inflacja zacznie doganiać inflację rzeczywistość to krzywa zaagregowanej podaży przesunie się w górę z B do C. Inflacja podstawowa z drugiej strony zawiera składnik dotyczącej przyszłości dlatego można sądzić, że równowaga długookresowa wystąpi w punkcie C.

Rysunek 6. Ekspansywna polityka pieniężna

Polityka fiskalna nie powoduje przesunięcia krzywej IS i zaagregowanego popytu (AD), gdyż jej skutki są unicestwione przez reakcję kursu walutowego. Ekspansja fiskalna wpływa za granicę, bo realna aprecjacja prowadzi do pogorszenia salda podstawowych obrotów bieżących.

PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

1. Wyprowadź krzywą AD.

2. Co powoduje przesunięcia krzywej AD w prawo?

3. Wyjaśnij jak następujące fakty wpłynęły na krzywą AD:

1. spadek popytu na pieniądz spowodowany wprowadzeniem kart kredytowych

2. spadek podaży pieniądza

3. wzrost poziomu cen

4. wzrost podatków

Zadanie 1.

Jaki długookresowy wpływ na nominalne i realne stopy procentowe, popyt na pieniądz i poziom cen ma jednorazowy spadek zakupów rządowych? Załóż gospodarkę zamkniętą. Analizę zacznij od równowagi Y^*=Y i zakończ na nim (tzw. model SAS-DAD)

Zadanie 2.

Jaki długookresowy wpływ na nominalne i realne stopy procentowe, popyt na pieniądz i poziom cen ma jednorazowy wzrost zakupów rządowych? Załóż gospodarkę zamkniętą. Analizę zacznij od równowagi Y^*=Y i zakończ na nim (tzw. model SAS-DAD)

Garbicz M., Golachowski E., Elementarne modele makroekonomiczne, SGH, str. 38, W-wa 1996.

Pacho W., Model IS-LM, str. 1, materiały dydaktyczne, www.sgh.waw.pl/ktsr

Hall R., Taylor J., Makroekonomia, str. 187, PWN, Warszawa 2000.

Garbicz M., Golachowski E., Elementarne modele makroekonomiczne, str. 38, SGH, W-wa 1996.

Tamże

e, str. 42

Tamże, str. 44

Hall R., Taylor J., Makroekonomia, str. 187, PWN, Warszawa 2000.

Garbicz M., Golachowski E., Elementarne modele makroekonomiczne, SGH, str. 46, Warszawa 1996.

Pacho W., Model IS-LM, str. 6, materiały dydaktyczne, www.sgh.waw.pl/ktsr

Nasiłowski M., System rynkowy, str. 363-365, Key Text, Warszawa 1998.

Pacho W., Model IS-LM, str. 8, materiały dydaktyczne, www.sgh.waw.pl/ktsr

Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia, str. 214, PWE, W-wa 2000.

Pacho W., Handel zagraniczny, materiały dydaktyczne, www.sgh.waw.pl/ktsr

E. Kwiatkowski, Bezrobocie, str. 242-259, PWN, W-wa 2002.

Tamże,

SKRYPT Z MAKROEKONOMII, CZ II

2

E

P_g

Y

Y

R

1. Stopy procentowe rosną z R₁ do R₂

1

R₂

R₁

Y₂ Y₁

Y₂ Y₁

2. Wyższe stopy procentowe obniżą

wydatki o d∆R

3. Spadek wydatków spowoduje

zmniejszenie się dochodów o

m_kd∆R

Linia wydatków

P_g=Y

2

3

A

B

4. Stary (Y₁) i nowy (Y₂) poziom

dochodu pozwalają połączyć punkty,

które wyznaczają krzywą IS

4

IS

R

Y

R₁

R₂

Y₁ Y₂

B

A

IS

R

Y

Y₁ Y₂

R₁

IS₂

IS₁

R

R₁

IS₂

IS₁

Y₁ Y₂

Y

R

Y

∆t>0

∆t <0

2

1

IS₁

IS₂

IS₃

1. Gdy ∆t>0, to krzywa IS z zbliża się do pionu

2. Gdy ∆t <0, to krzywa IS z zbliża się do poziomu

Realny PKB

Y₁ Y₂

R

R

R₁

R₂

R₁

R₂

1

2

3

A

B

LM

Zasób pieniądza

1. Wzrasta produkcja

2. Wzrost produkcji powoduje zwiększenie

popytu na pieniądz, czyli przesunięcie

krzywej popytu na prawo

3. Wzrost popytu na pieniądz przy stałej podaży

powoduje wzrost stopy procentowej z R₁ do R₂

4. Wyznacza to punkty równowagi, które

wyznaczają krzywą LM

Podaży

pieniądza

M_d2

M_d1

R

R₂

R₁

Y

Y₁ Y₂

B

A

LM

Y

Y₃ Y₁ Y₂

LM₁

R

R

LM₂

LM₃

Y

LM₁

R

LM₂

LM₃

1

2

1. Gdy ∆k<0, lub gdy ∆h>0 to krzywa

LM staje się bardziej pozioma

2. Gdy ∆k>0, lub gdy ∆h<0, to krzywa

LM staje się bardziej pionowa

Y

R

LM

IS

7

R

R

R₁

R₂

R₀

R₁

R₂

R₀

Y

Y

M_d, M_s

P_g

Y=P_g

C+I₀+G₀

C+I₁+G₁

C+I₀+G₁

Y₀ Y₂ Y₁

Y₀ Y₂ Y₁

IS₀

IS₁

LM

M_s

M_d0

M_d2

M_d1

Granica wykorzystania zdolności produkcyjnych gospodarki

1

C

A

A

A

B

B

2

3

4

5

C

C

6

8

a)

b)

c)

R

R

R₀

R₁

R₀

R₁

Y

Y

M_d, M_s

P_g

Y=P_g

C+I₀+G₀

C+I₁+G₀

Y₀ Y₁

Y₀ Y₁

LM₁

IS₀

LM₀

M_s0 M_s1

M_d0

Granica wykorzystania zdolności produkcyjnych gospodarki

1

A

A

A

B

B

B

2

3

4

5

a)

b)

c)

IS (stroma)

LM

R

Y

IS

LM (płaska)

R

Y

IS (płaska)

LM

R

Y

IS (płaska)

LM (stroma)

R

Y

R

R

Y

E

E_N

CF

E₁

E_N1

CF₁

CF

R₁

R₁

Y₁

LM

IS

R

R

Y

E

E_N

CF

E₁

E_N1

CF₁

CF

R₁

R₁

Y₁ Y₂

CF₂

R₂

R₂

E₂

E_N2

IS₁

IS₂

LM

E

R

Y

E

Y

Y

E₁

Y₁

Y₁

LL

E₁

R^*

Y₁

JJ

JJ

LL

E

Y

LM

E₁

Y₁

JJ₁

LL

E

Y

E₁

E₂

Y₁

R

Y

R^*

LM

JJ₂

A

B

1. Wzrastają wydatki rządowe

4. Stopa procentowa rośnie powyżej światowej R>R^*

2. Krzywa IS₁ przesuwa się w prawo do IS₂

3. Gospodarka przechodzi z punktu A do B

6. Wzrost stopy procentowej powoduje napływ kapitału, pogorszenie się E_N, spadek popytu na pieniądz i powrót do R^*

5. Opisane zmiany przesuwają krzywą JJ₁ w dół, co powoduje spadek kursu walutowego, czyli aprecjację.

1

2

3

5

IS₂

IS₁

LL₂

LL₁

E

Y

E₂

E₁

Y₁ Y₂

R

Y

R^*

R

LM₂

JJ

A

B

1. Wzrasta podaż pieniądza

4. Stopa procentowa spada poniżej światowej R^*>R

2. Krzywa LM₁ przesuwa się w dół do LM₂

3. Gospodarka przechodzi z punktu A do B

6. Spadek stopy procentowej powoduje odpływ kapitału za granicę. Poprawia to E_N, i powoduje powrót do R^* (z punktu B do C)

5. Opisane zmiany przesuwają krzywą LL₁ w prawo, co powoduje wzrost kursu walutowego, czyli deprecjację.

1

5

LM₁

IS₁

C

IS₂

2

3

4

Y

R

LM

IS

Y

N

N₀

Y₀

R₀

N- zatrudnienie

N

Y

R

LM

IS

Y

N₁

N₀

Y₀ Y₁

R₁

R₀

IS'

1

2

3

A

B

Y₀ Y₁

Y

R

LM

IS

Y

N

N₁

N₀

Y₀ Y₁

R₀

R₁

LM'

A

B

1

2

3

4

Y

R

LM

IS

Y

N

N₀

Y₀

R₀

LM'

A

Y

R

LM

IS

Y

N₁

N₀

Y₀ Y₁

R₀

IS'

A

B

Y₀ Y₁

Y

R

LM

IS

Y

N₀

Y₀

R₀

LM'

Y₀

Y

R

LM

IS

Y

N₁

N₀

Y₀ Y­₁

R₁

R₀

IS'

Y₀ Y­₁

AD

Y

Poziom cen (P)

B

LM

IS

LM'

R₁

R₀

R₂

A

C

Y

R

LM''

AD'

Y^*

Y

Poziom cen (P)

P*

P₁

Y₁

AD

AD'

Y^*

Y

Poziom cen (P)

P*

P₁

Y₁

AD

AD'

Y^*

Y

Poziom cen (P)

P*

P₁

Y₁

AD

AD

Y=Y^*

Y

Inflacja

Linia wzrostu podaży pieniądza

AS

0

Odchylenie produktu

AD

Y=Y^*

Y

Inflacja

A

AS

0

B

C

AD'

AS'

Odchylenie produktu

SKRYPT STANOWI POMOC DO WYKŁADU Z MAKROEKONOMII NA POZIOMIE ŚREDNIOZAAWANSOWANYM. SKŁADA SIĘ Z DWÓCH CZEŚCI. PIERWSZA DOTYCZY DŁUGIEGO OKRESU, A DRUGA KRÓTKIEGO. NA POCZATKU OMÓWIONY ZOSTAŁ MODEL SOLOWA, JEGO GŁÓWNE ZAŁOŻENIA, WNIOSKI I KONSEKWENCJE. NASTĘPNIE PRZEDSTAWIONO PROBLEM BEZROBOCIA W DŁUGIM OKRESIE.

W CZĘŚCI DRUGIEJ SKUPIONO SIĘ NA DWÓCH MODELACH: IS-LM I AS-AD. PRZY CZYM PRZEANALIZOWANO JE DLA GOSPODARKI ZAMKNIĘTEJ I OTWARTEJ.

DRUGA CZEŚĆ SKRYPTU DOTYCZY TYLKO CZEŚCI WYKŁADOWEJ. MATERIAŁ NIE JEST OMAWIANY NA ĆWICZENIACH.

SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA

KOLEGIUM ZARZĄDZANIA I FINANSÓW

KATEDRA HISTORII MYŚLI EKONOMICZNEJ

SALA 1115A, BUDYNEK F

[e-mail]

http://akson.sgh.waw.pl/~rwojcie

WARSZAWA 2009 ROK

RENATA WOJCIECHOWSKA

STUDIA MAGISTERSKIE

SKRYPT DO WYKŁADU Z MAKROEKONOMII CZ II

---