FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW:
1.Rodzaje i rola sprawozdań finansowych w przedsiębiorstwie.
Sprawozdanie finansowe - To podstawowe źródło informacji o działalności przedsiębiorstwa w danym roku obrachunkowym. Sprawozdanie dostarcza informacji w celu podejmowania decyzji zakresie działalności bieżącej i inwestycyjnej oraz zmniejszenie ryzyka w podejmowaniu decyzji. Sprawozdania finansowe musza być w języku polskim i walucie narodowej.
Podstawowe rodzaje sprawozdań finansowych:
Bilans - to zestawienie posiadanego przez przedsiębiorstwo majątku oraz źródeł jego finansowania.. Zestawienie to sporządzane jest na określony dzień. Bilans można ukazać dwojako: w formie równoległej (aktywa na lewo, pasywa na prawo)
w formie jednokolumnowej (najpierw aktywa, potem pasywa). Bilans pozwala ocenić zadłużenie firmy, możliwości rozwoju oraz płynność.
Rachunek zysków i strat - Informuje jaki jest ogólny wynik finansowy przedsiębiorstwa. Polega na zestawieniu przychodów i kosztów. Rachunek zysków i strat ukazuje zdolność firmy do generowania zysków i samofinansowania..
Rachunek przepływów pieniężnych - inaczej: sprawozdanie z przepływów pieniężnych, lub cash flow. Rachunek ten ma na celu udostępnienie informacji na temat płynności finansowej, (czyli aktywności firmy w ściąganiu należności i zdolność do spłaty zobowiązań.)
Cechy sprawozdań finansowych: prawdziwość, sprawdzalność, kompletność, przejrzystość i zrozumiałość, istotność, ciągłość, porównywalność, terminowość.
2.Analiza wskaźnikowa przedsiębiorstwa (płynność, rentowność, efektywność zarządzania aktywami, zadłużenie).
Analiza wskaźnikowa - jest to metoda badań analitycznych polegająca na obliczaniu wskaźników na podstawie danych zawartych w sprawozdaniach finansowych i ich ocenie porównawczej w czasie i przestrzeni. Stanowi rozwinięcie wstępnej analizy sprawozdań finansowych.
Cztery główne kategorie:
1)Analiza płynności - dostarcza informacje na temat źródeł gotówki znajdujących się w przedsiębiorstwie przeznaczonej na regulowanie bieżących zobowiązań.
2)Analiza rentowności - mierzy wielkość zysku, jaki wypracowuje firma w relacji do jej przychodów i zainwestowanego kapitału.
3)Analiza aktywności - określa sposób wykorzystania aktywów będących pod kontrolą przedsiębiorstwa w celu generowania przychodów ze sprzedaży.
4)Analiza zadłużenia (wypłacalności) - sprawdza strukturę kapitału (pasywów) pod kątem zdolności spółki do regulowania zobowiązań (zwłaszcza długoterminowych, które wykraczają poza ramy analizy płynności).
Zalety analizy wskaźnikowej: ukazuje zmiany w firmie podejmowane w ciągu okresu sprawozdawczego, jest to szybka metoda wglądu w operacje gospodarcze, dostarcza informacji o funkcjonowaniu firmy, może służyć przewidywaniu warunków działania.
3.Ocena wartości spółek notowanych na giełdzie papierów wartościowych.
Ocena wartości spółek notowanych na giełdzie papierów wartościowych- uzależniona jest od tego, czy spółki posiadają precyzyjną strategię rozwoju, sprawne zarządzanie, inwestorów strategicznych, jaką część zysku przeznaczają na inwestycje, nowoczesną technologię i technikę, a także czy mają pozytywną ocenę w masowych mediach.
Ocena finansowa spółek składa się z: oceny rachunków wyników, oceny bilansu, oceny siły finansowej, oceny wskaźnikowej
Wartość rynkowa spółki notowanej na giełdzie coraz częściej kreowana jest przez „zaufanie”. Inwestorzy budują swoje zaufanie na podstawie oceny potencjału rozwojowego spółki. Kryteria tej oceny w coraz mniejszym stopniu związane są z wynikami finansowymi przedsiębiorstwa, koncentrując się na elementach niematerialnych, takich jak: jakość strategii, organizacja, jasne relacje wewnątrz firmy, zmotywowana i świadoma celów kadra kierownicza, gotowość do przeprowadzania zmian i wdrażania najlepszych praktyk.
4.Źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa (wewnętrzne i zewnętrzne).
Kapitał przedsiębiorstwa stanowi źródła finansowania jego działalności i może występować jako kapitał zewnętrzny i wewnętrzny przedsiębiorstwa.
Finansowanie zewnętrzne-oznacza, że użyty kapitał pochodzi od innych podmiotów, które odstępują przedsiębiorstu nadwyżki środków finansowych lub kapitał rzeczowy na określony czas. Finansowanie zewnętrzne dzieli się na obce i własne. obce to: kredyty bankowe, pożyczki i poręczenia, leasing, franchising, factoring, dotacje, venture capital. własne to: pożyczki rodzinne, wkłady w papiery wartościowe (kapitał udziałowy)
Finansowanie wewnętrzne- oznacza, że źródłem finansowania przedsiębiorstwa są środki pochodzące z oszczędności, długookresowych rezerw oraz samofinansowania ( czyli zyski zatrzymane i amortyzacja).
5.Kredyty bankowe w działalności przedsiębiorstwa (rodzaje, zasady wykorzystania, sposoby spłaty).
Kredyt bankowy - jest to umowa zawarta w formie pisemnej pomiędzy bankiem a kredytobiorcą. Bank zobowiązuje się udostępnić określoną kwotę na określony cel oraz czas a kredytobiorca zobowiązuje się wykorzystać kredyt zgodnie z jego przeznaczeniem oraz zwrócić kwotę wraz z należnym bankowi wynagrodzeniem w postaci prowizji i odsetek.
Cechy charakterystyczne dla kredytu to: zwrotność, terminowość i oprocentowanie.
Przed zawarciem umowy kredytowej przyszły kredytobiorca składa w banku wniosek o przyznanie kredytu. Do wniosku, w zależności od rodzaju kredytu należy dołączyć: dokumenty o stanie prawnym przedsiębiorstwa, pełnomocnictwo, sprawozdanie finansowe za ostatni rok, informacje o przewidywanych kosztach i przychodach, kopie ważniejszych zamówień, zaświadczenie o uregulowaniu zobowiązań podatkowych
Rodzaje kredytów:
1)kredyt obrotowy-udzielany jest na określony cel związany z pokryciem bieżących wydatków tj: uregulowanie zobowiązań w ZUS i Urzędzie Skarbowym, wypłata wynagrodzeń dla pracowników, rozliczenia z kontrahentami. Udzielany jest na okres 12 miesięcy lub 3 lat. Wysokość kredytu ustalana jest indywidualnie. Warunkiem udzielenia jest prowadzenie rachunku bankowego.
2)kredyt odnawialny- jest to rodzaj kredytu obrotowego, przeznaczony na finansowanie bieżącej działalności, na okres 12 miesięcy.
3) kredyt hipoteczny- jest finansowaniem długoterminowym (do 25 lat), przeznaczony jest na finansowanie inwestycji w nieruchomości, powiązanej z prowadzoną działalnością, ( np.. na budowe budynku, lokalu, zakup gruntu, rozbudowa, remont).
4)kredyt inwestycyjny- przeznaczony jest na finansowanie inwestycji przedsiębiorstw rozwijających się ( np. zakup lub modernizacja maszyn, budowa hali produkcyjnej, zakup środków trwałych), ze względu na długotrwały charakter procedura udzielania kredytu inwestycyjnego jest długa i skomplikowana, a wymagania odnoście zabezpieczenia kredytu są większe niż w przypadku kredytu obrotowego, spłata kredytu następuje jednorazowo lub w transzach.
6.Koszt i struktura kapitału w przedsiębiorstwie.
Kosz kapitału przedsiębiorstwa- jest to minimalna stopa zwrotu z kapitału dla inwestora , który przeznacza własne lub pożyczone środki pieniężne na dane przedsięwzięcie. Istnieją dwa źródła kapitału: kapitał własny oraz kapitał obcy.
Kapitał własny- to środki będące własnością przedsiębiorstwa, tworzony jest z wkładów właścicieli. Kapitał własny składa się z kapitału zakładowego i rezerwowego. Tego rodzaju kapitały są najbardziej stabilną podstawą finansowania działalności przedsiębiorstwa i decydują w dużym stopniu o płynności finansowej. Kapitał własny charakteryzuje się brakiem konieczności spłaty, brakiem obowiązku wypłaty dywidendy, swobodą wykorzystania, nieograniczonym czasem spłaty.
Kapitał obcy- pochodzi z zewnętrznych źródeł finansowania i stanowi wszelkie zobowiązania przedsiębiorstwa wobec banków, kontrahentów, dostawców, państwa, pracowników i innych podmiotów. Podmioty dostarczające firmie kapitału obcego pożyczają go na pewien z góry określony czas, za co oczekują wynagrodzenia w postaci oprocentowania. Duży udział kapitału obcego w kapitałach ogółem przedsiębiorstwa wskazuje na znaczne ryzyko utraty płynności finansowej.
7.Dźwignia operacyjna, finansowa i połączona.
Dźwignia operacyjna (Operational Leverage) - jest miarą ryzyka operacyjnego i określa zależność między zmianą zysku operacyjnego przed odliczeniem odsetek i opodatkowaniem, a zmianą przychodów ze sprzedaży, czyli wraz ze wzrostem produkcji, koszty stałe pozostają na tym samym poziomie, a ich wartość rozkładana jest na wiekszą liczbę wytworzonych jednostek produktu.
Dźwignia finansowa - (financial leverage) -jest wykorzystywana w celu zwiększenia zyskowności. Dźwignia finansowa ma sens wtedy kiedy dofinansowując przedsiębiorstwo kapitałem obcym możemy liczyć na zwiększenie zysków przynajmniej w stopniu pozwalającym na spłatę kosztów pozyskania kapitału.
Dźwignia połączona (łączna, całkowita) - (Degree of Total Leverage) - jest iloczynem dźwigni finansowej i dźwigni operacyjnej i określa stopień ryzyka operacyjnego i finansowego przedsiębiorstwa, czyli wskazuje w jakim stopniu wzrośnie wartość zysku netto firmy przy uwzględnieniu zmiany wartości sprzedaży, przychodów i kosztów finansowych. Jeżeli dźwignia wynosi np. 3 to znaczy, że wzrost sprzedaży o 1% powoduje wzrost zysku o 3%.
8.Zarządzanie zapasami w przedsiębiorstwie.
Zarządzanie zapasami - to wartość lub ilość surowców, komponentów, dóbr użytkowych, półproduktów i wyrobów gotowych, które są przechowywane lub składowane w przedsiębiorstwie w celu zużycia w razie zaistnienia takiej potrzeby. Zarządzanie zapasami ma na celu określenie: ile produktó należy zamówić bądź wyprodukować w konkretnym czasie, kiedy należy złożyć zamówienie oraz czy można zabezpieczyć się przed wzrostem zapasów.
Można wyróżnić trzy podstawowe strategie zarządzania zapasami:
Defensywną - główną pozycją w zapasach są materiały i wyroby gotowe, jak również udział zapasów w aktywach i majątku obrotowym jest wysoki w porównaniu ze średnią w branży.
Ofensywna - główną pozycją w zapasach jest produkcja w toku, jak również udział zapasów w aktywach o majątku obrotowym jest nisko w porównaniu ze średnią w branży.
Umiarkowana - to strategia o charakterze pośrednim między strategią defensywna a ofensywną.
Do podstawowych metod wykorzystywanych w zarządzaniu zapasami można zaliczyć:
ABC-polega na podziale zapasów na grupy. Takie, które ilościowo stanowią duży udział w zapasach ogółem, lecz mały pod względem wartościowym. I odwrotnie: są też takie zapasy, których udział wartościowy jest duży, a mały ilościowo.
Analiza XYZ - jest uzupełnieniem metody ABC, w której zapasy rozpatruje się z punktu widzenia regularności zapotrzebowania i dokładności prognozowania.
System MRP (Planowanie zapotrzebowania materiałowego)- umożliwia stworzenie szczegółowego schematu dostarczania materiałów w odpowiednim momencie. Pozwala przedsiębiorstwu wdrażać system magazynowania zależny od popytu.
JIT (Just in time) system „dokładnie na czas” -polega na dostarczaniu potrzebnych materiałów dokładnie wtedy kiedy są one potrzebne. Usprawnia to kontrolę zapasów i redukuje koszty magazynowania.
Model ekonomicznej wielkości dostawy (EOQ) - polega na tym , że wraz ze wzrostem wielkości zamówienia wzrasta poziom zapasów, co powoduje spadek kosztów tworzenia i wzrost kosztów utrzymania zapasów. Jeżeli natomiast częstotliwość zamówień się zwiększy, to wielkość przeciętnych zapasów spadnie, czyli zmniejszą się także koszty utrzymania, a wzrosną koszty tworzenia zapasów. Zarządzający musi tak pokierować procesem zaopatrzenia i utrzymywania zapasów, aby kostzy były jak najniższe.
9.Zarządzanie należnościami oraz windykacja długu.
Zarządzanie należnościami - jest procesem, którego celem jest zapobieganie powstawaniu przeterminowanych należności i ich odzyskiwanie. Przedsiębiorstwo, które potrafi we właściwy sposób zarządzać wierzytelnościami zapewnia sobie zwiększoną płynność finansową, konkurencyjność na rynku, szybsze odzyskiwanie należności, redukcję kosztów utrzymania i obsługi należności, zabezpieczeni przed zwiększaniem się należności.
Na proces zarządzania należnościami składają się działania: prewencji, monitoringu i windykacji.
Prewencja to działania zmniejszające ryzyko zawierania transakcji z kontrahentami
Monitoring to kontrola spływu istniejących należności
Windykacja-oznacza dochodzenie swoich własności od dłużnika za pomocą metod i środków określonych w obowiązujących przepisach prawnych. Można rozróżnić dwa rodzaje windykacji: windykację miękką- jest stosowana do dłużników, których zadłużenie jest niewielkie i powstało niedawno poprzez np.: wysłanie wezwania do zapłaty, wezwanie telefoniczne. Windykacja twarda- zawiera szereg sankcji prawnych, tą windykację prowadzą firmy windykacyjne, które wnoszą sprawę do sądu, a następnie z wyrokiem udają się do komornika. Zanim firmy oddadzą sprawę do sądu przeważnie najpierw próbują metod windykacji miękkiej oraz udają się osobiście do dłużnika.
10.Zarządzanie gotówką w przedsiębiorstwie.
Gotówka w przedsiębiorstwie służy do bieżącego regulowania zobowiązań powstających w trakcie prowadzenia przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo musi trzymać gotówkę w celach transakcyjnych ( kupno, sprzedaż towarów), spekulacyjnych ( zakup po atrakcyjnych cenach), ostrożnościowych ( zabezpieczenie w razie ryzyka). Głównym celem przedsiębiorstwa powinna być minimalizacja ilości posiadanej gotówki przy jednoczesnym zmaksymalizowaniu zysków z inwestowania.
Modele teoretyczne, dotyczące ilości optymalnego stanu gotówki w przedsiębiorstwie:
Model Baumola -przedsiębiorstwo potrzebuje środków pieniężnych w stałych, dających się przewidzieć wielkościach.
Model Beranka -wpływy środków pieniężnych są stabilne i ciągłe, natomiast wypływy mają miejsce co jakiś czas. Model Bernaka pozwala określić „górną granicę” środków pieniężnych, po której przekroczeniu należy środki pieniężne zainwestować.
Model Millera-Orra - pozwala na ustalenie górnego i dolnego limitu dla środków pieniężnych, przewiduje on niepewność co do przyszłych wpływów i wydatków.
Model Stone'a - stanowi rozszerzenie modeli Baumola oraz Millera-Orra -pozwala zminimalizować liczbę transakcji sprzedaży oraz kupna papierów wartościowych lub transakcji kredytowych.
11.Metody oceny projektów inwestycyjnych.
Projekt inwestycyjny - jest to zbiór zadań inwestycyjnych, które są od siebie wzajemnie zależne i dążą do realizacji osiągnięcia inwestycji. Projekt inwestycyjny powinien zawierać informacje na temat celu planowanej inwestycji, nakładów do jej realizacji, źródeł finansowania, metod oceny ryzyka, uczestników projektu i efektów z inwestycji. Przedmiotem projektu inwestycyjnego może być nowy obiekt lub zmiany obiektu istniejącego.
Metody oceny projektów inwestycyjnych można podzielić na:
1)Metody proste -oparte na relacji pomiędzy nakładami i efektami, a czasem.
-Metoda stopy zwrotu- jest to relacja dochodów do całkowitych nakładów inwestycyjnych.
-Metoda przeciętnej stopy zwrotu z nakładów inwestycyjnych- oznacza czas, w jakim nadwyżki finansowe uzyskane dzięki realizacji inwestycji zrównają się z poniesionymi nakładam. Jeśli czas jest krótszy niż pewien dopuszczalny okres zwrotu wówczas projekt powinien być zaakceptowany, jeśli nie to należy go odrzucić.
2) Metody złożone- oparte na stopie procentowej, uwzględniające zmianę wartości pieniądza w czasie, ryzyko oraz inflację.
-Metoda aktualnej wartości netto- jest określana jako wartość zdyskontowana, oddzielnie dla każdego roku, przy określonym stałym poziomie stopy dyskontowej. Wartość inwestycji odniesiona ejts do chwili obecnej lub chwili rozpoczęcia inwestycji.
-Metoda wewnętrznej stopy zwrotu- opisuje, że obecna wartość oczekiwanych strumieni zrównuje się z początkowymi wydatkami inwestycyjnymi. Inaczej mówiąc jest to dający się zaakceptować maksymalny koszt kapitału wykorzystywanego do finansowania inwestycji, bez powodowania szkody dla bogactwa właścicieli.
3)Metody wielokryterialne-metody na ogół nie opierające się na kryterium pieniądza, lecz na kryteriach odnoszących się do strategii bądź potrzeb firmy.
12.Korzyści i zagrożenia wynikające z wprowadzenia przedsiębiorstwa na giełdę papierów wartościowych.
Korzyści: większe możliwości pozyskania kapitału, lepsze perspektywy finansowe, motywacja dla zarządu spółki, efekt marketingowy(promocja przedsiębiorstwa), wzrost prestiżu i wiarygodności, obiektywna wycena majątku spółki, zapewnienei płynności akcji,
Zagrożenia: duże koszty, obowiązek upublicznienia informacji o spółce ( obawa przed konkurencja),ryzyko utraty kontroli nad spółką,
13.Opodatkowanie przedsiębiorstw (PIT, CIT, VAT).
Podatek PIT ( podatek dochodowy od osób fizycznych)- jest to podatek bezpośredni, który płacą osoby fizyczne od uzyskanych dochodów lub niektórych przychodów. Podatek PIT w formie zryczałtowanej płacić mogą także niektóre przedsiębiorstwa. Stawki są różne w zależności od przedmiotu opodatkowania oraz z jakiej formy opodatkowania korzysta podatnik. Może to być skala podatkowa, podatek liniowy lub ryczałt ewidencjonalny.
Podatek CIT podatek dochodowy od osób prawnych, jest podatkiem od dochodów spółek(przedsiębiorstw). Jets to podatek bezpośredni, który płacą osoby prawne od uzyskanych dochodów lub niektórych przychodów. Od 2011r. stawka podatku CIT wynosi 19%.
Podatek VAT podatek od towarów i usług, jest podatkiem pośrednim, obciążającym konsumenta finalnego. Podatek VAT jest wliczony w cenę towaru lub usługi przez sprzedawcę, który jest opodatkowany podatkiem VAT. Podatek VAT jest płacony przez przedsiębiorców od uzyskanego obroptu(sprzedaży). W Polsce podstawową stawką VAT jest 23%, inne stawki to: 8,7,5,0 (%) lub sprzedaż zwolniona.
14.Leasing w działalności przedsiębiorstw.
Leasing - jest formą kredytu, która polega na wypożyczeniu lub wydzierżawieniu dóbr materialnych przez ich właściciela leasingobiorcy za określoną opłatą. Przedmiotem umowy leasingowej bywają nieruchomości (budynki, grunty), a także niektóre ruchomości (maszyny, urządzenia, samochody).
Leasing operacyjny (usługowy) - obejmuje krótki czas trwania leasingu, jest on zdecydowanie krótszy niż przewiduje to zużycie fizyczne danego dobra. Leasingodawca ponosi koszty amortyzacji, remontów, konserwacji, ubezpieczenia, podatków i innych wydatków związanych z eksploatacją wydzierżawionych środków(koszty te są wliczone w opłaty leasingowe). Ten rodzaj leasingu stosowany jest głównie w przypadku: lokali magazynowych, sklepowych, sprzętu budowlanego, komputerowego, komunikacyjnego itp. Wydatki leasingobiorcy w przypadku umowy leasingu operacyjnego podobne są do wydatków ponoszonych przez dzierżawcę - koszty czynszu oraz kwota narzutu od zysku dla leasingodawcy, uwzględniająca oprocentowanie kapitału.
Leasing finansowy (kapitałowy) - związany jest z długoterminową umową. W tej formie leasingu uzgadnia się przekazanie środków trwałych, dóbr inwestycyjnych w użytkowanie za wynagrodzeniem czynszowym i spłatą w ratach ceny sprzedażowej tych rzeczy. Leasing finansowy polega przede wszystkim na spłacaniu rat kapitałowych wraz z odsetkami i przeniesieniu prawa własności po upływie okresu leasingowego. Raty kapitałowe są formą zapłaty za przedmiot leasingu rozłożoną w ustalonym czasie. Odsetki zaś występują jako zysk leasingodawcy w formie oprocentowania kapitału. Zatem leasingodawca jako właściciel rzeczy korzysta z opłaty lub czynszu (wynagrodzenie za użytkowanie przedmiotu), a jednocześnie jako właściciel kapitału z odsetek kapitałowych.
15.Usługi factoringowe dla przedsiębiorstw.
Faktoring to forma finansowania bieżącej działalności przedsiębiorstwa, pozwalająca na poprawę płynności finansowej firmy dostarczającej towary lub usługi. Istotą tej usługi jest wykup przez firmę udzielającą finansowania należności (faktur) z odroczonym terminem płatności wystawionych przez dostawcę odbiorcom jego towarów.
Usługi (formy) factoringu:
1)Faktoring pełny (bez regresu) - wraz z cesją wierzytelności na faktora przechodzi ryzyko niewypłacalności dłużnika i w przypadku gdy dłużnik nie jest w stanie spłacić wierzytelności, faktor nie ma prawa regresu w stosunku do zbywcy wierzytelności. Ta forma faktoringu jest korzystna dla zbywcy wierzytelności, bowiem po dokonaniu transakcji sprzedaży towaru lub usługi na rzecz dłużnika faktorant od razu dysponuje środkami finansowymi i wyzbywa się odpowiedzialności za ewentualną niewypłacalność dłużnika. Ciężar odpowiedzialności za niewypłacalność dłużnika spoczywa na faktorze, który przy tej formie faktoringu analizuje głównie sytuacją finansową dłużnika, jako zobowiązanego do zapłaty.
2)Faktoring niepełny (z regresem) - dokonanie cesji wierzytelności nie obejmuje przejęcia ryzyka niewypłacalności dłużnika wobec faktora. Jest to de facto zaciągnięcie kredytu krótkoterminowego przez faktoranta, bowiem w przypadku niedokonania zapłaty przez dłużnika, on musi to uczynić na rzecz faktora. Ta forma faktoringu powinna w pierwszej kolejności znaleźć zastosowanie przy finansowaniu kredytów kupieckich udzielanych przez dostawcę dla godnych zaufania odbiorców, kiedy wydłużone terminy płatności wynikają ze specyfiki prowadzonej działalności. Faktorant ponosi odpowiedzialność wobec faktora i musi o tym pamiętać, wnioskując o udzielenie faktoringu niepełnego, bowiem obciążają go skutki niespłacenia kwoty wierzytelności w terminie.
3)Faktoring mieszany - to połączenie faktoringu pełnego i niepełnego. Faktor przejmuje ryzyko odpowiedzialności dłużnika wyłącznie do pewnej kwoty, natomiast odpowiedzialność spoczywa nadal na faktorancie. Rozwiązanie to jest rozłożeniem odpowiedzialności między faktora i faktoranta.
Faktorant ( klient)-prezdsiębiorca zajmujacy się sprzedaża, dostawą towarów lub świadczeniem usług
Faktor- pośrednik (np. banki lub specjalne spółki factoringowe).