Pedagogika w zakresie pedagogiki wczesnoszkolnej

1. Przedmiot badań pedagogiki wczesnoszkolnej.

Pedagogika wczesnoszkolna zajmuje się wychowaniem i nauczaniem dzieci w młodszym wieku szkolnym (w klasach początkowych) w zakresie różnych kierunków edukacji (polonistycznej, matematycznej, środowiskowej, plastycznej, muzycznej, technicznej, motoryczno-zdrowotnej).

• rozpatruje istotę wychowania i nauczania - co to znaczy wychowywać i nauczać? (cele wychowawcze realizowane w ramach zajęć szkolnych i pozaszkolnych)

• rozpatruje obiekt wychowania i nauczania - kogo w. i n.? (uzasadnia odrębność edukacji wczesnoszkolnej, biorąc pod uwagę jej funkcje, organizację oraz mechanizmy i prawidłowości rozwojowe dziecka w wieku 7-10 lat)

• rozpatruje wartość wychowania i nauczania- po co w. i n. ? (formułuje zalecenia o charakterze instrumentalnym oraz ustala teorie i systemy teoretyczne określające racjonalne zasady działań pedagogicznych; ma charakter propedeutyczny - precyzowane są zasady optymalnego przygotowania dzieci do dalszego kształcenia oraz możliwości poznawania przez nie w toku własnej aktywności technik pracy umysłowej.

• rozpatruje treść wychowania i nauczania (teoretyczne podstawy) - w jakim zakresie w. i n? (wyznacza kryteria doboru treści kształcenia, określa ich układ i zakres)

• rozpatruje czynniki wychowania i nauczania (efektywność) - kogo i gdzie w. i n.?

• rozpatruje sposób wychowania i nauczania - jak w. i n.? (ustala optymalne sposoby: aktywizacji twórczego potencjału ucznia klas początkowych, rozwijania zainteresowań i zdolności, przezwyciężania trudności i niepowodzeń dzieci w nauce; proponuje racjonalne sposoby praktycznej realizacji ogólnych zasad nauczania ustalonych przez dydaktykę, założeń integracji i korelacji; ustala kryteria wartościowania pracy pedagogicznej nauczyciela niższych klas szkoły podstawowej, określa zasady planowania i organizacji pracy dydaktyczno-wychowawczej).

2. Cele, zadania i funkcje pedagogiki wczesnoszkolnej.

Cele pedagogiki w klasach I-III:

1. „Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia, w tym w szczególności:

2. Umiejętności służących zdobywaniu wiedzy (czytania, pisania, rachowania).

3. Umiejętności nawiązywania i utrzymywania poprawnych kontaktów z innymi dziećmi, dorosłymi, osobami niepełnosprawnymi, przedstawicielami innej narodowości i rasy itp.

4. Poczucia przynależności do społeczności szkolnej, środowiska lokalnego, regionu i kraju.

5. Umiejętności działania w różnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych.

6. Rozbudzanie potrzeby kontaktu z przyrodą

Są to tzw. kompetencje kluczowe, rozwijanie których ma stanowić nadrzędny cel nauczania.

Podstawowe funkcje pedagogiki wczesnoszkolnej:

1. f. koncepcyjna: określająca zadania badawcze i poznawcze (opisująco-wyjaśniające); zadania badawcze są związane z opisem i wyjaśnianiem faktów, zjawisk, procesów pedagogicznych i ich związków z praktyką;

2. zadania poznawcze dotyczą projektowania stanów, formuł, w zakresie pedagogiki, a także z ocenianiem wartości projektów, ofert, koncepcji, poszerzania świadomości społecznej ludzi i krytycznego stosunku wobec wartości dzieciństwa wszędzie tam gdzie panuje niezrozumienie, lekceważenie, infantylizm problemów dziecka, uświadamianie społeczeństwu wartości edukacji (wychowania, kształcenia, uczenia się) człowieka co najmniej od momentu narodzin.

3. f. porządkująco-modyfikująca: wskazuje na kategorie wiedzy, struktury, definicje zjawisk pedagogiczno-edukacyjnych i ich wzajemne relacje.

4. f. transmisyjna (wzajemność teorii i praktyki): określa zadania praktyczne dla edukacji i sprawdza warunki ich urzeczywistniania, a także czerpie z praktyki inspiracje badawcze.

3. Metody badań w pedagogice wczesnoszkolnej.

Metoda według T. Pilcha - metoda jest zespołem czynności i zabiegów zmierzających do poznania określonego przedmiotu . Cztery metody według T. Pilcha:

1) EKSPERYMENT PEDAGOGICZNY - jest metodą naukowego badania określonego wycinka rzeczywistości wychowawczej polegającą na wywołaniu lub tylko zmienianiu przebiegu procesów przez wprowadzenie do nich jakiegoś nowego czynnika i obserwowania zmian powstałych pod jego wpływem. Dostarcza wychowawcy wiedzy o skuteczności pewnych działań, o efektach podejmowanych inicjatyw wychowawczych czy dydaktycznych lub o wartości nowych metod nauczania. Rezultatem eksperymentu są zawsze zmiany.

2) MONOGRAFIA PEDAGOGICZNA -jest metodą ,której podmiotem są instytucje wychowawcze w rozumieniu placówki lub instytucjonalne formy działalności wychowawczej, prowadząca do gruntownego rozpoznania struktury instytucji zasad i efektywności działań wychowawczych oraz opracowania koncepcji ulepszeń i prognoz rozwojowych. W badaniu monograficznym dąży się do "sięgnięcia w głąb" danej instytucji, wglądu w jej funkcjonowanie zarówno jako systemu jak i związanego ze sobą zbioru osób. Wyróżniającą cechą badań monograficznych jest lokalizacja instytucjonalna.

3) METODA INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW - jest sposobem badań polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych . Najbardziej użyteczną techniką omawianej metody jest wywiad, a uzupełnia go obserwacja i analiza dokumentów osobistych.

4. METODA SONDAŻU DIAGNOSTYCZNEGO - jest sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych , opiniach i poglądach wybranych zbiorowościach , nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie zlokalizowanych w posiadających znaczenie wychowawcze w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną , w której badane zjawisko występuje.

Metoda wg Mieczysława Łobockiego - pewien, ogólny systemem reguł, dotyczący organizowania określonej działalności badawczej, tj. szeregu operacji poznawczych i praktycznych , kolejności ich zastosowania , jak również specjalnych środków i działań skierowanych z góry na założony cel badawczy .

METODY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH wg Łobockiego

1. OBSERWACJA - jako jedna z metod badań pedagogicznych , stanowi osobliwy sposób postrzegania , gromadzenia i interpretowania poznawanych danych w naturalnym ich przebiegu i pozostających w zasięgu widzenia i słyszenia obserwatora . To znaczy , najpierw postrzega się interesujące nas zjawisko zgodnie z postawionym celem ( problemem ) badawczym ; następnie utrwala się ( często w formie pisemnej ) dostrzeżone dane , a na końcu dokonuje się próby ich zinterpretowania .
Rodzaje obserwacji :
a) obserwacja zaprogramowana - nazywana często obserwacją skategoryzowaną ze względu na przewidywane z góry kryteria zachowań objęte z góry taką obserwacją . Poza tym , że jest planowa , dokładna i obiektywna , przysługuje jej cecha selektywności , tzn. stosując ją podchodzi się wybiórczo do obserwowanego zjawiska .
b) obserwacja swobodna - okazuje się przydatna w badaniach jakościowych .
Umożliwia dokładny rejestr faktów , zjawisk czy zdarzeń w ich ciągłym
naturalnym przebiegu .

2. EKSPERYMENT PEDAGOGICZNY - metoda będąca w ścisłym związku z obserwacją . Polega na aktywnym stosunku obserwatora do badanej rzeczywistości . Może być zastosowana w dowolnym czasie i można powtórzyć ją wielokrotnie .

3. TESTY OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH - zwane też testami dydaktycznymi lub testami wiadomości ( obiektywny pomiar wyników nauczania )
Rodzaje testów osiągnięć szkolnych :
a) standaryzowane i nieformalne
b) różnicujące i sprawdzające
c) wyróżnia się jeszcze testy ze względu na typ czynności wykonywanej przez badanego - pisemne , ustne , praktyczne
d) testy mocy - składające się z zadań o różnej treści i trudności , testy szybkości

4. METODA SOCJOMETRYCZNA - pozwala na zidentyfikowanie osób cieszących się popularnością grupie , jak i osób nie lubianych , odrzuconych przez grupę . Trwa bez względu na technikę nie dłużej jak 15 minut .

5. METODA SONDAŻU DIAGNOSTYCZNEGO - najczęściej znajduje swe zastosowanie w badaniach za pomocą ankiet , ( tj. badania ankietowe są sposobem zbierania informacji za pomocą zestawu pytań , dotyczących ściśle określonych problemów badawczych . Badania te stanowią podstawowe jej techniki badawcze . Zamieszczone pytania mają charakter pytań otwartych bądź zamkniętych . Wśród pytań zamkniętych rozróżnia się pytania alternatywne , dysjunktywne - jedna z wielu odpowiedzi i komunikatywne - możliwość wyboru więcej niż jednej odpowiedzi , wykorzystuje się również pytania półotwarte i filtrujące ) rozmowy i wywiady - ( gromadzenie informacji za pomocą przygotowanych uprzednio pytań .

6. ANALIZA DOKUMENTÓW -jest metodą mało doceniającą na uporządkowaniu i interpretacji zawartych w nich treści pod kątem problemu ( celu ) badawczego lub także hipotezy roboczej .
Chodzi tu o dokumenty szeroko rozumiane , obejmujące nie tylko materiały archiwalne , ale także wytwory dzieci i młodzieży ( rysunki , zeszyty szkolne , listy , pamiętniki , twórczość literacka , kronika klasy , szkoły ) mogą być dokumenty pisana , cyfrowe lub obrazowo - dźwiękowe .
Rozróżnia się analizę dokumentów :
a) klasyczną ( jakościową czy opisową )
b) nowoczesną ( ilościową )

4. Związek nauk biomedycznych, psychologicznych, socjologicznych oraz nauki o języku z problematyką pedagogiki wczesnoszkolnej.

ZWIĄZEK NAUK PEDAGOGICZNYCH Z FILOZOFIĄ

• Pochodzenie - pramatką każdej niemal dziedziny naukowej jest filozofia, nie inaczej jest w przypadku pedagogiki.

• Ontologia - stawia ona pytania o sens edukacji

• Epistemologia - zajmuje się naukowym wyjaśnieniem procesów ontologicznych; epistemologia empiryzmu, która dostarcza nam odpowiedzi jak można poznawać - poprzez doświadczenie( R. Diułej)

• epistemologia racjonalizmu dostarcza nam odpowiedzi jak rozum poznaje

• epistemologia nacjonalizmu - każdy uczy się inaczej, stawia się w tym wypadku na indywidualizm

• Aksjologia- odnosi się do wartości poznania, do sensu kształcenia

• Antropologia- zajmuje się rozwojem myśli pedagogicznej od zarania dziejów

• Metodologia- jej zdaniem jest gromadzenie wiedzy o nauce, jaką jest pedagogika, oraz selekcjonowanie metod badań, które mają służyć jej rozwojowi. W pedagogice stosuje się rożne sposoby badań, do najbardziej popularnych należą wywiad, ankieta

• Etyka- pozwala odróżnić to, co dobre od tego, co złe, to, co etyczne od tego, co nieetyczne, dba o porządek w nauce.

• Prakseologia - pokazuje nam różne sposoby działania, tak by było ono efektywne, dostosowane do sytuacji oraz indywidualnych potrzeb wychowanka.

ZWIĄZEK NAUK PEDAGOGICZNYCH Z PSYCHOLOGIĄ

• Psychologia rozwojowa- dostarcza naukowej wiedzy, jak rozwija się dziecko w pierwszych latach swojego życia. Dzięki tym wiadomość nauczyciel jest w stanie dostosować program zajęć szkolnych do wymagań młodych uczniów ( np. skala Oziereckiego).

• Psychologia ogólna- pozwala rozgryźć osobowość każdego ucznia, który jest przecież elementem małej społeczności, jaką jest klasa.

• Psychologia wychowawcza- daje odpowiedz na pytanie, jak wychowywać żeby wychować młodego człowieka, jakich użyć metod, jakimi argumentami się posługiwać z dyskusji z młodym człowiekiem, jakich postaw unikać, a na co zwracać szczególną uwagę podczas rozmów z uczniami.

• Psychologia społeczna- opisuje ona mechanizmy działania w grupie społecznej, jaką jest klasa szkolna.

• Psychologia kliniczna- dotyczy zaburzeń rozwoju, diagnozy pedagogicznej, sposobów wykrywania różnych nieprawidłowości

ZWIĄZEK NAUK PEDAGOGICZNYCH Z SOCJOLOGIĄ - dostarcza wiedzy z zakresu socjologii małych grup społecznych. Pozwala rozwikłać problemy wynikłe z konfliktów powstałych w klasie. Nauczyciel czerpiąc z tej dziedziny wiedzy wie, jak zachować się, gdy dziecko jest wyalienowane przez grupę - tak dobiera zabawy by takie zjawiska eliminować.

ZWIĄZEK NAUK PEDAGOGICZNYCH Z NAUKAMI MEDYCZNYMI - obejmuje całą fizjologiczną stronę rozwoju dziecka, daje odpowiedz nauczycielowi jakie zajęcia może przeprowadzać w danej grupie wiekowej.

ZWIĄZEK NAUK PEDAGOGICZNYCH Z DIALEKTYKĄ PEDIATRIĄ HIGIENĄ - daje nauczycielowi rozeznanie jakie są podstawy zdrowego żywienia, jak dzieci mają dbać o higienę, dostarcza również wiedzę o typowych chorobach wieku dziecięcego.

ZWIĄZEK NAUK PEDAGOGICZNYCH Z EKONOMIĄ - planowanie budżetu, zarządzanie oświatą, różne formy pracy związane z marketingiem.

ZWIĄZEK NAUK PEDAGOGICZNYCH Z PLASTYKĄ/ARCHITEKTURĄ - również to jest dzisiaj ważne, by mebelki miały odpowiedni wesoły kolor, krzesła dostosowane do wzrostu dziecka, odpowiednie stoliki do pracy, miękkie, wygodne dywaniki, nie ślizgająca, bezpieczna podłoga, ogólny wygląd sali do zajęć lekcyjnych ( kolorowa, z mnóstwem obrazków, żywa, wesoła).

5. Założenia koncepcji zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej. Źródła koncepcji nauczania zintegrowanego.

Idea integracji nie jest sprawą nową. Obecna koncepcja integracji edukacji wczesnoszkolnej jest wynikiem rozwoju myśli pedagogicznej XIX i XX wieku. Geneza jej sięga systemów nowego wychowania, zwanych inaczej systemami progresywizmu pedagogicznego. Powstały one głównie na podłożu dynamicznie rozwijającej się nauki o dziecku.

1999- reforma oświaty, która wprowadza bloki programowe zamiast lekcji.

Kształcenie zintegrowane - system nauczania w klasach I-III szkoły podstawowej, polegający na łagodnym przejściu od wychowania przedszkolnego do edukacji prowadzonej w systemie szkolnym. Nauczyciel prowadzi te zajęcia według ustalonego przez siebie planu, dostosowując czas zajęć i przerw do aktywności uczniów. W kształceniu zintegrowanym nie ma wyodrębnionych przedmiotów nauczania.

Sześcioletnia szkoła podzielona jest na dwa trzyletnie etapy. Pierwszy etap obejmuje klasy od I do III; zasadniczą część stanowi blok zajęć zwanych "kształceniem zintegrowanym" - zajęcia te prowadzone są przez jednego nauczyciela pełniącego również funkcję wychowawcy. Nauczyciel nie musi przestrzegać lekcyjnego czasu pracy, tj. dzielić czasu pracy uczniów na 45 minutowe jednostki lekcyjne, tak jak to się robi w klasach wyższych.

Uczniowie uczestniczą również w zajęciach religii lub etyki (na skutek małej liczby chętnych praktycznie nie realizowany rodzaj zajęć w polskich szkołach). O uczestnictwie dziecka w zajęciach religii decydują ich rodzice. Na tym etapie edukacyjnym mogą zostać wprowadzone do szkolnego planu nauczania dodatkowe zajęcia edukacyjne, takie jak np. język obcy. Część uczniów uczestniczy również w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych oraz zajęciach gimnastyki korekcyjnej. Możliwe jest również wprowadzenie innych dodatkowych zajęć dla wszystkich lub grupy uczniów. Decyzję o tym podejmuje dyrektor szkoły, przeznaczając na ten cel tzw. godziny do dyspozycji dyrektora. Limit godzin do dyspozycji dyrektora jest przyznawany szkole na każdy oddział klasowy do wykorzystania w ciągu trzech lat.

Idea integracji:

• integracja powinna zbliżać edukację do potrzeb społecznych i indywidualnych

- indywidualne podejście do dzieci wybitnie zdolnych i nienadążających za programem ( możliwe raczej przy małych grupach)

• ma uwzględniać przemiany funkcjonowania oświaty

- dawanie ciekawych źródeł nauki

- nie ograniczanie się do książki, zeszytu i tablicy,

• upodmiotowienie, integracja powinna kłaść nacisk na podmiotowe traktowanie dziecka

- brak barier prowadzących do fobii

- dziecko w szkole powinno czuć się bezpiecznie

- przyjazne otoczenie

• demokratyzacja i uspołecznienie oświaty

- rodzice powinni współdecydować o szkole

- rodzice muszą się konsultować ze szkołą

• samoregulacja i elastyczność edukacji

- duży dostęp do wszechstronnego kształcenia

- dostosowanie edukacji do oczekiwań współczesności

Cechy kształcenia:

- ukazywanie dziecku świata całościowo, spójność świata,

- odejście od encyklopedycznego pojmowania wiedzy,

Zajęcia w kształceniu zintegrowanym:

- zajęcie zintegrowane

- bloki przedmiotowe

- ścieżki edukacyjne.

Nauczanie zintegrowane:

1. Nauczanie jednoprzedmiotowe: -jeden przedmiot kształtuje obraz całego świata.

2. Nauczanie wieloprzedmiotowe - analiza przez pryzmat różnych przedmiotów

3. Nauczanie międzyprzedmiotowe -wyjaśnianie związków przyczynowo- skutkowych i tworzenie ścieżek.

R. Więckowski podkreśla, że w edukacji zintegrowanej wysuwają się trzy podstawowe założenia:

1. formą organizacyjną aktywności dziecka w klasach początkowych nie jest tradycyjna lekcja szkolna, ale dzień pracy i aktywności;

2. wszystkie kierunki edukacji i projektowanych zajęć w programie i planie nauczania mają jednakowe i ważne znaczenie dla rozwoju wszystkich dzieci w klasie;

3. zamiast tradycyjnego nazewnictwa określonych przedmiotów szkolnych, wprowadzono nowe pojęcia: kierunek czy zakres edukacji.

6. Integracje treściowa, zadaniowa i funkcjonalna w edukacji wczesnoszkolnej.

Integracja treściowa -polegająca na scalaniu treści poznawczych wszystkich przedmiotów wokół wspólnych tematów.

Integracja zadaniowa- zmierzająca do jednoczesnej realizacji celów poznawczych i wychowawczych w procesie kształcenia

Integracja funkcjonalna- polegająca na wykorzystywaniu naprzemiennie różnych rodzajów aktywności uczniów w odcinkach czasowych regulowanych możliwościami, potrzebami, rytmem biologicznej sprawności uczniów.

7. Główne zasady prawidłowego kierowania rozwojem dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

ZASADY:

- poglądowości;

- przystępności (stopniowania trudności);

- systematyczności;

- wiązania teorii z praktyką;

- świadomego udziału uczniów w procesie

nauczania - uczenia się

- operatywności wiedzy ucznia

- trwałości wiedz

- indywidualizacji i zespołowości

- ustawiczności kształcenia

ZASADA POGLĄDOWEGO NAUCZANIA

Każde nauczanie i uczenie się powinno opierać się o konkretne obrazy stanowiące treść spostrzeżeń lub wyobrażeń.

Stosowanie zasady poglądowości:

• bezpośrednie ( uczeń, o ile to możliwe, nie powinien być ograniczony wyłącznie do spostrzeżeń wzrokowych. Powinien je rozszerzać na wszystkie zmysły, na przykład ruchowo manipulować przedmiotem, wykonywać doświadczenia, wypróbowywać cechy i właściwości spostrzeganych przedmiotów i zjawisk );

• pośrednie ( uczeń nie styka się bezpośrednio z przedmiotem lub zjawiskiem, ale z zastępczymi środkami - pomocami naukowymi ).

ZASADA ŚWIADOMOŚCI I AKTYWNOŚCI W NAUCZANIU

Proces nauczania powinien przebiegać w taki sposób, żeby uczeń jasno zdawał sobie sprawę z treści, która jest przedmiotem nauki. Treści te powinny być przez niego należycie zrozumiałe. Zasada ta wymaga także aktywnej postawy ucznia w procesie uczenia się, tj. samodzielnego pokonywania trudności związanych z rozumieniem tego, co jest przedmiotem uczenia się.

ZASADA SYSTEMATYCZNEGO NAUCZANIA I UCZENIA SIĘ

Praca ucznia powinna być ułożona według racjonalnego planu i konsekwentnie według niego wykonywana.

Układ pracy ucznia obejmuje:

• systematyczny układ treści nauki;

• systematyczny tok pracy ucznia.

 

ZASADA STOPNIOWANIA TRUDNOŚCI

Polega na pokonywaniu trudności i wymaga wysiłku.

Trudność zależy między innymi od:

• ilości treści nauczanej;

• nowości treści i nowości czynności umysłowych z nimi związanych.

 

ZASADA UTRWALANIA WYNIKÓW NAUCZANIA

Zasada ta odnosi się utrwalania do niżej podanych rezultatów nauczania. Nie mogą one być chwilowe i krótkotrwałe. Ich utrwalanie odbywa się głównie przez powtarzanie i ćwiczenie.

8. Psychopedagogiczne założenia procesu uczenia się dziecka w wieku wczesnoszkolnym. Istota aktywności dziecka w procesie uczenia się.

Okres nauczania elementarnego, obejmujący klasy I-IV szkoły podstawowej, nazywamy młodszym wiekiem szkolnym. W młodszym wieku szkolnym największe, zwrotne znaczenie ma pierwszy rok nauki - klasa pierwsza. Szkoła staje się środowiskiem, w którym uczeń zaczyna nowe życie. Odtąd głównym czynnikiem rozwoju dziecka, zwłaszcza rozwoju umysłowego, staje się nauka szkolna.

Nauczanie i wychowanie dzieci w pierwszym roku nie jest łatwe. Głównym zadaniem wychowawczym nauczyciela jest wdrożenie dzieci do życia zespołowego w klasie, wyrobienie poważnego stosunku do obowiązków, itp. Szkoła uczy dziecko wielu nowych sposobów zachowania się, a wiele przyzwyczajeń już nabytych w poprzednim okresie musi przezwyciężyć i przełamywać, co stanowi dla dziecka dodatkową trudność.

Ogromną rolę w rozwoju dziecka szkolnego spełnia język. Im większa jest kultura mowy ucznia tym łatwiej jest mu opanować początkowy kurs nauki szkolnej.

Wejście w życie szkoły i rozpoczęcie nauki, nowe rodzaje zajęć i nowe wzajemne stosunki
z dziećmi niezwykle absorbują małego ucznia. Jeżeli w poprzednim okresie wpajano dziecku szacunek do zajęć szkolnych, w wyniku pracy nauczyciela z klasą budzi się w dziecku poczucie własnej wartości, godności i szacunek do siebie. Jednak złe rozpoczęcie nauki w szkole lub straszenie dzieci przez rodziców szkołą może prowadzić do onieśmielenia, strachu, niechęci.

Pierwszy rok nauki jest dla nauczyciela niezwykle sprzyjający. W tym okresie wzbudzić można u dzieci poważny stosunek do nauki i szkoły, a także zaszczepić dziecku wiele dodatnich cech charakteru, które zapewnią mu dobre współżycie z kolegami.

Nauka, jako zasadniczy czynnik rozwoju dzieci szkolnych, wywiera na nie niejednakowo silny wpływ. Jaką rolę spełni ona w rozwoju dziecka, zależy to nie tylko od treści podawanej wiedzy, ale i od sposobów przyswajania jej przez dziecko oraz od jego stosunku do nauki i obowiązków szkolnych. Większość uczniów klas początkowych żywi podziw i szacunek dla dzieci bardzo dobrze uczących się i szczerze pragnie być dobrymi uczniami. Aby jednak stać się dobrym uczniem, dziecko musi właściwie postępować: codziennie starannie wykonywać obowiązki szkolne, ze zrozumieniem przyswajać sobie wiedzę i umieć przezwyciężyć trudności. Przemiany zachodzące w charakterze i całej psychice dziecka spowodowane są także tym, że nowe zadania, jakie postawiła przed nim szkoła, wymagają od niego świadomej pracy i właściwego stosunku do swych obowiązków. Nie oznacza to jednak, że dziecko musi przestać się bawić. Zabawa była jego głównym i bardzo korzystnym dla rozwoju zajęciem w okresie przedszkolnym. Zabawa dalej pozostaje istotną potrzebą rozwijającego się dziecka i zajmuje w jego czynnościach życiowych ważne miejsce, ale w życiu dziecka szkolnego nie może być już główną formą działalności. Na pierwszy bowiem plan wysuwa się praca szkolna i praca dla rodziny. Po to jednak, by dziecko wdrożyło się do swoich obowiązków bez zbytniego wysiłku, żeby wykonywało je z radością, musi być stale zaspokajana jego potrzeba rozrywki  odpoczynku.

Pracą dzieci w tym wieku jest przede wszystkim nauka i pomoc rodzinie w domu. Poważne obowiązki szkolne dziecka zaczynają wyraźnie przeobrażać jego osobowość. Wpływa na to także nowa sytuacja i zmieniony tryb życia dziecka w rodzinie. Rodzice na ogół szanują szkolną pracę i obowiązki dziecka, ale jednocześnie sami stopniowo i systematycznie zaczynają zwiększać wobec niego własne wymagania. I nie jest dobrze, jeśli tego nie robią.

Od dziecka przedszkolnego wymagało się nabycia samodzielności w samoobsługiwaniu się
i wykonywaniu drobnych poleceń. Od dziecka szkolnego należy wymagać realnej pomocy w pracy domowej. W okresie przedszkolnym wymaga się od dzieci prac ze względów pedagogicznych. W okresie szkolnym obowiązki dziecka wynikać powinny z praktycznych potrzeb rodziny i stawać się pewną koniecznością. W związku z tym praca dziecka szkolnego przestaje być czynnością na wpół zabawową,  zaczyna nabierać społecznego znaczenia. Od ucznia wymaga się także w domu bardziej odpowiedzialnego stosunku do powierzonych zadań, rozumienia konieczności wykonania pracy, współczucia dla członków rodziny i wyraźnego rozróżnienia, gdzie się kończy zabawa i zaczyna praca.

Rodzina podobnie jak szkoła kształtuje w dziecku szereg uczuć społecznych, nieodzownych w życiu każdego kolektywu: poczucia odpowiedzialności, uczynności, troskę o innych, miłość do rodziny, szacunek do pracy. Dzieci starannie spełniające pracę w rodzinie są też z reguły dobrymi uczniami w szkole.

Nauka szkolna, kolektyw dziecięcy i poważniejsze obowiązki w rodzinie powodują więc zmiany w stosunku dziecka do pracy, zmieniają charakter zabaw oraz kształtują szereg nowych cech w jego osobowości.

9. Formy organizacyjne edukacji wczesnoszkolnej w Polsce (przedszkola/szkoły publiczne, niepubliczne, integracyjne, specjalne oraz inspirowane różnymi metodami).

Przedszkole instytucja opiekuńczo-wychowawcza dla dzieci w wieku od 3 lat do rozpoczęcia obowiązku szkolnego. Zadaniem przedszkoli jest zapewnienie dzieciom właściwych warunków rozwoju fizycznego, umysłowego, emocjonalnego i społecznego, wyrównywanie ewentualnych braków i opóźnień w tym zakresie, przygotowanie dziecka do nauki w szkole oraz pomoc pracującym rodzicom w zapewnieniu dzieciom opieki wychowawczej. Od 1.09.2004 w Polsce jest obowiązek jednorocznego przygotowania przedszkolnego dla sześciolatków.

Przedszkola publiczne -często oferują dzieciakom całą gamę zajęć dodatkowych, obok tradycyjnej rytmiki i plastyki także zajęcia z angielskiego czy naukę tańca. Dzieci są dzielone na grupy wiekowe, zwykle cztery. Zgodnie z przepisami grupy nie powinny liczyć więcej niż 25.
Jeśli masz wybór, zdecyduj się na placówkę państwową, gdy:
- dziecko ma około pięciu lat,
- z obserwacji wiesz, że nie ma kłopotów w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami,
- doskonale radzi sobie z samodzielnym jedzeniem i ubieraniem,
- potrafi samo sobie zorganizować zabawę.
Przedszkole niepubliczne -niektóre mają określony profil: artystyczne, wegetariańskie, dla alergików, sportowe, muzyczne. Grupy są małe, 10-15 dzieci. Często grupa jest tylko jedna i są w niej dzieci w różnym wieku. Proponują więcej zajęć dodatkowych niż przedszkola publiczne. Kadra jest elastyczna i zazwyczaj chętnie dostosowuje się do indywidualnych potrzeb rodziców i dzieci (rodzaj diety, późniejsze przyprowadzanie dziecka, niepełny wymiar godzin). Słabą stroną są często warunki lokalowe (mało przestrzeni) i brak przyprzedszkolnego ogródka.
Wybierz przedszkole prywatne, jeśli:
- malec ma niespełna trzy lata,
- źle funkcjonuje w dużej grupie rówieśników,
- chcesz posłać go tylko na trzy-pięć godzin dziennie.

Przedszkola steinerowskie (zwane waldorfskimi) - w pierwszych siedmiu latach życia dziecko przede wszystkim rozwija się fizycznie. Żyje bez poczucia czasu, korzystając z chwili obecnej. Naśladuje to, co w świecie istnieje. Dlatego naczelną zasadą w przedszkolach waldorfskich jest wychowywanie dzieci przez naśladownictwo. System Steinera zakłada, że dziecko jest indywidualnością, którą osłania nauczyciel. Przedszkole zaspokaja potrzebę swobodnej zabawy, która powinna uczyć wchodzenia w role społeczne i rozwijać fantazję. Ściany są kolorowe, meble drewniane. Próżno tu szukać lalek Barbie, plastikowych samochodzików, klocków lego. Ich miejsce zajmują szyszki, patyczki, kasztany, drewienka, wiklina, nie ma „gotowców”.Nie ma tu lekcji angielskiego, będzie za to dużo zabawy, malowania, wyszywania, zajęć artystycznych.

Przedszkola Montessori - w przedszkolu montessoriańskim dziecko nie jest kolejnym trzylatkiem, który ma opanować określony program, ale Frankiem czy Zuzią z całym potencjałem i trudnościami, jakie ze sobą przynosi. Dzieci uczą się tu przez doświadczenie i działanie. Dużą wagę przywiązuje do umiejętnego korzystania z wolności, przestrzegania zasad życia społecznego - pokazując dzieciom sens ich wspólnego ustalania i kierowania się nimi. Szanuje się dzieci i ich pracę. Nie odrywa się dziecka od wykonywanego działania, bo "wszyscy już skończyli". Dziecko ma możliwość pracy we własnym tempie.
Przedszkola integracyjne - państwowe i niepubliczne proponują zajęcia dla dzieci niepełnosprawnych fizycznie i umysłowo razem ze zdrowymi maluchami. Uczą i wychowują w szacunku dla inności. Przyjmowane są do nich np. dzieci z porażeniem mózgowym, ale poruszające się samodzielnie, upośledzone umysłowo, ale w stopniu lekkim (na podstawie badań psychologicznych). Kontakty ze zdrowymi kolegami stymulują ich rozwój fizyczny i intelektualny. Mobilizują do poprawnej wymowy, uczą zachowań społecznych itp. Dzieci zdrowe poznają ludzi innych od siebie, uczą się rozumieć ich potrzeby. W 20-osobowej grupie, którą opiekuje się dwóch wychowawców jest 3-5 dzieci mniej sprawnych. Placówki te oferują pomoc psychologów, fizykoterapeutów, oligofrenopedagogów (specjalistów od wychowania dzieci specjalnej troski). Muszą spełniać wyższe wymagania co do bazy socjalnej: np. posiadać podjazdy dla wózków inwalidzkich, specjalne sanitariaty.

SZKOŁA - instytucja oświatowo-wychowawcza zajmująca się kształceniem i wychowaniem w państwie, a także siedziba (budynek) tej instytucji oraz jej uczniowie i personel.

W szkole podstawowej nauka jest obowiązkowo. Czas nauki został podzielony na dwa etapy. Pierwsze trzy lata (pierwszy etap edukacyjny - klasy I-III) nazywany jest potocznie nauczaniem początkowym lub kształceniem zintegrowanym. Zajęcia najczęściej prowadzone są przez jednego nauczyciela, pełniącego jednocześnie funkcję wychowawcy. W trakcie kolejnych trzech lat (drugi etap edukacyjny - klasy IV-VI) zajęcia prowadzą nauczyciele danych przedmiotów.

Istnieją również specyficzne rodzaje szkół podstawowych - specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyjnymi i sportowymi, sportowe oraz mistrzostwa sportowego. Szkoły podstawowe są przede wszystkim prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego takie jak np. gmina, miasto (szkolnictwo publiczne). Istnieje również wiele szkół podstawowych prowadzonych przez osoby prywatne, stowarzyszenia, fundacje i kościoły (szkolnictwo niepubliczne). Szkoły niepubliczne po zapewnieniu spełniania niezbędnych wymagań uzyskują uprawnienia szkół publicznych.

We wszystkich szkołach podstawowych, publicznych i niepublicznych obowiązują te same podstawowe zasady: a) realizowane są programy nauczania uwzględniające podstawę programową;

b) realizowane są zajęcia edukacyjne w wymiarze nie niższym niż wymiar obowiązkowych zajęć edukacyjnych określony w ramowym planie nauczania;

c) stosuje się odpowiednie zasady klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianu organizowanego przez CKE w klasie szóstej, d) prowadzi się dokumentację przebiegu nauczania,

e) zatrudnia się nauczycieli obowiązkowych zajęć edukacyjnych, posiadający odpowiednie kwalifikacje.

Po ukończeniu szkoły podstawowej uczniowie kontynuują naukę w gimnazjum.

SZKOLA PUBLICZNA zgodnie z definicją zawartą w ustawie szkoła publiczna to placówka, która: a) zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania,

b) przeprowadza rekrutację uczniów w oparciu o zasadę powszechnej dostępności,

c) zatrudnia nauczycieli posiadających kwalifikacje określone w odrębnych przepisach,

d) realizuje: - programy nauczania uwzględniające podstawę programową kształcenia ogólnego, a w przypadku szkół zawodowych również podstawy programowe kształcenia w danym zawodzie lub profilu kształcenia zawodowego,

- ramowy plan nauczania,

- realizuje ustalone przez ministra właściwego ds. oświaty i wychowania zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów,

- umożliwia uzyskanie świadectw lub dyplomów państwowych.

SZKOŁA NIEPUBLICZNA może uzyskać ww. uprawnienia szkoły publicznej, jeżeli:

a) realizuje programy nauczania uwzględniające ww. podstawy programowe,

b) stosuje ww. zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów, z wyjątkiem egzaminów wstępnych,

c) prowadzi dokumentację przebiegu nauczania ustaloną dla szkół publicznych,

d) w przypadku szkoły zawodowej - kształci w zawodach określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego albo w innych zawodach za zgodą Ministra Edukacji Narodowej, e) zatrudnia nauczycieli przedmiotów obowiązkowych posiadających kwalifikacje określone dla nauczycieli szkół publicznych

SZKOŁA INTEGRACYJNA -przeznaczone są dla uczniów posiadających orzeczenie do kształcenia specjalnego w formie kształcenia integracyjnego wydane przez publiczne poradnie psychologiczno - pedagogiczne. Dzieci niepełnosprawne uczą się razem z ze swoimi pełnosprawnymi rówieśnikami. Uczniowie klas integracyjnych kształtują w sobie odpowiednią postawę tolerancji i akceptacji dla "inności" drugiego człowieka, rozwijają wrażliwość na potrzeby innych. W placówkach kształcenia integracyjnego zatrudnieni są nauczyciele przedmiotowi oraz nauczyciele specjaliści przygotowani do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

SZKOŁY SPECJALNE - zajmują się edukacją uczniów z różnorodnymi deficytami rozwojowymi, uszkodzeniami wzroku, słuchu, narządów ruchu i upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim. Są to specjalistyczne szkoły ukierunkowane na specyficzną pracę dydaktyczno - wychowawczą, terapeutyczną i rewalidacyjno - wychowawczą z dzieckiem niepełnosprawnym. Zatrudnieni są tu nauczyciele o specjalnych kwalifikacjach odpowiednio do profilu placówki.

10. Dobór i układ treści kształcenia w edukacji wczesnoszkolnej.

Dobór - czynności wybierane z określonych dyscyplin naukowych odpowiedniej treści,

stanowiących przedmiot danego kierunku edukacji.

Układ- zespół powiązanych ze sobą elementów treści stanowiących jedność.

Treści kształcenia ( wg. Kruszewskiego ): są zbiorem planowych czynności ucznia, wyznaczonych przez materiał nauczania i zaplanowaną zmianę psychiczną.

Występują one w podwójnej roli:

• w trakcie konkretnego, jednostkowego procesu dydaktycznego

• w całości kształcenia planowanego i realizowanego

Treść kształcenia składa się z:

• wiedzy(wiadomości),materiału nauczania

• zmian ,które mają zajść w wiadomościach ucznia

• czynności ucznia, które powodują , że te zmiany zajdą.

Dobór i układ treści kształcenia dotyczy czynności konstruowania programu , zaś rezultat tych czynności to program kształcenia (WĘŻSZY: efekt czynności dobierania i porządkowania treści; SZERSZY: obejmuje także metody i formy organizacyjne wspomagania aktywności edukacyjnej dzieci).

Kryteria doboru i układu kształcenia:

1. Potrzeby dziecka ,ich oczekiwania poznawcze ,potrzeby aktywności własnej lub twórczej. Znajomość potrzeb jest podstawowym warunkiem formułowania sensowych propozycji programowych.

2. Kryterium elastyczności-zapewnia ono to, że program podlega zmianom. W tym rozumieniu program nie jest do „ realizacji, ale stanowi propozycję stymulacji rozwoju dziecka. W tej sytuacji program jest wykorzystywany do rozwijania dziecka , a nie do realizacji obok dziecka”. Poprawne rozumienie tego kryterium w doborze i układzie treści zakłada konieczność formułowania „impulsów pedagogicznych” , pozwalających dziecku na tworzenie swojej własnej osobowości.

3. Kryterium tzw. heurystyczności - treści programu mające „walory heurystyczne” inspirują procesy myślenia krytycznego i twórczego.

4. Kryterium funkcjonalności- „ konsumuje” ono wszystkie, bardziej szczegółowe kryteria. Program ma być funkcjonalny w ściśle określonym zakresie. To zaś oznacza respektowanie potrzeb poznawczych, działaniowych itp. Dzieci.

Rozwój dziecka , nadrzędna wartość edukacji wczesnoszkolnej , wymaga aktywności . To zaś jest uzależnione od dopływających do dziecka informacji mających dla niego znaczenie. Wszystko, co ma znaczenie dla dziecka stanowi o treści kształcenia.

11. Podstawa programowa a program kształcenia zintegrowanego.

Podstawa programowa to obowiązkowy na danym etapie edukacyjnym zestaw treści nauczania oraz umiejętności, które muszą być uwzględnione w programie nauczania i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych. Podstawa programowa na I etapie kształcenia uwzględnia program kształcenia zintegrowanego.

KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE - I ETAP EDUKACYJNY, klasy I-III

Kształcenie na tym etapie jest łagodnym przejściem od wychowania przedszkolnego do edukacji prowadzonej w systemie szkolnym. Ma ono charakter zintegrowany.

Zajęcia edukacyjne prowadzi nauczyciel (nauczyciele) według ustalonego przez siebie planu, dostosowując czas zajęć i przerw do aktywności uczniów. Nauczyciel (nauczyciele) układa zajęcia w taki sposób, aby zachować ciągłość nauczania i doskonalenia podstawowych umiejętności. Wskazane jest takie organizowanie procesu dydaktyczno-wychowawczego, aby w każdym dniu wystąpiły zajęcia ruchowe, których łączny tygodniowy wymiar wynosi co najmniej 3 godziny.

Cele edukacyjne

Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia, w tym szczególnie:

1) umiejętności służących zdobywaniu wiedzy (czytania, pisania i liczenia),

2) umiejętności nawiązywania i utrzymywania poprawnych kontaktów z innymi

dziećmi, dorosłymi, z osobami niepełnosprawnymi, przedstawicielami innej

narodowości i rasy,

3) poczucia przynależności do społeczności szkolnej, środowiska lokalnego, regionu i

kraju,

4) umiejętności działania w różnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych,

5) rozbudzania potrzeby kontaktu z przyrodą.

Zadania szkoły

1. Uświadamianie uczniom, że wspólnoty takie jak: rodzina, środowisko lokalne i ojczyzna

stanowią wielką wartość w życiu każdego człowieka i że każdy ma wobec tych wspólnot

obowiązki.

2. Uczenie zwyczajów, obyczajów i właściwych zachowań w środowisku rodzinnym, wobec

kolegów szkolnych i nauczycieli.

3. Uczenie właściwych zachowań w sytuacjach zagrażających bezpieczeństwu uczniów.

4. Uczenie właściwych zachowań w stosunku do zwierząt i otaczającej przyrody.

5. Rozpoznanie poziomu sprawności warunkującego opanowanie przez uczniów podstawowych

umiejętności: czytania, pisania i liczenia; odpowiednio do tego prowadzenie ćwiczeń

usprawniających.

6. Kształtowanie właściwych nawyków higienicznych.

7. Zapoznanie dzieci z polską i światową klasyczną literaturą dziecięcą.

Treści nauczania

Edukacja na tym etapie obejmuje następujące treści nauczania i działania edukacyjne:

1) dom rodzinny - dziecko jako członek rodziny,

2) szkoła - dziecko jako uczeń, kolega, przyjaciel; normy postępowania związane z tymi

rolami,

3) miejscowość, życie jej mieszkańców,

4) przyroda w otoczeniu dziecka,

5) ojczyzna - symbole i święta narodowe; baśnie i legendy narodowe,

6) obrazy z przeszłości (własnej rodziny, szkoły, miejscowości),

7) zabawy, zajęcia, przygody dzieci,

8) obrazy z życia dzieci w innych krajach,

9) wybrane wytwory kultury, sztuki, techniki,

10)rozmowy,

11)swobodne i spontaniczne wypowiedzi uczniów,

12)opowiadanie i opisywanie,

13)recytowanie wierszy i prozy,

14)zabawy i gry dramowe, teatralne,

15)uważne słuchanie wypowiedzi innych,

16)odbiór programów radiowych i telewizyjnych,

17)słuchanie baśni, opowiadań i legend, w tym z własnego regionu, jako inspiracji do

słownego i pozasłownego wyrażania treści i przeżyć,

18)czytanie głośne sylab, wyrazów, zdań i tekstów,

19)czytanie ciche ze zrozumieniem,

20)różne źródła informacji i technologii informacyjnej, w tym korzystanie z czytelni i

biblioteki szkolnej,

21)pisanie liter, łączenie liter w sylaby, pisanie wyrazów, zdań,

22)przepisywanie wyrazów, zdań, tekstów, powiązane z ich uzupełnianiem i

przekształcaniem,

23)pisanie swobodnych tekstów, życzeń, zaproszeń, listów, opowiadań i opisów,

24)pisanie z wykorzystaniem elementarnych zasad pisowni,

25)stosunki przestrzenne, porządkowanie, klasyfikowanie,

26)liczenie (przeliczanie przedmiotów, niezależność liczby przedmiotów od sposobów

ich przeliczania, porównywanie liczebności zbiorów),

27)liczby i ich zapis, stopniowe rozszerzanie zakresu liczbowego do 10 000, zapis

dziesiątkowy,

28)działania arytmetyczne (dodawanie, odejmowanie, algorytmy dodawania i

odejmowania pisemnego, mnożenie, algorytm mnożenia pisemnego przez liczby

jednocyfrowe, dzielenie), kolejność wykonywania działań,

29)mierzenie, ważenie, obliczenia pieniężne, kalendarz,

30)matematyzowanie sytuacji konkretnych, rozwiązywanie zadań tekstowych

jednodziałaniowych i łatwych zadań złożonych,

31)figury geometryczne, w tym trójkąt, kwadrat, prostokąt, koło,

32)obserwowanie zjawisk i procesów przyrodniczych, mówienie o nich,

33)formy ochrony środowiska przyrodniczego w najbliższej okolicy,

34)poznanie własnego ciała,

35)dbałość o zdrowie, higiena własna i otoczenia,

36)podobieństwa i różnice między ludźmi, zrozumienie a tolerancja,

37)żywność i żywienie,

38)bezpieczeństwo, w tym poruszanie się po drogach publicznych, rozpoznawanie

sygnałów alarmowych i zachowanie się w przypadku zagrożenia,

39)poznawanie pracy w wybranych zawodach,

40)urządzenia techniczne powszechnego użytku (bezpieczne użytkowanie),

41)wykorzystanie materiałów (papier, drewno, tkanina, metal, tworzywa sztuczne,

materiały przyrodnicze) w działalności manualnej,

42)organizacja pracy (planowanie, organizacja stanowiska, racjonalne wykorzystanie

materiału i czasu),

43)działalność plastyczna uczniów w różnych materiałach, technikach i formach z

wykorzystaniem tradycji regionalnych,

44)różnorodność dziedzictwa i poszukiwań w sferze kultury,

45)wielość środków komunikacji (język przestrzeni, koloru, ciała) oraz środków wyrazu

plastycznego,

46)ekspresja i autoekspresja,

47)rozumienie, akceptacja i tolerancja dla innych wypowiedzi artystycznych,

48)kształtowanie otoczenia i form użytkowych,

49)krajobraz kulturowy,

50)brzmienie głosów, instrumentów muzycznych, dźwięk, rytm, tempo,

51)śpiew, gra na instrumentach, ruch z muzyką,

52)percepcja elementów akustyki środowiska człowieka, muzyki i utworów

muzycznych,

53)gry i zabawy ruchowe, ćwiczenia terenowe, wędrówki piesze,

54)umiejętności ruchowe oraz ćwiczenia fizyczne korygujące postawę ciała,

55)przestrzeganie reguł w grach i zabawach ruchowych.

12. Kryteria oceny jakości programu nauczania.

1. Zgodność z podstawami programowymi - program nauczania musi być całkowicie zgodny z podstawami programowymi;

2. Poprawność konstrukcyjna programu - program nauczania powinien zawierać:

• charakterystykę programu,

• zestaw celów nauczania,

• wykaz materiału nauczania, czyli treści programowych,

• opis procedur zmierzających do osiągnięcia tych celów,

• opis założonych osiągnięć ucznia

• opis procedur pomiaru osiągnięć ucznia w połączeniu z sugestiami kryteriów oceny wewnątrzszkolnej;

3. Poprawność merytoryczna programu - program powinien zawierać prawdziwe informacje, nie może dopuszczać błędnych twierdzeń, a także twierdzeń niespójnych między sobą; powinien także ukazywać najnowsze tendencje i osiągnięcia nauki;

4. Poprawność dydaktyczna programu:

• program powinien uwzględniać materiał przystępny dla uczniów, tak aby możliwe było osiągnięcie postawionych w nim celów nauczania;

• wiedza w programie powinna być podana w sposób jasny, klarowny i odpowiedni dla danej grupy wiekowej (właściwy język i styl tekstu programowego);

• materiał powinien być uszeregowany zgodnie z zasadą stopniowania trudności;

• program powinien być przystępny, atrakcyjny, uwzględniać zainteresowania i potrzeby uczniów, a także umożliwiać indywidualizację kształcenia;

• program powinien stanowić dla nauczyciela wszechstronną pomoc, umożliwiając mu właściwe planowanie pracy, przygotowanie rozkładów materiałów, rozwijanie u uczniów kompetencji i umiejętności ogólnych i szczegółowych, odpowiednią realizację poszczególnych partii materiałów poprzez dobór właściwych metod i technik pracy, indywidualizację pracy w szkole, wybór odpowiednich podręczników i książek pomocniczych, prowadzenie kontroli bieżącej i okresowej oraz ocenianie uczniów;

• z punktu widzenia szkoły program nauczania danego przedmiotu powinien po połączeniu z programami innych przedmiotów zapewnić rozwijanie wszystkich kompetencji ogólnych u uczniów (myślenie, poszukiwanie, działanie, doskonalenie się, komunikowanie, współpracę), a także składać się na całość koncepcji pedagogicznej szkoły jako instytucji;

• program jest uznany przez ucznia za wartościowy, gdy okazuje się przydatny w nauce, stanowi dobry fundament dalszej nauki, jest przystępny, zrozumiały, atrakcyjny, umożliwia jasne określenie umiejętności, których nabywa się w wyniku danego programu, zapewnia jasny system oceniania i kontroli pracy.

13. Podręcznik szkolny - jego znaczenie i funkcje w edukacji zintegrowanej. Kryteria doboru.

Podręcznik szkolny - jest to książka przeznaczona dla ucznia, w której zawarty jest materiał nauczania, przedstawiony za pomocą tekstów, ilustracji, schematów. Autorami podręczników powinni być specjaliści z danej dziedziny wiedzy naukowej. W Polsce podręcznik pisany jest do konkretnego programu nauczania i wraz z nim zatwierdzany przez MENiS. Podstawową funkcją podręcznika jest funkcja uzupełniająca w stosunku do żywego nauczania.

Funkcje podręczników w procesie dydaktyczno - wychowawczym:

a) Informacyjna - polega na udostępnieniu uczniowi wiadomości w zakresie przewidzianym przez program i stymulowaniu procesu uczenia się oraz umożliwieniu uzupełnienia wiadomości zdobytych na drodze obserwacji i doświadczeń. Tekst powinien być przejrzyście skorelowany z ilustracjami, które są dla ucznia źródłem wiadomości tak samo ważnym jak tekst. Nie wolno więc ilustracji traktować jako ozdoby podręcznika.

b) Motywacyjna - polega na problemowym ujęciu treści ,co z kolei winno zachęcać uczniów do zdobywania wiedzy przez odkrywanie zjawisk i procesów występujących w przyrodzie oraz dostrzeganie współzależności i prawidłowości jakie nią rządzą.- ma ścisły związek z funkcją motywacyjną. Wyraża się ona w postaci poleceń i instrukcji do ćwiczeń. Dobre podręczniki powinny mieć silnie rozbudowany blok ćwiczeniowy ,dając szansę wykonania zadań , obserwacji i doświadczeń uczniom o zróżnicowanym poziomie intelektualnym.

c) Transformacyjna - polega na mobilizacji ucznia za pośrednictwem podręcznika do wykorzystania zdobytej wiedzy w codziennym działaniu i praktyce życiowej.

d) Kontrolno - korektywna - celem jej jest ułatwienie poprzez pytania i polecenia powtórzenia i utrwalenia materiału, a tym samym dokonania samooceny i tzw. wzmocnienia pozytywnego.

e) Samokształceniowa - związana jest z treściami uzupełniającymi i rozszerzającymi zachęcając uczniów do zapoznania się z ciekawostkami lub literaturą popularno - naukową.

Wybór podręcznika

Do tak pojętych funkcji podręcznika można postawić wiele szczegółowych pytań, na które powinien odpowiedzieć nauczyciel, wybierając podręcznik. Są to pytania natury merytorycznej i edytorskiej

 Czy zakres treści podręcznika jest rzeczywiście zbieżny z programem nauczania?

 Do jakiego systemu wartości podręcznik się odwołuje? Czy jest w tej materii spójny?

 Czy nadrzędny w pracy z podręcznikiem jest (może być) uczeń, jego rozwój i potrzeby? Czy w podręczniku zastosowano stopniowanie trudności, uwzględniające wiedzę o uczniu w odpowiednim wieku, uczniu, dla którego książka ma być przeznaczona? Czy język podręcznika jest komunikatywny?

 Czy styl i forma książki nacechowane są życzliwością, przyjaznym klimatem, pogodną atmosferą?

 Czy książka jest przy tym interesująca dla nauczyciela? Czy uwzględnia uwarunkowania lokalne (np. kulturowe, ekonomiczne, oczekiwania środowiska)?

 Czy obok podawania wiadomości podręcznik zwraca uwagę na kształtowanie umiejętności? Czy zachowane są właściwe proporcje między funkcją informacyjną a ćwiczeniową? Czy oprócz poleceń i pytań proponuje zadania i sytuacje dydaktyczne pobudzające wielokierunkową aktywność ucznia (np.: tworzenie, proponowanie, poszukiwanie, przeprowadzanie badań, doświadczeń, stawianie pytań, ocenianie, dokonywanie wyboru)? Czy obejmuje rozwój wszystkich sfer osobowości ucznia (nie tylko intelektualnej), m.in. wyobraźni?

 Czy rzetelnie przedstawia fakty? Czy daje szansę na zapoznanie się ucznia z wielością i różnorodnością punktów widzenia oraz sposobów wyrażania doświadczeń?

 Czy zakres wiadomości szczegółowych nie wpływa ujemnie na rozwój funkcji motywacyjnejCzy wzbudza motywację do samokształcenia?

 Czy podręcznik zawiera zróżnicowane źródła informacji: wykresy, diagramy, schematy, mapy, teksty źródłowe itp.?

 Czy zawarte w książce ilustracje uatrakcyjniają jej czytanie i stanowią źródło informacji uzupełniającej tekst, a nie pełnią tylko funkcji "dekoracyjnej"?

 Czy opracowanie graficzno-ilustracyjne koresponduje z uczniowskimi potrzebami stymulacji zmysłowej (potrzeba piękna, koloru, struktury)?

 Czy dodatkowa symbolika, wprowadzona np. przy poleceniach, nie zaciemnia przejrzystości podręcznika?

 Czy nowe pojęcia wyróżnione są tłustym drukiem? Czy czcionka jest odpowiedniej wielkości? Czy jest czytelna?

 Czy książkę cechuje staranność edytorska (np. czy kartki są szyte)? Czy podręcznik jest poręczny w użytkowaniu?

 Czy podręcznik jest na tyle nowoczesny i atrakcyjny, by mógł stanowić konkurencję dla innych książek, w tym nie będących podręcznikami?

14. Metody nauczania w edukacji wczesnoszkolnej. Klasyfikacja metod.

Metoda pochodzi od greckiego "methodos" co oznacza drogę, sposób postępowania. Pod pojęciem "metoda kształcenia", "metoda nauczania" lub "metoda dydaktyczna" rozumie się najczęściej celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający im osiąganie celów kształcenia: opanowanie wiedzy, umiejętność posługiwania się nią w praktyce, a także rozwiązywanie zdolności i zainteresowań poznawczych.

Dobór metod zależy od: wieku uczniów, specyfiki kierunku kształcenia, celów i zadań pracy dydaktyczno-wychowawczej, a także środków dydaktycznych.

Przez metodę wspierania aktywności edukacyjnej uczniów należy rozumieć sposób pracy nauczyciela z uczniami stosowany z myślą o tym, aby umożliwić im rozwój oczekiwań poznawczych i równocześnie sposób ich zaspokajania czy osiągania, a także sposób, który ma szeroki zakres stosowalności. Metody nauczania dają odpowiedź na pytanie: jak uczyć?

W polskiej dydaktyce najbardziej rozpowszechniony jest podział metod na trzy grupy (ze względu na dominujący rodzaj przekazu informacji przez nauczyciela lub sposób ich samodzielnego zdobywania przez uczniów):

• słowne - oparte są na słowie, a do nich zalicza się: pogadankę, opis, opowiadanie, wykład, dyskusję, pracę z książką.

• oglądowe - oparte na obrazie i są to: różnego różne odmiany pokazu, obserwacji i demonstracji, zwłaszcza środków dydaktycznych.

• praktyczne - oparte na działalności praktycznej. Wśród metod praktycznych najczęściej wyróżnia się metodę zajęć laboratoryjnych i zajęć praktycznych.

Słabością tej tradycyjnej klasyfikacji metod jest to, że nie mieści w sobie metod, które weszły już na stałe do repertuaru podręczników dydaktyki. Są to:

• metoda problemowa,

• nauczanie programowane,

• metody gier dydaktycznych.

Każda z grup metod spełnia funkcje:

- służy zaznajamianiu uczniów z nowym materiałem,

- zapewnia utrwalenie zdobytej przez uczniów wiedzy,

- ułatwia kontrolę i ocenę stopnia opanowania wiedzy.

Dla potrzeb edukacji wczesnoszkolnej (w tym także edukacji polonistycznej), najbardziej przydatny jest podział metod nauczania według M. Nagajowej, W. Zaczyńskiego. R. Więckowskiego, H. Wichury:

METODY PODAJĄCE (informacyjne, problemowe)

• Opis - stosuje się w połączeniu z demonstracją okazów, obiektów, filmu, obrazów itp.

• Opowiadanie - wzbogacić należy rysunkiem na tablicy układaniem elementów na flanelogramie.

• Wyjaśnienie - wiąże się z udzieleniem odpowiedzi na pytania zadawane przez uczniów.

METODY POSZUKUJACE (heurystyczne, problemowe)

• Pogadanka heurystyczna - nauczyciel odwołuje się do doświadczeń i przeżyć dzieci.

• Dyskusja - inicjowana przez nauczyciela polega na słuchaniu wypowiedzi rówieśników, zgadzanie się z ich poglądami lub nie.

• Metoda problemowa - nauczyciel organizuje pracę badawczą uczniów.

• Gry dydaktyczne - oparte są na regułach, zasadach i przepisach. Ukierunkowane są na cel fikcji: loteryjki, układanki, rebusy, krzyżówki, gry stolikowe. W działalności zabawowej uczniowie doskonalą umiejętności rachunkowe (lotto, domino), utrwalają zasady pisowni.

• Gry komputerowe - można wykorzystać do tworzenia dialogu, tworzenia barwnych obrazów na ekranie monitora, wykonywania obliczeń, wytwarzania dźwięku, przetwarzania i drukowania tekstów.

METODY WALORYZUJACE (eksponujące)

• Metoda ekspresyjna - dziecko wyraża własne przeżycia. Zorganizowana działalność dzieci (zabawa, wycieczka, impreza itp.) jest podstawą twórczej pracy, m.in. tworzenie swobodnych tekstów, prace plastyczne, muzykowanie.

• Metoda inscenizacji - odtwarzanie wydarzeń przedstawionych w tekstach literackich. Inscenizacja rozwija wyobraźnię, uczy wnikania w tekst, wyodrębniania wydarzeń, wczucia się w przeżycia bohatera itp. Uczy, więc oceny siebie i innych.

• Metoda impresyjna - kontakt dziecka z twórczością literacką, plastyczną, muzyczną. Przedmiotem ekspresji może być utwór muzyczny, sztuka teatralna, film, lektura, poezja, sytuacja społeczna. Dzieci inspirowane przeżyciem podejmują własną działalność twórczą, np. literacką, muzyczną czy plastyczną.

• Gry dramatyczne - zabawa w teatr, improwizacje twórcze.

METODY OPERATYWNE (praktyczne)

• Metoda ćwiczeń - nabywanie umiejętności wymaga systematycznych powtórzeń. Środki do ćwiczeń powinny być urozmaicone: rozsypanki, tabele, grafy, rebusy, zagadki, tekst z lukami.

• Metoda praktycznego działania - czyli stosowanie wiadomości w praktyce: prace hodowlane, gra na instrumencie, ćwiczenia terenowe, wydawanie gazetki, wykonywanie albumu, pisanie listów itp.

Metody aktywizujące - ich charakterystyka

Mapa mentalna - wizualne opracowanie zagadnienia (problemu) z wykorzystaniem pojęć, skojarzeń, symboli, haseł
Piramida priorytetów - ułożenie listy priorytetów wg ustalonych kryteriów, np. ważności, kolejności, w strukturę przypominającą piramidę

Ranking diamentowy - ułożenie listy priorytetów, układ przypominający strukturę diamentową
Burza mózgów - podanie przez uczniów dużej liczby różnych skojarzeń, rozwiązań dotyczących określonego problemu, zagadnienia

Techniki socjometryczne - służą poznaniu uwarunkowań, istoty i przemian nieformalnych związków międzyosobowych grupach rówieśniczych.

Mapa nieba - pozwala na analizę klimatu grupowego i dynamiki rozwoju grupy. Każdy uczeń zaznacza swoje miejsce i miejsce innych członków grupy w określonej przestrzeni umownie nazwanej "niebem".

Bezludna wyspa - metoda ta uczy współżycia uczniów zespole oraz podejmowania przez nich decyzji. Jest to pantomimiczna symulacja sytuacji, w której uczniowie-rozbitkowie muszą zorganizować sobie życie na bezludnej wyspie, gdzie rzucił ich los.

Dywanik pomysłów - umożliwia prowadzenie dyskusji w grupach nad postawionym problemem w celu wyszukania i wyboru najlepszego rozwiązania. Uczniowie zapisują swoje pomysły na kartkach, które następnie segregują i grupują wg propozycji rozwiązań. Rozwiązania, które najczęściej się powtarzają, są uważane za najlepsze.

Tratwa - służy do badania struktury grupy. Rozłożone na podłodze gazeta jest symbolem tratwy. Uczniowie jako rozbitkowie statku, chcąc się uratować, muszą zmieścić się na tej "tratwie".

Drzewo - służy do badania struktury grupy. Na schematycznym rysunku drzewa uczniowie zaznaczają swoje miejsce, w ten sposób tworzą układ zależności odpowiadający strukturze grupy.

15. Koncepcja wielostronnego kształcenia wg W. Okonia.

Przedmiotem teorii kształcenia wielostronnego jest złożony proces rozwoju człowieka, dokonujący się pod wpływem kształcenia, i to nie tylko szkolnego nauczania i uczenia się. Mówiąc o rozwoju człowieka, mamy na myśli zarówno rozwój poszczególnych jednostek poddanych edukacji, jak i rozwój całego pokolenia, w swoisty sposób wpływający na rozwój i postęp w życiu społeczeństwa.

Teoria wielostronnego kształcenia W. Okonia zaleca uwzględnienie w każdej jednostce metodycznej czterech strategii nauczania-uczenia się:

1. Asocjacyjnej (przyswajanie gotowej wiedzy, wymaga stosowania podających metod nauczania np. obserwacja, opis, czytanie.

2. Badawczej (samodzielne dochodzenie do wiedzy na drodze rozwiązywania problemów teoretycznych i praktycznych)

3. Operacyjnej (działania uczniów wymaga zasad praktycznych)

4. Eksponującej ( zmierza do wyzwalania i pobudzania przeżyć uczniów poprzez utwory muzyczne, plastyczne czy ekspresja słowna

Traktując osobowość jako taką stopniowo harmonizującą się całość, oddziałując na nią i uruchamiając własne siły jednostki, nie możemy jednocześnie nie dostrzegać podstawowych jej funkcji, którym zawdzięcza swoją egzystencję i swój rozwój.

Teoria uwzględnia podstawowe rodzaje działalności ludzkiej.

Te trzy podstawowe rodzaje to przede wszystkim aktywność intelektualna, dalej aktywność o charakterze emocjonalnym, dotycząca stosunku człowieka do wartości, i wreszcie aktywność praktyczna, która polega na jego osobistym udziale w przekształcaniu rzeczywistości, głównie w procesie pracy wytwarzającej nowe wartości.

• Aktywność intelektualną, zmierzająca do poznawania świata i siebie, realizuje uczący się podmiot w dwojaki sposób. Przed wszystkim przyswaja nagromadzoną przez ludzkość wiedzę przyrodniczą i społeczną, korzystając z pomocy nauczycieli i z licznych źródeł tej wiedzy. Ale jednocześnie znaczną jej część odkrywa sam, rozwijając odpowiednio dobrane problemy i doskonaląc w ten sposób własne zdolności twórcze w dziedzinie intelektualnej.

• Aktywność emocjonalna polega na przezywaniu wartości i ich wytwarzaniu. Chodzi tu o radość, którą uczący się młody człowiek może czerpać z przeżywania dostępnych mu wartości poznawczych, moralnych, społecznych, estetycznych i wszelkich innych. Ale te przeżycia i ich skutki w postaci własnych systemów wartości są jeszcze cenniejsze, gdy sam zaczyna tworzyć nowe wartości w szczególnie mu bliskich dziedzinach.

• Aktywność praktyczna wymaga poznania wiedzy o rzeczywistości, którą jednostka ma zmienić lub stwarzać. Wiedz staje się tu bezpośrednio użyteczna w twórczości technicznej i w procesach pracy produkcyjnej.

Najprostszą postać uczenia się ludzi stanowi uczenie się poznawcze. Występuje ono w trzech odmianach, a mianowicie jako uczenie się spostrzeżeniowe, jako uwarunkowanie sensoryczne i jako nabywanie wiedzy.

• Uczenie się spostrzeżeniowe sprowadza się do powstawania „trwałych zmian w spostrzeganiu danej rzeczy lub zdarzenia” pod wpływem uprzedniego spostrzegania tej rzeczy lub innych rzeczy do niej podobnych. Obcując z danymi rzeczami spostrzegamy je coraz jaśniej i dokładniej, dochodząc do perfekcji.

• Warunkowanie sensoryczne jest tą odmianą uczenia się poznawczego, która polega na kojarzeniu dwu bodźców sensorycznych przez osobę uczącą się np. widoku jakiegoś przedmioty i dźwięku.

• Nabywanie wiedzy polega na tym, że jakaś sytuacja bodźcowa pobudza część ośrodkowego układu nerwowego powodując zmiany połączeń już istniejących wewnątrz tego układu. Pod wpływem tych zmian reakcja, która teraz wystąpi jako odpowiedź na tę sytuację lub na inne sytuacje bodźcowe, będzie inna od tej, jaka wystąpiła przedtem.

Uczenie się poznawcze przyjmuje w szkole postać uczenia się przez przyswajanie, przy czym przyswajanie wiedzy może odbywać się na drodze bezpośredniej lub pośredniej.

• Bezpośrednie poznanie rzeczywistości - przedmiotem poznania ludzkiego nie są wiadomości o świecie, lecz sam świat a więc przyroda, życie społeczne, kultura i gospodarka, to tym samym rozstrzyga się kwestie źródła poznania. Tym źródłem nie może być podręczni, lecz przede wszystkim sama rzeczywistość, czyli konkretne rzeczy, procesy i zdarzenia oraz zachodzące między nimi związki zależności.

• Poznanie pośrednie - ma charakter abstrakcyjny, a więc pozbawione jest swojej konkretności. Czerpie się je w głównie mierze ze źródeł drukowanych, w szkole zaś przede wysokim z podręczników.

Poznawanie rzeczywistości może się dokonywać przez bezpośrednie jej „dopatrywanie”. Procesy uczenia się problemowego mają całkowicie inny przebieg niż procesy uczenia się poznawczego. Tu punktem wyjścia staje się sytuacja problemowa, która inspiruje uczącego się do poszukiwania i formułowania problemu, wynajdywania pomysłów i rozwiązań i weryfikacji tych pomysłów. Sukces jednostki zależy przed wszystkim od jej postawy - samodzielnej i twórczej - brak takiej postawy eliminuje ją z grona osób rozwiązujących problem.

Z chwilą, gdy sytuacja problemowa pojawi się na lekcji, wyreżyserowana prze nauczyciela lub spontanicznie stworzona przez uczniów, pierwszą ich czynnością staje się dostrzeżenie problemu, a następnie jego sformułowanie. Czynność ta wymaga posiadania wiedzy i umiejętności posługiwania się nią oraz odpowiedniego doświadczenia, przede wszystkim jednak wymaga apelowania do wyobraźni i takiego rozwoju wyobraźni twórczej, jaki jest niezbędny dla przeciwstawienia się posiadanym schematom poznawczym i dla poszukiwania nowych myśli.

Główna faza pracy nad problemem polega na wytwarzaniu pomysłów (hipotez) rozwiązania.

Trzecia faza rozwiązywania problemów wiąże się ze sprawdzianem pomysłów rozwiązania, ich weryfikacją teoretyczną i praktyczną.

Uczenie się przez przezywanie polega na stwarzaniu takich sytuacji w pracy szkolnej i pozaszkolnej, w których ma miejsce wywołanie przeżyć emocjonalnych u wychowanka - pod wpływam odpowiednio eksponowanych wartości, zamkniętych w dziele literackim, w sztuce teatralnej, filmie, obrazie, rzeźbie a także w pięknie przyrody, urokach gór. Są to stworzone przez człowieka wartości kulturowe, bądź źródła przeżyć dawane nam przez naturę lub przez samo życie. Kryje ono w sobie coś cudnego, co zawdzięczamy siłom przyrody lub prawom życia. Przeżycie jest więc przejawem stosunku podmiotu do wartości moralnych, społecznych, politycznych, naukowych, jak również do przyrody.

Efekty uczenia się przez przeżywanie obejmują i poznanie, zwłaszcza podmiotowe, a więc związane z uczniem jako podmiotem poznania i w ogóle z człowiekiem, jego czynami i twórczością. Rozbudzają także uczucia, szczególnie wyższe. Bardzo istotnym efektem uczenia się przez przezywanie jest również wyrobienie umiejętności wartościowania, której nie można ukształtować nawet przez największy nacisk na rozwój procesów poznawczych.

Rozwiązywanie problemów praktycznych, praktycznych także wszelka działalność produkcyjna jest wyrazem aktywności wytwórczej. Polega ona na przekształcaniu rzeczywistości, na tworzeniu tego, czego w niej dotąd nie było. Uczenie się prze działanie może zatem przyjmować różną postać. Najmniej kształcąca jest ta odmiana, która ma zapewnić tylko opanowania samych czynności, bez wiązania ich z podstawami naukowymi.

Najwyżej jednak trzeba stawiać działanie łączące w sobie stronę orientacyjną ze stroną informacyjną, a jednocześnie apelujące do samodzielności działającego, zmuszające go do formułowania i rozwiązywania problemów praktycznych, do twórczości teoretycznej.

Wspólną wartością wszystkich odmian działania jest ich poważny wpływ wychowawczy na wolę i charakter człowieka, a zarazem na ukształtowania takich cech, jak rzetelny stosunek do pracy, docenienie pracy ludzkiej i poszanowanie wytworów pracy, ukazanie szacunku ludziom dobrze wykonującym swoją pracę, wysoka ocena wszelkich postaci pracy twórczej.

16. Metody organizowania uczenia się dziecka. Metoda projektów.

Metoda projektów - jedna z metod nauczania, zaliczana zwykle do metod praktycznych, rzadziej do metod aktywizujących (należących do grupy problemowych). Metoda ta polega na samodzielnym realizowaniu przez uczniów zadania przygotowanego przez nauczyciela na podstawie wcześniej ustalonych założeń.

Projekt powinien przy tym mieć charakter interdyscyplinarny - integrować wiedzę z różnych przedmiotów nauczanych w szkole.

Projekty dydaktyczne dzielą się na dwa rodzaje:

• projekt badawczy, mający na celu rozwój wiedzy i umiejętności

• projekt działania lokalnego - akcja w środowisku lokalnym.

Zrodziła się ona na przełomie XIX i XX wieku. Głównym przedstawicielem metody projektów jest W. H. Kilpatrick.

Przez metodę projektów rozumie się taką strategię pracy z uczniem, która modyfikuje system klasowo - lekcyjny, stanowi integralnie rozumiany ośrodek nauki i pracy uczniów z wyeksponowaniem samodzielności uczniów, czynności działania praktycznego w powiązaniu z umysłem; z przewagą wspólnego planowania zajęć przez nauczyciela i ucznia.

W odniesieniu do klas początkowych uwzględniam projekty poznawcze, artystyczno - twórcze i humanistyczne.
Założeniem metody projektów jest uwzględnianie w szerokim zakresie aktywności uczniów, ich planowej działalności oraz uczenia rozumienia otaczającej rzeczywistości.
Można by ją również ująć w kategoriach strategii postępowania nauczyciela, gdzie wyodrębnia się cele, metody, środki.

W dydaktyce wyróżniamy zasady ogólne i szczegółowe odniesione do metody projektów.
1. Realizowanie, gdzie uwzględnia się temat naczelny i zadania wszystkich zakresów edukacji; może się to odbywać na trzy sposoby:
- uczeń projektuje, a nauczyciel się tylko włącza do projektu ucznia;

- wzajemnie uzgadnianie, wspólne planowanie, podejmowanie decyzji

- nauczyciel ma swój zakres projektu i włącza w niego ucznia. Najbardziej pożądanym i efektywnym sposobem - zasadą współpracy uczeń - nauczyciel jest drugi sposób oparty na równowadze między dwoma podmiotami.
2. Uwzględnianie różnych form aktywności ucznia - czyli sposobów realizowania całości procesu kształcenia poprzez wywoływanie i organizowanie odpowiednich sytuacji prowadzących do wyzwolenia aktywności uczniów.
3. Elastyczność czynności uczniów w zależności od tematu - nauczyciel pozostawia uczniom możliwie jak największą swobodę, pozwala na rozwój inwencji twórczej i pomysłowości.
4. Uwzględnianie środowiska życia ucznia jako jego źródła treści i form aktywności.
5. W realizacji projektów wyraźnie uwzględniać etapy działania:
a ) przygotowanie
b ) realizacja
c ) utrwalenie i ocena
6. Różnicowanie czasu pracy i przerw - uczniowie wspólnie z nauczycielem określają czas realizacji poszczególnych etapów projektu, czas zbierania materiałów przez grupy, czas pracy nad projektem np. w ciągu tygodnia ( ilość spotkań i ich długość ), czas na prezentację projektu.
7. Eksponowanie czynności praktycznych ucznia jako podstawy czynności teoretycznych - uczeń ma możliwość wykazania się swoimi zainteresowaniami, zdolnościami, inwencją twórczą. Poprzez działania praktyczne wykorzystuje swoją wiedzę i zdobywa nową.
8. Racjonalny dobór czasu nauki z przeznaczeniem na ćwiczenia umiejętności szkolnych i pozostałe działania uczniów - nauczyciel musi pamiętać, żeby przy pracy nie zagubić podstawowych czynności szkolnych.

Zadania nauczyciela:

• Nauczyciel organizuje zajęcia wprowadzające uczniów w zagadnienia związane z projektem - wyjaśnienie istoty projektu - nauczyciel powinien przedstawić cel projektu, pokazać przykłady

• określenie tematu projektu - możliwe jest na 3 sposoby:

• określenie obszaru tematycznego - uczniowie sami wybierają temat projektu

• nauczyciel przedstawia pulę tematów do wyboru

• jeden temat, określony przez nauczyciela, jest realizowany przez wszystkie grupy

• Samodzielna praca uczniów nad projektem. Do nauczyciela należy monitoring i ocena etapowa.

• Nauczyciel przygotowuje zajęcia podsumowujące doświadczenia zdobyte przez uczniów w trakcie realizacji projektu.

Projekt:

• ma określone cele i metody pracy,

• ma określone terminy realizacji całości przedsięwzięcia oraz poszczególnych etapów,

• wyznaczone są osoby odpowiedzialne za jego realizację,

• znane są kryteria oceny,

• uczniowie mogą pracować indywidualnie, choć znacznie częściej zadania są realizowane w grupie,

• jego realizatorzy, czyli uczniowie, pracują w znacznym stopniu samodzielnie i na własną odpowiedzialność,

• rezultaty pracy prezentowane są publicznie.

Metoda projektów pozwala na kształtowanie u uczniów wielu umiejętności związanych z po­dejmowaniem konkretnych działań: od fazy ich planowania i poszukiwania wsparcia, aż po ich realizację i ocenę, a szczególnie takich umiejętności uniwersal­nych jak:

• umiejętność pracy w grupie,

• formułowanie problemów,

• formułowanie celów (projektów),

• planowanie i organizacja własnej pracy,

• korzystanie z różnych źródeł informacji,

• klasyfikowanie informacji z punktu widzenia celów (projektu),

• umiejętność integrowania wiedzy z różnych przedmiotów nauczania,

• krytyczne analizowanie informacji (ocena ich wiarygodności),

• zapisywanie i prezentowanie zebranych materiałów (w różnych formach),

• przygotowywanie i wyrażanie swoich opinii,

• słuchanie opinii wyrażanych przez innych członków grupy,

• podejmowanie decyzji grupowych,

• rozwiązywanie konfliktów,

• samoocena swojej pracy.

17. Metody organizowania uczenia się dziecka. Metoda zadaniowa.

Metoda zadaniowa (MOTYWUJĄCO-PROWOKUJĄCA) - zwana inaczej metodą bezpośredniej celowości ruchu. Jest ona formą przejściową od ćwiczeń stosowanych w formie ruchów zabawowo-naśladowczych do zadań wykonywanych według pewnych prawideł.

Polega na zamierzonym zestawieniu odpowiednio dobranej pozycji wyjściowej z przemyślanym przebiegiem ruchu wykonywanym często z użyciem przyborów pomocniczych. Repertuar zadań obejmuje ruchy proste, łatwo zrozumiałe, nie wymagające długich wyjaśnień, wymuszające na dziecku projektowany przebieg ruchu i efekt działania. Istotne w tej metodzie jest powtarzanie tego samego ruchu w celu przyswojenia sobie określonej czynności.

Ćwiczenia polegają na samodzielnym rozwiązywaniu przez dziecko postawionego zadania np.: ”kto dalej położy przed sobą woreczek?”, „Kto potrafi szybciej przejść z leżenia przodem do przysiadu podpartego?”. Kształtuje to świadomy stosunek do ruchu, pozwala na zrozumienie jego sensu oraz opanowanie najkorzystniejszej formy ruchu. Formę tę stosujemy głównie w pracy z dziećmi 9 - l0 letnimi, lecz może być wprowadzona już wcześniej

Za twórców metody zadaniowej uważa się dwoje austriackich działaczy - K. Gaulhofera i M.Streichera, a na naszym gruncie Romualda, Czyżewskiego, który równolegle i niezależnie od wymienionych autorów wypracował oryginalny i niezwykle bogaty zestaw ćwiczeń z użyciem przyborów ( szarf, woreczków, krążków, skakanek, piłeczek...)

Podstawową wskazówką dla wdrażającego tę metodę jest pozostawienie uczniom całkowitej swobody, co do sposobu wykonywania podstawowego zadania ruchowego. Trzeba dzieciom wyjaśnić, co ma wyrazić dany ruch, natomiast jak ma on przebiegać - pozostawić ich inwencji i pomysłowości. Ćwiczący sam ma znaleźć odpowiednią formę, a następnie doskonalić ją. Nauczyciel podaje temat ruchowy, który dzieci mają same rozwiązać. Każde dziecko ćwiczy jak potrafi, licząc wyłącznie na własne siły. Metoda ta jedynie częściowo przypomina formę zabawową, gdyż nie odnosi się tylko do określonych ruchów, lecz pozwala na wszechstronny ruch dowolny.

Metoda zadaniowa ścisła polega na tym, że uczeń znajduje się w sytuacji zadaniowej stworzonej przez nauczyciela. Zadaniem ucznia jest ścisłe odtwarzanie, czyli reprodukowanie pokazanego wzorca. Ćwiczenie jest ściśle określone i ma tylko jedno rozwiązanie takie, jakie założył nauczyciel

1. Powierzanie dziecku zadań

2. Stawianie dziecka w sytuacjach problemowych

3. Wykształcanie dzięki tym sytuacjom konstruktywnych zachowań i postaw

4. Uczy się dzięki temu, czego należy unikać, jak postępować

5. Nawiązanie do DEWEYOWSKIEJ koncepcji - doświadczenia (działalne jest źródłem wiedzy)

Warunki skuteczności:

1. Umiejętne formułowanie zadań ( poziom i możliwości dostosowane)

2. Zaangażowanie

3. Stopniowanie trudności ( od prostych do trudnych)

4. Obiektywna ocena działalności wychowanka

5. Pogłębianie samodzielności wychowanka ( interweniować tylko, gdy jest taka potrzeba)

Problemy:

1. Trudności w formułowaniu zadań

2. Skłonność do wyręczania wychowanka

18. Metody organizowania uczenia się dziecka. Metoda projektowania okazji edukacyjnych.

Termin „okazje edukacyjne” powinien być kojarzony z Wrocławską Szkołą Przyszłości oraz jej liderem prof. dr hab. Ryszardem M. Łukaszewiczem. Jego zdaniem, „aby wspomagać, inspirować i kierować procesem edukacyjnym, trzeba tworzyć, organizować i reorganizować okazje; po prostu projektować je!”

Okazja edukacyjna traktowana jest jako sposób działania (metoda). Nauczyciele pracujący tą metodą „projektują okazje edukacyjne”.

Metoda projektowania okazji edukacyjnych zawiera następujące elementy:

Przedmiot odkrycia dziecka - zastanawiamy się, czy pomysł okazji dotyczy poznania czegoś nowego dla dziecka, nauczenia posługiwania się nowymi przedmiotami, narzędziami lub słowami, czy też chodzi nam o umożliwienie dziecku tworzenia czegoś zupełnie nowego dla niego.

Punkt wyjścia zajęć - organizujemy takie zdarzenia, które zaciekawią dzieci, skierują ich uwagę na to,co wiąże się z okazją edukacyjną oraz wzbudzą chęć uczestniczenia w dalszych działaniach.

Wykorzystuje:

a) przedmioty materialne (zabawki, narzędzia, obiekty

przyrodnicze, przedmioty codziennego użytku, książki, mapy, przewodniki itp.);

b) dźwięki (melodie i piosenki jako ilustracje muzyczne, nagrania odgłosów z życia codziennego);

c) słowa jako narzędzie

komunikacji i/lub tworzywo literackie;

d) ruch (scenki pantomimiczne);

e) światło;

f) obrazy (zdjęcia,

filmy, przeźrocza, zdjęcia, rysunki itp.).

W aranżowanych zdarzeniach powinno się uwzględnić możliwość swobodnego przepływu informacji między dziećmi, między dziećmi a nauczycielem oraz dziećmi a światem przedmiotów (obiektów przyrodniczych).

Zadania - przewidując zadania lub tworząc je w trakcie trwania okazji edukacyjnej, bierzemy pod uwagę zadania otwarte i zamknięte. Należy jednak pamiętać o preferowaniu zadań otwartych, które są szczególnie odpowiednie dla dzieci w wieku przedszkolnym. Dopuszczają one możliwość znacznej różnorodności wyników i sposobów ich uzyskiwania. Dzięki nim:

a) wzmacniamy przekonanie dzieci o osobistym wpływie na przebieg zdarzenia (poczucie kontroli nad sytuacją) i o podmiotowym traktowaniu;

b) dostarczamy możliwości uzyskania przez dziecko informacji co do własnych możliwości w zakresie, jaki wyznacza zadanie;

c) wykorzystujemy naturalną podatność dzieci na włączanie nowych informacji w trakcie wykonywania zadania (częsta sytuacja przy wykonywaniu zadań dywergencyjnych).

Z kolei zadania zamknięte pełnią odmienne funkcje. Zamknięty zbiór wyników jest źródłem niezbędnych dawek informacji, które jako pewne i sprawdzone, są potrzebne w życiu każdego członka społeczności ludzkiej.

Warunki materialne - wybieramy miejsce lub miejsca, w których będzie przebiegać okazja edukacyjna (sala, ogród przedszkolny, las, łąka itp.), zastanawiamy się, jakie przedmioty, teksty, nagrania, obiekty przyrodnicze będą potrzebne. Należy uwzględnić to, które z potrzebnych rzeczy zgromadzimy sami, a w posiadanie których wejdziemy dzięki uprzejmości innych osób. Nie zapominamy o materiałach i narzędziach, jakimi dzieci będą się posługiwać w trakcie swoich działań. Należy zadbać o dostateczną ilość rekwizytów, aby uczestnicy zajęć mieli do nich swobodny dostęp i możliwość wyboru.

Element wymagający wyeksponowania - jako osoby projektujące okazję edukacyjną, w tym miejscu powinniśmy zastanowić się, czy i co szczególnie ważnego zawiera nasz projekt. Ten element projektowanej okazji edukacyjnej pozwala na ponowny wgląd w przebieg spotkania. Oznacza to prowadzenie rozmów indywidualnych, jak i z całą grupą w trakcie wszystkich działań dzieci. Mogą one dotyczyć spraw związanych z wykonywanym zadaniem, ale także odległych od analizowanej problematyki (np. treść zadania, formy pracy, sposób wykonania oraz tworzywo czy jego właściwości, posiadane przez dzieci własne doświadczenia). Unikamy występowania w roli osoby, która jako jedyna jest w stanie dokonać oceny i sformułować wnioski. Dążmy raczej do aranżowania sytuacji pobudzających dzieci do formułowania samoocen będących refleksją nad własną konsekwencją (lub jej brakiem) w działaniu, zachęcajmy do tworzenia indywidualnych kryteriów ocen.

Las i jego mieszkańcy

Cel ogólny: Trenowanie myślenia i działania twórczego.

Cele operacyjne

Dziecko:

• Podejmuje próby układania wyrazów (również o tematyce związanej z lasem) z liter lub sylab.

• Stosuje ekspresję ruchową w sytuacjach wymagających przekazania własnej wiedzy w powiązaniu

z towarzyszącą jej emocją.

• Wymienia cechy drzew, począwszy od cech koniecznych i definiujących, aż po niekonieczne lub

nawet zbędne.

• Kojarzy pojęcie „las” wg idei łańcucha lub gwiazdy.1

Metody za M. Kwiatowską (1985):

• Czynne: samodzielnych doświadczeń, kierowania własną działalnością dziecka, zadań stawianych

dziecku.

• Słowne: objaśnienia i instrukcje, rozmowy, sposoby społecznego porozumienia, metody żywego

słowa.

• Percepcyjne: metoda obserwacji i pokazu, uprzystępniania sztuki.

19. Gry i zabawy w edukacji wczesnoszkolnej. Typy zabaw ze względu na różne kryteria klasyfikacji.

GRA - odmiana zabawy, polegająca na respektowaniu ustalonych reguł i na osiąganiu ściśle określonego wyniku (celu); zazwyczaj stosowana przez dzieci od 6-7 roku życia.

Typy gier:

• terenowa

• dydaktyczna

• symulacyjna

• ruchowa

• sportowa

ZABAWA- działalność wykonywana dla przyjemności, którą sama sprawia; trzeci podstawowy rodzaj działalności ludzkiej; główna forma aktywności dzieci.

Typy zabaw:

* Podział za względu na poziom rozwoju poznawczego:

• z. funkcjonalna ( do 3 roku życia)

• z. konstrukcyjna

• 
  z. tematyczna

z. dramatyczna ( do 6 roku życia)

z. symboliczna

* Podział ze względu na poziom rozwoju społecznego:

• z. obserwująca ( obserwacja)

• z. samotna

• z. równoległa

• z socjacyjna

• z. kooperacyjna

Funkcje gier i zabaw :

• kształcąca

• wychowawcza

• terapeutyczna

• projekcyjna

• kompensacyjna

20. Formy organizacyjne pracy w edukacji wczesnoszkolnej.

Proces kształcenia jest złożoną działalnością i jak każda działalność może przybierać postać różnych form. Te są z kolei zdeterminowane przez cele i zadania kształcenia, liczbę uczniów objętych kształceniem, charakterystyczne właściwości poszczególnych przedmiotów, miejsce i czas pracy, oraz wyposażenie szkoły w środki dydaktyczne.

Zależnie od miejsca zajęć uczniów wymienia się różne formy organizacji kształcenia:

Formy organizacji kształcenia

szkolne pozaszkolne

lekcyjne pozalekcyjne -praca domowa

-praca społecznie

zajęcia zajęcia zajęcia użyteczna

wyrównawcze organizacji zespołów -zajęcia w domach -dydaktyczno- dziecięcych artystycznych, kultury

-wyrównawcze kół zaintere- -zajęcia w ogniskach

-gimnastyka sowań, choreograficznych

korekcyjna świetlicowe -zajęcia w ogniskach

-gry i zabawy i inne i szkołach

ogólnorozwojowe muzycznych

-logopedyczne -wycieczka

-inne -inne

Przy organizacji zajęć wyrównawczych należyte efekty uzyskuje się wówczas, kiedy zajęcia prowadzi wychowawca klasy, który jest do tej pracy odpowiednio przygotowany.

On lepiej wie niż inne osoby, jakie braki ma uczeń, w czym potrzebna mu jest pomoc. Poza tym prowadząc lekcje i śledząc pracę uczniów w różnych zespołach orientuje się w ich postępach. Do udziału w zajęciach wyrównawczych w zakresie reedukacji, logopedii, gimnastyki korekcyjnej, do zajęć korekcyjno- kompensacyjnych uczniowie są kierowani przez specjalistów: logopedę, poradnię wychowawczo zawodową.

Natomiast udział uczniów w innych formach organizacji kształcenia odbywa się na zasadzie zgłoszeń wg zainteresowań.

W szkole pojawia się coraz więcej form, z których może korzystać uczeń. W wielu przypadkach są to zajęcia płatne, na przykład nauka języka obcego, zajęcia baletowe.

Większość zajęć pozalekcyjnych, ale odbywających się w szkole, adresowana jest do uczniów, którzy wymagają dodatkowej pracy w zakresie usprawnienia fizycznego, korekcyjno- kompensacyjnego, logopedycznego.

Ważną rolę pełnią w życiu dziecka prace na rzecz klasy, szkoły, środowiska:

-klasa- hodowle roślin, opieka nad nimi, utrzymywanie porządku i ładu zewnętrznego, dbanie o estetykę klasy, wzajemna pomoc itp.

-szkoła- udział w szkolnych uroczystościach, dbanie o wygląd korytarzy, dyżury przedlekcyjne i polekcyjne

- pozaszkolne prace- odwiedziny u chorych kolegów, pomoc ptakom i zwierzętom zimą, dbanie o otoczenie poza szkołą, współpraca ze środowiskiem dzieci zaniedbanych, itp.

Praca pozalekcyjna i pozaszkolna pozwala na indywidualizację pracy z uczniami; na uwzględnianie ich zainteresowań czy niedoborów i zaburzeń rozwojowych. Często udział w zajęciach pozalekcyjnych pozwala dziecku zdobyć szansę na równą pracę z innymi dziećmi w czasie lekcji.

Lekcja, jako podstawowa forma kształcenia. Lekcja, to forma nauczania i uczenia się, który stanowi całą i zamkniętą, właściwie zabudowaną i celową uwieńczoną określonym i pożądanym wynikiem kształcąco wychowawczym.

Z pozaszkolnych form dość ważną jest praca domowa, która w nauczaniu początkowym ma znaczenie głównie ze względu na wdrażanie do samokształcenia.

Szkolna nauka bez pracy domowej nie jest w stanie zagwarantować w stopniu optymalnym opanowania tych umiejętności. Ponadto przez pracę domową kształcimy takie cechy jak:

-obowiązkowość

-zdyscyplinowanie

-odpowiedzialność

-systematyczność itp.

21. Środki dydaktyczne w edukacji wczesnoszkolnej dziecka.

Środki dydaktyczne - to wszelkiego rodzaju przedmioty, materiały i urządzenia oddziałujące na zmysły uczniów, których zadaniem jest ułatwienie poznawania rzeczywistości. Środki dydaktyczne skracają proces nauczania, pozwalając w krótszym czasie przekazać więcej wiadomości.

Nauczyciel może stosować dowolną, wybraną przez siebie, obudowę dydaktyczną lekcji. Dobór pomocy powinien być zgodny z zasadą kształcenia multimedialnego, odpowiedni do osiągnięcia zamierzonego celu kształcenia w warunkach konkretnej szkoły i przez nauczyciela o określonych predyspozycjach.

Podział środków dydaktycznych:

Wzrokowe - służą ćwiczeniu pamięci, wzbogacają zasób wiedzy i umiejętności, trzeba je dostosować do stopnia trudności, wieku, warunków lokalowych itp.:

• Przeźrocza

• Film

• Slajd

• Rysunki

• Fotografie

• Schematy

• Szablony

• Zielniki

• Mikroskop

Słuchowe- uwrażliwienie na muzykę, kształtowanie języka:

• Instrumenty

• Gramofony

• Radio

• Nagrania magnetofonowe

• Płyty CD

• Słuchowiska

Czemu służą:

Wzrokowo-słuchowe - obserwacja zachowania, wyglądu zewnętrznego, selekcja w wyborze gier komputerowych :

• Programy telewizyjne

• Teatrzyk

• Gry komputerowy

• Programy multimedialne

Automatyzujące:

• Patyczki

• Liczydło

• Klocki dydaktyczne

• Puzzle

Środki dydaktyczne w plastyce:

• Nożyczki

• Plastelina

• Modelina

• Pałeczki

• Bibuła

Środki dydaktycznie w kulturze fizycznej:

Przybór - mało gabarytowy środek dydaktyczny, z którym wykonuje się ćwiczenia.

• Skakanka (jako lina, elementy siłowe, przeskoki)

• Woreczki (0,5 kg, wykonane z ryżu, kaszy-utrzymanie prostej pozycji ciała, ćwiczenia korekcyjne i antygrefitacyjne)

• Szarfy (podział przy grach zespołowych, imitacje dziur, w zajęciach orientacyjno-porządkowych)

• Laski gimnastyczne (ćwiczenia o charakterze korekcyjnym, ćwiczenia kształtujące, używane w różnych zabawach)

• Krążki tekturowe (imitują tace, koordynacja)

• Obręcze (imitacja kierownicy, przeskoki, rzuty, ćwiczenia toczne, zaznaczanie miejsc)

• Piłki lekarskie (rzuty na odległość, kształtowanie siły, piłka 1 kg)

• Obręcze hula-hop (ćwiczenia kształtujące, zaznaczanie miejsc, służą do gimnastyki artystycznej)

• Piłki palantowe (ćwiczenia rzutne, na odleglość)

• Dętki dmuchane (zabawy rzutne, odbijanie)

• Piłki (do mini-gier, mniejsze gabarytowo)

• Ringo (elementy gry, odbijanie)

Przyrząd - jest to wielo gabarytowy środek dydaktyczny, na którym wykonuje się ćwiczenia.

• Drabinki

• Materace

• Ławeczki

Środki dydaktyczne niekonwencjonalne - wymyślone lub zastosowane przez nauczyciela do własnych potrzeb. Często można je wykonać samodzielnie, a inne spełniają funkcję przedmiotów znajdujących się w gospodarstwie domowym i służą do innych celów, lecz nie przeszkadza to, żeby dany przedmiot spełnił rolę środka dydaktycznego do nauki lub zabawy.

• Gazety (kulki z gazety, czytanie, gimnastyka- gazeta na ziemi)

• Chusteczki/apaszki (do elementów rytmiczno muzycznych, taniec)

• Puste pudełka po zapałkach (jako element np. w plastyce do zrobienia wagonu pociągu)

• Butelki (do zrobienia wazonu, obklejonego plastelina i przyczepionymi koralikami)

• Opony, dętki z aut (tunele, często są wkopane w ogródkach)

• Puszka po napojach (grzechotka - wypełniona grochem)

• Koce (potrzebne do zmniejszenia tarcia przy ćwiczenia korekcyjnych, albo służące do przeciągania)

• Balony (odbijanie)

• Pierze (ćwiczenia oddechowe)

• Rurki (do robienia baniek)

• Worki (do skoków, zawody)

• Poduszki, jaśki (do siedzenia w grupce, w kole na ziemi)

• Stemple z ziemniaków

• Kukiłki (imitacja postaci)

Wpływ na dzieci:

- uatrakcyjnienie zajęć

- pobudza zmysły

- podwyższa aktywność

- wpływa na wyobraźnię

- motywuje

Obecnie uważa się, że środki dydaktyczne, powinny:

-   umożliwiać problematyzację procesu poznawczego,

-   być tak skonstruowane aby można było odkrywać prawidłowości charakteryzujące- zjawiska poprzez możliwość zmiany na oczach uczniów warunków jego przebiegu /parametrów/,

-   czynić zadość psychologicznym prawidłowościom procesu poznawczego jak analiza, synteza, porównywanie, abstrahowanie.

22. Zadania nauczyciela i dyrektora w świetle statutu szkoły i innych obowiązujących dokumentów.(notatki)

23. Rola rady pedagogicznej w pracy szkoły.

Rada pedagogiczna - organ powołany do rozwiązywania wewnętrznych spraw szkoły lub placówki oświatowej. Rada szkoły uchwala statut szkoły na podstawie projektu przygotowanego przez radę pedagogiczną, opiniuje i przedstawia wnioski m.in. w sprawie budżetu, planu pracy szkoły, projektu innowacji i eksperymentów pedagogicznych. Może też występować do organu prowadzącego szkołę o zbadanie i dokonanie oceny jej działalności a także, z własnej inicjatywy, ocenić stan szkoły, a odpowiednie wnioski kieruje do dyrektora lub rady pedagogicznej.

Rola Rady pedagogicznej:

• Spotkania integrujące nauczycieli;

• Utworzenie zespołów nauczycielskich zgodnych z potrzebami szkoły i środowiska;

• Praca zespołów przedmiotowych, komisji samokształceniowej, komisji współpracy ze środowiskiem, komisji historii i tradycji szkoły i inne;

• Dzielenie się wiedza na radach szkoleniowych;

• Dobrze zaplanowany rozwyj zawodowy nauczycieli;

• Udział w konstruowaniu planu rozwoju szkoły.

Podział kompetencji Rady Pedagogicznej

1.Doradcze- opiniodawcza - Rada Szkoły ma prawo wyrażania opinii formułowania wniosków w każdej, dotyczącej szkoły sprawnie i przedstawienia ich właściwym adresatom, a nieuwzględnienie jej opinii wymaga wyjaśnienia na piśmie. Zasięganie opinii Rady jest obligatoryjne w sprawie struktury organizacyjnej szkoły, powołania i odwołania dyrektora, sprawozdań z działalności organizacyjno - finansowej szkoły. Rada Szkoły może występować z wnioskiem o zwołanie Rady Pedagogicznej w sprawach pilnych i istotnych dla szkoły (zebranie winno nastąpić w terminie 10 dni od złożenia wniosku). Pozostałe organy szkoły (Rada Rodziców, Samorząd Szkolny) maja obowiązek udzielania Radzie Szkoły wyjaśnień i materiałów niezbędnych do wyrażenia przez Radę opinii lub przedstawienia wniosków.

 2.Ustawodawcza - Rada Szkoły opiniuje program dydaktyczno - wychowawczy szkoły i zatwierdza regulaminy szkolne, projekty innowacji i eksperymentów pedagogicznych oraz kryteria oceny wyników pracy nauczycieli, a także sprawozdania Dyrektora z działalności dydaktyczno - wychowawczej szkoły.

 3.Wykonawcza - Rada Szkoły (może) podejmuje decyzje o usunięciu ucznia ze szkoły. Ta kompetencja wykonawcza została przypisana Radzie w celu osiągnięcia porozumienia w tej trudnej sprawie w szerszym gronie społeczności szkolnej. W skład Rady Szkoły wchodzą w równej liczbie przedstawiciele wszystkich grup społeczności szkolnej, a ich liczba powinna odpowiadać liczbie klas w szkole. Oznacza to, że każda klasa (rodzice, uczniowie) powinna mieć swojego przedstawiciela w Radzie, aby w pełni demokratycznie podejmować wszystkie najważniejsze decyzje dotyczące ogółu społeczności szkolnej.

24. Organizowanie środowiska wychowującego w przedszkolu. Tryb życia w przedszkolu. Konstruowanie rozkładu dnia dla dzieci młodszych i starszych - uzasadnienie jego organizacji ze względu na potrzeby rozwojowe dzieci oraz zadania programowe przedszkola.

Środowisko przedszkolne:

PIERWSZE WRAŻENIE, JAKIE WYWIERA NA NAS WYSTRÓJ PRZEDSZKOLA poziom bezpieczeństwa, rodzaj panującej atmosfery, dekoracje, funkcjonalność mebli.

KONTAKT Z NAUCZYCIELEM I DYREKCJĄ - należy zwrócić uwagę na sposób prowadzenia rozmowy (życzliwość, serdeczność, miłe usposobienie) oraz poziom kompetencji kadry nauczycielskiej (wymagane wykształcenie pedagogiczne)

WIELKOŚĆ I KOMFORT SALI - adekwatnie do liczebności dzieci w grupie. W przedszkolach państwowych liczba dzieci w grupie nie powinna przekraczać 25 osób w przypadku dzieci zdrowych i 20 w przypadku grup integracyjnych. W przedszkolach prywatnych liczebność grup jest mniejsza, ale z reguły idzie to w parze także ze znacznie zmniejszoną powierzchnią sali.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE PLACÓWKI> - każde przedszkole realizuje obowiązkowo podstawę programową, ma opracowany statut i jest monitorowane przez Kuratorium Oświaty w zakresie przestrzegania ustawowych zobowiązań. Warto dowiedzieć się, jaki szczegółowy program realizuje dana placówka (np. Didasko) i ewentualnie poszukać informacji na jego temat. Powstają także programy autorskie oraz przedszkola profilowane (sportowe, językowe, muzyczne itp.)

WIELKOŚĆ I FUNKCJONALNOŚĆ PLACU ZABAW - w wieku przedszkolnym ruch jest integralnym elementem prawidłowego i harmonijnego rozwoju dziecka. Ważne jest, by przedszkole posiadało plac zabaw, na który wychodzi się bezpośrednio z przedszkola, a nie z ulicy, by nie był w całości zalany betonem lub asfaltem, by miał elementy zielone, miejsce do biegania i zabaw oraz bezpieczne i stabilne elementy (huśtawki, zjeżdżalnie itp.)

OFERTA DOTYCZĄCA POSIŁKÓW - z reguły przedszkola zapewniają trzy posiłki dziennie, w niektórych placówkach cztery. Pory posiłków wyznaczają rytm dnia, ponieważ zawsze są o stałych porach, a dla najmłodszych dzieci stanowią konkretny sposób rozmowy o porze dnia (po śniadaniu, po obiedzie, po podwieczorku). Jeśli dziecko ma problemy alergiczne trzeba to zgłosić. Wybrane produkty zostaną wtedy wyłączone z diety dziecka. Istnieją przedszkola, gdzie dzieci z alergiami mają oddzielny, indywidualnie dopasowywany jadłospis, ale najczęściej mowa tu o przedszkolach prywatnych. Sporadycznie występuje w przedszkolach szwedzki stół z możliwością wyboru tego, co dziecko będzie jadło.

ROZKŁAD ZAJĘĆ i FORMY ODPOCZYNKU - We wszystkich przedszkolach ustalony jest tzw ramowy rozkład dnia, uwzględniający posiłki, zajęcia z nauczycielem prowadzącym, zajęcia ruchowe, odpoczynek poobiedni i czas na swobodną zabawę. Wymaga się, by dziecko przychodziło do przedszkola przed rozpoczęciem zajęć porannych (najlepiej chwilę przed śniadaniem) i zostało odebrane po obiedzie lub po podwieczorku. W najmłodszych grupach odpoczynek poobiedni, zwany stereotypowo leżakowaniem, jest najczęściej obowiązkowy. Nie oznacza to bynajmniej, że dziecko musi spać na zawołanie, może w tym czasie słuchać czytanej bajki, muzyki płynącej z nagrań relaksacyjnych, oglądać obrazki w książeczkach itp. Dziecko jedynie jest zobligowane do zachowania ciszy i uszanowania tego, że inni śpią. Zdarza się też, że dziecko, które nie spało już w dzień, jest tak zmęczone swoją aktywnością i natłokiem zdarzeń, że drzemka okazuje się być dla niego zbawienna.

ROZKŁAD DNIA

I. Przed śniadaniem od godz. 6.00 do godz. 8.30

schodzenie się dzieci

wspólna zabawa z udziałem nauczyciela oraz zabawy swobodne według zainteresowań dzieci

zabiegi higieniczne

śniadanie

II. Przygotowanie do śniadania. Śniadanie 8.30 - 9.00

III.Zajęcia programowe od godz. 9.00 do godz. 11.30
 Zajęcia przewidziane programem dla każdej grupy wiekowej.
Zabawy planowane i swobodne na powietrzu lub sali. Zabawy ruchowe. Spacery i wycieczki.

• działania zespołowe

• działania całą grupą

• praca indywidualna

• zabiegi higieniczne

• czynności samoobsługowe

IV. Przygotowanie do obiadu.
       Obiad 11.30 - 12.00.

V. Od godz. 12.00 do godz. 14.00 poobiedni relaks
W grupach młodszych leżakowanie ze słuchaniem ulubionych bajek.
W grupach starszych zabawy dydaktyczne, utrwalenie poznanego materiału, prace wyrównawcze, indywidualne i w małych zespołach. Praca z książką. Ćwiczenia przygotowujące do nauki pisania i czytania. Zabawy dowolne.

VI. Przygotowanie do podwieczorku.
       Podwieczorek 14.00 - 14.30.

VII. Wspólne i indywidualne formy pracy z dziećmi od godz. 14.30 do godz. 17.00
Aktywność własna dzieci, zabawy ruchowe w sali i na powietrzu. Kontakty indywidualne z rodzicami w miarę zaistniałych potrzeb.
Rozchodzenie się dzieci.

25. Struktura, organizacja i przebieg zajęć w grupie jednorodnej i zróżnicowanej pod względem wieku. Rodzaje zajęć i ich rola, miejsce i czas.

TRZYLATKI

Dla dzieci w tym wieku bardzo często impulsem do zabawy jest przedmiot, z którym dziecko się styka. Chętnie bawią się w różnych kącikach powstałych np. między meblami. Realizują zabawę przede wszystkim poprzez działanie na przedmiocie i odgrywanie własnym ciałem różnych sytuacji. Wykorzystywanie miejsca przez 3-latki jest poruszaniem się po całej dostępnej powierzchni razem z ruchową zabawką. Powszechnie znany i uwzględniamy sposób zagospodarowania Sali przedszkolnej do zabawy. Przy urządzaniu Sali org. Się dla dzieci kąciki tematyczne, w których zgrupowane są podstawowe przedmioty służące do zabaw na określony temat np. dom lalek wyposażony w meble.

Powinna być uwzględniona potrzeba samodzielnego org. Przez dzieci przestrzeni z prawem swobodnego korzystania z przedmiotów stanowiących wyposażenie Sali.

Potrzeba intymności w trakcie zajęć i chęć niedopuszczenia do ingerencji osób postronnych.

Względy organizacyjne powodują, że w przedszkolu czynności mają ściśle wyznaczoną porę np. na posiłki. Dlatego czas przeznaczony na zabawę też jest ograniczony. Zastosowanie form zapowiadaniowych kończenia się czasu przeznaczonego na zabawy umożliwi dzieciom doprowadzenie działania do zadowalającego je końca.

CZTEROLATKI

-dla prawidłowego rozwoju umiejętności samodzielnego realizowania własnych zainteresowań przez dziecko ważne jest nie przerywanie samotnych zabaw dziecięcych.

-zwrócenie uwagi na płynne sposoby przechodzenia od zabaw do zajęć i odwrotnie.

-ważne jest zapewnienie dzieciom jak największej swobody w kontaktach społecznych

-pokazać jak w różny sposób można poprosić o przyłączenie się do zabawy

-zapewnienie dzieciom jak największej ilości wolnej przestrzeni by mogły swobodnie wybierać i określać własne terytoria na których będzie przebiegać zabawa

-charakter zabaw tematycznych wymaga wyposażenia które, które umożliwi dzieciom wszechstronne odtworzenie relacji międzyludzkich; przedmioty ułatwiają dzieciom wcielenie się w inne osoby np. wszystko co służy do przebierania się

-ważne aby w trakcie zabaw nauczyciel znajdował się wśród dzieci i możliwie na ich wysokości, tak aby kontakt z dziećmi był jak najłatwiejszy; umożliwia to nauczycielowi różnorodny kontakt z dziećmi i aktywny udział w zabawie bez zaburzenia ich przebiegu

-dzieci powinny mieć możliwość zabawy zarówno w Sali jak i na zewnątrz

PIĘCIO I SZEŚCIOLATKI

-wykorzystują w swoich zabawach bardzo wiele różnych przedmiotów i dobierają je celowo do przeprowadzanej zabawy

-wyposażenie Sali w różnorodne zestawy zabawek i przedmiotów, aby dzieci miały dostęp do półfabrykatów z których same będą mogły przygotować wszystko co jest im potrzebne

-zabawy jednoprzedmiotowe- zagwarantowanie dzieciom dłuższych odcinków czasu na przeznaczonego na zabawę

-zapewnienie możliwości zabawy wewn. Budynku jak i na zewn., bez podziału na czas i miejsce przeznaczone na zajęcia i zabawę

-łączenie zabaw swobodnych i działań wykonywanych pod kierunkiem nauczyciela

RODZAJE ZAJĘĆ, ICH ROLA MIEJSCE I CZAS

Plan dnia:

07:00-08:30 Oczekiwanie na dzieci, zabawy i gry zespołowe wg indywidualnych potrzeb maluchów

08:30-08:45 Poranne ćwiczenia-mają ożywić dzieci, przysposobić do zajęć, powinny się odbywać w Sali przewietrzonej, w ubraniach niekrępujących ruchów

08:45-09:00 Przygotowanie do śniadania

09:00-09:30 Śniadanie

09:30-10:30 Zajęcia dydaktyczne prowadzone w grupach-czas zajęć dopasowany do grupy wiekowej

10:30-11:00 Zajęcia językowe, zabawy logopedyczne, rytmika

11:00-12:30 Zabawy swobodne, spacer, zabawy na placu zabaw

12:30-13:15 Przygotowanie do obiadu, obiad

13:15-13:20 Odpoczynek po obiedzie, czytanie bajek, słuchanie wyciszającej muzyki (dla maluchów- leżakowanie do 14:45)

13:20-14:30 Kontynuacja zajęć dydaktycznych i warsztatów

15:00-15:30 Przygotowanie do podwieczorku, podwieczorek

15:30-17:00 Zajęcia dodatkowe (pakiet dodatkowy wg wyboru rodziców), zabawy i gry ruchowe, zabawy swobodne

17:00-18:00 Oczekiwanie na rodziców, zabawy w różnych grupach wiekowych

W przedszkoli są zajęcia dodatkowe, które odbywają się zazwyczaj w godzinach popołudniowych. Są to:

1) język angielski, 2) rytmika korektywna, 3) zajęcia plastyczne połączone z realizacją programu, 4) zajęcia techniczne, 5) wokalno-taneczne

Proponowane rodzaje zajęć powinny być wspomagane działalnością dziecka o charakterze manualnym np. malowanie, lepienie.

Program w przedszkolu uwzględnia wiele zajęć angażujących funkcje wzrokowe dziecka: oglądanie przedstawień teatralnych, omawianie ilustracji a także kształtowanie wrażliwości słuchowej dziecka, stwarzanie okazji do samodzielnego wypowiadania się dzieci

Standardy nowoczesnej edukacji przedszkolnej przyjaznej dzieciom zakładają grupy mieszane wiekowo. Prowadzenie takich grup, choć zalecane w pedagogice przez wiele autorytetów, nie jest w Polsce częstą praktyką. W grupach tych są dzieci w wieku od 3 - 6 lat do 6 lat. Nauczycielki i rodzice dostrzegają bardzo wiele zalet takiego rozwiązania, choć wymaga to wiedzy, profesjonalizmu edukacyjnego i dużego wysiłku. Jednak bezstresowy pobyt dziecka w przedszkolu i jednoczesne osiąganie pełnej dojrzałości szkolnej sprawiają satysfakcję i rekompensują z nadwyżką nakład pracy i wysiłek.

Przy zagwarantowaniu pełnego przygotowania dzieci do szkoły zalety takiego rozwiązania są następujące:

-dziecko przebywa w naturalnym środowisku, zróżnicowanym, lecz rzeczywistym, najbardziej odpowiednim dla jego rozwoju,
-szybsza i skuteczniejsza jest edukacja społeczna zarówno dzieci starszych jak i młodszych,
-następuje naturalna i samoistna nauka podstaw tolerancji, partnerstwa i współżycia w środowisku nie ograniczonym wyłącznie do rówieśników,
-następuje szybsza adaptacja i integracja dzieci nowoprzyjętych,
-jest możliwy pobyt rodzeństwa w jednej grupie,
-naturalne jest zaangażowanie i opiekuńczość dzieci starszych nad młodszymi oraz możliwość prezentowania przed nimi bogatszych doświadczeń,
-dzieci szybciej dostrzegają i rozumieją zróżnicowane potrzeby i zasady współżycia,
-zachodzi możliwość stosowania zróżnicowanej i ciekawszej organizacji zajęć,
-bogatszy jest rozwój duchowy dzieci, przekładający się na prace plastyczne i różne formy wyrażania siebie.

-wzajemna nauka od siebie

-otoczenie bogate w materiał rozwojowy
-wzrostu kompetencji dzieci niezależnie od wieku

-motywację dzieci do podejmowania samodzielnych działań

-radość dzieci z tworzenia, badania i eksperymentowania

-rozwijanie samodzielności dzieci
                       - rozwojowi umiejętności negocjacji
                       - respektowaniu indywidualnego tempa rozwoju
                       - rozwijaniu opiekuńczości
                       - wzajemnej nauce od siebie

Program edukacyjny przedszkola różni się od innych tym, że:
1. W większym stopniu dostrzega indywidualność osobowości oraz tempa rozwoju każdego dziecka.
2. Uwzględnia rozwój nie tylko sfery poznawczej ale także emocjonalnej.
3. Preferuje nieoperacyjność celów, co uwzględnia prawo dziecka do indywidualnego i nierównomiernego rozwoju.
4. Podczas planowania pracy zadania programowe niejako wymuszają pierwszeństwo celowości (najpierw „po co”, „w jakim celu” , a potem „w jaki sposób”) co jest logiczną konsekwencją działania.
5. Umożliwia rozwinięcie w dziecku cech, które pomagają mu lepiej zaistnieć w środowisku, nawiązać z nim lepsze relacje.
6. Nakierowany jest na zwiększenie szans osiągnięcia poprzez dziecko sukcesu, który będzie pozytywnie motywował do dalszych działań.
7. Daje dziecku większą swobodę samodzielności dochodzenia do różnych „prawd”.
8. Daje dziecku prawo dokonywania własnych wyborów, ale co za tym idzie uczy odpowiedzialność czyli ponoszenia konsekwencji oraz wymusza konieczność przewidywania.

26. Uczeń. Kontakty okolicznościowe wychowawczyni z dziećmi. Znaczenie kontaktów z dziećmi w ich poznaniu. Atmosfera kontaktu wychowawczyni z dziećmi. Wiedza nauczyciela o uczniu i o klasie.

Uczeń - osoba pobierająca naukę. Wiedzę przekazuje uczniowi nauczyciel.

Na wychowanie dziecka wpływa wiele czynników np. dobór odpowiednich metod wychowania i form pracy, środków dydaktycznych. Bardzo ważny jest także bezpośredni i pośredni kontakt ucznia z wychowawcą, który ma duży wpływ na jego wychowanie szkolne.

Aby zaistniała rzeczywista komunikacja pomiędzy nauczycielem a uczniami, a także wśród samych uczniów i nauczycieli, niezbędny jest dialog i porozumienie, jasność nadawanych komunikatów, czytelność aktów komunikacyjnych i brak zakłóceń ze strony kontekstu procesu komunikowania się (czas, miejsce, okoliczności zewnętrzne przekazu).

Zadaniem współczesnej szkoły jest wspieranie, wspomaganie i stymulowanie wszechstronnego rozwoju uczniów, wdrażanie ich do twórczego i rozumnego działania oraz do samokształcenia. Do właściwego funkcjonowania szkoły, umożliwiającego realizację stojących przed nią zadań konieczne jest efektywne komunikowanie się osób biorących udział w procesie edukacyjnym. Mówiąc o efektywnym komunikowaniu się uczestników komunikacji, mamy na myśli takie porozumienie się nauczycieli i uczniów, które respektuje zasadę podmiotowego i partnerskiego traktowania siebie nawzajem. Wspólna praca nauczyciela z uczniami zakreśla szeroki obszar wzajemnych oddziaływań. W polu tym znajduje się planowanie, projektowanie, opracowywanie, przygotowanie, realizacja, podsumowanie, ewaluacja, interpretacja, wnioskowanie, prognozowanie. Czynności, które dotychczas cechowały działania nauczyciela, w obliczu współpracy i porozumienia stają się wspólną własnością dwóch najważniejszych uczestników procesu dydaktycznego. Wspólna praca staje się hasłem naczelnym towarzyszącym każdej pedagogicznej czynności. Nauczyciel wraz z uczniami inicjują działania, nad którymi podejmą współpracę, a wybór problemu, tematyki koresponduje z potrzebami poznawczymi uczniów i ich możliwościami psychofizycznymi. Współpraca wiąże się z ograniczeniami ze strony nauczyciela w sferze kierowania zespołem, stosowania narzędzi kontrolujących, ale nie ogranicza jego pola aktywności, zmienia się natura kontaktów uczeń - nauczyciel.

Praca pedagogiczna nauczyciela polega na niesieniu pomocy dziecku w tworzeniu "samego siebie" przez poszanowanie jego spontaniczności, dostarczanie różnorodnych bodźców do budzenia motywacji wewnętrznej dziecka i tworzenia mu emocjonalnych i materialnych warunków do samodzielnego działania. Poznanie dziecka, zrozumienie jego psychiki jest więc niezbędnym warunkiem do świadomego organizowania przez nauczyciela procesu wychowania ukierunkowanego na wzbogacenie osobowości dziecka. Porozumiewanie się nauczyciela z uczniem, jest modelem do kształtowania się u uczniów standardów interakcji z otoczeniem społecznym, rozwiązywania sporów, rozwijania umiejętności kontaktów, argumentacji i innych form relacji międzyludzkich.

Bardzo ważne jest :

- aby nauczyciel dotarł do ucznia poprzez rozmowę z nim, aby był oryginalny i pomysłowy, przez co zmotywuje ucznia do pracy,

- aby odpowiednio przeprowadzić diagnozę dziecka (opisowa i wyjaśniającą), dzięki czemu poznajemy zdolności dziecka, oceniamy jego rozwój oraz poziom i rozwój całej klasy,

- ważny jest kontakt nauczyciela z rodzicami, dążenie do wspólnego celu, jakim jest wychowanie dziecka,

- nauczyciel musi znać dobre i złe strony dziecka, zdobyć jego zaufanie,

- powinien także odpowiednio zwracać się do uczniów, językiem jak najprostszym, powinien być dla nich autorytetem, dzieci nie powinny się go bać, powinien być przyjaźnie nastawiony do uczniów i do swojej pracy, nie może jednak ”dać wejść sobie na głowę” , dzieci powinny wiedzieć, że mają się zwracać do wychowawcy,

- zarówno wychowawca i uczniowie powinni darzyć się nawzajem szacunkiem,

- wszyscy musza tworzyć jedną, zintegrowaną grupę, nauczyciel musi dbać o dobro całej klasy, scalać ją ze sobą, organizować dzieciom wspólne zajęcia,

- to właśnie nauczyciel musi stworzyć i zapewnić dzieciom poczucie bezpieczeństwa, zapewnić przyjazną atmosferę, rozmawiać z nimi na różne tematy, zaprzyjaźnić się z dziećmi, wysłuchać w każdej sytuacji,

- nauczyciel powinien zauważać różnice materialne między uczniami, korygować je by były niewidoczne, aby praca w grupie układała się jak najlepiej, to właśnie wychowawca uczy dzieci pozytywnego myślenia, musi dać szansę poprawy, gdy zrobią cos źle, musi kształtować pewne postawy obywatelskie

- nauczyciel powinien wiedzieć wszystko o swoich uczniach, znać mniej więcej ich sytuacje rodzinną, by móc także w jakiś sposób pomóc dziecku, powinien wiedzieć o przebytych chorobach dzieci lub czy któreś dalej choruje lub posiada jakąś wadę, która będzie trudnością w wychowaniu bądź nauczaniu

27. Współpraca nauczyciela z rodzicami. Pedagogizacja rodziców. Formy kontaktów z rodzicami

Nadrzędnym celem współdziałania nauczycieli i rodziców jest dążenie do usprawniania pracy wychowawczej z uczniami. Udoskonalenie działań wychowawczych dotyczy spraw związanych z wychowaniem i uczeniem się wszystkich uczniów bez wyjątku. Inny cel współpracy szkoły i rodziców to lepsze poznanie przez nauczycieli i rodziców poszczególnych uczniów tak w środowisku szkolnym jak i domowym. Bez tego typu rozeznania nie może być mowy o sprawnej działalności wychowawczej. Sprzyjają temu w szczególności takie formy kontaktów nauczycieli i rodziców, w trakcie których istnieje możliwość wymiany wzajemnych spostrzeżeń co do zachowania się podopiecznych w domu i szkole. Innym istotnym elementem usprawnienia pracy wychowawczej w szkole jest zjednywanie rodziców dla ogółu uczniów. Chodzi tutaj o tych opiekunów, którzy mają odpowiednie predyspozycje psychiczne oraz dysponują wolnym czasem.

Oprócz zasygnalizowanych wyżej celów współpracy nauczycieli i rodziców, istnieją jeszcze inne, np.:

• przekonanie obu stron o tym, że wielostronny rozwój dziecka zależy od wspólnie realizowanych działań przez szkołę i dom;

• wytworzenie i wzmocnienie więzi emocjonalnej między nauczycielami i rodzicami;

• wymiana spostrzeżeń dotyczących rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego uczniów.

Zasada pozytywnej motywacji mówi, że niezbędnym warunkiem skutecznego współdziałania nauczycieli i rodziców jest całkowicie dobrowolny w nim udział, choć wymuszony potrzebą zmian. Jedni i drudzy muszą zdać sobie sprawę z tego, iż są swoimi naturalnymi sojusznikami. Równorzędne prawa nauczycieli i rodziców podkreśla zasada partnerstwa. Ich wspólny wysiłek wkładany w efektywne wychowanie i edukowanie musi uwzględniać systematyczną wymianę opinii o uczniu zarówno między nauczycielami i rodzicami, jak i samymi nauczycielami w myśl zasady wielostronnego przepływu informacji. Zasada jedności oddziaływań podkreśla konieczność realizowania przez rodzinę i szkołę zgodnych celów w pracy wychowawczej. Aby osiągnąć wytyczone cele współdziałanie rodziców i nauczycieli musi przebiegać rytmicznie, miarowo, zgodnie z zasadą aktywnej i systematycznej współpracy. Współpracę umożliwia także jasne określenie obszaru kompetencji rodziców i nauczycieli.  Rodzice posiadają prawa rodzicielskie, a więc to oni decydują, jakiej szkole i jakiemu nauczycielowi powierzą swoje dzieci. Nauczyciele uczą i wychowują powierzonych podopiecznych, odpowiadając za przebieg procesu edukacji, jego efekty, oraz za rozwiązywanie problemów z zachowaniem dziecka

Pedagogizacja rodziców jest to działalność zmierzająca do stałego wzbogacania posiadanej przez rodziców potocznej wiedzy pedagogicznej o elementy naukowej wiedzy o wychowaniu dzieci i młodzieży, dostarczanie rodzicom wiadomości o celach, zadaniach, treściach, metodach, środkach i uwarunkowaniu procesu wychowania zachodzącego w rodzinie, szkole, zakładzie wychowawczym, w różnych organizacjach ze szczególnym położeniem nacisku na uzupełnienie ich wiedzy o wychowaniu ich dzieci  rodzinie. Dzięki pedagogizacji zatem, rodzice wzbogacają swoją wiedzę poprzez przyswajanie wybranych zagadnień z pedagogiki. Szkoła w ramach pedagogizacji może organizować odczyty, prelekcje, pokazy filmów, spotkania z zaproszonymi gośćmi i propagować fachową literaturę przedmiotu. Pedagogizacja rodziców powinna się odbywać także podczas spotkań rodziców z wychowawcą klasowym, który ma służyć kompetentną radą dotyczącą rozwiązywania problemów dydaktyczno-wychowawczych konkretnego ucznia .

Formy kontaktów z rodzicami :

• organizowanie spotkań i wywiadówek z rodzicami - odbywają się nie częściej niż sześć - siedem razy w ciągu roku szkolnego, w razie potrzeby - częściej. Omawiane są na nich sprawy organizacyjne klasy, osiągnięcia edukacyjne uczniów, ich udział w konkursach, oraz napotykane przez nauczycieli trudności w trakcie nauczania i wychowania, plan pracy wychowawczej, wewnątrzszkolny system oceniania z zachowania i przedmiotów.  Na pierwszym nauczyciel podaje harmonogram spotkań na cały rok szkolny wraz z ich tematyką.

• spotkania dotyczące trudności wychowawczych - prowadzone np. przez psychologa;

• Uczestnictwo, organizacja imprez klasowych, szkolnych - inicjatorem i organizatorem tych pierwszych przeważnie jest wychowawca. Współorganizatorami są rodzice. Dogodną sposobność do ich przygotowania stwarzają różnego rodzaju święta (np.: Dzień Matki, Dzień Ojca, Dzień Dziecka, które można wprowadzić na stałe do kalendarza pracy placówki), rocznice wydarzeń w kraju lub mieście, rozpoczęcie lub zakończenie roku szkolnego.

• Konsultacje - odbywające się w szkołach nie polegają na udzielaniu rad i wskazówek w formie pouczeń; są to rozmowy na temat wychowania i uczenia się oraz wyboru przyszłej szkoły.

• Wizyty domowe - głównym ich celem jest bliższe i bezpośrednie poznanie warunków, w jakich mieszkają i uczą się uczniowie, oraz nawiązanie osobistego kontaktu ze wszystkimi członkami rodziny.

• Rozmowy telefoniczne - nie ograniczają się one tylko do usprawiedliwień ze strony rodziców dotyczących niemożności uczestniczenia w zebraniu czy też do informacji o wypadkach losowych

• Kontakt korespondencyjny - Stanowią one uzupełnienie konsultacji, wizyt domowych, zebrań.

28. Gotowość dzieci do podjęcia nauki w szkole i metody jej diagnozowania. Adaptacja dzieci 7 letnich do szkoły.

Dojrzałość szkolna nie jest uwarunkowanym biologicznie etapem samorzutnego rozwoju, składają się na nią różnorodne doświadczenia dziecka w sferze motorycznej, umysłowej, emocjonalnej i społecznej. Ocena stopnia dojrzałości szkolnej jest zarazem oceną poziomu rozwoju dziecka w danym momencie.

Gotowość do rozpoczęcia nauki w szkole uzależniona jest m.in. od dotychczasowego biegu życia dziecka, od tego czy uczęszczało ono do przedszkola, od tego czy obcowało z innymi dziećmi, czy dorośli zaspokajali jego potrzeby uczuciowe i poznawcze, czy rozwijano w nim pożądane społeczne zachowania.

Z punktu widzenia psychologii rozwojowej, dojrzałość szkolna, to moment w rozwoju dziecka, kiedy jest już ono zdolne sprostać wymaganiom szkoły, a więc - moment równowagi między wymaganiami szkoły a możliwościami rozwojowymi dziecka.

Dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego i społecznego, jaki umożliwi mu udział w życiu szkolnym i opanowanie treści programowych klasy 1 (Okoń).

Rzeczywiste przygotowanie dziecka do podjęcia obowiązków szkolnych składa się z dwóch etapów:

• długofalowego, obejmującego cały wiek przedszkolny - polega zasadniczo na trosce o prawidłowy, harmonijny, wszechstronny rozwój psychofizyczny dziecka, na zapewnieniu mu jak najlepszych warunków życia sprzyjających temu rozwojowi, na właściwym oddziaływaniu wychowawczym.

• bezpośredniego, dokonującego się w ostatnim roku przed rozpoczęciem nauki, a szczególnie nasilonego w miesiącach poprzedzających przekroczenie progu szkolnego.

Stefan Szuman mówi o osiąganiu dojrzałości szkolnej w następujących dziedzinach:

1. w kształtowaniu się ich organizmu

2. w rozwoju sprawności motorycznych

3. w rozwoju mowy (opanowaniu języka ojczystego)

4. w zakresie zdobytej przez nie wiedzy

5. w zakresie posługiwania się przedmiotami użytku codziennego

6. w zakresie rozwoju i usprawniania pracy ich umysłu

7. w zakresie ukształtowania się ich emocjonalności

8. w zakresie rozwiniętych już zainteresowań, charakterystycznych dla danego wieku

9. w zakresie kształtowania się ich woli, zdolności do świadomego wysiłku

10. w zakresie osiąganej równowagi psychicznej i zdolności do harmonijnego współżycia z dorosłymi i innymi dziećmi.

Na dojrzałość szkolną dziecka składają się:

• dojrzałość umysłowa - przejawia się w zainteresowaniu nauką, zwłaszcza czytaniem, pisaniem, liczeniem, zainteresowaniem zjawiskami zachodzącymi w najbliższym otoczeniu

• dojrzałość społeczna - prawidłowe nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami i dorosłymi, umiejętność pracy w zespole, przestrzeganie zawartych umów(zdyscyplinowanie, samodzielność, obowiązkowość)

• dojrzałość fizyczna - ogólna sprawność organizmu i zdrowie dziecka

• dojrzałość emocjonalna - zdolność do przeżywania bogatego i zróżnicowanego świata uczuć, to odpowiednia do wieku umiejętność panowania nad swoimi emocjami i kontrolowania ich.

Dziecko, które kończy klasę „0” i posiada odpowiednią dojrzałość potrafi:

• czytać, liczyć

• ma wystarczający poziom rozwoju analizy i syntezy wzrokowej, słuchowej, logicznego myślenia

• ma dobra koncentrację uwagi

• jest zainteresowane pracą i jej efektami

• jest wytrwałe i odporne na niepowodzenia

• ma wystarczający zasób słownictwa

• umiejętnie wypowiada się na określony temat

• poprawnie artykułuje głoski

• rozumie polecenia

• ma dobre tempo pracy, dobrą sprawność manualną i koordynację wzrokowo-ruchową

• jest odpowiednio rozwinięte emocjonalnie, społecznie i fizycznie.

Badanie dojrzałości szkolnej nie jest obowiązkowe dla dzieci rozpoczynających naukę w 7 roku życia. Natomiast obowiązkowe jest przeprowadzenie takiego badania, gdy zamierzamy posłać dziecko do szkoły wcześniej lub, gdy stwierdzamy, że dziecko powinno mieć odroczony obowiązek szkolny. Dojrzałość szkolna badana jest za pomocą testów dostosowanych do możliwości dziecka, przeprowadza się je w miłej atmosferze, często dzieci odbierają je jako zwykłą zabawę.

Metody badań dojrzałości szkolnej:

• testy inteligencji ( zdolność do odtwarzania kształtów, pamięć, zdolność obserwacji, skupienia się)

• badanie dojrzałości społecznej, fizycznej i sprawności ruchowej przez obserwację dziecka w czasie testu

• próby zbiorowe i indywidualne na kontakty z grupą i samodzielność dziecka.

29. Trudności w nauczaniu. Ich diagnoza, terapia i profilaktyka

Trudności w uczeniu się wiążą się ściśle z trudnościami wychowawczymi. Ogólnie można wyodrębnić trzy kategorie:

a) czynniki ekonomiczno - społeczne

• złą sytuację domową dziecka (złe warunki materialne rodziny, patologię, brak zainteresowania rodziców własnym dzieckiem, brak kontaktu rodziców ze szkołą, niski poziom wykształcenia rodziców, niski poziom kultorowo-moralny, strukturę rodziny)

• wpływ rówieśników z środowiska „podwórkowego” na dziecko (wagary)

• sytuacje społeczne nie sprzyjające wykorzystaniu indywidualnych możliwości jednostki. (np. zbyt liczne klasy)

b) czynniki biologiczno - psychologiczne - związane są z cechami jednostek. Właściwościami takimi są różnego rodzaju zaburzenia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego. Do najczęstszych przyczyn trudności w nauczaniu zaliczamy:

- reakcje lękowe

• fobie

• nerwice

• ADHD (nadpobudliwość ruchowa)

• upór

• zakłócenie własnego „ja” (obniżona samoocena)

• niedojrzałość społeczna

• absencja szkolna

• brak aktywności na lekcji i w domu

• osłabienie motywacji

• wady słuchu, wymowy

• otyłość

• dysleksja i dysortografia

• brak prawidłowej lateralizacji

• nierównomierny rozwój poszczególnych funkcji

• zahamowanie

• brak koncentracji

• problemy somatyczne

• trudności manualne

• zaburzenia w motoryce

• leworęczność / oburęczność

• emocjonalność dziecka

• niesystematyczna praca i nieodpowiednia technika uczenia się

c) czynniki pedagogiczne - błędy w oddziaływaniach prowadzące do powstania trudności:

• ograniczenie możliwości sytuacji indywidualizacji (zbyt liczne klasy)

• niedostosowanie wymagań do możliwości dziecka

• niewłaściwy sposób postępowania dydaktycznego:

• złe metody, techniki

• brak kompetencji nauczyciela

• brak kontaktu

Diagnoza pedagogiczna ma na celu wykrywanie u uczniów luk i braków w wiadomościach i umiejętnościach. Podstawa diagnozy są indywidualne rozmowy nauczyciela z uczniami i ich rodzicami, wywiady środowiskowe, obserwacje uczniów, związane z prowadzeniem dziennika obserwacji, wywiady domowe, testowe badania wyników nauczania, sprawdziany, analiza błędów popełnianych przez uczniów.

Zadaniem nauczyciela jest zapobieganie niepowodzeniom szkolnym poprzez stosowanie aktywizujących uczniów metod i środków dydaktycznych, poprzez zapewnienie dobrej atmosfery wychowawczej w klasie, poprzez współpracę z rodzicami, poprzez podmiotowe traktowanie ucznia, poprzez indywidualne podejście do ucznia.

Szkoła ma stosunkowo niewielkie możliwości eliminowania przyczyn społeczno - środowiskowych i biopsychicznych. Ważnym czynnikiem działalności terapeutycznej jest również zachowanie nauczyciela: stymulowanie uczniów do działania, wspieranie inicjatyw,  wymyślanie samemu sposobów na pojawienie się potrzeb i zainteresowań, reagowanie na pojawiające się możliwości i oczekiwania. Ważne jest zdobycie posłuchu u dzieci poprzez ciekawość zajęć. Należy postępować tak, że kiedy nauczyciel mówi to dzieci słuchają (nauczyciel ma być autorytetem dla dzieci). Kiedy dzieci nie słuchają jego poleceń można zastosować sposób na przeczekanie - nauczyciel wówczas zacisza głos (stoi, patrzy, czeka). Nie w każdym przypadku sposób ten nie musi być skuteczny. Można również podnieść głos na dzieci (nie krzyczeć !!!) w celu zmobilizowania.

30. Praca z uczniem zdolnym w wieku wczesnoszkolnym

W psychologicznej i pedagogicznej kim jest uczeń zdolny, zwraca się uwagę na takie właściwości:

• duża szybkość uczenia się i zdolność do efektywnego uczenia się rzeczy nowych,

• wysoki poziom zaawansowania w poszczególnych dziedzinach ­działalności,

• oryginalność w myśleniu i działaniu,

• łatwość rozumienia pojęć abstrakcyjnych,

• zdolność do koncentracji uwagi,

• duże nasilenie dążeń i zainteresowań poznawczych,

• wrażliwość na problemy i wytrwałość w ich rozwiązywaniu,

• wysoki poziom myślenia twórczego,

• wnoszenie do wykonywanych zadań elementów twórczości własnej

• bogate słownictwo i duży zasób informacji.

Uczeń zdolny to taki, który ma możliwości dojścia do wybitnych osiągnięć w danej dziedzinie, który przejawia wysoki poziom zdolności ogól­nych (inteligencji) lub posiada jakąś zdolność specjalną w sferze działalności umysłowej, np. matematyki. Uczeń zdolny to także uczeń o wysokim lub wybitnym ilorazie inteligencji.

Główne zadanie nauczyciela to pomaganie w rozwoju, towarzyszenie uczniom w osiąganiu ich celów. Jeśli nauczyciel chce, aby uczniowie funk­cjonowali na miarę swoich możliwości, dobrze się czuli w szkole, identy­fikowali się z jej celami i wartościami, musi sprawić, aby było to miejsce, w którym mogą zaspokoić swoje potrzeby i ciekawość, odkrywać swoje możliwości, odczuwać satysfakcję ze zdobywania wiedzy.

Uczniom uzdolnionym trzeba stawiać wysokie wymagania, adekwat­ne do ich rzeczywistych możliwości. Zadania zbyt trudne lub zbyt łatwe powodują osłabienie aktywności, a w rezultacie nie sprzyjają rozwijaniu zdolności.

Realizowana w praktyce koncepcja pracy szkolnej nie stwarza dostatecznych warunków do wykrywania i rozwijania uzdolnień. Uczniowie w niewystarczającym stopniu mają możliwość podejmowania samodzielnych działań, w toku których rozwijają się zdolności, a sama szkoła preferuje nastawienia od­twórcze.

Uczniowie zdolni przejawiają bardziej korzystne cechy osobowości niż ich rówieśnicy. Odznaczają się głębszymi i rozleglejszymi dążeniami poznawczymi, posiadają duże poczu­cie własnej wartości i wyższy poziom wiary we własne siły i możliwości, przejawiają silne dążenie do osiągnięć i sukcesów. Wykazują większą wrażliwość i niezależność, skłonność do dominacji i wewnętrzne zdyscyplinowanie, stanowczość, zapał do pracy i wytrwałość intelektualną ponadto są bardziej aktywni, pewni siebie, mają większe poczucie humoru, skrystalizowane zainteresowania, wyróżniają się większą dojrzałością i równowagą emocjonalną. Niekiedy cechuje ich skłonność do izolacji, gdyż napotykają trudności przystosowawcze wysoki poziom inteligencji utrudnia im porozumienie z otoczeniem społecznym, zwłaszcza z rówieśnikami. Odmienność zachowań i zainteresowań może być spostrzegana jako zarozumiałość czy też chęć wywyższania się. ­Ma to oczywiście pewne konsekwencje, znajdujące odbicie w rodzących się postawach nieufności, wynikające z braku życzliwości otoczenia. Uczeń szczególnie zdolny charakteryzujący się wysoką inteligencją prezentując swoje intelektualne możliwości, naraża się rówieśnikom. Z tego względu niekiedy ukrywają swoje zdolności, by nie wyróżniać się z :grupy, aby nie być "innym" i aby nie stracić sympatii i dobrych stosunków z klasą.

Biorąc pod uwagę wysoki poziom inteligencji i zdolności twórczych, pasję do uczenia się, uczniowie ci niejednokrotnie zaniedbują swój rozwój fizyczny i z tego względu mogą oni być mniej sprawni fizycznie niż ich rówieśnicy.

Aby ułatwić nauczycielom diagnozowanie uczniów zdolnych, można przyjąć trzy podstawowe kryteria:

- wysoki poziom zdolności ogólnych (inteligencji),

- szybkość i łatwość uczenia się i nabywania nowych doświadczeń,

- wysoki poziom osiągnięć szkolnych.

Do najczęściej wykorzystywanych form pracy organizacyjne, z uczniami zdolnymi należą:

• Akceleracja (przyśpieszenie), która może przybierać rożne form: (wcześniejsze rozpoczynanie nauki, podwójna promocja, wcze­śniejsze kończenie szkoły).

• Wzbogacanie treści programowych (rozszerzanie zakresu wiedzy i zwiększanie liczby zadań).

• Profilowanie programów kształcenia.

• Szkoły dla szczególnie uzdolnionych w różnych zakresach. Rozwijanie i zaspokajanie zainteresowań.

• Wdrażanie intensywnych metod kształcenia.

• Olimpiady i konkursy.

31. Praca domowa uczniów klas początkowych - znaczenie, przykłady, rodzaje

Praca domowa jest drugą po lekcji formą pracy dydaktyczno -wychowawczej, która nie może być spełniona (głównie ze względów czasowych) w czasie zajęć w szkole.

Praca domowa jest w dydaktyce definiowana jako „samodzielnie wykonywane zadania związane z procesem kształcenia, które wdrażają uczniów do samokształcenia, uczą obowiązkowości i systematyczności”

Według Okonia praca domowa to „forma obowiązkowych, wykonywanych zwykle w domu, zajęć szkolnych uczniów, których celem jest rozszerzenie, pogłębienie i utrwalenie ich wiedzy oraz wdrażanie do samodzielności w posługiwaniu się wiedzą, w zbieraniu informacji, w dokonywaniu obserwacji, rozwiązywaniu zagadnień oraz pisemnym ich opracowaniu”.

Celem pracy domowej jest:

• Utrwalenie i pogłębienie wiadomości ucznia;

• Pobudzenie jego zainteresowań;

• Rozwijanie samodzielności myślenia i posługiwania się wiedzą;

• Pobudzania aktywności i samodzielności uczniów

• Wzbudzanie pragnienia wiedzy, chęci uczenia się, zrozumienia czegoś, zdobycia określonych kompetencji;

• Rozwijanie samodzielności myślenia i działania, umiejętności samodzielnego realizowania zadań, według własnych pomysłów i przez siebie kontrolowanych;

• Rozwijanie sprawności w uczeniu się przez stosowanie różnych technik oraz racjonalną organizację pracy;

• Kształtowanie nawyków systematycznego, dokładnego i chętnego podejmowania zadań;

• Rozwijanie inicjatywy, pomysłowości, zdolności twórczych;

• Budzenie pozytywnych emocji, wiary we własne siły, możliwości, pozytywnego stosunku do nauki;

• Dają satysfakcję z dobrze wykonanego zadania

• Przygotowują odo korzystania z różnych źródeł wiedzy

 Nauka domowa w klasach I-III nabiera szczególnego znaczenia jako przygotowawczy etap do późniejszego samokształcenia. Wdrażanie do samodzielnej pracy już od pierwszych dni w szkole uzasadnione jest tym, że dziecko musi opanować nawyk samodzielnej pracy, podstawowe umiejętności uczenia się, umiejętność korzystania z różnych źródeł wiedzy i inne umiejętności przydatne w procesie samokształcenia.

  

Rodzaje prac domowych:

- zadania utrwalające nabytą wiedzę - ich głównym celem jest zapamiętanie materiału opanowanego na zajęciach, sprawne posługiwanie się wiedzą w trakcie wykonywania rozmaitych ćwiczeń czy zastosowania opanowanych wiadomości w trakcie rozwiązywania nowych problemów; zadaniem nauczyciela jest przygotowanie takich propozycji ćwiczeń, które będą dla ucznia zadaniem ciekawym, intrygującym, zachęcającym do wysiłku

- zadania rozwijające umiejętności i nawyki - mają na celu wyćwiczenie sprawności w posługiwaniu się właściwymi regułami w trakcie wykonywania czynności, automatyzację działania; propozycję tego typu zadań powinny być urozmaicone, powinny dotyczyć różnych sfer aktywności dziecka, zachęcać do usprawnienia funkcjonowania ucznia w różnych zakresach

- zadania przygotowawcze - służą przygotowaniu i poszukiwaniu informacji i materiałów na podany temat, z wykorzystaniem różnorodnych źródeł wiedzy; nauczyciel uczniów młodszych powinien zaproponować intrygujące tematy zadań, wskazywać możliwe sposoby odnajdywania potrzebnych informacji, przygotować ucznia do sporządzenia notatek itp.

- zadania twórcze - zmierzające do rozwijania samodzielności, pomysłowości i inicjatywy ucznia zarówno w trakcie poszukiwania rozwiązań, jak i wykonania nałożonych prac, rozwija zamiłowania, uzdolnienia, budzi zainteresowania, kształtuje twórczą postawę ucznia.

Inne rodzaje prac domowych:

doskonalące umiejętności i nawyki; utrwalające przyswojoną wiedzę; rozwijające rozumienie określonych treści; uzupełniające wiedzę nabytą w szkole; polegające na samodzielnym opracowaniu określonego tematu; obejmujące przyswajanie nowych treści; o charakterze badawczym; polegające na stosowaniu wiedzy w praktyce; o charakterze twórczym; polegające na przygotowaniu materiałów do szkolnych zajęć edukacyjnych.

Pomoc rodziców (lub starszego rodzeństwa) sprowadza się do:

• Wyjaśnienia tego, czego dziecko nie rozumie ;

• Podpowiadania co należy zrobić;

• Zalecania dodatkowych ćwiczeń ułatwiających wykonanie zadania;

• Odpytywania dziecka.

Czasami dziecku wystarczy obecność kogoś bliskiego podczas odrabiania lekcji. Wówczas   czuje się ono pewniej i bezpieczniej, pracuje szybciej i staranniej.

    

„Na wszystko jest swój czas”- jeżeli dziecko przystępuje do odrabiania lekcji bezpośrednio po powrocie  ze szkoły, będzie pracowało dłużej i mniej efektywnie.

W czasie odrabiania lekcji  ważne jest, aby stworzyć dziecku odpowiednie warunki zewnętrzne:

• w otoczeniu powinien panować ład i porządek,

• w pokoju powinna panować cisza,

• biurko musi być prawidłowo oświetlone (źródło światła  ustawione po lewej stronie, trochę z tyłu, najlepiej, gdy  światło jest rozproszone o odpowiednim natężeniu)

 Bardzo  ważne jest, aby  w domu panowała pogodna atmosfera sprzyjająca pracy umysłowej. Dziecko, które zasiada do pracy ze złym nastawieniem psychicznym, pracuje mniej efektywnie, dłużej wykonuje określone czynności i nie może skupić uwagi.

Nauka domowa ucznia powinna zatem być odpowiednio zorganizowana, wówczas przynosi lepsze rezultaty, rodzice muszą stworzyć odpowiednie warunki i zapewnić swoim dzieciom odpowiednią opiekę i  pomoc, rolą zaś nauczyciela pozostaje taki dobór zadań, które będą sprzyjały realizacji celów pracy domowej .

32. Kontrola i ocena uczniów klas I-III - ich funkcje i rodzaje. Monitorowanie i diagnozowanie osiągnięć edukacyjnych i wychowawczych uczniów - ocena opisowa w edukacji wczesnoszkolnej.

Badanie osiągnięć edukacyjnych uczniów - to zorganizowane i systematyczne monitorowanie osiągnięć edukacyjnych uczniów z wykorzystaniem różnych technik: pomiaru, obserwacji, analizy wytworów uczniów itp.

Według W. Okonia kontrola wyników nauczania jest to "ogół zabiegów nauczycieli mających na celu:
1) Obserwację, analizę i oceną postępów w nauce i zachowaniu zarówno pojedynczych uczniów, jak i klas i szkół oraz wykorzystywanie do dalszych optymalizacji pracy dydaktyczno - wychowawczej;
2) Obserwację i ocenę czynności samo kontrolnych uczniów oraz kolektywu klasowego, jak i również kształtowanie odpowiednich cech osobowości;
3) Informowanie uczniów, rodziców oraz innych osób odpowiedzialnych za wychowanie o postępach uczniów poprzez rzeczowe oceny, stopnie i świadectwa szkolne.

Istnieją dwa sposoby kontroli wyników nauczania:
- kontrola bezpośrednia, np. za pomocą rozmowy z uczniem, prac pisemnych lub testów
- kontrola pośrednia, głównie za pomocą zadań teoretycznych lub praktycznych, w których uczeń ma zastosować materiał będący przedmiotem kontroli."

Dokonując kontroli wyników nauczania za pomocą prac pisemnych lub testów dochodzimy do konieczności oceny tychże wyników. Do najczęściej stosowanych, a tym samym wiarygodnych form kontroli i oceny uczniów należy zaliczyć obserwację ucznia za pomocą standardowego arkusza obserwacyjnego, obejmującego nie tylko dające się zmierzyć wyniki w nauce, ale i ogólny rozwój fizyczny, emocjonalny, społeczny, estetyczny dziecka. Wypełniając arkusz, nauczyciel systematycznie notuje uwagi na temat różnych jego osiągnięć i braków, a przez to kształtuje własny pogląd o kierunkach dalszej pracy z danym uczniem. Pomaga to widzieć całościowy obraz osobowości ucznia i wyrażać osobistą, choć zobiektywizowaną ocenę dziecka, której zdaniem jest mobilizowanie go do pracy, zaspokajanie potrzeby akceptacji i spełniania zasady sprawiedliwości.

Kolejnym, ważnym postulatem metodycznym diagnozowania i oceniania uczniów jest uznanie oceny opisowej za najbardziej wiarygodną, ponieważ składa się na nią komentarz na temat czynności ucznia, jego osiągnięć i możliwości doskonalenia sposobu wykonywania tych czynności.

Ocena opisowa to ustne lub pisemne poinformowanie o postępach ucznia; o tym jak wykonał zadania, przy czym najpierw podkreślamy w niej to, co uczeń wykonał dobrze, a później wskazujemy niedociągnięcia i sposób ich poprawy.

NAUCZYCIELOWI

• dostarcza informacji na jakim poziomie rozwoju znajduje się uczeń w danym momencie edukacji oraz o tym, czy stosowany przez nauczyciela system pracy z uczniem jest efektywny.

UCZNIOWI

• dostarcza informacji o efektach jego szkolnej aktywności i wskazówek, jak pokonywać napotkane trudności;

• motywuje do dalszego wysiłku;

• zachęca do samooceny;

• umacnia wiarę we własne możliwości.

RODZICOM

• dostarcza rzetelnej, szczegółowej informacji o ich dziecku, na podstawie której będą mogli w porę podejmować właściwe działania na rzecz jego dalszego, prawidłowego rozwoju.

Wyróżniamy następujące terminy uwarunkowane rodzajem oceny opisowej:

• wstępna ocena rozwoju ucznia i jego możliwości,

• ocena bieżąca (ciągła),

• ocena podsumowująca: semestralna, końcoworoczna.

Wstępna diagnostyczna ocena rozwoju i możliwości dziecka wstępującego do szkoły

• dokonujemy jej w klasie I na początku września;

• dostarcza informacji o indywidualnych możliwościach i poziomie rozwoju fizycznego, społeczno-emocjonalnego dziecka oraz rozwoju jego funkcji poznawczo-motorycznych, warunkujących osiąganie sukcesów w edukacji szkolnej;

• jest podstawą do wypracowania przez nauczyciela systemu pracy zapewniającego każdemu dziecku maksymalny rozwój.

Ocena bieżąca

• odbywa się każdego dnia w trakcie zajęć szkolnych;

• polega na stałym informowaniu ucznia o jego zachowaniu i postępach;

• to słowna ocena motywująca do aktywności i wysiłku; wyraźnie wskazująca osiągnięcia i to, co należy jeszcze wykonać, usprawnić;

• to ocena bez porównywania z osiągnięciami innych uczniów, bez „polowania” na potknięcia; ma charakter rozwijający dziecko, kształtujący, stymulujący jego rozwój.

Semestralna ocena podsumowująco-zalecająca

• redagowana pisemnie na koniec semestru szkolnego (styczeń/luty);

• informuje o osiągnięciach ucznia, ale równocześnie zawiera wskazania, nad czym uczeń powinien intensywniej popracować w następnym semestrze, by nie dopuścić do rażących braków edukacyjnych.

Końcowa ocena podsumowująco-klasyfikacyjna

• wyrażona na piśmie na koniec roku szkolnego;

• w sposób syntetyczny informuje o osiągnięciach ucznia w danym roku edukacji z zakresie:

• osiągnięć edukacyjnych

• zachowania

• osiągnięć szczególnych;

nie zawiera już żadnych wskazań, zaleceń

Zakres oceny opisowej:

Ocena opisowa obejmuje:

- rozwój poznawczy: mówienie i słuchanie, czytanie i pisanie, umiejętności matematyczne, zainteresowania i umiejętności przyrodnicze;

- aktywność artystyczną i ruchową;

- rozwój społeczno-emocjonalny uwzględniając w szczególności funkcjonowanie ucznia w środowisku szkolnym, oraz respektowanie zasad współżycia społecznego i ogólnie przyjętych norm etycznych;

- sposób oceniania:

- werbalnie, poprzez gest i mimikę (uśmiech, pochwała, komentarz słowny);

- pisemnie, poprzez komentarz motywujący (sprawdziany, testy są punktowane,

do wiadomości rodziców podawane są wyniki: ilość zdobytych punktów i ilość

punktów możliwych do zdobycia);

Prawidłowa ocena opisowa powinna:
1. Dawać informację o tym, co już dziecko umie, nad czym musi popracować i jak to zrobić;
2. Uwzględniać możliwości dziecka;
3. Brać pod uwagę wkład pracy dziecka, jego wysiłek i chęci;
4. Nie etykietować dzieci;
5. Eliminować niezdrową rywalizację o ocenę cyfrową;
6. Nie pełnić funkcji nagrody czy kary;
7. Nie zawierać krytyki dziecka.

Prawidłowo sformułowana ocena opisowa musi spełniać trzy podstawowe funkcje:
*informacyjną (co uczniowi udało się poznać, opanować, zrozumieć, jakie zdobył umiejętności, itp.)
* motywacyjną(zachęca do podejmowania dalszego wysiłku wskazuje na możliwość osiągnięcia sukcesu oraz dodaje uczniowi wiary we własne siły);
*korekcyjną (co trzeba zmienić w pracy z uczniem, aby uzyskał lepsze efekty).

- diagnostyczna - przedstawia przejawy rozwoju dziecka ze szczególnym uwzględnieniem jego cech dodatnich. Może ta ocena wpływać pozytywnie na samopoczucie ucznia w zespole klasowym, zapewniając większe poczucie bezpieczeństwa i zachęca do podejmowania dalszych wyników.
- prognostyczna - należy zwrócić uwagę na uwzględnienie aktywności poznawczej podmiotu. Bardzo pomocne jest stosowanie arkusza obserwacyjnego, w którym zostają poszczególne zagadnienia określone jasno, klarownie nawet dla dziecka.

Cele oceniania:
*poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie,
*pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu jego rozwoju,
*motywowanie ucznia do dalszej pracy,
*dostarczanie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia.

DIAGNOZA

1. Opiera się na:

• rozpoznawaniu zdolności i odchyleń w rozwoju na podstawie obserwowanych objawów;

• ustalaniu przyczyn mechanizmów i skutków nieprawidłowości rozwojowych i trudności w opanowaniu wiedzy i umiejętności.

Podstawą diagnozowania jest:

• obserwacja różnych zachowań dzieci w różnych sytuacjach zadaniowych i społecznych;

• rozmowa z dzieckiem;

• wywiad z rodzicami;

• analiza wszelkich wytworów dziecka.

• Badania diagnostyczne wstępne przeprowadzamy na początku klasy I, ale mogą one być powtórzone po semestrze lub roku. Niektóre z nich można kontynuować przez wszystkie lata edukacji wczesnoszkolnej, śledząc rozwój fizyczny, społeczno-emocjonalny i intelektualny uczniów od pierwszych dni nauki.

• Badania diagnostyczne można przeprowadzić indywidualnie bądź zbiorowo, w zależności od proponowanej techniki i warunków badania.

• Diagnoza obrazuje:

• tempo;

• rytm;

• dynamikę rozwoju dziecka.

33. Trudności wychowawcze u dzieci. Sposoby wykrywania i zapobiegania trudnościom wychowawczym u dzieci. Cele, metody i treści wychowania.

Trudności wychowawcze to wszelkiego rodzaju czynniki wewnętrzne i zewnętrzne utrudniające prawidłowe zachowanie się dzieci i młodzieży. Doprowadzają one do zachowań niezgodnych z obowiązującymi normami współżycia społecznego i do zaburzeń poprawnych układów w stosunkach społecznych.

W społeczności klasowej pojawiają się dzieci sprawiające kłopoty np.: są hałaśliwe, nieposłuszne lub też bardzo spokojne lub osamotnione.

• Bierność społeczna

Dzieci osamotnione przeważnie same siedzą w ławce, podczas przerw stoją z dala od innych. Takimi dziećmi są także dzieci nieśmiałe, które nie potrafią współpracować z innymi. Przeważnie uległe, niezaradne, raczej nie przejawiają inicjatywy. Dziecko takie zamyka się w sobie i staje się bierne społecznie.

*Jak pomóc takim uczniom? - Przede wszystkim usunąć przyczynę powodującą niską samoocenę dziecka, stosować pochwały i zachęty, budować poczucie własnej wartości. Ważne jest również zachęcenie do uczestnictwa w różnych formach aktywności, rozwijanie zdolności i zainteresowania.

• Agresja

Skrajną postawą świadczącą o istnieniu nieprawidłowości postaw społecznych i zachodzeniu niewłaściwych procesów emocjonalnych u dzieci jest także agresja. Agresywne zachowanie może być fizyczne lub słowne. Agresja jest ukierunkowana na inne dzieci albo na rzeczy martwe niekiedy także na osoby dorosłe. Przyczyną takiego zachowania jest poczucie krzywdy, emocje, gniew lub zdenerwowanie.

*Jak zapobiegać agresywnym zachowaniom dzieci? - Środkiem najczęściej stosowanym przez rodziców są kary mające wywołać strach. Nie zawsze jest to działanie skuteczne. Niekiedy powoduje przemieszczenie agresji. Lepsze od kar jest wytworzenie wewnętrznej motywacji zapobiegającej agresji. Ważne jest uchronienie dziecka przed szkodliwym wpływem modelu agresywnego zachowania. W tym celu należy ograniczyć oglądanie przez dzieci filmów ukazujących obrazy agresji, uniemożliwić czytanie książek, komiksów o podobnej treści.

• Nadpobudliwość

W młodszym wieku szkolnym możemy także zaobserwować u dziecka nadpobudliwość (np. motoryczna lub w sferze poznawczej). Uczniowie nadpobudliwi mają zaburzenia uwagi, skłonność do konfliktów z rówieśnikami, są często mało zdyscyplinowani. W szkole są bardzo ruchliwi, nie potrafią dłużej skupić się na lekcji, są nieuważni. Do najbardziej widocznych czynników które wpływają na powstawanie i rozwój nadpobudliwości należą:

1) nieprawidłowości układu nerwowego

2) błędy wychowawcze środowiska rodzinnego i szkolnego a w tym:

• nadmierny rygoryzm

• sprzeczne wymagania

• sprzeczne uczucia

*Jak pomóc dziecku nadpobudliwemu? -najważniejsze jest konsekwentne postępowanie w stosunku do dziecka. Dziecko należy więcej zachęcać do wszelakiej aktywności, a mnie strofować. Należy także zwrócić uwagę na przyjacielski stosunek do dziecka.

Jak wykrywać problemy wychowawcze?

• wywiad środowiskowy

• obserwacja dziecka

• rozmowa z dzieckiem

34. Poznanie zespołu klasowego i relacji w nim panujących - metody zdobywania i wykorzystania zebranych danych na ten temat

Sposoby poznawania uczniów

1. obserwacje

2. ankiety

3. wywiad i rozmowa

4. socjometria

Informacje o istniejącej strukturze klasy najlepiej zdobywać przez obserwację(np. luźna) i badania socjometryczne(rodzaje badań socj. w notatkach z psychologii).

Przykładowe techniki socjometryczne:

• plebiscyt życzliwości

• zgadnij kto

• technika szeregowania rangowego

Aby zrozumieć wyniki badania socjometrycznego, warto posłużyć się następującym kluczem terminologicznym:

• gwiazda socjometryczna to osoba mająca największą liczbę wyborów;

• osoba izolowana to ktoś, kto nie otrzymuje wyborów w zespole;

• osoba marginesowa to ktoś, kto otrzymuje bardzo małą liczbę wy­borów;

• para to dwie osoby wybierające się wzajemnie, lecz raczej izolujące się od grupy;

• paczka to podgrupa wybierająca się wzajemnie, której członkowie połączeni są z resztą grupy tylko nielicznymi wyborami;

• klika to paczka całkowicie zamknięta, nie łącząca się w ogóle z innymi;

• łańcuch to układ wyborów, w którym każdy uczeń powiązany jest z dwiema osobami; gdy w grę wchodzi 6-7 osób, w przedstawieniu graficznym otrzymujemy charakterystyczny obraz łańcucha.

Socjometria daje odpowiedź na pytania o to, czy jest jakaś podgrupa i kto do niej należy.

35. Wychowanie i nauczanie integracyjne. Cele i założenia integracji. Różne formy integracji.

Podstawową zasadą funkcjonowania nauczania i wychowania integracyjnego jest przekonanie, że wszystkie dzieci w miarę możliwości powinny uczyć się razem, niezależnie od doświadczanych przez nie trudności oraz różnic.
Szkoły integracyjne muszą uznawać i odpowiadać na zróżnicowane potrzeby swoich uczniów przyjmując różne style i tempa uczenia się oraz gwarantując każdemu odpowiednie wykształcenie m.in. dzięki właściwemu programowi nauczania i organizacji pracy dydaktyczno-wychowawczej. W ramach szkół integracyjnych dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi powinny otrzymywać takie dodatkowe wsparcie, jakiego wymagają w celu zapewnienia skuteczności ich kształcenia.

Liczba uczniów (wychowanków) w oddziale/klasie integracyjnej powinna wynosić od 15 do 20, w tym od 3 do 5 uczniów (wychowanków) niepełnosprawnych. Szkoła i przedszkole integracyjne powinny m.in.: -zapewnić odpowiednie wyposażenie i oprzyrządowanie stanowiska ucznia (wychowanka), -zatrudnić dodatkowych nauczycieli ze specjalnym przygotowaniem pedagogicznym w celu: udzielania pomocy nauczycielom w zakresie doboru treści programowych i metod nauczania oraz prowadzenia bądź organizowania różnego rodzaju form pomocy psychologicznej i pedagogicznej oraz zajęć rewalidacji indywidualnej, -działać w oparciu o program autorski zatwierdzony przez kuratora oświaty.

• Integrację możemy ograniczać tylko do problematyki kształcenia osób niepełnosprawnych i traktować ją jako dążenie do zespolenia w procesie nauczania osób niepełnosprawnych wraz z osobami sprawnymi w naturalnym dla nich środowisku. W tym celu konieczne jest opracowanie integracyjnego systemu nauczania i wychowania, polegającego na maksymalnym włączaniu dzieci i młodzieży z odchyleniami od normy do zwykłych szkół i placówek oświatowych, co umożliwia im rozwój w gronie zdrowych rówieśników bez obniżania poziomu nauczania w klasie

• Integracyjny system edukacji polega na kształceniu i wychowywaniu osób z odchyleniami od normy w stanie zdrowia i rozwoju w powszechnych szkołach oraz w placówkach oświatowych, przy uwzględnieniu specyficznych potrzeb poznawczych i edukacyjnych takich uczniów oraz na stworzeniu warunków (przez dodatkowe zabiegi, świadczenia i pomoce naukowe) pozwalających na zaspokojenie tych potrzeb.

Formy integracji:

Nauczyciel może wprowadzić wybraną przez siebie formę integracji biorąc pod uwagę następujące kryteria:

• rodzaj zadań realizowanych na lekcjach

• stopień aktywności uczniów w procesie dydaktyczno-wychowawczym

• występowanie na zajęciach elementów wielostronnego kształcenia

Rolą szkoły powinno być integrowanie wszystkich jednostek tak, aby:

• dzieci nauczyły się współdziałania, pomocy, wspierania słabszych w osiąganiu celów,

• zrozumiały, że każdy ma swoje tempo pracy i swoje ograniczenia,

• odkryły możliwości, uzdolnienia, zainteresowania poszczególnych uczniów ich ambicje i aspiracje, 

• realizowały zadania dla nich dostępne, rozwijające zainteresowania nauką

Edukacja integracyjna zawiera:

• równą ocenę wszystkich uczniów i nauczycieli;

• zwiększenie udziału uczniów w (oraz redukcję ich wykluczenia i separacji od) kultury programów nauczania i lokalnych społeczności szkolnych;

• zmianę kultury, polityki i praktyk stosowanych w szkołach, tak aby w lepszym stopniu odpowiadały one lokalnemu zróżnicowaniu uczniów;

• redukcję barier w edukacji i współuczestniczeniu w powszechnym życiu szkolnym dla wszystkich uczniów, nie tylko tych ze specjalnymi potrzebami nauczania;

• uczenie się na przykładach poszczególnych uczniów starających się przekroczyć bariery w dostępie do szerokiego społeczeństwa i przenoszenie tej wiedzy na rozwiązania kompleksowe;

• traktowanie różnic w indywidualnych problemach poszczególnych uczniów raczej jako dobrą wskazówkę dla całego systemu nauczania, a nie jako problem do przeskoczenia;

• zwracanie uwagi środowiska lokalnego na prawa uczniów do włączania ich w system nauczania powszechnego;

• poprawianie, ulepszanie szkół zarówno dla uczniów jak i nauczycieli;

• wzmacnianie roli szkoły w budowaniu społeczności i rozwoju i propagowaniu wartości;

• wzmacnianie więzi pomiędzy szkołą i społecznością lokalną;

• podkreślanie roli jaką odgrywa edukacja integracyjna w integracji całego społeczeństwa

36. Metody i formy pracy z dziećmi niepełnosprawnymi i o indywidualnym tempie rozwoju.

Celem zajęć jest przezwyciężenie trudności i kompensowanie braków (rozłożenie czynności złożonej na najprostsze elementy, wielokrotne powtarzanie przyswojonych wiadomości i umiejętności, usprawnienie manualne i polisensoryczne).
Wobec niektórych dzieci niepełnosprawnych ze środowisk zaniedbanych lub niewydolnych wychowawczo stosowane są intensywne działania i szczególne metody, np. zastępowanie rodziców w uczeniu samoobsługi, korygowanie zaniedbań. Zajęcia korekcyjno- terapeutyczne prowadzone są przez psychologa, nauczyciela ze specjalnością pedagogika korekcyjna, zajęcia rewalidacyjne przez nauczyciela pedagogiki specjalnej i logopedę. Indywidualizacja działań powoduje wyrównanie szans dla dzieci niepełnosprawnych

Metoda Domana - w metodzie tej wychodzi się z założenia, iż na drodze rozwoju zdrowego dziecka pojawia się sześć najważniejszych obszarów, służących do pełnego funkcjonowania istoty ludzkiej. Są nimi: wzrok, słuch, dotyk, ruch, mowa oraz sprawność rąk. W metodzie Domana przyjmuje się wczesne usprawnianie dzieci. Ma ono doprowadzić do tego, by nieuszkodzona część mózgu, przyjęła zadania jego uszkodzonej części. Na pierwszy plan wysuwa się tu koncepcję inteligencji. Zaznacza się przy tym, że mózg rośnie i wtedy doskonale się rozwija, gdy poza jego indywidualnymi możliwościami maksymalnie zapewnia mu się ze strony otoczenia wszystkie możliwości dla rozwoju ruchu, mowy, zdolności manualnych.
Metoda Domana wyróżnia cztery bloki rozwojowe, w ramach, których dokonuje się usprawnienie. Wymienia się, zatem:

• Blok rozwoju fizjologicznego, w zakresie, którego proponowane jest spożywanie dużej ilości witamin.

• Blok rozwoju intelektualnego zmierzający do ciągłego doskonalenia intelektu, dzięki przekazowi „bitów inteligencji”.

• Blok rozwoju społecznego przygotowujący do życia w społeczeństwie poprzez podanie zasad i norm współżycia społecznego i troskę o rozwój emocjonalny.

• Blok rozwoju fizycznego zakładający osiąganie doskonałości fizycznej za pomocą pełzania, raczkowania, poprawnego chodzenia, ćwiczeń gimnastycznych.

Metoda Kepharta  - opisuje szczegółowo zadania pozwalające na obserwację percepcyjno-motoryczną w zachowaniu się dziecka. Podawane są również wskazania do stosowania odpowiednich ćwiczeń w razie stwierdzonych opóźnień rozwojowych. Wiele spośród proponowanych interesujących ćwiczeń Kepherta może być wprowadzonych i obecnie jest w nauczaniu dzieci, u których obserwuje się trudności w szkole.

Metoda Bon Depart.- metoda wzrokowo-słuchowo- motoryczna, w której rolę odgrywają następujące trzy elementy: element wzrokowy (wzory graficzne),słuchowy (piosenka) i motoryczny - wykonywanie ruchów zharmonizowanych z rytmem piosenki i jednocześnie ilustrujących figury zawarte we wzorach graficznych. Podstawę ćwiczeń stanowi tu zestaw wzorów graficznych uszeregowanych wg zasady stopniowania trudności i wymagających coraz większej precyzji ruchów podczas odtwarzania. Polską adaptacją tej metody jest metoda “Dobrego Startu” opracowana przez M. Bogdanowicz, w pracy z dziećmi z upośledzeniem umiarkowanym możliwe jest wprowadzenie tylko najprostszych wzorów.

Metoda Blissa - jest formą międzynarodowej komunikacji, w której „słowa i pojęcia reprezentowane przez umowne symbole obrazowe, a nie abstrakcyjne znaki literowe, które oddają wartości fonetyczne jednostek językowych”. Wyróżnia się trzy rodzaje symboli: piktograficzne (przedstawiają konkretne przedmioty), ideograficzne (wyrażają pojęcia) i arbitralne ( służą wyrażaniu się w formie gramatycznej). Metoda powstała z myślą o osobach nie mogących posługiwać się mową.

Metoda Sherborne - korzeni metody należy szukać u R. Labama - twórcy gimnastyki ekspresyjnej, a także w doświadczeniach samej autorki. Celem metody jest wspomaganie prawidłowego rozwoju dziecka i korekcja jego zaburzeń. Cechą charakterystyczną metody jest rozwijanie przez ruch: świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego, świadomości przestrzeni i działania w niej oraz dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi kontaktu.
W metodzie wyróżnia się cztery grupy ćwiczeń:

• ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała

• ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie

• ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerami grupy

• ćwiczenia twórcze.

Kinezjologia edukacyjna

 P. Denisona - zespół prostych ćwiczeń ruchowych stosowanych w celu zwiększenia umiejętności wszelkiego rodzaju uczenia się całym mózgiem, umożliwiającym dzieciom rozwinięcie ich potencjalnych możliwości zblokowanych w ciele; ćwiczenia stymulują pracę obu półkul mózgu, wpływają na współ - pracę między płatami potylicznymi i czołowym mózgu odpowiedzialnymi odpowiednio za odbiór informacji i ich ekspresję oraz ćwiczenia te stabilizują emocje.

 Wobec niektórych dzieci niepełnosprawnych ze środowisk zaniedbanych lub niewydolnych wychowawczo stosowane są intensywne działania i szczególne metody, np. zastępowanie rodziców w uczeniu samoobsługi, korygowanie zaniedbań. Zajęcia korekcyjno- terapeutyczne prowadzone są przez psychologa, nauczyciela ze specjalnością pedagogika korekcyjna, zajęcia rewalidacyjne przez nauczyciela pedagogiki specjalnej i logopedę.

Metoda Dobrego Startu - istotną rolę pełnią trzy podstawowe elementy: element wzrokowy (znak graficzny), element słuchowy (piosenka) i motoryczny (realizacja znaku graficznego z rytmem piosenki). Ćwiczenia wprowadzane są kolejno, ze stopniowym zwiększeniem trudności. Wyróżnia się w nich części: wprowadzającą, właściwą oraz zakończeniową.
Zajęcia wprowadzające służą celom korygującym postawę ciała, kształcącym orientację po lewej i prawej stronie. W tej części zajęć dzieci słuchają piosenki powiązanej ze znakiem graficznym.
Metoda Dobrego Startu służy nauce pisania i czytania, stąd w metodzie tej w trakcie ćwiczeń zwraca się uwagę na poprawne ułożenie ręki dziecka, na rytm i tempo śpiewanych piosenek oraz poprawność artykulacji. Służy ona również koordynacji wzrokowo-przestrzennej, rozwija pamięć słuchowo - wzrokową. Spełnia funkcje korekcyjne poprzez wyrównywanie deficytów rozwojowych.

Metoda ośrodków pracy -poznanie świata zewnętrznego za pomocą tej metody opiera się na stwarzaniu odpowiednich warunków do właściwej percepcji bodźców, do sprawnej przeróbki tych bodźców oraz do zastosowania w praktyce przyswojonych wiadomości. W metodzie tej należy poznać następujące treści programowe:

• obserwować, badać, porównywać, wyciągać wnioski, wyodrębniać cechy istotne na plan pierwszy;

• zebrać wszelkie dostępne materiały o nich różnymi drogami i w różnej postaci;

• skonkretyzować zebrane wiadomości i przeżycia związane z tym poznaniem. Dobór metod rewalidacji osób upośledzonych umysłowo wymaga między innymi:

• dobrego poznania ucznia

• zrozumienia jego trudności w poznaniu świata

• uświadomienia istoty rewalidacji uczniów

• znajomości potrzeb rozwojowych dziecka

• tworzenia korzystnych warunków emocjonalnych w zespołach uczniowskich.

      W metodzie ośrodków pracy treści nauczania czerpiemy ze środowiska społeczno-przyrodniczego obejmującego następujące działy tematyczne:

• pory roku i związane z nimi zamiany w przyrodzie oraz zajęcia przyrodnicze,

• w szkole i w klasie, otoczenie szkoły, droga do szkoły,

• rodzinny dom dziecka, życie w rodzinie, mieszkanie,

• rodzinna miejscowość i okolice, urzędy, zajęcia ludzi, zabytki itd.,

• tematyka okolicznościowa związana ze świętami i innymi aktualnymi wydarzeniami.


Metoda Christophera Knilla - Programy Aktywnośći ,w których rozwija się z dzieckiem kontakt społeczny, ruch i zabawę. Programy te pomagają dziecku poznawać:

• własne ciało

• pobudzają dzieci do aktywności i działania

• aktywizują dzieci z mózgowym porazeniem dziecięcym

• porządkowują zachowanie dzieci niedostosowanych społecznie.

  Zaletą programów jest zabawowa forma muzyczno-ruchowa. Muzyka jako element stymulujący i podwyzszający uwagę w tych programach odgrywa dużą rolę. Dzięki słuchaniu specjalnego tonu sygnatury muzycznej na początku i na końcu zajęć dziecko uczy się rozpoznawać sytuację, a to przygotowuje je do określonej aktywności. Program powinien być przeprowadzany regularnie i o tej samej porze.

Ogólny całokształt metod (obecnie najczęściej stosowany), stanowiący różnorodny zrąb "podejść" rewalidacyjnych- w kontaktach osobistych, szkolnych, poradnianych itd.

METODA INSTRUMENTALNA   jest oparta na wzmacnianiu i wygaszaniu, tzn. na warunkowaniu instrumentalnym. Podstawową zasadą tej metody jest oparcie się na wzmacnianiu, tzn. doprowadzanie do pewnych czynności lub do ich zahamowania wywołanego ustaniem wzmocnienia. Pedagog w tej metodzie musi dobrze poznać samorzutnie powtarzające się reakcje danego dziecka na bodźce pewnego typu dostarczane mu przez pedagoga (np. szereg zabawek czy czynności do wyboru), co daje możność zorientowania się w jego preferencjach i niechęciach.  Metoda instrumentalna jest bardzo rozpowszechniającą się strategią wychowawczą stosowaną również do dzieci normalnych, jak i do wszelkiego typu dzieci odchylonych od normy.

METODY TYPU PSYCHOTERAPEUTYCZNE - do metod, które były i nadal są stosowane należą takie jak - odreagowanie, odsugerowywanie, przeuczanie, odhamowywanie, derefleksja, dążenie do zaprzestania niepożądanych rozważań, reorientacja (dążenie do zmiany poglądów), korektura nastawień, restrukturalizacja osobowości, "terapia podtrzymująca" i inne. Najbliższą metodom pedagogiki specjalnej jest metoda psychoterapii.
 Najważniejszą i najszerzej obejmującą problematykę rewalidacji jest TERAPIA C. R. Rogersa, zwana terapią skoncentrowania się na pacjencie oraz wspólne przeżywanie z nim reakcji- z początku stojąc na stanowisku pacjenta-potem, stopniowo, starając się je zmieniać na korzystniejsze dla niego i jego otoczenia, wpływając na samooceny pacjenta na płaszczyźnie przyjętych przez niego nowych hierarchii wartości. Terapia ta ma duże znaczenie zwłaszcza w sytuacji, kiedy staramy się o znalezienie drogi do zaakceptowania przez kalekę jego upośledzenia. Metoda ta jest stosowana indywidualnie i grupowo- zawsze zgodnie z zasadą psychoterapeutycznego "podejścia" na zasadzie kontaktów słownych.  Inna forma terapii to TERAPIA USTOSUNKOWUJĄCA SIĘ, polega na bliskim, serdecznym, przyjacielskim stosunku między dzieckiem a terapeutą. Dziecko przywiązując się do niego chce postępować tak, aby to było dla terapeuty miłe i w ten sposób zmieniają się korzystnie jego postawy wobec siebie i innych.

TERAPIA INTERPRETUJĄCA polega na przekazaniu dziecku tego, co dostrzega w nim terapeuta. Jest to ujmowanie konfliktów pacjenta w słowa, aby pomóc mu je rozwiązać. Pacjent uświadamia sobie, że inni mają podobne trudności.
 TERAPIA GRUPOWA- w pedagogice specjalnej metoda ta działa nie tyle słowami, ile raczej dąży do stwarzania środowisk terapeutycznych, gdzie terapia grupowa ma najwłaściwsze, najnaturalniejsze ramy organizacyjne.

METODY Z WYBIÓRCZYMI CELAMI - działania rewalidacyjne łączy określony punkt widzenia o charakterze rewalidacyjnym: problematyka działania wysiłku - od najmniejszego do dużego, o różnych coraz bogatszych formach.

METODA REWALIDACJI PRZEZ USPRAWNIANIE RUCHOWE - rewalidacja przez ruch, grę i sport. Profesor R. Decker stwierdza, że wszystkie te metody sprawiają, że dziecko w jakiś sposób upośledzone doznaje większego poczucia bezpieczeństwa, jego zachowania i kontakty, zwłaszcza z terapeutą, są bardziej spontaniczne, wytwarzają klimat wzajemnego zaufania i poszanowania.

METODY SAMOSTEROWANE (tzw. akceptacja kalectwa ) - pojęcie to odnosi się głównie do tych jednostek odchylonych od normy, których uszkodzenia są nieodwracalne - do niewidomych, głuchych, do jednostek z zaburzeniami narządu ruchu, to znaczy do wszystkich tych , którzy muszą swoje kalectwo uznać za fakt nieodwracalny i wziąć je za jeden z warunków swego życia, z którym trzeba się realistycznie liczyć, ale któremu nie można pozwolić nad sobą zapanować. Tego typu dążenia samowychowawcze nazywamy dążeniem do czynnej akceptacji swego kalectwa.

METODY OPARTE NA TEORII UCZENIA SIĘ (warunkowanie) - M. Grzegorzewska twierdzi, że skoro zjawisko uczenia stanowi oczywiste podłoże wszelkich zdobywanych doświadczeń i jest podstawą wszelkich reakcji biopsychicznych nabywanych w ontogenezie, a więc i wszelkich reakcji na oddziaływania pedagogiczne, to wykorzystanie tego zjawiska jako mechanizmu oddziaływania naprawczego jest najnaturalniejszą, podstawową zasadą rewalidacji.

37. Planowanie pracy pedagogicznej. Planowanie roczne, miesięczne, tygodniowe i codzienne pracy wychowawczo-dydaktycznej z dziećmi.

Podstawowym elementem profesjonalnego warsztatu pracy nauczyciela jest dobry planing. Planowanie powinno sprostać przyjętym standardom programowym na wszystkich etapach kształcenia edukacyjnego. Istotne znaczenie ma takie planowanie, aby osiągać zamierzone cele etapowe w wyniku kształcenia umiejętności składowych. Należy więc zaplanować szereg czynności operacyjnych, dzięki którym uczeń będzie znał i wiedział, umiał i potrafił, a więc zdobędzie określoną wiedzę umiejętności i nawyki, czyli zrealizuje stawiane przed nim cele operacyjne. Nowoczesne planowanie powinno zapewnić nauczycielowi:

· rytmiczność osiągania celów i zadań,

· zwiększenie skuteczności nauczania i wychowania,

· zdolność do modyfikowania i unowocześniania kształcenia,

· ochronę przed rutyną i monotonią dydaktyczną,

· samowiedzę i samoocenę pracy dydaktycznej.

Jednym z głównych warunków skuteczności wszelkiego świadomego i celowego działania , zwłaszcza długotrwałego złożonego jest planowanie .

Organizacja pracy dydaktycznej

W szkole to takie zharmonizowanie funkcji szkoły jako całości , że wszystkie składające się na nią elementy przyczyniają się do powodzenia tej pracy , czyli zapewniają osiąganie założonych rezultatów edukacji szkolnej .

Wyróżniamy następujące rodzaje planowania dydaktycznego :

· Roczny plan dydaktyczny

Nauczyciel , przygotowując się do realizacji zadań dydaktycznych czekających go w nowym roku szkolnym , sporządza dla każdej klasy , w której ma uczyć roczny plan nauczania w zakresie swojej specjalności , zwany także rozkładem materiału . Podstawę opracowania tego planu stanowi program odpowiedniego przedmiotu . Zawartym w programie hasłom nadaje się bardziej szczegółowy charakter , uwzględniając przy tym zadania i warunki pracy w danej klasie , a zwłaszcza stopień zaawansowania uczniów w nauce , posiadane środki dydaktyczne , zakres i sposoby rozwinięcia poszczególnych haseł programu figurujących w odpowiednich rozdziałach i podrozdziałach podręcznika , przewidziane wycieczki , liczbę godzin służących powtarzaniu przerabianego materiału , jego kontroli i ocenie .

Roczny plan nauczania wpisuje się na ogół - jeśli administracyjne przepisy nie stanowią inaczej - na początku

roku szkolnego do dziennika zajęć danej klasy od razu na wszystkie okresy nauki lub w ustalonych przez

władze szkolne terminach dla każdego okresu oddzielnie . Plany roczne zawierają na ogół wykaz tzw. Grup

tematycznych odnoszących się do poszczególnych jednostek metodycznych .

· Okresowy plan dydaktyczny

W okresowych planach dydaktycznych eksponuje się tematy poszczególnych lekcji . Za celowość ich sporządzania przemawia zarówno fakt , iż wyznaczają one konkretne i zarazem szczegółowe zadania dydaktyczne , jaki i to , że pozwalają uwzględniać zmiany wynikające np. z szybkiej lub opóźnionej realizacji okresowych haseł programu w ciągu poprzedniego okresu nauki . Plany te są więc , po pierwsze rozwinięciem planów rocznych , a po drugie , stanowią podstawę racjonalnego , bo aktualizowanego okresowo pojedyńczych lekcji .

· Codzienny plan dydaktyczny

Obejmuje on Następujące punkty :

a) Temat;

b) Założone do zrealizowania cele dydaktyczne i wychowawcze wyrażone najczęściej w kategoriach czynności , jakie w wyniku lekcji mają być opanowane przez uczniów ;

c) Porządek lekcji .Porządek lekcji , na który składają się przeważnie : czynności przygotowawcze , jak np. Sprawdzenie listy obecności uczniów , kontrola pracy domowej itp. , czynności końcowe , do których należy zwykle utrwalenie przerobionego na lekcji materiału oraz zadanie uczniom pracy domowej .

Planowanie Pracy Dydaktycznej

Jednym z głównych warunków skuteczności wszelkiego świadomego i celowego działania , zwłaszcza długotrwałego złożonego jest planowanie . Polega ono na gruntownie przemyślanym przewidywaniu czynności , który obejmuje z jednej strony listę zadań , jakie mają być wykonane w ustalonym terminie , z drugiej zaś wskazuje realizatorów , metody oraz środki urzeczywistnienia tych zadań , a ponadto sposoby kontroli i oceny uzyskanych wyników. Tak rozumiane planowanie spełnia ważną rolę nie tylko w produkcji , w przestrzennym zagospodarowaniu kraju itp. ,lecz również w rozwoju oświaty i szkolnictwa wyższego oraz szeroko pojmowanej pracy dydaktyczno - wychowawczej . Tego rodzaju planowanie jest warunkiem koniecznym skuteczności procesu nauczania - uczenia się , gdyż chroni nauczyciela od przypadkowości i chaotyczności działania oraz pozwala mu ocenić , czy i ewentualnie w jakim stopniu realizuje on wyznaczone cele nauczania i wychowania .

Proces planowania zajęć dydaktycznych może być rozdzielony na trzy etapy:

1.Planowanie kierunkowe - dotyczy roku szkolnego lub semestru. Obejmuje cele poznawcze, wychowawcze i materiał nauczania; przeciwdziała materializmowi dydaktycznemu, a zwłaszcza ,,dopisywaniu” celów wychowawczych do gotowych konspektów lekcji. Wiąże cele poznawcze edukacji z celami motywacyjnymi (wychowawczymi) z materiałem kształcenia dobieranym odpowiednio do celów.

2. Planowanie wynikowe - dotyczy działu programowego lub dużej jednostki tematycznej. Planowanie to obejmuje materiał nauczania i wymagania programowe w układzie hierarchicznym, dostosowanym do obowiązującej skali stopni szkolnych. Polega również na określeniu i ustopniowaniu wymagań programowych, według których nauczyciel planuje zajęcia, ocenia uczniów i skuteczność własnej pracy.

3. Planowanie metodyczne - dotyczy pojedynczych lekcji, jest najbardziej twórczym składnikiem warsztatu nauczyciela. Obejmuje wymagania programowe i przebieg lekcji; podporządkowuje zajęcia wymaganiom dydaktycznym i chroni nauczyciela przed formalizacją toku lekcji. Pozwala tak projektować przebieg zajęć, aby umożliwić uczniom uzyskanie zamierzonych osiągnięć.

Planowanie metodyczne

Lekcja składa się z pięciu następujących faz:

1. Zaangażowanie

- nauczyciel przedstawia problem, który ma być zbadany lub rozwiązany przez uczniów,

- nauczyciel precyzuje cele i polecenia,

- nauczyciel stwarza ramy organizacyjne zajęć (czas, podział na grupy, materiały),

- nauczyciel organizuje i koordynuje pracę.

2. Badanie

- uczniowie analizują otrzymane zadanie,

- uczniowie dyskutują, negocjują, ustalają sposoby rozwiązania zadania,

- uczniowie badają, poszukują, eksperymentują, wykonują,

- nauczyciel obserwuje przebieg pracy uczniów, może doradzać.

3. Przekształcanie

- uczniowie porządkują zdobyta wiedzę,

- uczniowie interpretują otrzymane wyniki, wnioskują,

- uczniowie przygotowują raport (prezentację),

- nauczyciel obserwuje i doradza.

4. Prezentacja

- sprawozdawcy przedstawiają efekty pracy zespołów,

- uczniowie dzielą się uwagami na temat pracy w grupie,

- nauczyciel koryguje błędy i ocenia pracę poszczególnych grup.

5. Refleksja

- uczniowie dokonują samooceny wykonywanej pracy pod kątem: zdobytej wiedzy i umiejętności, przydatności i sposobów wykorzystania wiedzy,

- uczniowie krytycznie oceniają sposoby wykonywania pracy, tempo pracy, organizacja, wywiązywanie się z pełnionych ról,

- nauczyciel inspiruje do refleksji i sugeruje dalsze działania i problemy.

38. Zajęcia szkolne - ich typy i struktura

Typ lekcji to taka jej odmiana, która wynika z realizacji funkcji dydaktycznych w toku procesu nauczania i uczenia się oraz z organizacji pracy na lekcji, zastosowanych metod czy środków dydaktycznych.

Typy lekcji wynikające z realizacji funkcji:

• lekcje wprowadzające i zaznajamiające uczniów z nowym materiałem

• lekcje utrwalające - utrwalanie wiadomości, umiejętności i nawyków

• lekcja służąca opracowaniu poznanego materiału

• lekcja powtórzeniowo-systematyzująca

• lekcja korektywno-uzupełniająca

• lekcja zawierająca wszystkie ogniwa procesu nauczania i uczenia się

• lekcja obejmująca kilka ogniw procesu nauczania i uczenia się

• lekcja sprawdzająca postępy uczniów

• lekcja służąca ukształtowaniu pojęć
  

Typy lekcji wynikające z organizacji pracy na lekcji:

• lekcja dyskusyjna

• lekcja wycieczka

• lekcja z wykorzystaniem komputera

• lekcja z wykorzystaniem filmu

• lekcja w laboratorium

• lekcja pracy zespołowej

• lekcja uczenia się pod kierunkiem

• lekcja referatowa

• lekcja samodzielnej pracy uczniów

• lekcja w warsztatach szkolnych

• lekcja łączona

Od czego zależy typ, rodzaj i budowa lekcji:
1. przedmiotu nauczania, czyli treści
2. wieku ucznia, roku nauczania, wykorzystywanego dotychczas poziomu wiedzy
3. systemu dydaktycznego, który przyjął nauczyciel

4. kolejnego ogniwa (elementu) realizowanego w procesie kształcenia
5. możliwości organizacyjnych
6. środków dydaktycznych, jakimi dysponuje nauczyciel
7. dojrzałości uczniów do samodzielnej realizacji zadań dydaktycznych

Struktura zajęć szkolnych:

• Czynność wstępna, niejako administracyjno-urzędowa, obejmująca sprawdzenie listy obecności uczniów z odnotowaniem nieobecnych w dzienniku lekcyjnym, zapisanie tematu lekcji

• Stworzenie warunków zewnętrznej i wewnętrznej możności działania

• Realizacja przyjętego celu dydaktycznego przez optymalne urzeczywistnienie odpowiadającego jemu ogniwa procesu nauczania

• Zebranie osiągniętych na lekcji wyników pracy uczniów, słowem podsumowanie pracy w formie właściwej dla danych treści i sposobów działań zarówno nauczyciela, jak i ucznia.

39. Konspekt zajęć - budowa konspektu.

Każda skuteczna praca pedagogiczna wymaga planowania, dlatego taki istotny jest konspekt zajęć. Słowo konspekt pochodzi z języka łacińskiego (conspectus = spojrzenie) i oznacza krótki zarys, streszczenie utworu, wykładu, przemówienia itp. Konspekt lekcji jest swoistą formą zamysłu; wyobrażeniowego planu; ujętego skrótowo, dotyczącego przebiegu pracy pedagogicznej z dziećmi. Jest pewnym własnym i z natury rzeczy zindywidualizowanym planem działania konkretnego nauczyciela.

Formalna struktura konspektu lekcji nie jest układem stabilnym. Przede wszystkim formalna konstrukcja konspektu lekcji musi być użyteczna dla nauczyciela. Sporządzając konspekt nauczyciel analizuje wszystkie dające się przewidzieć sytuacje wychowawcze i dostosowuje do nich planowane działania i czynności. W konspekcie uwzględnia się m. in. przewidywane zachowanie się uczniów, ich pytania i odpowiedzi, wzrost i spadek aktywności w poszczególnych momentach lekcji itp. W celu opracowania dobrego konspektu konieczne jest zapoznanie się z programem nauczania.

Budowa konspektu lekcyjnego zawiera najczęściej następujące elementy:

• temat pracy - eksponuje rozwijanie określonych umiejętności na podstawie danych treści;
  cele;

• efekt końcowy zamysłu nauczyciela związanego z projektowaną pracą pedagogiczną;

• metody nauczania - to celowo, świadomie i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, który umożliwia uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów;

• formy organizacyjne nauczania i pracy uczniów (jednostkowa, zbiorowa, grupowa) - wskazują nam jak organizować proces nauczania; uczenia się;

• środki dydaktyczne - przedmioty, materiały i urządzenia umożliwiające usprawnianie procesu nauczania i uczenia się, ułatwiają dokładniejsze poznanie rzeczywistości przez bezpośrednie oddziaływanie na narządy zmysłowe;

• przebieg pracy - ujęty w punktach plan zamierzonego działania pedagogicznego nauczyciela i wynikających z niego czynności uczniów (czasami wyodrębnia się tak zwane ogniwa lekcji np. sprawdzenie pracy domowej, nawiązanie do tematu, podanie nowego materiału);

• temat pracy domowej - uwagi o realizacji.

40. Dokumentowanie pracy nauczyciela. Teczka nauczyciela-wychowawcy. Dziennik lekcyjny, arkusze obserwacji, dziennik zajęć dydaktyczno-wyrównawczych i in.

Teczka nauczyciela wychowawcy powinna zawierać:

1. Podstawa programowa etapu edukacyjnego.

2. Procedura przygotowania plany wynikowego.
3. Wynikowy plan nauczania dla danej klasy.
4. Kontrakt nauczyciela z uczniami.
5. System oceniania w danej klasie - WSO
6. Plan pracy zespołu nauczycieli uczących w danej klasie.
7. Protokoły ze spotkań nauczycieli zespołu klasowego.
8. Przedmiotowe programy wychowawcze.
9. Plan pracy wychowawcy klasowego na dany rok szkolny.
10. Procedura organizowania spotkań z rodzicami.
11. Plan współpracy z rodzicami.
12. Procedura spotkań indywidualnych z rodzicami.
13. Notatki rozmów z rodzicami.
14. Protokoły z zebrań z rodzicami.
15. Procedura organizowania imprez klasowych.
16. Plan (kalendarz) imprez klasowych.
17. Procedura organizowania wycieczek klasowych.
18. Plan wycieczek klasowych.
19. Plan promocji szkoły na poziomie zespołu klasowego.

Dziennik lekcyjny:

W dziennikach lekcyjnych znajdują się symbole stosowanych programów. W dzienniku lekcyjnym odnotowuje się obecność uczniów na zajęciach edukacyjnych oraz wpisuje się tematy przeprowadzonych zajęć, oceny i zaliczenia uzyskane przez uczniów z poszczególnych zajęć edukacyjnych, oceny zachowania, a także przeprowadzone hospitacje zajęć edukacyjnych. Przeprowadzenie hospitacji zajęć edukacyjnych potwierdza podpisem nauczyciel upoważniony do sprawowania w szkole nadzoru pedagogicznego. Przeprowadzenie zajęć edukacyjnych nauczyciel potwierdza podpisem. Zapisane tematy są zgodne z rozkładami lub podst. programową, zapisane tematy są czytelne i jasno sformułowane w porządku alfabetycznym lub innym ustalonym przez dyrektora szkoły nazwiska i imiona uczniów, daty i miejsca urodzenia oraz adresy ich zamieszkania, imiona i nazwiska rodziców (prawnych opiekunów) i adresy ich zamieszkania, a także tygodniowy plan zajęć edukacyjnych, oznaczenie realizowanych programów nauczania zawartych w szkolnym zestawie programów nauczania dla danego oddziału oraz imiona i nazwiska nauczycieli prowadzących poszczególne zajęcia.

Arkusz Obserwacji lekcji - usystematyzowane notatki spełniają trzy zasadnicze funkcje:

• ułatwiają zbieranie informacji i ich analizę

• stanowią dokumentację spostrzeżeń

• pomagają hospitującemu skoncentrować się na wybranych elementach obserwowanych lekcji lub innych działań nauczyciela pomagają hospitującemu skoncentrować się na wybranych elementach obserwowanych lekcji lub innych działań.

Arkusze obserwacji pozwalają ocenić dziecko pod względem:

rozwoju społeczno-moralnego

1. Kontakty z rówieśnikami

2. Samodzielność w pracy

3. Skupienie uwagi na wykonywanym zadaniu

4. Dążenie do ukończenia zadania

5. Tempo wykonywanych zadań

rozwoju emocjonalnego-pozwala na określenie zachowań dziecka i pozwala odpowiedzieć na pytania czy dziecko: chętnie okazuje uczucia, zawsze uśmiechnięte, bywa smutne i apatyczne, płacze bez powodu, szybko rezygnuje z podjętych działań, nie domaga się uwagi ze strony dorosłych, stale potrzebuje akceptacji osoby dorosłej, samo podejmuje nowe działania, jest agresywne pierwsze wszczyna bójki, jest zazdrosne.

Rozwoju intelektualnego pozwala ocenić dziecko w zakresie:

1.Słownictwa

2. Wady wymowy

3. Komunikacji

WYCHOWANIE UMYSŁOWE

TREŚCI MATEMATYCZNE

Dziennik zajęć dydaktyczno-wyrównawczych - wpisuje się w porządku alfabetycznym nazwiska i imiona odpowiednio uczniów lub wychowanków, indywidualny program pracy z uczniem lub wychowankiem, a w przypadku zajęć grupowych - program pracy grupy, tygodniowy plan zajęć, tematy przeprowadzonych zajęć, ocenę postępów i wnioski dotyczące dalszej pracy oraz obecność uczniów lub wychowanków na zajęciach.





2

---