Hydrologia Egzamin Sciaga, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska


Hydrologia: jest nauką przy-czą, obejmuje wodę pow-wą, podziemną, atm-czną i gł przedm badań hydrologicznych jest krążenie wody w przyr, z uwzględnieniem jej właściwości fiz i chem-ych. Z greckiego hydr-woda, grafein-pisać. Dola granica hydrosfery sięga od ok 10km p.p.t., tj. do granicy między strefą mezo i kata. Jest to więc przypowierzchniowa warstwa Ziemi nazywana z greckiego strefą epi. Epigeosfera (atmosfera, hydrosfera, litosfera, pedosfera, biosfera). Wyst wszystkie rodzaje wód podziemnych.

Zasoby wodne hydrosfery są stałe: a ich wielkość szacuje się na 1,4 mld km3: a) woda mórz i oceanów to około 96,5% wszyst zasobów wody; b) wody na pow lądów (w lodowcach, w jeziorach, w bagnach, w rzekach): 2,3% wszyst zasobów hydrosfery ziemskiej; c) wody podziemne: 1,7% wszyst zasobów hydrosfery ziemskiej; d) para wodna: ok. 0,001% zasobów hydrosfery; e) woda glebowa: ok. 0,001%.

Krążenie wody w przyr: zjawisko ciągłego przemieszczania się wody między: atmosferą, hydrosferą i litosferą. Ruch ten wywołany jest dzięki energii cieplnej słońca oraz sile ciężkości. Krążenie wody w przyr odbywa się w cyklu zamkniętym czyli w tzw. cyklu hydrologicznym.

Wyróżniamy 2 rodzaje obiegu wody: a) zamknięty cykl krążenia wody między oceanami, atm i kontynentem nosi nazwę dużego obiegu wody; b) krążenie wody pomiędzy atm a kontynentem lub atmosferą i oceanem nazywamy małym obiegiem wody.

Rodzaje obiegu wody: A) Faza atmosferyczna: obejmuje: parowanie wody, przenoszenie pary wodnej w atm, kondensacja (skroplenie) pary wodnej. B) Faza kontynentalna (lądowa): a) opad atm; b) odpływ powierzchniowy; c) wsiąkanie (infiltracja); d) odpływ podziemny ; e) retencję (magazynowanie wody).

Rok hydrologiczny: pierwsze 10 mies 2006r, 2 ostatnie miesiące 2005r.

Bilans wodny globu ziemskiego: równowaga między opadem atm (P) a parowaniem (E); P = E; P: całkowity opad atm ; E: całkowite parowanie z powierzchni.

Bilans wodny lądowej fazy cyklu hydrologicznego: Pk - Ek - Hk = ΔRk; o nazwie prostej: (JB): Pk = Ek + Hk plus/minus ΔRk: Pk: opad atm całkowity na obszar lądów; Ek: całkowite parowanie z pow lądów; Hk: całkowity odpływ z lądów do wszechoceanów; ΔRk: zmiany retencji, magazynowanie wody na lądach.

Bilans wodny oceanicznej fazy cyklu hydrologicznego: Po - Eo + Hk = ΔRo [Po + Hk = Eo plus/minus ΔRo]: Po: całkowity opad atm na pow oceanu; Eo: parowanie z pow oceanu; Hk: całkowity dopływ wód z kontynentów; ΔRo: zmiany retencji w oceanie.

Okres wymiany wody w różnych częściach hydrosfery jest różny np. wynosi on teoretycznie: a) woda w hydrosferze jako całości wymienia sie przeciętnie co 2800 lat; b) woda w oceanie światowym (wymianie: E-P) - ok. 3000 lat; c) wody podziemne światowe (wymianie: E-P) - ok 5000 lat. Rzeki: wymiana całkowita: ok 12-25 dni; Jeziora: wymiana całkowita ok 3 lat (zależy od wielu czynników); lodowce: wymiana całkowita ok 8000 lat; woda atm: wymiana co 8 dni.

Cechy wody: a) jest duża pojemność cieplna wody, b) jest potrzebna org żywym, c) jest jednym z najlepszych rozpuszczalników ciał stałych, d) cząsteczka wody ma charak polarny / biegunowy.

Geneza/pochodzenie wód podziemnych:

a) wody infiltracyjne: wiążą się z infiltracją, z przesiąkaniem wód atm, głęb przesiąkania zależy: od il opadów, od rzeźby terenu, rodzaju skały (od litologii), pokrycie terenu;

b) wody kondensacyjne: skraplanie: są to wody które powstają z kondensacji pary wodnej w gruncie;

c) wody juwenilne: dziewicze: które pojawiają się po raz pierwszy. Powst w ostatnim etapie krzepnięcia magmy;

d) wody reliktowe: wody szczątkowe, występują na dużych głęb pod pow terenu m p.p.t. Na ogół pochodzą z dawnych epok geologicznych. Są to wody silnie zmineralizowane;

e) wody metamorficzne: powst w czasie przeobrażenia termicznego czyli metamorfoza.

Rodzaj wód podziemnych: są 2 strefy:

a) strefa aeracji (strefa napowietrzenia): znajduje się powietrze w przestforkach ziarnistych gruntu;

b) strefa saturacji (nasycenia wody): znajduje się woda w przestforkach.

Mineralizacja ogólna: ilość rozpuszczonych ciał mineralnych w wodzie (w litrze wody): a) do 1g / dm3 - woda słodka czyli zwykła; b) powyżej 1g / dm3 - woda mineralna.

Po stronie anionów: HCO3: wodorowęglan; SO42 - siarczanowy; Cl - chloru.

Po stronie kationu: Ca2+ - wapnia; Mg2+ - magnezu; Na + - sodu. Daje to nam 49 kombinacji.

Woda złożona: HCO3 - Ca - Mg.

Woda prosta: HCO3 - Ca.

Węglan wapnia: powszechny wyst związek . Gł składnikiem powszechnie wyst w śr jest węglan wapnia, wody, dwutlenek węgla.

CaCO3 + H2O + CO2 = Ca (HCO3)2 : kwaśny węglan wapnia lub wodorowęglan wapnia lub dwuwęglan wapnia.

Dysocjacja elektrolityczna: Ca (HCO3)2 = Ca2+ + 2HCO3 - ; SO4 - HCO3 - Ce - Mg.

Strefa aeracji: jakie typy wody: 1) para wodna: w przestforkach między ziarnistych, może się przemieszczać w powietrzem; 2) woda związana chemicznie: tzw. woda krystalizacyjna; 3) woda związana fizycznie (jest związana siłami do gruntu): wyróżniamy 2 podgrupy: a) higroskopowa; b) błonkowata; 4) woda kapilarna: typ między wodą wolną, woda, która znajduje się w jakiś kapilarach. Im drobniejsze ziarno tym mniejsze kapilary: h = 2a/r: a: stała włoskowatości; r: promień kapilary; h: wysokość; 5) woda wolna: grawitacyjna.

Epigeosfera: atmosfera, hydrosfera, litosfera, pedosfera, biosfera. W tej strefie znajdują się wszyst rodzaje wód płynących.

Strefy wody: 1) 1 strefa: zasilania; 2) 2 strefa: strefa spływu podziemnego; 3) 3 strefa: strefa drenażu, a) piaski fluwoglacjalne, b) piaski rzeczne, c) gliny zwałowe, d) źródło , e) zwierciadło wody podziemnej.

Zwierciadło swobodne: woda nie jest pod ciśnieniem.

Zwierciadło napięte: woda jest pod ciśnieniem.

Wody subartezyjskie: pod wys ciśn, ponieważ gdy wykopujemy studnie, woda wypływa pod ciśn.

Studnia subartezyjska: nie wypływa na powierzchnie.

Studnia artezyjska: woda wypływa na powierzchnie.

Słup artezyjski: woda dochodzi do hipotetycznej linii ciśnień.

Wody potamiczne: def: są to wody podziemne poziomów wodonośnych drenowanych przez wody powierzchniowe i mające z nimi kontakt hydrauliczny (strefy wzajemnej wymiany wód).

Wody apotamiczne: są to wody podziemne które nie mają kontaktu hydraulicznego z wodami powierzchniowymi tzn. ani ich nie zasilają ani nie są przez nie zasilane.

Wody przypowierzchniowe: wody podskórne, zaskórne (wody hypodermiczne) wyst na niewielkiej głęb pod pow terenu. Są to wody które podlegają zanieczyszczeniu. Jak jest gorąco intensywnie parują;

Wody gruntowe: tzw. freatyczne, od pow terenu są oddzielone sferą aeracji. Wody są zasilane przez wody atm, przez wody opadowe a także wody powierzchniowe. Zwierciadło wód gruntowych ulega wahaniom w ciągu roku. Zwierciadło współkształtne do rzeźby terenu. Nad zwierciadłem wody nie ma warstw nieprzepuszczalnych. Często występują w utworach czwartorzędowych.;

Wody wgłębne: są to wody podziemne wystę w warstwach wodonośnych przykryte skałami trudno przepuszczalnymi. Są zasilane drogą infiltracji na wychodniach warstw wodonośnych. Przez okna hydrologiczne (nieszczelności): mogą również być przez to zasilane. Wyst wody naporowe (subartezyjskich, artezyjskich).

Wody głębinowe: są to wody wyst głęboko pod pow terenu. Są całkowicie odizolowane kompleksami utworu nieprzepuszczalnych. Są to wody reliktowe: pochodzące z danych epok geologicznych. Nie biorą udziału w obiegu, w krążeniu cyklu hydrologicznym. Są one nieodnawialne. Na ogół są w bezruchu, są wodami silnie zmineralizowanymi. Są to wody termalne o większej temp.

Wody głębinowe reliktowe: im głębiej pod pow tym cieplej: HCO3 - Ca. Są to na ogół wody typu hydrologicznego. Są to wody zasolone, silnie zmineralizowane (reliktowe wody); Cl - Na, Cl - Ca, Cl - Na-Ca.

Wody podziemne typu warstwowe (porowe): wypełniają pory skalne, tworząc warstwy wodonośne,

Wody szczelinowe: wyst w spękanych skałach osadowych ( w szczelinach) ilość wód zależna od szczelin, ilości, ten system ma na ogół charak zwierciadła swobodnego,

Wody krasowe: wyst w próżniach, kanałach, w kawernach, powst w wyniku ługowania skał węglanowych.

Wody powierzchniowe: obiekty hydrograficzne występują w: a) punktowych: jest źródło, wpływ wody na pow terenu czyli punktowy obieg hydrograficzny; b) linowych: ciek powierzchniowy (rzeka, strumień); c) obszarowych: obiekty obszarowe: z punktu widzenia hydrologii: lodowce, wietrzne śniegi, obszary zabagnione, bagna, zbiorniki wodne.

Źródło: def: samoczynny i skoncentrowany wpływ wody podziemnej na pow terenu wyst w miejscu przecięcia warstwy wodonośnej przez pow topograficzną.

Kryterium stanu napięcia zwierciadła wody podziemnej zasilającej źródło: Źródło spływowe: descenzyjne, grawitacyjne, zstępujące (woda pojawiająca się w źródle wypływa pod wpływem ciężkości), grawitacyjne.

Źródła podpływowe: ascenzyjne, wstępujące, artezyjskie, woda ze źródeł wypływa pod ciśnieniem hydrostatycznym, płynie od dołu ku górze.

Źródła lewarowe: intermitujące, syfonowe, woda wypływa okresowo z tzw. kanału lewarowego na zasadzie ssania.

Kryterium klasyfikacji źródeł: a) warstwowe: wypływają z utworów porowatych: są zasilane przez wody podziemne wyst w tych utworach; b) szczelinowe: woda wyprowadzana jest przez szczelinę (szczelina wyprowadza wodę na pow); c) uskokowe: wyprowadza wodę szczeliną uskokową; d) źródła krasowe: woda wyprowadzana z próżni, kanałów, np. w dolomitach.

Kryterium ze wzg na położenie źródła: a) zboczowe: na zboczach dolin; b) krawędziowe: np. klif: u podnóża klifu; c) tarasowe (terasowe): terasy rzeczne z pod niego wypływa woda; d) przykorytowe, przy korytach rzecznych; e) korytowe.

Kryterium charakteru litologicznego utworów: a) źródła skalne: skały lite; b) rumoszowe; c) źródła osuwiskowe (osuwisko).

Kryterium ze wzg na cechy fizykochemiczne wypływające wody: 1) temp wody, a) źródła zimne (temp niższa od średniej temp powietrza, b) źródła zwykłe, c) cieplice (większa niż 20oC) czyli termalne.

Kryterium: ogólna mineralizacja wody: a) do 1 g/dm3: wody słodkie; b) powyżej 1g/dm3: wody mineralne.

Kryterium hydrologiczne: trwałość wypływu: a) stałe (funkcjonują przez cały rok) , b) okresowe (tylko w wilgotniejszych okresach).

Gejzer: szczególny rodzaj źródła. Źródło o niekoniecznym stałym wypływie, ma nieregulowany wypływ. Gejzer: pustki skalne wypełnione wodą np. Islandia, Yellowstone, Kamczatka. W wodzie gorącej rozpuszcza się więcej zw mineralnych.

Źródła gazujące: czyli pieniawy: wyprowadzona jest woda silnie zgazowana, tym gazem który najczęściej wyst jest CO2: jest to pochodzenie juwenilne (po raz 1 został uwolniony), rzadziej w wodzie wyst metan CH4: który jest również obecny.

Wody gazujące: pieniawy: jeśli jest dużo CO2 to są to szczawy.

Źródła soffione: typowe źródła gazujące, wyziewy pary wodnej, dwutlenek węgla, siarkowodór.

Źródła nieskoncentrowane wypływ wody: młaka: mają nieskoncentrowany wypływ wody, powierzchniowe, rozlane miejsce wypływu wody podziemnej, często są zabagnione, wyciek: nieskoncentrowany wypływ wody np. woda w górach wypływa na pow np. wykapy czarnej Wisełki..

Recypient: rzeka gł w stosunku do cieku np. Wisła, jest recypientem Pilicy.

Objętość przepływu: Q (m3/s) = F (m2) x V (m/s).

Bystrza: tam gdzie woda płynie szybciej, płynie bystrzej przy tej samej objętości wody zmniejszył się przekrój poprzeczny koryta rzecznego.

Rzeka: ciek naturalny powstały z połączenia potoków, strumieni lub wypływający z czoła lodowca, jeziora, źródła, np. wywierzyska, zasilany powierzchniowo i podziemnie wodą z opadów spadłych w jej dorzeczu, mający ukształtowane koryto i płynące po wpływem siły grawitacji w łożysku i dolinie wyżłobionych w wyniku działania jego siły erozyjnej.

Ploso: przy brzegu podcinanym (gdzie wyst erozja boczna) tworzy się zagłębienie.

Odsypisko: po przeciwległej stronie od ploso, tworzy się odsypisko (akumulacja materiału z ploso).

Przemiał (bród): przepłycenie w rzece.

Typy rzek: a) rzeka w biegu krętym: wyst bystrza, plosa, łachy przybrzeżne; b) rzeka meandrująca: jeden brzeg etalowany, na drugim tworzą się odsypiska roztokowe (warkoczowe): w obrębie koryta płynie kilka mniejszych, płytkich koryt (rozdzielają się, a potem łączą), tworzą się mielizny (formy wyst ponad wodę).; c) anastomozujące: koryta tej rzeki są równorzędne. Między korytami wyst wyspy.

Spadek podłużny cieku: I = Δh/l.

Średni spadek rzeki: I = Hźr - Hujś/l l: dł rzeki.

Delta: płaskie, rozgałęzione ujście do morza lub jeziora powst w wyniku akumulowania materiału transportowanego przez rzekę w jej dolnym biegu jeżeli działalność budująca rzeki na tym odcinku jest większa niż działalność niszcząca morza.

Estuarium: jest to rozszerzone, lejkowate ujście rzeki do morza lub oceanu powstałe w skutek erozyjnego działania pływów morskich.

Pływy: przypływy i odpływy: Fala przypływu jest wtłaczana w ujście rzeki rozszerzając je, a prąd odpływu wynosi materiał erodowany.

Rozwinięcie rzeki: stos dł rzeki do odcinka łączącego źródła rzeki z jej ujściem: R = 1/AB.

Krętość rzeki: stos dł rzeki do dł jej doliny: K = lrz/ld.

Kanał otwarty: sztuczna arteria wodna, zwykle o trapezowatym przekroju poprzecznym, o ubezpieczonych skarpach, zaopatrzoną w różne urządzenia hydrotechniczne.

Kanał melioracyjny: proces nawadniania i odwadniania od których odchodzą kanały boczne (rowy melioracyjne).

Kanał żeglugowy: śródlądowy: szer 100m, głęb 6m.

Podział rzek: a) stałe (stale płynące, pernamentnie), płyną cały rok, opad jest większy od parowania (zasilanie powierzchowne i podziemne); b) sporadycznie wysychające: są podobne do stale płynących, ale zanikają w czasie długotrwałej suszy (dzieje się tak, gdy zwierciadło wody podziemnej jest poniżej koryta, brak wody podziemnej); c) rzeki okresowe (periodyczne) prowadzą wodę w porze wilgotnej. Wyst tam gdzie mamy porę suchą i wilgotną; d) rzeki epizodyczne (sporadycznie i nie regularnie prowadzące wodę przez krótki czas).

Kryterium rzek: a) rzeka mała: dł w granicach 100-200km, a pow dorzecza od 1 tys. do 10 tys km2; b) rzeka średnia: mają dł w granicach 200-500 km, pow dorzecza od 10 tys do 100 tys km2; c) rzeka duża: dł od 500-2500 km, pow dorzecza od 0,1 do 1 mln km2; d) rzeka wielka: dł: powyżej 2500 km, pow dorzecza powyżej 1 mln km2.

Charakterystyka rzeki autochtonicznej: płynie w obrębie jednej strefy klimatycznej i jest zasilana w całym swoim biegu, np. rzeki europejskie: Wisła, Odra, Ren, Dunaj.

Charakterystyka rzeki olochtonicznej: rzeki tranzytowe, zasilane są w wodę w górnych odcinkach biegu i po wypłynięciu ze strefy zasilania, przemieszczają się do strefy klimatycznej, gdzie wyst niedostatki wody zasilającej np. Nil, Syrdaria, Wołga.

Kształty systemu rzecznego: a) układ sieci rzecznej równoległy; b) układ sieci rzecznej drzewiasty (dendryczny); c) układ sieci rzecznej kratowy; d) układ sieci rzecznej widlasty; e) układ sieci rzecznej pierzasty.

Sieć rzeczna może być: a) symetryczna, np. Wisła; b) asymetryczna np. Odra.

Obszarowe obiekty hydrograficzne: a) zbiornik naturalny (jeziora) i sztuczny (są obszarowe); b) zabagnione obszary; c) lodowce (wieczne śniegi); c) wieczne śniegi; e) sztuczne: basen, staw, wyrobisko, są to zbiorniki wielofunkcyjne.

Jezioro: naturalny zbiornik śródlądowy stanowiący wypełnione wodą zagłębienie terenu o brzegach ukształtowanych pod wpływem działania falowania i prądów wodnych charakteryzujący się stosunkowo powolną wymianą wody: a) bezodpływowe: ma dopływy, ale brakuje odpływów; b) odpływowe: il wody doprowadzającej jest mniejsza od odpływów; c) przepływowe: il wody dopływającej jest równoważna z wodami odpływającymi.

Intensywność wymiany wody w jeziorze: (I) char-uje iloraz objętości wody wypływającej z jeziora w ciągu roku (Hw) i pojemności misy jeziornej (Vj): I = Hw/Vj. Im większa jest wartość (I) tym szybsza jest wymiana w jeziorze. Jeżeli wartość (I) jest poniżej jedności - ustrój pasywny; Jeżeli wartość (I)jest od 1 do 5 - ustrój przeciętny; Jeżeli wartość (I) jest od 5 do 10 - ustrój aktywny; Jeżeli wartość (I) jest powyżej 10 - ustrój bardzo aktywny.

Klasyfikacja z punktu wypełnienia wody jeziora: a) stałe; b) okresowe; c) epizodyczne (wypełnione wodą po opadach).

Obiekty/zbiorniki sztuczne: a) zbiornik powodziowy: żeby złagodzić skutki wód wezbraniowych (prawdziwych); b) zbiornik żeglugowy: np. Odra, powstaje na rzecze gdzie istnieje transport towarowy; c) zbiornik energetyczny: wykorzystanie tego zbiornika do urządzeń elektrowni (elektrownie szczytowo-popowe: tam buduje się dwa zbiorniki dolny i górny); d) zbiornik typu komunalnego: zapotrzebowanie na wodę na potrzeby mieszkańców np. zbiornik Sulejowski na Pilicy, 1) zbiornik przemysłowy, 2) rolniczy; f) zbiornik przeciw rumoszowy; g) zbiorniki suche: wspomagają zbiorniki przeciw powodziowe.

Hydrologia: jest nauką przy-czą, obejmuje wodę pow-wą, podziemną, atm-czną i gł przedm badań hydrologicznych jest krążenie wody w przyr, z uwzględnieniem jej właściwości fiz i chem-ych. Z greckiego hydr-woda, grafein-pisać. Dola granica hydrosfery sięga od ok 10km p.p.t., tj. do granicy między strefą mezo i kata. Jest to więc przypowierzchniowa warstwa Ziemi nazywana z greckiego strefą epi. Epigeosfera (atmosfera, hydrosfera, litosfera, pedosfera, biosfera). Wyst wszystkie rodzaje wód podziemnych.

Zasoby wodne hydrosfery są stałe: a ich wielkość szacuje się na 1,4 mld km3: a) woda mórz i oceanów to około 96,5% wszyst zasobów wody; b) wody na pow lądów (w lodowcach, w jeziorach, w bagnach, w rzekach): 2,3% wszyst zasobów hydrosfery ziemskiej; c) wody podziemne: 1,7% wszyst zasobów hydrosfery ziemskiej; d) para wodna: ok. 0,001% zasobów hydrosfery; e) woda glebowa: ok. 0,001%.

Krążenie wody w przyr: zjawisko ciągłego przemieszczania się wody między: atmosferą, hydrosferą i litosferą. Ruch ten wywołany jest dzięki energii cieplnej słońca oraz sile ciężkości. Krążenie wody w przyr odbywa się w cyklu zamkniętym czyli w tzw. cyklu hydrologicznym.

Wyróżniamy 2 rodzaje obiegu wody: a) zamknięty cykl krążenia wody między oceanami, atm i kontynentem nosi nazwę dużego obiegu wody; b) krążenie wody pomiędzy atm a kontynentem lub atmosferą i oceanem nazywamy małym obiegiem wody.

Rodzaje obiegu wody: A) Faza atmosferyczna: obejmuje: parowanie wody, przenoszenie pary wodnej w atm, kondensacja (skroplenie) pary wodnej. B) Faza kontynentalna (lądowa): a) opad atm; b) odpływ powierzchniowy; c) wsiąkanie (infiltracja); d) odpływ podziemny ; e) retencję (magazynowanie wody).

Rok hydrologiczny: pierwsze 10 mies 2006r, 2 ostatnie miesiące 2005r.

Bilans wodny globu ziemskiego: równowaga między opadem atm (P) a parowaniem (E); P = E; P: całkowity opad atm ; E: całkowite parowanie z powierzchni.

Bilans wodny lądowej fazy cyklu hydrologicznego: Pk - Ek - Hk = ΔRk; o nazwie prostej: (JB): Pk = Ek + Hk plus/minus ΔRk: Pk: opad atm całkowity na obszar lądów; Ek: całkowite parowanie z pow lądów; Hk: całkowity odpływ z lądów do wszechoceanów; ΔRk: zmiany retencji, magazynowanie wody na lądach.

Bilans wodny oceanicznej fazy cyklu hydrologicznego: Po - Eo + Hk = ΔRo [Po + Hk = Eo plus/minus ΔRo]: Po: całkowity opad atm na pow oceanu; Eo: parowanie z pow oceanu; Hk: całkowity dopływ wód z kontynentów; ΔRo: zmiany retencji w oceanie.

Okres wymiany wody w różnych częściach hydrosfery jest różny np. wynosi on teoretycznie: a) woda w hydrosferze jako całości wymienia sie przeciętnie co 2800 lat; b) woda w oceanie światowym (wymianie: E-P) - ok. 3000 lat; c) wody podziemne światowe (wymianie: E-P) - ok 5000 lat. Rzeki: wymiana całkowita: ok 12-25 dni; Jeziora: wymiana całkowita ok 3 lat (zależy od wielu czynników); lodowce: wymiana całkowita ok 8000 lat; woda atm: wymiana co 8 dni.

Cechy wody: a) jest duża pojemność cieplna wody, b) jest potrzebna org żywym, c) jest jednym z najlepszych rozpuszczalników ciał stałych, d) cząsteczka wody ma charak polarny / biegunowy.

Geneza/pochodzenie wód podziemnych:

a) wody infiltracyjne: wiążą się z infiltracją, z przesiąkaniem wód atm, głęb przesiąkania zależy: od il opadów, od rzeźby terenu, rodzaju skały (od litologii), pokrycie terenu;

b) wody kondensacyjne: skraplanie: są to wody które powstają z kondensacji pary wodnej w gruncie;

c) wody juwenilne: dziewicze: które pojawiają się po raz pierwszy. Powst w ostatnim etapie krzepnięcia magmy;

d) wody reliktowe: wody szczątkowe, występują na dużych głęb pod pow terenu m p.p.t. Na ogół pochodzą z dawnych epok geologicznych. Są to wody silnie zmineralizowane;

e) wody metamorficzne: powst w czasie przeobrażenia termicznego czyli metamorfoza.

Rodzaj wód podziemnych: są 2 strefy:

a) strefa aeracji (strefa napowietrzenia): znajduje się powietrze w przestforkach ziarnistych gruntu;

b) strefa saturacji (nasycenia wody): znajduje się woda w przestforkach.

Mineralizacja ogólna: ilość rozpuszczonych ciał mineralnych w wodzie (w litrze wody): a) do 1g / dm3 - woda słodka czyli zwykła; b) powyżej 1g / dm3 - woda mineralna.

Po stronie anionów: HCO3: wodorowęglan; SO42 - siarczanowy; Cl - chloru.

Po stronie kationu: Ca2+ - wapnia; Mg2+ - magnezu; Na + - sodu. Daje to nam 49 kombinacji.

Woda złożona: HCO3 - Ca - Mg.

Woda prosta: HCO3 - Ca.

Węglan wapnia: powszechny wyst związek . Gł składnikiem powszechnie wyst w śr jest węglan wapnia, wody, dwutlenek węgla.

CaCO3 + H2O + CO2 = Ca (HCO3)2 : kwaśny węglan wapnia lub wodorowęglan wapnia lub dwuwęglan wapnia.

Dysocjacja elektrolityczna: Ca (HCO3)2 = Ca2+ + 2HCO3 - ; SO4 - HCO3 - Ce - Mg.

Strefa aeracji: jakie typy wody: 1) para wodna: w przestforkach między ziarnistych, może się przemieszczać w powietrzem; 2) woda związana chemicznie: tzw. woda krystalizacyjna; 3) woda związana fizycznie (jest związana siłami do gruntu): wyróżniamy 2 podgrupy: a) higroskopowa; b) błonkowata; 4) woda kapilarna: typ między wodą wolną, woda, która znajduje się w jakiś kapilarach. Im drobniejsze ziarno tym mniejsze kapilary: h = 2a/r: a: stała włoskowatości; r: promień kapilary; h: wysokość; 5) woda wolna: grawitacyjna.

Epigeosfera: atmosfera, hydrosfera, litosfera, pedosfera, biosfera. W tej strefie znajdują się wszyst rodzaje wód płynących.

Strefy wody: 1) 1 strefa: zasilania; 2) 2 strefa: strefa spływu podziemnego; 3) 3 strefa: strefa drenażu, a) piaski fluwoglacjalne, b) piaski rzeczne, c) gliny zwałowe, d) źródło , e) zwierciadło wody podziemnej.

Zwierciadło swobodne: woda nie jest pod ciśnieniem.

Zwierciadło napięte: woda jest pod ciśnieniem.

Wody subartezyjskie: pod wys ciśn, ponieważ gdy wykopujemy studnie, woda wypływa pod ciśn.

Studnia subartezyjska: nie wypływa na powierzchnie.

Studnia artezyjska: woda wypływa na powierzchnie.

Słup artezyjski: woda dochodzi do hipotetycznej linii ciśnień.

Wody potamiczne: def: są to wody podziemne poziomów wodonośnych drenowanych przez wody powierzchniowe i mające z nimi kontakt hydrauliczny (strefy wzajemnej wymiany wód).

Wody apotamiczne: są to wody podziemne które nie mają kontaktu hydraulicznego z wodami powierzchniowymi tzn. ani ich nie zasilają ani nie są przez nie zasilane.

Wody przypowierzchniowe: wody podskórne, zaskórne (wody hypodermiczne) wyst na niewielkiej głęb pod pow terenu. Są to wody które podlegają zanieczyszczeniu. Jak jest gorąco intensywnie parują;

Wody gruntowe: tzw. freatyczne, od pow terenu są oddzielone sferą aeracji. Wody są zasilane przez wody atm, przez wody opadowe a także wody powierzchniowe. Zwierciadło wód gruntowych ulega wahaniom w ciągu roku. Zwierciadło współkształtne do rzeźby terenu. Nad zwierciadłem wody nie ma warstw nieprzepuszczalnych. Często występują w utworach czwartorzędowych.;

Wody wgłębne: są to wody podziemne wystę w warstwach wodonośnych przykryte skałami trudno przepuszczalnymi. Są zasilane drogą infiltracji na wychodniach warstw wodonośnych. Przez okna hydrologiczne (nieszczelności): mogą również być przez to zasilane. Wyst wody naporowe (subartezyjskich, artezyjskich).

Wody głębinowe: są to wody wyst głęboko pod pow terenu. Są całkowicie odizolowane kompleksami utworu nieprzepuszczalnych. Są to wody reliktowe: pochodzące z danych epok geologicznych. Nie biorą udziału w obiegu, w krążeniu cyklu hydrologicznym. Są one nieodnawialne. Na ogół są w bezruchu, są wodami silnie zmineralizowanymi. Są to wody termalne o większej temp.

Wody głębinowe reliktowe: im głębiej pod pow tym cieplej: HCO3 - Ca. Są to na ogół wody typu hydrologicznego. Są to wody zasolone, silnie zmineralizowane (reliktowe wody); Cl - Na, Cl - Ca, Cl - Na-Ca.

Wody podziemne typu warstwowe (porowe): wypełniają pory skalne, tworząc warstwy wodonośne,

Wody szczelinowe: wyst w spękanych skałach osadowych ( w szczelinach) ilość wód zależna od szczelin, ilości, ten system ma na ogół charak zwierciadła swobodnego,

Wody krasowe: wyst w próżniach, kanałach, w kawernach, powst w wyniku ługowania skał węglanowych.

Wody powierzchniowe: obiekty hydrograficzne występują w: a) punktowych: jest źródło, wpływ wody na pow terenu czyli punktowy obieg hydrograficzny; b) linowych: ciek powierzchniowy (rzeka, strumień); c) obszarowych: obiekty obszarowe: z punktu widzenia hydrologii: lodowce, wietrzne śniegi, obszary zabagnione, bagna, zbiorniki wodne.

Źródło: def: samoczynny i skoncentrowany wpływ wody podziemnej na pow terenu wyst w miejscu przecięcia warstwy wodonośnej przez pow topograficzną.

Kryterium stanu napięcia zwierciadła wody podziemnej zasilającej źródło: Źródło spływowe: descenzyjne, grawitacyjne, zstępujące (woda pojawiająca się w źródle wypływa pod wpływem ciężkości), grawitacyjne.

Źródła podpływowe: ascenzyjne, wstępujące, artezyjskie, woda ze źródeł wypływa pod ciśnieniem hydrostatycznym, płynie od dołu ku górze.

Źródła lewarowe: intermitujące, syfonowe, woda wypływa okresowo z tzw. kanału lewarowego na zasadzie ssania.

Kryterium klasyfikacji źródeł: a) warstwowe: wypływają z utworów porowatych: są zasilane przez wody podziemne wyst w tych utworach; b) szczelinowe: woda wyprowadzana jest przez szczelinę (szczelina wyprowadza wodę na pow); c) uskokowe: wyprowadza wodę szczeliną uskokową; d) źródła krasowe: woda wyprowadzana z próżni, kanałów, np. w dolomitach.

Kryterium ze wzg na położenie źródła: a) zboczowe: na zboczach dolin; b) krawędziowe: np. klif: u podnóża klifu; c) tarasowe (terasowe): terasy rzeczne z pod niego wypływa woda; d) przykorytowe, przy korytach rzecznych; e) korytowe.

Kryterium charakteru litologicznego utworów: a) źródła skalne: skały lite; b) rumoszowe; c) źródła osuwiskowe (osuwisko).

Kryterium ze wzg na cechy fizykochemiczne wypływające wody: 1) temp wody, a) źródła zimne (temp niższa od średniej temp powietrza, b) źródła zwykłe, c) cieplice (większa niż 20oC) czyli termalne.

Kryterium: ogólna mineralizacja wody: a) do 1 g/dm3: wody słodkie; b) powyżej 1g/dm3: wody mineralne.

Kryterium hydrologiczne: trwałość wypływu: a) stałe (funkcjonują przez cały rok) , b) okresowe (tylko w wilgotniejszych okresach).

Gejzer: szczególny rodzaj źródła. Źródło o niekoniecznym stałym wypływie, ma nieregulowany wypływ. Gejzer: pustki skalne wypełnione wodą np. Islandia, Yellowstone, Kamczatka. W wodzie gorącej rozpuszcza się więcej zw mineralnych.

Źródła gazujące: czyli pieniawy: wyprowadzona jest woda silnie zgazowana, tym gazem który najczęściej wyst jest CO2: jest to pochodzenie juwenilne (po raz 1 został uwolniony), rzadziej w wodzie wyst metan CH4: który jest również obecny.

Wody gazujące: pieniawy: jeśli jest dużo CO2 to są to szczawy.

Źródła soffione: typowe źródła gazujące, wyziewy pary wodnej, dwutlenek węgla, siarkowodór.

Źródła nieskoncentrowane wypływ wody: młaka: mają nieskoncentrowany wypływ wody, powierzchniowe, rozlane miejsce wypływu wody podziemnej, często są zabagnione, wyciek: nieskoncentrowany wypływ wody np. woda w górach wypływa na pow np. wykapy czarnej Wisełki..

Recypient: rzeka gł w stosunku do cieku np. Wisła, jest recypientem Pilicy.

Objętość przepływu: Q (m3/s) = F (m2) x V (m/s).

Bystrza: tam gdzie woda płynie szybciej, płynie bystrzej przy tej samej objętości wody zmniejszył się przekrój poprzeczny koryta rzecznego.

Rzeka: ciek naturalny powstały z połączenia potoków, strumieni lub wypływający z czoła lodowca, jeziora, źródła, np. wywierzyska, zasilany powierzchniowo i podziemnie wodą z opadów spadłych w jej dorzeczu, mający ukształtowane koryto i płynące po wpływem siły grawitacji w łożysku i dolinie wyżłobionych w wyniku działania jego siły erozyjnej.

Ploso: przy brzegu podcinanym (gdzie wyst erozja boczna) tworzy się zagłębienie.

Odsypisko: po przeciwległej stronie od ploso, tworzy się odsypisko (akumulacja materiału z ploso).

Przemiał (bród): przepłycenie w rzece.

Typy rzek: a) rzeka w biegu krętym: wyst bystrza, plosa, łachy przybrzeżne; b) rzeka meandrująca: jeden brzeg etalowany, na drugim tworzą się odsypiska roztokowe (warkoczowe): w obrębie koryta płynie kilka mniejszych, płytkich koryt (rozdzielają się, a potem łączą), tworzą się mielizny (formy wyst ponad wodę).; c) anastomozujące: koryta tej rzeki są równorzędne. Między korytami wyst wyspy.

Spadek podłużny cieku: I = Δh/l.

Średni spadek rzeki: I = Hźr - Hujś/l l: dł rzeki.

Delta: płaskie, rozgałęzione ujście do morza lub jeziora powst w wyniku akumulowania materiału transportowanego przez rzekę w jej dolnym biegu jeżeli działalność budująca rzeki na tym odcinku jest większa niż działalność niszcząca morza.

Estuarium: jest to rozszerzone, lejkowate ujście rzeki do morza lub oceanu powstałe w skutek erozyjnego działania pływów morskich.

Pływy: przypływy i odpływy: Fala przypływu jest wtłaczana w ujście rzeki rozszerzając je, a prąd odpływu wynosi materiał erodowany.

Rozwinięcie rzeki: stos dł rzeki do odcinka łączącego źródła rzeki z jej ujściem: R = 1/AB.

Krętość rzeki: stos dł rzeki do dł jej doliny: K = lrz/ld.

Kanał otwarty: sztuczna arteria wodna, zwykle o trapezowatym przekroju poprzecznym, o ubezpieczonych skarpach, zaopatrzoną w różne urządzenia hydrotechniczne.

Kanał melioracyjny: proces nawadniania i odwadniania od których odchodzą kanały boczne (rowy melioracyjne).

Kanał żeglugowy: śródlądowy: szer 100m, głęb 6m.

Podział rzek: a) stałe (stale płynące, pernamentnie), płyną cały rok, opad jest większy od parowania (zasilanie powierzchowne i podziemne); b) sporadycznie wysychające: są podobne do stale płynących, ale zanikają w czasie długotrwałej suszy (dzieje się tak, gdy zwierciadło wody podziemnej jest poniżej koryta, brak wody podziemnej); c) rzeki okresowe (periodyczne) prowadzą wodę w porze wilgotnej. Wyst tam gdzie mamy porę suchą i wilgotną; d) rzeki epizodyczne (sporadycznie i nie regularnie prowadzące wodę przez krótki czas).

Kryterium rzek: a) rzeka mała: dł w granicach 100-200km, a pow dorzecza od 1 tys. do 10 tys km2; b) rzeka średnia: mają dł w granicach 200-500 km, pow dorzecza od 10 tys do 100 tys km2; c) rzeka duża: dł od 500-2500 km, pow dorzecza od 0,1 do 1 mln km2; d) rzeka wielka: dł: powyżej 2500 km, pow dorzecza powyżej 1 mln km2.

Charakterystyka rzeki autochtonicznej: płynie w obrębie jednej strefy klimatycznej i jest zasilana w całym swoim biegu, np. rzeki europejskie: Wisła, Odra, Ren, Dunaj.

Charakterystyka rzeki olochtonicznej: rzeki tranzytowe, zasilane są w wodę w górnych odcinkach biegu i po wypłynięciu ze strefy zasilania, przemieszczają się do strefy klimatycznej, gdzie wyst niedostatki wody zasilającej np. Nil, Syrdaria, Wołga.

Kształty systemu rzecznego: a) układ sieci rzecznej równoległy; b) układ sieci rzecznej drzewiasty (dendryczny); c) układ sieci rzecznej kratowy; d) układ sieci rzecznej widlasty; e) układ sieci rzecznej pierzasty.

Sieć rzeczna może być: a) symetryczna, np. Wisła; b) asymetryczna np. Odra.

Obszarowe obiekty hydrograficzne: a) zbiornik naturalny (jeziora) i sztuczny (są obszarowe); b) zabagnione obszary; c) lodowce (wieczne śniegi); c) wieczne śniegi; e) sztuczne: basen, staw, wyrobisko, są to zbiorniki wielofunkcyjne.

Jezioro: naturalny zbiornik śródlądowy stanowiący wypełnione wodą zagłębienie terenu o brzegach ukształtowanych pod wpływem działania falowania i prądów wodnych charakteryzujący się stosunkowo powolną wymianą wody: a) bezodpływowe: ma dopływy, ale brakuje odpływów; b) odpływowe: il wody doprowadzającej jest mniejsza od odpływów; c) przepływowe: il wody dopływającej jest równoważna z wodami odpływającymi.

Intensywność wymiany wody w jeziorze: (I) char-uje iloraz objętości wody wypływającej z jeziora w ciągu roku (Hw) i pojemności misy jeziornej (Vj): I = Hw/Vj. Im większa jest wartość (I) tym szybsza jest wymiana w jeziorze. Jeżeli wartość (I) jest poniżej jedności - ustrój pasywny; Jeżeli wartość (I)jest od 1 do 5 - ustrój przeciętny; Jeżeli wartość (I) jest od 5 do 10 - ustrój aktywny; Jeżeli wartość (I) jest powyżej 10 - ustrój bardzo aktywny.

Klasyfikacja z punktu wypełnienia wody jeziora: a) stałe; b) okresowe; c) epizodyczne (wypełnione wodą po opadach).

Obiekty/zbiorniki sztuczne: a) zbiornik powodziowy: żeby złagodzić skutki wód wezbraniowych (prawdziwych); b) zbiornik żeglugowy: np. Odra, powstaje na rzecze gdzie istnieje transport towarowy; c) zbiornik energetyczny: wykorzystanie tego zbiornika do urządzeń elektrowni (elektrownie szczytowo-popowe: tam buduje się dwa zbiorniki dolny i górny); d) zbiornik typu komunalnego: zapotrzebowanie na wodę na potrzeby mieszkańców np. zbiornik Sulejowski na Pilicy, 1) zbiornik przemysłowy, 2) rolniczy; f) zbiornik przeciw rumoszowy; g) zbiorniki suche: wspomagają zbiorniki przeciw powodziowe.

Region łódzki jest regionem ubogim w wodę, ponieważ leżymy na obszarze działu wodnego I rzędu: dział między dorzeczem Wisły i Odry. Ten dział wodny przebiega przez Łódź. Polska leży w zlewisku Bałtyku. Łódź leży na węźle hydrograficznym. Pomimo iż w Łodzi jest gęsta sieć rzeczna - to nie ma gospodarczego znaczenia. Na terenie Łodzi rzeki rozpływają się promieniście.

Przyczyny które spowodowały rozwój przemysłu: kapitał, przemysł, rynek zbytu (rynek rosyjski) wsch, rynek zach, baza ludzka. Łódź jest fenomenem w skali światowej. Rozwój przyczynił się do wycinania lasów, drzew w regionie łódzkim. Dawniej było b mało mieszk: w 1793r. - 191. Już w 1915 - 423035 - b duży wzrost na skalę światową. Nastąpiło znaczne skrócenie odcinków rzek.

Czynniki sprzyjające rozwój przemysłu: a) obszary o gęstej sieci rzecznej w postaci źródła; b) zasoby wód podziemnych (wody gruntowe).

Wody IV rzędowe: 1 poziom: górna część utworu - utwory kredy górnej: są reprezent przez utwory węglanowe: wapienie, margle, opoki: zawierają CaCO3. Cechą charakt jest to iż są one silnie uszczelnione (są liczne szczeliny) w których prowadzi się woda - są to utwory szczelinowe. Drugi poziom: utwory kredy dolnej: reprezentowana jest przez piaski i piaskowce dobrokredowe. Są b dobrym kolektorem wód podziemnych, czyli magazynują wody podziemne. W Tomaszowie: piasek bardzo czysty. Poziom dla potrzeb gł komunalnych. Najgłębiej eksploatowane wody z dolnej kredy (woda ma charak subartezyjski) są to wody naporowe, ciśnienia tej wody osiągają 90-95o atmosfer.

Skąd Łódź czerpie wodę: zbiornik sulejowski; Tomaszów mazowiecki (Pilica); IV rzędowe: górno kredowe, dolno kredowe.

Wody podziemne: Łódź należy do b bogato w zasoby wodne (ma jedne z największych zasobów wód podziemnych). Spadek zapotrz na wodę znacznie się obniżył od ok 1980r. ze wzg na przemysł gdyż nastąpił jego upadek, co skutkuje mniejszą il ścieków co powoduje korzystniejsze czynniki dla ochr śr.

Spadek zapotrz na wodę spowodowały: a) wodomierze; b) spłóczki nowoczesne; c) upadek przemysłu; d) pralki pobierające mniejszą il wody.

Zbiornik Sulejowski: parametry: poł w woj łódzkim pełni funkcje retencyjne, rekreacyjne i energetyczne. Tama ziemna w Smardzewicach na 138,9 km rzeki Pilicy utworzyła zbiornik wodny o nastę parametrach: a) pojemność całk przy max piętrzeniu - 75 mln m3; b) pojemność użytkowa w okresie letnim - 46,5 mln m3; c) śr głęb - 3,3 m.

Łódź ma jedną z najlepszych struktur hydrogeograficznych: Zasoby wód podziemnych kredy niecki łódzkiej (w promieniu 30 km od Łodzi) wynoszą: a) czwartorzęd: 262000 m 3; b) górna kreda: 317000 m 3; c) dolna kreda: 146000 tj. łącznie 725000 m 3.

GZWP: gł zbiornik wód podziemnych: a) ONO: obszary wymagające najwyższej ochr; b) OWO: obszary wymagające wys ochr.

Obszary egzoreiczne: zlewiska oceanów czyli dorzecza które rzeki i morza wpadają do oceanów;

Obszary bezodpływowe: bez odpływu powierzchniowego do mórz i oceanów.

Obszary areiczne: obszary pozbawione sieci rzecznej.

Obszary endoreiczne:obejmujące dorzecza których rzeka gł kończy swój bieg w obrębie zagłębienia bezodpływowego.

Proces kondensacji pary wodnej: opad który przechodzi z pary wodnej w stan ciekły .

Proces sublimacji: przejście ze stanu stałego w stan gazowy.

Parowanie terenowe: (E) Et = E1 + E2 + E3: E1 - parow z gruntu; E2: parow z wolnej pow wody - paruje staw, rzeka; E3: parow przez rośliny: rośliny też parują - parow terenowe.

Odpływ: il wody systemem pow-wym i gruntowym która odpływa z danej jednostki terenu. Hc = Hp (Hc- odpływ całkowity); Hg: odpływ gruntowy ; Hp: odpływ pow; H: odpływ całkowity.

Spływ powierzchniowy najwi jest w górach dlatego że woda nie wsiąka w podłoże a spływa. Jest większy kiedy pow gruntu jest sucha, jest przesuszona (nie sprzyja wsiąkaniu).

Przemarzanie gruntu: to zachowuje się jak utwór nieprzepuszczalny np. przemarznięte piaski, żwiry.

Rodzaj pokrycia terenu: jeśli jeden stok pokryty jest lasem a drugi na gruntach ornych to większy spływ będzie na obszarach pozbawionych roślinności. Spływ na terenach zurbanizowanych będzie b intenstywny np. alwalt.

Ustroje rzeczne reżimów: a) ustroje proste: mamy 1 okres (1 kulminacje) w ciągu roku i jakiś okres gdzie jest niski stan wody. Jest 1 sposób zasilania. 1 rodzaj, 1 źródło zasilania. b) ustroje złożone: mają 2 maxima przedzielone dwoma minima stanów wody.

Ustrój prosty: proste systemy rzeczne: a) ustrój lodowcowy: max odpływu przypada na późne lato, min ma zimą. Są to rzeki alpejskie: rzeki w Himalajach, gdzie zlewnie leżą od 3500 m npm - typowe zasilanie lodowcowe rzek górskich; b) śnieżny górski: max przypadają też na lato, ale trochę wcześniej, zlewnie są trochę niżej, poniżej 3500 m npm.; c) śnieżny równinny: max odpływu przypada na późną wiosnę, min na zimę: półn Rosja, Syberia; d) ustrój deszczowy oceaniczny: max przypadają na zimę: obszary półn-zachod Europy; e) ustrój deszczowy międzyzwrotnikowy: w okresie pory deszczowej: maxima, okresy suche: minima np. Amazonka, Jangcy.

Ustroje złożone: rzeki w Polsce można zaliczyć do ustrojów złożonych, w okresie roztopów wiosennych, okres niskiego wypełnienia koryt rzecznych, deszcz w okresie letnim, 2 okresy: śnieg i deszcz, opady letnie. W Polsce: ustrój złożony: objętość zasilana w okresach letnich niesie stany wody które są charak dla okresu kiedy tego odpływu nie ma.

Surowy bilans wodny: P = H + E.

Parowanie: znanych jest ponad 200 metod służących wielkości do odczytu parowania np: P = H + E; 10 = 4 + 6; 6 = 10 - 4; E = P - H. E: strata wody na parowaniu: jest to różnica między opadem a odpływem; S = P - H: deficyt odpływu.

Rozwinięte równanie bilansu wodnego dorzecza: R1 + P (strona przychodowa) = Hp + Hg (Hc; powierzchniowy, gruntowy, całkowity odpływ) + E1 + E2 + E3 (Et; parow z gruntu przez rośliny, parow terenowe) + R2; gdzie: R1: retencja początkowa w dorzeczu, woda zgromadzona w rzekach, zasób wody dorzecza na początku roku hydrologicznego; R2: retencja końcowa, zasób wody na końcu okresu bilansowego.

Współczynnik odpływu: alfa lub a; a = H / P: stosunkowi odpływu do opadu atm jaka część opadu odpłynęła to: a = 0,75 (75%) górskie; a = 0,20 (20%) nizinne. W obszarze górskim jest większy współczynnik odpływu niż w obszarach nizinnych

Bilans wodny jeziora: jeziora przepływowego: (Pj - Ej) + (Hd - Hw) = ΔRj - z książki gdzie: Pj: opad atm który spadł na pow jeziora w danym roku hydrologicznym; E: parowanie z pow jeziora; Hd: dopływ do jeziora wód powierzchniowych i podziemnych; Hw: odpływ z jeziora wód powierzchniowych i podziemnych; Δrj: różnica retencji na początku i na końcu okresu bilansowego (roku hydrologicznego).

Drugi bilans: V1 + P + Dp + Dg = E + Hp + Hg + V2: gdzie: V1: począ objętość misy jeziora okresu bilansowego; V2: pojemność misy jeziora na końcu okresu bilansowego; P: opad atm na pow jeziora; Dp: dopływ powierzchniowy w postaci rzek; Dg: dopływ gruntowy; E: parowanie z lustra wody; Hp: odpływ powierzchniowy; Hg: odpływ gruntowy; V2: pojemność misy jeziora na końcu okresu bilansowego.

Termika jezior: jest uzależniona od temp, powietrza atm, od wielkości jeziora.

Stratyfikacja termiczna: warstwy o różnych temp.

Epilimnion: cechą char jest największa temp w stosunku do jeziora i spadek temp jest stosunkowo niewielki.

Metalimnion: najmniej miąższa warstwa: wyraźne obniżenie temp wraz z głęb.

Hypolimnion: temp jest najniższa wraz z głęb nie ulega większym zmianom. Jest zbliżona do temp największej gęstości wody. Jest to około 4-6 oC. Jest najmniej podatna na wymianę.

Gospodarka narodowa: gosp wodna: ocena, il wody w skali kraju. Gł celem gosp wodnej Polski jest takie pokierowanie rozkładem wody - przy min strat przyniosła max korzyści. Celem gosp jest: dostarczenie konsumentom i użytkownikom dostatecznej il wody o odpowiedniej jakości oraz obrona przed wodą jako żywiołem np. przed skutkami powodzi, suszy.

Konsument: pobiera wodę, przetwarza i oddaje do śr np. w postaci pary wodnej, ścieków, uwięzionych w produkcie np. przemysł, gosp komunalna, rolnictwo, poj osoba np. Kowalski.

Użytkownik: podmiot który korzysta z zasobów wodnych ale nie uszczupla ich, wykorzystuje wody ale nie pobiera np. energetyka wodna.

Zasoby wodne: suma opadów w danym kraju decyduje wielkość odpływu rzecznego. Polska jest w ogonie krajów europejskich jeśli chodzi o zasoby wodne. Średni odpływ roczny z terytorium Polski wynosi H = 61,9 km3 - należy do krajów ubogich w krajach europejskich, rozpiętość między latami suchymi a mokrymi jest znaczna np: 33 - 90 km3.

Susza: a) susza atm: przez jakiś czas utrzymuje się dość długo; b) susza glebowa: jest takim rodzajem, który odbija się niekorzystnie na uwilgotnienie gleby; c) susza hydrologiczna: najgorszy z możliwych rodzajów: obniżenie poziomów wód podziemnych w rzekach,w jeziorach.

Zasoby wodne kraju można mierzyć za pomocą odpływu rzecznego 61,9 km3 - roczny.

Mamy zasoby wód podziemnych: zasoby dyspozycyjne wód podziemnych wynoszą ok 12,5 km3 w kraju.

Zasoby dyspozycyjne: które gosp narodowa mogłaby wykorzystać w ciągu roku a przyroda je odbuduje. Gosp narodowa Polski: 10,12 km3 - gosp tyle wykorzystuje.

Źródło/ognisko (rodzaje) zanieczyszczenia wody: a) ognisko wielo powierzchniowe (wielo obszarowe): rolnictwo poprzez stosowanie nawozów np. wapnowanie gleb, poprzez fakt stosowania nawozów; b) ognisko mało powierzchniowe: jest np. źle zabezpieczone wysypisko odpadów, źle zlokalizowany cmentarz; c) ognisko punktowe: pod którym ogniskiem może: ma char przestrzennie nie duży, wylot nieoczyszczonych ścieków z miasta, nieszczelne szambo, wylot ścieków z oczyszczalni ścieków; d) ognisko liniowe i pasmowe: np. drogi, szlaki kolejowe, trasy samochodowe, transport, rurociągi, silnie zanieczyszczona rzeka.

Obszary zurbanizowane: Po opadzie atm woda opada zanieczyszczona. Woda znajdująca się w kanale jest wodą zanieczyszczoną. Woda z obszaru zurbanizowanego jest zanieczyszczona. Woda która płynie w rzece spełnia rolę drenującą. W okresie bezopadowym woda nie może zasilać koryta rzecznego. Wiele rzek nie jest zasilanych w obszarze zurbanizowanym. Rzeki spełniają funkcję odbiorników ścieków, w ten sposób dają jakieś przepływy, sztuczne ponieważ są to ścieki.

Teren zurbanizowany: jest wyspą ciepła, obszar z którego więcej wody paruje. Stwarza pewne zagrożenie dla jakości wody: a) jest to przemysł, gosp komunalna; b) ogniskiem zanieczyszczenia jest również rolnictwo.

3 gł dziedziny gosp narod: a) przemysł: upadek przemysłu spowodował mniejszy pobór wody, za wodę trzeba było płacić; b) gospodarka komunalna: ok 2 połowy lat 80 jest tendencja do zmniejszenia poboru wody na potrzeby komunalne, pojawiły się nowoczesne urządzenia, pralki, spłuczki ustępowe, cena wody, liczniki wody, spowodowało, że il wody maleje, zmniejszająca się tendencja do poboru wody; c) rolnictwo i leśnictwo: ok połowy lat 80: jest również tendencja malejąca poboru wody; upadek PGR, zamiast systemu nawodnień, wprowadzono zraszacze, bardziej ekonomiczne wykorzystywanie wody. Od połowy lat 80 nast tendencja do zmniejszania poboru wody w tych 3 sektorach.

Do wód zakwalifikowanych jako te, które się nie oczyszcza: Są to wody pochłodnicze, woda pochłodnicza jest nazywana umownie czystą; nie kwalifikujemy tej wody jako ścieki - która ma poniżej 26oC (umownie czysta). Jest ona termicznie zanieczyszczona.

Typy hydrometryczne wody: W miarę głęb p.p.t rośnie mineralizacja wody: np: Cl - Na; Cl - Ca - Na; Cl - Ca; Cl + SO4.

Zasolenie wody: określamy sumę chlorków i siarczanów, to decyduje o zasoleniu wody; wody znajdujące się po ziemią są silnie zasolone.

Zawartość soli wydobywana na pow: 7 tys ton/na dobę: ładunek soli zawarta w wodach dołowych.

Jakie są metody odprowadzania solanki z wody rzecznej: (sól nie ulega biodegradacji): a) przez budowę zakładów (oscalanie wód dołowych) w zakładach do odscalania soli, z wody usuwa się sól; b) budowa tzw. zbiorników dozujących (solankę pochodzącą z wód dołowych gromadzi się w zbiornikach dozujących): tą solankę odprowadza się do rzeki (w korelacji z przepływem rzeki); c) powtórne zatłaczanie solanki pod ziemie; d) z tej solanki produkujemy nawozy mineralne; e) tą solankę (górny Śląsk) wydobytą jako podziemną rurociągiem przeprowadzić bezp do Bałtyku.

Klasyfikacja i jakość wód płynących: 1 klasa: a) zaopatrzenia ludność w wodę do picia; b) zaopatrzenia zakładów wymagających wody o jakości wody do picia; c) bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych; 2 klasa: a) bytowania w warunkach naturalnych ryb innych niż łososiowate; b) chodu i hodowli zw gospodarskich; c) celów rekreacyjnych, uprawiania sportów wodnych oraz do urządzania zorganizowanych kąpielisk; 3 klasa: (w przemyśle): a) do zaopatrzenia zakładów innych niż zakłady wymagające wody o jakości wody do picia; b) nawadnianie terenów rolniczych, wykorzystywanie do upraw ogrodniczych oraz upraw pod szkłem i pod osłonami z innych materiałów.

Obraz orientacyjny: jeśli WIOŚ robi monitoring np: rzeki 12 razy do roku, jest to obraz uzyskiwany jako obraz orientacyjny.

Stężenie miarodajne: SM = QR x SR / Q x SN; gdzie: SM: mg/l ; QSN: m3/s; SR: mg/l; QR: m3/s; SM: stężenie miarodajne; QR: przepływ średni roczny; SR: stężenie średnie roczne danego składnika; QSN: stężenie średnie niskie (przepływ).

Podatność jezior na degradację: jeśli jest jezioro płytkie, mające mniejszą objętość wody: a) dokonujemy stopnia podatności na degradację; b) wprowadzamy klasyfikacje: 1, 2, 3 i n.o.n.

Klasyfikacja jezior: a) odnosi się do liczby zbadanych jezior; b) jeżeli np. zbadaliśmy 150 jezior, to tyle zajmowały pow w hektarach; c) chodzi o pow-nię.

Eutrofizacja jezior: z roku na rok zwiększa się eutrofizacja jezior czyli pogarsza się jakość wody.

Ocena jakości wód podziemnych do spożycia: a) minister zdrowia nadaje kryteria ocen wód zdatnych do picia; b) jest to ujęcie które ma masowy odbiór (musi być przestrzegana wartość wskaźnika, która dopuszcza wodę do spożycia); c) jeśli jest dużo zw żelaza wodę się napowietrza; d) stosujemy metody uzdatniania wody żeby spełniały kryteria ministra zdrowia.

Jeśli chodzi o bakterie: woda do picia: a) wodociągi mogą mieć do 1 bakterii; b) z ujęć indywidualnych np. studnie mogą mieć do 10 bakterii; c) jeśli li osób jest większa niż 50, to ta studnia musi mieć takie normy jak np. w wodociągach, jeśli nie, woda musi być uzdatniana do picia.

Klasyfikacja wód niekoniecznie do picia: Klasa 1a: woda najwyższej jakości; Klasa 1b: woda wys jakości; Klasa 2: woda śr jakości; Klasa 3: woda niskiej jakości; a) dopuszcza się przekroczenie wartości 3 wskaźników, ale z jednym wyjątkiem: 1) nie dopuszcza się (z wyjątkiem wskaźników toksycznych minerałów: azotany i azotyny): jej wartość nie może być przekroczona.

Monitoring wody: dla potrzeb monitoringu zwykłych wód podziemnych: są otwory badawcze które są b dobrze zlokalizowane. 1) w roku 1995 było 696 stanowisk badawczych; 2) w roku 2000 było 652 st badawczych; a) w roku 2000 w klasie 1a i 1b było 60,9%; b) w klasie 2 było 15,3%; c) w klasie 3 było 23,8%.

Klasyfikacja ministra zdrowia: wód do picia: wodę nadającą się do picia prowadzi nadzór, badania, stacja sanitarno-epidemiologiczna. Cechy char-czne: a) położenie; b) grunt; c) teren; d) dopływ z sąsiednich posesji. Są to badania sporadycznie prowadzone przez sanepid. Badania przeprowadzane są dla większych podmiotów np. wodociągi. Dla przeciętnego mieszkańca: rzadko lub prawie wcale.

Jaka jest przyczyna zanieczyszczenia wód podziemnych: a) zły stan techniczny studni: 55,6%; b) nieszczelne szamba: 46,0%; c) doły chłonne: 44,4%; d) błędna lokalizacja studni: 38,1%; e) gnojownica: ; f) nawozy mineralne; g) studnie zamienione na odbiorniki ścieków fekalnych (gł na obszarach pozbawionych sieci kanalizacyjnej): 17,5%.

Składniki odpowiedzialne za zły stan jakości: a) azot azotanowy: 57,1%, b) azot azotynowy: 38,1, c) żelazo, d) mangan.

Rolnictwo: uprawa, nawozy sztuczne, chlor, wymywanie gleb, zanieczyszczenia wody.

Hodowla: nieczystości płynne,

Ludność wsi: nieczystości płynne.

Mamy bakteriologiczne skażenie wody: przez: a) azotany, b) azotyny; c) zw organiczne; 10mg N-NO3/dm3: są to dopuszczalne normy.

Wskaźnikami zanieczyszczenia najczęściej wpływającym na obniżenie jakości wód są: a) azotany; b) żelazo; c) wskaźniki bakteriologiczne; d) amoniak.

Dlaczego zw azotowe są tak groźne dla czł: a) Azotany i azotyny są szczeg niebezpieczne dla niemowląt, powodują metamoglobinumię (potocznie tzw. sinice), mogą spowodować metamoglobinumię płodu; b) Obserwuje się nowotworowe schorzenia przewodu pokarmowego jeśli zawartość azotanów jest powyżej 100g/m3; c) np. rak żołądka wyst szczególnie często wśród ludności wiejskiej, co daje się skorelować z b wys zawartością azotanów i azotynów w wodzie ze studni; d) Azotyny i azotany nie są rakotwórcze. Jeśli przedostają się do przewodu pokarmowego to już są rakotwórcze; e) Jeśli człowiek pije wodę o stężeniu azotanu powyżej 80 lub więcej mg/dm3: to jest wys prawdop, że będzie miał poważne choroby w tym choroby na raka.

Żelazo wchodzi w skład zw azotowych, nast szczepienie się cząstek (wchodzą w reakcje z sobą), żelazo ma to do siebie że przewodzi tlen w organi, w ten sposób z reakcją z azotanem nast redukcja tlenu (tlen jest zabierany z org), jest to szczeg niebezpieczne dla kobiet w ciąży.

Jest problemem głęb przenikania organizmów, zwłaszcza bakterii np: a) w glinach: 05, b) w piaskach: 3,0m, c) w żwirach: 5,0m.

Okres przeżywalności bakterii chorobotwórczych w warstwie wodonośnej: zależy m.in od warunków śr, może wynosić od kilku godz do ponad roku. Szybkość migracji bakterii chorobotwórczych w warstwie wodonośnej jest mniejsza niż prędk filtracji wody (tzw. wskaźnik opóźnienia).

Wydajność wszyst źródeł regionu łódzkiego: wyn ok 355 dm3/na dobę. W ciągu doby: 355 czyli 86400sekund = 30 672 000 litrów czyli 30 672 wynosi: czyli około 205tys mieszk dobowo mogłoby czerpać wodę.

Region łódzki jest regionem ubogim w wodę, ponieważ leżymy na obszarze działu wodnego I rzędu: dział między dorzeczem Wisły i Odry. Ten dział wodny przebiega przez Łódź. Polska leży w zlewisku Bałtyku. Łódź leży na węźle hydrograficznym. Pomimo iż w Łodzi jest gęsta sieć rzeczna - to nie ma gospodarczego znaczenia. Na terenie Łodzi rzeki rozpływają się promieniście.

Przyczyny które spowodowały rozwój przemysłu: kapitał, przemysł, rynek zbytu (rynek rosyjski) wsch, rynek zach, baza ludzka. Łódź jest fenomenem w skali światowej. Rozwój przyczynił się do wycinania lasów, drzew w regionie łódzkim. Dawniej było b mało mieszk: w 1793r. - 191. Już w 1915 - 423035 - b duży wzrost na skalę światową. Nastąpiło znaczne skrócenie odcinków rzek.

Czynniki sprzyjające rozwój przemysłu: a) obszary o gęstej sieci rzecznej w postaci źródła; b) zasoby wód podziemnych (wody gruntowe).

Wody IV rzędowe: 1 poziom: górna część utworu - utwory kredy górnej: są reprezent przez utwory węglanowe: wapienie, margle, opoki: zawierają CaCO3. Cechą charakt jest to iż są one silnie uszczelnione (są liczne szczeliny) w których prowadzi się woda - są to utwory szczelinowe. Drugi poziom: utwory kredy dolnej: reprezentowana jest przez piaski i piaskowce dobrokredowe. Są b dobrym kolektorem wód podziemnych, czyli magazynują wody podziemne. W Tomaszowie: piasek bardzo czysty. Poziom dla potrzeb gł komunalnych. Najgłębiej eksploatowane wody z dolnej kredy (woda ma charak subartezyjski) są to wody naporowe, ciśnienia tej wody osiągają 90-95o atmosfer.

Skąd Łódź czerpie wodę: zbiornik sulejowski; Tomaszów mazowiecki (Pilica); IV rzędowe: górno kredowe, dolno kredowe.

Wody podziemne: Łódź należy do b bogato w zasoby wodne (ma jedne z największych zasobów wód podziemnych). Spadek zapotrz na wodę znacznie się obniżył od ok 1980r. ze wzg na przemysł gdyż nastąpił jego upadek, co skutkuje mniejszą il ścieków co powoduje korzystniejsze czynniki dla ochr śr.

Spadek zapotrz na wodę spowodowały: a) wodomierze; b) spłóczki nowoczesne; c) upadek przemysłu; d) pralki pobierające mniejszą il wody.

Zbiornik Sulejowski: parametry: poł w woj łódzkim pełni funkcje retencyjne, rekreacyjne i energetyczne. Tama ziemna w Smardzewicach na 138,9 km rzeki Pilicy utworzyła zbiornik wodny o nastę parametrach: a) pojemność całk przy max piętrzeniu - 75 mln m3; b) pojemność użytkowa w okresie letnim - 46,5 mln m3; c) śr głęb - 3,3 m.

Łódź ma jedną z najlepszych struktur hydrogeograficznych: Zasoby wód podziemnych kredy niecki łódzkiej (w promieniu 30 km od Łodzi) wynoszą: a) czwartorzęd: 262000 m 3; b) górna kreda: 317000 m 3; c) dolna kreda: 146000 tj. łącznie 725000 m 3.

GZWP: gł zbiornik wód podziemnych: a) ONO: obszary wymagające najwyższej ochr; b) OWO: obszary wymagające wys ochr.

Obszary egzoreiczne: zlewiska oceanów czyli dorzecza które rzeki i morza wpadają do oceanów;

Obszary bezodpływowe: bez odpływu powierzchniowego do mórz i oceanów.

Obszary areiczne: obszary pozbawione sieci rzecznej.

Obszary endoreiczne:obejmujące dorzecza których rzeka gł kończy swój bieg w obrębie zagłębienia bezodpływowego.

Proces kondensacji pary wodnej: opad który przechodzi z pary wodnej w stan ciekły .

Proces sublimacji: przejście ze stanu stałego w stan gazowy.

Parowanie terenowe: (E) Et = E1 + E2 + E3: E1 - parow z gruntu; E2: parow z wolnej pow wody - paruje staw, rzeka; E3: parow przez rośliny: rośliny też parują - parow terenowe.

Odpływ: il wody systemem pow-wym i gruntowym która odpływa z danej jednostki terenu. Hc = Hp (Hc- odpływ całkowity); Hg: odpływ gruntowy ; Hp: odpływ pow; H: odpływ całkowity.

Spływ powierzchniowy najwi jest w górach dlatego że woda nie wsiąka w podłoże a spływa. Jest większy kiedy pow gruntu jest sucha, jest przesuszona (nie sprzyja wsiąkaniu).

Przemarzanie gruntu: to zachowuje się jak utwór nieprzepuszczalny np. przemarznięte piaski, żwiry.

Rodzaj pokrycia terenu: jeśli jeden stok pokryty jest lasem a drugi na gruntach ornych to większy spływ będzie na obszarach pozbawionych roślinności. Spływ na terenach zurbanizowanych będzie b intenstywny np. alwalt.

Ustroje rzeczne reżimów: a) ustroje proste: mamy 1 okres (1 kulminacje) w ciągu roku i jakiś okres gdzie jest niski stan wody. Jest 1 sposób zasilania. 1 rodzaj, 1 źródło zasilania. b) ustroje złożone: mają 2 maxima przedzielone dwoma minima stanów wody.

Ustrój prosty: proste systemy rzeczne: a) ustrój lodowcowy: max odpływu przypada na późne lato, min ma zimą. Są to rzeki alpejskie: rzeki w Himalajach, gdzie zlewnie leżą od 3500 m npm - typowe zasilanie lodowcowe rzek górskich; b) śnieżny górski: max przypadają też na lato, ale trochę wcześniej, zlewnie są trochę niżej, poniżej 3500 m npm.; c) śnieżny równinny: max odpływu przypada na późną wiosnę, min na zimę: półn Rosja, Syberia; d) ustrój deszczowy oceaniczny: max przypadają na zimę: obszary półn-zachod Europy; e) ustrój deszczowy międzyzwrotnikowy: w okresie pory deszczowej: maxima, okresy suche: minima np. Amazonka, Jangcy.

Ustroje złożone: rzeki w Polsce można zaliczyć do ustrojów złożonych, w okresie roztopów wiosennych, okres niskiego wypełnienia koryt rzecznych, deszcz w okresie letnim, 2 okresy: śnieg i deszcz, opady letnie. W Polsce: ustrój złożony: objętość zasilana w okresach letnich niesie stany wody które są charak dla okresu kiedy tego odpływu nie ma.

Surowy bilans wodny: P = H + E.

Parowanie: znanych jest ponad 200 metod służących wielkości do odczytu parowania np: P = H + E; 10 = 4 + 6; 6 = 10 - 4; E = P - H. E: strata wody na parowaniu: jest to różnica między opadem a odpływem; S = P - H: deficyt odpływu.

Rozwinięte równanie bilansu wodnego dorzecza: R1 + P (strona przychodowa) = Hp + Hg (Hc; powierzchniowy, gruntowy, całkowity odpływ) + E1 + E2 + E3 (Et; parow z gruntu przez rośliny, parow terenowe) + R2; gdzie: R1: retencja początkowa w dorzeczu, woda zgromadzona w rzekach, zasób wody dorzecza na początku roku hydrologicznego; R2: retencja końcowa, zasób wody na końcu okresu bilansowego.

Współczynnik odpływu: alfa lub a; a = H / P: stosunkowi odpływu do opadu atm jaka część opadu odpłynęła to: a = 0,75 (75%) górskie; a = 0,20 (20%) nizinne. W obszarze górskim jest większy współczynnik odpływu niż w obszarach nizinnych

Bilans wodny jeziora: jeziora przepływowego: (Pj - Ej) + (Hd - Hw) = ΔRj - z książki gdzie: Pj: opad atm który spadł na pow jeziora w danym roku hydrologicznym; E: parowanie z pow jeziora; Hd: dopływ do jeziora wód powierzchniowych i podziemnych; Hw: odpływ z jeziora wód powierzchniowych i podziemnych; Δrj: różnica retencji na początku i na końcu okresu bilansowego (roku hydrologicznego).

Drugi bilans: V1 + P + Dp + Dg = E + Hp + Hg + V2: gdzie: V1: począ objętość misy jeziora okresu bilansowego; V2: pojemność misy jeziora na końcu okresu bilansowego; P: opad atm na pow jeziora; Dp: dopływ powierzchniowy w postaci rzek; Dg: dopływ gruntowy; E: parowanie z lustra wody; Hp: odpływ powierzchniowy; Hg: odpływ gruntowy; V2: pojemność misy jeziora na końcu okresu bilansowego.

Termika jezior: jest uzależniona od temp, powietrza atm, od wielkości jeziora.

Stratyfikacja termiczna: warstwy o różnych temp.

Epilimnion: cechą char jest największa temp w stosunku do jeziora i spadek temp jest stosunkowo niewielki.

Metalimnion: najmniej miąższa warstwa: wyraźne obniżenie temp wraz z głęb.

Hypolimnion: temp jest najniższa wraz z głęb nie ulega większym zmianom. Jest zbliżona do temp największej gęstości wody. Jest to około 4-6 oC. Jest najmniej podatna na wymianę.

Gospodarka narodowa: gosp wodna: ocena, il wody w skali kraju. Gł celem gosp wodnej Polski jest takie pokierowanie rozkładem wody - przy min strat przyniosła max korzyści. Celem gosp jest: dostarczenie konsumentom i użytkownikom dostatecznej il wody o odpowiedniej jakości oraz obrona przed wodą jako żywiołem np. przed skutkami powodzi, suszy.

Konsument: pobiera wodę, przetwarza i oddaje do śr np. w postaci pary wodnej, ścieków, uwięzionych w produkcie np. przemysł, gosp komunalna, rolnictwo, poj osoba np. Kowalski.

Użytkownik: podmiot który korzysta z zasobów wodnych ale nie uszczupla ich, wykorzystuje wody ale nie pobiera np. energetyka wodna.

Zasoby wodne: suma opadów w danym kraju decyduje wielkość odpływu rzecznego. Polska jest w ogonie krajów europejskich jeśli chodzi o zasoby wodne. Średni odpływ roczny z terytorium Polski wynosi H = 61,9 km3 - należy do krajów ubogich w krajach europejskich, rozpiętość między latami suchymi a mokrymi jest znaczna np: 33 - 90 km3.

Susza: a) susza atm: przez jakiś czas utrzymuje się dość długo; b) susza glebowa: jest takim rodzajem, który odbija się niekorzystnie na uwilgotnienie gleby; c) susza hydrologiczna: najgorszy z możliwych rodzajów: obniżenie poziomów wód podziemnych w rzekach,w jeziorach.

Zasoby wodne kraju można mierzyć za pomocą odpływu rzecznego 61,9 km3 - roczny.

Mamy zasoby wód podziemnych: zasoby dyspozycyjne wód podziemnych wynoszą ok 12,5 km3 w kraju.

Zasoby dyspozycyjne: które gosp narodowa mogłaby wykorzystać w ciągu roku a przyroda je odbuduje. Gosp narodowa Polski: 10,12 km3 - gosp tyle wykorzystuje.

Źródło/ognisko (rodzaje) zanieczyszczenia wody: a) ognisko wielo powierzchniowe (wielo obszarowe): rolnictwo poprzez stosowanie nawozów np. wapnowanie gleb, poprzez fakt stosowania nawozów; b) ognisko mało powierzchniowe: jest np. źle zabezpieczone wysypisko odpadów, źle zlokalizowany cmentarz; c) ognisko punktowe: pod którym ogniskiem może: ma char przestrzennie nie duży, wylot nieoczyszczonych ścieków z miasta, nieszczelne szambo, wylot ścieków z oczyszczalni ścieków; d) ognisko liniowe i pasmowe: np. drogi, szlaki kolejowe, trasy samochodowe, transport, rurociągi, silnie zanieczyszczona rzeka.

Obszary zurbanizowane: Po opadzie atm woda opada zanieczyszczona. Woda znajdująca się w kanale jest wodą zanieczyszczoną. Woda z obszaru zurbanizowanego jest zanieczyszczona. Woda która płynie w rzece spełnia rolę drenującą. W okresie bezopadowym woda nie może zasilać koryta rzecznego. Wiele rzek nie jest zasilanych w obszarze zurbanizowanym. Rzeki spełniają funkcję odbiorników ścieków, w ten sposób dają jakieś przepływy, sztuczne ponieważ są to ścieki.

Teren zurbanizowany: jest wyspą ciepła, obszar z którego więcej wody paruje. Stwarza pewne zagrożenie dla jakości wody: a) jest to przemysł, gosp komunalna; b) ogniskiem zanieczyszczenia jest również rolnictwo.

3 gł dziedziny gosp narod: a) przemysł: upadek przemysłu spowodował mniejszy pobór wody, za wodę trzeba było płacić; b) gospodarka komunalna: ok 2 połowy lat 80 jest tendencja do zmniejszenia poboru wody na potrzeby komunalne, pojawiły się nowoczesne urządzenia, pralki, spłuczki ustępowe, cena wody, liczniki wody, spowodowało, że il wody maleje, zmniejszająca się tendencja do poboru wody; c) rolnictwo i leśnictwo: ok połowy lat 80: jest również tendencja malejąca poboru wody; upadek PGR, zamiast systemu nawodnień, wprowadzono zraszacze, bardziej ekonomiczne wykorzystywanie wody. Od połowy lat 80 nast tendencja do zmniejszania poboru wody w tych 3 sektorach.

Do wód zakwalifikowanych jako te, które się nie oczyszcza: Są to wody pochłodnicze, woda pochłodnicza jest nazywana umownie czystą; nie kwalifikujemy tej wody jako ścieki - która ma poniżej 26oC (umownie czysta). Jest ona termicznie zanieczyszczona.

Typy hydrometryczne wody: W miarę głęb p.p.t rośnie mineralizacja wody: np: Cl - Na; Cl - Ca - Na; Cl - Ca; Cl + SO4.

Zasolenie wody: określamy sumę chlorków i siarczanów, to decyduje o zasoleniu wody; wody znajdujące się po ziemią są silnie zasolone.

Zawartość soli wydobywana na pow: 7 tys ton/na dobę: ładunek soli zawarta w wodach dołowych.

Jakie są metody odprowadzania solanki z wody rzecznej: (sól nie ulega biodegradacji): a) przez budowę zakładów (oscalanie wód dołowych) w zakładach do odscalania soli, z wody usuwa się sól; b) budowa tzw. zbiorników dozujących (solankę pochodzącą z wód dołowych gromadzi się w zbiornikach dozujących): tą solankę odprowadza się do rzeki (w korelacji z przepływem rzeki); c) powtórne zatłaczanie solanki pod ziemie; d) z tej solanki produkujemy nawozy mineralne; e) tą solankę (górny Śląsk) wydobytą jako podziemną rurociągiem przeprowadzić bezp do Bałtyku.

Klasyfikacja i jakość wód płynących: 1 klasa: a) zaopatrzenia ludność w wodę do picia; b) zaopatrzenia zakładów wymagających wody o jakości wody do picia; c) bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych; 2 klasa: a) bytowania w warunkach naturalnych ryb innych niż łososiowate; b) chodu i hodowli zw gospodarskich; c) celów rekreacyjnych, uprawiania sportów wodnych oraz do urządzania zorganizowanych kąpielisk; 3 klasa: (w przemyśle): a) do zaopatrzenia zakładów innych niż zakłady wymagające wody o jakości wody do picia; b) nawadnianie terenów rolniczych, wykorzystywanie do upraw ogrodniczych oraz upraw pod szkłem i pod osłonami z innych materiałów.

Obraz orientacyjny: jeśli WIOŚ robi monitoring np: rzeki 12 razy do roku, jest to obraz uzyskiwany jako obraz orientacyjny.

Stężenie miarodajne: SM = QR x SR / Q x SN; gdzie: SM: mg/l ; QSN: m3/s; SR: mg/l; QR: m3/s; SM: stężenie miarodajne; QR: przepływ średni roczny; SR: stężenie średnie roczne danego składnika; QSN: stężenie średnie niskie (przepływ).

Podatność jezior na degradację: jeśli jest jezioro płytkie, mające mniejszą objętość wody: a) dokonujemy stopnia podatności na degradację; b) wprowadzamy klasyfikacje: 1, 2, 3 i n.o.n.

Klasyfikacja jezior: a) odnosi się do liczby zbadanych jezior; b) jeżeli np. zbadaliśmy 150 jezior, to tyle zajmowały pow w hektarach; c) chodzi o pow-nię.

Eutrofizacja jezior: z roku na rok zwiększa się eutrofizacja jezior czyli pogarsza się jakość wody.

Ocena jakości wód podziemnych do spożycia: a) minister zdrowia nadaje kryteria ocen wód zdatnych do picia; b) jest to ujęcie które ma masowy odbiór (musi być przestrzegana wartość wskaźnika, która dopuszcza wodę do spożycia); c) jeśli jest dużo zw żelaza wodę się napowietrza; d) stosujemy metody uzdatniania wody żeby spełniały kryteria ministra zdrowia.

Jeśli chodzi o bakterie: woda do picia: a) wodociągi mogą mieć do 1 bakterii; b) z ujęć indywidualnych np. studnie mogą mieć do 10 bakterii; c) jeśli li osób jest większa niż 50, to ta studnia musi mieć takie normy jak np. w wodociągach, jeśli nie, woda musi być uzdatniana do picia.

Klasyfikacja wód niekoniecznie do picia: Klasa 1a: woda najwyższej jakości; Klasa 1b: woda wys jakości; Klasa 2: woda śr jakości; Klasa 3: woda niskiej jakości; a) dopuszcza się przekroczenie wartości 3 wskaźników, ale z jednym wyjątkiem: 1) nie dopuszcza się (z wyjątkiem wskaźników toksycznych minerałów: azotany i azotyny): jej wartość nie może być przekroczona.

Monitoring wody: dla potrzeb monitoringu zwykłych wód podziemnych: są otwory badawcze które są b dobrze zlokalizowane. 1) w roku 1995 było 696 stanowisk badawczych; 2) w roku 2000 było 652 st badawczych; a) w roku 2000 w klasie 1a i 1b było 60,9%; b) w klasie 2 było 15,3%; c) w klasie 3 było 23,8%.

Klasyfikacja ministra zdrowia: wód do picia: wodę nadającą się do picia prowadzi nadzór, badania, stacja sanitarno-epidemiologiczna. Cechy char-czne: a) położenie; b) grunt; c) teren; d) dopływ z sąsiednich posesji. Są to badania sporadycznie prowadzone przez sanepid. Badania przeprowadzane są dla większych podmiotów np. wodociągi. Dla przeciętnego mieszkańca: rzadko lub prawie wcale.

Jaka jest przyczyna zanieczyszczenia wód podziemnych: a) zły stan techniczny studni: 55,6%; b) nieszczelne szamba: 46,0%; c) doły chłonne: 44,4%; d) błędna lokalizacja studni: 38,1%; e) gnojownica: ; f) nawozy mineralne; g) studnie zamienione na odbiorniki ścieków fekalnych (gł na obszarach pozbawionych sieci kanalizacyjnej): 17,5%.

Składniki odpowiedzialne za zły stan jakości: a) azot azotanowy: 57,1%, b) azot azotynowy: 38,1, c) żelazo, d) mangan.

Rolnictwo: uprawa, nawozy sztuczne, chlor, wymywanie gleb, zanieczyszczenia wody.

Hodowla: nieczystości płynne,

Ludność wsi: nieczystości płynne.

Mamy bakteriologiczne skażenie wody: przez: a) azotany, b) azotyny; c) zw organiczne; 10mg N-NO3/dm3: są to dopuszczalne normy.

Wskaźnikami zanieczyszczenia najczęściej wpływającym na obniżenie jakości wód są: a) azotany; b) żelazo; c) wskaźniki bakteriologiczne; d) amoniak.

Dlaczego zw azotowe są tak groźne dla czł: a) Azotany i azotyny są szczeg niebezpieczne dla niemowląt, powodują metamoglobinumię (potocznie tzw. sinice), mogą spowodować metamoglobinumię płodu; b) Obserwuje się nowotworowe schorzenia przewodu pokarmowego jeśli zawartość azotanów jest powyżej 100g/m3; c) np. rak żołądka wyst szczególnie często wśród ludności wiejskiej, co daje się skorelować z b wys zawartością azotanów i azotynów w wodzie ze studni; d) Azotyny i azotany nie są rakotwórcze. Jeśli przedostają się do przewodu pokarmowego to już są rakotwórcze; e) Jeśli człowiek pije wodę o stężeniu azotanu powyżej 80 lub więcej mg/dm3: to jest wys prawdop, że będzie miał poważne choroby w tym choroby na raka.

Żelazo wchodzi w skład zw azotowych, nast szczepienie się cząstek (wchodzą w reakcje z sobą), żelazo ma to do siebie że przewodzi tlen w organi, w ten sposób z reakcją z azotanem nast redukcja tlenu (tlen jest zabierany z org), jest to szczeg niebezpieczne dla kobiet w ciąży.

Jest problemem głęb przenikania organizmów, zwłaszcza bakterii np: a) w glinach: 05, b) w piaskach: 3,0m, c) w żwirach: 5,0m.

Okres przeżywalności bakterii chorobotwórczych w warstwie wodonośnej: zależy m.in od warunków śr, może wynosić od kilku godz do ponad roku. Szybkość migracji bakterii chorobotwórczych w warstwie wodonośnej jest mniejsza niż prędk filtracji wody (tzw. wskaźnik opóźnienia).

Wydajność wszyst źródeł regionu łódzkiego: wyn ok 355 dm3/na dobę. W ciągu doby: 355 czyli 86400sekund = 30 672 000 litrów czyli 30 672 wynosi: czyli około 205tys mieszk dobowo mogłoby czerpać wodę.

Hydrologia: jest nauką przy-czą, obejmuje wodę pow-wą, podziemną, atm-czną i gł przedm badań hydrologicznych jest krążenie wody w przyr, z uwzględnieniem jej właściwości fiz i chem-ych. Z greckiego hydr-woda, grafein-pisać. Dola granica hydrosfery sięga od ok 10km p.p.t., tj. do granicy między strefą mezo i kata. Jest to więc przypowierzchniowa warstwa Ziemi nazywana z greckiego strefą epi. Epigeosfera (atmosfera, hydrosfera, litosfera, pedosfera, biosfera). Wyst wszystkie rodzaje wód podziemnych.

Zasoby wodne hydrosfery są stałe: a ich wielkość szacuje się na 1,4 mld km3: a) woda mórz i oceanów to około 96,5% wszyst zasobów wody; b) wody na pow lądów (w lodowcach, w jeziorach, w bagnach, w rzekach): 2,3% wszyst zasobów hydrosfery ziemskiej; c) wody podziemne: 1,7% wszyst zasobów hydrosfery ziemskiej; d) para wodna: ok. 0,001% zasobów hydrosfery; e) woda glebowa: ok. 0,001%.

Krążenie wody w przyr: zjawisko ciągłego przemieszczania się wody między: atmosferą, hydrosferą i litosferą. Ruch ten wywołany jest dzięki energii cieplnej słońca oraz sile ciężkości. Krążenie wody w przyr odbywa się w cyklu zamkniętym czyli w tzw. cyklu hydrologicznym.

Wyróżniamy 2 rodzaje obiegu wody: a) zamknięty cykl krążenia wody między oceanami, atm i kontynentem nosi nazwę dużego obiegu wody; b) krążenie wody pomiędzy atm a kontynentem lub atmosferą i oceanem nazywamy małym obiegiem wody.

Rodzaje obiegu wody: A) Faza atmosferyczna: obejmuje: parowanie wody, przenoszenie pary wodnej w atm, kondensacja (skroplenie) pary wodnej. B) Faza kontynentalna (lądowa): a) opad atm; b) odpływ powierzchniowy; c) wsiąkanie (infiltracja); d) odpływ podziemny ; e) retencję (magazynowanie wody).

Rok hydrologiczny: pierwsze 10 mies 2006r, 2 ostatnie miesiące 2005r.

Bilans wodny globu ziemskiego: równowaga między opadem atm (P) a parowaniem (E); P = E; P: całkowity opad atm ; E: całkowite parowanie z powierzchni.

Bilans wodny lądowej fazy cyklu hydrologicznego: Pk - Ek - Hk = ΔRk; o nazwie prostej: (JB): Pk = Ek + Hk plus/minus ΔRk: Pk: opad atm całkowity na obszar lądów; Ek: całkowite parowanie z pow lądów; Hk: całkowity odpływ z lądów do wszechoceanów; ΔRk: zmiany retencji, magazynowanie wody na lądach.

Bilans wodny oceanicznej fazy cyklu hydrologicznego: Po - Eo + Hk = ΔRo [Po + Hk = Eo plus/minus ΔRo]: Po: całkowity opad atm na pow oceanu; Eo: parowanie z pow oceanu; Hk: całkowity dopływ wód z kontynentów; ΔRo: zmiany retencji w oceanie.

Okres wymiany wody w różnych częściach hydrosfery jest różny np. wynosi on teoretycznie: a) woda w hydrosferze jako całości wymienia sie przeciętnie co 2800 lat; b) woda w oceanie światowym (wymianie: E-P) - ok. 3000 lat; c) wody podziemne światowe (wymianie: E-P) - ok 5000 lat. Rzeki: wymiana całkowita: ok 12-25 dni; Jeziora: wymiana całkowita ok 3 lat (zależy od wielu czynników); lodowce: wymiana całkowita ok 8000 lat; woda atm: wymiana co 8 dni.

Cechy wody: a) jest duża pojemność cieplna wody, b) jest potrzebna org żywym, c) jest jednym z najlepszych rozpuszczalników ciał stałych, d) cząsteczka wody ma charak polarny / biegunowy.

Geneza/pochodzenie wód podziemnych:

a) wody infiltracyjne: wiążą się z infiltracją, z przesiąkaniem wód atm, głęb przesiąkania zależy: od il opadów, od rzeźby terenu, rodzaju skały (od litologii), pokrycie terenu;

b) wody kondensacyjne: skraplanie: są to wody które powstają z kondensacji pary wodnej w gruncie;

c) wody juwenilne: dziewicze: które pojawiają się po raz pierwszy. Powst w ostatnim etapie krzepnięcia magmy;

d) wody reliktowe: wody szczątkowe, występują na dużych głęb pod pow terenu m p.p.t. Na ogół pochodzą z dawnych epok geologicznych. Są to wody silnie zmineralizowane;

e) wody metamorficzne: powst w czasie przeobrażenia termicznego czyli metamorfoza.

Rodzaj wód podziemnych: są 2 strefy:

a) strefa aeracji (strefa napowietrzenia): znajduje się powietrze w przestforkach ziarnistych gruntu;

b) strefa saturacji (nasycenia wody): znajduje się woda w przestforkach.

Mineralizacja ogólna: ilość rozpuszczonych ciał mineralnych w wodzie (w litrze wody): a) do 1g / dm3 - woda słodka czyli zwykła; b) powyżej 1g / dm3 - woda mineralna.

Po stronie anionów: HCO3: wodorowęglan; SO42 - siarczanowy; Cl - chloru.

Po stronie kationu: Ca2+ - wapnia; Mg2+ - magnezu; Na + - sodu. Daje to nam 49 kombinacji.

Woda złożona: HCO3 - Ca - Mg.

Woda prosta: HCO3 - Ca.

Węglan wapnia: powszechny wyst związek . Gł składnikiem powszechnie wyst w śr jest węglan wapnia, wody, dwutlenek węgla.

CaCO3 + H2O + CO2 = Ca (HCO3)2 : kwaśny węglan wapnia lub wodorowęglan wapnia lub dwuwęglan wapnia.

Dysocjacja elektrolityczna: Ca (HCO3)2 = Ca2+ + 2HCO3 - ; SO4 - HCO3 - Ce - Mg.

Strefa aeracji: jakie typy wody: 1) para wodna: w przestforkach między ziarnistych, może się przemieszczać w powietrzem; 2) woda związana chemicznie: tzw. woda krystalizacyjna; 3) woda związana fizycznie (jest związana siłami do gruntu): wyróżniamy 2 podgrupy: a) higroskopowa; b) błonkowata; 4) woda kapilarna: typ między wodą wolną, woda, która znajduje się w jakiś kapilarach. Im drobniejsze ziarno tym mniejsze kapilary: h = 2a/r: a: stała włoskowatości; r: promień kapilary; h: wysokość; 5) woda wolna: grawitacyjna.

Epigeosfera: atmosfera, hydrosfera, litosfera, pedosfera, biosfera. W tej strefie znajdują się wszyst rodzaje wód płynących.

Strefy wody: 1) 1 strefa: zasilania; 2) 2 strefa: strefa spływu podziemnego; 3) 3 strefa: strefa drenażu, a) piaski fluwoglacjalne, b) piaski rzeczne, c) gliny zwałowe, d) źródło , e) zwierciadło wody podziemnej.

Zwierciadło swobodne: woda nie jest pod ciśnieniem.

Zwierciadło napięte: woda jest pod ciśnieniem.

Wody subartezyjskie: pod wys ciśn, ponieważ gdy wykopujemy studnie, woda wypływa pod ciśn.

Studnia subartezyjska: nie wypływa na powierzchnie.

Studnia artezyjska: woda wypływa na powierzchnie.

Słup artezyjski: woda dochodzi do hipotetycznej linii ciśnień.

Wody potamiczne: def: są to wody podziemne poziomów wodonośnych drenowanych przez wody powierzchniowe i mające z nimi kontakt hydrauliczny (strefy wzajemnej wymiany wód).

Wody apotamiczne: są to wody podziemne które nie mają kontaktu hydraulicznego z wodami powierzchniowymi tzn. ani ich nie zasilają ani nie są przez nie zasilane.

Wody przypowierzchniowe: wody podskórne, zaskórne (wody hypodermiczne) wyst na niewielkiej głęb pod pow terenu. Są to wody które podlegają zanieczyszczeniu. Jak jest gorąco intensywnie parują;

Wody gruntowe: tzw. freatyczne, od pow terenu są oddzielone sferą aeracji. Wody są zasilane przez wody atm, przez wody opadowe a także wody powierzchniowe. Zwierciadło wód gruntowych ulega wahaniom w ciągu roku. Zwierciadło współkształtne do rzeźby terenu. Nad zwierciadłem wody nie ma warstw nieprzepuszczalnych. Często występują w utworach czwartorzędowych.;

Wody wgłębne: są to wody podziemne wystę w warstwach wodonośnych przykryte skałami trudno przepuszczalnymi. Są zasilane drogą infiltracji na wychodniach warstw wodonośnych. Przez okna hydrologiczne (nieszczelności): mogą również być przez to zasilane. Wyst wody naporowe (subartezyjskich, artezyjskich).

Wody głębinowe: są to wody wyst głęboko pod pow terenu. Są całkowicie odizolowane kompleksami utworu nieprzepuszczalnych. Są to wody reliktowe: pochodzące z danych epok geologicznych. Nie biorą udziału w obiegu, w krążeniu cyklu hydrologicznym. Są one nieodnawialne. Na ogół są w bezruchu, są wodami silnie zmineralizowanymi. Są to wody termalne o większej temp.

Wody głębinowe reliktowe: im głębiej pod pow tym cieplej: HCO3 - Ca. Są to na ogół wody typu hydrologicznego. Są to wody zasolone, silnie zmineralizowane (reliktowe wody); Cl - Na, Cl - Ca, Cl - Na-Ca.

Wody podziemne typu warstwowe (porowe): wypełniają pory skalne, tworząc warstwy wodonośne,

Wody szczelinowe: wyst w spękanych skałach osadowych ( w szczelinach) ilość wód zależna od szczelin, ilości, ten system ma na ogół charak zwierciadła swobodnego,

Wody krasowe: wyst w próżniach, kanałach, w kawernach, powst w wyniku ługowania skał węglanowych.

Wody powierzchniowe: obiekty hydrograficzne występują w: a) punktowych: jest źródło, wpływ wody na pow terenu czyli punktowy obieg hydrograficzny; b) linowych: ciek powierzchniowy (rzeka, strumień); c) obszarowych: obiekty obszarowe: z punktu widzenia hydrologii: lodowce, wietrzne śniegi, obszary zabagnione, bagna, zbiorniki wodne.

Źródło: def: samoczynny i skoncentrowany wpływ wody podziemnej na pow terenu wyst w miejscu przecięcia warstwy wodonośnej przez pow topograficzną.

Kryterium stanu napięcia zwierciadła wody podziemnej zasilającej źródło: Źródło spływowe: descenzyjne, grawitacyjne, zstępujące (woda pojawiająca się w źródle wypływa pod wpływem ciężkości), grawitacyjne.

Źródła podpływowe: ascenzyjne, wstępujące, artezyjskie, woda ze źródeł wypływa pod ciśnieniem hydrostatycznym, płynie od dołu ku górze.

Źródła lewarowe: intermitujące, syfonowe, woda wypływa okresowo z tzw. kanału lewarowego na zasadzie ssania.

Kryterium klasyfikacji źródeł: a) warstwowe: wypływają z utworów porowatych: są zasilane przez wody podziemne wyst w tych utworach; b) szczelinowe: woda wyprowadzana jest przez szczelinę (szczelina wyprowadza wodę na pow); c) uskokowe: wyprowadza wodę szczeliną uskokową; d) źródła krasowe: woda wyprowadzana z próżni, kanałów, np. w dolomitach.

Kryterium ze wzg na położenie źródła: a) zboczowe: na zboczach dolin; b) krawędziowe: np. klif: u podnóża klifu; c) tarasowe (terasowe): terasy rzeczne z pod niego wypływa woda; d) przykorytowe, przy korytach rzecznych; e) korytowe.

Kryterium charakteru litologicznego utworów: a) źródła skalne: skały lite; b) rumoszowe; c) źródła osuwiskowe (osuwisko).

Kryterium ze wzg na cechy fizykochemiczne wypływające wody: 1) temp wody, a) źródła zimne (temp niższa od średniej temp powietrza, b) źródła zwykłe, c) cieplice (większa niż 20oC) czyli termalne.

Kryterium: ogólna mineralizacja wody: a) do 1 g/dm3: wody słodkie; b) powyżej 1g/dm3: wody mineralne.

Kryterium hydrologiczne: trwałość wypływu: a) stałe (funkcjonują przez cały rok) , b) okresowe (tylko w wilgotniejszych okresach).

Gejzer: szczególny rodzaj źródła. Źródło o niekoniecznym stałym wypływie, ma nieregulowany wypływ. Gejzer: pustki skalne wypełnione wodą np. Islandia, Yellowstone, Kamczatka. W wodzie gorącej rozpuszcza się więcej zw mineralnych.

Źródła gazujące: czyli pieniawy: wyprowadzona jest woda silnie zgazowana, tym gazem który najczęściej wyst jest CO2: jest to pochodzenie juwenilne (po raz 1 został uwolniony), rzadziej w wodzie wyst metan CH4: który jest również obecny.

Wody gazujące: pieniawy: jeśli jest dużo CO2 to są to szczawy.

Źródła soffione: typowe źródła gazujące, wyziewy pary wodnej, dwutlenek węgla, siarkowodór.

Źródła nieskoncentrowane wypływ wody: młaka: mają nieskoncentrowany wypływ wody, powierzchniowe, rozlane miejsce wypływu wody podziemnej, często są zabagnione, wyciek: nieskoncentrowany wypływ wody np. woda w górach wypływa na pow np. wykapy czarnej Wisełki..

Recypient: rzeka gł w stosunku do cieku np. Wisła, jest recypientem Pilicy.

Objętość przepływu: Q (m3/s) = F (m2) x V (m/s).

Bystrza: tam gdzie woda płynie szybciej, płynie bystrzej przy tej samej objętości wody zmniejszył się przekrój poprzeczny koryta rzecznego.

Rzeka: ciek naturalny powstały z połączenia potoków, strumieni lub wypływający z czoła lodowca, jeziora, źródła, np. wywierzyska, zasilany powierzchniowo i podziemnie wodą z opadów spadłych w jej dorzeczu, mający ukształtowane koryto i płynące po wpływem siły grawitacji w łożysku i dolinie wyżłobionych w wyniku działania jego siły erozyjnej.

Ploso: przy brzegu podcinanym (gdzie wyst erozja boczna) tworzy się zagłębienie.

Odsypisko: po przeciwległej stronie od ploso, tworzy się odsypisko (akumulacja materiału z ploso).

Przemiał (bród): przepłycenie w rzece.

Typy rzek: a) rzeka w biegu krętym: wyst bystrza, plosa, łachy przybrzeżne; b) rzeka meandrująca: jeden brzeg etalowany, na drugim tworzą się odsypiska roztokowe (warkoczowe): w obrębie koryta płynie kilka mniejszych, płytkich koryt (rozdzielają się, a potem łączą), tworzą się mielizny (formy wyst ponad wodę).; c) anastomozujące: koryta tej rzeki są równorzędne. Między korytami wyst wyspy.

Spadek podłużny cieku: I = Δh/l.

Średni spadek rzeki: I = Hźr - Hujś/l l: dł rzeki.

Delta: płaskie, rozgałęzione ujście do morza lub jeziora powst w wyniku akumulowania materiału transportowanego przez rzekę w jej dolnym biegu jeżeli działalność budująca rzeki na tym odcinku jest większa niż działalność niszcząca morza.

Estuarium: jest to rozszerzone, lejkowate ujście rzeki do morza lub oceanu powstałe w skutek erozyjnego działania pływów morskich.

Pływy: przypływy i odpływy: Fala przypływu jest wtłaczana w ujście rzeki rozszerzając je, a prąd odpływu wynosi materiał erodowany.

Rozwinięcie rzeki: stos dł rzeki do odcinka łączącego źródła rzeki z jej ujściem: R = 1/AB.

Krętość rzeki: stos dł rzeki do dł jej doliny: K = lrz/ld.

Kanał otwarty: sztuczna arteria wodna, zwykle o trapezowatym przekroju poprzecznym, o ubezpieczonych skarpach, zaopatrzoną w różne urządzenia hydrotechniczne.

Kanał melioracyjny: proces nawadniania i odwadniania od których odchodzą kanały boczne (rowy melioracyjne).

Kanał żeglugowy: śródlądowy: szer 100m, głęb 6m.

Podział rzek: a) stałe (stale płynące, pernamentnie), płyną cały rok, opad jest większy od parowania (zasilanie powierzchowne i podziemne); b) sporadycznie wysychające: są podobne do stale płynących, ale zanikają w czasie długotrwałej suszy (dzieje się tak, gdy zwierciadło wody podziemnej jest poniżej koryta, brak wody podziemnej); c) rzeki okresowe (periodyczne) prowadzą wodę w porze wilgotnej. Wyst tam gdzie mamy porę suchą i wilgotną; d) rzeki epizodyczne (sporadycznie i nie regularnie prowadzące wodę przez krótki czas).

Kryterium rzek: a) rzeka mała: dł w granicach 100-200km, a pow dorzecza od 1 tys. do 10 tys km2; b) rzeka średnia: mają dł w granicach 200-500 km, pow dorzecza od 10 tys do 100 tys km2; c) rzeka duża: dł od 500-2500 km, pow dorzecza od 0,1 do 1 mln km2; d) rzeka wielka: dł: powyżej 2500 km, pow dorzecza powyżej 1 mln km2.

Charakterystyka rzeki autochtonicznej: płynie w obrębie jednej strefy klimatycznej i jest zasilana w całym swoim biegu, np. rzeki europejskie: Wisła, Odra, Ren, Dunaj.

Charakterystyka rzeki olochtonicznej: rzeki tranzytowe, zasilane są w wodę w górnych odcinkach biegu i po wypłynięciu ze strefy zasilania, przemieszczają się do strefy klimatycznej, gdzie wyst niedostatki wody zasilającej np. Nil, Syrdaria, Wołga.

Kształty systemu rzecznego: a) układ sieci rzecznej równoległy; b) układ sieci rzecznej drzewiasty (dendryczny); c) układ sieci rzecznej kratowy; d) układ sieci rzecznej widlasty; e) układ sieci rzecznej pierzasty.

Sieć rzeczna może być: a) symetryczna, np. Wisła; b) asymetryczna np. Odra.

Obszarowe obiekty hydrograficzne: a) zbiornik naturalny (jeziora) i sztuczny (są obszarowe); b) zabagnione obszary; c) lodowce (wieczne śniegi); c) wieczne śniegi; e) sztuczne: basen, staw, wyrobisko, są to zbiorniki wielofunkcyjne.

Jezioro: naturalny zbiornik śródlądowy stanowiący wypełnione wodą zagłębienie terenu o brzegach ukształtowanych pod wpływem działania falowania i prądów wodnych charakteryzujący się stosunkowo powolną wymianą wody: a) bezodpływowe: ma dopływy, ale brakuje odpływów; b) odpływowe: il wody doprowadzającej jest mniejsza od odpływów; c) przepływowe: il wody dopływającej jest równoważna z wodami odpływającymi.

Intensywność wymiany wody w jeziorze: (I) char-uje iloraz objętości wody wypływającej z jeziora w ciągu roku (Hw) i pojemności misy jeziornej (Vj): I = Hw/Vj. Im większa jest wartość (I) tym szybsza jest wymiana w jeziorze. Jeżeli wartość (I) jest poniżej jedności - ustrój pasywny; Jeżeli wartość (I)jest od 1 do 5 - ustrój przeciętny; Jeżeli wartość (I) jest od 5 do 10 - ustrój aktywny; Jeżeli wartość (I) jest powyżej 10 - ustrój bardzo aktywny.

Klasyfikacja z punktu wypełnienia wody jeziora: a) stałe; b) okresowe; c) epizodyczne (wypełnione wodą po opadach).

Obiekty/zbiorniki sztuczne: a) zbiornik powodziowy: żeby złagodzić skutki wód wezbraniowych (prawdziwych); b) zbiornik żeglugowy: np. Odra, powstaje na rzecze gdzie istnieje transport towarowy; c) zbiornik energetyczny: wykorzystanie tego zbiornika do urządzeń elektrowni (elektrownie szczytowo-popowe: tam buduje się dwa zbiorniki dolny i górny); d) zbiornik typu komunalnego: zapotrzebowanie na wodę na potrzeby mieszkańców np. zbiornik Sulejowski na Pilicy, 1) zbiornik przemysłowy, 2) rolniczy; f) zbiornik przeciw rumoszowy; g) zbiorniki suche: wspomagają zbiorniki przeciw powodziowe.

Region łódzki jest regionem ubogim w wodę, ponieważ leżymy na obszarze działu wodnego I rzędu: dział między dorzeczem Wisły i Odry. Ten dział wodny przebiega przez Łódź. Polska leży w zlewisku Bałtyku. Łódź leży na węźle hydrograficznym. Pomimo iż w Łodzi jest gęsta sieć rzeczna - to nie ma gospodarczego znaczenia. Na terenie Łodzi rzeki rozpływają się promieniście.

Przyczyny które spowodowały rozwój przemysłu: kapitał, przemysł, rynek zbytu (rynek rosyjski) wsch, rynek zach, baza ludzka. Łódź jest fenomenem w skali światowej. Rozwój przyczynił się do wycinania lasów, drzew w regionie łódzkim. Dawniej było b mało mieszk: w 1793r. - 191. Już w 1915 - 423035 - b duży wzrost na skalę światową. Nastąpiło znaczne skrócenie odcinków rzek.

Czynniki sprzyjające rozwój przemysłu: a) obszary o gęstej sieci rzecznej w postaci źródła; b) zasoby wód podziemnych (wody gruntowe).

Wody IV rzędowe: 1 poziom: górna część utworu - utwory kredy górnej: są reprezent przez utwory węglanowe: wapienie, margle, opoki: zawierają CaCO3. Cechą charakt jest to iż są one silnie uszczelnione (są liczne szczeliny) w których prowadzi się woda - są to utwory szczelinowe. Drugi poziom: utwory kredy dolnej: reprezentowana jest przez piaski i piaskowce dobrokredowe. Są b dobrym kolektorem wód podziemnych, czyli magazynują wody podziemne. W Tomaszowie: piasek bardzo czysty. Poziom dla potrzeb gł komunalnych. Najgłębiej eksploatowane wody z dolnej kredy (woda ma charak subartezyjski) są to wody naporowe, ciśnienia tej wody osiągają 90-95o atmosfer.

Skąd Łódź czerpie wodę: zbiornik sulejowski; Tomaszów mazowiecki (Pilica); IV rzędowe: górno kredowe, dolno kredowe.

Wody podziemne: Łódź należy do b bogato w zasoby wodne (ma jedne z największych zasobów wód podziemnych). Spadek zapotrz na wodę znacznie się obniżył od ok 1980r. ze wzg na przemysł gdyż nastąpił jego upadek, co skutkuje mniejszą il ścieków co powoduje korzystniejsze czynniki dla ochr śr.

Spadek zapotrz na wodę spowodowały: a) wodomierze; b) spłóczki nowoczesne; c) upadek przemysłu; d) pralki pobierające mniejszą il wody.

Zbiornik Sulejowski: parametry: poł w woj łódzkim pełni funkcje retencyjne, rekreacyjne i energetyczne. Tama ziemna w Smardzewicach na 138,9 km rzeki Pilicy utworzyła zbiornik wodny o nastę parametrach: a) pojemność całk przy max piętrzeniu - 75 mln m3; b) pojemność użytkowa w okresie letnim - 46,5 mln m3; c) śr głęb - 3,3 m.

Łódź ma jedną z najlepszych struktur hydrogeograficznych: Zasoby wód podziemnych kredy niecki łódzkiej (w promieniu 30 km od Łodzi) wynoszą: a) czwartorzęd: 262000 m 3; b) górna kreda: 317000 m 3; c) dolna kreda: 146000 tj. łącznie 725000 m 3.

GZWP: gł zbiornik wód podziemnych: a) ONO: obszary wymagające najwyższej ochr; b) OWO: obszary wymagające wys ochr.

Obszary egzoreiczne: zlewiska oceanów czyli dorzecza które rzeki i morza wpadają do oceanów;

Obszary bezodpływowe: bez odpływu powierzchniowego do mórz i oceanów.

Obszary areiczne: obszary pozbawione sieci rzecznej.

Obszary endoreiczne:obejmujące dorzecza których rzeka gł kończy swój bieg w obrębie zagłębienia bezodpływowego.

Proces kondensacji pary wodnej: opad który przechodzi z pary wodnej w stan ciekły .

Proces sublimacji: przejście ze stanu stałego w stan gazowy.

Parowanie terenowe: (E) Et = E1 + E2 + E3: E1 - parow z gruntu; E2: parow z wolnej pow wody - paruje staw, rzeka; E3: parow przez rośliny: rośliny też parują - parow terenowe.

Odpływ: il wody systemem pow-wym i gruntowym która odpływa z danej jednostki terenu. Hc = Hp (Hc- odpływ całkowity); Hg: odpływ gruntowy ; Hp: odpływ pow; H: odpływ całkowity.

Spływ powierzchniowy najwi jest w górach dlatego że woda nie wsiąka w podłoże a spływa. Jest większy kiedy pow gruntu jest sucha, jest przesuszona (nie sprzyja wsiąkaniu).

Przemarzanie gruntu: to zachowuje się jak utwór nieprzepuszczalny np. przemarznięte piaski, żwiry.

Rodzaj pokrycia terenu: jeśli jeden stok pokryty jest lasem a drugi na gruntach ornych to większy spływ będzie na obszarach pozbawionych roślinności. Spływ na terenach zurbanizowanych będzie b intenstywny np. alwalt.

Ustroje rzeczne reżimów: a) ustroje proste: mamy 1 okres (1 kulminacje) w ciągu roku i jakiś okres gdzie jest niski stan wody. Jest 1 sposób zasilania. 1 rodzaj, 1 źródło zasilania. b) ustroje złożone: mają 2 maxima przedzielone dwoma minima stanów wody.

Ustrój prosty: proste systemy rzeczne: a) ustrój lodowcowy: max odpływu przypada na późne lato, min ma zimą. Są to rzeki alpejskie: rzeki w Himalajach, gdzie zlewnie leżą od 3500 m npm - typowe zasilanie lodowcowe rzek górskich; b) śnieżny górski: max przypadają też na lato, ale trochę wcześniej, zlewnie są trochę niżej, poniżej 3500 m npm.; c) śnieżny równinny: max odpływu przypada na późną wiosnę, min na zimę: półn Rosja, Syberia; d) ustrój deszczowy oceaniczny: max przypadają na zimę: obszary półn-zachod Europy; e) ustrój deszczowy międzyzwrotnikowy: w okresie pory deszczowej: maxima, okresy suche: minima np. Amazonka, Jangcy.

Ustroje złożone: rzeki w Polsce można zaliczyć do ustrojów złożonych, w okresie roztopów wiosennych, okres niskiego wypełnienia koryt rzecznych, deszcz w okresie letnim, 2 okresy: śnieg i deszcz, opady letnie. W Polsce: ustrój złożony: objętość zasilana w okresach letnich niesie stany wody które są charak dla okresu kiedy tego odpływu nie ma.

Surowy bilans wodny: P = H + E.

Parowanie: znanych jest ponad 200 metod służących wielkości do odczytu parowania np: P = H + E; 10 = 4 + 6; 6 = 10 - 4; E = P - H. E: strata wody na parowaniu: jest to różnica między opadem a odpływem; S = P - H: deficyt odpływu.

Rozwinięte równanie bilansu wodnego dorzecza: R1 + P (strona przychodowa) = Hp + Hg (Hc; powierzchniowy, gruntowy, całkowity odpływ) + E1 + E2 + E3 (Et; parow z gruntu przez rośliny, parow terenowe) + R2; gdzie: R1: retencja początkowa w dorzeczu, woda zgromadzona w rzekach, zasób wody dorzecza na początku roku hydrologicznego; R2: retencja końcowa, zasób wody na końcu okresu bilansowego.

Współczynnik odpływu: alfa lub a; a = H / P: stosunkowi odpływu do opadu atm jaka część opadu odpłynęła to: a = 0,75 (75%) górskie; a = 0,20 (20%) nizinne. W obszarze górskim jest większy współczynnik odpływu niż w obszarach nizinnych

Bilans wodny jeziora: jeziora przepływowego: (Pj - Ej) + (Hd - Hw) = ΔRj - z książki gdzie: Pj: opad atm który spadł na pow jeziora w danym roku hydrologicznym; E: parowanie z pow jeziora; Hd: dopływ do jeziora wód powierzchniowych i podziemnych; Hw: odpływ z jeziora wód powierzchniowych i podziemnych; Δrj: różnica retencji na początku i na końcu okresu bilansowego (roku hydrologicznego).

Drugi bilans: V1 + P + Dp + Dg = E + Hp + Hg + V2: gdzie: V1: począ objętość misy jeziora okresu bilansowego; V2: pojemność misy jeziora na końcu okresu bilansowego; P: opad atm na pow jeziora; Dp: dopływ powierzchniowy w postaci rzek; Dg: dopływ gruntowy; E: parowanie z lustra wody; Hp: odpływ powierzchniowy; Hg: odpływ gruntowy; V2: pojemność misy jeziora na końcu okresu bilansowego.

Termika jezior: jest uzależniona od temp, powietrza atm, od wielkości jeziora.

Stratyfikacja termiczna: warstwy o różnych temp.

Epilimnion: cechą char jest największa temp w stosunku do jeziora i spadek temp jest stosunkowo niewielki.

Metalimnion: najmniej miąższa warstwa: wyraźne obniżenie temp wraz z głęb.

Hypolimnion: temp jest najniższa wraz z głęb nie ulega większym zmianom. Jest zbliżona do temp największej gęstości wody. Jest to około 4-6 oC. Jest najmniej podatna na wymianę.

Gospodarka narodowa: gosp wodna: ocena, il wody w skali kraju. Gł celem gosp wodnej Polski jest takie pokierowanie rozkładem wody - przy min strat przyniosła max korzyści. Celem gosp jest: dostarczenie konsumentom i użytkownikom dostatecznej il wody o odpowiedniej jakości oraz obrona przed wodą jako żywiołem np. przed skutkami powodzi, suszy.

Konsument: pobiera wodę, przetwarza i oddaje do śr np. w postaci pary wodnej, ścieków, uwięzionych w produkcie np. przemysł, gosp komunalna, rolnictwo, poj osoba np. Kowalski.

Użytkownik: podmiot który korzysta z zasobów wodnych ale nie uszczupla ich, wykorzystuje wody ale nie pobiera np. energetyka wodna.

Zasoby wodne: suma opadów w danym kraju decyduje wielkość odpływu rzecznego. Polska jest w ogonie krajów europejskich jeśli chodzi o zasoby wodne. Średni odpływ roczny z terytorium Polski wynosi H = 61,9 km3 - należy do krajów ubogich w krajach europejskich, rozpiętość między latami suchymi a mokrymi jest znaczna np: 33 - 90 km3.

Susza: a) susza atm: przez jakiś czas utrzymuje się dość długo; b) susza glebowa: jest takim rodzajem, który odbija się niekorzystnie na uwilgotnienie gleby; c) susza hydrologiczna: najgorszy z możliwych rodzajów: obniżenie poziomów wód podziemnych w rzekach,w jeziorach.

Zasoby wodne kraju można mierzyć za pomocą odpływu rzecznego 61,9 km3 - roczny.

Mamy zasoby wód podziemnych: zasoby dyspozycyjne wód podziemnych wynoszą ok 12,5 km3 w kraju.

Zasoby dyspozycyjne: które gosp narodowa mogłaby wykorzystać w ciągu roku a przyroda je odbuduje. Gosp narodowa Polski: 10,12 km3 - gosp tyle wykorzystuje.

Źródło/ognisko (rodzaje) zanieczyszczenia wody: a) ognisko wielo powierzchniowe (wielo obszarowe): rolnictwo poprzez stosowanie nawozów np. wapnowanie gleb, poprzez fakt stosowania nawozów; b) ognisko mało powierzchniowe: jest np. źle zabezpieczone wysypisko odpadów, źle zlokalizowany cmentarz; c) ognisko punktowe: pod którym ogniskiem może: ma char przestrzennie nie duży, wylot nieoczyszczonych ścieków z miasta, nieszczelne szambo, wylot ścieków z oczyszczalni ścieków; d) ognisko liniowe i pasmowe: np. drogi, szlaki kolejowe, trasy samochodowe, transport, rurociągi, silnie zanieczyszczona rzeka.

Obszary zurbanizowane: Po opadzie atm woda opada zanieczyszczona. Woda znajdująca się w kanale jest wodą zanieczyszczoną. Woda z obszaru zurbanizowanego jest zanieczyszczona. Woda która płynie w rzece spełnia rolę drenującą. W okresie bezopadowym woda nie może zasilać koryta rzecznego. Wiele rzek nie jest zasilanych w obszarze zurbanizowanym. Rzeki spełniają funkcję odbiorników ścieków, w ten sposób dają jakieś przepływy, sztuczne ponieważ są to ścieki.

Teren zurbanizowany: jest wyspą ciepła, obszar z którego więcej wody paruje. Stwarza pewne zagrożenie dla jakości wody: a) jest to przemysł, gosp komunalna; b) ogniskiem zanieczyszczenia jest również rolnictwo.

3 gł dziedziny gosp narod: a) przemysł: upadek przemysłu spowodował mniejszy pobór wody, za wodę trzeba było płacić; b) gospodarka komunalna: ok 2 połowy lat 80 jest tendencja do zmniejszenia poboru wody na potrzeby komunalne, pojawiły się nowoczesne urządzenia, pralki, spłuczki ustępowe, cena wody, liczniki wody, spowodowało, że il wody maleje, zmniejszająca się tendencja do poboru wody; c) rolnictwo i leśnictwo: ok połowy lat 80: jest również tendencja malejąca poboru wody; upadek PGR, zamiast systemu nawodnień, wprowadzono zraszacze, bardziej ekonomiczne wykorzystywanie wody. Od połowy lat 80 nast tendencja do zmniejszania poboru wody w tych 3 sektorach.

Do wód zakwalifikowanych jako te, które się nie oczyszcza: Są to wody pochłodnicze, woda pochłodnicza jest nazywana umownie czystą; nie kwalifikujemy tej wody jako ścieki - która ma poniżej 26oC (umownie czysta). Jest ona termicznie zanieczyszczona.

Typy hydrometryczne wody: W miarę głęb p.p.t rośnie mineralizacja wody: np: Cl - Na; Cl - Ca - Na; Cl - Ca; Cl + SO4.

Zasolenie wody: określamy sumę chlorków i siarczanów, to decyduje o zasoleniu wody; wody znajdujące się po ziemią są silnie zasolone.

Zawartość soli wydobywana na pow: 7 tys ton/na dobę: ładunek soli zawarta w wodach dołowych.

Jakie są metody odprowadzania solanki z wody rzecznej: (sól nie ulega biodegradacji): a) przez budowę zakładów (oscalanie wód dołowych) w zakładach do odscalania soli, z wody usuwa się sól; b) budowa tzw. zbiorników dozujących (solankę pochodzącą z wód dołowych gromadzi się w zbiornikach dozujących): tą solankę odprowadza się do rzeki (w korelacji z przepływem rzeki); c) powtórne zatłaczanie solanki pod ziemie; d) z tej solanki produkujemy nawozy mineralne; e) tą solankę (górny Śląsk) wydobytą jako podziemną rurociągiem przeprowadzić bezp do Bałtyku.

Klasyfikacja i jakość wód płynących: 1 klasa: a) zaopatrzenia ludność w wodę do picia; b) zaopatrzenia zakładów wymagających wody o jakości wody do picia; c) bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych; 2 klasa: a) bytowania w warunkach naturalnych ryb innych niż łososiowate; b) chodu i hodowli zw gospodarskich; c) celów rekreacyjnych, uprawiania sportów wodnych oraz do urządzania zorganizowanych kąpielisk; 3 klasa: (w przemyśle): a) do zaopatrzenia zakładów innych niż zakłady wymagające wody o jakości wody do picia; b) nawadnianie terenów rolniczych, wykorzystywanie do upraw ogrodniczych oraz upraw pod szkłem i pod osłonami z innych materiałów.

Obraz orientacyjny: jeśli WIOŚ robi monitoring np: rzeki 12 razy do roku, jest to obraz uzyskiwany jako obraz orientacyjny.

Stężenie miarodajne: SM = QR x SR / Q x SN; gdzie: SM: mg/l ; QSN: m3/s; SR: mg/l; QR: m3/s; SM: stężenie miarodajne; QR: przepływ średni roczny; SR: stężenie średnie roczne danego składnika; QSN: stężenie średnie niskie (przepływ).

Podatność jezior na degradację: jeśli jest jezioro płytkie, mające mniejszą objętość wody: a) dokonujemy stopnia podatności na degradację; b) wprowadzamy klasyfikacje: 1, 2, 3 i n.o.n.

Klasyfikacja jezior: a) odnosi się do liczby zbadanych jezior; b) jeżeli np. zbadaliśmy 150 jezior, to tyle zajmowały pow w hektarach; c) chodzi o pow-nię.

Eutrofizacja jezior: z roku na rok zwiększa się eutrofizacja jezior czyli pogarsza się jakość wody.

Ocena jakości wód podziemnych do spożycia: a) minister zdrowia nadaje kryteria ocen wód zdatnych do picia; b) jest to ujęcie które ma masowy odbiór (musi być przestrzegana wartość wskaźnika, która dopuszcza wodę do spożycia); c) jeśli jest dużo zw żelaza wodę się napowietrza; d) stosujemy metody uzdatniania wody żeby spełniały kryteria ministra zdrowia.

Jeśli chodzi o bakterie: woda do picia: a) wodociągi mogą mieć do 1 bakterii; b) z ujęć indywidualnych np. studnie mogą mieć do 10 bakterii; c) jeśli li osób jest większa niż 50, to ta studnia musi mieć takie normy jak np. w wodociągach, jeśli nie, woda musi być uzdatniana do picia.

Klasyfikacja wód niekoniecznie do picia: Klasa 1a: woda najwyższej jakości; Klasa 1b: woda wys jakości; Klasa 2: woda śr jakości; Klasa 3: woda niskiej jakości; a) dopuszcza się przekroczenie wartości 3 wskaźników, ale z jednym wyjątkiem: 1) nie dopuszcza się (z wyjątkiem wskaźników toksycznych minerałów: azotany i azotyny): jej wartość nie może być przekroczona.

Monitoring wody: dla potrzeb monitoringu zwykłych wód podziemnych: są otwory badawcze które są b dobrze zlokalizowane. 1) w roku 1995 było 696 stanowisk badawczych; 2) w roku 2000 było 652 st badawczych; a) w roku 2000 w klasie 1a i 1b było 60,9%; b) w klasie 2 było 15,3%; c) w klasie 3 było 23,8%.

Klasyfikacja ministra zdrowia: wód do picia: wodę nadającą się do picia prowadzi nadzór, badania, stacja sanitarno-epidemiologiczna. Cechy char-czne: a) położenie; b) grunt; c) teren; d) dopływ z sąsiednich posesji. Są to badania sporadycznie prowadzone przez sanepid. Badania przeprowadzane są dla większych podmiotów np. wodociągi. Dla przeciętnego mieszkańca: rzadko lub prawie wcale.

Jaka jest przyczyna zanieczyszczenia wód podziemnych: a) zły stan techniczny studni: 55,6%; b) nieszczelne szamba: 46,0%; c) doły chłonne: 44,4%; d) błędna lokalizacja studni: 38,1%; e) gnojownica: ; f) nawozy mineralne; g) studnie zamienione na odbiorniki ścieków fekalnych (gł na obszarach pozbawionych sieci kanalizacyjnej): 17,5%.

Składniki odpowiedzialne za zły stan jakości: a) azot azotanowy: 57,1%, b) azot azotynowy: 38,1, c) żelazo, d) mangan.

Rolnictwo: uprawa, nawozy sztuczne, chlor, wymywanie gleb, zanieczyszczenia wody.

Hodowla: nieczystości płynne,

Ludność wsi: nieczystości płynne.

Mamy bakteriologiczne skażenie wody: przez: a) azotany, b) azotyny; c) zw organiczne; 10mg N-NO3/dm3: są to dopuszczalne normy.

Wskaźnikami zanieczyszczenia najczęściej wpływającym na obniżenie jakości wód są: a) azotany; b) żelazo; c) wskaźniki bakteriologiczne; d) amoniak.

Dlaczego zw azotowe są tak groźne dla czł: a) Azotany i azotyny są szczeg niebezpieczne dla niemowląt, powodują metamoglobinumię (potocznie tzw. sinice), mogą spowodować metamoglobinumię płodu; b) Obserwuje się nowotworowe schorzenia przewodu pokarmowego jeśli zawartość azotanów jest powyżej 100g/m3; c) np. rak żołądka wyst szczególnie często wśród ludności wiejskiej, co daje się skorelować z b wys zawartością azotanów i azotynów w wodzie ze studni; d) Azotyny i azotany nie są rakotwórcze. Jeśli przedostają się do przewodu pokarmowego to już są rakotwórcze; e) Jeśli człowiek pije wodę o stężeniu azotanu powyżej 80 lub więcej mg/dm3: to jest wys prawdop, że będzie miał poważne choroby w tym choroby na raka.

Żelazo wchodzi w skład zw azotowych, nast szczepienie się cząstek (wchodzą w reakcje z sobą), żelazo ma to do siebie że przewodzi tlen w organi, w ten sposób z reakcją z azotanem nast redukcja tlenu (tlen jest zabierany z org), jest to szczeg niebezpieczne dla kobiet w ciąży.

Jest problemem głęb przenikania organizmów, zwłaszcza bakterii np: a) w glinach: 05, b) w piaskach: 3,0m, c) w żwirach: 5,0m.

Okres przeżywalności bakterii chorobotwórczych w warstwie wodonośnej: zależy m.in od warunków śr, może wynosić od kilku godz do ponad roku. Szybkość migracji bakterii chorobotwórczych w warstwie wodonośnej jest mniejsza niż prędk filtracji wody (tzw. wskaźnik opóźnienia).

Wydajność wszyst źródeł regionu łódzkiego: wyn ok 355 dm3/na dobę. W ciągu doby: 355 czyli 86400sekund = 30 672 000 litrów czyli 30 672 wynosi: czyli około 205tys mieszk dobowo mogłoby czerpać wodę.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Hydrologia sciągaaaaaaaaa, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
Bezkręgowce systematyka- sciaga, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
Monitoring wykłady i pytania niby ściąga, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
Budowa pionowa- meterrologiam ściaga, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
Hydrologia, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
Tematy egzaminacyjne - zagrożenia cywilizacyjne- 2008, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
Egzamin- pyania Monitoring, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
sciaga grzyby -----------zagrożenia i ochrona grzybów w Polsce, Materiały dla studentów, ochrona sr
ściąga z meteo, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
Test z Monitoringu Biologicznego, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
Monitoring wykłady i pytania, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
WYKúAD 3 monitoring biologiczny, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
Budowa pnia, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
RDW terminy, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
BEZKRĘGOWCE, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
Hydrościaga, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
Hydrościaga, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska
Glony pyt ciaga, Materiały dla studentów, ochrona srodowiska

więcej podobnych podstron