WITAMINY

Chemiczne różnorodne związki:

• Funkcja koenzymu (B), nie są koenzymami, staja się nimi np. po fosforylacji

• Działania antyoksydacyjne (C,A,E)

• Działania receptorowe (A,D)

1. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (rok odkrycia)

• A 1909---------------------retinol

• D 1918---------------------kalcyferol

• E 1922--------------------α-tokoferol

• K 1929-------------------fitochinon

2.Witamuny rozpuszczalne w wodzie:

• B1 1897-------------------tiamina

• B2 1920-------------------ryboflawina

• B6 1934-------------------pirydoksyna

• B12 1926------------------kobalamina

• B5 1930------------------kw. pantotenowy

• C 1912------------------kw. L-askorbinowy

• PP 1936------------------nikotynamid

• H 1931-----------------biotyna

• M 1939-----------------kw. foliowy

Witamina A

• Występowanie : kolorowe rośliny, olej z wątroby ryb, masło, jaja, kaszalot 2Kg w wątrobie=100kg masła.

• Witaminę A można przedawkować, prowitaminy-nie

Procesy :

• Proces widzenia cis retinol + opsyna= rodopsyna

• a) dysocjacja pod wpływem swiatła (opsyna-trans retinol)

• b)reakcja ciemna izomeryzacja trans-cis (kurza ślepota)

• skóra-rogowacenie, złuszczanie

• zaburzenia wzrostu i rozwoju

• jednostki miedzy narodowe (jm), mikrogramy, równoważniki 1=6 ug retinolu

• zapotrzebowanie około 600 jm, a u dorosłych 700-900jm

• wiązanie z białkiem RBP, lub w postaci estrów rafia do wszystkich tkanek

• Nadmiar -osłabienie mięsni, ociężałość, łysienie, łamliwość kości.

• Nadmiar karotenoidów nie jest toksyczny -powoduje jedynie przebarwienie skórne.

• Kwasy retinowe różnicowanie komórek nabłonka, synteza glikoprotein, kremy, kosmetyki.

Witamina D

• 0,025ug cholekalcyferolu lub ergokalcyferolu

• Śledź, żółtko, masło

• Mineralizacja kości

• 90% pod wpływem światła

• Niemowlęta 10 ug/dzień , dzieci 10, dorośli 5

• Toksyczność 100ug niemowlęta, dorośli 1,25 mg

• Witaminy D są dość oporne na ogrzewanie, roztwory tłuszczowe stabilizują witaminę D, utlenianie.

• Odkładane w wątrobie i wykorzystywane w miarę potrzeb.

Witamina E

• Dużo w olejach roślinnych (200-2800ug/g) kiełki pszenicy (1800-4500ug/g) sałata szpinak itp.

• Wrażliwa na działanie tlenu i wysoką temperaturę (straty 10% przy gotowaniu i większe przy smażeniu i pieczeniu)

• Mało toksyczna 200-400mg dziennie, zalecane spożycie 8-10eq. retinolu/dzień. Oko 10mg.

• Brak- dystrofia mięśniowa , przyspieszony rozpada czerwonych krwinek

• W preparatach leczniczych iw suplementacji żywności Wit. E jest pochodzenia naturalnego i sztucznego .

Witamina K

• Syntetyzowana głownie przez florę bakteryjną, trudno określić zapotrzebowanie -0,1-1ug/g

• Jeden z najważniejszych czynników regulujących krzepliwość krwi.

• Awitaminoza (wywołana przez biegunki i antybiotyki.)

• Bardziej widoczna awitaminoza u ptaków.

WITAMINY ROPUSZCZALNE W WODZIE

Witamina B1 (tiamina)

• Odkrycie choroba Beri-Beri, obevnie subkliniczne niedobory B1, alkoholizm.

• Najwięcej produkty zbożowe, (0,5mg/100g), groch fasola (0,3mg/100g), drożdże (0,7/100)

• Zapotrzebowanie 1-2 mg/dzień/osoba.

• Dosyć nie trwała 15-20 min gotowania, bardziej odporna w środowisku kwaśnym , duże straty podczas przemiału zboża.

• Hiperwitaminozy nie odnotowano, ale spożywanie 3g/dziennie może być niebezpieczne.

B2 (Ryboflawina)

Ryboflawina FMN

• Mleko 0,17 mg/100g makrela 0,2 mg/100g

• Analityka fluoryzuje, lub podtrzymuje wzrost Lactobacillus casei

• Gromadzi się w wątrobie

• Zapotrzebowanie 1-2 mg / osobe/dzień

• Głownie do produkcji FMN i FAD, kataliza procesów enzymatycznych red-ox.

• Wrażliwa na światło nie trwała w środowisku alkalicznym

Witamina B5 (kwas pantotenowy) i acetylokoenzym A

• Występowanie: rośliny zielone, wyciągi z drożdży, mięso

• Zapotrzebowanie: dzieci 2/3 mg, dorośli 4-7mg

• Kluczowy związek do metabolizmu tłuszczów i cukrów

• Niedobór- zmęczenie, zaburzenia snu,

• Nie toksyczny, ale nie trwały 50% utraty podczas gotowania, 80% podczas przechowywania.

Witamina B6 (pidoks……)

Pirydoksal pirydoksamina fosforan pirydoksal

• Występowanie: mięso 0,5-1,5 mg/100g, drożdże 10 mg/100 g , całe ziarna zbóż 0,2mg/100g

• Duże ubytki podczas przerobu produktów żywnościowych

• Istotna dla przemian aminokwasów. (dekarboksylacja i transaminacja)

• Niedobór- zapalenie błon śluzowych, niedokrwistość , zmęczenie.

• Zapotrzebowanie od 0,4-2mg

• Magazynowana w mięśniach zapas 40-250mg czas półrozpadu -33dni.

Witamina B12 (kobalamina)

• Najwięcej wątroba 100ug/100g

• Brak- owoce, warzywa, produkty zbożowe.

• Zapotrzebowanie ok. 1-3ug/dzień , ale gromadzi się w wątrobie i mięśniach i jest powoli wykorzystywana zapas 35-400dni

• Niedobór prowadzi do zaburzeń układu krwionośnego, nieodwracalne zmiany w układzie nerwowym , patia, brzydki zapach.

• Nie jest toksyczna

• Nobel 1964 (D. Hodgkin)

Biotyna Witamina H

• Największa zawartość drożdże 80ug/ 100g wątroba 100ug/100g groch 20ug/100g

• Rzadko stwierdza się niedobór witaminy H( chyba że jada się dużo Świerzych jaj z awidyną)

• Prawdopodobne zapotrzebowanie 100ug/100g

Kwas Foliowy

• Folium liść szpinak 0,05-0,2mg/100g drożdże 1 mg/100g

• Części zielone roślin

• Dzienne zapotrzebowanie 0,4 mg

• Biosynteza kwasów nukleinowych, anemia

• Dosyć trwały w środowisku obojętnym,

• Niedobór folianów zdarza się często (ciąża, laktacja, alkoholizm, nadużywanie leków.)

Witamina PP Niacyna dawniej B3

Nikotyna niacyna kw. nikotynowy

• Składnik koenzymów NAD i NADP

• Dzienne zapotrzebowane 10-20mg

• Dużo w otrębach, kawie palonej

• Pelagra ,biegunki, majaczenie

• Niacyna aby nie kojarzyło się z nikotyną

Witamina C

• Szkorbut

• Papryka 125-200mg/100g

• Nać pietruszki 270

• Dzika róża 250-800mg/100g

• Czarna porzeczka 150-300mg/100g

• Zapotrzebowanie : niemowlęta 30-50mg dzieci 40-65 mg dorośli 70-100mg

• Stymulacja wytwarzania kolagenu, zwiększone przyswajanie żelaza, antyoksydant

• Gromadzi się: gromadzi się w nadnerczu, wątrobie i mózgu.

• Ryzyko niedoboru- alkoholicy, palacze ludzie starsi , zażywający leki.

---