Dr Barbara Ciżkowicz
Metody i techniki badań pedagogicznych
Wykład 1. 20.09.2009 r.
10 godzin wykładów + 10 godzin wykładów
zaliczenie z oceną - forma zaliczenia test
Literatura
M. Łobocki ,, Metody i techniki badań pedagogicznych”
10 rozdziałów
obserwacja, eksperyment pedagogiczny, testy osiągnięć szkolnych, metoda socjometryczna*, analiza dokumentu, metoda sondażu
M. Łobocka ,, Wstęp do metodologii” (siwa)
Rozdział X
K. Konarzewski ,,Jak uprawiać badania oświatowe?''
T. Pilch, T. Bauman ,, Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe''
A. Krajewska ,, Statystyka dla pedagogów''
Definicje podstawowych pojęć
Metodologia nauk jest to w aspekcie pragmatycznym nauka o metodach, działaniach naukowych i stosowanych w nauce procedurach badawczych, w aspekcie apragmatycznym jest to nauka o elementach i strukturze systemów naukowych. To jest o wytworach nauki w postaci pojęć, twierdzeń i teorii naukowych. Metody i techniki badań to sposoby postępowania naukowego, mające na celu nawiązanie sformułowanego uprzednio problemu.
Metodologia nauk
⇓
Metodologie pedagogiki
⇓
Metodologie badań pedagogicznych
⇓
Metody badań pedagogicznych
Gatunki wiedzy ludzkiej
Wiedzę dzielimy na racjonalną zgodną z rozumowaniem, logiką i wierze irracjonalną nieuchwytną dla rozumu, cechuje ją poza doświadczalna i nieracjonalna droga poznania charakterystyczna dla poznania instytucyjnego. Często sprzeczna z zasadami logiki oraz dla poznania mistycznego podlegającego na bezpośrednim kontakcie z rzeczywistością nad przyrodzoną.
Wiedzę racjonalną dzielimy na:
Wiedza potoczna (drogo rozsądna) ma charakter pragmatyczny, cechuje ją duża ogólnikowość, brak percepcji, niski stopień prawdziwości oraz ścisłość, mała moc prognostyczna i słabe osadzenie w teorii.
Pojęcia są niejednoznaczne wiedza potoczna stanowi projekt uboczny, praktycznej działalności ludzi. Są to zawsze zjawiska i przedmioty dostępne bezpośredniej obserwacji.
Wiedza naukowa stosuje mocną zasadę racjonalności oznacza ona, że stopień przekonania jaki głosi w danej mierze twierdzenie powinien on być stopniowi jego uzasadnienia. Wiedza naukowa jest efektem zastosowania określonej metody naukowej w celu wyjaśniania zjawisk. Jest ona pewniejsza, prawdziwsza, lepiej usystematyzowana, posiada wyższą moc pragmatyczną i eksplantacyjną (wyjaśniającą). Ma ona charakter teoretyczny, bada również zjawiska nie podlegające bezpośredniej obserwacji.
Klasyfikacja nauk to wyodrębnienie w zbiorze pewnych podzbiorów które są rozłączne i zupełne. Do klasyfikacji nauk stosuje się kryteria ontologiczne i metodologiczne. Podziały nauk dokonujemy według
Przedmiotu badań - fragmentu lub aspektu rzeczywistości określonego przez poszczególne nauki. Nauki mogą różnić się przedmiotem badań nawet jeśli badający te same obiekty pod różnym kątem
Metody badań
Rodzaju formułowania problemu
Zadań i celów jakie nauka stawia
Stopnia ogólności, abstrakcji i prostoty
Kryterium przedmiotu badań w znacznym stopniu wyznacza określone kryteria.
Nauki dzielimy na:
Nauki formalne (racjonalne, dedukcyjne)
Logika formalna, matematyka
Empiryczne (realne, indukcyjne)
przyrodnicze = fizyczne, biologiczne
społeczne (humanistyczne) wytwory świadomej i celowej działalności człowieka - socjologia, prawo, pedagogika, psychologia
Metoda jest to systematycznie stosowany sposób działania w jakieś dziedzinie.
Metoda naukowa to sposób badania, wyznaczający, kolejne etapy postępowania uczonych, danej dziedzinie naukowej, możliwy do powtórzenia w innych przypadkach, tego samego rodzaju. Obejmuje ona założenia określające wytyczne badania, sposób rozwiązania problemów teoretycznych bądź praktycznych.
Wykład 2. 18.10.2009 r.
Metody badawcze to typowe i powtarzane sposoby zbierania opracowywania analizy i interpretacje danych empirycznych w celu maksymalnego uzasadnienia odpowiedzi na stawiane pytanie.
Jeden z podstawowych metod naukowych obejmuje:
metodę nauk empirycznych (hipotetyczna, redukcyjna) odwołująca się do faktów empirycznych. Posługując się tą metodą otrzymujemy twierdzenia hipotetyczne. Tylko w pewnym stopniu potwierdzone empirycznie.
metoda nauk formalnych nazywana także akcjomatyczno- dedukcyjna. Tezy nauk formalnych są prawdziwe w sensie koherencyjnym na mocy definicji i dowodu o kartę w aksjomatach. Metody dedukcyjne są niezawodne w tym sensie, że z prawdziwości przesłanych wynika prawdziwość wniosku.
Wszystkie nauki empiryczne są w pewnym stopniu prawdziwości mniejsze niż 1 - nigdy pewnych. W naukach formalnych stwierdza się z prawdopodobieństwem do 1. Wśród metod dedukcyjnych można wyróżnić metodę indukcyjną (Mill, Bacon) w której przesłanki są zdaniami o jednakowych przedmiotach lub zdarzeniach. Wniosek jest w stanie ogólnym. W metodzie tej dąży się do maksymalnego potwierdzenia formułowanych teorii.
Hipotetyzm - kolejna odmiana, polegająca na stawianiu i krytyce hipotez (Popper) ,, nie istnieje metoda, która wykazałaby prawdziwość zadań empirycznych”. Twierdzenia naukowe zawsze są hipotezami przyjmowanymi czasowo do próby ich obalenia nie udaje się wykazać się ich falsyfikalności - obalenie teorii.
Iluzjoniści zorganizowali, że nie ma zdarzeń empirycznych.
Techniką badań nazywamy czynności praktyczne, regulowane staranie wypracowanymi dyrektywami pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzonych informacji opinii i faktów.
Narzędziem badawczym jest przedmiot do realizacji wybranej techniki badań.
Nieco inna klasyfikacja (Konarzewski)
Wyróżniamy 5 schematów badawczych czyli sposoby koordynowania czynności:
eksperyment - ujawnienie skutków ściśle określonych oddziaływań w sztucznych populacjach eksperymentalnych.
Badanie porównawcze - ujawnienie różnic, między realnymi populacjami
Badania przeglądowe - czyli poznawanie właściwości obiektu należącego do pojedynczej realnej populacji i ujawnianie związków między tymi własnościami np. szkoła - stres
Badania etnograficzne - zbieranie, przetwarzanie różnorodnych danych o kulturowych sposobach życia realnej grypy społecznej np. bezdomni.
Studium przypadku - zbieranie i przetwarzanie różnych danych o pojedynczym obiekcie reprezentującym zjawisko ogólne np. zjawisko seryjnego mordercy.
Ustalony i zaaprobowany przez społeczne nauki sposób wykonywania czynności badawczych nazywany metodą naukową. Ogólnie wyróżniamy 3 klasy metod naukowych:
1. Metoda doboru próbki
2. Metody zbierania danych
3. Metody analizy danych - metody statystyczne
Cele poznania naukowego dzielimy na:
Zewnętrzne - wynikające z funkcji jakie pełni nauka w społeczeństwie. Nauka służy społeczeństwu przez funkcję deskryptywną (opis) eksplomacyjną (wyjaśniającą) oraz predyktywną (przewidywanie praktyczne) eksploracyjną (poszukiwanie)
Wewnętrzne stawiane przez uczonego są to cele czysto poznawcze.
Etapy procesu badawczego
W procesie badawczym można wyróżnić następujące badania:
Określenie i celu badań
Określenie problemów badawczych
Zmienne i wskaźniki
Dobranie metod, techniki i narzędzi
Charakterystyka badań
INNY PODZIAŁ:
Problemy
Hipotezy
Plany badań
Pomiar
Zbieranie danych
Analiza danych
Uogólnienia
Problemy i hipotezy
Formułowanie problemów badawczych polega na precyzyjnym rozbiciu tematu badań na pytania. Problemy badawcze w pedagogice mogą dotyczyć:
Badania nad rozwojem ucznia, wychowanka, nad oddziaływania na ucznia i nad skutkami tych oddziaływań (np. rozwój myślenia uczniów w latach)
Badania programowe dotyczące treści nauczania i wychowania (np. testy)
Ekonomiczne i społeczne warunki nauczania i wychowania (badamy warunki w jakich są lekcje)
Pedagogiczne środki techniczne (komputery, media w całym zakresie)
W zależności od ogólności pytań wyróżniamy:
Problemy ogólne mają postać pytania dopełnienia wymagają szczerej odpowiedzi np. jaki system wartości preferuje młodzież z rodzin patologicznych?
Problemy szczegółowe formułowane jako pytania rozstrzygnięcia udziela jest jednoznaczne - odpowiedź tak/nie z uzasadnieniem. np. trzy dziewczynki kończą podstawówkę mają wyższy poziom z matematyki niż chłopcy.
Hipoteza - to próba odpowiedzi na problem badawczy. Jest próbnym twierdzeniem zawsze zdaniem orzekającym. Musi być jasno sformułowana, konkretnie sprawdzona empirycznie.
Wykład 3. ostatni 22.11.2009 r.
KALKULATOR NA ZALICZENIU - 17.01.2010 r.
Cała nauka opiera się na tym, że podobne zdarzenia zachodzą w podobnych okolicznościach. To co daje się zaobserwować w danym zdarzeniu to cechy konstytutywne dla niego które nazywamy zmiennymi, cecha to atrybut projektu, wartości charakterystyczne jednostki badanie, cechy dzielimy na stałe i zmienne.
Cechy stałe są to właściwości wspólne dla wszystkich jednostek zbiorowości.
Rodzaje:
Rzeczowe, podmiotowe pytają kto? Lub co? Jest przedmiotem zbioru
Przestrzenne lokalizują wystąpienie zbioru pytania gdzie? i czasowe określają czas występowania ,,kiedy?”.
Zmienna to właściwość, która przyjmuje dla danego przedmiotu lub zjawiska różne przedmiotu. Zmienna to zbiór stanów, których obiekt może się znajdować w zależności od stosowanego kryterium zmienne dzielimy na:
Liczba wariantów: dychotomiczne (dwuwariantowe/wielowartościowe). W grupie zmiennych wielowartościowych można wyróżnić zmienne ilościowe - wynik wyrażony liczbą i zmienne jakościowe - kategorie zmiennej opisane słownie. Zmienne ilościowe można podzielić na pierwsze ciągłe między dwiema dowolnymi wartościami zmiennej występuje trzecia wartość zmienna. Ściśle określone wartości.
Ze względu na usytuowanie w procesie badawczym dzielimy zmienne na:
Zależne - to zmienne, które są przedmiotem badania, których związek z innymi zmiennymi chcemy określić.
Zmienne niezależne - to zmienne, które oddziaływują na zbieżność zależną.
W zależności od siły oddziaływania wyróżniamy zmienne niezależne główne i uboczne. Zmienne niezależne te nazywamy zmiennymi ważnymi. Oprócz nich na zmienną zależną mogą wpływać zmienne zakraczająco.
Pomiar i skale pomiarowe
Pomiar jest to przyporządkowanie własnościom przedmiotu symboli w taki sposób by relacje między nimi odpowiadały reakcje między własnościami przedmiotu.
Symbole (liczby, cyfry, słowa) tworzą odpowiednią skalę pomiarową.
W zależności od dokładności scharakteryzowanego przedmiotu rozróżniamy następujące skalę:
Skala nominalna - składa się z symboli oznaczających przynależność przedmiotów pod względem badanej zmiennej do pełnych klas jakościowych. Umożliwia rozróżnienie przedmiotu ale nie pozwala na ich porządkowanie według wartości zmiennych. Dopuszcza obliczanie liczebności pomiarów, procentów i frakcji.
Skala porządkowa - złożona z symboli przedstawiająca uporządkowanie przedmiotu ze względu na wartości badanej zmiennej. Uporządkowanie może być zupełne gdy każdy przedmiot na inne natężenie badanej cechy lub słabe, gdy natężenie badanej cechy jest równe u przynajmniej dwóch jednostek.
Skala przedziałowa/interwałowa - jest to skala na której wynik wyrazu jest liczbą istnieje jednostka zmian i zero względne (umowne)
Skala stosunkowa - wynik wyrażony jest liczbą i zero absolutne np. oceny szkolne traktujemy jako skalę porządkową, ustalanie kolejności pod kątem wzrostu, wykształcenia.
Zero stopni Celsjusza - nie ma wartości ujemnych - zero względne (umowne)
Wynik testu będziemy traktować jako skalę pomiarową.
Badania jakościowe i ilościowe. Dane mają postać liczb, punktem wyjścia jest teoria i korespondująca z nią metoda. Starają się rejestrować fakty bez sumiennego rejestru. Stosują mechaniczne procedury w celu zabezpieczenia przed subiektywnym wpływem badanego i badacza usuwając kontekst. Badania jakościowe - dane mają postać tekstu np. korespondencja, pamiętniki, pełna postać wywiadów najczęściej wychodzą od danych. Badacz nie stara się eliminować wpływów jego osobistych wyborów. Może nieświadomie narzucać badanemu swój punkt widzenia i zainteresowanie kontekstem.
Metody badań naukowych
EKSPERYMENT
Analiza zmiennych jakościowych - wyniki badania wybieranych kierunków studiów w grupach zróżnicowanych pochodzeniem społecznym zamieszczono w tabeli.
porównaj rozkłady wybieranych kierunków studiów w trzech analizowanych grupach i zróżnicowaniu społecznym
oblicz zależność między wybieranymi kierunkami studiów a pochodzeniem społecznym
Wykształcenie x |
robotnicze |
chłopskie |
inteligencja |
% rob |
% chłop |
% int |
Razem |
prawo |
10 |
20 |
5 |
20 |
29 |
7 |
35 |
medycyna |
20 |
5 |
15 |
40 |
7 |
21 |
40 |
rolnictwo |
5 |
35 |
20 |
10 |
50 |
29 |
60 |
pedagogika |
15 |
10 |
30 |
30 |
14 |
43 |
55 |
Razem: |
50 |
70 |
70 |
100 |
100 |
100 |
190 |
N- 190
Adnotacja do ryciny:
Różni się od społeczeństwa wyboru. Medycyna legitymuje się wobec społeczeństwa. Wśród osób pochodzenia chłopskiego najczęściej wybieranym kierunkiem jest rolnictwo. Natomiast wśród inteligencji najczęściej wybierana jest pedagogika.
Dominanta modalna - zmiany najczęściej występujące
50 - 100%
10 - x
x = 10*100%/50 = 20%
50 - 100%
20 - x
x = 20*100%/50 = 40%
50 - 100%
5 - x
x = 5*100%/50 = 10%
50 - 100%
15 - x
x = 15*100%/50 = 30%
70 - 100%
20 - x
x = 20*100%/70 = 28,57 = 29%
70 - 100%
5 - x
x = 5*100/70 = 7,14 = 7%
70 - 100%
35 - x
x = 35*100/70 = 50 %
70 - 100%
10 - x
x = 10*100/70= 14,28 = 14%
70 -100%
5 - x
x = 5*100/70= 7,14 =7%
70 - 100%
15 - x
x = 15*100/70= 21%
70 - 100%
20 - x
x = 20*100/70= 28,57 = 29%
70 - 100%
30 - x
x= 30*100/70= 42,85 = 43%
Do obliczania zależności między dwiema zdolnościami służy współczynnik kontygencji C
N - liczba badanych
C = 0 - brak zależności
C = 0,1
C = 0,38
3
Wyszukiwarka