1. immunologia jest to nauka o funkcjonowaniu układu odpornościowego

2. cechy układu odpornościowego:

• zdolność uczenia się i zapamiętywania

• Samoregulacja

• Zdolność reagowania na bodźce w sposób odpowiedzialny

• Mechanizmy zamienne

• Zdolność tolerancji

• Pracuje w sposób ciągły przez cale Zycie

• Popełnia błędy (autoagresja, nadwrażliwość)

3. ogólna budowa układu odpornościowego- jest to układ rozproszony: struktury anatomiczne, komórki i czynniki humoralne

4. rola układu odpornościowego w organizmie:

• obronna (grzyby, bakterie, wirusy, pasożyty)

• nadzorcza (kom patologiczne- nowotwory)

• homeostatyczna

5. strategia działania układu odpornościowego:

• niedopuszczenie do wtargnięcia wroga do organizmu

• zniszczenie wroga przy użyciu mechanizmów obrony wrodzonej

• zniszczenie wroga przy użyciu mechanizmów obrony nabytej

6. anatomiczne struktury układu odpornościowego:

• centralne: grasica i szpik (limfocyty)

• obwodowe (grudki limfatyczne, migdałki, wyrostek robaczkowy, węzły chłonne, kępki Peyera, śledziona)

7. podział na centralne i obwodowe narządy limfatyczne:

• centralne: grasica i szpik (limfocyty)

• obwodowe (grudki limfatyczne, migdałki, wyrostek robaczkowy, węzły chłonne, kępki Peyera, śledziona)

8. najważniejsze cechy budowy grasicy:

• od 14 roku życia zaczyna inwoluowac, pozostaje po niej ciało tłuszczowe z fragmentami ciała grasiczego,

• otoczona torebka łącznotkankowa- dzieli ja na zraziki,

• podzielona na cześć korowa i rdzenna (z kom. Nabłonkowych, ciałek grasiczych, makrofagów i kom dendrytycznych- synteza i różnicowanie limfocytów T, posiadają wysoka ekspresje MHC)

9. hormony grasicy:

• tymozyna

• grasiczy czynnik humoralny

• tymopoetyna

• tymulina

• tymostymulina

głownie syntetyzowane w ciałkach Hassala (suplementacja TFX u pacjentów z zaburzonym wytwarzaniem limf T)

10. obwodowe narządy limfatyczne:

• grudka limfatyczna

• migdałek

• kępki Peyera

• wyrostek robaczkowy

• węzły chłonne

• śledziona

11. budowa grudki limfatycznej

• samotne lub skupione,

• nieotorbione

• Występują bezpośrednio pod nabłonkiem np. w przewodzie pokarmowym, drogach oddechowych, i narządzie moczowo - płciowym

• Zawierają centra rozrodcze (rozpoznanie wroga; limfocyty B, T, makrofagi i kom dendrytyczne)

12. tkanka limfatyczna związana z błonami śluzowymi (MALT)

-miejsca bezpośredniego kontaktu z patogenami,

• GALT- przewodu pokarmowego

• BALT- dróg oddechowych

• NALT- nosa i gardła

13. rodzaje MALT (GALT, BALT, NALT)

14. komórki biorące udział w reakcjach immunologicznych:

• limfocyty T i B

• granulocyty

• monocyty/ makrofagi

• kom dendrytyczne

• kom NK

• kom tuczne

• kom nabłonkowe

• kom śródbłonkowe

• fibroblasty

• płytki krwi

15. cytokiny - definicja i podział:

-sa to „hormony” układu odpornościowego: białka, produkowane przez kom układu odpornościowego; wpływają na kom układu odpornościowego i inne,

• interleukiny

• chemokiny

• interferony (α,β,γ)

• TNF-y

• Czynniki wzrostu

16. ogólne zasady funkcjonowania cytokin w organizmie: SIEC CYTOKINOWA

• jedna cytokina może być produkowana przez wiele typów Komorek,

• dana cytokina może być produkowana przez dana komórkę w odpowiedzi na różne sygnały,

• dany bodziec może indukować syntezę rożnych cytokin,

• dana cytokina działa na rożne kom i wywołuje różne efekty (PLEJOTROPIA)

• różne cytokiny, działając na ta sama kom, wywołują taki sam efekt

• odpowiedz kom na dana cytokine zależy od jej stanu czynnościowego,

• odpowiedz kom na dana cytokine zależy od stężenia cytokiny

• cytokiny działają wspólnie (synergistycznie lub antagonistycznie)

• cytokiny działają autokrynowo

17. krótka charakterystyka IL-1

• reguluje przebieg odp immunologicznej i reakcji zapalnej

• źródło: monocyty…

• czynniki indukujące: LPS, egzotoksyny, peptydoglikany, wirusy, grzyby, IFNγ, TNF,C5a,

• dzialanie: granulopoeza, synteza przeciwciał, proliferacja, synteza cytokin…

18. krótka charakterystyka IL-6

• MECHANIZMY OBRONNE: odpowiedz immunologiczna, reakcja zapalna, krwiotworzenie,

• Źródło:monocyty…

• Czynniki indukuace: IL-1, TNF, IFN, LPS, wirusy,

• SILNY INDUKTOR HEPATOCYTOW DO SYNTEZY BIALEK OSTREJ FAZY,

19. krótka charakterystyka TNF

• cytokina regulujaca odpowiedz zapalna i immunologiczna,

• czynnik indukujący: LPS

• dziala na kom nowotworowe indukując apoptoze

20. krótka charakterystyka interferonów:

• α,β,κ,δ- prod przez leukocyty, fibroblasty i keratynocyty,

• γ- prod przez limfocyty T i kom NK,

• ZAKAZENIE WIRUSOWE!

• Dzialanie:

• przeciwwirusowe,

• aktywacja kom NK i limfocytow Tc,

• wzmaganie cytotoksyczności makrofagow,

• wzmaganie zdolności fagocytarnej makrofagow,

• wzmaganie ekspresji czasteczek MHC,

• indukcja syntezy wielu cytokin,

21. krótka charakterystyka chemokin (malych cytokin):

• cytokiny pozapalne

• glowna rola o dzialanie chemotaktyczne (neutrofile, eozynofile, bazofile, monocyty, makrofagi, kom. Tuczne, limf T i B)

• reguluja ekspresje czasteczek adhezyjnych (wpływ na kolejność napływu kom do miejsca zapalenia)

22. krótka charakterystyka IL-8

• reguluje funkcje neutrofilow,

• chemotaksja,

• wzmaga procesy oddechowe ???

• powoduje degranulacje,

• aktywuje uwolnienie enzymow lizosomalnych,

• wzmaga ekspresje receptorow dla składników dopełniacza,

• wzmaga dzialanie cytotoksyczne,

23. przykłady zastosowań cytokin w terapii:

• IFN-β- stwardnienie rozsiane,

• IFN-γ- przewlekla bialaczka szpikowa, przewlekle zapalenie wątroby typu B i C

• IL-2- choroby nowotworowe,

• Erytropoetyna- w leczeniu niedokrwistości,

24. bariery anatomiczne i funkcjonalne organizmu:

anatomiczne:

• skora (nabłonek rogowaciejący, złuszczanie kom, pot, loj, pH)

• drogi oddechowe (nabłonek rzeskowy, wydzielina sluzowo-surowicza, kichanie, kaszel)

• przewod pokarmowy (blona sluzowa, perystaltyka, kwas solny, flora bakteryjna, slina)

• MALT

Funkcjonalne:

• Czynniki humoralne

25. czynniki humoralne stanowiące ważne bariery funkcjonalne:

• laktoferryna i transferyna,

• lizozym,

• immunoglobuliny (sIgA)

• interferony,

• enzymy proteolityczne,

26. ogólna charakterystyka odporności wrodzonej:

• bardzo szybka,

• wiele mechanizmow działających rownolegle,

• nieomylna (nie prowadzi do autoagresji)

• bardzo skuteczna,

• bez pamieci immunologicznej,

27. czynniki humoralne odporności wrodzonej:

• bialka i polipeptydy płynów ustrojowych,

• immunoglobuliny (GAM),

• interferony,

• układ dopełniacza,

• bialka ostrej fazy,

28. komórki biorące udział w odporności wrodzonej:

• komorki NK,

• makrofagi,

• neutrofile,

• komorki tuczne,

• eozynofile,

29. etapy rozwoju odporności wrodzonej:

• rozpoznanie wroga,

• miejscowa kumulacja czynnikow humoralnych i kom aktywnych w procesach obrony wrodzonej,

30. cząsteczki PAMP (sygnal patogenu); definicja, przykłady:

• składniki sciany komorkowej bakterii (LPS, PGN)

• formylowane peptydy bakterii,

• mangany ???

• bakteryjny DNA,

• dwuniciowe RNA,

31. krótka charakterystyka receptorów Toll-podobnych (TLR):

• kom nabłonka, śródbłonka, tuczne, kardiomiocyty, adipocyty, fibroblasty, makrofagi, kom dendrytyczne, limfocyty, granulocyty, kom NK,

• receptory blonowe: TLR-1, 2, 4, 5, 6,

• receptory wewnątrzkomórkowe: TLR-3, 7, 8, 9,

32. krótka charakterystyka cząsteczek TLR2 i TLR4

• TLR2- receptor blonowy, rozpoznaje bakterie G+; PGN, kwasy lipotejchowe-ligandy,

• TLR4- rozpoznaje bakterie G-, ligand LPS,

33. przebieg reakcji rozwijającej się w wyniku aktywacji komórek na skutek interakcji PAMP - TLR

• wydzielanie β-defensyny z kom nabłonka- NATYCHMIASTOWE ZABICIE WROGA,

• wydzielanie histaminy, LT, PG, PAF z kom tucznych- WZROST PRZEPUSZCZALNOSCI NACZYN

• wydzielanie cytokin pozapalnych z kom tucznych, nabłonkowych i śródbłonkowych (kom lokalne)- WZROST EKSPRESJI CZASTECZEK ADHEZJI MIEDZYKOMORKOWEJ- CHEMOTAKSJA

• NAPLYW CZYNNIKOW HUMORALNYCH (Ig, składowe dopełniacza) i komorek krwi (neutrofilie, monocyty, makrofagi), w kierunku zwiększającego się stężenia czynnika chemotaktycznego,

• Aktywacja neutrofilow i makrofagow do fagocytozy i wytwarzania reaktywnych form tlenu,

• Wydzielanie kolejnych porcji cytokin pozapalnych z kom tucznych, nabłonka, śródbłonka oraz z neutrofilow i monocytow

• Amplifikacja procesu

• ZAPALENIE

34. budowa cząsteczki immunoglobuliny (łańcuchy, domeny, region zawiasowy, ogonek):

• 4 lancuchy: 2 ciezkie (H) i 2 lekkie (L)- polaczone wiazaniami dwusiarczowymi,

• Czesc zmienna łańcucha (V)- lezy w odcinku N-koncowym (grupy aminowe); i czesc stala (C)- w odcinku C-koncowym (grupy karboksylowe),

• Fragmenty: Fab (2; zawieraja miejsca wiążące antygen- paratop, dopasowany przestrzennie do determinanty antygenowej czyli epitopu) i Fc (aktywacja dopełniacza i wiazanie się z komorkowymi receptorami dla przeciwciał),

• W sumie domeny: VL, CL i VH CH1 CH2 CH3 (w niektórych CH4) + dodatkowy ogonek (w iga, IgD, IgM; uczestniczy w tworzeniu form polimerycznych),

• Region zawiasowy z wiazaniem dwusiarczkowym (nie wystepuje w IgE, a jest bardzo dlugi u IgD), jest odpowiedzialny za ruchliwość ramion FAB i i ich możliwość ustawiania się pod roznym katem względem siebie i fragmentu Fc,

35. klasy immunoglobulin - podstawa podziału:

- biora udzial w odporności wrodzonej i nabytej,

-w zależności od typu lancuch ciezkiego wyróżniamy (klasy, podklasy):

• α- Iga

• δ- IgD

• ε- IgE

• γ- IgG

• μ- IgM

-lancuchy lekkie: κ, λ (typy, podtypy),

36. fragmenty cząsteczki Ig - budowa i funkcje (Fab, Fc. region zawiasowy)

• domeny czesci stalych maja charakterystyczna konformacje zwana faldem Ig- sklada się on z rownolegle lezacych 2 harmonijek β, polaczonych wiazaniem dwusiarczkowym,

• Region zawiasowy z wiazaniem dwusiarczkowym (nie wystepuje w IgE, a jest bardzo dlugi u IgD), jest odpowiedzialny za ruchliwość ramion Fab i i ich możliwość ustawiania się pod roznym katem względem siebie i fragmentu Fc,

• Fragmenty: Fab (2; zawieraja miejsca wiążące antygen- paratop, dopasowany przestrzennie do determinanty antygenowej czyli epitopu)

• Fragment Fc (aktywacja dopełniacza i wiazanie się z komorkowymi receptorami dla przeciwciał),

37. budowa i rola fragmentu Fab:

sa 2, zawieraja miejsca wiążące antygen- paratop, dopasowany przestrzennie do determinanty antygenowej czyli epitopu,

38. powinowactwo przeciwciał i zachłanność:

• SWOISTOŚĆ- wynika z konfiguracji przestrzenne lancuchow ciezkich i lekkich ramion immunoglobuliny, determinuja ja regiony zrębowe i regiony hiperzmienne,

• ZACHŁANNOŚĆ- sila wiazania wielowartościowego antygenu z przeciwciałem,

39. immunoglobuliny jako receptory komórkowe:

40. budowa i rola IgD

• do 1%,

• lancuch ciezki typu δ (Cδ1, Cδ2, Cδ3) +ogonek,

• sporo reszt cukrowych,

• jest receptorem na limfocytach B dziewiczych,

41. budowa i rola IgE

• lancuch ciezki typu ε,

• domeny ε 1, 2, 3, 4,

• odpowiedzialna za nadwrażliwość typu 1- nadmierna aktywność układu odpornościowego; nastepuje jej nadprodukcja, ale nie ma jej w surowicy,

• receptory dla niej na kom tucznych

42. budowa i rola IgG; podklasy

• najwazniejsza (80%)

• ZAWSZE jest monomerem,

• Lanuch ciezki typu γ (1, 2, 3,)

• Ze względu na roznice w budowie łańcucha H wyróżniamy IgG1, 2, 3, 4 (roznia się one również regionem zawiasowym- anlogicznie 2, 4, 11, 2 wiazania dwusiarczkowe)

• Jako jedyna przechodzi przez łożysko,

43. budowa i rola IgM

• jest pentametrem- ma postac kraba,

• lancuch H ma 4 domeny (Cμ1, 2, 3, 4) + lancuch jonizujący J (nie ma go w formie heksametrycznej)

• w chorobach- toczen trzewny,

• monomer na limfocytach Tc,

• stanowi receptor na limfocytach B,

• do tej klasy naleza przeciwciała A, B, 0,

• silniej reaktywuje od IgG,

44. pierwotne niedobory odporności przebiegające z przewagą zaburzeń biosyntezy Ig

• wrodzone zaburzenia w okresie zaburzenia w okresie dojrzewania i roznicowania limfocytow B

45. co to jest układ dopełniacza:

- element odporności wrodzonej humoralnej, stanowi „dopełnienie” roli przeciwciał

46. drogi aktywacji układu dopełniacza:

• klasyczna (z udzialem IgG i IgM),

• alternatywna,

• pektynowa,

47. czynniki aktywujące drogę klasyczną

• kompleksy nstygen-przeciwcialo (Ag-Ab -> IgM i IgG1-3)

• niektóre bakterie (np. E.coli)

• niektóre wirusy,

• bialko CRP,

• skladowa C1q (powstanie kompleksu antygen-przeciwcialo IgG)

48. przebieg drogi klasycznej aktywacji układu dopełniacza

49. kompleks MAC:

-kompleks atakujący blone komorkowa i prowadzacy do lizy komorki: C5b678(9)_2,

50. czynniki aktywujące drogę lektynową:

• niezalezna od przeciwciał,

• bialko ostrej fazy MBL- aktyna wiazaca mannoze, z tej samej rodziny co C1q, reaguje z mikroorganizmami i proteinazami MASP1 i 2,

51. przebieg drogi lektynowej aktywacji dopełniacza

52. czynniki aktywujące drogę alternatywną

• bakterie G+ i G-,

• pierwotniaki,

• wirusy i kom. Zakazone wirusami,

• robaki pasożytnicze,

• grzyby,

• kom nowotworowe,

• niezależna od przeciwciał!

53. przebieg drogi alternatywnej aktywacji układu dopełniacza:

54. niedobory składowej C3:

• wzrost podatności na zakazenia bakteriami otoczkowymi (np. Haemofilus influenza, Streptococcus pneumoniae…)

• współistnienie chorob o podlozu autoimmunizacyjnym (m.in. kłębuszkowe zapalenie nerek, zespoly przypominające toczen trzewny układowy)

55. komórki profesjonalnie fagocytujące (wazny element mechaniczny odporności wrodzonej):

• neutrofile,

• makrofagi,

• kom tuczne,

56. mastocyty jako komórki fagocytujące

57. chemotaksja i czynniki chemotaktyczne

-migracja komorek w kierunku zwiększającego się stężenia czynnika chemotaktycznego;

• neutrofile i makrofagi:

• C3a, C5a,

• IL-8, TNF,

• PAF, LTB_4,

• Defensyny,

• fMLP (formylowany peptyd bedacy składnikiem sciany komrkowej bakterii)

• kom tuczne:

• C3a, C5a,

• IL-8,

• Defensyny,

• RANTES (jedna z chemokin),

58. aktywacja neutrofilów - czynniki aktywujące:

czynniki endogenne:

• IFN-γ,

• TNF,

• IL-8,

Czunniki pochodzące od drobnoustrojow:

• LPS,

• Dipeptyd muramylowy,

• fMLP

59. opsoniny i ich rola

• białka lub przeciwciała naturalne,

• występują w surowicach,

• są to czynniki adsorbowane na powierzchni drobnoustrojów i ułatwiające ich pożarcie przez kom fagocytujące,

60. immunofagocytoza

• zwiazanie patogenu,

• opsonizacja i opsoniny,

• biora udzial przeciwciała IgG (swoiście wiaza antygeny)

• składowe dopełniacza C3b,

61. lektynofagocytoza:

• zwiazanie patogenu,

• biora udzial LEKTYNY (bialka majace zdolnisc do wiazania cukrow- cukier w scianie kom patogenow),

62. etapy fagocytozy

• etap wstępny

• rozpoznanie patogenu,

• napływ kom fagocytujacych (chemotaksja),

• aktywacja do fagocytozy,

• fagocytoza:

• związanie patogenu przez fagocyt,

• pochloniecie patogenu (endocytoza)

• utworzenie fagolizosomu,

• zabijanie wewnątrzkomórkowe,

63. mechanizmy tlenowe wewnątrzkomórkowego zabijania

WYBUCH TLENOWY: synteza reaktywnych form tlenu

• mechanizmy tlenowe:

• anionorodnik ponadtlenowy,

• nadtlenek wodoru,

• rodnik hydroksylowy,

• tlen singletowy,

• aktywność mieloperoksydazy,

• kwas podchlorawy,

• chloraminy,

64. mechanizmy pozatlenowe wewnątrzkomórkowego zabijania (duzy efekt bakteriobójczy):

• enzymy degradujące bialka (elastaza, proteza)

• enzymy degradujące lipidy (lipazy, fosfolipazy)

• defensyny,

• lizozym,

• laktoferryna (hamuje rozmnazanie bakterii)

65. mechanizmy unikania fagocytozy przez drobnoustroje:

• unikanie rozpoznania- np. paciorkowce wytwarzaja osłonkę,

• unikanie związania- np. gronkowiec złocisty wytwarza bialko A, które wiaze przeciwciało fragmentem Fc,

• hamowanie fuzji fagosomu i lizosomy- np. Salmonella, Mycobacterium, Legionella- wytwarzaja substancje niszczace cytoszkielet umożliwiający przysuwanie fagosomu do lizosomy (nie powstaje fagolizosomu!)

• ucieczka z fagolizosomu- np. Listeria, Shigella, Ricketsja,

66. defekty fagocytozy:

• zespol LAD-I i LAD-II (ograniczona migracja),

• zespol Chediaka i Higashiego (ograniczona zdolność do zabijania wewnątrzkomórkowego)

• przewlekla choroba ziarniakowa (j.w.)

67. ogólna charakterystyka komórek NK (natural killers):

• naturalna cytotoksyczność komorkowa,

• populacja dużych ziarnistych limfocytow (LGL)

• duze jadro komorkowe,

• liczne ziarnistości cytoplazmatyczne,

• markery: CD3^-, CD16⁺ (receptor dla IgG), CD56⁺,

• lokalizacja: krew obwodowa, wątroba, śledziona, węzły chłonne,

• ↑ ich aktywnosci: IL-2, IFNα, IFNβ, IL-12, wysiłek fizyczny, dieta beztłuszczowa,

• ↓ PGE₂, oddawanie krwi,stres, pączek ,

• zawartość ziarnistości NK (perforyna i granzymy)

68. etapy reakcji naturalnej cytotoksyczności komórkowej:

• rozpoznanie kom docelowej przez kom NK,

• aktywacja kom NK i „programowanie” do lizy,

• degranulacja kom NK (perforyna tworzy dziury),

• zniszczenie kom docelowej,

69. rozpoznanie komórki docelowej przez komórkę NK (receptory hamujące i receptory aktywujące)

70. proces cytotoksyczności komórkowej z udziałem perforyny

• zawartość ziarnistości kom NK (razem z granzymami)

71. rola granzymów w reakcji naturalnej cytotoksyczności komórkowej

• proteazy serynowe,

• rozkładają proenzymy z rodziny kapsaz- indukcja apoptozy komorki,

72. reakcja ADCC- cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał; na pograniczu wrodzonej i nabytej,

• kom NK, makrofagi, monocyty, neutrofile, eozynofile, trombocyty, subpopulacja limfocytówT,

• receptor Fc dla immunoglobulin:

FcγR- IgG (IgG1 i IgG3)

FcεRII- dla IgE (eozynofile, trombocyty, makrofagi)

73. ogólna charakterystyka odporności nabytej

• mechanizmy humoralne- przeciwciała klas (G, M, A, E)

• mechanizmy komórkowe- limfocyty T (Tc i Th) i B,

• etapy rozwoju odporności nabytej:

• rozpoznanie wroga i jego prezentacja (cząsteczki MHC- obecne w błonie komórek organizmu)

• przekaz informacji o wrogu (receptor TCR- obecny w błonie limfocytów)

• decyzja o kierunku odpowiedzi swoistej (typ cząsteczki MHC↔ populacja limfocyt T→ cytokiny i cząsteczki adhezyjne)

• rozwój odpowiedzi swoistej (pobudzenie limfocytów B→ produkcja przeciwciał; powstanie limfocytów T (Tc, Th)

• rozwija się powoli (z udziałem limfocytów B, T i APC),

• jeden główny mechanizm,

• może prowadzić do autoagresji,

• niezwykle skuteczna,

• pamięć immunologiczna,

74. rodzaje odporności nabytej:

• odpowiedź humoralna (z udziałem swoistych przeciwciał),

• odpowiedź komórkowa,

• odpowiedź z udziałem limfocytów Tc,

• odpowiedź z udziałem limfocytów Th (późna)

75. rozwój i dojrzewanie limfocytów B- w szpiku kostnym!

• w ich rozwoju bierze udział IL-2

• dojrzewanie: powstanie limf proB→ ekspresja cząsteczek MHCII i CD19→w cytoplazmie pojawia się ciężki łańcuch π→niedojrzały limfocyt B (posiada receptor błonowy IgM)→ dojrzały limfocyt B (MHCII, CD19, CD21*, CD23*, receptor błonowy IgM i IgD)

*CD21 i CD23 określają dojrzałość limfocytów B

76. receptor BCR

• receptor immunoglobulinowy limfocytów B;

• związanie go z antygenem stanowi I sygnał w aktywacji limfocytów B- odgrywa kluczową rolę w rozwoju odpowiedzi nabytej,

77. limfocyty B pamięci

78. proces dojrzewania limfocytów T w grasicy

79. selekcja pozytywna limfocytów T i restrykcja MHC

80. selekcja negatywna limfocytów T

81. receptor TCR

82. limfocyty T pamięci

83. ogólna charakterystyka limfocytów TCRγδ

84. subpopulacje limfocytów Thl i Th2

85. główna rola cząsteczek MHC- główny kompleks antygenów zgodności tkankowej:

wybitny polimorfizm genów w obrębie MHC,

• wiązanie i prezentowanie antygenów limfocytom T,

86. podział cząsteczek MHC na klasy:

• klasa I- na powierzchni wszystkich komórek jądrzastych (w niewielkiej ilości również na erytrocytach)

• klasa II- na limfocytach B, makrofagach, kom dendrytycznych, kom Langerhansa, kom nabłonkowych grasicy,

87. lokalizacja komórkowa cząsteczek MHC klasy I

na powierzchni wszystkich komórek jądrzastych (w niewielkiej ilości również na erytrocytach), zakotwiczone w błonie komórkowej,

88. lokalizacja komórkowa cząsteczek MHC klasy II

TRADYCYJNE KOM APC: limfocyty B, makrofagi, kom dendrytyczne; w wyniku aktywacji IFNγ pojawiają się również na innych kom: neutrofile, monocyty, kom tuczne, kom nabłonka, kom śródbłonka,

zakotwiczone w błonie komórkowej,

89. budowa cząsteczek MHC klasy I:

• 2 lancuchy: lekki (α, składa się z 3 domen:α1, α2, α3 tworzących pętle, cechuje je duża zmienność) i ciężki (β₂mikroglobulina, identyczna we wszystkich cząsteczkach tego typu), połączone niekowalencyjnie,

• Łańcuchy układają się, tworząc rowek, którego dno stanowi struktura pofałdowanej kartki, który jest miejscem lokowania się prezentowanych limfocytom T antygenów,

90. budowa rowka wiążącego antygen:

• 8 pasm β tworzy dno rowka,

• Od góry 2 helisy α,

• Kieszonki kotwiczące antygen, do których przyłączają się aminokwasy- 6 (A-F; BiE najważniejsze)- w nich zakotwiczony jest antygen,

91. budowa cząsteczek MHC klasy II:

• 2 lańcuchy α i β połączone ze sobą niekowalencyjnie, mające podobną budowę,

• Domeny zewnętrzne (α1 i β1) obydwu łańcuchów tworzą rowek,

• Dno rowka: 8 przeciwbieżnie ułożonych pasm β, a jego brzegi przez 2 helisy α,

• 6 kieszonek, antygeny od kilkunastu do ponad 20 aminokwasów

92. antygeny prezentowane przez cząsteczki klasy I

antygenu kilku-aminokwasowe: 8-11, endogenne (z wnętrza kom APC)

93. przetwarzanie antygenów endogennych

• przetważanie antygenu w połączeniu z MHC I,

• bakteria→ endocytoza→ fagosom→ fagolizosom→ degradacja…

94. antygeny prezentowane przez cząsteczki klasy II

antygeny 12-25 aminokwasów (dłuższe niż MHC1), egzogenne,

95. przetwarzanie antygenów egzogennych

96. cząsteczki CD1 - lokalizacja, budowla, rola

• budowa podobna do MHC1,

• rowek wiążący antygen jest hydrofobowy,

• występują na tradycyjnych APC,

• prezentują antygeny o charakterze lipidów i glikolipidów,

• przetwarzają endogenny antygen z udziałem endosomów,

97. główny układ antygenów zgodności tkankowej człowieka (HLA)

• układ wybitnie polomorficzny,

98. geny kodujące HLA

-chromosom 6 koduje cząsteczki MHCI i II

99. rodzaje cząsteczek HLA klasy I

• HLA-A

• -B

• -C

100. rodzaje cząsteczek HLA klasy II

• HLA-DP,

• -DQ,

• -DR,

101. tzw. cząsteczki HLA klasy III

• obejmuje 3 składniki dopełniacza: C2, C4 i czynnik B,

102. HLA a występowanie chorób u człowieka:

• ↑ ryzyko rozwoju choroby:

• Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa HLA-B27,

• Celiakia HLA-DR3,

• łuszcycaHLA-B13,

• RZS HLA-DR4

• ↓ ryzyko zachorowania na:

• RZS HLA-DRB1,

• Malaria HLA-B53,

• Rak jądra HLA-B8

103. polimorfizm HLA

• wybitnie polimorficzny układ,

• kompleks genów w 6 chromosomie, obejmuje ponad 4 mln par zasad i 100 genów,

104. słabe antygeny zgodności tkankowej

• heterogenna grupa peptydów,

• kodujące je geny rozrzucone po całym genomie,

• indukują silną odpowiedź transplantacyjną,

• antygeny zgodności tkankowej nie kodowane przez MHC,

105. etapy rozwoju odporności nabytej:

• rozpoznanie wroga i jego prezentacja, (cząsteczki MHC)

• przekaz informacji o wrogu (receptor TCR w błonie limfocytów T)

• decyzja o kierunku odpowiedzi swoistej,

• rozwój odpowiedzi swoistej (pobudzenie limfocytów B→produkcja przeciwciał i limfocytów T→ powstanie limfocytów Tc i Th

106. wymiana sygnałów7 między komórką prezentującą antygen a limfocytem T (stymulacja i kostymulacja)

107. charakterystyka odpowiedzi nabytej humoralnej

• końcowym celem odp humoralnej jest wytworzenie swoistych przeciwciał,

• współuczestniczą APC, limfocyty Th2, limfocyty B, a w końcowym etapie kom plazmatyczne,

108. przebieg aktywacji limfocytów B

• I sygnał: związanie antygenu przez receptory immunoglobulinowe limfocytówB (BCR),

• II sygnał: wymiana sygnałów (kostymulacja) z limfocytem Th2 zaktywowanym,

• IIIsygnał: oddziaływanie cytokin wydzielanych przez zaktywowany limfocyt Th2

109. powstawanie komórek plazmatycznych:

pod wpływem cytokin następuje proliferacja limfocytów B i ich różnicowanie w kierunku kom plazmatycznych produkujących przeciwciała; proces ten zachodzi w bentrach rozrodczych,

110. rola cytokin w indukcji syntezy przeciwciał

CYTOKINY LIMFOCYTÓW Th2 DETERMINUJĄ KLASĘ SYNTETYZOWANYCH PRZECIWCIAŁ!!!

• Równowaga IL-4, -5, -6, -13→ synteza przeciwciał klas G i M,

• Przewaga IL-4→ synteza przeciwciał klasy E (IgE)

• Przewaga IL-5→ synteza przeciwciał klasy A (IgA)

111. rola przeciwciał w mechanizmach obronnych:

• wiązanie patogenów i tworzenie kompleksów immunologicznych, (małe kompleksy usuwane są w nerkach i wątrobie, duże eliminowane przez kom żerne, natomiast średnie są patologiczne)

• wiązanie (neutralizacja) egzotoksyn,

• wiązanie struktur powierzchniowych patogenów warunkujących ich przyleganie do kom gospodarza,

• ułatwianie fagocytozy (immunofagocytoza),

• aktywacja dopełniacza drogą klasyczną,

• udział w reakcji ADCC,

112. rola odpowiedzi humoralnej w mechanizmach obronnych:

odgrywa kluczową rolę w odpowiedzi przeciwbakteryjnej, przeciwwirusowej, przeciwnowotworowej, a także jest istotna w odporności przeciwgrzybicznej i odpowiedzi skierowanej przeciwko pasożytom,

113. przebieg aktywacji spoczynkowych limfocytów Tc

• I sygnał- rozpoznanie antygenu prezentowanego w kontekście MHC 1,

• II sygnał-aktywacja przez zaktywowany limfocyt Th1 (IL-2) oraz cytokiny syntetyzowane i wydzielane przez APC (kom dendrytyczne, mieloidalne lub makrofagi- w tej reakcji oczywiście),

114. rola limfocytów Th1 w dojrzewaniu limfocytów CTL

Th1 po aktywacji wydzielają IL-2, która aktywuje limfocyty Tc→ proliferacja i aktywacja→ zaktywowany Tc= CTL

115. cechy limfocytów CTL

• w ich ziarnistościach perforyny i granzymy,

• rozpoznaje „wroga” bez aktywacji i współpracy z limfocytem Th1,

116. rola odpowiedzi komórkowej z udziałem limfocytów Tc w mechanizmach obronnych- zabicie:

• kom z wirusem,

• kom z bakterią,

• kom nowotworowych,

117. przebieg odpowiedzi komórkowej późnej:

(prowadzi do patologii)

• przebiega z udziałem APC (makrofag, kom dendrytyczna- głownie kom Langerhansa) i limfocytów Th1,

• kom efektorową jest makrofag,

• fagocytoza, zabijanie wewnątrzkomórkowe, cytokiny,

118. rola limfocytów Th w odpowiedzi nabytej:

• uczestniczą w aktywacji limfocytów B w przebiegu odpowiedzi humoralnej (Th2)

• biorą udział w aktywacji Tc i powstaniu limfocytów CLT (Th1)

• biorą udział w rozwoju odpowiedzi kom późnej i powstaniu aktywowanych („gniewnych”) makrofagów (Th1)

119. rola makrofagów w obronie wrodzonej i nabytej:

• fagocytoza i zabijanie wewnątrzkomórkowe,

• prezentacja antygenów w kontekście MHC I i MHC II,

• centralna rola w odpowiedzi komórkowej typu późnego,

120. immunomodulacja i jej rodzaje

• immunostymulacja:

• prewencja i leczenie chorób zakaźnych (szczepienia),

• leczenie chorób nowotworowych,

• leczenie niedoborów odporności,

• immunosupresja:

• przeszczepy,

• leczenie chorób autoimmunologicznych,

121. cele szczepienia:

• wytworzenie indywidualnej odporności wobec określonego drobnoustroju,

• wyeliminowanie drobnoustroju ze środowiska w którym żyje człowiek,

122. ochronny efekt szczepień:

• wywołanie fizjologicznej odpowiedzi immunologicznej z wytworzeniem:

• odporności humoralnej,

• odporności komórkowej,

• komórek pamięci (B i T)!

123. odpowiedź immunologiczna pierwotna i wtórna:

• pierwotna:

• pierwszy kontakt z antygenem,

• wytwarzanie przeciwciał, limfocytów CLT i kom pamięci (B i T)

• zabicie bakterii z udziałem przeciwciał, efekt limfocytów Tc wobec kom zakażonych przez patogeny,

• wtórna:

• większa liczebność limfocytów Tc,

• szybszy wzrost stężenia przeciwciał,

• większe stężenie przeciwciał,

• więcej przeciwciał klasy IgG, Iga, mniej IgM,

124. definicja szczepionki:

preparat pochodzenia biologicznego zawierający substancje zdolne do indukcji określonych procesów immunologicznych, które warunkują powstanie trwałej odporności bez wywoływania działań toksycznych,

125. atenuacja i inaktywacja patogenów:

• atenuacja- proces pozbawiania właściwości chorobotwórczych patogenu,

• inaktywacja- zabicie patogenu,

126. adiuwant:

substancja o właściwościach nieswoistego modulatora,

• sole glinu i wapnia,

• toksoid czyli nieaktywna forma toksyny (anatoksyna)

127. anatoksyna (toksoid):

nieaktywna forma toksyny

128. rodzaje szczepionek:

• swoiste- stymulują trwałą odpowiedź immunologiczną przeciw określonemu patogenowi,

• nieswoiste- stymulujące niespecyficzną odporność w nawracających lub przewlekłych zakażeniach o różnej etiologii (np. autoszczepionki)

129. podział szczepionek swoistych:

• ze względu na ilość gatunków lub typów antygenów:

• monowalentne (jednoważne)

• poliwalentne (wieloważne)- kilka typów tego samego gatunku patogenu, np. grypa

• skojarzone- kilka gatunków patogenu np. DIPERTE→błonnica, krztusiec, tężec,

• ze względu na technologię pozyskiwania antygenów:

• zawierające żywe, atenuowane drobnoustroje (gruźlica, różyczka, odra),

• zawierające martwe drobnoustroje (dur brzuszny, krztusiec, wścieklizna),

• zawierające oczyszczone produkty drobnoustrojów (błonnica, tężec),

• zawierające produkty rekombinowanego DNA,

130. szczepionki zawierające żywe atenuowane drobnoustroje:

• przejściowe namnażanie się żywych drobnoustrojów,

• zwiększona dawka i wydłużony czas obecności antygenów,

• szeroki zakres odpowiedzi komórkowej i humoralnej,

• zwykle wystarcza pojedyńcza dawka,

• możliwość powrotu drobnoustrojów do formy w pełni zjadliwej

131. szczepionki zawierające inaktywowane (martwe) drobnoustroje lub ich produkty:

• mniejsza immunogenność (zdolność do wywołania swoistej odpowiedzi immunologicznej),,

• zwykle większ liczba dawek,

• bezpieczniejsza,

132. przeciwwskazania do szczepień:

• stan obniżonej odporności,

• leczenie immunosupresyjne po przeszczepie,

• defekty immunologiczne,

133. preparaty immunoglobulinowe:

gotowe przeciwciała, zwykle klasy IgG, podawane dożylnie, domięśniowo,

134. antytoksyna

preparat immunoglobulin skierowanych przeciwko danej toksynie,

np. antytoksyna błonicza, tężcowa, otulinowa, jadu węża,

135. probiotyki; definicja, działanie:

• żywe organizmy, które mogą wywierać korzystny wpływ na organizm poprzez poprawę równowagi mikroflory jelitowej np. L. acidophilus, L.casei, Bifidobacterium (bifidum)

• działanie:

• konkurowanie z bakteriami patogennymi o receptory na komórkach nabłonkowych,

• wytwarzanie związków o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowym,

• współzawodniczenie z innymi mikroorganizmami o składniki odżywcze,

• zakwaszenie treści jelitowej, przez co hamowany jest wzrost niektórych bakterii chorobotwórczych,

• wzmacnianie mechanizmów odporności w obrębie błon śluzowych,

136. BCG (atenuowany szczep prątka bydlęcego gruźlicy) jako immunostymulator; krótka charakterystyka, zastosowanie:

• Działanie- aktywacja monocytów i makrofagów,

• Zastosowanie- terapia raka pęcherza moczowego,

137. Broncho-vaxom, I.R.S. 19, Ribomunyl jako immunostymulatory; krótka charakterystyka, zastosowanie

• Lizaty bakteryjne (m.in. Streptococcus pneumoniae, pyogens…)

• Działanie- pobudzenie odpowiedzi nieswoistej,

• Zastosowanie- przewlekłe zakżenia górnych i dolnych dróg oddechowych,

138. Echinacea jako immunostymulator; krótka charakterystyka, zastosowanie:

• Wyciąg z jeżówki,

• Pobudzenie makrofagów,

• Zastosowanie: profilaktyka i terapia wspomagana infekcji górnych dróg oddechowych,

139. hormony grasicy jako immunostymulatory; krótka charakterystyka, zastosowanie:

• peptydy grasice,

• dojrzewanie limfocytów T,

• zastosowanie w przewlekłym WZW B, niedoborach odporności,

140. glikokortykosteroidy (GS) jako immunosupresory; krótka charakterystyka, zastosowanie:

• związki przeciwzapalne syntetyzowane przez kore nadnerczy,

• działanie: upośledzenie prezentacji APC, hamowanie aktywności fagocytarnej i bakteriobójczej makrofagów,

• zastosowanie: choroby autoimmunizacyjne, zapobieganie odrzucaniu przeszczepów,

141. cyklosporyna (CsA) jako immunosupresor; krótka charakterystyka, zastosowanie:

• antybiotyk,

• działanie- hamuje proliferacje limfocytów T, pośrednio hamuje wytwarzanie przeciwciał i aktywacje makrofagów,

• zastosowanie- odrzucanie przeszczepów,

142. przeciwciała blokujące struktury powierzchniowe komórek jako immunosupresory; krótka charakterystyka, zastosowanie:

• anty-CD3, anty-CD4, anty-CD18,

• działanie- blokowanie struktur powierzchniowych komórek immunologicznych, co uniemożliwia ich wzajemne interakcje,

• zastosowanie: leczenie ostrego odrzucanie przeszczepu,

25

---