Polityka Społeczna - Egzamin Ekonomia II rok
prof. UEK Kazimierz Zieliński
1. Istota sprawiedliwości społecznej w sferze edukacji.
Sprawiedliwość społeczna w sferze edukacji występuje wtedy, gdy osoby o takich samych preferencjach, predyspozycjach uzyskują takie samo doświadczenie. Edukacja w Polsce jest darmowa, aż do ukończenia 25 roku życia (wykształcenie wyższe). W Polsce w dużej większości poziom dochodu jest uzależniony od poziomu wykształcenia, a co za tym idzie - im lepsze wykształcenie tym wyższy poziom samorealizacji. Każda jednostka ma inne predyspozycje do osiągania wykształcenia. Ludzie posiadają różne zdolności, różnią się inteligencją, dzięki czemu nauka jednym przychodzi łatwiej, a co za tym idzie, osiągają zdecydowanie lepsze wyniki i są w stanie uczęszczać do lepszych szkół. O istnieniu sprawiedliwości społecznej w sferze edukacji na pewno istnieje ogólnopolski dostęp do szkół podstawowych i ponad podstawowych. Im późniejszy etap nauki, tym gorzej z tą równością. Licea zazwyczaj znajdują się tylko w miastach, nie wspominając już o szkołach wyższych.
2. ZUS jako podmiot polityki społecznej.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką posiadającą osobowość prawną, zajmującą się gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obywateli oraz dystrybucją świadczeń (np. emerytur, rent, zasiłków) w wysokościach i na zasadach ustalonych w przepisach powszechnie obowiązujących. Od momentu powstania (1934 r.) jest uważany za jedną z najnowocześniejszych i najlepiej zorganizowanych tego typu instytucji na świecie. Obecnie z usług ZUS korzysta około 20 mln klientów. W skład ZUS wchodzi Centrala Zakładu oraz terenowe jednostki organizacyjne. Dla realizacji swoich zadań ZUS zatrudnia ponad 47 tys. pracowników, rozmieszczonych w 43 oddziałach, 217 inspektoratach i 64 biurach terenowych w miastach w całym kraju. Do zakresu działania ZUS należy m.in. realizacja przepisów ubezpieczeniowych, opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu zabezpieczenia społecznego, realizacja umów i porozumień międzynarodowych w zakresie ubezpieczeń społecznych, wystawianie osobom uprawnionym legitymacji emeryty-rencity, dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego, opracowywanie aktuarialnych prognoz i analiz w zakresie ubezpieczeń społecznych, kontrola płatników i zadań zleconych zakładom, wydawanie biuletynu informacyjnego, popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych. Emerytalne: 19,52%, rentowe 6%, chorobowe 2,45%, wypadkowe 0,4%-8,12% w zależności od PKD. W 2008 roku ZUS zgromadził i wypłacił ponad 120 mld zł. W 2008 roku dotacja wyniosła 42mld zł.
1. Wolny rynek a sprawiedliwość społeczna
Wolny rynek jest to rynek, na którym wymiana dóbr dokonuje się w wyniku dobrowolnie zawieranych transakcji pomiędzy kupującymi a sprzedającymi przy dobrowolnie ustalonej przez nich cenie. Na Kupujący i sprzedający nie podlegają żadnym ograniczeniom ani przymusowi ze strony podmiotów zewnętrznych. Na wolnym rynku, z braku produktów bądź usług substytucyjnych, człowiek może być zmuszony do kupna niezbędnego produktu, po znacznie zawyżonej cenie. Często może nie być go stać na tak drogi produkt, przez co sprawiedliwość społeczna zostaje zaburzona. Gdyby przyjąć, że każdy producent uczciwie ustala swoje ceny, możnaby wtedy mówić o sprawiedliwości społecznej.
2. Samobójstwa jako kwestia społeczna
Samobójstwo - jest to celowe zachowanie samodestrukcyjne prowadzące do śmierci biologicznej, które może mieć charakter gwałtowny (np. samobójstwo przez powieszenie się) lub charakter stopniowy (np. samobójstwo przez zagłodzenie się). Przyczynami samobójstw mogą być czynniki kliniczne (alkoholizm, depresja, schizofrenia, itp.), społeczne (utrata pracy, rozwód, zawód miłosny, itp.), osobiste (cechy danej osoby). W Polsce szybko rośnie liczba samobójstw. Z policyjnych statystyk wynika, że w zeszłym roku na swoje życie targnęło się niemal tylu Polaków, ile co roku ginie w wypadkach drogowych. Statystyczny polski samobójca to mężczyzna, mający problemy z pracą, coraz częściej spożywający alkohol i zaczynający zauważać objawy depresji. Z danych KGP wynika, że w 2009 roku na swoje życie skutecznie targnęło się 4 839 mężczyzn. W tym samym czasie w wyniku samobójstwa zginęło 1074 kobiety. W okresie transformacji w latach 1990- 2004 o ponad 22% wzrosła częstość samobójstw zakończonych zgonem. Uważa się dodatkowo, że statystyki są zaniżone, gdyż samobójstwo uważa się za rzecz tabu, którą należy ukryć. Na świecie co około 40 sekund ktoś popełnia samobójstwo, a w ostatnich 45 latach liczba samobójstw wzrosła o ok. 60%. Od 2007 roku działa w Polsce Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, który ma wypracować jednolity program zapobiegania samobójstwom. Problem jednak w tym, że data przygotowania tego programu jest stale odkładana na później. Teraz wyznaczono ją na 2012 rok. Pomocy osobom z problemami mogą udzielić urzędy takie jak Centrum Pomocy Dziecku i Rodzinie, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Ośrodek Pomocy Społecznej, pedagog szkolny i rodzinny, itp. .
1.Sposoby uzyskania usług edukacyjnych
Edukacja jest podstawowym prawem i powinna być dostarczana przez państwo. Nie musi być gwarantowana. Jest czynnością niepowtarzalną. Edukacja w Polsce jest dostępna na 3 różne sposoby: szkoły prywatne, publiczne i publiczno-prywatne. Publiczno-prywatne są efektywne, gdy są kontrolowane przez państwo pod względem minimalnych wymogów programowych, kwalifikacji kadry, wyposażenia, realizacji wymagań i wymogów kadrowych. Szkoły podstawowe są bardzo efektywne. Małymi nakładami uzyskiwane są duże efekty. W roku 2009/2010 w Polsce było 457 uczelni wyższych, w tym 131 publicznych i 326 niepublicznych, kształcących prawie 2 miliony studentów.
2. Opisać domy pomocy społecznej.
Dom pomocy społecznej jest to instytucja która świadczy usługi: bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne osobom, które wymagają całodobowej lub częściowej opieki
z powodu wieku, choroby, niepełnosprawności lub innych przyczyn, które uniemożliwiają im samodzielne funkcjonowanie. Domy pomocy społecznej możemy podzielić ze względu na ich przeznaczenie. W zależności od tego dla kogo są przeznaczone wyróżniamy domy dla: osób w podeszłym wieku, osób przewlekle somatycznie chorych (choroby ciała), osób przewlekle psychicznie chorych, dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie, dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, osób niepełnosprawnych fizycznie. Taki podział pozwala na skoncentrowanie w jednym ośrodku osób o podobnych dolegliwościach, dzięki czemu oferowana pomoc staje się specjalistyczna i jeszcze bardziej profesjonalna. Na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, domy pomocy społecznej mogą prowadzić (po uzyskaniu zezwolenia wojewody): jednostki samorządu terytorialnego, Kościół Katolicki, inne kościoły, związki wyznaniowe oraz organizacje społeczne, fundacje i stowarzyszenia, inne osoby prawne, osoby fizyczne. Zadania domów pomocy społecznej to zaspokajanie niezbędnych potrzeb, zapewnianie bezpieczeństwa podopiecznym, opieka lekarska, opieka duchowa, organizacja czasu, przystosowanie dla osób niepełnosprawnych i usługi socjalne.
1. Zasada Pareto, a sprawiedliwość społeczna
Zasada pareto - Grupa jednostek zwiększa swój dobrobyt przechodząc od stanu A do stanu B jeżeli wszystkie jednostki są bardziej usatysfakcjonowane w stanie B niż w A. Silniejsza wersja: Grupa jednostek zwiększa swój dobrobyt przechodząc od stanu A do B, jeżeli co najmniej 1 jednostka jest w lepszej sytuacji w stanie B, zaś sytuacja żadnej jednostki nie jest gorsza. W przypadku istnienia konkurencji doskonałej, gdy spełnione by były jej założenia, wówczas gospodarka funkcjonowałaby efektywnie i ingerencja państwa nie byłaby potrzebna. W przypadku kompletności rynku i doskonałej konkurencji osiągnięta byłaby sprawiedliwość społeczna, czyli taka organizacja państwa, w której zapewniony jest w miarę równy dostęp do podstawowych dóbr wszystkich jego mieszkańców oraz nie ma takich grup społecznych, które są zepchnięte na margines i nie mają szans na poprawę swojego bytu..
2. Bezdomność jako kwestia społeczna
Kwestię bezrobocia obserwuje się na polskim rynku pracy od 1990 roku. Zgodnie z ustawą z 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, bezrobotnym jest osoba niezatrudniona, niewykonująca innej pracy zarobkowej, nie ucząca się w szkole w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym urzędzie pracy, która nie ukończyła 18 lat, kobieta max 60, mężczyzna max 65 lat; nie pobiera emerytury, renty; nie posiada powyżej 2ha nieruchomości rolnej; nie jest niepełnosprawna; aresztowana; pozbawiona wolności; nie uzyskuje miesięcznie połowy najniższego wynagrodzenia; nie pobiera zasiłków lub renty socjalnej. Podstawowym miernikiem poziomu bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli ukazana w procentach relacja osób zarejestrowanych jako bezrobotni do ogółu osób czynnych zawodowo. W 2009 roku wynosiła ona 11,90%, a w roku 2008 9,5%. Przyczynami są recesja, postęp techniczny, likwidacja niektórych gałęzi gospodarki, zmniejszenie popytu na niektóre usługi, itp. . W roku 2009 największe bezrobocie było w woj. warmińsko-mazurskim (20,20%), podkarpackim, kujawsko-pomorskim, lubuskim, świętokrzyskim i zachodniopomorskim. Najniższa stopa bezrobocia w woj. wielkopolskim (9,10%), śląskim i małopolskim. Aby pomagać bezrobotnym są oferowane możliwości szkoleniowe, świadczenia, stypendia, dodatki szkoleniowe itp. . Pomagają Urzędy Pracy, tworzy się szeregi programów do walki z bezrobociem. W walkę z bezrobociem zaangażowana jest również UE. Ryzyko zostania bezrobotnym wzrasta u osób z niskim wykształceniem, kobiet, osób starszych, chorych i obcokrajowców.
1.Funkcjonowanie edukacji w warunkach wolnego rynku.
Edukacja w Polsce jest podstawowym prawem każdego człowieka i jest dostarczana i regulowana w większości przez państwo. Scentralizowana kontrola nad szkolnictwem powoduje, że dyrektorzy placówek mogą być ograniczani, szkołom brakuje elastyczności, a nadmierna podatność na naciski związków zawodowych hamuje proces dostosowywania oświaty do potrzeb rozwoju. W przypadku wolnego rynku, wszystkie te bariery mogłyby zniknąć. Mogłyby, ale nie jest to pewne. Prywatyzacja szkolnictwa mogłaby przynieść za sobą poprawę nauczania, wzmocnienie ekonomicznej efektywności szkół. Obywatele mieliby możliwość wybrania tej oferty edukacyjnej, która by im najbardziej odpowiadała. Szkoły, które nie potrafiłyby dostosować się do zmian rynku, upadałyby, co mogłoby ograniczyć marnowanie publicznych pieniędzy. Liczba placówek edukacyjnych na pewno by zmalała, a wiele osób mogłoby nie być stać na opłacenie edukacji, gdyby nie zostały wprowadzone żadne bony, bądź stypendia. Mimo dodatkowych dofinansowań dla najzdolniejszych, problemem byłaby edukacja mniej zdolnych osób, których nie stać na opłacanie szkoły. W przypadku braku jakiejkolwiek kontroli państwa nad prywatnymi firmami zarządzającymi placówkami edukacyjnymi, mogłoby to doprowadzić do wielu patologii i w końcowym skutku ograniczenia liczby osób osiągających określony poziom wykształcenia. W roku 2009/2010 w Polsce było 457 uczelni wyższych, w tym 131 publicznych i 326 niepublicznych, kształcących prawie 2 miliony studentów.
2.Instrument kontrolny polityki społecznej.
Do podmiotów kontrolnych polityki społecznej zaliczamy: Najwyższą Izbę Kontroli-NIK, Rzecznika Praw Obywatelskich, Państwową Inspekcję Pracy, Rzecznika Praw Dziecka. NIK jest to instytucja państwowa, podlegająca bezpośrednio Sejmowi i prowadząca kontrole w państwie. W zakresie NIK-u jest m.in. kontrolowanie działalności organów państwa, NBP, osób prawnych działających na rzecz państwa, organizacji państwowych. Głównym zadaniem NIK jest dostarczanie informacji o legalności, gospodarności, celowości i rzetelności w działaniach państwa. Kontrola obejmuje ustalanie stanu faktycznego w zakresie działania jednostki kontrolowanej, porównanie stanu faktycznego z obowiązującymi wzorami działania , ustalenie przyczyn występujących niezgodności, wyciągnięcie wniosków mających na celu zapewnienie zgodności działania kontrolowanego podmiotu z obowiązującymi standardami prawnymi. Prezesem NIK jest Jacek Jezierski. NIK działa na zasadzie departamentów - każdy odpowiada za inną sferę państwa. RPO jest to jednoosobowy organ władzy państwowej, który stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. W tym momencie urząd ten pełni Irena Lipowicz. Rzecznik wypełnia 4 funkcje: prewencyjną, diagnostyczną, kontrolną i kreującą. PIP - polski organ nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów oraz zasad BHP. Przeprowadza planowe oraz niezapowiedziane kontrole w zakładach pracy. Udziela bezpłatnie porad w zakresie prawa pracy pracownikom. Dba o przestrzeganie ich praw. W skład PIP wchodzi Główny Inspektorat Pracy oraz Okręgowe Inspektoraty Pracy, których zasięg pokrywa się z mapą województw. Głównym Inspektorem Pracy jest w tym momencie Tadeusz Zając. RPD - stoi na straży praw dziecka określonych w Konstytucji, Konwencji o Prawach Dziecka i innych przepisach prawa, z poszanowaniem odpowiedzialności, praw i obowiązków rodziców. Kieruje się dobrem dziecka oraz bierze pod uwagę, że naturalnym środowiskiem jego rozwoju jest rodzina. Obecnie kadencję Rzecznika ma Marek Michalak.
1. Fus jako kwestia polityki społecznej
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych to polski fundusz, którego środkami dysponuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Realizuje zadania z zakresu I-go filaru ubezpieczeń społecznych w systemie redystrybutywnym. W ramach FUS wyodrębnione są fundusze: emerytalny: 19,52%, rentowe 6%, chorobowe 2,45%, wypadkowe 0,4%-8,12% w zależności od PKD. Przychody FUS pochodzą głównie ze składek na ubezpieczenia społeczne, fundusz jest też dotowany z budżetu państwa.
2. Nierówności dochodowe - istota i skutki
Nierówności dochodowe występują wtedy, gdy nie każde gospodarstwo domowe dysponuje identycznymi środkami i w różnym stopniu korzystają one z wytworzonych dóbr. Stan nierówności dochodowych mierzymy zazwyczaj za pomocą współczynnika Giniego, którego wartości zawierają się od 0-1. Im wyżej, tym większa wartość nierówności. Często przyjmuje się, że nierówności dochodowe są niezbędne, aby była motywacja do inwestowania, rozwoju i aktywności gospodarczej. Nadmierna skala nierówności może jednak prowadzić do niepokojów społecznych i zaburzeń politycznych. Pozytywnym skutkiem nierówności dochodowych, może być ambitne dążenie zarabiających mniej do awansu i rozwijania własnej osobowości, aby wyrwać się z najbiedniejszej grupy. Nierówności dochodowe to bardzo subiektywny temat i ocena zależy od każdego z osobna. Wpływ na nią mają na pewno pozycja społeczna i osiągane dochody, a także poziom życia. Oprócz tego ważna jest również kultura z której dana osoba się wywodzi, czy choćby poglądy.
1. Istota dobrobytu społecznego
Dobrobyt społeczny opisuje w jakim stopniu ludzie zaspokajają ogół swoich potrzeb w zakresie oświaty, opieki medycznej, bezpieczeństwa, itp. . Dobrobyt możemy mierzyć za pomocą dochodu indywidualnego, rzeczywistej konsumpcji i wydatków.
2. Migracje jako kwestia społeczna
Migracje to przemieszczenie ludności związane ze zmianą miejsca zamieszkania (pobytu stałego lub czasowego) połączone z przekroczeniem granicy administracyjnej podstawowej jednostki terytorialnej. Emigracja to odpływ ludności z danego obszaru, natomiast imigracja to napływ ludzi na dany teren. Migracje mogą mieć swoje przyczyny ekonomiczne (np. poprawa warunków życia), polityczne (np. konflikty zbrojne), religijne, społeczne, turystyczne, spowodowane klęskami żywiołowymi. Wyróżniamy migracje trwałe i okresowe. Migracje w Polsce zaczęły się na większą skalę już po roku 1989, ale największe znaczenie na mobilność ludzi miało przystąpienie Polski do UE. Migracje dzielimy również na wewnętrzne i zewnętrzne. W tych pierwszych przeważa kierunek z miast do miast. Najmniej osób przenosi się ze wsi na wieś. Więcej osób przenosi się ostatnimi laty z miast na wieś, niż na odwrót. Największy napływ i odpływ ludności jest w woj. mazowieckim, śląskim i wielkopolskim. Najmniejszy w Świętokrzyskim i łódzkim. Polityka społeczna jako działalność ma za zadanie wyrównywać szanse życiowe migrantów oraz asekurować ich w nowym miejscu pobytu. Zadania polityki społecznej w zakresie migracji dotyczą zatem dążenia do jak najlepszych warunków życia migrantów, pomocy w znalezieniu pracy, integracji i adaptacji z nowym otoczeniem. Oprócz tego państwo powinno ułatwić integrację z ludnością miejscową
1. Istota sprawiedliwości społecznej
Sprawiedliwość społeczna oznacza taką organizację systemu ekonomicznego danego państwa, w którym jest zachowany w miarę równy dostęp do podstawowych dóbr materialnych przez wszystkich jego mieszkańców , a w bardziej minimalnej wersji przynajmniej w miarę równe szanse na uzyskanie takiego dostępu do tych dóbr, który umożliwia godne życie, oraz brak grup społecznych, które są całkowicie zepchnięte na margines nędzy, bez realnych szans na poprawę swojej sytuacji. Zasadniczą kwestią jest odpowiedzialność ludzi za kierowanie ich własnymi sprawami. Przykładem sprawiedliwości społecznej jest równość dostępu do świadczeń medycznych, każdemu wg potrzeb. Osoby z takim samym stanem zdrowia i potrzebami powinny mieć zapewniony taki sam dostęp do opieki zdrowotnej. Istotą sprawiedliwości społecznej jest również posiadanie praw (wolności politycznej, równości wobec prawa), zasług (uznanie zalet i dokonań każdej osoby), i potrzeb (wstępne warunki wypełnianych indywidualnych planów osoby).Prawa i zasługi możnaby pogodzić, jeśli ktoś zarobił więcej ma prawo do dysponowania. Prawa i potrzeby można pogodzić, bo jak ktoś jest chory to ma prawo do opieki lekarskiej. Zasług z potrzebami nie można pogodzić, trzeba by zabrać bogatemu, aby dać biednemu. Jeśli postrzegane są potrzeby, to zasługi nie będą wypełniane.
2. NFZ jako instrument polityki społecznej
Narodowy Fundusz Zdrowia to państwowa jednostka organizacyjna działająca na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Fundusz wypełnia w polskim systemie funkcję płatnika: ze środków z obowiązkowych składek ubezpieczenia zdrowotnego finansuje świadczenia zdrowotne udzielane ubezpieczonym i refunduje leki. Fundusz ma rocznie do dyspozycji około 50 mld zł. Prezesem NFZ jest Jacek Paszkiewicz. Do celów NFZ można zaliczyć poprawę stanu zdrowia społeczeństwa, zapewnienie powszechności i równości w dostępie do opieki zdrowotnej, dbałość o skuteczność kliniczną dostarczonej opieki, poprawę jakości opieki zdrowotnej i satysfakcji pacjentów. Głównymi zadaniami funduszu są określenie jakości i dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej, analiza kosztów tych świadczeń, zawieranie umów o ich udzielanie, finansowanie, promocja zdrowia, itp. . NFZ prowadzi również Centralny Wykaz Ubezpieczonych, który jest bazą zawierająca dane o osobie ubezpieczonej, głównie historii jej ubezpieczenia. NFZ realizuje wiele programów profilaktycznych między innymi odnośnie leczenia jaskry, chorób układu krążenia, czy chorób odtytoniowych. Każdy pacjent posiadający ubezpieczenie zdrowotne (9% podstawy wymiaru) nie musi płacić za wizytę u lekarza, który ma podpisaną umowę z funduszem. Przychody ogółem w roku 2009 wynosiły ponad 55 mld złotych. Koszty funduszu wyniosły ponad 57 miliardów, co daje wynik finansowy na poziomie ponad 2 miliardy na minusie. Każdemu obywatelowi ubezpieczonemu przysługuje koszyk świadczeń gwarantowanych. Jest to wykaz świadczeń i procedur zdrowotnych wykonywanych przez świadczeniodawców na rzecz pacjentów ubezpieczonych w NFZ, finansowanych ze środków publicznych.
1. Dylematy mierzenia nierówności
Czy mierzyć dochód pełny, czy pieniężny. Problem jednostki dochodowej - czy mierzyć dochód jednostki, czy grupy. W jakim okresie mierzyć. Jakich miar statystycznych używać (jakich i na jakiej podstawie). Jak wyznaczyć granicę absolutną, a jak względną.
Do mierzenia nierówności używamy m.in. miar rozproszeń, współczynnika Giniego, decyli, kwintyli.
2. Niepełnosprawność jako kwestia społeczna
Niepełnosprawność jest to długotrwały stan, w którym występują pewne ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te spowodowane są na skutek obniżenia sprawności funkcji fizycznych lub psychicznych. Innymi słowami jest to każde ograniczenie bądź niemożność (wynikające z niesprawności) prowadzenia aktywnego życia w sposób lub zakresie uznawanym za typowe dla człowieka. Obecnie na świecie żyje ok. 660 mln niepełnosprawnych , z czego ok. 80 % są to mieszkańcy krajów rozwijających się. W skali europejskiej liczba niepełnosprawnych wynosi od 12% do 16% . W ten sposób szacuje się, iż osoby niepełnosprawne stanowią przynajmniej 10% każdego społeczeństwa. Ostatnie pełne dane dotyczące liczby osób niepełnosprawnych w Polsce pochodzą z Narodowego Spisu Powszechnego z 2002. Wynosiła ona ok. 5,4 mln, co równa się 14,3% ogółu ludności. Natomiast wg danych GUS liczba ta spadała i w 2008 wyniosła 3,7 mln osób co stanowi 11,8 % ogółu ludności. Liczba osób niepełnosprawnych prawnie w wieku produkcyjnym wynosiła około 2,2 mln i stanowiła 9,3% ludności w tym wieku. Według statystyk, w Polsce żyje 27% niepełnosprawnych w stopniu znacznym, 38% w stopniu umiarkowanym, a 35% w stopniu lekkim. Do najczęstszych przyczyn niepełnosprawności zaliczamy ubóstwo, niedożywienie i głód; degradację środowiska; choroby zakaźne i inne; brak pomocy służby zdrowia; wypadki w pracy, komunikacji i w życiu codziennym. W naszym kraju istnieją akty prawne regulujące kwestie niepełnosprawnych. Jest to m.in. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych uchwalona 1 sierpnia 1997 r. przez Sejm RP. Jest to dokument potwierdzający równy dostęp Polaków z niepełnosprawnością do wszelkich praw i swobód obywatelskich istniejących w naszym kraju. Najważniejszym dokumentem dotyczącym niepełnosprawności jest Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Reguluje ona m.in. kwestię orzekania o niepełnosprawności, rehabilitacji, uprawnień osób niepełnosprawnych, warunków ich zatrudniania oraz działalność fundacji. Pomoc państwa dla osób niepełnosprawnych realizuje się poprzez usuwanie barier funkcjonalnych, edukację i szkolenia, zatrudnienie, zapobieganie niepełnosprawności, rehabilitację, regulacje prawne, współpracę z organizacjami samorządowymi i pozarządowymi, działania w sferze kultury, sportu i sztuki. Kolejnym programem pomocowym dla niepełnosprawnych jest Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Jego celem jest realizacja zasady równości szans osób niepełnosprawnych i tworzenie polityki ich zatrudnienia.
1. Minimum egzystencji a minimum socjalne
Minimum egzystencji jest bardziej absolutną granicą. Jest to określona kwota, za którą można kupić konkretny koszyk produktów (niezbędna ilość razy najniższa cena). Koszyk tych dóbr zawiera żywność, środki higieny, leki, eksploatację mieszkania + wykorzystanie niezbędne, odzież i obuwie na wymianę, wydatki związane z edukacją. Wynosi 371 PLN co daje ok. 12 zł/dobę.
Minimum socjalne - Jest to wszystko z minimum egzystencji + dodatkowo wydatki na transport, komunikację, kulturę i wypoczynek. Wynosi 812 zł, co daje około 20 zł/dobę. Prawie połowa Polaków utrzymuje się na poziomie minimum socjalnego.
2. PFK jako instrument polityki społecznej
Został powołany w 1983 r. . Był regulowany ustawą z dnia 24 stycznia 1991 roku o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego. Budżet PFK w całości stanowiły dotację budżetowe państwa oraz darowizny. Środki były przeznaczane na doraźną lub okresową pomoc pieniężną dla kombatantów i innych osób uprawnionych znajdujących się w trudnych warunkach materialnych. Pomoc mogła być przyznana na częściowe pokrycie kosztów zakupu wózka inwalidzkiego, sprzętu rehabilitacyjnego, opłacenie pomocy pielęgnacyjnej. Ponadto w ramach wydatków bieżących przeznaczano środki na upamiętnienie i popularyzowanie historii dotyczącej walk o Odrodzenie Polski i represji wojennych. Np. w planach na 2005 r. były zarezerwowane środki na dofinansowanie uroczystości uczczenia 60 rocznicy zakończenia II WŚ. Większość wydatków stanowią refundacje ulg i zwolnień w opłatach telefonicznych, telewizyjnych i radiowych. Dysponentem PFK był Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Kierownika powoływał i odwoływał Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra ds. społecznych. Zlikwidowany 5 czerwca 2007.
1. Współczynniki nierówności
Współczynnik Giniego (nierównomierny rozkład dochodów); HDI (wskaźnik rozwoju społecznego); HPI (wskaźnik ubóstwa społecznego); GNH (szczęście narodowe brutto); Relacje decylowe (kwintyle, kwartyle - stosunek % najbogatszych do najbiedniejszych); miary rozproszenia ( dyspersja, odchylenie standardowe).
2. Demografia w Polsce.
Na początek warto zaznaczyć, co wpływa na rozmieszczenie ludności na świecie. Są to przede wszystkim czynniki przyrodniczo-geograficzne (klimat, rodzaj gleby, itp.), społeczno-ekonomiczne (stopień rozwoju, rozwój techniki, itp.), a także czynniki demograficzne (zróżnicowanie rodności i umieralności, migracje). O zmianach w stanie demograficznym kraju decydują takie zjawiska jak urodzenia, zgony, migracje i zmiany administracyjne. Od zakończenia II WŚ liczba ludności w Polsce stale wzrasta od 23,6 mln w roku 1946, do prawie 38,2 mln obecnie. Coraz mniej ludzi natomiast zamieszkuje polskie miasta. W 2009 roku ludność miejska stanowiła 61% ogółu, natomiast w dużym stopniu wzrasta liczba ludności mieszkającej na wsi. Jeśli chodzi o zaludnienie, Polska jest w grupie średnio zaludnionych państw. Liczba osób zamieszkujących 1km2 nie zmieniła się od roku 2008 i wynosi 122 osoby. Duże dysproporcje widoczne są jednak pomiędzy miastami (1090 osób) a wsiami (50 osób). Największą gęstością zaludnienia odznacza się województwo śląskie (377) i małopolskie (217). Najniższa wartość wskaźnika gęstości zaludnienia występuje w woj. podlaskim i warmińsko-mazurskim (ok. 59). W minionym roku liczba ludności zwiększyła się w 10 województwach. Niestety w woj. o małej gęstości zaludnienia nastąpił spadek, bądź nieznaczny wzrost, co pokazuje, że nierówności nadal się powiększają. Prognozuje się, że liczba ludności w Polsce będzie się zmniejszać i w 2020 roku osiągnie 37,8 mln osób, a w roku 2035 już tylko 36 mln. Problemem jest również stale zmniejszająca się liczba dzieci i młodzieży. Ich udział w ogólnej liczbie osób wynosi ok. 19%, dla porównania w roku 2004 wynosił 24,4%. Zwiększa się również ilość osób w wieku poprodukcyjnym i w 2009 roku wyniósł już aż 16,5%. Według prognoz, struktura ludności ulegnie zmianie. Nastąpi pogłębienie się procesu starzenia się społeczeństwa. Zmiany widoczne mają być również w ruchach naturalnych ludności - coraz późniejsze małżeństwa i decyzje o rodzeniu dzieci, a także obniżenie współczynnika dzietności. Pozytywnym wskaźnikiem może być ten dotyczący przyrostu naturalnego. W ciągu ostatnich 4 lat był on dodatni, a w roku 2009 wyniósł 38 tysięcy, przy przyroście rzeczywistym 37 tys. Wcześniej przez 4 lata przyrost naturalny był na poziomie ujemnym ok. 11 tys. . W ostatnim czasie maleje dodatkowo liczba osób wyjeżdżających za granicę. Szacuje się, że w roku 2009 ujemne saldo wyjazdów wyniosło zaledwie 1 tysiąc. Praktycznie zostało zrównane saldo imigrantów i emigrantów. Dla porównania w roku 2008 saldo to wynosiło minimum 15 tysięcy. Problemy Polski z demografia to przede wszystkim: nierówności w rozmieszczeniu ludności, pogłębiające się starzenie społeczeństwa, wysoka nadumieralność mężczyzn, odkładanie planów rodzicielskich, brak zastępowalności pokoleń, powiększająca się liczba rozwodów, przekładanie kariery nad rodziną, emigracja ludzi w młodym wieku. Eugenika jest to pogląd zakładający możliwość doskonalenia cech dziedzicznych człowieka, którego celem jest tworzenie warunków pozwalających na rozwój dodatnich cech dziedzicznych i ograniczenie cech ujemnych.
1. Dylematy mierzenia efektywności edukacji
Najbardziej znanym wskaźnikiem związanym z edukacją jest stopa skolaryzacji, czyli odsetek osób uczących się obliczany w stosunku do liczby ludności w określonym przedziale wiekowym. Nie mierzy on jednak efektywności tej edukacji. W Polsce istnieją różne systemy oceniania. Jest to ocenianie wewnętrzne, zewnętrzne. To pierwsze, jest w pełni zależne od szkoły i nauczycieli. Problemem może być fakt, że różne szkoły w sposób różny oceniają swoich podopiecznych, dlatego nie sposób porównać efektywność nauczania poprzez wystawiane oceny. Lepsze rezultaty może przynieść porównanie oceniania zewnętrznego, czyli różnego typu egzaminów przez Centralną Komisję Egzaminacyjną lub Komisje Okręgowe. W przypadku egzaminów, cały kraj pisze jednakowe testy sprawdzające i można uzyskać odpowiedź o jakości kształcenia poszczególnych szkół. Problemem mogą być jednak predyspozycje osób uczęszczających do tych szkół. Szkoły ze słabszym wynikiem, mogą w rzeczywistości posiadać dosyć efektywny system nauki, ale posiadać mniejsze zasoby intelektualne wśród uczniów. Natomiast inna placówka może posiadać uczniów wybitnych i jednocześnie niekompetentnych nauczycieli i nieefektywność ta będzie zdecydowanie trudniejsza do wykrycia. Aby mierzyć efektywność edukacji możemy również spojrzeć na wydatki budżetu państwa na edukację. To również nie musi być wskaźnik mówiący w pełni o efektywności, gdyż środki nie zawsze są wykorzystywane w sposób efektywny. Warto także spojrzeć na różnego typu bariery i przeciwdziałanie im, bo to również wpływa na efektywność nauki. Ważna jest dostępność terytorialna, koszty studiów, liczba prowadzonych badań naukowych, czy choćby sam proces zachęcania do kształcenia się. Efektywność edukacji wyższej możemy sprawdzić np. poprzez liczbę absolwentów danej uczelni na różnego typu stanowiskach. To również nie musi być wskaźnik obiektywny, gdyż wiele osób po prostu nie chce pracować w „swoim zawodzie”.
2. Rola urzędów pracy
Urząd Pracy to instytucja zajmująca się badaniem i analizowaniem rynku pracy, udzielaniem informacji osobom bezrobotnym oraz zajmująca się pośrednictwem zawodowym dla osób poszukujących pracy. W Polsce występują powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy. Wojewódzkie i Powiatowe Urzędy Pracy nie są powiązane ze sobą pod względem podległości i realizują odmienny zakres zadań. W Polsce jest 16 wojewódzkich UP i 338 powiatowych. Dostępne są one dla każdego bezrobotnego i zlokalizowane są w większych miastach i powiatach. Do ich zadań należy: pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, prowadzenia szkoleń, dawanie pożyczek, prace interwencyjne, roboty publiczne, prowadzenie klubów pracy, programy specjalne, wypłacanie zasiłków, Realizacja programów subsydiowania zatrudnienia, pozyskiwanie i gospodarowanie środkami na przeciwdziałanie bezrobocia. Urzędy pracy należą do Europejskiej Służby Zatrudnienia EURES. Jej zadania polegają na międzynarodowym pośrednictwie pracy na terenie państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz informowaniu o warunkach życia i pracy w tych państwach w celu wspierania mobilności na europejskim rynku pracy. Istnieje również dokument zwany Krajowym Planem Działania na Rzecz Zatrudnienia. Obecnie obowiązuje on na lata 2009-2011. Środki na jego realizację wyniosą ogółem 38 mld 216 mln 382 tys. zł. Środki krajowe stanowią 56,6% i pochodzą głównie z budżetu państwa (ponad 30%) i PFRON (17,2%), a także z Funduszu Pracy, środków prywatnych i budżetów jst. . Środki zagraniczne natomiast stanowią 43,4% i pochodzą z EFS, EFRR i innych środków UE. Wydatki idą głównie na świadczenia (zasiłki, stypendia), a także finansowanie aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu (szkolenia, prace społeczne, itp.).
1.Ingerencja państwa w system opieki zdrowotnej-przyczyny i środki.
Cechy opieki zdrowotnej, takie jak choćby asymetria informacji czy niedoskonałość konkurencji powodują, że zaburzony może być mechanizm rynkowy w sferze opieki zdrowotnej. Zaburzenia te powodują niemożność gwarantowania efektywnych warunków równowagi, dlatego państwo powinno zapobiegać powstawaniu tych wad. Aby nie była zbyt duża podaż na rynku medycznym, państwo wprowadza licencjonowanie zawodów medycznych, które można traktować jako formę nadzoru nad jakością. Państwo również dopuszcza możliwość pracy w zawodzie, pod warunkiem posiadania niezbędnych kwalifikacji; ustanawia standardy jakości dla dostawców usług opieki zdrowotnej. Państwo również gromadzi fundusze publiczne na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa stanu zdrowotnego obywateli, a oprócz tego: powołuje instytucje epidemiologiczne, prowadzi statystyki medyczne, tworzy publiczne sieci placówek medycznych, wprowadza ubezpieczenia zdrowotne - darmowe dla bezrobotnych z UP, dopuszcza do sektora prywatnych przedsiębiorców.
2. Formy polityki społecznej na szczeblu ponadpodstawowym jednostek samorządu terytorialnego.
Zadania powiatu można podzielić na: specjalistyczną opiekę nad rodziną i dzieckiem; poradnictwo i informację; utrzymywanie infrastruktury socjalno-technicznej; przygotowanie kadr pomocy społecznej. Do zadań powiatu należy przede wszystkim zapewnienie opieki w rodzinach zastępczych, udzielanie pomocy pieniężnej dzieciom z tych rodzin, zapewnienie opieki dzieciom pozbawionych rodziców. Prowadzi i organizuje ośrodki adaptacyjno-opiekuńcze i opiekuńczo-wychowawcze. Powiat ponosi również koszty utrzymania tych ośrodków oraz tworzy i realizuje specjalne programy pomocowe. Pomaga również osobom opuszczającym ośrodki w sposób finansowy. Powiaty udzielają również pomocy o charakterze integracyjnym , pomagając ludziom mającym problemy z przystosowaniem się do życia. Powiaty tworzą również Centra Pomocy Rodzinie, a także organizują szkolenia i kursu dla osób pracujących w różnego typu ośrodkach pomocy. Do zadań powiatu należy również planowanie i sprawozdawczość. Z zadań zleconych powiaty pomagają uchodźcom objętym indywidualnym programem integracji, a także prowadzą ośrodki wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz realizują zadania wynikające z rządowych programów pomocy społecznej. Do zadań województw należą: działalność promocyjna; zajmowanie się przygotowywaniem sprawozdań dla wojewodów i sporządzaniem bilansów województwa w zakresie pomocy społecznej; opracowywanie i aktualizacja wojewódzkiej strategii w zakresie polityki społecznej; rozpoznawanie przyczyn ubóstwa oraz opracowywanie regionalnych programów pomocy społecznej wspierających samorządy gminne i powiatowe w działaniach na rzecz ograniczenia tego zjawiska.
1. Dylematy mierzenia dobrobytu społecznego.
Główne metody pomiaru to poziom rzeczywistej konsumpcji; dochody; wydatki. Najczęściej stosowaną metodą pomiaru indywidualnego dobrobytu są dochody, czyli strumienie pewnych środków uzyskiwanych zasobów majątkowych. Dobrobyt możemy również mierzyć w skali makroekonomicznej. W tym przypadku wyróżniamy metody: PNB (liczone wg kursów walut lub parytetu siły nabywczej - PPP); PKB; PKB per capita; HDI (Human development index - wskaźnik rozwoju społecznego - społeczno-ekonomiczny rozwój krajów; składniki: oczekiwana długość życia, wskaźnik skolaryzacji, umiejętności czytania i pisania, PKB per capita (ppp) ); GNH (Gross National Happiness - 4 filary - 1-sprawiedliwy i trwały rozwój gosp.; 2 - ochrona trwałości kult; 3-dbałość o środowisko naturalne; 4- dobre zarządzanie gosp. i sprawami publicznymi). Wskaźniki nie są doskonałe, ponieważ np. PKB/PNB/PKB per capita zależą w dużej mierze od wielkości kraju i ilości jego mieszkańców np. większy dobrobyt społeczny może panować w kraju o mniejszym PKB.
2. Rola pracowników socjalnych
Pracownik socjalny jest to zawód, w którego zakresie leży działalność w środowiskach społecznych, gdzie znajdują się jednostki wymagające pomocy w usamodzielnieniu, odzyskaniu lub umocnieniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie. Ma on integrować działania wokół rodziny oraz jej środowiska społecznego i lokalnego. Jego praca ma na celu pedagogizowanie działań wsparcia oraz stosowanie profilaktyki, której zadaniem jest uzupełnić system polityki społecznej kierowanej do rodzin i osób samotnych. Dba o swoich podopiecznych zapewniając im pomoc finansową, rzeczową i psychiczną. Powinien również przyczyniać się do wzmacniania zdolności swoich podopiecznych do samodzielnego rozwiązywania własnych problemów oraz pomóc w uzyskaniu pracy. Najważniejsze formy pomocy społecznej to ratownictwo, opieka, pomoc i kompensacja. Problemy na jakie mogą natrafiać pracownicy socjalni to m.in. brak zaangażowania podopiecznych, nieufność, problemy z wywiadem środowiskowym, pomoc nie zawsze trafia do najbardziej potrzebujących. Problemem jest również nadmierna biurokracja, przez co sami pracownicy przyznają, nie nadążają z wypełnianiem swoich obowiązków.
1. Instrumenty polityki społecznej
Instrumenty polityki społecznej możemy podzielić na prawne, ekonomiczne, informacyjne, kadrowe i kształtowania przestrzeni. Prawne to regulacje prawne składające się na państwowy system prawny, które mniej lub bardziej bezpośrednio określają uprawnienia i zachowania obywateli związane z zaspokajaniem ich potrzeb np. prawa i wolności obywatelskie, prawo pracy i prawo rodzinne. Ekonomiczne regulują dostęp do dóbr będących wyrobem gospodarki, np. kształtowanie skali i warunków dostępu obywateli do własności majątku konsumpcyjnego lub produkcyjnego, kształtowanie strumieni dóbr, które służą zaspokajaniu potrzeb. Informacyjne to takie, którymi dysponują wszystkie podmioty dopuszczone do głosu przez państwo i są to np. informacje przekazywane za pomocą systemu szkolnego, mediów. Kadrowe to czynniki ludzkie, ludzie, którzy świadczą usługi społeczne i decydują o przyznaniu dóbr ekonomicznych potrzebującym np. ustawodawcy, świadczeniodawcy, wykonawcy. Instrumenty kształtowania przestrzeni to obiekty będące efektami procesów inwestycyjnych, służące zaspokajaniu ludzkich potrzeb, jak szkoły, czy szpitale.
2. Ubóstwo w Polsce - dynamika i zasięg.
Ubóstwo - bieda, niedostatek, brak środków do życia, brak możliwości zaspokojenia potrzeb na określonym poziomie. Jest to stan różnego rodzaju braku i to takiego i o takich rozmiarach, że konkretny człowiek permanentnie nie zaspokaja swoich podstawowych potrzeb - czuje się poniżony w swojej ludzkiej godności; rozwój jego osobowości przeżywa kryzys, którego samodzielnie nie może rozwiązać. Przyczyny ubóstwa są bardzo różne. Może być to system, ludzie (skażone charaktery) i wiele innych. Biednymi są zarówno ludzie, którym brakuje ambicji, aspiracji i zdolności na poprawę swojej życiowej sytuacji, ale także niepełnosprawni i polscy rolnicy i osoby dobrze pracujące, ale których firma zbankrutowała. Wyróżniamy kilka teorii, które uważane są za przyczyny ubóstwa. Jest to m.in. teoria „ograniczonych możliwości” (sploty wydarzeń, na które nie mamy wpływu), „Big Brother'a”(ubóstwo powodowane przez władze publiczne). Ubóstwo w Polsce występuje w dużej większości na wsi i na obszarach o dużym bezrobociu. Wskaźnik ubóstwa dla Polski dla roku 2007 wynosił 17,4. Z ubóstwem związane są także pojęcia minimum egzystencji i minimum socjalnego. To pierwsze wynosi ok. 374 PLN, czyli 12 zł/dobę, a minimum socjalne 812 PLN, czyli ok. 20zł/dobę. Prawie połowa społeczeństwa żyje na granicy minimum socjalnego. Jeśli chodzi o wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym, w Polsce wynosi on 17%. Dla porównania 27 krajów UE ma średnią 17%.
1. System ubezpieczeń zdrowotnych - wymogi efektywnego funkcjonowania
Wymogami efektywnego funkcjonowania systemu ubezpieczeń zdrowotnych są: powszechna i obowiązkowa składka; dofinansowywanie z budżetu państwa; dopuszczenie prywatnych ubezpieczycieli na rynek; DO DOPISANIA ALBO WYMYŚLENIA NA EGZAMINIE
2. Ustawodawcze podmioty polityki społecznej.
Naczelnymi organami ustawodawczymi polityki społecznej są posłowie, senatorowie, prezydent i Rada Ministrów. W sejmie funkcjonują komisje odpowiedzialne za politykę społeczną, a dokładniej Komisja Polityki Społecznej, Edukacji, Nauki i Młodzieży, Rodziny, Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisja Łączności z Polakami za Granicą, Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Komisja Zdrowia. W Senacie również funkcjonują komisję, a dokładniej Komisja Rodziny i Polityki Społecznej, Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, Komisja Nauki i Edukacji Narodowej, Komisja Spraw Emigracji i Polaków za Granicą.
1. Ubóstwo, a nierówność
W ujęciu ekonomicznym ubóstwo oznacza po prostu biedę, natomiast nierówność jest to zróżnicowanie ludzi, które polega na tym, że jakaś część z nich posiada coś w znikomym stopniu w porównaniu z pozostałą częścią, albo w przeciwieństwie do niej w ogóle tego nie posiada. Nierówności rzutują na prawie wszystkie przejawy życia osobistego, a także społecznego ludzi, dlatego można powiedzieć, że bardzo często idą w parze z ubóstwem. Przykładem może być nierówność dochodowa, która może doprowadzić do powstania nierówności w wykształceniu, czy braku możliwości zapewnienia opieki zdrowotnej. Jednak można również wskazać przykłady, świadczące o tym, iż ubóstwo nie zawsze jest równoznaczne z nierównościami. Mimo występowania pewnych nierówności, z pomocą państwa, czy z własnym samozaparciem człowiek może być w stanie osiągnąć wiele i doprowadzić do zaniku tych nierówności w późniejszych etapach. Inaczej wygląda to w przypadku ubóstwa, z którym nierówności praktycznie zawsze idą w parze. Osoba biedna ma z góry trudniejszy dostęp do edukacji, opieki zdrowotnej, a nawet artykułów codziennego użytku (różne ceny, niemożliwość kupna wybranych towarów).
2. Narkomania jako kwestia społeczna
Narkomania jest to stałe lub okresowe używanie w celach innych niż medyczne środków odurzających, psychotropowych lub zastępczych, w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienie od nich. Samo uzależnienie jest zespołem zjawisk psychicznych lub somatycznych wynikających z działania środków odurzających lub psychotropowych na organizm ludzki , charakteryzujący się zmianą zachowania lub innymi reakcjami psychofizycznymi i koniecznością używania stale lub okresowo tych substancji w celu doznania ich wpływu na psychikę lub dla uniknięcia następstw wywołanych ich brakiem. Wyróżniamy narkotyki miękkie, twarde, naturalne, syntetyczne, półsyntetyczne. W Polsce do lat 60ch ubiegłego wieku narkomania była problemem marginalnym i dotyczyła niewielkiej grupy aptekarzy, lekarzy, artystów i literatów. W latach 50ch rejestrowane było 500-700 osób uzależnionych. Od końca lat 80ch Polska stała się jednak dobrym rynkiem zbytu dla narkotyków nie tylko krajowych, ale i zagranicznych, a liczba osób uzależnionych wzrasta. Polskie prawo jest jednym z najbardziej restrykcyjnych w całej Unii europejskiej. Za posiadanie śladowej ilości narkotyków nawet na własny użytek można zostać pozbawionym wolności na okres do lat 3. Narkotyki negatywnie wpływają na każdą dziedzinę życia. Liczbę narkomanów w Polsce jest bardzo ciężko oszacować, a według Polskiego Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii jest ich od 33000-75000. Badania wykazują wzrost większości narkotyków wśród wszystkich przedziałów wiekowych i tak przykładowo spożycie marihuany wzrosło od 1997 w ciągu 5 lat o 3,6% (z 19,5% do 25,1%).
1. Polityka społeczna - cele, istota i rodzaje
Jest to usystematyzowany zbiór wskazówek jak usuwać bądź łagodzić nierówności i szkody dla jednostek i społeczeństwa z ustroju pracy najemnej. Bada zmiany w strukturze społecznej pod wpływem celowej działalności grup społecznych i organów władzy publicznej. Powołana została do zaspokojenia potrzeb ludzkich w zakresie, który decyduje o prosperowaniu jednostek, a przez to rozwoju całego społeczeństwa. Cele: zróżnicowanie dochodowe, bezpieczeństwo socjalne, inwestycje w kapitał ludzki, pokój społeczny. Instrumentami polityki społecznej są uwarunkowania (bez wpływu), regulacje prawne (np. wprowadzanie ograniczeń) i pomoce finansowe (świadczenia, fundusze, itp.).
2. Kwestia żywnościowa, metody pomiaru i sytuacja w Polsce
Potrzeba żywnościowa jest to dzienne zapotrzebowanie ludzkiego organizmu na odpowiednie składniki pokarmowe i ilość energii dostarczanej przez kalorie. Istnieje kilka metod pomiaru potrzeb żywnościowych i jest to: konsumpcja kalorii poniżej wymagań FAO/WTO; konsumpcja innych składników żywnościowych poniżej wymagań; % nie posiadający dostępu do wody pitnej; % cierpiący na Niedożywienie i schorzenia z braku pożywienia; % dzieci ze zbyt niską wagą urodzeniową; % z nadwagą i otyłych. W Polsce największe braki żywnościowe występują w województwach: warmińsko-mazurskim, zachodnio-pomorskim oraz kujawsko-pomorskim. Najwięcej niedożywionych osób żyje w miastach poniżej 20 tysięcy mieszkańców oraz na wsiach. Najgorsza sytuacja panuje w gospodarstwach z trojgiem, bądź większa ilością dzieci. W Polsce jest ponad 8 mln ludzi z otyłością, co stanowi około 20% społeczeństwa. Ok. 6% noworodków urodziło się ze zbyt niską wagą, co może być spowodowane niedożywieniem matek. Codziennie ponad 200 tysięcy dzieci jest głodnych, a prawie 2 mln nie dojada, bądź źle się odżywia. Co gorsza, około 160 tysięcy dzieci nie jest objętych żadnym programem pomocowym. Istnieje na szczęście wiele programów i akcji charytatywnych, które walczą z problemem niedożywienia, szczególnie wśród dzieci i są to m.in. Podziel się posiłkiem(Danone), Pajacyk, Kampania Walki z Głodem (PCK) czy choćby Polska Fundacja Pomocy Dzieciom „Maciuś”.
1. Instrumenty polityki społecznej w sferze edukacji.
Instrumentami polityki społecznej w zakresie edukacji są stypendia, obowiązek edukacji, zajęcia dodatkowe, wyrównawcze, kluby, świetlice, szkolenia, kursy. Stypendia mogą być przyznawane przez uczelnie i państwo ze względu na wybitne osiągnięcia naukowe (stypendia naukowe) bądź na koszty związane z życiem studenckim jak transport, czy mieszkanie (stypendia socjalne). Obowiązek szkolny to obowiązek poddania się procesowi edukacji powszechnej, do ukończenia 18 roku życia. Rozpoczyna się on w 7 roku życia dziecka. Państwo organizuje również zajęcia dodatkowe i wyrównawcze, które mają na celu zmniejszanie różnic w jakości usług edukacyjnych pomiędzy różnymi placówkami, szczególnie wiejskimi z miejskimi. Działają również różnego typu świetlice, czy kluby dla osób uczących się, w których mogą poszerzać swoje zainteresowania zarówno naukowe jak i sportowe.
2. PFRON jako instrument Polityki Społecznej
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jest to organ administracji państwowej wspierający rehabilitację oraz zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Tworzy on również własne programy pomocowe. Obecnie realizowanych jest kilkanaście programów skierowanych przede wszystkim do indywidualnych osób niepełnosprawnych. Fundusz działa na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Prezesem zarządu funduszu jest Wojciech Skiba. Na budżet PFRON składają się przede wszystkim wpłaty od firm oraz instytucji, które nie zatrudniają wymaganej liczby osób niepełnosprawnych. Na rok 2009 planowano przychody wielkości 4 mld 594 mln złotych, z czego 3,5 mld miały stanowić wpłaty od firm. 930 mln wyniesie dotacja z budżetu państwa, a 27,5 mln PFRON otrzyma z UE. Jeżeli pracownik zatrudnia co najmniej 25 osób, a wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych jest niższy niż 6%, wtedy na PFRON płaci 40,65% przeciętnego wynagrodzenia. Zakłady pracy chronionej płacą 10% środków uzyskanych z tytułu zwolnień podatkowych. Z wpłat na fundusz zwolnieni są pracownicy zatrudniający powyżej 6% niepełnosprawnych w ogóle pracowników firmy.
1.Ingerencja państwa w edukacje.
Ingerencja państwa w edukację objawia się m.in. przez wprowadzanie wymagań programowych, kanonu lektur, czy obowiązkowych przedmiotów. Państwo również finansuje różnego typu badania naukowe i ingeruje w naukę, aby przyspieszać system modernizacji kształcenia zawodowego. Państwo dąży również do spójności polskiej nauki z nauką europejską (unijną). Wspiera uczelnie wyższe wieloma dopłatami na inwestycje. Państwo ingeruje w edukację, gdyż jest to bardzo ważna sfera ludzkiego życia. Jej brak lub zła jakość może doprowadzić w przyszłości do wielu problemów choćby z ubóstwem czy nierównościami. Państwo musi pamiętać o sprawiedliwości społecznej i zapewniać każdemu równy dostęp do edukacji, a bez ingerencji byłoby to bardzo trudne.
2.Zadania pomocy społecznej podstawowej jednostki samorządu terytorialnego(gmina i miasto).
Celem pomocy społecznej jest zapobieganie powstawaniu trudnych sytuacji życiowych oraz pomoc osobom i rodzinom w przezwyciężeniu trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne środki. Podstawowymi jednostkami samorządu terytorialnego odpowiedzialnymi za zadania pomocy społecznej są gmina i miasto. Najszerszy zakres działań z dziedziny pomocy społecznej mają gminy, ponieważ jednostki te znajdują się najbliżej potrzebujących. Zadania gminy to m.in. zapewnienie podstaw egzystencji, przyznawanie zasiłków, prowadzenie pracy socjalnej, utrzymywanie odpowiedniej infrastruktury socjalno-technicznej, ochrona dziecka i rodziny, organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, opłacanie składek na ubezpieczenie, udzielanie schroniska, posiłku, niezbędnego ubrania, sprawianie pogrzebów, zapewnianie środków na wynagrodzenia dla pracowników, prowadzenie domów pomocy społecznej, działania planistyczne.
1. Doktryny w sprawiedliwości społecznej
Utylitaryzm zwany jest również filozofią zdrowego rozsądku. Najważniejszy jest pożytek jednostki lub społeczeństwa, a celem każdego działania powinno być największe szczęście jak największej liczby ludzi. Dla utylitarystów sprawiedliwy jest taki podział dóbr, który powoduje maksymalizacją łącznej użyteczności. Uważają oni za dobra - wolność, władzę polityczną i równość. Postępowanie jest słuszne, jeśli prowadzi do uzyskania jak największej ilości szczęścia i jak najmniejszej ilości nieszczęścia. Liberałowie uważają, że osoba ma prawo do środków finansowych, jeśli nabyła je przez wynagrodzenie lub dziedziczenie majątkowe. Państwo ma mało do powiedzenia - posiada funkcje minimalne, takie jak obrona narodowa, bezpieczeństwo publiczne, poszanowanie własności, zasada sprawiedliwości zdobywania, transferu i korygowania. Liberałowie uważają, że realizując dobro wspólne realizujemy też dobro indywidualne. Kolektywizm - równość, braterstwo (brak nacisku na rywalizację na rynku - bardziej współpraca). Dobro wspólne jest ważniejsze niż dobro jednostki. Wolność to indywidualny wybór każdego człowieka. Kolektywizm krytykuje wolny rynek, a dokładniej impulsy wymuszające działanie jednostki, niedemokratyczne decyzje, czy brak możliwości zniwelowania ubóstwa. Kolektywizm jest przeciwieństwem indywidualizmu.
2. Podział kwestii społecznych
Kwestia społeczna oznacza konkretny problem o wysokim stopniu dotkliwości dla życia i współdziałania członków danej społeczności. Kwestie dzielimy na te o charakterze podmiotowym i przedmiotowym. Podmiotowe powstają, gdy występuje stan niezaspokojenia różnych potrzeb w stosunku do jakiejś grupy społecznej (np. kwestia ludzi starszych, niepełnosprawnych, itp.), a przedmiotowe powstają w wyniku niezaspokojenia jakiejś potrzeby (np. bezrobocie).
1. Polityka społeczna a polityka ekonomiczna.
Polityka ekonomiczna, to inaczej polityka odnosząca się do gospodarki i jej analiza. Polityka społeczna jest definiowana jako usystematyzowany zbiór wskazówek jak usuwać bądź łagodzić nierówności i szkody dla jednostek i społeczeństwa z ustroju pracy najemnej. Istnieje pomiędzy nimi ścisła zależność. Polityka ekonomiczna organizuje środki służące reprodukcji społecznej i polityce społecznej. Polityka społeczna dzieli te środki i przyczynia się przez to jednocześnie do ich pomnażania w sferze gospodarczej. Polityka ekonomiczna ma za cel sprawiedliwy podział dochodu, gwarancję zatrudnienia, wyrównane szanse awansu, dostęp do dóbr kulturalnych i oświaty, zapewnienie ochrony zdrowia, czy zabezpieczenie społeczne co jest trwale związane z polityką społeczną. Gdy traktuje się politykę ekonomiczną na równi ze społeczną i zakładając, że obydwie przyczyniają się do kształtowania procesów społecznych, pozwala nam to na planowanie długofalowej strategii zrównoważonego wzrostu gospodarczego i społecznego.
2. Metody walki z ubóstwem w Polsce.
Uwarunkowania prawne (np. ustalanie pensji minimalnej); prowadzenie przez samorządy Urzędów Pracy; tworzenie miejsc pracy (całokształt walki z bezrobociem); zbiórki pieniędzy na osoby biedne i potrzebujące (różne fundacje m.in. Caritas Polska); programy wyrównawcze (np. Szkoła z klasą - wyrównanie poziomu edukacji); pomoc społeczna (zasiłki, renty, itp.), itd.
1. Współczynnik Giniego jako miara nierówności
Współczynnik Giniego zwany jest w ekonomii Wskaźnikiem nierówności Społecznej. Wyraża nierównomierny rozkład dóbr, w tym przypadku dochodu np. gospodarstw wiejskich. Należy go interpretować w ten sposób, że im wyższy, tym nierówności w dochodach kraju są większe. Zawiera się w przedziale od 0-1, przy czym 0 daje pełną równość rozkładu, a 1 totalną nierówność. Współczynnik oparty jest na krzywej Lorenza. Liczy się go, obliczając pole obszaru pomiędzy krzywą Lorenza, a przekątną kwadratu jednostkowego, pomnożone przez dwa.
2. Bezrobocie jako kwestia społeczna
Kwestię bezrobocia obserwuje się na polskim rynku pracy od 1990 roku. Zgodnie z ustawą z 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, bezrobotnym jest osoba niezatrudniona, niewykonująca innej pracy zarobkowej, nie ucząca się w szkole w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym urzędzie pracy, która nie ukończyła 18 lat, kobieta max 60, mężczyzna max 65 lat; nie pobiera emerytury, renty; nie posiada powyżej 2ha nieruchomości rolnej; nie jest niepełnosprawna; aresztowana; pozbawiona wolności; nie uzyskuje miesięcznie połowy najniższego wynagrodzenia; nie pobiera zasiłków lub renty socjalnej. Podstawowym miernikiem poziomu bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli ukazana w procentach relacja osób zarejestrowanych jako bezrobotni do ogółu osób czynnych zawodowo. W 2009 roku wynosiła ona 11,90%, a w roku 2008 9,5%. Przyczynami są recesja, postęp techniczny, likwidacja niektórych gałęzi gospodarki, zmniejszenie popytu na niektóre usługi, itp. . W roku 2009 największe bezrobocie było w woj. warmińsko-mazurskim (20,20%), podkarpackim, kujawsko-pomorskim, lubuskim, świętokrzyskim i zachodniopomorskim. Najniższa stopa bezrobocia w woj. wielkopolskim (9,10%), śląskim i małopolskim. Aby pomagać bezrobotnym są oferowane możliwości szkoleniowe, świadczenia, stypendia, dodatki szkoleniowe itp. . Pomagają Urzędy Pracy, tworzy się szeregi programów do walki z bezrobociem. W walkę z bezrobociem zaangażowana jest również UE. Ryzyko zostania bezrobotnym wzrasta u osób z niskim wykształceniem, kobiet, osób starszych, chorych i obcokrajowców.
1. Dylematy mierzenia ubóstwa.
Ubóstwo względne - ma zmienną wartość i odnosi się do przeciętnego poziomu życia w danym kraju, mierzonego na ogół wysokością przeciętnych dochodów. Ubóstwo absolutne to stan warunków bytowych, który uniemożliwia lub w istotnym stopniu utrudnia realizację podstawowych funkcji życiowych. Ubóstwo jest problematyczne do policzenia, gdyż nie wiadomo czy rozpatrywać grupę, czy jednostki, w jakim okresie, na jakim obszarze, co dokładnie nazywać ubóstwem i czy mierzyć je jako ubóstwo względne, czy absolutne. Czy mierzyć tylko dochód, czy również np. zadowolenie z życia, jakich miar statystycznych używać, itp. .
2. Przemoc jako kwestia społeczna.
Przemoc to użycie przeważającej siły (związane z nadużyciem norm moralnych) w stosunku do osoby lub grupy osób, najczęściej w celu wymuszenia określonych zachowań lub postaw. Wyróżniamy przemoc fizyczną i psychiczną. Fizyczna to wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowania lub stan fizyczny osoby bez jej przyzwolenia przy użyciu siły fizycznej. Psychiczna to wywieranie takiego wpływu przy użyciu środków komunikacji interpersonalnej. Prawo dokładnie określa, kto i w jakich sytuacjach może używać przemocy. Środkami przemocy dysponują zazwyczaj organu państwa, choć czasem mogą je również stosować osoby prywatne (w stanie wyższej konieczności). Przemoc zastosowana przez osobę nieuprawnioną jest zabroniona i wtedy jest przestępstwem. Według statystyk mężczyźni dwukrotnie częściej przyznają się, że byli ofiarami przemocy. W Polsce najbardziej rozpowszechniona jest przemoc domowa, która jest określona jako przestępstwo znęcania się nad rodziną. Sprawcami przemocy w Polsce w ponad 90% są mężczyźni, w tym około 80% nie przekroczyło 30 roku życia. Ofiarami przestępstw w Polsce są przede wszystkim żony sprawców i ich dzieci. Liczba ofiar mężczyzn również z roku na rok rośnie, lecz jest to w większości przemoc psychiczna. Jak wynika ze statystyk, poważnej przemocy doświadcza tysiąc na ponad 100 tysięcy dzieci. Do pomocy ofiarom przemocy zobowiązane są gminy . Od roku 1997 obserwuje się znaczne ożywienie działalności samorządów lokalnych pod tym względem. W gminach powstaje wiele punktów interwencyjno-konsultacyjnych i telefonów zaufania (Ogólnopolska - Niebieska Linia). Występują jednak również problemy z przemocą takie jak brak dokładnych przepisów lokalizacyjnych, które dawałyby możliwość odizolowania sprawcy od ofiary.
1. Możliwości zapewnienia usług edukacyjnych.
Edukacja jest podstawowym prawem i powinna być dostarczana przez państwo. Nie musi być gwarantowana. Jest czynnością niepowtarzalną. Edukacja w Polsce jest dostępna na 3 różne sposoby: szkoły prywatne, publiczne i publiczno-prywatne. Publiczno-prywatne są efektywne, gdy są kontrolowane przez państwo pod względem minimalnych wymogów programowych, kwalifikacji kadry, wyposażenia, realizacji wymagań i wymogów kadrowych. Szkoły podstawowe są bardzo efektywne. Małymi nakładami uzyskiwane są duże efekty. W roku 2009/2010 w Polsce było 457 uczelni wyższych, w tym 131 publicznych i 326 niepublicznych, kształcących prawie 2 miliony studentów.
2. Środki realizacji polityki ludnościowej
Polityka ludnościowa jest to celowe oddziaływanie państwa, za pomocą odpowiednich bodźców na kształtowanie się stosunków ludnościowych, w celu osiągnięcia złożonej liczby ludności oraz (lub) jej struktury według płci i wieku , a także założonego tempa przyrostu i rozmieszczenia terytorialnego. Polityka ludnościowa może być polityką pronatalistyczną, zmierzającą do zachowania lub podniesienia istniejącego poziomu dzietności, lub polityką antynatalistyczną, mającą na celu ograniczenie dzietności. Do bodźców kreujących politykę pronatalistyczną należą: ulgi podatkowe, długość płatnego urlopu macierzyńskiego i wychowawczego, system kredytów państwowych (na budownictwo mieszkaniowe, zagospodarowanie itp.), system dodatków rodzinnych lub jednorazowych dotacji na urodzone dziecko. Celem polityki ludnościowej jest też budowanie programów zmierzających do obniżania poziomu umieralności poprzez realizację programów właściwego żywienia, ochrony zdrowia wraz z poszerzaniem dostępności opieki medycznej, walki z nałogami (nikotynizmem, alkoholizmem, narkomanią) oraz propagowaniem właściwego higienicznego trybu życia.
1. Dobrobyt indywidualny a dobrobyt społeczny.
Dobrobyt społeczny ukazuje w jakim stopniu ludzie zaspokajają ogół swoich potrzeb, również w zakresie oświaty, opieki medycznej, bezpieczeństwa, itp. . Dobrobyt społeczny nie jest jednak sumą dobrobytów indywidualnych. Każda jednostka może uzyskiwać różną użyteczność czy poziom satysfakcji z różnych sfer, dlatego zsumowanie dobrobytów indywidualnych byłoby mało efektywnym sposobem na zmierzenie dobrobytu społecznego.
1. Koncepcja sprawiedliwości społecznej w myśli utylitarnej.
Utylitaryzm zwany jest również filozofią zdrowego rozsądku. Najważniejszy jest pożytek jednostki lub społeczeństwa, a celem każdego działania powinno być największe szczęście jak największej liczby ludzi. Dla utylitarystów sprawiedliwy jest taki podział dóbr, który powoduje maksymalizacją łącznej użyteczności. Uważają oni za dobra - wolność, władzę polityczną i równość. Postępowanie jest słuszne, jeśli prowadzi do uzyskania jak największej ilości szczęścia i jak najmniejszej ilości nieszczęścia. Każdy człowiek chce być szczęśliwy, jednak każdy inaczej pojmuje szczęście. Człowiek z natury chce dbać o swoje szczęście i osiąganie przyjemności. W przypadku utylitaryzmu dla człowieka głównym kryterium działania staje się korzyść, zysk i przyjemność, co nie do końca musi być zgodne z osiąganiem szczęścia jak największej liczby osób.
2. Przestępczość jako kwestia społeczna.
Przestępczość jest to ogół przestępstw popełnionych w pewnym okresie, w danym kraju lub środowisku społecznym, albo przez określoną kategorię przestępców. Inną definicją może być: przestępstwem jest czyn osoby fizycznej (zarówno działanie jak i zaniechanie), który oddziałuje ujemnie na stosunki społeczne. Przestępstwa dzielimy ze względu na różne kategorie, a tym najczęstszym podziałem jest wzgląd na szkodliwość społeczną (zbrodnie, występki, wykroczenia). Przyczyn przestępczości upatruje się w uwarunkowaniach psychobiologicznych takich jak choroby psychiczne, czy upośledzenia, a także społecznych taki jak bezdomność, żądza zemsty, alkoholizm, czy brutalność w filmach czy grach komputerowych. Skutkami przestępstw może być utrata zdrowia, życia, zniszczenie mienia, utrata mienia, zaburzenia psychiczne, brak poczucia bezpieczeństwa, itp. . Od 1989 roku w Polsce zaczęły powstawać nowe, nieznane do tej pory lub występujące sporadycznie negatywne zjawiska społeczne, w tym zjawiska patologiczne takie jak alkoholizm, prostytucja, bezrobocie czy bezdomność. Wpłynęło to na wzrost przestępczości rejestrowanej. Od 2005 roku obserwuje się jednak pozytywny lekki spadek przestępczości spowodowany m.in. dobrą koniunkturą w gospodarce, spadkiem bezrobocia, a także niżem demograficznym. w 2008 roku spadek wykrywalności osiągnął 65,8% tzn. że w każdych dwóch przestępstwach na 3 zatrzymany dostaje zarzuty karne. W 2009 natomiast nastąpił niewielki wzrost liczby przestępstw. Przestępstw ogółem było w nim 1 milion 129 tysięcy 577, a dla porównania w roku 2005 1.379.962. Największy odsetek zbrodni jest na Górnym Śląsku , natomiast najbezpieczniejsze miasta to Białystok i Płock. W 2008 roku Polska znalazła się również w czołówce krajów z najmniejszą liczbą zabójstw na 100.000 mieszkańców. Główną tego przyczyna jest rozbicie wielu zorganizowanych grup przestępczych. W Polsce do ukończenia 13 roku życia sprawca przestępstwa jest traktowany jako nieletni i nie ponosi żadnej odpowiedzialności karnej, nawet w przypadku najcięższych czynów. W świetle prawa osoba jest odpowiedzialna w pełni za swoje czyny po ukończeniu 17 lat. Na rzecz przeciwdziałania przestępczości działają w Polsce: policja, Minister Sprawiedliwości, Sądy, Kuratorzy, ośrodki szkolno-wychowawcze, pogotowia opiekuńcze, straż miejska, zakłady poprawcze i karne, itp. .
1. Efektywność wg zasady Pareto.
Efektywność w rozumieniu ekonomistów jest procesem, w którym społeczeństwo wydobywa z konsumentów ich maksymalne zadowolenie przy zastosowaniu dostępnych zasobów. Efektywność alokacyjna, nazywana też efektywnością Pareta zachodzi wówczas, gdy da się tak zreorganizować proces produkcji lub konsumpcję, aby polepszyć sytuację kogokolwiek, nie pogarszając jednocześnie sytuacji kogoś innego. Alokacja zasobów jest to wykaz lub opisujący opis tego, co kto robi oraz co kto dostaje. O efektywności alokacyjnej mówimy zatem wtedy, gdy nie jest możliwe zreorganizowanie produkcji w taki sposób, by każdy znalazł się w lepszej sytuacji, bez pogarszania sytuacji kogokolwiek innego. Kiedy zatem spełnione są warunki efektywności alokacyjnej, zadowolenie albo użyteczność jednej ze stron można zwiększyć jedynie poprzez zmniejszenie użyteczności innej strony.
1. Rola sektora publicznego w polityce finansowej.
Polityka finansowa jest to świadoma działalność organów i instytucji państwa, polegająca na określeniu celu swojej działalności oraz optymalnych rozwiązań dla osiągnięcia tych celów. Celami polityki finansowej jest wzrost gospodarczy, tworzenie nowych miejsc pracy, stabilizacja gospodarki i jej konkurencyjność, zachowanie realnej wartości pieniądza, bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne systemu. Sektor publiczny jest to natomiast część gospodarki, która zajmuje się dostarczaniem dóbr i usług dla państwa i obywateli. Jego działalność ma zastosowanie na poziomie państwowym, regionalnym oraz lokalnym. Aktywność tego sektora opiera się przede wszystkim na zapewnieniu obywateli opieki społecznej, gwarantowaniu bezpieczeństwa narodowego i planowania gospodarowania przestrzeni. Szczególnie duży udział w polityce finansowej mają przedsiębiorstwa państwowe, od których w przeciwieństwie do instytucji państwowych wymaga się działalności zgodnie z kryterium rentowności. Przynoszą one zysk, który zasila później budżet kraju.
2. Kwestia mieszkaniowa w Polsce.
Mieszkanie jest postrzegane obecnie jako jedno z najbardziej podstawowych dóbr potrzebnych człowiekowi do życia. Warunki mieszkalne w znacznym stopniu kształtują poziom bytowy i możliwości rozwoju jednostek i rodzin. Obecnie funkcjonuje standard mówiący, że każde gospodarstwo lub rodzina powinno dysponować własnym mieszkaniem. W 2009 roku oddano w Polsce do użytkowania 160.002 . Dla porównania w roku 2008 było to 165.189. Do końca kwietnia 2010 roku w Polsce oddano 43703 mieszkania do użytkowania. Większość inwestycji to budowy inwestorów indywidualnych(51,3% ogółu) i deweloperów (39,6%). Reszta to spółdzielnie mieszkaniowe i inni inwestorzy. Najwięcej mieszkań w Polsce jest w Warszawie, a najbardziej „zamieszkane” województwa to mazowieckie, śląskie i wielkopolskie. Najwięcej osób na jedno mieszkanie przypada w województwie podkarpackim i jest to 3,42 osoby. Najmniej 2,08 jest w województwie warmińsko-mazurskim. Średnia dla Polski to 2,90. Średnia cena metra kwadratowego w Polsce wynosi 4200 złotych. Sytuacja mieszkaniowa w Polsce jest statystycznie najgorsza ze wszystkich krajów UE. Posiadamy najmniej mieszkań na 1000 mieszkańców i najmniejszą średnią powierzchnię na mieszkańca. Od ponad 5 lat polityka mieszkaniowa w Polsce jest realizowana zgodnie z zasadą subsydiarności. Oznacza to, że problemy powinny być rozwiązywane na jak najniższym, najbliższym obywatelom szczeblu i tylko wtedy, gdy obywatel oraz jego otoczenie nie jest w stanie tych problemów rozwiązać osobiście. Wypłacane są np. dodatki mieszkaniowe. Również rząd angażuje się w kwestię mieszkaniową, np. poprzez program „Rodzina na swoim”. Polega on na przyznawaniu kredytów preferencyjnych z dopłatami do oprocentowania. Wsparcie projektów związanych z mieszkalnictwem można też uzyskać ze środków unijnych, a dokładniej Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
1. Możliwości zapewnienia usług medycznych.
W Polsce służba zdrowia jest bezpłatna dla każdego opłacającego obowiązkowe składki na ubezpieczenie zdrowotne. Pozwala to na korzystanie z usług różnego typu specjalistów, refundację leków, czy pobytu w szpitalu. Oprócz państwowej służby zdrowia, rząd dopuszcza również funkcjonowanie prywatnego rynku opieki zdrowotnej, na którym za usługi każdy obywatel płaci osobiście. W publicznych placówkach Kasa Chorych płaci za wszystkie świadczenia, zgodnie z listą ustaloną przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, które służą zapobieganiu chorobom i przywracania zdrowia takie jak leczenia sanatoryjne, czy badania diagnostyczne.
2. Fundusz pracy jako instrument polityki społecznej.
Fundusz pracy jest państwowym funduszem celowym, który swoje początki datuje na rok 1933. Dzięki opłacaniu składek na ten fundusz uzyskujemy prawo do świadczeń w razie utraty pracy, Fundusz wspomaga również przedsiębiorczość na różne sposoby, wszystkie związane z pomocą finansową. Fundusz finansuje m.in. składki dla bezrobotnych, działalność UP, koszty szkolenia pracowników i bezrobotnych, prace interwencyjne, itp. . Na budżet funduszu składają się pracodawcy, rolnicze spółdzielnie produkcyjne, osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą samodzielnie. Na fundusz nie mają obowiązku płacić duchowni, osoby pobierające zasiłek stały, osoby pobierające świadczenia pielęgnacyjne lub zasiłki rodzinne, rolnicy podlegający ubezpieczeniu społecznemu, żołnierze niezawodowi, osoby będące na urlopach wychowawczych i osoby powracające z urlopów macierzyńskich. Na programy na rzecz promocji zatrudnienia Fundusz przeznaczył w 2009 roku łączną kwotę 1.221.944.200 zł. Najwięcej rezerw z funduszu zostało rozdysponowanych na Śląsku (11,7%) i w Wielkopolsce (8,6%). Na zasiłki dla bezrobotnych planowano w 2009 wydać 23,3% z budżetu w wysokości 8 mld 806 mln.
Pozostałe pytania, które nie wystąpiły w zestawach:
Minister Pracy i Polityki Społecznej jako organ wykonawczy.
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej powstało w wyniku reorganizacji Ministerstwa Polityki Społecznej i włączenia do niego komórek odpowiedzialnych za sprawy działu praca. W skład Ministerstwa wchodzą komórki odpowiedzialne za zabezpieczenia społeczne, pracę i sprawy rodzinne. Ministrem PiPS jest Jolanta Fedak, a do jej zadań należy: przedstawianie corocznego minimum egzystencji ustalonego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych; określanie wszelkiego rodzaju wzorów umów dla podmiotów współpracujących; określanie standardów usług świadczonych przez jednostki pomocy społecznej, a także rodzaje i ceny tych usług; określa sposób funkcjonowania tych jednostek; odpowiada za wydawanie i cofanie zezwoleń na prowadzenie jednostek; zatwierdza program szkoleń dla rodzin zastępczych; określa standardy w domach dziecka; określa, która placówka ma posiadać centralny rejestr dzieci oczekujących na adopcję; określa standardy nadzoru nad jakością usług i warunki przyznawania pomocy (również uchodźcom); określa ramowy program nauki j. polskiego dla uchodźców; powołuje członków CKE; może przyznawać nagrody za nowatorskie rozwiązania w dziedzinie niesienia pomocy; powołuje członków Rady Pomocy Społecznej.
Ekokwestia w Polsce
Ochrona przyrody to całokształt działań mających na celu właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów i składników środowiska naturalnego. Obecnie głównymi celami ochrony przyrody jest utrzymywanie procesów ekologicznych i stabilność ekosystemów, zachowanie różnorodności gatunkowej, zapewnienie ciągłości istnienia gatunków i ekosystemów, kształtowanie proekologicznych postaw człowieka i przywracanie do stanu właściwego zasobów i składników przyrody. W Polsce za ekokwestię odpowiedzialny jest Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Funkcję tą pełni Andrzej Kraszewski. Do jego zadań należy opracowywanie założeń polityki państwa w zakresie ochrony środowiska, udział w planowaniu społeczno-gospodarczym, tworzenie warunków do ochrony środowiska, właściwa gospodarka zasobami naturalnymi, opiniowanie programów naukowo-badawczych a także ustalanie zasad ochrony środowiska oraz racjonalnej gospodarki zasobami przyrody. Problemami dotyczącymi ekologii jest na pewno efekt cieplarniany, kwaśne deszcze, powiększanie się dziury ozonowej, zanieczyszczenia powietrza, wód, a także szkodliwa działalność człowieka. W Polsce jest wiele organizacji proekologicznych takich jak Liga Ochrony Przyrody, czy Polski Klub Ekologiczny lub GreenPeace. W Polsce w ostatnim pięcioleciu XX wieku zaczęła się kształtować polityka zrównoważonego rozwoju. Zaczęto stawiać na ekorozwój. Obowiązuje również program Unijny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013. Łączna kwota z programu na realizację celów związanych z ochroną środowiska to 37,6 mld euro, z czego zaledwie 9,7 mld euro pochodzi z wkładu własnego kraju. Przyjęty w Polsce jest również dokument „Polityka ekologiczna Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016”. Największy problem w Polsce jest z gospodarką odpadami, a także ich odzyskiem i recyklingiem .
Kwestie społeczne - definicje, cechy i wymiary
Kwestia społeczna to efekt asymetrycznych przekształceń w rozwoju gospodarczym, które powodują zagrożenia społeczne. Kwestia od sytuacji różni się tym, iż kwestia odnosi się nie do sytuacji obecnej, lecz do problemu np. braku mieszkań, odnośnie których oczekiwania się zmieniają. Dotyczy problemów o wysokim stopniu dotkliwości, generujących krytyczne sytuacje w życiu jednostek i zbiorowości, a także implikujących trwałe zakłócenia w funkcjonowaniu społeczeństwa. Kwestie charakteryzują się występowaniem na masową skalę, utrwalającym się upośledzeniem poszczególnych środowisk i kategorii ludności, piętrzącymi się konfliktami zakłócającymi funkcjonowanie społeczeństwa, nie są możliwe do rozwiązania siłami pojedynczych grup ludzkich. Kwestia społeczna może mieć wymiar zarówno lokalny jak i globalny. Kwestia społeczna ma swój wymiar ekonomiczny, techniczny, prawny, polityczny, wychowawczy, a także etyczny.
Sprawiedliwość w systemie opieki zdrowotnej.
Sprawiedliwość społeczna w zakresie usług medycznych byłaby realizowana wtedy, gdyby każdy miał taki sam stan zdrowia i każdy otrzymał analogiczny zakres usług medycznych. O zakresie usług medycznych powinien decydować stan zdrowia, a nie powinien mieć wpływu poziom przychodu, wiek, itp. . Jednak, gdyby każdy miał dostęp do wszystkich usług, nie wytrzymałaby gospodarka. System opieki zdrowotnej posiada instrumenty, które przybliżają do sprawiedliwości społecznej w tej strefie. Jest nią np. ubezpieczenie powszechne - obowiązkowe. W rzeczywistości jednak nie wszystkie procedury medyczne mogą być dostępne dla wszystkich. Żaden system ekonomiczny nie wytrzymałby tego. Ludzie mają tendencję do nadkonsumpcji i dotyczy ona również sfery medycznej. Rynek opieki medycznej powinien być, tak jak jest do tej pory regulowany przez państwo.
Funkcjonowanie edukacji w warunkach wolnego rynku.
Edukacja w Polsce jest podstawowym prawem każdego człowieka i jest dostarczana i regulowana w większości przez państwo. Scentralizowana kontrola nad szkolnictwem powoduje, że dyrektorzy placówek mogą być ograniczani, szkołom brakuje elastyczności, a nadmierna podatność na naciski związków zawodowych hamuje proces dostosowywania oświaty do potrzeb rozwoju. W przypadku wolnego rynku, wszystkie te bariery mogłyby zniknąć. Mogłyby, ale nie jest to pewne. Prywatyzacja szkolnictwa mogłaby przynieść za sobą poprawę nauczania, wzmocnienie ekonomicznej efektywności szkół. Obywatele mieliby możliwość wybrania tej oferty edukacyjnej, która by im najbardziej odpowiadała. Szkoły, które nie potrafiłyby dostosować się do zmian rynku, upadałyby, co mogłoby ograniczyć marnowanie publicznych pieniędzy. Liczba placówek edukacyjnych na pewno by zmalała, a wiele osób mogłoby nie być stać na opłacenie edukacji, gdyby nie zostały wprowadzone żadne bony, bądź stypendia. Mimo dodatkowych dofinansowań dla najzdolniejszych, problemem byłaby edukacja mniej zdolnych osób, których nie stać na opłacanie szkoły. W przypadku braku jakiejkolwiek kontroli państwa nad prywatnymi firmami zarządzającymi placówkami edukacyjnymi, mogłoby to doprowadzić do wielu patologii i w końcowym skutku ograniczenia liczby osób osiągających określony poziom wykształcenia.
Alkoholizm jako kwestia społeczna.
Alkoholizm w Polsce to przede wszystkim problem nadmiernego picia napojów wysokoprocentowych. Dotyczy on zatem znacznie szerszej zbiorowości niż grupa problemowych i nałogowych alkoholików. Alkoholizm jest to choroba polegająca na utracie kontroli nad ilością spożywanego alkoholu. Liczba osób nadużywająca alkoholu w Polsce szacowana jest na od 2,8-3,5 mln, z czego od 0,6-0,9 mln to osoby uzależnione. Ponad połowa alkoholu jest spożywana w Polsce przez ludzi od 25-44 roku życia. Są to głównie mężczyźni w okresie największej aktywności zawodowej. Największe jednak wzrosty spożywanej ilości są odnotowywane u kobiet w wieku 18-29 lat. Coraz więcej osób przyznaje się do spożywania alkoholu poniżej 18 roku życia, co gorsze, widoczne jest coraz mniejsze potępienie dla takich sytuacji. Według badań Instytutu Psychologii Zdrowia wśród młodzieży piwo spożywa 74% chłopców i 67% dziewcząt, wino 69% chłopców, 36% dziewcząt, a wódkę 14% chłopców i 7% kobiet. Wyniki te z roku na rok wypadają coraz gorzej. Coraz więcej osób zalicza się również do grupy pijących ryzykownie, co daje w przeliczeniu na czysty alkohol 10 litrów rocznie na mężczyznę lub 7,5 litra na kobietę. Do takiej grupy należy według badań ponad 16% Polaków. Aby przeciwdziałać problemom związanym z alkoholem sejm polski przyjął ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Do tego powołane są specjalne instytucje jak np. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Polska Rada Ruchu Abstynenckiego, czy choćby Anonimowi Alkoholicy. W każdym mieście i gminie zasiada pełnomocnik do spraw nałogów. Również Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej służą pomocą ofiarą nałogu i ich rodzinom. Alkoholizm ma destruktywny wpływ na prawie każdą dziedzinę życia, począwszy od pracy i wychowywaniu dzieci, a kończąc na kontaktach międzyludzkich czy problemach zdrowotnych. W Polsce spożycie alkoholu na jednego mieszkańca stale rośnie i jest to jeden z „lepszych” wyników w Europie.
Fundusz alimentacyjny - kierunki zmian.
W Polsce istnieje obowiązek alimentacyjny tzn. płacenie alimentów nie jest wyrazem dobrej woli, ale prawnym obowiązkiem, od którego uchylanie się jest karane. W sytuacjach, gdy ściąganie alimentów jest bezskuteczne, obowiązek alimentacyjny przejmuje państwo. Rolę tę przez lata spełniał Fundusz Alimentacyjny, który został zlikwidowany 1 maja 2004 roku. Zastąpiła go ustawa o świadczeniach rodzinnych. Dodatek przyznawany był niższy niż świadczenia z funduszu. Rok później zamiast dodatku wprowadzono zaliczkę alimentacyjną. Była ona wypłacana wtedy, gdy komornik przez 3 miesiące nie mógł dotrzeć do dłużnika i skłonić go do płacenia. O zaliczkę można było się ubiegać jeśli dochód na rękę nie przekraczał 583 zł na 1 osobę w rodzinie. Maksymalna kwota zaliczki wynosiła 380 zł. Pieniądze przysługują z zaliczki do momentu ukończenia przez uczące się dziecko 24 lat, a gdy nie kontynuuje nauki do 18 roku życia. Dziecko dostawało zaliczkę nawet będąc starsze o ile się nie usamodzielniło na skutek choroby, lub gdy straciło zdolność utrzymania się. Liczne protesty, głównie samotnych matek spowodowały, że w październiku 2008 roku przywrócono go. Obecnie z pomocy funduszu mogą korzystać osoby, których dochód na osobę w rodzinę nie przekracza 725 zł. Maksymalna kwota alimentów to 500 zł na dziecko. O pieniądze z funduszy mogą ubiegać się nie tylko samotni wychowujący rodzice, ale również ci, którzy założyli nowe związki lub żyją w konkubinacie. Alimenty przysługują dziecku do ukończenia 18 roku życia, a jeśli się uczy to do 25. O świadczenia z funduszu można starać się po 2 miesiącach bezskutecznej egzekucji.