NAGŁY STAN ZAGROŻENIA ŻYCIA czyli nagłe zaburzenie homeostazy organizmu w którym nie podjęcie natychmiastowych czynności ratowniczych bezpośrednio zagraża życiu.

Pierwszym z takich stanów jest ASTMA OSKRZEOLOWA, którą określamy jako zespół chorobowy wywołany odwracalnym, napadowym zwężeniem dróg oddechowych, które spowodowane jest skurczem nadwrażliwych oskrzeli, obrzękiem błony śluzowej i nadprodukcją wydzieliny przez gruczoły śluzowe (rys.1).

ryc.1

Jej przyczyną może być:

• istniejąca atopia

• współistniejące zakażenie bakteryjne lub wirusowe,

• czynniki psychogenne- stres,

• wysiłek fizyczny,

• wdychanie zimnego powietrza.

W czasie astmy mogą pojawić się takie objawy kliniczne jak:

• duszność wydechowa o charakterze napadowym,

• tachypnoe- przyspieszenie oddechu,

• ortopnoe- uruchomienie dodatkowych mięśni oddechowych spowodowane wzmożonym wysiłkiem oddechowym, przedłużony wydech z towarzyszącym świstem,

• tachycardia- przyspieszenie czynności serca,

• sinica,

• brak bólu w klatce piersiowej w czasie ataku.

Postępowanie:

1. Posadź poszkodowanego- jest to najbardziej korzystne ułożenie, które przez stabilizację obręczy barkowej poprawia mechanikę oddychania.

2. Zapewnij dostęp świeżego powietrza.

3. Podaj poszkodowanemu leki wziewne - jeżeli zażywał je wcześniej i są dostępne w trakcie ataku.

4. Zawiadom pogotowie ratunkowe.

5. Oceniaj co kilka minut podstawowe czynności życiowe.

ODMA OPŁUCNOWA - czyli obecność powietrza w jamie opłucnowej.

Wyróżniamy takie jej przyczyny jak:

• uraz penetrujący ściany klatki piersiowej,

• uszkodzenie tchawicy, oskrzeli lub miąższu płucnego poprzez nagromadzone powietrze w jamie opłucnowej.

Skutkiem odmy opłucnowej jest upośledzenie wentylacji na skutek ucisku miąższu płucnego poprzez nagromadzone powietrze w jamie opłucnowej.

Wyróżniamy takie rodzaje odmy jak : odma samoistna, urazowa i wentylowa.

ODMA SAMOISTNA

Przyczyny:

• pęknięcia pęcherzy rozedmowych,

• zmiany w miąższu płucnym

• odmę samoistną może poprzedzić wysiłek fizyczny, silny kaszel i parcie, przyczyna odmy może być wreszcie nieuchwytna- bez wcześniejszych zmian patologicznych w miąższu płucnym

Objawy kliniczne to:

• ból w klatce piersiowej- nagły, ostry, kłujący,

• kaszel,

• duszność,

• płytki oddech,

• tachypnoe- przyspieszony oddech,

• sinica

• utrata przytomności do nagłego zgonu włącznie,

• w badaniu przedmiotowym:

• zmniejszona ruchomość klatki piersiowej po stronie odmy,

• przy osłuchiwaniu klatki piersiowej cisza lub znaczne osłabienie szmerów oddechowych w porównaniu do strony przeciwnej,

• odgłos opukowy nadmiernie jawny- bębenkowy.

Postępowanie:

1. Zapewnienie drożności dróg oddechowych,

2. Odbarczenie odmy poprzez nakłucie ściany klatki piersiowej grubą igłą w drugiej przestrzeni międzyżebrowej w linii środkowoobojczykowej- jest to element najbardziej skutecznego postępowania przyrządowego. Jednak wykonywanie tej procedury wymaga odpowiedniego przeszkolenia.

3. Poprawie wentylacji zdrowym płucem sprzyja ułożenie chorego na boku po stronie odmy, co dodatkowo stabilizuje klatkę piersiową.

4. Wezwanie pogotowia ,

5. Kontrola podstawowych czynności życiowych.

ODMA URAZOWA

Przyczyny:

• uszkodzenie opłucnej przez złamane żebro w przebiegu wypadków komunikacyjnych, upadków z wysokości, masażu pośredniego serca, uszkodzenie ściany klatki piersiowej przez ciało obce ( zakłucie nożem),

• jatrogenne uszkodzenie ( powikłania kaniulacji żył centralnych, biopsji).

Objawami klinicznymi są

• objawy typowe dla odmy,

• widoczna rana klatki piersiowej, przedmiot wywołujący odmę może tkwić dalej w ranie,

syk towarzyszący ruchom oddechowym słyszalny w miejscu uszkodzenia ściany klatki piersiowej spowodowany przeciekiem powietrza

Postępowanie:

1. Udrożnij drogi oddechowe.

2. Ranę otwartą klatki piersiowej zabezpiecz szczelnym, najlepiej foliowym, jałowym opatrunkiem, ma to za zadanie zapobiegać dalszemu dopełnieniu się odmy. Jeśli nim nie dysponujemy- ranę przykryj ręką, lub poszukaj innego materiału, którym musisz przykryć ranę.

3. Pozostaw ciało obce penetrujące ścianę klatki piersiowej w miejscu, w którym je znalazłeś, aby nie powodowało dalszych uszkodzeń, jedynie ustabilizuj jego pozycj, dopóki tkwi w ranie stanowi naturalną tamponadę, ranę wokół uszczelnij w celu uniknięcia pogłębienia się odmy ( rys.3).

rys.3

4. Połóż poszkodowanego na chorym boku, w ten sposób zapewnisz stabilizację kltaki piersiowej.

5. Wezwij pomoc.

6. Kontroluj podstawowe czynności życiowe.

W przypadku odmy otwartej obustronnej postępowanie nieco różni się od opisanego powyżej, jest to spowodowane faktem, że miąższ obu płuc jest uciśnięty przez powietrze gromadzące się w jamach opłucnowych, do założenia opatrunku może więc dojść dopiero po rozprężeniu zapadniętych płuc. Efekt ten uzyskujemy, wykonując wdechy analogiczne do tych w trakcie resuscytacji krążeniowo- oddechowej. Opatrunek zakładamy na szczycie wdechu, kiedy płuca są maksymalnie rozprężone (rys.4).

rys.4

ODMA WENTYLOWA- powstaje w przypadku izolowanego uszkodzenia opłucnej trzewnej z wytworzeniem mechanizmu wentylowego.

Objawy kliniczne:

• silny ból w klatce piersiowej- nagły, może mieć charakter kłujący,

• płytki i szybki oddech,

• duszność,

• sinica,

• poszerzone żyły szyjne,

• objawy wstrząsu na skutek spadku powrotu krwi żylnej do serca.

Nie leczona prowadzi do utraty przytomności i zatrzymania krążenia

Postępowanie:

Odmę wentylową należy odbarczyć poprzez nakłucie grubą igłą drugiej przestrzeni międzyżebrowej w linii środkowoobojczykowej, na igłę należy nałożyć gumowy balon z niewielkim otworem, co zamykając koniec igły w trakcie wdechu wyeliminuje niekontrolowany napływ powietrza do jamy opłucnowej przez igłę, natomiast w momencie wydechu powietrze będzie mogło się ewakuować przez otwór w balonie (rys. 5).

Jest to także postępowanie przyrządowe i nie wszyscy ratownicy mają uprawnienia do jego wykonania. Wykonywanie tej procedury wymaga odpowiedniego przeszkolenia.

rys.5

HIPERWENTYLACJA, to oddychanie zbyt głębokie i intensywne, za duże w stosunku do chwilowego zapotrzebowania organizmu na tlen i dwutlenek węgla. Jest to stan zwiększonej ponad potrzebę wentylacji pęcherzykowej, która powoduje nadmierne wydalanie CO2 z obniżeniem jego zawartości we krwi (hipokapnia). Powoduje to powstanie alkalozy oddechowej (zasadowicy). W czasie hiperwentylacji szybkość wydalania CO2 jest większa niż jego powstawanie w toku przemiany materii.

Przyczyną jest : stres, panika , atak astmy, szok.

Objawy:

• bóle w okolicy serca z uczuciem ściskania klatki piersiowej,

• duszność,

• stan płaczliwości

• zawroty głowy

• uczucie nierealności

• zaburzenia w widzeniu

• bladość i przyspieszona akcja serca

• uogólniona tężyczka

Hiperwentylacja może przyczynić się w dużej mierze do:

• cukrzycy, choroby wrzodowej, wieńcowej powstania astmy i nadciśnienia oraz depresji.

Postępowanie:

W takiej sytuacji trzeba zachować spokój i poprosić pacjenta aby wstrzymał oddech a następnie oddychał możliwie jak najwolniej lub oddychał wciągając i wydmuchując powietrze z torebki papierowej.

ZAASPIROWANIE CIAŁA OBCEGO- zazwyczaj zdarza się w czasie jedzenia lub, u dzieci, w czasie zabawy. Większość ciał obcych dostaje się poza struny głosowe i umiejscawia się w dolnych drogach oddechowych w takich przypadkach objawy bywają mniej nasilone. Jeśli dojdzie do całkowitej niedrożności dróg oddechowych to taka osoba jest niezdolna do mówienia lub oddychania, blednie po czym gwałtownie sinieje a ostatecznie traci przytomność i upada.

Wówczas musimy pamiętać o tym iż jeśli nie zostanie podjęte pilne działanie w czasie 4 min nastąpi zgon lub uszkodzenie mózgu.

Postępowanie ( w wyniku częściowej niedrożności dróg oddechowych):

1. Stań za pacjentem i obejmij go rękami w pasie następnie zaciśnij jedna dłoń w pięść i umieść ją od strony kciuka, na brzuchu pacjenta, nieco powyżej pępka.

2. Uchwyć dłoń drugą ręką i uciskaj brzuch pacjenta szybkimi, skierowanymi ku górze pociągnięciami. Musi to być na tyle silne, by od razu wyrzuciło na zewnątrz pokarm blokujący tchawicę.

3. Aby oczyścić drogi oddechowe, może być konieczne powtarzanie uciśnięć do sześciu razy.

1

---