FILOZOFIA, Filozofia, współczesne koncepcje filozofii i etyki


STAROŻYTNOŚĆ

Sokrates

Istotą człowieka jest dusza i szczęście. Człowiek jest duszą, powinien doskonalić siebie, dbać o duszę. Być szczęśliwym to poznanie własnej duszy. Droga do szczęścia:

- poznaj samego siebie - poznanie siebie to poznanie własnej duszy. Nie obchodzi nas poznanie innych, tego, co na zewnątrz. Zwrot ku wartościom duchowym, nic oprócz duszy.

-troszcz się o siebie - czyli o własną duszę, kształtuj ją i dbaj o nią, buduj, by była najlepsza z możliwych.

- cnota jest wiedzą - wiedza o własnej duszy, o tym co dla niej jest dobre - dobro

moralne. Jeżeli człowiek wie jeszcze więcej to na pewno będzie szczęśliwy.

- dusza to rozum człowieka - w rozumie i duszy leży dobro moralne, do szczęścia człowiekowi wystarcza rozum i dusza, nie potrzebne jest nic zewnętrznego. Najważniejsi jesteśmy my sami.

Szczęście dają: wartość duchowa, wiedza, warunki moralne. Nieszczęście: gdy będziemy słuchać ciała, szukać szczęścia w innych, gdy człowiek jest ofiarą własnych namiętności i pragnień.

Wg Sokratesa życie człowieka spełnia się w sensie etycznym, moralnym. Istotą człowieczeństwa jest dusza, a pełnią szczęścia jej poznanie, doskonalenie. Być szczęśliwym to znać własną duszę. Sokrates wytyczył swoistą drogę do szczęścia:

-poznanie samego siebie, swojej duszy, odrzucenie tego co na zewnątrz

-troszczenie się o własną duszę, ulepszanie jej, doskonalenie by była jak najlepsza

-dusza to rozum człowieka i tylko tyle potrzeba człowiekowi do szczęścia, w duszy leży dobro moralne

Platon

Uczeń Sokratesa. Nie jest ważne życie, liczy się to, co będzie po nim. Aby mówić o szczęściu należy wspomnieć o ideach i rzeczywistości. Rzeczywistość istnieje, znamy ją, ale nie jest ona godna uwagi bo jest zmienna, podlega czasowi i rozproszeniu. Jest cielesna, a więc nie trwała - rzeczywistość fizyczna i zmienna. Obok niej istnieje rzeczywistość duchowa - wszystko jest w niej prawdziwe, wieczne, niezmienne, także idee takie są - Istnieją dwie rzeczywistości więc idee są rozłączne dla nich obu.

Idee, to formy rzeczy, określają istotę natury, czyli ogólne cechy danego gatunku. Nazwa ogólna np. kot, dobro, prawda ­jeśli chcemy coś rozumieć, to nazywamy to czymś i budujemy definicję treści. Idee są: niecielesne, duchowe, absolutną prawdą. Idee duchowe (wieczne, niezmienne), są myślami boskimi, są doskonałe i są natury boskiej. Poznając idee pośrednio poznajemy boskość. Poznanie idei jest możliwe pod warunkiem, że uwolnimy się od wpływów ciała i będziemy w stanie myśleć i rozumieć idee. Idee nie należą do nas, nie są naszym tworem. Poznajemy je za pomocą rozumu, a nie zmysłów. Zmysłami możemy je uchwycić, osiągnąć, zrozumieć.

Szczęście: Celem i szczęściem człowieka jest wyzwolenie i oczyszczenie duszy z więzów ciała. Człowiek powinien doskonalić się by oderwać się od tego, co cielesne oraz zbliżyć się do świata idei. Do szczęścia prowadzą:

A) Poznanie siebie B) Doskonałość moralna C) Wiedza i nauka

Poznanie idei to to samo co wiedza. Człowiek jest szczęśliwy gdy jego dusza jest szczęśliwa. Aby dusza była szczęśliwa:

Był uczniem Sokratesa. Sensem życia wg niego jest kontemplacja, poszukiwanie idei i to jest szczęście. Platon dzielił świat na świat idei i świat rzeczywisty, realny. Ten drugi jest ulotny, niedoskonały, zmienny. Świat idei, duchowy jest doskonały, prawdziwy, niezmienny. Szczęściem człowieka jest wyzwolenie się ze świata rzeczywistego, oczyszczenie duszy z więzów ciała. Do szczęścia wg Platona prowadzą:

- poznanie siebie

- doskonałość moralna

- wiedza i nauka

Prawdziwe szczęście to szczęście duszy. Aby je osiągnąć trzeba się wyzwolić z więzów ciała, dbać tylko o duszę, upodobnić się do boskości.

Epikur

Hedonizm ascetyczny: hedonizm, bo celem życia jest przyjemność. Ascetyczny, bo nie wszystko jest dla każdego przyjemnością. Przyjemność musi być najwyższa i najbardziej trwała. Do szczęścia prowadzi maksimum trwałej przyjemności. Nie ma przyjemności gdy jest ból, dlatego należy unikać bólu.

1 stopień do szczęścia: brak (unikanie) bólu -już wtedy jesteśmy szczęśliwi. Ból jest odczuwany wtedy, gdy nie możemy zaspokoić naszego pragnienia (np. głodu). Brak bólu powinniśmy odczuwać jako przyjemność. Mędrzec z samego unikania bólu powinien czerpać rozkosz. Ból sprawiają nam każde niespełnione potrzeby (niepokój duszy).

2 stopień do szczęścia: brak niepokoju duszy. Potrzeby nie są potrzebne człowiekowi, bo tylko powodują ból. Nie należy gonić za potrzebami, bo im więcej niezrealizowanych potrzeb tym większy ból. Należy szukać najwyższych przyjemności, zbudowanych z subtelniejszych atomów pozwalających na lepsze doznania. Przyjemności ciała są nietrwałe, wewnętrzne. Zależą tylko od nas, są bardziej intensywne.

3 stopień do szczęścia: poszukiwanie przyjemności duchowych. Szczęście to spokój ducha.

Trzy grupy przyjemności:

- Przyjemności podstawowe - służą zachowaniu życia (pokarm, woda, sen). Musimy je zaspokajać, ale równocześnie czerpać z tego maksimum przyjemności.

- Przyjemności potrzebne do życia, ale nie niezbędne (np. urozmaicone jedzenie). Niewiele nam dodają do szczęścia, powodują nasz niepokój (duszy), należy je ograniczać.

- Wszystkie pozostałe przyjemności (np. bogactwo, władza, zaszczyty). Są one próżne, polegają na złudzeniach, są zbędne. Człowieka tylko niepokoją, nie usuwają bólu podstawowego, powodują niespełnione potrzeby. Człowiek daje im się kontrolować, ulega im. Nie należy im ulegać, ale odsuwać, ograniczać.

Szczęście to przyjemność. Przyjemnością jest też sam brak bólu (np. głodu). W związku z tym mamy 3 stopnie do osiągnięcia szczęścia:

- unikanie bólu

- brak niepokoju duszy, nie należy gonić za potrzebami, bo one przynoszą ból

- poszukiwanie przyjemności duchowych

Epikur dzieli też przyjemności na 3 grupy:

  1. podstawowe (pokarm, sen) służą zachowaniu życia

  2. potrzebne do życia ale nie niezbędne (np. urozmaicenie jedzenia)

  3. pozostałe przyjemności (np .bogactwo, władza)

Sokrates

Cel życia to poznanie dobra i zła i zarazem wybierania. Ten cel to sens życia. Jest to mądrość. Poznanie sensu prowadzi do doskonałości. Musimy szukać mądrości. Jeżeli życie będzie szczęśliwe to człowiek też będzie szczęśliwy. Szczęście duszy to dobro i mądrość. Dobro jest tylko moralne i duchowe. Człowiek szuka zawsze korzyści dobre dla duszy, lecz niekoniecznie dla ciała. Jeżeli jest to coś dla ciała, to nie jest dobro. Mądrość to wybór, możliwość decydowania. Być szczęśliwym to poznanie własnej duszy. Droga do szczęścia:

moralne. Jeżeli człowiek wie jeszcze więcej to na pewno będzie szczęśliwy.

- dusza to rozum człowieka. Najważniejsi jesteśmy my sami.

Szczęście dają: wartość duchowa, wiedza, warunki moralne. Nieszczęście: gdy będziemy słuchać ciała, szukać szczęścia w innych, gdy człowiek jest ofiarą własnych namiętności i pragnień.

Sensem życia jest poznanie dobra i zła oraz wybór dobra czyli mądrość. Dobrem zaś jest to, co dobre dla duszy, co przynosi jej pożytek. Człowiek ma dążyć do samoistnego wyboru tego dobra. Tylko wtedy będzie szczęśliwy

Platon

Celem jest wyzwolenie duszy z więzów ciała. Dusza jest na ziemi przejściowo. Jeśli człowiek żyje niedoskonale, to dusza jest obciążona cielesnością i nie może się uwolnić. Jeśli dusza trafi na mędrca to wreszcie się uwolni. Dusza pracuje na ziemi by się uwolnić. Platon wierzył w reinkarnację. Jako dusza mamy:

Sensem życia jej kontemplacja, poszukiwanie idei. Człowiek ma dążyć do wieczności, niezmienności, wyrwania się z tej rzeczywistości, która jest ulotna, nieważna. Celem życia jest też wyzwolenie duszy z więzów ciała. Platon wierzył w reinkarnację i w to, że każdy jest w stanie uwolnić swoją duszę-stać się mędrcem.

Epikur

Celem życia człowieka jest przyjemność (wynika to z materialistycznej koncepcji). Ciało i dusza potrafią doznawać i odczuwać. To jest kryterium działalności człowieka. Nasze odczucia przyjemne są dobre dla człowieka, to co nieprzyjemne, to zło. Dlatego z natury człowiek dąży do przyjemności i unika bólu. Cel człowieka ­to dążenie do jak największej przyjemności.

Celem i sensem życia jest przyjemność, hedonizm. Człowiek dąży do przyjemności, bo odczucia przyjemne są dobrem, a nieprzyjemne złem. Z natury unikamy bólu. Tym samym naturalny sens życia człowieka stanowi dążenie do jak największej przyjemności.

Sokrates

Dobro jest tylko moralne i duchowe. Człowiek szuka zawsze korzyści dobre dla duszy, lecz niekoniecznie dla ciała, dla niego samego. Dobro jest wartością służąca dla duszy. Jeżeli jest to coś dla ciała, to nie jest dobro. Możliwość wyboru, decydowania to mądrość. Mądrość + dusza pozwala dotrzeć do samego siebie. Wg Sokratesa człowiek jest niezawodny, bo jest zdolny do dokonywania wyborów. Jak pozna dobro, to zawsze będzie wybierał dobro. Ideał człowieka to wybór dobra. Wybór dobra to znalezienie szczęścia dla duszy. Jeżeli człowiek jest twórcą własnego szczęścia to znaczy że człowiek jest wolny, niezależny, odzyskuje wartość. Najważniejsze to umieć panować nad ciałem. Najlepiej jest ograniczyć swoje potrzeby i być obojętnym. Łatwiej wtedy będzie opanować samego siebie.

Platon

Poznanie dobra i zła to poznanie idei. Trzeba wskazywać i ujmować rzeczywistość lepszą i doskonalszą niż jest w rzeczywistości. Prawdę poznajemy poprzez idee. Rzeczywistość idei to rzeczywistość duchowa. Istnieje poza miejscem i czasem. Poznajemy go poprzez myślenie. Człowiek dąży do boskości bo pochodzi z tego świata. Nie ceni przemijalności, ceni wieczność. Idee zawierają wiedzę o dobru, o wartościach. Idea sprawiedliwości to prawdy wieczne i sprawiedliwy ustrój, państwo. To co piękne jest prawdą. Możemy je poznać gdy odwrócimy się od świata zewnętrznego, poznajemy je własnym wnętrzem. A do poznania potrzebna jest czystość duszy. Do oczyszczenia duszy prowadzą nauka i ciało.

Epikur

Dobro wg Epikura to, co sprawia przyjemność. Człowiek powinien więc dążyć do umiejętności wyboru przyjemności i przeżywania przyjemności. Świat poznajemy odczuwając cielesne udręki. Należy więc ograniczać swoje potrzeby, bo jak coś sprawia ból i cierpienie to poznajemy zło. Jedyne źródło poznania dobra to przeżywanie, odczucie. Kryterium wyboru jest to, jak człowiek odczuwa przeżycie.

Sokrates

Człowiek jako dusza panuje nad ciałem. Wszystko co zmysłowe powinno być odczute przez ciało. Człowiek jest duszą, która ma tym ciałem kierować. Ideał samodoskonalenia się człowieka to dążenie do dobra poprzez wybór dobra i mądrość.

Człowiek jako dusza panuje nad ciałem. Wszystko co zmysłowe powinno być odrzucone przez ciało. Człowiek jest duszą, która ma tym ciałem kierować. Ideał samodoskonalenia się człowieka to dążenie do dobra poprzez wybór dobra i mądrość. Człowiek spełnia się w sensie etycznym.

Samodoskonalenie poprzez:

Platon

Ideał samodoskonalenia się człowieka to dążenie do dobra i dążenie do mądrości poprzez poznanie idei. Prawdą jest to co piękne i człowiek do tego dąży. Przykładem idei jest piękno - może być to obraz - wcielają idee piękna. Samodoskonalenie wg Platona to wznoszenie, czyli ciągła droga oddalania się od świata materialnego. Pomocne w tym poznaniu są wiedza i nauka. Jeśli człowiek tego pragnie to staje się mądrzejszy i lepszy.

Samodoskonalenie się poprzez:

Epikur

Celem człowieka nie jest samodoskonalenie lecz przyjemności. Człowiek jest ciałem i powinien doskonalić ciało, bo jako ciało przeżywa doświadczenia zmysłowe. To co sprawia przyjemność to dobro.

Jak żyć, by uwolnić się od bólu i korzystać z przyjemności

    1. uwolnienie się od cierpienia. Brak bólu ciała, który jest bardzo bolesny(głód, zimno)

    2. uwolnienie się od bólu duszy(niepokój). Odsunięcie niepotrzebnych dążeń duszy(to krótkotrwałe przyjemności, które nie mają żadnej wartości. Sprawiają ból, cierpienie, niepokój)

usunięcie bólu wystarczy do szczęścia. Człowiek staje się spokojny, wyzwolony, osiąga błogi stan

5. DUALIZM DUSZY I CIAŁA W STAROŻYTNOŚCI.

Sokrates

Dualizm człowieka u Sokratesa to 2 odcienie człowieka, gdyż nie ma jedności, to podwójność charakteru. Człowiek to dusza i ciało i powinny stanowić jedność, ale szczęście ciała to nie szczęście duszy.

Platon

Radykalny dualizm - ciało przylepione duszą. Życie człowieka jest w pełni życiem, kiedy dusza oddali się od ciała.

Dusza -świadome ja i rozumienie, substancja duchowa, aby odróżnić ją od tego, co materialne. Cechy natury duchowej:

- niezmienna i wieczna, nieśmiertelna, nie ulega rozpadowi

- niezłożona, z natury prosta, wieczna,

- dusza łączy nas z wyższymi ideami - Bóg i idea, które także są niematerialne

- radykalny dualizm duszy i ciała (przeciwstawne sobie i obce)

- dusza jako sternik, który steruje ciałem, obcość ciała wobec duszy

- osamotnienie duszy w człowieku

Człowiek (dwa światy):

- Duchowy (doskonały) - materialny

- Boski -niematerialny

- człowiek jest określony, że dusza ma kierować ciałem, decydować i dominować.

- dusza z natury dąży do tego, co duchowe. Musi się zajmować ciałem, skazana jest na niełaskę

-ciało jest więzieniem duszy, dusza jest nieszczęśliwa, uwięziona w ciele - ciało wg Platona to źródło zła

-dusza, żeby była szczęśliwa musi się od ciała oderwać, oderwać od tego, co jest dla niej obce.

Epikur

Dla Epikura nie ma dualizmu, nie ma podziału, bo atomy przenikają wszystko. Człowiek jest zbiorem atomów, jego istotę stanowi ciało, które ewentualnie ożywione jest przez materialną duszę. Człowieka można rozpatrywać jako istotę skończoną, śmiertelną, interesuje nas życie tu i teraz.

6. STOSUNEK DO CIAŁA I ZMYSŁOWOŚCI W STAROŻYTNOŚCI.

Sokrates

Duszę i ciało traktuje rozłącznie. Dusza jest panem ciała, ciało jest przedmiotem pogardy. Ciało zaciemnia prawdę, przeszkadza w życiu. Trzeba opanować ciało.

Dusza jest w pełni duszą gdy posiada wiedzę moralną (co dobre, a co złe). Każdy człowiek ma zdolność posiadania wiedzy o dobru i złu. Postępując zgodnie z duszą wybieramy dobro. Zło czynimy przez niewiedzę. Pochodzi ono z namiętności, które zaślepiają duszę. Namiętności pochodzą z ciała, a ciało zaślepia duszę. To ciało grzeszy. Dusza jest rozumem, a rozum poznaje dobro. Cnota jest wiedzą o własnej duszy, o dobru i złu moralnym. Dusza:

Ciało: Sokrates odrzuca to, co nie jest duszą. Pogardza ciałem. Na ciało składają się: uczucia, namiętności, pożądania, pragnienia, zmysłowość. Tym pogardza. Ciało jest powierzchownością człowieka. Ciało przejawia się cielesnością.

Platon

Istotą człowieka jest dusza. Człowiek jest duszą władającą ciałem. Dusza może istnieć niezależnie od ciała, mamy wiedzieć, co robiła przed i po uwięzieniu w ciele. Uwięzienie w ciele dla duszy jest epizodem nieistotnym, chwilą i złem.

Mit rydwanu - dusza porównywana do rydwanu z rumakami. Rumaki to elementy duszy. Jeden rumak jest dobry (biały), drugi zły (czarny). Powóz kierowany przez woźnicę - rozum. Przed wcieleniem krążą po świecie boskim. Droga na górę jest ciężka. Dobry rumak ciągnie rydwan do góry, drugi na ziemię. Jeśli powóz spadnie dusza się wciela. Pierwotną ojczyzną duszy jest sfera boskości, dusza jest nieśmiertelna a jej wcielanie jest dla niej upodleniem. Dusza może istnieć samodzielnie, niezależnie do ciała, ponieważ jest duchowa i nie ma nic wspólnego z człowiekiem. Dusza poznaje idee, jest wieczna, najbliższa ideom. Światem duszy są idee, dąży do boskości i idei.

Ciało jest śmiertelne, ale ma w sobie boski element - duszę. Człowiek ogólnie jest nieśmiertelny - bo dusza istniała przed nim. Człowiek jest duszą ale ma ciało. Ciało jest: złożone, niestałe, śmiertelne, poddaje się rozpadowi" Ciało to: emocje, pożądania, pragnienia, zmysły, uczucia, namiętności. Ciało jest źródłem zła i ignorancji, ogranicza człowieka, jest podatne na choroby. Wszystko co negatywne to ciało. Dusza, żeby poznać idee musi być swobodna od wpływu ciała. Dusza czuje się źle w ciele, staje się pod jego wpływem częściowo cielesna, to więzienie dla duszy. Zamiast zajmować się ideami zajmuje się ciałem, dlatego czuje się źle. Dwa wymiary człowieka: ziemski! śmiertelny i boski/ nieśmiertelny. Radykalny dualizm - ciało przylepione duszą. Życie człowieka jest w pełni życiem, kiedy dusza oddali się od ciała.

Epikur

Człowiek jest złożony z atomów - ciało i dusza również. Dusza jest materialna, składa się z bardziej subtelnych atomów. Przenika ona materialne ciało. Dusza nie była odrębna, obejmowała całe ciało. Rozum (część duszy) w sercu .. Dusza( i człowiek) może odbierać wrażania zmysłowe (natury cielesnej i duchowej) - to pobudzenie, poruszenie atomów. Istota człowieka to ciało ożywione materialna duszą. Człowiek jest zarazem cielesny i duchowy, bo, ciało jest przeniknięte duszą. Dusza, tak jak każda materia, jest śmiertelna, człowiek jest śmiertelny, bo jest materialny. Człowieka nie obchodzi to, co jest po śmierci, bo po śmierci ciało i duszą się rozpada, bo jest materią. Człowiek nie ma związku z bogami, bo jest śmiertelny, skończony. Bogowie istnieją ale są, obojętni wobec ludzkiego życia. Nie ma zbawienia i dążenia do boga. Życie jest sztuką bycia szczęśliwym.

7. IDEAŁ MĘDRCA W STAROŻYTNOŚCI

Sokrates

Model człowieka, który jest duszą i jest szczęśliwy. Do szczęścia potrzeba: rozumu, duszy, dóbr moralnych, wartości duchowych, wiedzy. To wszystko jest w nas samych, czyli jesteśmy samowystarczalni sobie do szczęścia. Mędrzec: wolny, samowystarczalny, autonomiczny. Cele: panowanie nad samym sobą, wstrzemięźliwość, kontrola własnych namiętności.

Platon

U platona ideał mędrca to człowiek dążący do świata idei, uwolnienie się od więzów ciała. Zaprzeczenie własnej cielesności. Ideał mędrca to człowiek wyzwolony z więzów ciała.

Epikur

Człowiek szczęśliwy, który realizuje cel życia czyli przyjemność. Brak bólu, niepokoju. Unikanie cierpień poprzez wyzbywanie się potrzeb i pragnień, a nie ich zaspakajanie. Znieczulenie, obojętność, opanowanie, kontrola, redukcja potrzeb. Człowiek powinien umieć kontrolować samego siebie, swe myśli, potrzeby. Mamy unikać szukania przyjemności, bo wtedy powstaje mniej pragnień. Człowiek musi umieć wybrać najważniejsze potrzeby. Możemy czuć wówczas szczęście bez względu na okoliczności. Mędrzec powinien być niezależny od okoliczności, autonomiczny. Autonomia powinna sama pozwalać człowiekowi szukać przyjemności. Podstawowe potrzeby należy zaspokoić, ale wykorzystać to w sposób maksymalny (w przypadku głodu - rozkosz jedzenia). Nawet jeżeli jest już ból, to należy nawet z niego czerpać przyjemność. Ból i nieszczęście to tylko złudzenie,

Najwyższa przyjemność to spokój cielesny i duchowy.

ŚREDNIOWIECZE

1. IDEE ORYGINALNE CHRZEŚCIJAŃSTWA I ICH ROZWINIĘCIE W FILOZOFII ŚW. TOMASZA

Św. Tomasz i średniowiecze- to filozofia , w której religia dominuje, w centrum jest Bóg, jest to teologia- nauka o Bogu, filozofia średniowieczna to teologia.

Religia chrześcijańska- była religią, która powstała w I w.n.e., nauczycielem był Jezus i jego uczniowie, uchodzi za religię objawioną, tzn., że pewna prawda została objawiona, prawda jest zapisana w Biblii, podłożem dla św. Tomasza będą prawdy zawarte w Biblii

Religia skłaniała się do wiary nie do światopoglądu, Biblia stała się podstawą interpretacji prawd filozoficznych, św. Tomasz podejmuje 4 IDEE z Biblii ( są to 4 oryginalne idee chrześcijaństwa- bo wkraczają tylko dzięki Biblii, w starożytności ich nie było),idee te będą rozwijane w koncepcji Boga, świata i człowieka

1 . IDEA- transcendencji Boga , która została nieznana w filozofii starożytnej, Bóg jest rozumiany jako ponad i poza światem, Bóg jest niepoznawalny i niewidzialny

2. IDEA- stworzenie świata i człowieka, Bóg stwarza świat i człowieka w całości czyli z niczego ( ex nihilo ), świat jest dziełem Boga

3. IDEA- idea miłości Boga, Bóg ma być traktowany nie jako idea abstrakcyjna, ale jako źródło miłości, człowiek powinien kierować się miłością do Boga, Bóg jest miłością, relacje miłości do Boga są jedyną relacją z Bogiem, cokolwiek człowiek czyni powinien czynić z miłości do Boga.

0x08 graphic

Miłość Boga

Miłość bliźniego podstawa życia człowieka

4.IDEA- ZBAWIENIA

Wynika, z wiary, że Chrystus zmarł na krzyżu, i jego śmierć i zmartwychwstanie stanowi dla nas łaskę, jest obietnicą zbawienia.

Zbawienie-człowiek został stworzony przez Boga, ze względu na cel nadprzyrodzonym na najwyższe szczęście, które osiągalne jest w życiu po śmierci, przez obcowanie z Bogiem mamy dążyć do idei zbawienia, powinno to stanowić podstawę działań, sensu życia, zbawienie jako łaska, nadzieja, obietnica, cel

Każdy może kierować się obietnicą.

  1. CHRZEŚCIJAŃSKI OBRAZ ŚWIATA I MIEJSCE CZŁOWIEKA W ŚWIECIE

Bóg: jest najważniejszy, bo jest twórcą świata ,odmiennie od starożytności bo tu Bóg jest w centrum, jest to pewnego rodzaju filozofia, ale też teologia, bo mówi o Bogu, transcendencja Boga, idea Boga jest oryginalna , bo w starożytności nie było jej ( idea ta została wyniesiona przez chrześcijaństwo ) Bóg jest poza i ponad światem , jest radykalnie transcendentny , ku Bogu nie będziemy zmierzać, tylko będziemy kierować się poprzez miłość, nie można Boga dotknąć; „ Jestem który jestem” to jest imię Boga [Ks. Wyjścia 3.13]

Bóg jest i to jest ważne, istotą Boga jest istnienie, Bóg nie posiada istnienia przypadkowo, Bóg jest czystym istnieniem , więc nie jest rzeczą, Bóg jako czyste istnienie jest niepoznawalny, człowiek ma rozum, ale ograniczony, bo nie pozwala mu on poznać Boga, należy dążyć do Boga, ale nie poznawać go, Bóg jest pełnią bytu, jest wieczny, Bogu możemy przypisać wszystkie doskonałości, Bóg jest wieczny, mądry, reszta czyli świat jest stworzona przez Boga

IDEA STWORZENIA:

Bóg jest wieczny i stwarza świat z niczego ( ex nihilo ); tworzenie to akt ciągły- Bóg wszystko stwarza co było, jest i będzie, musimy rozpatrywać świat jako stworzony, nie możemy się mu przeciwstawiać; świat jest księgą Boga, Bóg jeżeli stwarza świat to jest to dar Boga, łaska, dobro, które dał Bóg; świat, materia , człowiek są rozumiane jako dobro; pokazanie dobrej wartości świata, świat jest stworzony nie przypadkowo, ma sens, w świecie jest zaszyfrowana mądrość Boga, którą mamy poznawać, Boga nie można poznać, ale można pośrednio go poznać poprzez poznawanie mądrości jego.

CZŁOWIEK:

Jako byt stworzony - człowiek jest obrazem Boga, ma najwyższą godność, jest bytem najważniejszym, bo jest obrazem Boga czyli jest podobny do Niego, człowiek ma duszę, rozum i wolę, dlatego jest lepszy od innych, odróżnia się on od innych bytów, człowiek stworzony jest wolny, autonomiczny, niezależny od Boga, ale jednak trochę zależny bo jest stworzony przez Boga, czyli jakoś pozostaje ta więź z Bogiem , człowiek to byt wyróżniony, świat i wszystkie byty stworzone opierają się na hierarchii, najważniejszym bytem jest BÓG, potem jest CZŁOWIEK, potem zwierzęta i rośliny a na końcu byty materialne ( pozbawione życia).

To czym człowiek jest nie jest przypadkowe, ale stworzone przez Boga, człowiek zawsze może wrócić do Boga, bo został przez niego stworzony

KONCEPCJA CZŁOWIEKA:

Istotą człowieka - człowiek nie jest rozdzielony na duszę i ciało, Tomasz uważa, że człowiek jest jednością duchowo- cielesną, jest jednorodną substancją, jest osobą, przeciwstawia się dualizmowi, brak tu pogardy dla ciała, człowiek to całość, człowiek to ciało, składa się z materii, dusza człowieka to forma ciała, dusza wyraża się poprzez ciało, dusza człowieka jest źródłem naszego myślenia, dusza ma dwie funkcje- rozum i - wolność

Rozum służy do poznawania, ale dobra; wolna wola służy do wybierania, podejmowania decyzji- akt wyboru powinien być nakierowany na dobro; człowiek może sam siebie determinować, nie ma wolności nieograniczonej, wolność nie oznacza całkowitej wolności duchowej, wolność chrześcijańska to wolność do dobra, do Boga, rozum nie myli się zawsze wybiera dobro, ale człowiek może wybrać dobro lub go nie wybrać, powinien podejmować decyzje w zgodzie z rozumem , czyli wolna wola powinna być podporządkowana rozumowi, wolność ograniczona, ale można jej się nauczyć, jak się nauczymy co jest dobre, to będziemy to wybierać, wolna wola będzie współpracować w zgodzie z rozumem

Droga człowieka do Boga:

człowiek ma rozwijać się, rozwój jest ukierunkowany , dobro jest określone, szczęście człowieka wynika wtórnie z faktu doskonałości, bo to cel życia człowieka

idea zbawienia uważa, że nasze życie jest podporządkowane decyzjom i celom , które wybieramy, ale nie powinny być dowolne, muszą być uporządkowane w sposób hierarchiczny

cel życia człowieka, jemu mają być podporządkowane inne cele, a cel życia ma być podporządkowany celowi ostatecznemu ( jest to cel nadprzyrodzony), ten cel ma się realizować po śmierci, poprzez realizacje jednania z Bogiem, życia ma nas zbliżać do tego celu ostatecznego, chrześcijanin nie może żyć dowolnie, za życia musi się zbliżać do celu ostatecznego, ( ziemski porządek celów)

3. CHRZEŚCIJAŃSKI MODEL SAMODOSKONALENIA SIĘ CZŁOWIEKA - PERFEKCJONIZM WG ŚW. TOMASZA

Podporządkowanie człowiekowi moralności, człowiek jako byt stworzony; pokazana zostaje godność człowieka, człowiek ma autonomie, jako byt stworzony; sam jest źródłem swoich decyzji, jeżeli jego wola będzie dobra wtedy będzie wolna, wolność powinna być podporządkowana rozumowi, celem życia jest poznanie Boga poprzez dążenie do Niego, może to się odbyć przez dwie drogi : 1) drogą pośrednią- poprzez poznawanie świata

2) wymiar drogi do Boga to droga moralna- perfekcjonizm- rozwój osoby, doskonalenie własnego życia, ale nie jest to realizowane w sposób dowolny przez człowieka, człowiek jest bytem dynamicznym- ciągle się musi ulepszać i musi dążyć do wzrastania w sobie dobra, człowiek byt stworzony czyli pochodzi od Boga, sens życia musi być realizowany w relacji do Boga, to, że człowiek pochodzi od Boga, znaczy, że jest z nim związany i jest też na Boga nakierowany czyli dąży do Boga;

4. CZŁOWIEK WOBEC WARTOŚCI I PRAWA MORALNEGO WG ŚW. TOMASZA Według Tomasza władzom poznawczym odpowiadają władze pożądania. Pożądanie jest dwojakie: zmysłowe i duchowe, kierowane rozumem, czyli wolą. W koncepcji moralności św. Tomasza pojęcie moralności łączy się z zagadnieniem wolnej woli. A Postępowanie człowieka wtedy podpada pod kategorię moralności, kiedy jego celem jest chęć zdobycia dla siebie jakiegoś dobra lub doskonałości. Intencja ta (czyli chęć) nie może się zatrzymać i poprzestać na dobru jednostkowym (zewnętrznym np. pragnieniu zdobycia sławy, majątku, wiedzy, są to wartości stojące niżej w hierarchii w odniesieniu do Boga) lecz musi się ściśle łączyć z pragnieniem posiadania dobra absolutnego. Dobro absolutne to Bóg. Wobec tego człowiek moralny będzie intencjonalnie nastawiony na pragnienie dobra najwyższego (Boga), któremu to pragnieniu podporządkowywać będzie wszystkie dobra szczegółowe (wartości doczesne). Miarą moralnego postępowania człowieka jest prawo, rozumiane przez Tomasza jako zarządzenie lub nakaz, mający na celu dobro. Prawo to dzieli on na wieczne (dyrektywy {nakazy} boskiej mądrości absolutnie obowiązująca ruchy wszechrzeczy, a więc i postępowaniem człowieka), naturalne (dyrektywy {nakazy}, które rządzą światem rzeczy, przyrody, i człowieka jako "odblaski" i normy uczestniczące w prawie wiecznym) oraz prawo ludzkie (dyrektywy ustanawiane przez ludzi, obowiązujące o tyle, o ile są zgodne z normami prawa wiecznego i naturalnego). Prawa moralne obowiązujące człowieka są odbiciem prawa wiecznego, wskutek czego Bóg jest najwyższym normatywem ludzkiego postępowania, którego moralne dobro lub zło uzależnione jest od zgodności albo niezgodności z Jego wolą.

NOWOŻYTNOŚĆ

  1. PRYMAT CZŁOWIEKA I JEGO MYŚLENIA WEDŁUG KARTEZJUSZA

Filozofia nowożytna wyłoniła się z filozofii średniowiecznej poprzez jej negację. Jest to odejście od średniowiecznego, religijnego obrazu świata.

Racjonalizm Kartezjusza jest w pierwszym rzędzie zasadą opierającą się na pewności, że poznanie prawdy dostępne jest każdemu dobrze pokierowanemu umysłowi. W Medytacjach o pierwszej filozofii stanowiące zasadnicze dzieło Kartezjusza, wychodzi od "metodycznego" wątpienia o wszystkim i odkrywa, iż najradykalniejsze nawet wątpienie nie pozwala nam wątpić, że wątpimy. Myśl stanowi zatem nasz pierwszy pewnik, z którego filozof wnioskuje o realności swojej egzystencji ("Myślę więc jestem"). Następnie z posiadanego przez nas pojęcia nieskończoności, wyprowadza dowód na istnienie Boga, by wreszcie na podstawie uczuć do jakich zdolne jest nasze ciało, dowieść istnienia świata materialnego. Jego czysto racjonalny system filozoficzny opiera się zatem na wnioskowaniu o wszystkim za punkt wyjścia przyjmując myśl.

Kartezjusz oddzielił myślenie człowieka od ciała. Ciało człowieka jest pewnym mechanizmem, które regulują prawa człowieka. Nowożytność odrzuca namiętność, pragnienia itp. związane z ciałem. Umysł - czyste myślenie, ciało zaś - jako przyroda, mechanizm biologiczny (dualizm). Ciało jest bytem rozciągłym, kształtnym, można je zmierzyć. W tej koncepcji dominuje prymat człowieka poznającego. Nie poznajemy bezpośrednio świata poprzez zmysły. Poznajemy najpierw idee człowieka na temat świata. Poznajemy jego myślenie o świecie a nie świat bezpośrednio. Owe idee należy' uporządkować, znaleźć sens nadany przez człowieka. Świat odzwierciedla prawa rozumu. Każdy człowiek może myśleć w sposób ogólny.

2. CZŁOWIEK JAKO ROZUM I KONSEKWENCJE DLA MYŚLENIA NOWOŻYTNEGO

3. CZŁOWIEK WOBEC WARTOŚCI I PRAWA MORALNEGO W NOWOŻYTNOŚCI

-Prawa moralne są zgodne z naturą człowieka, czyli zgodne z jego potrzebami. Postępowanie moralne jest racjonalnym wyborem człowieka, który właściwie posługuje się rozumem. -Naturę człowieka rozwijają filozofowie (ludzie oświeceni). Pozostałym ludziom należy powiedzieć czego wymaga ich prawdziwy interes, by właściwie posługiwali się rozumem. Jeżeli jesteśmy rozumni to obowiązuje nas prawo moralne. -Zamiast autorytetu Kościoła był autorytet filozofów. -Wierzyli oni w : -jedną prawdę, jedna wiedzę, jedną hierarchię wartości, jeden rozum. -Wiara w jedną prawdę, rozum, to złudzenie nowożytności. Wytworzyła ona jeden spójny obraz świata, w którym wszyscy wierzyli. Ta wiara w jeden spójny obraz to jednolity horyzont sensowności. Złudność nowożytności doprowadziła do jej rozpadu. Z upadku zrodziła się ponowoczesność.

  1. NOWOŻYTNOŚĆ - PONOWOCZESNOŚĆ - PORÓWNANIE GŁÓWNYCH IDEI

Postmodernizm wyrasta z krytyki nowożytności. W nowożytności istotą człowieka jest rozum. Konsekwencje ujęcia człowieka jako rozumu: jeżeli człowiek jest rozumny to znaczy, że myśli racjonalnie i dzięki temu może stworzyć jeden obraz świata. Dominuje tu założenie, że każdy człowiek ma ten sam rozum. Zatem można stworzyć koncepcje świata, która jest jednolita. W oparciu o nowożytną koncepcję świata można stworzyć jedność wiedzy. Można wyodrębnić jedną prawdę (Jedna teoria dominuje) jedno społeczeństwo, które akceptuje jeden obraz świata. W takich okolicznościach nie akceptuje się odmienności. Obowiązuje jeden cel człowieka, jedno określenie co jest dobre a co złe dla człowieka. W takiej wizji świata nie było miejsca dla indywidualizmu. Ponowoczesność - zrywa z nowoczesną jednością. W ponowoczesności dominuje wielość. Nowożytna jedność przestała być autorytetem. Prawa moralne to propozycje a człowiek akceptuje wielość wartości (pluralizm wartości). Nie ma jednej jedynej prawdy. Jest wiele wartości. Nie można wartościować która teoria jest lepsza, a która gorsza. Wszystkie według myślenia ponowoczesnego są równe.

Postmodernizm różni się od nowoczesnością tym, że jest stanem, w którym nowoczesność nie musi być reklamowana ponieważ jest właśnie realizowana.

Po drugie: gwałtowne przejście od idei jedności do wielości (do pluralizmu). Przedmiotem nowoczesnej etyki było ustalenie jednolitego kodeksu postępowania. W epoce ponowożytnej nie ma jednolitego kodeksu postępowania.

NOWOŻYTNOŚĆ:

PONOWOCZESNOŚĆ:

PONOWOCZESNOŚĆ

1 . CO TO JEST PONOWOCZESNOŚĆ

Ponowoczesność to całościowy stan współczesnej kultury i cywilizacji uwzględniający codzienne zachowania ludzi, dominujące wzory myślenia i postępowania, jak również sztukę i naukę. Przeciwstawia się nowoczesności. Ponowoczesność to cała filozofia stawiająca jednostkę człowieka i jego subiektywność ponad wszystko, ponad tradycję, ponad obiektywnymi prawdami i normami. Cechuje ją wolność, pluralizm, dopełnia nowoczesność. Ponowoczesność ucieka od zdrowego rozsądku. Człowiek ponowoczesny ma świadomość, że świat w którym żyje podlega różnym przemianom. Ideologia ponowoczesna daje obietnice utopijne i tym bardziej atrakcyjne im niedojrzalszy jest odbiorca.

Ponowoczesność (postmodernizm, płynna nowoczesność) - to kierunek w filozofii współczesnej, który jest reakcją na kulturę nowoczesną. Ponowoczesność charakteryzuje się niejednoznacznością. Postmodernistyczni teoretycy piszą o końcu człowieka, poddając w wątpliwość wszelkie systemy wartości determinujące człowieka.

Ponowoczesność to nie tylko kwestia poglądów filozoficznych. To raczej całościowy stan współczesnej kultury i cywilizacji, uwzględniający codzienne zachowania ludzi, dominujące wzory myślenia i postępowania, jak również sztukę, politykę a częściowo nawet religię i naukę. Ponowoczesność to zatem określenie szeregu tendencji, które mają pewne wspólne cechy i których korzenie związane są m.in. z przemianami lat 60. w Europie i Ameryce Płn

2. GŁÓWNE CECHY SPOŁECZEŃSTWA PONOWOCZESNEGO - BAUMAN, WELSCH, RORTY.

Główne cechy społeczeństwa ponowoczesnego:

- krytyka jedności

- pluralizm wartości

- materializm

- konsumpcjonizm

- człowiek -> włóczęga, turysta

- odejście od schematów

- brak przywiązania do osób, miejsc…

- pracoholizm

- wygoda

- egoizm

- wolność

- indywidualizm

- przyjemność

- wartość chwili

- desakralizacja

- efektywność

- obalanie autorytetów

- chaos

- brak przynależności

- zagubienie

- niepewność wiedzy

- brak ideałów

- zapaść aksjologiczna

Wg Baumana ponowoczesność to umiejętność życia z przygodnością z przypadkowością, nieprzewidywalnością, przelotnością i z wieloznacznością (wiele znaczeń, dopuszczanie do wieloznacznych interpretacji i rozumień). Przygodność jest szansą, dochodzimy do wniosku, że nie moglibyśmy żyć nigdzie indziej, przygodność jest wystarczającym powodem by żyć i pozwolić żyć innym. To umiejętność życia bez gwarancji i przygodność bytu. Obywatel przygodnego świata wie że stąpa po linie zawieszonej nad przepaścią i dlatego potrzebuje zmysłu równowagi, szybkiego refleksu, olbrzymiego szczęścia - przyjaciół­ gdy trzeba podadzą dłoń.

3. NAJWAŻNIEJSZE WARTOŚCI CZŁOWIEKA PONOWOCZESNEGO.

Wartości człowieka ponowoczesnego:

Głównym problemem jest tożsamość człowieka, zawsze występuje w jakimś kontekście społecznym. Nie ma jednolitego wzorca. Główne założenia liberalizmu pokrywają się z ponowoczesnością.

Wartości i problemy społeczeństwa ponowoczesnego:

Wartości człowieka ponowoczesnego wg Baumana:

Wartości człowieka ponowoczesnego wg Welscha:

NA CZYM POLEGA PLURALIZM JAKO CECHA SPOŁECZEŃSTWA PONOWOCZESNEGO?

4. NA CZYM POLEGA PLURALIZM WG WELSCHA

Pluralizm postmodernistyczny polega na wielości, mnogości. To wielość poglądów, teorii, wartości istniejące wobec siebie równolegle bez dominacji żadnego z nich. Charakteryzuje się wolnością, indywidualizmem, samorealizacją i tolerancją. Dotyka każdego horyzontu, norm bądź postaw. Kształtuje rozmaitość postaw. Jest radykalny bo sięga do korzeni. W nauce i sztuce nie ma ogólnie obowiązującego i jedynego typu działania. Należy odkrywać i rozwijać wiele możliwych form działania.

Dotyczy nie tylko sfery kultury, nauki czy polityki, ale jest obecny w każdej jednostce jako wewnętrzne sprzeczności. Każdy z nas posiada różne skłonności, kieruje się różnymi zasadami w postępowaniu, wyznaje różne wartości.

  1. NA CZYM POLEGA MYŚLENIE TOTALITARNE I ANTYTOTALITARNE WG WELSCHA.

Myślenie totalitarne - to uznanie jednostki i wyłączności . Brak tutaj tolerancji. To monopolistyczne roszczenia z różnych dziedzin życia. Polega na narzucaniu własnego obrazu świata i naginaniu rzeczywistości do swojej wizji. Jest negatywnie nastawione do wszelkiej odmienności.

Myślenie antytotalitarne - to uznanie wielości, prawdy, sprawiedliwości, człowieczeństwa. Broni wielości koncepcji i sposobów życia w imię dążeń do wolności. Zwalcza monopole i przeciwstawia się jedności. Odrzuca jedność myśli i poglądów, broni odmienności. Uznaje różne formy działania, typów myślenia i koncepcji społecznych.

POZYTYWNE I NEGATYWNE KONSEKWENCJE PLURALIZMU

POZYTYWNE:

NIEGATYWNE:

  1. JAKA JEST KONDYCJA MORALNA SPOŁECZEŃSTWA PONOWOCZESNEGO. NA CZYM POLEGA KRYZYS MORALNY (ZMIERZCH ETYKI) WG BAUMANA

Ludzie są moralnie wieloznaczni. Znaczy to że człowiek może być zarazem dobry i zły. Nie ma doskonałości. Moralność wymyka się ścisłe określonym i normatywnym regułom etycznym. Nie da się ocenić strat i zysków. Każdy ma własne wartości moralne. Wiąże się to z indywidualnością, stąd też nie ma jednolitego systemu wartości. Nikt nie kieruje się ustalanymi przez innych zasadami lecz własnymi. Ludzie mają poglądy nieuporządkowane i wieloznaczne. Decyzje moralne są ambiwalentne. Związki między ludźmi są przelotne, luźne i sporadyczne. Nie ma między nimi dobrej integracji. Nie ma też żadnego autorytetu jakiejś organizacji społecznej. Nie ma porządku moralnego. Brak też tożsamości zbiorowych. Jest masowa kultura i masowy rynek. Masowość kultury powoduje powstawanie masowej biernej konsumpcji. Jednostka jest wówczas bardzo podatna na manipulacje. Wszystkie uczucia, potrzeby i pragnienia jednostki są wykrzywiane i eksploatowane w imię konsumpcji. Wg Baumana czasy postmodernistyczne nie oznaczają zmierzchu dosłownie lecz mogą sugerować pojawienie się nowych refleksji etycznych. Takie rzeczy jak sprawiedliwość, tolerancja czy też dobro wspólne nie straciły na znaczeniu lecz należy się nimi zajmować w zupełnie nowy sposób. Dziś nie wymaga się od ludzi poświęcenia i moralnego samodoskonalenia w imię obrony jakiś wartości moralnych. Żyjemy w epoce indywidualizmu i pogoni za dobrym życiem.

INDYWIDUALIZM, CZYLI PRYMAT JEDNOSTKI - NA CZYM POLEGA? RORTY, WELSCH, BAUMAN.

Prymat jednostki jest związany z niektórymi cechami społeczeństwa ponowoczesnego, czyli z pluralizmem (akceptacja wielości) irracjonalność. To jednostka decyduje, co jest dla niej najlepsze, co jest ważne, to ona decyduje o tym. co chce robić - społeczeństwo i jego pozostałe wartości nie są ważne. Ponowoczesność jest ściśle związana z liberalizmem, wolnością zarówno wyboru idei jak i sposobu życia.

Rorty Przygodne jednostki najlepiej mogą się rozwijać i robić co chcą w społeczeństwie liberalnym. Społeczeństwo współczesne wciela ideał sprawiedliwości, akceptuje przygodność. Nie ma jednej moralności, radykalnego celu, ideału. Istnieje wielość dyskursów, opisów, wielość interesów, poglądów. Nie można uznać dominacji jednego celu. Nie wolno nam użyć siły, dominacji. Słowne potyczki mogą prowadzić do perswazji i reform, ale nie do siły i dominacji. Idealnym obywatelem społeczeństwa liberalnego jest poeta i utopijny rewolucjonista, ponieważ tworzy nowe, oryginalne pomysły i perspektywy.

Welsch. Prymat jednostki jest tu związany z wartościami człowieka ponowoczesnego, tzn.: wieloznaczność jako wartość, szansa dla rozwoju, umiejętność samostanowienia, politeizm wartości. Nie ma zasad, moralności, kodeksu postępowania. Człowiek sam decyduje, co chce robić, to wielość stylów życia, wzorców wartości To "człowiek przebudzony" - nie jest mu obce doświadczenie wolności.

Bauman Prymat jednostki jest związany z przypadkiem, pluralizmem, antytotalitaryzmem, oraz z wartościami takimi jak: wolność wyboru, brak umownych zasad postępowania. Społeczeństwo nie dyktuje nam. co mamy robić, jak mamy to robić i gdzie mamy to robić. Wybieramy to, co nam się podoba, akceptujemy swoja odmienność, bo nie ma innego wzorca człowieka.

JAKIE WARTOŚCI ŁĄCZĄ SIĘ Z INDYWIDUALIZMEM? (PLURALIZM, WOLNOŚĆ, AUTONOMIA)

Człowiek indywidualny będzie realizować autentyczność, oryginalność, samorealizację i nonkonformizm. Indywidualizm oznacza ucieczkę w prywatność, dążenie do odsunięcia się od życia publicznego. Wolność prowadzi do utraty wolności, bo bezosobowe siły np. biurokracja wtórnie nas zniewalają.

Nasze społeczeństwo nie jest w stanie wierzyć w idee moralne, więc zostaje przy celu autokreacji. Mamy intuicyjne poczucie dobra i zła. Nasze życie ma być twórcze, możemy nim kierować- samorealizując, wierząc w siebie. Samorealizacja dotyczy wszystkich ludzi. Podstawy funkcjonowania społeczeństw nowożytnych wyznaczała indywidualna wolność i równość, ale nigdy nie miały one charakteru powszechnego „wszyscy ludzie są równi”.

Proponowana postawa

ALE i te mniej pozytywne: osamotnienie, bunt, izolacja;

28. Indywidualizm a wspólnota