Zagadnienie ogólne finansów:

Finanse jest to ogól zjawisk ekonomicznych związanych z ruchem pieniądza w procesie podziału i wymiany wartości.

Na ruch pieniądza składa się:

1. Gromadzenie.

2. Podział

3. wydatkowanie środków pieniężnych.

Przedmiotem zainteresowania finansów jest

• pieniądz będący w mchu (np. jego emisja przez system bankowy),

• cyrkulacja miedzy różnymi podmiotami gospodarczymi

• oraz gromadzenie w nim oszczędności i rezerw.

Finanse zajmują się analiza zjawisk pieniężnych na tle ich związku z przebiegiem pewnych zjawisk w gospodarce, w takich dziedzinach jak:

• produkcja

• podział

• spożycie indywidualne i zbiorowe

• inwestycje

• oraz wymiana za granicą.

Zasób pieniężny = jest to ogół środków pieniężnych będących w do dyspozycji podmiotu gospodarczego którymi podmiot gospodarczy może swobodnie dysponować lub gospodarować.

Fundusz pieniężny => to zasób pieniężny przeznaczony na realizację określonego celu np. budżet centralny, budżety gmin fundusz socjalny

Zjawiska finansowe według kryterium podmiotowego i przedmiotowego:

1. Wg kryterium Przedmiotowego— zjawiska finansowe dotyczą różnego rodzaju przepływów strumieni pieniężnych

1. PRZYCHODY I WYDATKI MATERIALNE I OSOBOWE

• ruchowi środków pienię towarzyszy równoczesny ruch wartości materialnej (usługi dobra):

• Są one regulowane głownie przez mechanizm rynkowy zgodnie z relacjami podaży i popytu;

1. PRZYCHODY I WYDATKI REDYSTRYBUCYJNE

• inaczej transfery lub płatności transferowe

• występują wtedy. gdy mchowi pieniądza nie towarzyszy ruch wartości materialnej

• nie podlegają regułom rynkowym lecz są regulowane jedynie przez prawo finansowe;

• charakteryzuje je brak wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu gospodarczego, który otrzymał te wartości pieniężne

• są to np. podatki, opłaty, zasiłki emerytury, dotacje i subwencje. darowizny;

1. PZYCHODY I WYDATKI KREDYTOWE

• związane są z działalnością gospodarcza banków;

• dla banku wydatek w postaci udzielenia kredytu nie jest wydatkiem pieniężnym (nie pomniejsza własnych zasobów pieniężnych) natomiast kreuje nowy zasób pieniądza kredytowego:

• spłata kredytu przez pożyczkobiorców nie jest przychodem pieniężnym dla banku (nie powiększa zasobów pieniężnych banku):

1. PRZYCHODY I WYDATKI UBEZPIECZENIOWE

• dwa rodzaje ubezpieczeń: społeczne i gospodarcze;

• cechy specyficzne ubezpieczeń społecznych:

1. Są najczęściej obowiązkowe i powszechne;

2. mają chronić przed niedostatkiem, zapewnić niezbędne minimum,

3. najczęściej są to ubezpieczenia na koszt pracodawcy i państwa

4. cechy specyficznie ubezpieczeń gospodarczych:

5. mają charakter ubezpieczeń osobo i majątkowych:

6. zawierane są dobrowolnie j im koszt praco

7. suma ubezpieczeń oraz inne elementy ustalane są na wniosek ubezpieczającego:

2. Wg kryterium Podmiotowego:

1. Finanse gospodarstw domowych:

2. Finanse publiczne

3. Finanse banków i instytucji kredytowych;

4. Finanse towarzystw ubezpieczeniowych:

5. Finanse przedsiębiorstw zarobkowych

Różnice między finansami publicznymi a finansami prywatnymi

• Finanse publiczne opierają się na władztwie finansowym podmiotu publicznego; finanse prywatne tworzone są na podstawie czynności cywilno-prawnych.

• Finanse publiczne są narzędziem realizacji interesu ogółu społeczeństwa; finanse prywatne zorientowane są korzyści indywidualne/osiąganie zysków.

• Finanse publiczne funkcjonują na podstawie sporządzanych planów na przyszłość; finanse prywatne funkcjonują w oparciu o stale zmieniające się warunki rynkowe.

• Rozmiary publicznych zasobów i operacje za ich pośrednictwem przeprowadzane dokonują się w znacznie większej skali niż zasoby podmiotów prywatnych.

Definicja finansów publicznych:

Finanse publiczne są wyrazem stosunków społecznych i ekonomicznych powstających w trakcie nieustannie, dynamicznie ujętych procesów gromadzenia dochodów i przychodów oraz dokonywania wydatków i rozchodów na cele publiczne.

Jaki jest optymalny system finansów publicznych? (cele, pytania):

1. Dlaczego władze publiczne zgłaszają popyt na pieniądz takiej a nie innej wysokości?

2. Jakie czynniki kształtują wielkość tego popytu?

3. W jaki sposób popyt na pieniądz powinien być zaspokojony i jakie są granice ciężarów fiskalnych?

4. Jakie skutki dla gospodarki i społeczeństwa powoduje kreowanie popytu na pieniądz przez władze publiczne?

5. Jakie skutki dla społeczeństwa i gospodarki przynoszą wydatki dokonywane przez władze publiczne?

6. Jaką formę organizacyjną preferować w stosunku do gromadzonych i wydatkowanych pieniężnych środków publicznych (fundusze celowe, fundacje)?

7. Jakie dziedziny życia publicznego i gospodarczego powinny być finansowane i do jakiego stopnia?

8. Jakie techniki wydatkowania finansów publicznych powinny być zastosowane aby wyznaczone cele społeczne, ekonomiczne czy polityczne były najlepiej zrealizowane?

9. Jak powinien być zbudowany aparat skarbowy, aby możliwe było skuteczne ściąganie danin publicznych i aby społeczeństwo akceptowało zasady ponoszenia ciężarów publicznych?

Polityka finansowa:

POLITYKA Finansowa => jest to świadoma i celowa działalność ludzi i instytucji polegająca na ustalaniu i realizacji określonych celów za pomocą środków finansowych. Podstawowym celem polityki finansowej jest doprowadzenie do stabilności ekonomicznej i niskiej stopy inflacji. Inne ważne cele to:

1. Stały wzrost gospodarczy;

2. Niski poziom bezrobocia;

3. Równowaga bilansu płatniczego;

Jaki charakter mogą mieć cele polityki finansowej?

1. Charakter STRATEGICZNY - DRUGORZĘDNY

2. Charakter DŁUGOOKRESOWY - KRÓTKOOKRESOWY

Uporządkowanie systemu finansowego państwa:

SYSTEM FINANSOWY PAŃSTWA (to nie to samo co finanse publiczne) => zespół instytucji prawnych połączony w całość w sposób logiczny i celowy, służący gromadzeniu środków pieniężnych i ich rozdysponowywaniu.

System finansowy państwa obejmuje dwa typy elementów:

1. Stałe — system budżetowy, system finansowy banku centralnego;

2. Zmienne — systemy finansowe przedsiębiorstw publicznych, systemy finansowe zakładów użyteczności publicznej, system finansowy instytucji o charakterze parafiskalnym np. ZUS

Uporządkowanie systemu finansowego państwa

Może być uporządkowany wg 3 kryteriów:

1. Kryterium podmiotowe => elementami systemu finansowego państwa są:

1. Władze ustawodawcze szczebla centralnego i samorządowego (Sejm, Rada gminy, Rada powiatu itd.);

2. Władze wykonawcze szczebla centralnego i samorządowego (rząd, zarząd województwa, powiatu, burmistrz, wójt, prezydent);

3. Aparat finansowy zajmujący się realizacją dochodów i wydatków publicznych, ich kontrolą, zarządzaniem budżetem, funduszami

4. Jednostki sektora publicznego, które finansowane są z publicznych funduszy;

2. Kryterium prawne => system finansowy państwa zdeterminowany jest przez:

1. Konstytucję;

2. Ustawy

3. Prawo UE;

4. Rozporządzenia Rady Ministrów i Ministra Finansów;

5. Uchwały organów stanowiących j s t;

6. Akty prawa międzynarodowego np. dwustronne umowy międzynarodowe dotyczące unikania podwójnego opodatkowania

3. Kryterium instytucjonalne => system finansowy państwa to system finansów publicznych w określonej formie organizacji prawnej, budżet państwa, budżety j s t, fundusze ubezpieczeń społecznych, fundusze pozabudżetowe, fundacje publiczne.

Zakres finansów publicznych:???

FINANSE PUBLICZNE (definicja, art.3 ustawy o finansach publicznych) > to procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem. Są to procesy, które polegają na:

1. Gromadzeniu dochodów i przychodów publicznych;

2. Wydatkowaniu środków publicznych;

3. Finansowaniu potrzeb pożyczkowych budżetu państwa i budżetów jst;

4. Zaciąganiu zobowiązań angażujących środki publiczne;

5. Zarządzaniu środkami publicznymi;

6. Zarządzaniu długiem publicznym;

7. Rozliczeniach z budżetem UE;

Środki publiczne:

1. Dochody publiczne.

2. Środki pochodzące z budżetu UE oraz niepodlegające zwrotowi środki pochodzące z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie EFTA.

3. Przychody budżetu państwa i budżetów j s t pochodzące w szczególności ze sprzedaży papierów wartościowych i innych operacji finansowych.

4. Środki z prywatyzacji majątku skarbu państwa i majątków jednostek samorządowych.

5. Środki pochodzące ze spłat pożyczek udzielanych z środków publicznych.

6. Z otrzymanych pożyczek i kredytów.

7. Przychody jednostek sektora finansów publicznych, które pochodzą z prowadzonej przez nie działalności.

Dochody publiczne:

1. Daniny publiczne (podatki, opłaty, składki).

2. Wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych.

3. Dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych.

4. Spadki, zapisy, darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostek sektora finansów publicznych.

5. Odszkodowania należne jednostkom sektora finansów publicznych.

6. Kwoty uzyskane z udzielonych poręczeń i gwarancji.

7. Dochody ze sprzedaży majątku i innych praw.

Środki zagraniczne nie podlegające zwrotowi:

1. Środki pochodzące z programów przedakcesyjnych.

2. Środki pochodzące z funduszy strukturalnych, funduszu spójności i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa.

3. Środki, które przysługują państwom UE, związane z szeroko rozumianą polityką rolną:

1. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej;

2. Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji (art. S ustawy o fin. Publ.)o

3. Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich

4. Środki poza unijne (EFTA):

1. Środki pochodzące z Norweskiego Mechanizmu Finansowego;

2. Środki Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

3. Środki Szwajcarskiego Mechanizmu Finansowego;

Podział środków publicznych:

1. Kryterium prawne:

1. środki krajowe/zagraniczne;

2. środki budżetowe/pozabudżetowe;

3. środki przymusowe/dobrowolne;

4. środki bezzwrotne/zwrotne;

5. środki podatkowe/niepodatkowe;

2. Kryterium metody pozyskiwania:

1. środki pozyskiwane na podstawie ustaw;

2. środki pozyskiwane na podstawie umów międzynarodowych (pożyczki i kredyty krajowe i zagraniczne);

3. środki pozyskiwane na podstawie umów cywilnoprawnych (najmu, dzierżawy, sprzedaży majątku);

Przeznaczenie środków publicznych:

1. na wydatki publiczne;

2. na rozchody publiczne, w tym:

1. rozchody budżetu państwa,

2. rozchody budżetów j s t,

3. Rozchodami publicznymi są:

1. Spłaty otrzymanych kredytów i pożyczek;

2. Wykup papierów wartościowych;

3. Udzielenie pożyczki;

4. Płatności wynikające z odrębnych ustaw, których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji majątku skarbu państwa i majątku st;

5. Inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem publicznym;

Klasyfikacja wydatków publicznych:

1. Ze względu na cele wydatków (socjalne, kulturalne, edukacyjne, zdrowotne, gospodarcze, administracyjne, dotyczące obronności bezpieczeństwa publicznego, ochrony środowiska).

2. Ze względu na kryterium przedmiotowe wydatków:

1. Inwestycyjne np. budowa drogi;

2. Bieżące

3. Przeznaczenie podmiotowe wydatków:

1. Osobowe (koszty administracyjne);

2. Rzeczowe;

3. Krajowe;

4. Zagraniczne;

4. Charakter ekonomiczny:

1. Wydatki odpłatne i nieodpłatne;

2. Odszkodowawcze;

1. Nabywcze i redystrybucyjne;

5. Ze względu na tytuł prawny:

1. Publiczne;

2. Prywatne;

6. Forma prawna (płace, zasiłki, renty, emerytury, stypendia, odszkodowania, dotacje, subwencje, wydatki na roboty budowlane, wydatki na dostawy, wydatki na usługi).

7. Kryterium czasu i wysokości:

1. Stałe i zmienne;

2. Sztywne i zróżnicowane;

8. Organizacja wypłaty:

1. Budżetowe i pozabudżetowe;

2. Państwowe i samorządowe;

Sektor finansów publicznych:

1. SEKTOR RZĄDOWY:

1. Organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa; sądy i trybunały;

1. Państwowe jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych;

2. Państwowe fundusze celowe;

3. Uczelnie publiczne;

4. Jednostki badawczo-rozwojowe;

5. Samodzielne Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotne (SP ZOZ);

6. Państwowe instytucje kultury;

7. Narodowy Fundusz Zdrowia;

8. Polska Akademia Nauk i jej jednostki organizacyjne;

9. Im państwowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego;

2. SEKTOR SAMORZĄDOWY:

1. Gminy, powiaty, województwa oraz ich związki;

2. Samorządowe jednostki budżetowe;

3. Zakłady budżetowe;

4. Gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych;

5. Samorządowe fundusze celowe;

6. Samorządowe instytucje kultury;

7. Inne samorządowe osoby prawne powołane na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego;

3. SEKTOR UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH:

1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS);

2. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS);

3. Zarządzane przez ZUS i KRUS fundusze;

Formy organizacyjno-prawne sektora finansów publicznych:

Jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych:

1. Kryterium osobowości prawnej:

• posiadające osobowość prawną

• nie posiadające osobowości prawnej;

1. Kryterium metody rozliczeń z budżetem:

• jednostki powiązane z budżetem brutto (większość przypadków);

• netto;

Zasady działania i finansowania jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, funduszy motywacyjnych, funduszy celowych:

Podział funduszy celowych:?????????????????

Prawo finansowe:

• To ogół norm prawnych regulujących działalność finansową. Przedmiotem prawa finansowego są finanse publiczne.

• Podmiotem prawa finansowego są osoby lub jednostki organizacyjne objęte uprawnieniami lub obowiązkami finansowo — prawnymi.

• Prawo finansowe dzieli się na:

• Prawo ustrojowe =>

• związane jest z kompetencjami finansowymi podmiotów publicznych;

• Prawo materialne >

• obejmuje rodzaje dochodów publicznych i dokonywanie wydatków na cele publiczne;

• Prawo formalne =>

• jest to tzw. procedura finansowa dotycząca zwłaszcza trybu gromadzenia dochodów publicznych;

Podział prawa finansowego:

1. Prawo budżetowe.

2. Prawo dochodów publicznych, w których mieszczą się podatki, opłaty, cła.

3. Publiczne prawo bankowe.

4. Prawo dewizowe.

Podstawy prawne finansów publicznych:

5. Konstytucja RP, rozdział 10 Finanse Publiczne.

6. Ustawa o finansach publicznych z 2005 roku.

7. Ustawa o dochodach j s t z 2003 roku.

8. Ustawa o NBP z 1997 roku.

9. Ustawa prawo bankowe z 2002 roku.

10. Ustawa prawo dewizowe z 2002 roku.

11. Ustawa ordynacja podatkowa z 1997 roku.

12. Ustawy regulujące funkcjonowanie poszczególnych jednostek sektora finansów publicznych:

1. Ustawa o podatku VAT (od towarów i usług);

2. Ustawa o podatku PIT i ustawa o podatku CIT;

3. Ustawa o podatku rolnym;

4. Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych;

5. Ustawa o lasach;

6. Ustawa o podatku od spadków i darowizn

7. Ustawa o podatku od czynności cywilno-prawnych;

Norma prawa finansowego, podział, charakterystyka:

1. HIPOTEZA => składa się z:

1. części, w której powołuje się na akt normatywny (źródło prawa z którego wynika jej obowiązywanie);

2. części, w której powołuje się na stan faktyczny uzasadniający dyspozycję normy prawnej;

1. DYSPOZYCJA => składa się z:

1. przedmiotu normy tj. określonego zachowania się stanowiącego uprawnienie jednego podmiotu, a zobowiązanie drugiego; zachowanie to może być szczegółowo określone co do czasu miejsca i sposobu jego wykonania;

2. podmiotu normy:

• czynny => uprawniony (z reguły organy podatkowe);

• bierny => zobowiązany (z reguły adresat normy, podatnicy);

1. SANKCJA => określa najczęściej pewne dolegliwości karne i materialne. Sankcje mogą polegać też na pozbawieniu możliwości uzyskania określonych korzyści materialnych i niematerialnych.

Normy prawa finansowego dzielimy na:

1. normy ustrojowe => określają kompetencje, organizację oraz formy prawne ich realizacji przez organy jednostek sektora 1czn

2. normy prawne materialne => tworzą uprawnienia i obowiązki podmiotów stosunków prawnych, bądź bezpośrednio z mocy prawa, bądź w drodze decyzji organów jednostek sektora finansów publicznych.

3. normy proceduralne (formalne) określają reguły postępowania w procesie stosowania norm materialnych.

Nurty w teorii finansów publicznych:

1. Nurt interwencjonistyczny => wyrażany przez Keynsa, Buchmana

2. Nurt neutralny/liberalny => głównym przedstawicielem był Milton Friedman

Funkcje finansów publicznych:

1. Funkcja ALOKACYJNA =>

• finanse publiczne są narzędziem alokacji zasobów w gospodarce rynkowej;

• finanse publiczne oddziałują na poziom i strukturę wytwarzanego produktu społecznego, oddziaływanie to ma charakter bezpośredni np. dotacje z budżetów jednostek sektora finansów publicznych i pośredni np. preferencje podatkowe (ulgi, zwolnienia);

• alokacji zasobów dokonuje się z zasadami stawianymi przed władzami publicznymi, które mają dwie główne odmiany:

1. zasady publiczne — celem jest zaspokajanie potrzeb publicznych;

2. zasady społeczne — celem jest zaspokajanie indywidualnych potrzeb obywateli;

1. Funkcja REDYSTRYBUCYJNA => istotą jest oddziaływanie prze państwo na ostateczny podział dochodów indywidualnych. Redystrybucja dochodów jest realizowana w formie pieniężnej (po części nurt interwencjonistyczny i neutralny). Kryteria redystrybucji dochodów publicznych:

1. Aspekt makroekonomiczny —

• dotyczy zakresu redystrybucji produktu narodowego brutto, ogólnej struktury dochodów i wydatków realizowanej przez władze publiczne;

• redystrybucja dochodów ma wpływ na gospodarkę i jej poszczególne branże

2. Aspekt makrospołeczny —

• redystrybucja dochodów polega na analizowaniu skutków działalności finansowej państwa dla różnych grup społecznych;

• Funkcja STABILIZACYJNA =>

• jej istotą jest wykorzystanie dochodów i wydatków publicznych do osiągnięcia celów makroekonomicznych np. zmniejszenie bezrobocia, zwiększenia wzrostu gospodarczego, obniżenia inflacji.

• Funkcja stabilizacyjna jest popierana przez nurt interwencjonistyczny, obecnie ma coraz mniejsze zastosowanie.

Trzy dodatkowe funkcje:

3. Funkcja DEMOKRATYCZNA =>

• wyraża ona możliwość zaangażowania każdego obywatela w proces tworzenia projektu ustaw) budżetowej i projektów uchwał budżetowych j s t.

4. Funkcja USTROJOWA =>

• budżet jest odzwierciedleniem ustroju danego państwa.

5. Funkcja EWIDENCYJNO-KONTROLNA =>

• polega na ewidencji oraz kontroli przebiegu zjawisk gospodarczych i procesów finansowych oraz dokonywaniu ich analizy.

Przejawy zasady jawności i przejrzystości finansów publicznych:

Zasada JAWNOŚCI I PRZEJRZYSTOŚCI finansów publicznych —jest bezpośrednio odzwierciedlona w ustawie o finansach publicznych.

Przejawy zasady JAWNOŚCI I PRZEJRZYSTOŚCI finansów publicznych:

1. Jawność debaty budżetowej w Sejmie i Senacie oraz debat budżetowych w organach stanowiących j s t.

2. Jawność debaty nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa w Sejmie i jawność debat nad sprawozdaniem z wykonania budżetuj s t.

3. Podawanie do publicznej wiadomości:

1. Kwot dotacji udzielonych z budżetu państwa i budżetów j s t;

1. Kwot dotacji udzielonych przez państwowe i samorządowe fundusze celowe;

2. Zbiorcze dane dotyczące finansów publicznych;

3. Informacje o wykonaniu budżetu państwa za okresy miesięczne;

1. Podawanie do publicznej wiadomości przez jednostki sektora finansów publicznych informacji dotyczących:

1. Informacji z zakresu zadań lub usług wykonywanych lub świadczonych przez daną jednostkę oraz wysokości środków publicznych przeznaczonych na ich wykonanie;

2. Zasad i warunków świadczenia usług dla podmiotów uprawnionych;

3. Zasad odpłatności za świadczone usługi;

1. Zapewnienie radnym samorządowym dostępu do:

1. Dowodów księgowych i dokumentów inwentaryzacyjnych;

2. Informacji o wyniku kontroli finansowej będącej w dyspozycji jednostki samorządowej, w której są radnymi;

2. Udostępnienie przez NFZ informacji o przychodach i kosztach oraz świadczeniodawcach, z którymi NFZ zawarł umowy.

3. Udostępnienie przez jednostki sektora finansów publicznych informacji o podmiotach spoza tego sektora, którym została udzielona dotacja z budżetu tej jednostki lub też umorzono należność wobec tej jednostki.

4. Udostępnienie corocznych sprawozdań jednostek organizacyjnych sektora finansów publicznych.

5. Jawność uchwał dotyczących gospodarowania środkami publicznymi.

Zasada memoriału i kasowości finansów publicznych:

1. Zasada memoriału

1. w księgach rachunków oraz w wyniku finansowym należy ująć wszystkie osiągnięte przychody i obciążające koszty związane z tymi przychodami niezależnie od terminu ich zapłaty

2. do aktywów i pasywów danego miesiąca zalicza się koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten miesiąc koszty, które jeszcze nie zostały poniesione

2. Zasada kasowości:

1. Do dochodów i wydatków danego roku zalicza się:

1. Dochody, które wpłynęły na rachunki budżetowe w danym roku, niezależnie od tego, jakiego okresu dotyczą

2. Wydatki, które odpowiadają płatnościom dokonanym w danym roku niezależnie od tego, którego roku dotyczyło zobowiązani wymagające wypłacania środków z rachunku budżetowego i jaki był wymagany termin płatności.

Otrzymane wpływy - wydatki = stan środków

Pojęcie i funkcje budżetu: funkcja patrz pyt. 28©

1. bulga (łac.) — koszyczek, torba, sakiewka

2. w Polsce definicję budżetu sformułowano w okresie międzywojennym

3. 191 8r. Tadeusz Gordyński — pierwsza definicja:

• Budżetem jest szczegółowe zestawienie przewidywanych w pewnym przyszłym, ściśle określonym czasookresie wydatków i dochodów państwa ujęty w związek wyrażający się równowagą i zatwierdzony jako granica obowiązująca działalności władzy wykonawczej zatwierdzona przez powołaną do tego konstytucyjną władzę ustawodawczą.

• Ustawa z 05.01.1991 Prawo budżetowe — formalna definicja:

• Art. 95: Budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy publicznej, w tym organów administracji rządowej, organów kontroli i ochrony państwa, sądów i trybunałów.

Przesłanki rangi budżetu państwa:

1. Główny instrument sprawowania władzy

2. Gromadzi dzieli największą część środków publicznych

3. Ważne źródło zasilania innych segmentów sektora finansów publicznych

4. Uchwalany przez parlament mocą ustawy

5. W niektórych krajach, także w Polsce, konstytucja daje głowie państwa prawo rozwiązania parlamentu w przypadku nieuchwalenia ustawy budżetowej

6. Wywiera istotny wpław na życie społeczno-gospodarcze

7. Jest płaszczyzna,, na której ścierają się interesy różnych grup społecznych

8. Przedmiot ostrej walki politycznej

Zasady budżetowe — charakterystyka, wyjątki:

1. Zasada uprzedniości budżetu

• postuluje uchwalenie budżetu przed okresem w jakim ma być wykonany

• konstytucja i prawo budżetowe nakładają obowiązek uchwalania budżetu do końca roku poprzedzającego rok budżetowy

• Wyjątki od zasady uprzedniości budżetu

1. Prowizorium budżetowe

• tymczasowa, skrócona wersja ustawy budżetowej, jest ona autoryzowana przez parlament

1. Prorogacja budżetu

• przedłużenie ważności budżetu zeszłorocznego

1. Upoważnienie rządu do dokonywania wydatków

1. Zasada zupełności

1. postuluje odrębne ujęcie w budżecie wszystkich dochodów i wydatków

2. twórca: Rene Stourn

3. z tą zasadą wiąże się tzw. budżetowanie brutt)

1. Zasada jedności

1. -postuluje, by dochody i wydatki organów prawa publicznego były ujęte w jednym budżecie

2. ma dwa aspekty:

1. formalny

• budżet powinien być zawarty w jednej ustawie budżetowej

1. materialny

• wpływy budżetowe powinny tworzyć jeden fundusz, z którego dokonywane są wydatki

1. Zalety i wady tej zasad

Zalety:

• objęcie budżetem wszystkich dochodów i wydatków publicznych

• odrębna prezentacja dochodów i wydatków bez ich kompensowania ze sobą

• Umożliwia wzrost kontroli parlamentarnej nad prawidłową działalnością rządu

Wady:

• przy dużej liczbie cy ułożonych odrębnie trudno zorientować się nad rzeczywistą dochodowością poszczególnych źródeł

• duża szczegółowość budżetu stwarza trudności w jego ocenie i analizie

• jest nieprzydatna przy komercyjnej działalności państwa

1. Zasada specjalizacji (szczegółowości)

1. postuluje, aby dochody i wydatki budżetu były odpowiednio uporządkowane

2. specjalizacja budżetu ma trzy aspekty:

ilościowy

• ujęcie w budżecie dochodów i wydatków w określonych kwotach; po stronie dochodów ujęcie stanowi wskazówkę o niezbędnej wysokości dochodów na pokrycie wydatków, natomiast kwotę wydatków budżetowych stanowią wartości maksymalne

1. rzeczowy

• w budżecie dochody ujęte są wg źródeł, a wydatki wg przeznaczenia; takie ujęcie dochodów ma na celu wskazanie och fiskalnego znaczenia

1. czasowy

• w budżecie dochody i wydatki mogą być realizowane jedynie w okresie obowiązywania budżetu

1. Zasada ogólności

1. postuluje, by dochody budżetowe stanowiły źródło pokrycia dla wszelkich wydatków budżetowych

1. Zasada jawności

1. postuluje ujawnienie procedury planowania, uchwalania, i wykonywania budżetu oraz samej ustawy budżetowej

1. Zasada równowagi budżetowej

1. postuluje, by tak kształtować wydatki budżetowe, by nie przekroczyły wysokości dochodów, tzn., by nie wystąpił tzw. Deficyt budżetowy

2. obecnie ta zasada traci na znaczeniu

Funkcje budżetu:

1. Funkcje polityczne

• sprowadzają się do kontroli narodu poprzez parlament nad działalnością rządu, który jest odpowiedzialny za opracowanie i wykona budżetu

1. funkcja demokratyczna

• jej istota polega na tym, iż społeczeństwo powinno być zainteresowane i mieć wpływ na proces opracowywanie i wykonywania budżetu

1. funkcja ustrojowa

• sprowadza się do określenia zakresu uprawnień władzy ustawodawczej i wykonawczej w sprawach budżetowych

1. funkcja planowania

• związana z procesem planowania, który ma miejsce przy opracowywaniu budżetu

1. Funkcje ekonomiczne

• polegają na dokonywaniu za pośrednictwem budżetu podziału znacznej części dochodu narodowego oraz na oddziaływaniu przez budżet na kształtowanie się i przebieg procesów gospodarczych

1. funkcja redystrybucyjna

• budżet jest narzędziem redystrybucji dochodu narodowego

1. funkcja fiskalna

• przejmowanie przez państwo dochodów pochodzących od wyodrębnionych grup społecznych

1. funkcja kontrolna

• na każdym etapie opracowywania i wykonywania budżetu istnieją możliwości kontroli

1. funkcja koordynacyjna

• budżet jest narzędziem koordynacji procesów gospodarczych i społecznych zachodzących w państwie

1. funkcja kredytodawca

• budżet umożliwia zaciąganie przez państwo zobowiązań

1. Funkcje prawne

• sprowadzają się do jego uchwalania w formie ustawy przez co zyskuje on moc prawną wiążącą i nabiera cechy dyrektywności

Dochody budżetu państwa:

1. Podatki i opłaty, które nie stanowią dochodów jst (największa część)

2. Cła (znacząco się zmniejszyły, ale nadal jest to druga grupa)

3. Wpłaty z zysków przedsiębiorstw państwowych oraz spółek skarbu państwa

4. Wpłaty z tytułu dywidendy

5. Wpłaty z zysku NBP

6. Wpłaty z nadwyżek dochodów państwowych gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych i zakładów budżetowych jednostek budżetowych

7. Dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe

8. Dochody z najmu dzierżawy składników majątkowych skarbu państwa

9. Odsetki od lokat terminowych i rachunków bankowych budżetu państwa

10. Odsetki od udzielonych z budżetu państwa kredytów i pożyczek

11. Grzywny, mandaty i inne kary finansowe, jeśli nie stanowią dochodów innych jednostek

12. Spadki, zapisy i darowizny na rzecz skarbu państwa

13. Dochody będące środkami UE po ich wpłynięciu na rachunek budżetu państwa

Przeznaczenie wydatków budżetu państwa:

1. Utrzymywanie i funkcjonowanie organ ów władzy publicznej kontroli i ochrony państwa

2. Funkcjonowanie sądów i trybunałów

3. Zadania wykonywane przez administrację rządową

4. Subwencje ogólne dla jst

5. Dotacje dla jst

6. Środki wpłacane do budżetu UE

7. Subwencje dla partii politycznych

8. Wydatki na obsługę długu publicznego

9. Finansowanie programów i projektów, na których realizację otrzymano środki z budżetu UE

10. Realizacja WPR

Nadwyżka i deficyt budżetu państwa:

1. Jest to różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa

2. Deficyt: ujemna różnica

3. Nadwyżka: dodatnia różnica

4. Źródła pokrycia deficytu budżetu państwa

1. przychody ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym

2. kredyty zaciągane w bankach krajowych i zagranicznych

3. pożyczki

4. przychody z prywatyzacji majątku skarbu państwa

5. nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych

Rezerwy w budżecie państwa:

1. Rezerwa ogólna

2. Rezerwa celowa

1. kwota rezerwy ogólnej nie może być większa niż 0,2% wszystkich wydatków budżetu na dany rok

2. suma wszystkich rezerw celowych nie może być wyższa niż 5% wszystkich wydatków budżetu na dany rok

3. Przeznaczenie rezerw celowych

• Wydatki, których szczegółowy podział na pozycje w klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w momencie opracowywania budżetu

• Wydatki, których realizacja uwarunkowana jest zaciągnięciem kredytu w międzynarodowej instytucji finansowej

• Wydatki związane z realizacją WPR oraz realizacją projektów i programów finansowanych z budżetu UE

Przeznaczenie środków budżetowych: (nie jestem pewna, czy to o to chodzi, ale wszystko wskazuje na to, tak©)

1. Dotacje i subwencje

2. Świadczenia na rzecz osób fizycznych

3. Wydatki bieżące jednostek budżetowych

4. Wydatki majątkowe

5. Wydatki na obsługę długu skarbu państwa

6. Wydatki ze środków własnych UE

Rodzaje dotacji budżetu państwa:

Dotacje są to podlegające szczególnym zasadom naliczania wydatki budżetu państwa

1. dotacje celowe

1. Kierowane na finansowanie lub dofinansowanie:

2. zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych j st

3. bieżących zadań własnych jst

4. zadań realizowanych przez podmioty i organizacje na podstawie ustawy z 2003r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie

2. Dotacje podmiotowe

1. działalności bieżącej ustawowo określonych podmiotów

3. dotacje przedmiotowe

1. dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług

4. dotacje rozwojowe

1. kierowane na realizację programów z udziałem środków UE

Wydatki bieżące i majątkowe jednostek budżetowych:

Obejmują:

1. Wydatki na wynagrodzenia i doposażenia osób zatrudnionych w administracji państwowej

2. Wydatki na zakup towarów i usług

3. Koszty zadań zleconych do realizacji jednostkom nie zaliczanym do sektora finansów publicznych

Procedura opracowania i uchwalania budżetu państwa:

Całokształt prawnie określonych zasad postępowania z budżetem. Fazy procedury budżetowej

1. ustalanie budżetu

Obejmuje całokształt czynności, których treścią jest tworzenie budżetu jako planu posiadającego określoną formę prawną. Składa się na ni stadium przygotowania projektu budżetu (Ustawa budżetowa a prowizorium budżetowe) i stadium uchwalania budżetu (3 czytania).

W wypracowaniu projektu budżetu można wyróżnić kilka podetapów. Pierwszy to prace przygotowawcze gdzie Rada Ministrów ustała wytyczne oraz zasady polityki społeczno- gospodarczej i budżetu państwa. Na ich podstawie Minister Finansów opracowuje i wydaje wytyczne szczegółowe, dotyczące trybu i formy sporządzania projektu budżetu państwa. Rada Ministrów przedstawia Sejmowi i Senatowi: roczne założenia polityki społeczno-gospodarczej; roczne i wieloletnie prognozy koniunktury gospodarczej oraz długookresowe programy działań gospodarczych państwa; informacje, analizy i oceny sytuacji społeczno-gospodarczej z własnej inicjatywy lub na wniosek sejmu. Horyzont czasowy oraz zakres programów określa Rada Ministrów w zależności od stanu gospodarki i warunków międzynarodowych. W następnym podetapie prowadzone są prace w ministerstwach i urzędach centralnych. Wstej2ne wersje projektów budżetów resortowych są przekazywane do Ministerstwa Finansów. Projekt budżetu przechodzi pod obrady Rady Ministrów, która uchwała projekt ustawy budżetowej wraz z uzasadnieniem i przedstawia Sejmowi w terminie do 15 listopada roku poprzedzającego budżetowy. Na jesiennej sesji Sejmu Minister Finansów przedstawia expose budżetowe, czyli referat określający główne założenia projekt budżetu państwa i polityki finansowej rządu w roku planowanym. Następnie projekt budżetu trafia do sejmowej komisji gospodarczej, budżetu finansów - do której włączają się inne komisje sejmowe. Po zakończeniu prac komisji odbywa się debata sejmowa nad projektem budżetu. Sprawozdania i wnioski komisji są podstawą ogólnej debaty budżetowej. Posłowie mają prawo zgłaszania poprawek do projektu i do wniosków komisji. Projekt sejmowy jest przedstawiany Senatowi, który zgłasza uwagi i poprawki, po czym projekt wraca do Sejmu. Ostatnim podetapem jest glosowanie nad budżetem z wniesionymi poprawkami Uchwalona przez sejm uchwała budżetowa zostaje przekazana Senatowi, który może wnieść do niej poprawki, które Sejm może uwzględnić lub odrzucić, lecz do odrzucenia wymagana jest kwalifikowana większość głosów. Uchwalona przez Sejm i Senat ustawa budżetowa wchodzi w życie po podpisaniu jej przez Prezydenta I ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw. Budżet państwa powinien być uchwalony przed nowym rokiem budżetowym. Jeżeli nie jest to możliwe Rada Ministrów musi przedstawić Sejmowi prowizorium budżetowe, czyli uproszczony budżet tymczasowy. Ustawa o prowizorium budżetowym określa poziom dochodów i wydatków budżetu na czas trwania prowizorium, tzn. do uchwalenia budżetu przez Sejm (zwykle na kilka miesięcy). Prawo budżetowe określa, iż prowizorium budżetowe powinno zawierać niezbędne dane o dochodach i wydatkach budżetu państwa na rok budżetowy lub na określoną jego część, w t i szczegółowości umożliwiających działanie państwowych jednostek budżetowych i zakładów budżetowych, a także upoważnia do zaciągania kredytu bankowego oraz emisji obligacji, bonów skarbowych i innych papierów wartościowych. Jeżeli Sejm z różnych względów nie byłby w stanie uchwalić ani ustawy budżetowej ani ustawy o prowizorium, przepisy stanowią, że podstawą gospodarki budżetowej państwa jest uchwalony przez Radę Ministrów projektu budżetu.

Zasady i tryb wykonania budżetu

1. obejmuje czynności polegające na gromadzeniu dochodów i dokonywaniu wydatków zgodnie z obowiązującym planem budżetowym.

2. ogół czynności polegających na pobieraniu dochodów ze źródeł i w proporcjach wynikających z ustawy budżetowej oraz dokonywaniu wydatków na cele i w kwotach ustalonych w budżecie.

Wszystkie organy wykonujące budżet można podzielić na cztery grupy:

1. organy ustalające zasady prawne wykonywania budżetu (Sejm, Senat, Rada Ministrów, Minister Finansów, ministrowie resortowi);

2. organy sprawujące nadzór nad wykonaniem budżetu (Rada Ministrów, Minister Finansów wraz z urzędami i izbami kontroli skarbowej).

3. organy wykonujące kasową obsługę budżetu (Narodowy Bank Polski);

4. organy bezpośrednio pobierające dochody i realizujące wydatki.

1. Przeniesienie wydatków budżetowych jest równoznaczne ze zwiększeniem środków na wykonanie danego zadania i jednoczesnym zmniejszeniu środków dla zadania innego.

2. uruchamianie dodatkowych wydatków, które zwiększają kwotę wydatków budżetu. Zmiany takie zależą od istnienia źródeł pokrycia wydatków, do których zalicza się rezerwę budżetu lub nowo wprowadzone dochody na rzecz budżetu

kontrola wykonywania budżetu

1. sporządzanie sprawozdania z wykonania budżetu

2. kontrola jego wykonania, udzielanie rządowi absolutorium. (parlament).

Na bieżąco nad wykonaniem budżetu czuwa minister Finansów, który przedstawia Radzie Ministrów okresowe sprawozdania. Naczelnym organem kontroli państwa jest Najwyższa Izba Kontroli (NIK) do której należy kontrola całokształtu działalności organów administracji rządowej wszystkich jednostek gospodarczych oraz jednostek budżetowych. NIK przeprowadza kontrolę wykonywania budżetu tzn. legalność, celowość i gospodarność jednostek wykonujących budżety. Opiniuje ona sprawozdania Ministra Finansów z wykonania budżetu i przekłada je Sejmowi, co stanowi podstawę udzielania rządowi absolutorium. Wykonanie budżetu państwa zarówno na bieżąco jak i po każdym roku budżetowym kontroluje Sejm Minister Finansów do dnia 10 września roku budżetowego przedstawia komisji sejmowej do s N Izbie Kontroli okresową informację o przebiegu wykonania budżetu państwa za pierwsze półrocze. Coroczne sprawozdania z wykonania budżetu państwa przedstawia Sejmowi i Najwyższej izbie Kontroli Rada Ministrów, w terminie do dnia 30 czerwca roku następującego po upływie roku budżetowego. Obowiązujące prawo budżetowe określa, że w skład sprawozdania z wykonania budżetu państwa powinny wchodzić: ocena realizacji zadań polityki społeczno-gospodarczej wraz ze wskaźnikami produkcji, zatrudnienia dochodu narodowego, handlu zagranicznego, inwestycji, spożycia, cen i plac; ocena finansów jednostek gospodarczych, przychodów i wydatków pieniężnych ludności, bilansu finansowego sektora publicznego oraz bilansu płatniczego; dochody i wydatki wynikające z zamknięć rachunków budżetu państwa, sporządzone według układu ustawy budżetowej; dochody i wydatki gospodarki pozabudżetowej oi państwowych funduszów celowych; część objaśniająca wykonanie budżetu państwa z uwzględnieniem różnic między budżetem uchwalonym a wykonanym Najwyższa Izba Kontroli przedstawia Sejmowi swoją analizę wykonania budżetu państwa Na jej podstawie oraz na podstawie własnych prac i budżetu państwa przedstawia Sejmowi stosowny wniosek sprawie udzielania rządowi absolutorium za dany rok budżetowy

Państwowy dług publiczny

Zaciągając pożyczki na finansowanie deficytu budżetowego państwo tworzy dług publiczny.

Dług publiczny- obejmuje nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych ustalone po wy eliminowaniu przepływ finansowych między podmiotami należącymi do tego sektora zaciągnięte z następujących tytułów:

• papiery wartościowe, pożyczki, kredyty, przyjęte depozyty i zobowiązania wymagalne tzn. których termin płatności minął a które zostały przedawnione lub umorzone.

Rodzą/e długu publicznego

1. sektora rządowego (rządowy)

2. sektora JST (samorządowy)

1. krajowy- zadłużenie państwa i JST wobec własnych obywateli i podm. gosp.

2. zagraniczny- zadłużenie wobec zagranicznych podm.

Granice i procedury ostrożnościowe długu publ. — dług publ. nie może przekroczyć 3/5 PKB — czym większy dług publ. tym większy ko obsługi długu publ. Dług publ nie może przekroczyć 60% PKB jeśli sięga już 50-55% uruchamiana jest procedura ostrożnościowa z usta” o fin. publ. z 11.1998

Definicja i elementy budżetu jednostki samorządu terytorialnego:

Jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów jednostki sam teryt uchwalanym w formie uchwały budżetowej. Określa m.inr dochody i wydatki budżetu jst, źródła pokrycia deficytu, przychody i rozchody, limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz zakres i kwoty dotacji.

Nadwyżka i deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego:

nadwyżka i deficyt, nadwyżkę dodatnią, bądź ujemną budżetuj s t.

Źródła finansowania deficytu s t.:

1. Sprzedaż papierów wartościowych

2. Przychody z kredytów i pożyczek

3. Przychody z prywatyzacji majątku j s t

4. Nadwyżka budżetu z lat ubiegłych

5. Tzw. Wolne środki, które pozostają w budżecie po spłaceniu zadłużenia

Dług jednostki samorządu terytorialnego:

1. Kwota spłat rat kredytów i pożyczek wraz z odsetkami

2. Kwota wykupu papierów wartościowych emitowanych przez j s t

3. Kwota potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez j 5 t poręczeń i gwarancji...

1. jeżeli łączna suma kwot w danym roku budżetowym zbliża się do wielkości 15% planowanych dochodów, wówczas j nie może zaciągać dalszych zobowiązań.

1. jeżeli relacja PDP do PKB przekroczy 55%, wówczas łączna suma kwoty zobowiązań jst na dany rok nie może przekroczyć 12% ... tego ograniczenia nie stosuje się:

• Do emitowanych papierów wartościowych

• Do kredytów i pożyczek zaciągniętych z podmiotem, który przekazuje środki z budżetu UE

• Do poręczeń i gwarancji udzielonych samorządowym osobom prawnym, realizującym zadania jst z wykorzystaniem środków UE

Wielkość łącznego zadłużenia na koniec roku budżetowego nie może przekroczyć 60% wykonanych dochodów ogółem w tym roku budżetowym. Ograniczenia tego nie stosuje się do zobowiązań kredytów i pożyczek zaciągniętych w związku z umową z podmiotem, który przekazuje j s t środki UE.

Rezerwy w budżecie jednostki samorządu terytorialnego:

1. Rezerwa Ogólna: nie może być wyższa niż 1% wydatków j s t

2. Rezerwa Celowa: ich suma nie może przekroczyć wydatków s t

Procedura opracowywania i uchwalania budżetu jednostki samorządu terytorialnego:

• Kompetencje wyłączną przygotowania projektu wraz z wyjaśnieniami należą do organu wykonawczego j s t

• Opracowuje on także

• prognozę łącznej kwoty długu na koniec roku budżetowego wynikającej z planowanych i zaciągniętych zobowiązań oraz informacji o stanie mienia komunalnego, która zawiera:

• dane dotyczące przysługujących j s t praw własności innych niż p.w. praw majątkowych, posiadania, użytkowania wieczystego, wierzytelności majątkowej

• Projekt uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami, prognozą długu i informacją o stanie mienia komunalnego, organ wykonawczy przedstawia:

• RIO

• Organowi stanowiącemu ... do 15 XI

• Opinię RIO organ wykonawczy jest zobowiązany przedstawić organowi stanowiącemu przed uchwaleniem budżetu.

• Organ stanowiąc na uchwalenie ma czas do 31 XII, do tego czasu podstawą gospodarki finansowej jest budżet przedstawiony przez organ wykonawczy

• Jeśli projekt nie zostanie uchwalony do 31 marca, w terminie do 31 kwietnia budżet ustala RIO, ale tylko w zakresie zadań własnych i zlecony

Wykonywanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego:

• W terminie 7 dni od dnia przekazania uchwały budżetowej organowi stanowiącemu, organ wykonawczy przekazuje podległym jednostkom informacje niezbędne do opracowania projektów planów finansowych.

• Jednostki te opracowują te projekty w terminie 30 dni, nie później jednak niż do 2o XII.

• W terminie 21 dni od uchwalenia budżetu, organ wykonawczy opracowuje układ wykonawczy budżetu, przekazuje podległym jednostkom informacje o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków tych jednostek, oraz opracowuje plan finansowy zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych jSt.

Główny księgowy jednostki sektora finansów publicznych:

(SKARBNIK): to pracownik, któremu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność w zakresie:

1. prowadzenia rachunkowości

2. wykonywania dyspozycji dostępnymi środkami

3. dokonywania wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym

4. dokonywanie wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych

WARUNKI DO SPEŁNIENIA:

1. Obywatelstwo UE

2. Posiadanie pełnych zdolności do czynności prawnych i korzystanie z pełni praw publicznych

3. Brak prawomocnego wyroku za przestępstwo przeciwko: mieniu, audytowi gospodarczemu, instytucji państwowych i samorządowych, wiarygodności dokumentów, lub przestępstwa skarbowe.

4. Spełnienie min. jednego z tych kryteriów:

1. ukończenie jednolitych studiów ekonomicznych + 3 lata praktyki

2. ukończenie pomaturalnej szkoły ekonomicznej + 6 lat praktyki

3. jest wpisana do rejestru biegłych rewidentów

4. posiada świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do prowadzenia ksiąg rachunkowych

Kontrasygnata głównego księgowego:

• To dowód dokonania przez gł. księgowego wstępnej kontroli poprzez złożenie jego podpisu na dokumentach dotyczących danej operacji Oznacza ona że:

• Nie ma on zastrzeżeń do przedstawionych rzeczowo pracowników, oceny prawidłowości tej operacji i jej zgodno z prawem.

• Nie zgłasza zastrzeżeń do kompletności i formalno-prawnej rzetelności i prawidłowości dokumentów dotyczących tej operacji.

• Zobowiązania wynikające z operacji mieszczą się w planie finansowym tej jednostki

• W przypadku nieprawidłowości gł. księgowy zwraca dokument właściwemu rzeczowo pracownikowi, a w razie nie usunięcia nieprawidłowości — odmawia jego podpisania.

• Jeśli tak się stanie, informuje o tym pisemnie kierownika jednostki, który może wstrzymać realizacje zakwestionowanej operacji, lub wydać w formie pisemnej polecenie jej realizacji. Wtedy gł. Księgowy zawiadamia:

• w przypadku Państwowych Jednostek Sektora Finansów Publicznych — dysponenta właściwej części budżetowej,

• w przypadkuj s t. — właściwy organ stanowiący oraz RIO.

Kontrola finansowa w jednostkach sektora finansów publicznych:

PRZEDMIOT KONTROLI FINANSOWEJ:

1. Przeprowadzanie wstępnej oceny celowości zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków

2. Badanie i porównanie stanu faktycznego ze stanem wymaganym prawem w zakresie dotyczącym powielania i gromadzenia

2. środków, zaciągania zob. t i dokonywania wydatków, udzielania zamówień publicznych oraz zwrotu środków publ.

1. Procedury ustala w formie pisemnej kierownik danej j s t.

Audyt wewnętrznych w jednostkach sektora finansów publicznych — zasady przeprowadzania, audytor wewnętrzny:

To ogól działań obejmujący:

1. Niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w j s t., w wyniku którego kierownik uzyskuje obiektywną i niezależną ocenę adekwatności, efektowności i skuteczności tych systemów.

2. Czynności doradcze, w tym składanie wniosków mające na celu usprawnienie funkcjonowania jednostki.

PRZEDMIOT AUDYTU WEWNĘTRZNEGO:

1. Zgodność prowadzonej działalności z przepisami prawa oraz obowiązującymi w jednostce procedurami wewnętrznymi.

2. Ocena efektywności i gospodarności podejmowanych działań w zakresie zarządzania i kontroli.

3. Ocena wiarygodności sprawozdania finansowego, oraz sprawozdania z wykonania budżetu.

ZASADY PRZEPROWADZANIA:

W jsfp audyt może przeprowadzić Audytor Wewnętrzny zatrudniony w jednostce nadrzędnej lub nadzorującej. Można też stworzyć komórkę Audytu wewnętrznego, gdzie zatrudnieni będą Audytorzy i inne osoby — robi to kierownik. Audyt przeprowadza się na podstawie rocznego planu audytu, który przygotowuje audytor wewnętrzny razem z kierownikiem.

PLAN ZAWIERA:

1. analiza obszarów ryzyka w zakresie gromadzenia środków publicznych i dysponowania nimi

2. tematy audytu wewnętrznego

3. proponowany harmonogram realizacji audytu

4. planowane obszary, które mają zostać objęte audytem wewnętrznym w kolejnych latach

PO PRZEPROWADZENUI audytu, Audytor wewnętrzny przedstawia kierownikowi jednostki i ministrowi finansów sprawozdanie z wykonania planu audytu za rok poprzedni do końca marca roku następnego, oraz na ich wniosek informacje o przeprowadzanych audytach wewnętrznych w każdym czasie.

Finanse samorządu terytorialnego w okresie II RP (1918-1939):

1. 1918-1924: Cechy:

1. niespójność wynikająca z podziału ziem polskich

2. brak stabilności — co chwila nowe akty prawne (1923- ustawa o tymczasowym uregulowaniu finansów samorządowych, zmieniana 444 razy!!!

3. brak rozdzielenia źródeł dochodów państwa i samorządu terytorialnego

4. brak finansowego systemu wyrównawczego między bogatymi i biednymi samorządami

5. przerzucanie na samorząd lokalny większości zadań przez państwo

Dochody samorządów wg. ustawy z 1923 r.: a) udziały w państwowym podatku dochodowym

1. dodatki do podatków państwowych

2. podatki lokalne (znikoma wartość, np. od polowania)

3. opłaty lokalne — od umów, od przeniesienia własności

1. 1925-1929:

1. w latach „24-”26 stworzone zostało prawo budżetowe na podstawie rozporządzenia prezydenta RP, dotyczące ogólnych zasad gospodarki samorządowej. 2)

2. Rozwinięcie tzw. Kredytu Samorządowego;

3. powołanie w 1927 roku Komunalnego Funduszu Zapomogowo- Pożyczkowego- dochody funduszu:

1. wpływy z oprocentowanych pożyczek

2. wpływy z dodatków od podatków państwowych

3. wpływy z użycia, spożycia i produkcji

4. wpływy z opłaty monopolowej od spirytusu (10%)

4. Gminy wiejskie oraz powiaty otrzymywały zapomogi bezzwrotne; 5) brak progów/granic zapożyczania się j s t co przyczyniło n do szybkiego wzrostu zadłużenia w szczególności w zagranicznych bankach.

3. 1930-1935: Wprowadzenie działań oszczędnościowo — naprawczych:

1. likwidacja mało efektywnych, a kosztownych dochodów samorządu

2. redukcja zatrudnienia (debiurokratyzacja)

3. ustalono granice zadłużenia samorządów

4. zmniejszono wydatki na obsługę zadłużenia przez zmniejszenie oprocentowania kredytów, pożyczek oraz redukcję tego zadłużenia

5. powołano tzw. Związek Rewizyjny Samorządu Terytorialnego (zaczątek RIO) celem była kontrola finansowa i gospodarcza

6. powołano centralne i wojewódzkie Komisje Oszczędnościowo — Oddłużeniowe

4. 1936-1939: poprawa kondycji, wszystko zmierza w dobrym kierunku, jednak wojna wszystko hamuje.

Finanse samorządu terytorialnego po II wojnie światowej (1945-1950):

1. 1945-1950 - Kontynuacja reform samorządu i finansów publicznych

2. 1945 — dekret o reformie samorządowego systemu podatkowego

1. rozdzielenie systemu dochodów państwa i samorządu

2. likwidacja mało wydajnych podatków lokalnych

3. wprowadzenie nowych podatków (od gruntów, nieruchomości, kopalń, drogowy)

3. 1946 — kolejne dekrety: „o finansach komunalnych”, „o podatku komunalnym”

1. opłaty za czynności urzędowe

2. opłaty targowe

3. wpłaty przedsiębiorstw komunalnych

4. podatki od tzw. Zbytku mieszkaniowego

5. podatek od spożycia w zakładach gastronomicznych

6. podatek samoistny (od psów, od giz do papierosów)

4. 1947— reaktywacja Funduszu Zapomogowo-Pożyczkowego, który przekształcił się w Samorządowy Fundusz Wyrównawczy- wyrównywanie różnic

5. 111.1950 — ustawa o terenowych jednolitych organach władzy państwowej — likwidacja samorządu terytorialnego.

Ewolucja finansów samorządu terytorialnego po 1989 roku:

1. 8.111.1990 — ustawa o samorządzie gminnym

2. 1990 — prawo budżetowe

1. zwiększenie poziomu dochodów gmin do 1998r. o udział w podatku dochodowym z 15% do 17%

3. 1998 — reforma administracyjna

4. 28.XI.1998 — dwie ustawy: „.o finansach publicznych” i „.o dochodach jSt na lata 1999- 2000

5. 2003 — ustawa o dochodach j s t

Źródła dochodów własnych gminy, powiatu i województwa:

DOCHODY WŁASNE GMIN:

1. podatków lokalnych (od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych, od osób fizycznych, które opłacają podatek w formie karty podatkowej, od spadków i darowizn, z podatku od czynności cywilno-prawnych).

2. Z opłat lokalnych (skarbowa, miejscowa, targowa, uzdrowiskowa, od posiadania psów, eksploatacyjna, i innych opłat szczegół6 np. parkingowej).

3. z oszczędności gminnych (z odsetek od lokat gminnych, z odsetek od pożyczek udzielonych przez gminę

4. z majątku gminnego (dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe, wpłaty z zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych gminnych jednostek budżetowych).

5. Z tzw. udziałów w podatkach państwowych (udział w PIT= 39,34%, w CIT= 6,71%

Pozostałe dochody:

1. z kar pieniężnych i grzywien

2. spadki i zapisane darowizny na rzecz gminy

3. dotacje z budżetów innych j s t

4. 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami.

DOCHODY WŁASNE POWIATU:

1. Wpływy z opłat stanowiące dochód powiatu (za wypisy z gruntów rolnych, mapy, rejestracje, prawa jazdy)

2. Spadki i zapisy darowizny na rzecz powiatu

3. Dochody z majątku powiatu (z odsetek od lokat, pożyczek i nieterminowo przekazywanych należności, oraz ze skarg i grzywien).

4. Dotacje z budżetów innych j s t.

5. 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami.

8.XI.2003 - ustawa zwiększająca udziały powiatu w PIT1O,25% iw CIT1,4%

DOCHODY WŁASNE WOJEWÓDZTWA:

1. Uzyskiwane przez wojewódzkie jednostki budżetowe oraz wpłaty do wojewódzkich zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych.

2. Z majątku województwa.

3. Z odsetek od lokat i udzielonych pożyczek.

4. Z kar pieniężnych i grzywien.

5. Ze spadków i zapisów darowizn na rzecz województwa.

6. 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami.

7. Dotacje z budżetów innych j s t.

8. Udziały w PIT1,6%, CIT= 14%

Dotacje celowe dla jednostek samorządu terytorialnego, zasady przekazywania

DOTACJE CELOWE: (są tożsame dla każdego szczebla)

1. Na zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone

2. Na zadania realizowane przez jst na mocy porozumień zawartych z organami administracji rządowej

3. Na usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego (kataklizmy)

4. Na realizację umów międzynarodowych

5. Na realizację zadań z zakresu służb inspekcji i straży (tylko powiat)

6. Na dofinansowanie zadań własnych objętych tzw. Kontraktem wojewódzkim.

7. Na dofinansowanie zadań własnych z zakresu:

1. zadań inwestycyjnych szkół i innych placówek oświatowych

2. zadań własnych związanych z inicjatywami wspierania edukacji na obszarach wiejskich (stypendia)

3. zadań związanych z wdrażaniem reformy systemu oświaty, wyrównywaniem szans, edukacyjnych.

4. zadań realizowanych w celu zagospodarowania nieruchomości państwa, przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej.

1. Na zadnia objęte mecenatem państwa w dziedzinie kultury (w szczególności zadania i programy realizowane przez instytucje filmowe i instytucje kultury przejęte przez samorządy po 01.01.1998)

Dotacje celowe z budżetu mogą być udziela1 do wysokości 50% planowanych wydatków jst na realizację d. zadania.

Subwencje dla jednostek samorządu terytorialnego:

Subwencja ogólna dla gminy:

1. podstawowa

2. oświatowa

3. rekompensująca

Subwencja ogólna dla powiatu:

1. dochodowa- wiąże się z budową, modernizacją utrzymaniem, zarządzaniem i ochroną dróg wojewódzkich, powiatowych. Wysokość jej stanowi 60% kwoty ustalonej na podst. ustawy o finansowaniu dróg publicznych.

2. wyrównawcza- otrzymują ją te powiaty w których dochody podstawowe na 1 mieszkańca są mniejsze niż 85% przeciętnych dochodów n mieszkańca powiatów w Polsce

3. oświatowa

Subwencja ogólna dla województwa:

4. wyrównawcza

5. oświatowa

6. drogowa

Definicja podatku:

Podatek jest to - bezzwrotne „ publiczno-prawne, nieodpłatne „ przymusowe - świadczenie pieniężne na rzecz skarbu państwa lub jst wynikające z ustawy podatkowej.

Cechy podatku:

1. Pieniężny charakter świadczeń podatkowych wiąże się z jego wymiarem i poborem w jednostkach pieniężnych danego kraju.

2. Przymusowy charakter świadczeń podatkowych wynika z władczych uprawnień państwa do wszystkich, którzy mieszkaj terytorium państwa. Przymus podatkowy jest przymusem prawnym opartym na aktach prawnych pochodzących od władzy państwowej. Wyraża się w tym, iż podatek ustanowiony przez państwo należy zapłacić w określonej wysokości i wyznaczonym terminie.

3. Bezzwrotny charakter świadczeń podatkowych polega na definitywnym przekazaniu środków pieniężnych przez podmiot zobowiązany na rzecz budżetu państwa. Cecha ta pozwala odróżnić świadczenia podatkowe od innych rodzajów dochodów budżetowych, które mają charakter pieniężny, przymusowy, lecz podlegają zwrotowi. Nieodpłatność oznacza, że nie są one związane z żadnym wzajemnym świadczeniem ze strony państwa i jego budżetu.

Podmiot i przedmiot podatku:

PODMIOTY PODATKOW:

1. Bierny -

1. Podatnik — os. fizyczna, os. prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej podlegające z mocy ustaw obowiązkowi podatkowemu.

2. Płatnik — os. fizyczna, os. prawna lub j jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej która jest obowiązana i pobrania podatku od podatnika i wpłacenia go na właściwy rachunek

3. Inkasent — osoba zobowiązana Dobrania podatku i wpłacenia go na właściwy rachunek

4. Czynny — czyli państwo (Urzędy Skarbowe) lub jst (organ wykonawczy gminy)

PRZEDMIOT PODATKOW:

To zdarzenie, działalność, okoliczność, sytuacja w związku z którymi ustawodawca nakłada obowiązek podatkowy np.:

1. osiąganie dochodu,

2. sprzedaż towarów i usług,

3. otrzymanie spadku i darowizny,

4. posiadanie nieruchomości,

5. prowadzenie działalności gospodarczej,

6. świadczenie pracy,

7. posiadanie majątku

8. nabywanie towarów

Podstawa opodatkowania, stawki podatkowe, zwolnienia podatkowe, ulgi podatkowe:

• podstawa opodatkowania to ilościowo lub wartościowo ujęty przedmiot podatku.

• Ujęcie ilościowe to np. powierzchnia, objętość, ciężar.

• ujęcie wartościowe to np. wartość rynkowa, wartość ewidencyjna, przychód, itp.

• Wybór ilościowego lub wartościowego ujęcia podstawy jest sprawą techniki podatkowej uwarunkowanej niekiedy polityką podatkową.

• Od podstawy opodatkowania należy odróżnić podstawę obliczenia podatku.

• Stawki podatku mogą być stawkami kwotowymi lub stosunkowymi.

• Te ostatnie mogą mieć postać procentową (najczęstsze), ułamkową albo wielokrotnościową.

• Stawka kwotowa jest definiowana jako

• ilość jednostek pieniężnych jaką należy zapłacić od jednostki podstawy obliczenia podatku.

• Stawka procentowa to

• relacja pomiędzy wielkością świadczenia podatkowego a wielkością podstawy obliczenia podatku. Może mieć ona postać staw stałej lub skali podatkowej.

• Przeciwieństwem stałej stawki procentowej jest ją skala podatkowa. Definiuje się jako

• zbiór uporządkowanych (rosnąca lub malejąco) stawek procentowych. W teorii podatku występują 3 typy skal podatkowych:

• Skala progresywna

• Skala regresywna

• skala degresywna

• W przypadku progresywnej

• wraz ze wzrostem podstawy obliczenia podatku, rośnie wysokość stawek podatkowych.

• W skalach regresywnych

• wzrost podstawy obliczenia podatku wiąże się z obniżaniem stawek podatku.

• Skala degresywna jest

• połączeniem skali progresywnej i regresywnej.

• Ze zwolnieniem podatkowym

• mamy do czynienia wówczas, kiedy określona kategoria stanów faktycznych lub prawnych mieści się w ogólnych rama przedmiotowo-podmiotowych danego podatku, ale przepisy wyłączają w sposób wyraźny od opodatkowania (zwolnienia mogą być podmiotowe 1 przedmiotowe).

• Wyłączenie podatkowe jest

• wyrazem braku zainteresowania pracodawcy podatkowego określonymi kategoriami stanów faktycznych lub prawnych, zwykle z tego powodu, że są objęte zakresem innych podatków.

• Ulgi podatkowe —

• polegają na ograniczeniu wielkości obciążenia podatkowego (mogą mieć charakter podmiotowy, przedmiotowy lub mieszany). Rzadziej niż zwolnienia i ulgi podatkowe występują zniżki podatkowe

Funkcje podatków:

Podatki spełniają trzy główne funkcje:

1. fiskalną - są głównym źródłem dochodów budżetu państwa, gwarantują finansowanie wydatków publicznych. Jest to pierwotna. Najstarsza funkcja podatków.

2. redystrybucyjną - są instrumentem przesuwania dochodów pomiędzy różnymi grupami społecznymi, dotyczy alokacji środków pieniężnych od podmiotów, które je wypracowały, do podmiotów finansowanych przez państwo.

3. stymulacyjną - są wykorzystywane przez państwo jako instrument oddziaływania na decyzje podmiotów gospodarczych w celu skorelowania ich z założeniami polityki gospodarczej i społecznej państwa, powinna spełniać rolę bodźca zachęcającego do podejmowania działań pożądanych z punktu widzenia interesu społecznego.

Klasyfikacje podatkowe:

1. według kryterium przedmiotu opodatkowania - na podatki przychodowe, dochodowe, majątkowe i od wydatków,

2. według kryterium stosunku przedmiotu opodatkowania do źródła podatku - na podatki bezpośrednie i pośrednie,

3. według kryterium podziału dochodów podatkowych pomiędzy państwo a samorząd - na podatki państwowe i samorządowe.

Powstanie i wygasanie zobowiązań podatkowych:

Kategorie zobowiązania podatkowego:

1. z chwilą doręczenia decyzji (pp. podatek od nieruchomości od osób fizycznych);

2. z chwilą zaistnienia j Ł w przepisach prawa podatkowego (np. podatek od nieruchomości od osób prawnych).

Formy wygasania zobowiązania podatkowego: Efektywne! nieefektywne

1. z dniem zapłaty podatku

2. z chwilą potrącenia zobowiązania podatkowego z wierzytelności podatnika względem skarbu państwa

3. zaniechania poboru podatku

4. z chwilą umorzenia zaległości podatkowej „

Podatek od towarów i usług (VAT), (przedmiot opodatkowania, podmioty podatku, podstawa opodatkowania, stawki podatkowe, zwolnienia z opodatkowania, warunki płatności podatku:

Podatek od towarów i usług, podatek od wartości dodanej, podatek VAT, forma podatku obrotowego stosowana obecnie w większości krajów świata, również w Polsce od 1993. Przedmiotem opodatkowania jest wartość sprzedaży towarów i usług, Podatek VAT ma charakter liniowy. Polskie prawo podatkowe przewiduje stawkę podstawową 22% (dla większości towarów i usług), stawkę obniżoną 7% (m.in. surowce energetyczne i nośniki energii, materiały budowlane, roboty budowlano-montażowe związane z budownictwem mieszkaniowym obiekty budownictwa mieszkalnego), stawkę 0% (głównie dla towarów eksportowanych). Obowiązek płacenia podatku VAT spoczywa r osobach fizycznych, prawnych oraz jednostkach organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, sprzedających w ciągu roku towary i usługi o wartości przekraczającej określoną przepisami kwotę (waloryzowaną co roku w związku z inflacją)

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT), (przedmiot opodatkowania, podmioty podatku, podstawa opodatkowania, staw podatkowe, zwolnienia z opodatkowania, warunki płatności podatku)

Świadczenie na rzecz państwa, które każda osoba fizyczna ma obowiązek uiścić; wysokość podatku zależy od osiąganego dochodu i wysokości odliczeń, których można dokonać zgodnie z ustawą. Podstawą obliczania podatku dochodowego od osób fizycznych są przychody podatnika, pomniejszone o składkę na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe oraz zryczałtowane koszty uzysk przychodu. Opodatkowanie podatkiem dochodowym osób fizycznych regulują dwie ustawy: ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o pod dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) oraz ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.).Podatek dochód jest podatkiem osobistym, co oznacza, że podatnikiem jest każda osoba fizyczna osiągająca dochód. Zasada ta ma również zastosowani małżonków, chyba że wystąpią oni z wnioskiem o łączne opodatkowanie ich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 2 i 3 ust Jednakże małżonkowie nie mogą się wspólnie opodatkować, gdy chociażby do jednego z nich mają zastosowanie przepisy usta zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne lub przepisy art. 30c ustawy ( podatek płacony przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą). Jeżeli jeden z małżonków (małżonkowie) od przychodów z tytułu umów najmu i innych umów o podobnym charakterze opłaca ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i jednocześnie nie korzysta (nie korzystają) z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c ustawy albo w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - może opodatkować wspólnie z małżonkiem (oczywiście na zasadach określonych w art. 6 ust. 2 i 3 ustawy). Na osobach fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ciąży tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że osoby te p podatek dochodowy według zasad określonych w Polsce od całości osiąganych dochodów, bez względu na to, czy źródła przychodów położone są w kraju, czy też za granicą

Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Od tej generalnej zasady ustawa przewiduje kilka wyjątków. Dotyczą one pojęcia przychodów z następujących źródeł przychodów: z pozarolniczej działalności gospodarczej, z działów specjalnych produkcji rolnej, z nieruchomości udostępnionych bezpłatnie do używania innym osobom, z kapitałów pieniężnych, z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. Obecnie stawki podatkowe kształtują się na poziomie 19, 30 i 40 %.

Podatek dochody od osób prawnych (CIT), (przedmiot opodatkowania, podmioty podatku, podstawa opodatkowania, stawki podatkowe, zwolnienia z opodatkowania, warunki płatności podatku:

• Podatek dochodowy od osób prawnych (ang. CIT - Corporate Income Tax - podatek od dochodów spółek (przedsiębiorstw))

• rodzaj podatku bezpośredniego obciążającego dochody uzyskiwane przez osoby prawne.

• Po raz pierwszy w Polsce został wprowadzony ustawą z dnia 31 stycznia 1989 r.

• Nowa ustawa dotycząca tego podatku została uchwalona 15 lutego 1992 r. akt ten obowiązuje do dnia dzisiejszego

• Oprócz tej ustawy istnieje jeszcze szereg rozporządzeń normujących tę kwestię wydanych przez Ministra Finansów.

• Podatnikami tego podatku są

• wszelkie osoby prawne, niezależnie od faktu w jaki sposób osobowość tę nabyły oraz spółki kapitałowe w organizacji.

• Podmiotami tego podatku mogą też być

• jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej (np. spółek cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo-akcyjnych.

• Przedmiotem opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych jest

• dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich t dochód został osiągnięty.

• Podstawę opodatkowania stanowi

• osiągnięty przez osobę prawną dochód (przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania) w danym roku podatkowym, z możliwością dokonania pewnych odliczeń (m.in. z tytułu: darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10%; w bankach w wysokości 20% kwoty umorzonych kredytów (pożyczek) w związku z realizacją programu restrukturyzacji; darowizn na cele kultu religijnego łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10% dochodu).

• Stawka podatku od osób prawnych wynosi obecnie 19%. Ustawa przewiduje też 50% stawkę sankcyjną w przypadku zaniżenia przez podmioty powiązane wysokości zobowiązania podatkowego

• Rozliczenie podatku następuje po zakończeniu roku podatkowego Podatnicy składają wtedy wstępne zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu (straty) do końca trzeciego miesiąca roku następnego i tym terminie wpłacić podatek należny albo różnicę pomiędzy podatkiem należnym a sumą wpłaconych zaliczek. Zeznania o ostatecznej

• wysokości dochodu podatnicy są obowiązani złożyć w terminie 10 dni od daty zatwierdzenia rocznego sprawozdania, nie później jednak n przed upływem dziewięciu miesięcy od zakończenia roku podatkowego

Podatek od nieruchomości (przedmiot opodatkowania, podmioty podatku, podstawa opodatkowania, stawki podatkowe, zwolnienia z opodatkowania, warunki płatności podatku, ewidencja podatkowa

nieruchomości):

1. Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:

1. grunty,

2. budynki lub ich części,

3. budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

2. Podatnikami podatku od nieruchomości są:

1. osoby fizyczne,

2. osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:

1. właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, z zastrzeżeniem,

2. posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych,

3. użytkownikami wieczystymi gruntów,

4. posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości,

3. Podstawę opodatkowania stanowi:

1. dla gruntów - powierzchnia gruntu,

2. dla budynków lub ich części - powierzchnia użytkowa budynku,

3. dla budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - wartość, o której mowa w przepisach o podatkach dochodowych, ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, niepomniejszona odpisy amortyzacyjne, a w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych - ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego.

4. Stawki podatkowe

• Rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość stawek podatku od nieruchomości, z tym że stawki nie mogą przekroczyć rocznie:

1. od gruntów:

1. związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków - 0,68 zł od 1 m powierzchni,

2. pod jeziorami, zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych - 3,61 zł od 1 ha powierzchni,

3. pozostałych, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego - 0,33 zł od 1 m powierzchni,

1. od budowlanych części:

1. mieszkalnych - 0,56 zł od I m powierzchni użytkowej,

2. związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej - 18,43 zł od 1 m powierzchni użytkowej,

3. zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym - 8,58 zł od m powierzchni użytkowej,

4. zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych - 3,71 zł od 1 m powierzchni użytkowej,

5. pozostałych, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego - 6,17 zł od 1 m powierzchni użytkowej,

2. od budowli - 2% ich wartości.

Zwolnione od podatku od nieruchomości są (zwolnienia przedmiotowe)np.:

1. budowie kolejowe stanowiące całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, służące do ruchu pojazdów kolejowych, organizacji i sterowania tym ruchem, umożliwiające dokonywanie przewozów osób lub rzeczy - wykorzystywane wyłącznie na potrzeby publicznego transportu kolejowego, a także zajęte pod nie grunty,

1. budowle infrastruktury portowej, budowle infrastruktury zapewniającej dostęp do portów i przystani morskich oraz zajęte pod nie grunty,

2. budynki, budowle i zajęte pod nie grunty na obszarze części lotniczych lotnisk użytku publicznego,

3. grunty i budynki we władaniu muzeów rejestrowanych,

Od podatku od nieruchomości zwolnione są również (zwolnienia podmiotowe):

1. uczelnie, zwolnienie nie dotyczy przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą

2. szkoły, placówki, zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli - publiczne i niepubliczne, oraz organy prowadzące te szkoły, placówki i zakłady, z tytułu zarządu, użytkowania lub użytkowania wieczystego nieruchomości szkolnych; zwolnienie nie dotyczy przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą inną niż działalność oświatowa,

3. placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk; zwolnienie nie dotyczy przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą.

4. jednostki badawczo-rozwojowe, z wyjątkiem przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą

Podatek od nieruchomości (zakres opodatkowania, stawki podatkowe, zwolnienia z opodatkowania, warunki płatności podatku):

Podatek od spadków i darowizn (przedmiot opodatkowania, podstawa opodatkowania i wysokość podatku, zwolnienia i wyłączenia, płatnicy podatku)

1. PRZEDMIOT: Opodatkowane jest nabycie własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. spadku,

2. darowizny,

3. zasiedzenia,

4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności,

5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu,

6. nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci,

7. nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci,

8. nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2. PODMIOT:

1. Podatnikami podatku od spadków i darowizn są osoby fizyczne, które nabyły własność rzeczy i prawa majątkowe w sposób wyżej wskazany

2. Płatnikami podatku od spadków i darowizn są notariusze - od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie.

3. PODSTAWĘ OPODATOWANIA stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona stanu rzeczy i praw majątkowych w dn. nabycia i cen rynkowych z dn. powstania obowiązku podatkowego. Do długów i ciężarów oraz im odliczeń zalicza się:

1. koszty ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku,

2. koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem w takim zakresie, w jakim koszty te odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku,

3. koszty postępowania spadkowego,

4. wynagrodzenie wykonawcy testamentu,

5. obowiązki wykonywania zapisów oraz poleceń zamieszczonych w testamencie.

Minimum wolne od opodatkowania:

• 9 637zł —jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej, wg.

• 7 276 zł - jeżeli nabywca jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,

• 4 902 zł -jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej.

Podatek rolny (przedmiot i podmioty podatku, podstawa opodatkowania, wysokość podatku, ulgi i zwolnienia z opodatkowania, warunki płatności):

1. przedmiot

• Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej im niż działalność rolnicza.

2. podmiot

• Podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, które:

• właścicielami gruntów;

• posiadaczami samoistnymi gruntów;

• użytkownikami wieczystymi gruntów;

• posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:

1. wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub z innego tytułu prawnego albo

2. jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych; w tym przypadku podatnikami są odpowiednio jednostki organizacyjne Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i Lasów Państwowych.

• Z podatku rolnego zwolnione są gminy i Skarb Państwa.

3. podstawa opodatkowania

• Dla gruntów gospodarstw rolnych podstawę opodatkowania stanowi liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów i budynków oraz zaliczenia do okręgu podatkowego. Dla pozostałych gruntów - liczba hektarów wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.

4. wysokość podatku

• Podatek rolny za rok podatkowy wynosi:

1. od 1 ha przeliczeniowego gruntów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1- równowartość pieniężną 2,5 q żyta,

2. od I ha gruntów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2- równowartość pieniężną 5 q żyta

- obliczone według średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy.

Średnią cenę skupu, ustała się na podstawie komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, ogłaszanego w Dzienniku Urzędo Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” w terminie 20 dni po upływie trzeciego kwartału.

5. Zwalnia się od podatku rolnego m.inn.:

1. użytki rolne klasy V, VI i Vlz oraz grunty zadrzewione i zakrzewione ustanowione na użytkach rolnych;

2. grunty położone w pasie drogi granicznej;

3. grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioraeją - w roku, w którym uprawy zostały zniszczone wskutek robót drenarskich;

4. użytki ekologiczne;

5. grunty zajęte przez zbiorniki wody służące do zaopatrzenia ludności w wodę;

6. 6.Od podatku rolnego zwalnia się również:

1. uczelnie;

2. szkoły, placówki, zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli - publiczne i niepubliczne oraz organy prowadzące te szkoły placówki i zakłady z tytułu zarządu, użytkowania lub użytkowania wieczystego gruntów;

3. placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk;

Podatek leśny (przedmiot i podmioty podatku, podstawa opodatkowania, wysokość podatku, zwolnienia

• jest to podatek bezpośredni zbliżony pod wieloma względami do podatku rolnego.

• Wprowadzony został ustawą z dnia 28 września 1991 roku o lasach i należy do grupy podatków majątkowych, o charakterze bezpośrednim zasilającym budżet gmin. Z punktu widzenia budżetów samorządowych podatek leśny jest komplementarny względem podatku rolnego grunty leśne nie wchodzą w skład gospodarstwa rolnego itd.) Podatnikami tego podatku są:

• osoby fizyczne;

• osoby prawne;

• jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, będące:

• właścicielami lasów

• samoistnymi posiadaczami lasów

• użytkownikami wieczystymi lasów

• posiadaczami lasów stanowiących własność Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego.

Przedmiotem opodatkowania podatkiem leśnym są lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna. Obecnie z podatku leśnego zwolnione są: lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat, lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, użytki ekologiczne, szkoły (w tym wyższe), placówki naukowe, jednostki badawczo-rozwojowe oraz zakłady pracy chronionej lub aktywności zawodowej. W podatku leśnym brak jest jakichkolwiek ulg podatkowych. Skala w podatku leśnym ma charakter proporcjonalny. Stawka jest kwotowa i uzależniona od rodzaju lasu. Podstawowa stawka podatku wynosi równowartość pieniężną 0,220 ir drewna z I hektara rzeczywistego za rok podatkowy.

Podatek od czynności cywilnoprawnych(przedmiotowy i podmiotowy zakres opodatkowania, podstawa opodatkowania i wysokość podatku, zwolnienia z opodatkowania, zapłata oraz zwrot podatku):

Podatkowi podlegają:

1. następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, b) umowy pożyczek

2. umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

3. umowy dożywocia, e. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

1. ustanowienie hipoteki, g. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności, h. umowy depozytu nieprawidłowego, i. umowy spółki (akty założycielskie);

2. zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych

3. orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawnych wymienione w pkt 1 łub 2.

Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje:

1. z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej;

2. z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną;

3. z chwilą złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki lub zawarcia umowy ustanowienia hipoteki;

4. z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody - od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3;

5. z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt jej dokonania

Obowiązek podatkowy ciąży:

1. przy umowie sprzedaży - na kupującym;

2. przy umowie zamiany - na stronach czynności;

3. przy umowie darowizny - na obdarowanym;

4. przy umowie dożywocia - na nabywcy własności nieruchomości;

5. przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności - na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział \4 spadku lub we współwłasności;

6. przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności - na użytkowniku lub nabywającym prawo służebności;

7. przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego - na biorącym pożyczkę lub przechowawcy;

8. przy ustanowieniu hipoteki - na składającym oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki;

9. przy umowie spółki cywilnej - na wspólnikach, a przy pozostałych umowach spółki - na spółce

Jeżeli obowiązek podatkowy ciąży na kilku podmiotach albo na stronach umowy zamiany, albo wspólnikach spółki cywilnej, zobowiązanymi solidarnie do zapłaty podatku są odpowiednio te podmioty, strony umowy zamiany albo wspólnicy spółki cywilnej.

Podstawę opodatkowania stanowi:

1. przy umowie sprzedaży:

• zawieranej przez nierezydentów - równowartość w złotych kwoty zagranicznych środków płatniczych, określonej w zezwoleniu dewizowym, przeznaczonych na zapłacenie ceny, w pozostałych przypadkach - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego;

2. przy umowie zamiany:

1. lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawo do lokalu - różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali,

2. w pozostałych przypadkach - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek;

3. przy umowie darowizny - wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego;

4. przy umowie dożywocia - wartość rynkowa nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego;

5. przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku;

6. przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności - wartość świadczeń użytkownika bądź osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione;

7. przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego - kwota lub wartość pożyczki albo depozytu;

8. przy umowie spółki:

1. przy zawarciu umowy - wartość wkładów wniesionych do majątku spółki albo wartość kapitału zakładowego, b) przy zmianie umowy - wartość wkładów powiększających majątek spółki albo wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy, c) przy dopłatach - kwota dopłat, d) przy pożyczce udzielonej spółce przez wspólnika lub akcjonariusza - kwota lub wartość pożyczki, e) przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania - roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania, f) przy przekształceniu, podziale lub łączeniu spółek - wartość majątku wniesionego do spółki albo wartość kapitału zakładowego, g) przy przeniesieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby - wartość kapitału zakładowego;

9. przy ustanowieniu hipoteki - kwota zabezpieczonej wierzytelności.

Zwalnia się od podatku następujące strony czynności cywilnoprawnych:

1. państwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i siły zbrojne, międzynarodowe organizacje i instytucje oraz ich oddziały i przedstawicielstwa, korzystające na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych z przywilejów i immunitetów, a także członków ich personelu i inne osoby zrównane z nimi, jeżeli nie są one obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - pod warunkiem wzajemności;

2. organizacje pożytku publicznego, jeżeli dokonają czynności cywilnoprawnych wyłącznie w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;

3. jednostki samorządu terytorialnego;

4. Skarb Państwa;

5. osoby nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu.

[Zapłata] 1. Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

2. Notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.

3. Płatnicy obowiązani są uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej od uprzedniego zapłacenia podatku.

3a. Płatnicy są obowiązani:

1. prowadzić rejestr podatku;

2. wpłacić pobrany podatek na rachunek organu podatkowego właściwego ze względu na siedzibę płatnika, w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek, a także przekazać w tym terminie deklarację o wysokości pobranego i wpłaconego podatku przez płatnika według ustalonego wzoru wraz z informacją o kwocie podatku należnego poszczególnym gminom;

3. przekazywać, w terminie, o którym mowa w pkt 2, organowi podatkowemu właściwemu ze względu na siedzibę płatnika odpisy sporządzanych aktów notarialnych dotyczących czynności cywilnoprawnych stanowiących przedmiot opodatkowania.

[zwrot]

1. Podatek, z zastrzeżeniem ust. 2, podlega zwrotowi, jeżeli:

1. uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna);

2. nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie czynności cywilnoprawnej;

3. podwyższenie kapitału spółki nie zostanie zarejestrowane lub zostanie zarejestrowane w wysokości niższej niż określona w uchwale - w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym od podwyższenia kapitału ujawnionego w rejestrze przedsiębiorców;

2. nie dokonano wpisu hipoteki do księgi wieczystej.

1. Podatek nie podlega zwrotowi po upływie 5 lat od końca roku, w którym został zapłacony.

Opłaty lokalne (targowa, miejscowa, uzdrowiskowa, od posiadania psów):

1. oplata targowa

1. Opłatę targową pobiera się od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, dokonujących sprzedaży na targowiskach. Targowiskami, o których mowa w ust. 1, są wszelkie miejsca, w których jest prowadzony handel. Opłacie targowej nie podlega sprzedaż dokonywana w budynkach lub częściach budynków, z wyjątkiem targowisk pod dachem oraz hal używanych do targów, aukcji, wystaw. Opłatę targową pobiera się niezależnie od należności przewidzianych w odrębnych przepisach za korzystanie z urządzeń targowych oraz za inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko. Zwalnia się od opłaty targowej osoby i jednostki wymienione w art. 15 ust. 1, które są podatnikami podatku od nieruchomości w związku z przedmiotami opodatkowania położonymi na targowiskach.

2. oplata miejscowa

1. Opłata miejscowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych:

• w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach,

• w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych.

• za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach.

• oplata uzdrowiskowa

1. jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status uzdrowiska na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiska< i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, za każdy dzień pobytu w taki miejscowościach.

Opłaty miejscowej oraz opłaty uzdrowiskowej nie pobiera się:

1. pod warunkiem wzajemności - od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2. od osób przebywających w szpitalach;

3. od osób niewidomych i ich przewodników;

4. od podatników podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych położonych w miejscowości, w której pobiera się opłatę miejscową albo uzdrowiskową;

5. od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej.

1. od osób, od których pobierana jest opłata uzdrowiskowa, nie pobiera się opłaty miejscowej.

Opłata z tytułu posiadania psów

• Rada gminy może wprowadzić opłatę od posiadania psów.

• Opłatę pobiera się od osób fizycznych posiadających psy

• Opłaty od posiadania psów nie pobiera się od:

1. członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych 2 nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - pod warunkiem wzajemności;

2. osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych - z tytułu posiadania jednego psa;

3. osób w wieku powyżej 65 lat prowadzących samodzielnie gospodarstwo domowe - z tytułu posiadania jednego psa;

4. podatników podatku rolnego od gospodarstw rolnych - z tytułu posiadania nie więcej niż dwóch psów.

Rada gminy, w drodze uchwały:

1. określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat określonych w ustawie, z tym ż

1. stawka opłaty targowej nie może przekroczyć 631,94 zł dziennie,

2. stawka opłaty miejscowej w miejscowościach, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 1, nie może przekroczyć 1,78 dziennie,

3. stawka opłaty miejscowej w miejscowościach posiadających status obszaru ochrony uzdrowiskowej nie może przekroczyć 2,55 zł dziennie,

4. stawka opłaty uzdrowiskowej nie może przekroczyć 3,54 zł dziennie,

5. stawka opłaty od posiadania psów nie może przekroczyć 100 zł rocznie od jednego psa;

2. może zarządzić pobór tych opłat w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso;

3. może wprowadzać inne niż wymienione w ustawie zwolnienia przedmiotowe od opłat lokalnych.

Budżet Unii Europejskiej:

Budżet składa się z:

• ogólnego zestawienia dochodów i wydatków oraz oddzielnych działów podzielonych na zestawienia dochodów i wydatków każdej instytucji.

Geneza i struktura systemu finansowego Unii Europejskiej. Podstawy prawne kształtowania i realizacji budżetu:

Podstawowe zasady budżetowe. Procedura budżetowa:

Zasady budżetowe:

1. jednolitości i rzetelności budżetowej

• Budżet jest instrumentem, który dla każdego roku budżetowego przewiduje i zatwierdza wszelkie dochody i wydatki uznane za niezbędne dla UE. Nie można zaciągać zobowiązań ani zatwierdzać jakichkolwiek wydatków ponad środki zatwierdzone. Mówi nam o tym, że wszystkie wydatki wpływy Unii muszą być zawarte w jednym dokumencie. Jednakże budżet operacyjny Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali pozostaje poza budżetem ogólnym Unii, mimo że procedura jego ustalania odbywa się w tym samym czasie. Podobnie z budżetu ogólnej wyłączono Europejski Fundusz Rozwoju udzielający pomocy krają Afryki, Karaibów i Pacyfiku w ramach konwencji z Lome. Kolejnym wyjątkiem są operacje polegające na udzielaniu i zaciąganiu pożyczek, ponieważ nie stanowią one definitywnych dochodów ani wydatków, mają charakter przejściowy. Wydatki administracyjne instytucji wynikające z wykonywania Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa należą do budżetu ogólnego Unii, jednakże wydatki operacyjne są pokrywane przez państwa członkowskie, chyba że Rada jednogłośnie zadecyduje o ich włączeniu do budżetu.

2. jednoroczności

• Środki przewidziane w budżecie są zatwierdzane na okres jednego roku budżetowego, który trwa od 1 stycznia dnia 31 grudnia. Dlatego w budżecie muszą być zapisane wszystkie wydatki i dochody przewidziane na dany rok.

• Jednakże, podobnie jak w przypadku krajów członkowskich, w Unii trzeba również zezwalać na operacje, które obejmują kilka lat obrachunkowych. Dlatego pojawia się rozróżnienie pomiędzy zobowiązaniami bieżącymi przyszłymi. Te ostatnie obejmują całość zobowiązań związanych z operacjami, których realizacja rozciąga się na kilka lat.

• Decyzja o systemie zasobów własnych z roku 1998 określa górna granicę przyszłych zobowiązań.

3. Równowagi

• oznacza, że unijny budżet musi być zrównoważony, tzn. że wydatki muszą być równe dochodom.

• Nie przewiduje się zaciągania pożyczek w celu zrównoważenia budżetu. Suma dochodów do budżetu jest zdeterminowana przez zatwierdzone wydatki. Dlatego budżet Unii jest określony mianem budżetu wydatków. W roku 1986 zastosowano technikę „unijnej rezerwy”, aby wydatki mogły przekroczyć dochody. Pozwoliło to na formalne zachowanie reguły równowagi.

4. jednostki rozliczeniowej

• Budżet sporządza się i wykonuje w euro, a także rozliczenia przedstawia się w euro. Jednakże do celów przepływu środków pieniężnych właściwi intendenci są upoważnieni do przeprowadzania operacji w waluta krajowych

5. uniwersalności

• zakłada, że wszystkie wpływy służą do finansowania wszystkich wydatków. W związku z tym państwa członkowskie nie mogą wpłacać do budżetu kwot netto (tj. jedynie różnicy między zobowiązanymi wobec Unii a sumą, który dany kraj otrzyma ze wspólnego budżetu). Regulamin finansowy przewiduje kilka wyjątków od tej zasady.

6. specyfikacji

• budżet Unii Europejskiej, mimo że jest jednym dokumentem, wyraźnie określa rodzaj wydatków i klasyfikuje je według ich charakteru i przeznaczenia.

• Oddzielnie zapisane są wydatki Parlamentu, Rady, Komisji. Trybunału Sprawiedliwości

• Taki podział jest zgodny z zasadą specjalizacji.

• Procedura dokonywania przelewów pozwała jednak na pewną elastyczność Zarówno Parlament jak i Rada mogą przesuwać środki w ramach jednego działu i pomiędzy działami. Mniejsze pole manewru ma Trybunał Sprawiedliwości (przesunięcia w ramach jednego działu pod warunkiem poinformowania Komisji władzy budżetowej) oraz Komisja (przesunięcia w zasadzie tylko w ramach selekcji).

7. należytego zarządzania finansami

Czyli zgodnie z zasadami

• gospodarności,

• efektywności

• skuteczności

8. przejrzystości

• Zgodnie z nią

• ustanawia się i wykonuje budżet,

• przedstawia rozliczenia.

• przewodniczący PE nakazuje opublikowanie budżetu i budżetów korygujących w takiej formie, w jakiej są ostatecznie przyjęte, w Dzienniku Urzędowym UE.

• Budżet zostaje opublikowany w terminie 3 miesięcy od daty oświadczenia o jego ostatecznym przyjęciu.

PROCRDURA BUDŻETOWA

PE, Rada, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Obrachunkowy, Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów, Rzecznik Praw Obywatelskich sporządzają preliminarze swoich dochodów i wydatków, które następnie przesyłają do Komisji do dnia 1 lipca każdego roku.

Wstępny projekt budżetu na następny rok budżetowy jest przygotowywany przez Komisję. Uwzględnia on przewidywane wpływy i wydatki niezbędne do finansowania polityk realizowane przez Unię oraz pokrycia kosztów funkcjonowania instytucji.

Następnie projekt jest przedkładany jest Radzie najpóźniej do 1 września, która po wniesieniu poprawek zatwierdza go kwalifikowaną większością głosów i przesyła do rozpatrzenia Parlamentowi Europejskiemu. Jeśli Parlament zatwierdzi go bez zmian, budżet uważa się za definitywnie przyjęty. Parlament ma jednak prawo wnieść (większością głosów) poprawki do projektu dotycz wydatków określanych jako nieobligatoryjne” oraz zaproponować Radzie modyfikację wydatków obligatoryjnych”.

Wydatki obligatoryjne” wynikają z realizacji traktatu rzymskiego i aktów prawnych przyjętych na jego podstawie (np. wydatki na cele rolnicze), wydatki nieobligatoryjne” zaś to inne wydatki budżetowe (wydatki na finansowanie, polityki regionalnej, badawczo-rozwojowej, energetycznej i in.)

Jeśli więc Parlament skorzysta z przysługującego mu prawa to projekt budżetu wraca do rady, która może zatwierdzić lub odrzucić kwalifikowaną większością głosów poprawki i propozycje zgłoszone przez Parlament; jeśli Rada je zatwierdzi, budżet uważa się za przyjęty. Jeżeli natomiast sama wniesie zmiany do poprawek lub propozycji Parlamentu, to projekt budżetu wraca do Parlamentu. Jeśli zmiany wniesione przez Radę zostaną zaaprobowane większością głosów, to proces uchwalania budżetu jest zakończony. Parlament ma także prawo odrzucenia całego projektu (nawet w trakcie drugiego czytania) i wymagania przedłożenia nowego. Po ogłoszeniu ostatecznego przyjęcia budżetu, każde państwo członkowskie od dnia 1 stycznia następnego roku budżetowego lub od dnia ogłoszenia ostatecznego przyjęcia budżetu ma obowiązek przekazać na rzecz Wspólnoty należności wymienione w rozporządzeniu Rady w sprawie wykonania decyzji dotyczącej systemu zasobów własnych Wspólnot.

Zasady wykonania i kontroli budżetu UE:

Komisja realizuje dochody i wydatki budżetu zgodnie z przyjęty planem finansowym, na własną odpowiedzialność i w granicach zatwierdzonych środków. Państwa członkowskie współpracują z Komisją w taki sposób aby środki wykorzystywane były zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami. Środki przewidziane w budżecie mogą zostać wykorzystane dopiero po przyjęciu aktu podstawowego czyli aktu prawnego, który stanowi podstawę prawną dla danego działania.(oczywiście są odstępstwa od zasady). Komisja przyznaje innym instytucjom odpowiednie kompetencje do wykonywania działów budżetu ich dotyczących, a one wykonujące w ramach zatwierdzonych środków.

Komisja wykonuje budżet według 1 z zasad:

1. na zasadzie zcentralizowanej, czyli zadania realizowane są bezpośrednio przez jej służby lub pośrednio

2. poprzez podział lub decentralizacje zarządzenia, czyli zadania wykonawcze przekazywane są państwom członkowskim

3. poprzez wspólne zarządzenie z organ międzynarodowymi, czyli niektóre zadania wykonawcze są przekazywane om — w następujących przypadkach:

1. gdy komisja i om związane są długoterminową umową ramową

2. 2.gdy komisja i om pracują nad wspólnym projektem lub programem

3. 3.gdy środki finansowe kilku darczyńców tworzą wspólną pulę i nie są przeznaczone na poszczególne pozycje lub kategorie wydatków

Dochody i wydatki budżetu Unii Europejskiej:

Do głównych źródeł dochodów budżetowych Unii należy zaliczyć:

1. opłaty wyrównawcze (obecnie cła importowe na produkty sprowadzane do UE)

2. cła ze wspólnych taryf celnych

3. wpływy z podatku od wartości dodanej (VAT)

4. wpłaty państw członkowskich oparte na zmiennym udziale procentowym uzależnionym od PKB

5. wpływy pochodzą także z działalności Unii Europejskiej

Wydatki to głównie;

• Wspólna Polityka Rolna

• fundusze strukturalne

• działania zewnętrzne

• administracja

• badania naukowe

• polityki wewnętrzne

• inne

System zasobów własnych. Głownie grupy dochodów budżetowych. Ogólne zasady dokonywania wydatków. Struktura wydatków:

Wydatki na finansowanie rynków rolnych:

Wydatki na cele strukturalne i polityki wewnętrzne:

Finansowanie działalności samorządu terytorialnego z funduszy Unii Europejskiej w latach 2004 — 2006:

Finansowanie działalności samorządu terytorialnego z funduszy Unii Europejskiej w latach 2007-2013:

Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013. Priorytety, działania, zasady finansowania przedsięwzięć:

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007- 2013. Osie, działania, zasady finansowania przedsięwzięć realizowanych przez administrację samorządową.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

• Jest instrumentem realizacji polityki Unii Europejskiej w zakresie rozwoju obszarów wiejskich (ROW). Dokument określa cele, priorytety oraz zasady, na podstawie, których będą wspierane działania dotyczące tej problematyki.

• Program wspierany prze Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

• Osie PROW:

1. Oś 1 (gospodarcza) — poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego:

1. Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie

2. Ułatwienie startu młodym rolnikom

3. Renty strukturalne

4. Modernizacja gospodarstw rolnych

5. Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej

6. Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa.

7. Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności

8. Działania informacyjne i promocyjne

9. Grupy producentów rolnych

10. Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów

2. Oś 2 (środowiskowa) — poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich

1. Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania

2. Płatności dla obszarów Natura 2000 oraz związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej

3. Program rolnośrodowiskowy (płatności rolno środowiskowe)

4. Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne

5. Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych

3. Oś 3 (społeczna) —jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej

1. Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej.

2. Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej.

3. Odnowa i rozwój wsi.

4. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstwa

4. Oś 4—Leader—

1. Lokalne Strategie Rozwoju — poprawa jakości życia oraz

2. różnicowanie działalności na obszarach wiejskich

3. Współpraca międzyregionalna i międzynarodowa.

4. Nabywanie umiejętności, aktywizacja i koszty bieżące lokalnych grup działania

BudżetPROWNALATA2007 2013- 17235 317541 euro

• EFROW — ponad 13 mld euro

• Wkład krajowy —4 mld Euro

1

---