Zarządzanie kapitałem obrotowym należy do jednego z ważniejszych obszarów decyzji finansowych. Decyzje podejmowane w tym właśnie obszarze mają służyć maksymalizacji sprzedaży oraz utrzymania płynności finansowej. Decyzje to winny :

• zmierzać do optymalizacji wielkości i struktury aktywów bieżących z punktu widzenia minimalizacji kosztów utrzymania tych aktywów,

• prowadzić do kształtowania struktury źródeł finansowania tych aktywów, sprzyjającej minimalizacji kosztów ich finansowania, a tym samym maksymalizacji zysku przedsiębiorstwa.

Obecnie znaczenie zarządzania kapitałem obrotowym znacznie wzrosło a przyczyniły się do tego :

• powstanie i systematyczny wzrost konkurencji na rynku krajowym,

• wchodzenie przedsiębiorstw na rynki międzynarodowe i ograniczanie osłony celnej tych przedsiębiorstw,

• wysoki koszt kapitałów obcych ( pożyczonych, czyli długu ) wynikający z inflacji

METODY BADANIA POZIOMU KAPITAŁU OBROTOWEGO NETTO

Zapotrzebowanie przedsiębiorstwa na aktywa obrotowe zmienia się w czasie. Niezbędne jest więc śledzenie poziomu tego kapitału i wielkości jego zmian. Decyzje prowadzące do harmonizacji poziomu kapitału obrotowego z wielkością zapotrzebowania na ten kapitał, a sprowadzające się do optymalizacji majątku obrotowego (zapasów i należności ) bądź do wykorzystania różnych alternatywnych źródeł jego finansowania, nalezą do najważniejszych decyzji finansowych w sferze bieżącego zarządzania finansami. Bardzo często także umowy w sprawie pożyczek i kredytów stawiają warunek utrzymania kapitału obrotowego na ustalonym poziomie

KAPITAŁ OBROTOWY NETTO - stanowi płynną rezerwę przeznaczoną do zaspokojenia zapotrzebowania na fundusze, wywołanego nieprzewidzianymi potrzebami i niepewnością w działalności gospodarczej. Utrzymanie wysokiego poziomu kapitału obrotowego jest niezbędne w przedsiębiorstwach, które nie mają możliwości zaciągania szybkich i krótkookresowych kredytów i pożyczek.

Wielkość kapitału obrotowego powinna pozostawać w określonej relacji do podstawowych kategorii finansowych, takich jak : sprzedaż, majątek ogółem, majątek obrotowy, poszczególne elementy tego majątku. Obrazują one rozmiary prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności gospodarczej.

POZIOM KAPITAŁU OBROTOWEGO KAPITAŁ OBROTOWY NETTO

= * 100

W RELACJI DO OBROTU PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY ( ROCZNE )

Przy danej strategii finansowej przyrost kapitału obrotowego następuje proporcjonalnie do przyrostu sprzedaży. Brak możliwości powiększenia kapitału obrotowego w stosunku do przyrostu sprzedaży nasuwa konieczność zmiany strategii finansowej : ograniczenia zapasów, zmniejszenia zakresu kredytowania odbiorców czy też wydłużania terminów regulowania zobowiązań.

Uzupełnieniem prezentowanej relacji jest wskaźnik poziomu kapitału obrotowego do średniomiesięcznych obrotów :

POZIOM KAPITAŁU OBROTOWEGO KAPITAŁ OBROTOWY NETTO

=

DO ŚREDNIPMIESIĘCZNYCH OBROTÓW ŚREDNIOMIESIĘCZNE PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY

Relacja kapitału obrotowego netto do średniomiesięcznych przychodów ze sprzedaży powinna wynosić 1-3, co oznacza, że powinna ona wystarczyć na sfinansowanie obrotu w okresie 1-3 miesięcy

Kapitał obrotowy w przedś. wykorzystywany jest do badania jego struktury majątkowo-kapitałowej. Ocena tej struktury sprowadza się do ustalenia relacji między kapitałem obrotowym a majątkiem przedsiębiorstwa ogółem bądź majątkiem obrotowym:

UDZIAŁ KAPITAŁU OBROTOWEGO KAPITAŁ OBROTOWY NETTO

= * 100

W FINANSOWANIU MAJATKU OGÓŁEM AKTYWA OGÓŁEM

Kapitał obrotowy służy do finansowania majątku obrotowego. Dlatego w praktyce ustala się relacje tych dwóch wielkości do siebie :

UDZIAŁ KAPITAŁU OBROTOWEGO KAPITAŁ OBROTOWY NETTO

= * 100

W MAJATKU OBROTOWYM MAJĄTEK OBROTOWY

Pokazuje ona, w jakim stopniu kapitał obrotowy finansuje majątek obrotowy. Spadek tej relacji może oznaczać szerszy zakres korzystania z kredytów kupieckich, ale też może świadczyć o trudnościach finansowych przedsiębiorstwa i wykorzystania do sfinansowania majątku obrotowego zobowiązań przeterminowanych.

Przydatny do oceny źródeł finansowania majątku obrotowego jest następujący wskaźnik:

UDZIAŁ KAPITAŁU OBROTOWEGO KAPITAŁ OBROTOWY NETTO

= * 100

W WARTOŚCI ZAPASÓW I NALEŻNOŚCI ZAPASY + NALEŻNOŚCI

Za dobry stan sfinansowania środków obrotowych uważa się sytuację, gdy kapitał obrotowy netto jest równy połowie wartości zapasów i należności, wówczas wskaźnik wynosi 0,5. Sytuacje poszczególnych przedsiębiorstw mogą daleko odbiegać od tego orientacyjnego standardu, co wcale nie będzie oznaczać, że są w krytycznej sytuacji finansowej.

Najbardziej płynnym elementem majątku obrotowego jest gotówka i krótkoterminowe papiery wartościowe. Relacja tych dwóch wielkości obrazuje sytuację przedsiębiorstwa w zakresie płynności finansowej.

RELACJA ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH GOTÓWKA + KRÓTKOTERM. PAP. WART.

=

DO KAPITAŁU OBROTOWEGO NETTO KAPITAŁ OBROTOWY NETTO

Pogorszenie tego wskaźnika w czasie świadczy o niekorzystnej tendencji w zakresie płynności finansowej. Wysoki poziom gotówki w relacji do kapitału obrotowego stanowi gwarancję dla wierzycieli, że swój krótkoterminowy dług odzyskają w najbliższym okresie.

W badaniu poziomu kapitału obrotowego istotny jest jego przyrost w relacji do poprzedniego okresu. Przyrost ten możemy odnieść do dochodu netto, zobowiązań ogółem i innych kategorii ekonomicznych dostosowanych do specyfiki przedsiębiorstwa :

WSKAŹNIK PRZYROSTU KAPITAŁU OBROTOWEGO PRZYROST KAPITAŁU OBROT. NETTO

=

NETTO DO DOCHODU NETTO ZYSK NETTO

Zaprezentowany wskaźnik pokazuje wielkość przyrostu kapitału obrotowego netto na jednostkę dochodu netto. W praktyce jego poziom powinien być wysoki, ponieważ wypłacalność przedsiębiorstwa jest tym lepsza, im wyższe pokrycie ma dochód w aktywach pieniężnych.

Druga relacją ustaloną na podstawie przyrostu kapitału obrotowego jest :

WSKAŹNIK PRZYROSTU KAPITAŁU OBROTOWEGO PRZYROST KAPITAŁU OBROT. NETTO

=

NETTO DO ZOBOWIĄZAŃ OGÓŁEM ZOBOWIĄZANIA OGÓŁEM

Wskaźnik ten pokazuje, do jakiego stopnia przedsiębiorstwo może wywiązać się ze zobowiązań dzięki dopływowi kapitału obrotowego.

Przedstawione powyżej relacje są wykorzystywane w bieżącym zarządzaniu płynnością finansową.

POZIOM KAPITAŁU OBROTOWEGO W PRZEDSIĘBIORSTWIE „X”

Lp.	Wyszczególnienie	1995 rok
1	Poziom kapitału obrotowego w relacji do obrotu
2	Poziom kapitału obrotowego do średniomiesięcznych obrotów
3	Udział kapitału obrotowego w finansowaniu majątku ogółem
4	Udział kapitału obrotowego w finansowaniu majątku obrotowego
5	Udział kapitału obrotowego w wartości zapasów i należności
6	Relacja środków pieniężnych do kapitału obrotowego
7	Wskaźnik przyrostu kapitału obrotowego do dochodu netto
8	Wskaźnik przyrostu kapitału obrotowego do zobowiązań ogółem

Badania poziomu kapitału obrotowego przeprowadzone w powyższym przedsiębiorstwie, wykazały, że charakteryzuje się ono racjonalnym poziomem kapitału obrotowego.

• finansuje prawie 25% ogółu majątku badanego przedsiębiorstwa (jest to spowodowane dużym udziałem majątku obrotowego, zwłaszcza zapasów w ogólnych aktywach firmy),

• kapitałem obrotowym sfinansowane jest 39% majątku obrotowego ( jego poziom to prawie połowa sumy zapasów i należności, odpowiada on 57 dniom sprzedaży)

• kapitał obrotowy w przedsiębiorstwie w 1995 roku zmniejszył się w stosunku do roku poprzedniego ( na złotówkę zysku netto spadek ten wynosił 13 groszy, a w relacji do ogółu zobowiązań 1 grosz ),

• środki pieniężne stanowią 30% kapitału obrotowego

CYKL OBIEGU KAPITAŁU OBROTOWEGO ( CYKL KONWERSJI GOTÓWKI )

Utrzymanie płynności finansowej jest podstawowym zadaniem kierownictwa przedsiębiorstw funkcjonujących w gospodarce rynkowej. Płynność finansowa jest szczególnie ważna w okresie wysokiej inflacji oraz w czasie rozpoczynania działalności przez przedsiębiorstwo. Jeśli przedsiębiorstwo ma problemy ze sprzedażą swoich produktów, bank źle ocenia jego pozycję na rynku, wówczas może mu ograniczyć kredyty krótkoterminowe. W sytuacji, gdy przedsiębiorstwo nie jest w stanie upłynnić zapasów wyrobów, ma problemy z odzyskaniem wyłożonych na ich wytworzenie środków. Nie może terminowo regulować zobowiązań. Traci ono wiarygodność finansową, co w ostateczności może doprowadzić do bankructwa.

Przeprowadzając diagnozę płynności finansowej przedsiębiorstwa niezbędne jest zbadanie poziomu kapitału obrotowego i porównanie go z poziomem elementów majątku i źródeł finansowania krótkoterminowego, które wpływają na ten kapitał.

W celu dokonania tych porównań w pierwszej kolejności obliczamy poziom kapitału obrotowego w dniach obrotu :

KAPITAŁ OBROTOWY NETTO KAPITAŁ OBROTOWY NETTO

= * LICZBA DNI W OKRESIE

W DNIACH OBROTU SPRZEDAŻ NAETTO

Relacja ta obrazuje liczbę dni obrotu, na jaką wystarcza kapitał obrotowy netto. Przy zwiększeniu sprzedaży poziom kapitału obrotowego zmniejszy się w relacji do tej sprzedaży. Jeśli proporcjonalnie do obrotu nie zwiększy się kapitału obrotowego, to przy danej polityce finansowej powstaje niebezpieczeństwo utraty płynności finansowej.

Badanie poziomu kapitału obrotowego musi być wzbogacone wskaźnikami pozwalającymi ocenić czas rotacji środków obrotowych (zapasów, należności, gotówki ) oraz ocenić czas rotacji zobowiązań bieżących, czyli długości okresu, na jaki zostały przedsiębiorstwu udzielone kredyty przez dostawców.

Przedsiębiorstwa utrzymują zapasy głównie w celu zachowania rytmiczności produkcji i sprzedaży. Nie mogą one jednak zamrażać w zapasach zbytniej wielkości kapitału obrotowego, gdyż prowadzi to do wzrostu kosztów kapitału i obniżenia stopy zwrotu, a w krótkim okresie niekiedy do utraty płynności finansowej. Cykl zapasów w dniach obrotu klasycznie oblicza się według formuły :

CYKL ZAPASÓW ŚREDNI STAN ZAPASÓW

= * LICZBA DNI W OKRESIE

W DNIACH OBROTU SPRZEDAŻ NETTO

Informuje on, co ile dni firma odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży. Wysoki wskaźnik rotacji w dniach informuje o wolnym obrocie zapasów, niski zaś o obrocie szybkim. Bliższe wyjaśnienie tego wskaźnika wymaga obliczenia wskaźników szczegółowych dotyczących rotacji poszczególnych rodzajów zapasów w dniach obrotu. I tak :

• cykl zapasów surowców i materiałów obliczamy jako stosunek średniego stanu zapasów surowców i materiałów, pomnożonego przez liczbę dni w badanym okresie, do kosztów zużycia surowców i materiałów;

• cykl zapasów wyrobów gotowych w dniach obrotu ustalimy jako stosunek średniego stanu zapasów wyrobów gotowych, pomnożonego przez liczbę dni w okresie, do kosztów wytworzenia wyrobów gotowych;

• cykl zapasów towarów stanowi relację średniego ich stanu, pomnożonego przez liczbę dni w okresie, do wartości sprzedaży tych towarów.

Znajomość wymienionych cząstkowych cykli zapasów pozwala poznać przyczyny kształtowania się ogólnego cyklu zapasów na określonym poziomie.

Przy obliczaniu cyklu konwersji gotówki istotnym problemem jest wielkość mianownika przyjmowana do obliczeń cyklu zapasu. Zawyżenie mianownika obniża cykl zapasów. Dlatego do jego poziomu należy wykorzystać koszty wytworzenia. Obejmują one koszty bezpośrednie i koszty wydziałowe będące elementami kalkulacyjnego układu kosztów:

CYKL ZAPASÓW ŚREDNIA STAN ZAPASÓW

= * LICZBA DNI W OKRESIE

W DNIACH KOSZTY WYTWORZENIA

Podobny problem z doborem mianownika do obliczeń występuje przy ustalaniu cyklu należności. Klasycznie ustala się go wg. formuły :

CYKL INKASOWANIA ŚREDNI STAN NALEŻNOŚCI

= * LICZBA DNI W OKRESIE

NALEŻNOŚCI SPRZEDAŻ NETTO

Określa on liczbę dni sprzedaży, z którą nie uzyskano jeszcze gotówki. A zatem informuje on kierownictwo firmy, w jakim stopniu kredytuje ono odbiorców wyrobów gotowych i jak długo środki pieniężne są zamrożone w należnościach.

Trzeba zauważyć, że nie zapłacone faktury wyrażone w należnościach obejmują kwotę podstawową oraz VAT, a sprzedaż netto to przychody ze sprzedaży bez VAT i akcyzy, toteż należałoby mianownik zaprezentowanego cyklu należności potraktować szerzej i wykorzystać do jego obliczenia sprzedaż brutto wg formuły :

CYKL INKASOWANIA ŚREDNI STAN NALEŻNOŚCI

= * LICZBA DNI W OKRESIE

NALEŻNOŚCI SPRZEDAŻ NETTO + VAT

Tak obliczoną relację należy porównywać w czasie ze wskaźnikami w innych firmach tej samej branży oraz z danymi średniobranżowymi.

Jeśli okres ściągania należności przez firmę różni się znacznie od odnośnego okresu branży, może to być podstawą negatywnej opinii o kierownictwie finansowym i jej służbach kontroli kredytu. Bardzo krótki okres ściągania należności bywa rezultatem wyjątkowo surowej polityki finansowej przedsiębiorstwa, która może w ostatecznym rachunku prowadzić do hamowania sprzedaży. Znacznie dłuższy okres ściągania należności, niż średni w branży może z kolei wskazywać na niedomagania kontroli i stać się przyczyną nadmiernego obciążenia kapitału obrotowego tymi należnościami.

Okres kredytowania się przedsiębiorstwa zobowiązaniami bieżącymi wyraża cykl zobowiązań. Klasycznie ustala się go wg formuły :

CYKL ZOBOWIĄZAŃ ŚREDNI STAN ZOBOWIĄZAŃ KRÓTKOTERMINOWYCH

= * LICZBA

DNI W

KRÓTKOTERMINOWYCH SPRZEDAŻ NETTO OKRESIE

Relacja ta obrazuje czas opóźnienia regulowania zobowiązań bieżących.

Ponieważ zobowiązania krótkoterminowe (poza kredytami krótkoterminowymi) służą przede wszystkim do finansowania bieżących wydatków związanych z kosztami pieniężnymi, niektórzy autorzy proponują wykorzystanie do obliczeń cyklu zobowiązań sumy wydatków operacyjnych. Są to koszty własne sprzedaży pomniejszone o amortyzację :

CYKL ZOBOWIĄZAŃ ŚREDNI SATN ZOBOWIĄZAŃ KRÓTKOTERMINOWYCH

= * LICZBA

KRÓTKOTERMINOWYCH PLANOWANE DZIENNE KOSZTY PIENIĘŻNE DNI W

OKRESIE

Porównując cykl zobowiązań z warunkami sprzedaży oferowanymi odbiorcom, możliwe jest określenie, czy firma zdolna będzie do zapłacenia swoich zobowiązań, kiedy nadejdzie termin ich płatności. Im cykl zobowiązań bieżących jest dłuższy, tym mniejsze są potrzeby w zakresie kapitału obrotowego.

Zaprezentowane relacje wykorzystamy do obliczenia cyklu środków pieniężnych, zwanego również CYKLEM KAPITAŁU OBROTOWEGO netto lub CYKLEM KONWERSJI GOTÓWKI

CYKL KONWERSJI CYKL CYKL CYKL

= + - ZOBOWIĄZAŃ

GOTÓWKI ZAPASÓW NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWYCH

CYKL KONWERSJI GOTÓWKI

DOSTAWY INKASOWANIE

SUROWCÓW SPRZEDAŻ NALEŻNOŚCI

WPŁYW WPŁYW

GOTÓWKI GOTÓWKI

Im krótszy jest cykl środków pieniężnych, tym jest bardziej korzystny dla firmy. krótki cykl środków pieniężnych oznacza bowiem, że pieniądze zainwestowane w aktywa bieżące wracają do firmy szybko i mogą być ponownie wykorzystane. Długość cyklu środków pieniężnych jest znacznie zróżnicowana dla poszczególnych rodzajów produkcji. Wskaźnik cyklu zapasów zależy od specyfiki tej produkcji, a kredyt handlowy dla odbiorców zależy zaś od polityki płatniczej przedsiębiorstwa. Trzeba także dodać, że do obliczeń cyklu konwersji gotówki powinno się wykorzystywać zobowiązania terminowe. Przyjęcie do obliczeń ogółu zobowiązań krótkoterminowych wraz z zobowiązaniami przeterminowanymi prowadziłoby, przy skróceniu cyklu konwersji gotówki, do błędnych wniosków. Długość cyklu środków pieniężnych determinuje zapotrzebowanie na kapitał obrotowy w przedś.

W badanym wcześniej przedś. X cykl konwersji gotówki jest dość długi i wynosi średnio w roku ponad 2 miesiące, na co wskazują obliczenia:

1. Kapitał obrotowy

=
;

w dniach obrotu

2. Cykl zapasów =

3. Cykl należności =

4. Cykl zobowiązań =

5. Cykl konwersji gotówki = 111 dni + 32 dni - 70 dni = 73 dni

Aby porównać cykl konwersji gotówki z poziomem kapitału obrotowego ustalonego w dniach obrotu, należy obliczyć, na ile dni obrotu średnio w roku wystarczała gotówka będąca w dyspozycji przedsiębiorstwa :

CYKL GOTÓWKI =

Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy, wyznaczone cyklem konwersji gotówki, wynosi 73 dni obrotu, a poziom kapitału obrotowego to 58 dni obrotu. Różnicę pokrywa gotówka, która wynosi 19 dni w relacji do obrotu.

WYZNACZNIKI STRATEGII ZARZĄDZANIA KAPITAŁEM OBROTOWYM BRUTTO

Zarządzanie kapitałem obrotowym brutto, a tym samym optymalizacja jego wielkości i struktury w krótkim okresie służy zapewnieniu płynności finansowej.

Kształtowanie poziomu i struktury kapitały obrotowego brutto jest trudniejsze niż samo zarządzanie majątkiem obrotowym przedsiębiorstwa.

Przyczyny :

• aktywa obrotowe w sposób niejako naturalny podążają swoim rozmiarem za wielkością sprzedaży. Oznacza to, że każdy przyrost sprzedaży przy danej strategii finansowej pociąga za sobą przyrost majątku obrotowego (zapasów, należności, gotówki),

• fluktuacja aktywów obrotowych w małym stopniu jest odzwierciedlona przez zmiany struktury źródeł finansowania ( udziału długoterminowego kredytu i zobowiązań bieżących). struktura ta jest względnie sztywna i nie reaguje na zmiany poziomu i kompozycji aktywów. Sztywność ta wynika z kosztów korzystania z obcych źródeł kapitału i zagrożenia utratą płynności finansowej. Struktura źródeł finansowania aktywów jest bardziej trwała wtedy, gdy kredyt długoterminowy jest źródłem kapitału obrotowego.

• kapitał obrotowy brutto obejmuje składniki financial mix i z tego względu odpowiadać celom strategicznym przedsiębiorstwa ( Financial mix - taki zestaw instrumentów finansowych, który umożliwia firmie osiąganie zakładanego zysku przy adekwatnym poziomie ryzyka )

Financial mix musi odzwierciedlać pożądane, długookresowe wykorzystanie aktywów, a zwłaszcza aktywów stałych, co nie zawsze odpowiada potzrebom zapewnienia płynności w krótkim okresie. Na tej podstawie można stwierdzić, że optymalizacja kapitału obrotowego powinna uwzględniać przede wszystkim istotne relacje między kapitałem obrotowym a odpowiadającym mu majątkiem obrotowym.

Podstawową metodą służąca tak rozumianej optymalizacji jest metoda oparta na TZW. ZASADZIE HEDGINGOWEJ albo inaczej ZASADZIE SAMOLIKWIDACJI DŁUGU

( THE HEDING PRINCIPLE ).

Istotą tej metody jest łączenie właściwości danego rodzaju aktywu do generowania cash flow w określonym przedziale czasu z takimi źródłami finansowania, których okres istnienia, rozumiany w kategorii wymagalności stojących u jego podstaw funduszy, pokrywa się z tą właściwością aktywu. Kryterium optymalizacyjnym w przypadku tej zasady jest niedopuszczenie do nadmiaru lub niedoboru płynności

W zarządzaniu kapitałem obrotowym możemy posłużyć się następującymi wskaźnikami:

• wskaźnikiem bieżącej płynności finansowej,

• wskaźnikiem udziału aktywów bieżących w aktywach ogółem,

• wskaźnikiem wyrażającym relację pasywów bieżących do ogółu aktywów firmy,

• wskaźnikiem LR1,

• wskaźnikiem LR2.

I tak :

• jeżeli aktywa bieżące są wyższe niż pasywa bieżące (zobowiązania bieżące0, to kapitał obrotowy ma wartość dodatnią, a wskaźnik bieżącej płynności jest wyższy od jedności,

• jeżeli aktywa bieżące są równe bieżącym pasywom, to kapitał obrotowy jest równy zeru, a wskaźnik bieżącej płynności finansowej jest równy jedności,

• jeżeli aktywa bieżące są mniejsze od zobowiązań bieżących, to kapitał obrotowy ma wartość ujemną, a wskaźnik bieżącej płynności finansowej jest mniejszy od jedności

Wskaźnik udziału aktywów bieżących w aktywach ogółem ustala się wg formuły :

UDZIAŁ AKTYWÓW BIEŻĄCYCH AKTYWA BIEŻĄCE

= * 100

W MAJĄTKU OGÓŁEM MAJĄTEK OGÓŁEM

Pokazuje on rozmiary środków obrotowych wraz z rozliczeniami międzyokresowymi czynnymi, zaangażowanych w ogólnych aktywach przedsiębiorstwa.

Wskaźnik wyrażający stosunek bieżących zobowiązań do aktywów ogółem pozwala zmierzyć udział zobowiązań krótkoterminowych w źródłach finansowania majątku przedsiębiorstwa :

UDZIAŁ PASYWÓW BIEŻĄCYCH PASYWA BIEŻĄCE

= * 100

W AKTYWACH OGÓŁEM MAJĄTEK OGÓŁEM

Szczegółowy wskaźnik płynności LR1 mierzący płynność aktywów bieżących. Jego wysoki poziom oznacza, że gotówka i papiery wartościowe mogą być istotnym źródłem finansowania przyrostu środków obrotowych, wynikających na przykład ze wzrostu sprzedaży. wysoki poziom wskaźnika LR1 świadczy zatem o dużym zabezpieczeniu płynności przez tymczasowe (spontaniczne) źródła finansowania.

GOTÓWKA + KRÓTKOTERM. PAP. WART.

WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI LR1 =

AKTYWA BIEŻĄCE

Szczegółowy wskaźnik płynności LR2 mierzy zdolność firmy do płacenia bieżących zobowiązań bez naruszenia pozostałych aktywów. Wysoki poziom wskaźnika oznacza, że duża część zobowiązań może być sfinansowana z najbardziej płynnych środków, jakimi są gotówka i bardzo łatwo zbywalne papiery wartościowe. W sytuacji niskiego wskaźnika LR2 przedsiębiorstwo musi pozbyć się mniej płynnych składników majątku albo pozyskać środki na uregulowanie zobowiązań bieżących

GOTÓWKA + KRÓTKOTERM. PAR. WART.

WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI LR2 =

PASYWA BIEŻĄCE

STRATEGIE ZARZĄDZANIA KAPITAŁEM OBROTOWYM BRUTTO

Strategie te ujmuje się osobno dla aktywów bieżących i pasywów bieżących.

W zakresie aktywów bieżących mogą wystąpić :

STRATEGIA KONSERWATYWNA

• polega na operowaniu strukturą aktywów biezących przy ustabilizowanej strukturze pasywów bieżących,

• w zakresie majątku obrotowego wyraża się ona przede wszystkim chęcią utrzymania w przedsiębiorstwie wysokiej kwoty najbardziej płynnych aktywów, a więc gotówki i krótkoterminowych papierów wartościowych,

• LR1 względem średniobranżowej jego wielkości jest wysoki,

• nadwyżka płynności służy do likwidacji zobowiązań spontanicznych w terminie ich wymagalności na wypadek, gdyby brakowało wpływów operacyjnych,

• utrzymanie nadwyżki płynności odbija się na niższym potencjalnym zysku,

• mogą wystąpić dodatkowe koszty związane z nadmiernymi zapasami, które mają służyć zaspokojeniu niespodziewanego popytu,

• większy udział kapitału w finansowaniu działalności firmy powoduje, że w tym przypadku wskaźnik zwrotu z kapitału jest niski

STRATEGIA AGRESYWNA

• jest postępowaniem przeciwnym do strategii konserwatywnej,

• zaleca się ograniczenie płynnych aktywów, co znajduje wyraz w minimalizacji wskaźnika LR1,

• w skrajnym przypadku obniżony zostaje poziom należności,

• występuje podwyższone ryzyko,

• podstawą efektywności działań jest wysoka rentowność aktywów trwałych, których wykorzystaniu nie sprzyjałoby duże zamrożenie środków obrotowych,

• niski udział gotówki w aktywach stwarza korzystną przesłankę do uzyskania wyższego poziomu zwrotu z kapitału.

W zakresie zarządzania zobowiązaniami bieżącymi wyróżnić można :

STRATEGIA KONSERWATYWNA

• wyraża się w dążeniu do minimalizacji udziału krótkoterminowego zadłużenia w strukturze źródeł finansowania majątku firmy ( w praktyce sprowadza się do minimalizacji kredytu krótkoterminowego ),

• może się również przejawiać w całkowitym braku kredytu długoterminowego i zastąpieniu go w całości kapitałem własnym - zmniejsza to groźbę braku wypłacalności, ale wymaga w zamian wysokiej stopy zwrotu,

STRATEGIA AGRESYWNA

• maksymalizacja funduszy okresowych kosztem kapitału stałego( udział krótkoterminowego zadłużenia w kapitałach ogółem jest powiększony ),

• oprócz zwiększonego ryzyka utraty płynności finansowej, stosowanie tej strategii powoduje podrożenie w financial mix kapitału obcego

Całkowita strategia optymalizacyjna kapitału obrotowego brutto powinna polegać na kombinacji strategii aktywów bieżących i strategii pasywów bieżących według kryterium preferowanej przez przedsiębiorstwo stopy zwrotu oraz odpowiadającego jej ryzyka. W praktyce zwykle przedsiębiorstwa wybierają umiarkowany zysk i ryzyko, czyli np. konserwatywną strategię aktywów i agresywną pasywów. Ma ona wówczas charakter strategii umiarkowanej, która cechuje się wypośrodkowaniem między strategią konserwatywną i agresywną/

STRATEGIE KAPITAŁU OBROTOWEGO W PRZEDSIĘBIORSTWIE

WSKAŹNIKI WYZNACZAJĄCE STRATEGIĘ KAPITAŁU OBROTOWEGO

UDZIAŁ AKTYWÓW BIEŻĄCYCH W MAJĄTKU OGÓŁEM
UDZIAŁ PASYWÓW BIEŻĄCYCH W MAJĄTKU OGÓŁEM
WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI LR1
WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI LR2

Źródła pochodzenia i zasilania kapitału obrotowego netto

Kapitał obrotowy pokrywa część majątku obrotowego, która nie jest finansowana zobowiązaniami bieżącymi. Nie można mówić więc o gospodarowaniu tą częścią majątku bez równoczesnego uwzględnienia źródeł jego finansowania.

Każda operacja gospodarcza zmieniająca poziom kapitału obrotowego powoduje zmianę struktury majątku obrotowego oraz kosztów finansowania tego majątku, np. zakup surowców za gotówkę zwiększy stan zapasów i zmniejszy poziom gotówki na koncie, a równocześnie spowoduje powstanie tzw. kosztów utraconych możliwości. natomiast zakup surowców na kredyt handlowy spowoduje powstanie zobowiązań i zmniejszenie kosztów kapitału finansującego zapasy. Przy rozpatrywaniu źródeł finansowania kapitału obrotowego musi być równocześnie uwzględniona majątkowa strona bilansu, który generuje zapotrzebowanie na ten kapitał.

Źródłem kapitału obrotowego mogą być :

• kapitały własne, nie związane z finansowaniem majątku trwałego,

• długoterminowe kredyty i pożyczki bankowe,

• inne zobowiązania długoterminowe, np. wynikające z układu lub ugody, finansujące majątek obrotowy.

W literaturze wymienia się ogólnie trzy rodzaje strategii finansowania majątku obrotowego :

• STRATEGIĘ KONSERWATYWNĄ,

• STRATEGIĘ AGRESYWNĄ,

• STRAWTEGIĘ UMIARKOWANĄ

STRATEGIA KONSERWATYWNA

• finansowaniu majątku obrotowego netto za pomocą kapitałów stałych (kapitałów własnych oraz długoterminowych kredytów i pożyczek ).

• Znaczna część bieżącego zapotrzebowania na kapitał obrotowy jest pokrywana ze źródeł długoterminowych,

• przedsiębiorstwo utrzymuje wysoki poziom płynności finansowej, co prowadzi do obniżenia stopy zwrotu i wzrostu kosztów kapitału,

• finansując dodatkowe zapotrzebowanie na kapitał obrotowy ze środków własnych ponosi koszty alternatywne obniżające stopę zwrotu

• jeśli zapotrzebowanie na kapitał obrotowy pokrywa z kredytów długoterminowych, to prowadzi do wzrostu kosztów kapitału, gdyż kredyty te są zwykle wyżej oprocentowane niż kredyty krótkoterminowe

STRATEGIA AGRESYWNA

• zdecydowana część majątku obrotowego jest finansowana zobowiązaniami bieżącymi, w tym również kredytami krótkoterminowymi,

• tylko niewielka część majątku obrotowego stanowi majątek obrotowy netto sfinansowany kapitałami stałymi,

• bieżące zapotrzebowanie na kapitał obrotowy jest najczęściej pokrywane kredytami krótkoterminowymi ( ich wielkość może być łatwo dostosowana do rzeczywistych potrzeb przedsiębiorstwa ),

• nie występują tu koszty utraconych możliwości, które wynikają z nadmiernego zaangażowania kapitałów stałych w finansowaniu bieżących, zmiennych potrzeb przedsiębiorstwa, co wpłynie na wzrost stopy zwrotu ),

• mogą występować niższe koszty kapitału ( ze względu na wysokość stóp procentowych kredytów krótkoterminowych ),

• występuje wyższe zagrożenie utratą płynności finansowej ( wynika z trudności pozyskiwania dodatkowych kredytów krótkoterm. przy pogorszeniu kondycji finansowej firmy

STRATEGIA UMIARKOWANA

• strategia pośrednia między konserwatywną a agresywną,

• przedsiębiorstwo stara się pewną część majątku sfinansować kapitałami długoterminowymi, a bieżące zapotrzebowanie na kapitały obrotowe pokryć źródłami o takim okresie wymagalności spłaty, jaki jest okres trwałości majątku obrotowego,

• zagrożenie utratą płynności finansowej ( wynika z nieterminowego regulowania należności przez odbiorców i trudności w dotrzymywaniu planowych rat kredytu krótkoterminowego )

Strategia konserwatywna

Strategia umiarkowana

Strategia agresywna

Najdogodniejszą w praktyce strategią finansowania majątku obrotowego jest strategia umiarkowana. Zmierza ona do dostosowania długości okresy, na jaki pozyskiwane są fundusze do długości okresu życia aktywów sfinansowanych za pomocą tych funduszy. Towarzyszą jej jednak pewne zjawiska negatywne, wynikające że struktury źródeł finansowania majątku obrotowego, a zwłaszcza z proporcji między długiem krótko- a długoterminowym. W doborze strategii źródeł finansowania aktywów powinno ono starać się w sposób optymalny układać relacje między ryzykiem a korzyściami. Przedsiębiorstwa muszą wiązać omówione wcześniej strategie zarządzania kapitałem obrotowym ze strategiami źródeł jego pokrycia. Te drugie stanowią wyszczególnienie omówionych przy zarządzaniu kapitałem obrotowym strategii pasywów.

STRUKTURA ŹRÓDEŁ POCHODZENIA KAPITAŁU OBROTOWEGO

WARIANT 1

WARIANT 2

WARIANT 3

WARIANT 4

WARIANT 4

WARIANT 5

CYKL KONWERSJI ZAPASÓW

CYKL KONWERSJI NALEŻNOŚCI

CYKL ODROCZENIA PŁATNOŚCI ZOBOWIĄZAŃ

CYKL KONWERSJI GOTÓWKI

DUŻY ZYSK I RYZYKO

UMIARKOWANY ZYSK I RYZYKO

UMIARKOWANY ZYSK I RYZYKO

MAŁY ZYSK I RYZYKO

100%

50 %

STRATEGIE PASYWÓW

AGRESYWNA

KONSERWATYWNA

50 %

100%

STRATEGIE AKTYWÓW

AGRESYWNA

KONSERWATYWNA

MT

Zb

KW

MO

Majątek obrotowy netto jest w całości finansowany kapitałem własnym. Przedsiębiorstwo nie korzysta z kredytów długoterminowych, a bieżące potrzeby finansowania tego majątku pokrywa z cash flow ( zysk netto + amortyzacja) oraz kredytów krótkoterminowych

Zb

Zd

MT

KW

MT

MO

Majątek obrotowy netto jest finansowany zarówno z kapitału własnego, jak i kapitału obcego długoterminowego. Cały kredyt długoterminowy jest ulokowany w zapasach i należnościach

MT

KW

Zd

Zb

MO

Majątek obrotowy netto jest w całości sfinansowany kredytem długoterminowym, przy czym część tego kredytu została przeznaczona na majątek trwały

MT

KW

Zd

Zb

MO

Majątek obrotowy netto jest w całości sfinansowany zobowiązaniami długoterminowymi. Kapitały własne finansują cały majątek trwały.

MT

KW

Zd

Zb

MO

Majątek obrotowy netto jest sfinansowany zobowiązaniami bieżącymi. Zobowiązania te pokrywają również część majątku trwałego. Przedsiębiorstwo nie posiada długoterminowych źródeł finansowania majątku obrotowego

WARTOŚĆ

CZAS

Stałe źródła finansowania

Aktywa obrotowe

Stałe źródła finansowania

WARTOŚĆ

Aktywa obrotowe

CZAS

Stałe źródła finansowania

WARTOŚĆ

Aktywa obrotowe

CZAS

---