Psychologia osobowości - Pervin - Rozdział 03 - Cechy jako składnik osobowości, R


R.3 Cechy jako składniki osobowości

Psychologia cech G.W. Allporta

-klasyfikacja nomotetyczno-idiograficzna (opis cech charakterystycznych dla -wszystkich ludzi i takich które są charakterystyczne dla jednostek)

-Dyspozycje dominujące-cechy które tak silnie wpływają na zach. człowieka, że praktycznie każde zach. można do niej odnieść

-Dyspozycje centralne (uczciwość, uprzejmość, itd.)

-Dyspozycje wtórne - to cechy najmniej wyraziste

Psychologia cech osobowości R.B. Cattella

Psychologia cech osobowości Eysencka (PEN):

Pięcioczynnikowy Model Osobowości (NEOAC) (Costa i McCrae)

1.Podobieństwo międzykulturowe - analiza określeń oznaczających cechy osobowości w różnych językach wykazuje ich wielkie podobieństwo, pięć głównych czynników wyodrębniono w językach większości kultur (podstawowa hipotez leksykalna Goldberga - najważniejsze różnice między ludźmi mają swoje określenia w językach wszystkich kultur).

2.Samoocenianie się i ocena innych ludzi - Dokonywane przez osoby badane oceny poziomu występowania u nich cech z modelu pięcioczynnikowego w zasadzie pokrywają się z ocenami dokonywanymi przez ich małżonków lub znajomych.

3.Motywy, emocje i kontakty interpersonalne - istnieje korelacja między Pięcioczynnikowym modelem osobowości i kwestionariuszem a innymi elementami osobowości, np. emocjami, motywami i kontaktami interpersonalnymi.

4.Diagnozowanie zaburzeń osobowości - niektóre wymiary są skorelowane z pewnymi zaburzeniami, powodują, że osoby są na nie podatne, np. osoby o niskiej ugodowości mają tendencje antyspołeczne.

5.Genetyka i teoria ewolucji - ok. 40% różnic indywidualnych w zakresie osobowości można wytłumaczyć czynnikami dziedzicznymi, uważali również że cechy z Wielkiej Piątki wykształciły się ponieważ były przystosowawcze z punktu widzenia ewolucji.

Co determinuje zachowani - osobowość czy sytuacja?

Stabilność osobowości - jest to niezmienność cech mimo upływu lat

Spójność osobowości - odnosi się do sytuacji, spójności międzysytuacyjnej - te same cechy widoczne są w różnych sytuacjach

Dana cecha nie przejawia się zawsze w taki sam sposób w różnych sytuacjach. Zgodnie z zasadą agregacji dana cecha nie wyraża się określonym zachowaniem w danej sytuacji, ale rozmaitymi zachowaniami w różnych sytuacjach. Np. ludzie o wysokim poziomie ekstrawersji dają temu różny wyraz w różnych sytuacjach, a nieraz nie ujawniają tej cechy w ogóle. Dlatego aby ocenić czy ktoś posiada daną cechę trzeba go obserwować w różnych sytuacjach i dokonać łącznej (agregacyjnej) oceny zachowania. Badania nad tym prowadził Epstein. Cecha czasami różnie się objawia w różnych sytuacjach.

Zachowanie człowieka jest determinowane zarówno przez cech i przez środowisko, w różnych proporcjach w różnych sytuacjach.

R.3 Poznawcze komponenty osobowości

Teoria konstruktów osobistych Kellyego

Teoria społecznego uczenia się Rottera:

Teorie społeczno-poznawcze:

1.Mischela:

  • Podstawowe składniki osobowości:

    1. Konstrukty osobiste i strategie kodowania informacji

    2. Wartości subiektywne, preferencje i cele

    3. Oczekiwania dotyczące prawdopodobnych konsekwencji swoich działań

    4. Kompetencje behawioralne i poznawcze

    5. Systemy regulacyjne - dzięki temu potrafią wytrwale realizować dalekosiężne cele

    2.Bandury:

  • Zajmował się zjawiskiem uczenia się przez obserwację(modelowania) - podkreślał tutaj procesy poznawcze, przede wszystkim oczekiwanie nagrody lub kary powstałe w wyniku obserwacji konsekwencji czyichś zachowań. Wyróżnił jeszcze warunkowanie zastępcze, czyli warunkowanie reakcji emocjonalnej poprzez obserwacje emocji innych.

  • Poczucie własnej skuteczności - ocena możliwości własnego działania w danej sytuacji, poczucie własnej skuteczności wpływa na myśli, emocje, motywację i skuteczność działania w danej sytuacji

  • Wykazał, że poprzez obserwację uczymy się danych zachowań niezależnie od tego czy obserwujemy pozytywne czy negatywne konsekwencje danego zachowania, natomiast na to czy potem odtworzymy zachowanie ma wpływ nagroda. Czyli uczymy się zawsze, ale wykonujemy tylko kiedy coś z tego mamy.

  • Zwrócił uwagę na wpływ procesów poznawczych na motywację:

    1. Ludzka wytrwałość w dążeniu do celu zależy od informacji zwrotnych dotyczących skuteczności kolejnych kroków.

    2. Poczucie skuteczności wpływa na motywację.

    3. Oczekiwane przyszłe konsekwencje mają wpływ na motywację.

    Te i inne struktury poznawcze wspomagają proces samoregulacji.

    Dodatkowe poznawcze składniki osobowości:

    1. Schematy - z punktu widzenia teorii osobowości jednostki różnią się tworzonymi przez siebie schematami, relacjami między tymi schematami oraz sposobami przetwarzania informacji ważnych dla posiadanych schematów.

    2. Atrybucje - ludzie różnią się sposobem wyjaśniania przyczyn danych zachowań czy sytuacji , np. pesymistyczny/optymistyczny styl wyjaśniania.

    3. Przekonania

    Yow…Tako więc oddaje do użytq kolejną część osobowości, która przypadła mi w udziale. Jakkolwiek, po części metodologicznych wywodów, czas na lanie wody. Co prawda brzez… był szczegółowy i w ogóle chyba przegiąłem, tak jak wtedy z nadmierną ilością szczegółów, tak pewnie ta część jest trosze…eee rozlazła… ale nie jest chyba tragicznie… pozdrawiam

    k.

    Osobowość - ćw. 3 -Pervin 49 - 78

    Cechy jako składniki osobowości

    Cechy:

    1. badacze uznający że pojęcie cechy jest przydatne w badaniu naukowym

    2. badacze uznający, że osobowość jest zbyt złożona i zróżnicowana ,aby można ją było opisać pojęciem cech.

    1. PSYCHOLOGIA CECH GORDONA W. ALLPORTA

    Definicja cech wg Allporta:

    Klasyfikacja cech osobowości wg Allporta:

    1. Nomotetyczno - idiograficzna (rozróżnienie opisu cech charakteryzujących wszystkich ludzi od opisu pojedynczego człowieka)

    2. Związana z siłą oddziaływania przypisywaną różnym cechom. Allport wyróżnia:

    =>cechy różnią się pod wzgl. znaczenia i zasięgu (różne cechy mogą być centralne, dominujące lub wtórne)

    Poglądy Allporta:

    Istotne punkty teorii Allporta:

    1. Krytyczny stosunek autora do psychologów lekceważących całościowe podejście do osobowości( wykluczenie analizy czynnikowej ze swoich metod bad. przedkładał badania idiograficzne nad nomotetyczne, bo wg autora każda prawdziwa teoria osobow. musi ujmować wyjątkowość człowieka)

    2. Uznawał zróżnicowanie i złożoność zachowań, ale uznawał je za konsekwencję i tym uzasadniał pożyteczność kategorii cech. Wiedział, że ludzie działają pod wpływem okoliczności, a konkretne zach. to przejaw kilku cech nie można oczekiwać całkowitej konsekwencji w zachowaniu

    3. Odrzucał tradycyjne poglądy dot. potrzeb i motywacji, bo prowadzą one do zubożenia obrazu osobowości (zgodnie z nimi działaniami człowieka kieruje tylko kilka motywów (sex, agresja) a wszystkie zachowania służą zmniejszeniu napięcia). Starał się dołączyć motywy do cech, ale nie wszystkie motywy są cechami. Problemu relacji między nimi nie udało mu się zadowalająco rozwiązać

    1. PSYCHOLOGIA CECH OSOBOWOŚCI RAYMONDA B. CATTELLA

    Osiągnięcia Cattella w zakresie teorii cech:

    1. Zainteresowanie pochodzeniem cech i ich rozwojem opracował metodę badania wpływu, jaki na poszczególne cechy mają czynniki dziedziczne i środowiskowe ( => osobowość człowieka zależy w 1/3 od dziedziczności a w 2/3 od środowiska) - w bad. nad tym zagadnieniem (w ramach genetyki zachowania) od czasów Cattella znaczne postępy

    2. Zainteresowanie ewolucją cech (czy dane cechy występują na wszystkich etapach wieku człowieka i w tym samym natężeniu) Bad. wykazały że poniżej 4r.ż. występuje 1/3 cech osobowości obecnych u ludzi dorosłych; stwierdzono też znaczną stabilność cech osobowości wzrastającą wraz z wiekiem

    3. Znaczny wkład w poznanie dynamicznych i strukturalnych aspektów osobowości (=jej zmienności/stałości) Wg autora człowiek nie jest jednostką statyczną, zachowanie zależy od wielu czynników natury motywacyjnej i sytuacyjnej. Próba opracowania metody przewidywania zachowania na podst. cech osobow. i zmiennych sytuacyjnych

    1. PSYCHOLOGIA CECH OSOBOWOŚCI HANSA EYSENCKA

    0x01 graphic

    Liczne bad. na ten temat wzajemnie wykluczające się rezultaty. Najbardziej wiarygodne prace wykazują, że wymiar E wiąże się z poziomem chronicznego pobudzenia korowego(ekstrawertyków trudniej pobudzić niż introwertyków)

    1. PIĘCIOCZYNNIKOWY MODEL OSOBOWOŚCI (Costy, McCrae'a)

    Dowody przemawiające za Wielka Piątką

    1. PODOBIEŃSTWA MIĘDZYKULTUROWE

  • SAMOOCENIANIE SIĘ I OCENA INNYCH LUDZI

    1. MOTYWY, EMOCJE I KONTAKTY INTERPESONALNE

    1. DIAGNOZOWANIE ZABURZEŃ OSOBOWOŚCI

    1. GENETYKA I TEORIA EWOLUCJI