Temat 1. Podziały kosztów

pojęcia 1.

	zł	wydatek	wpływ	koszt	przychód	inne
1. Wydano z magazynu materiały do zużycia	400
2. Przelano z rachunku bieżącego kwotę zobowiązania na rachunek dostawcy	300
3. Wystawiono fakturę za wykonane usługi	2000
4. Otrzymano fakturę z gazowni za zużyty gaz	120
5. Sporządzono listę płac za bieżący okres	540
6. Otrzymano zwrot niewykorzystanej gotówki, podjętej przez pracownika w postaci zaliczki na podróż służbową	30
7. Przelano z rachunku bieżącego wynagrodzenia pracowników na ich rachunki osobiste	500
8. Naliczono narzuty na wynagrodzenia	260
9. Naliczono planową amortyzację środków trwałych	230
10.Otrzymano czek jako zapłatę za wykonane usługi	320
11.Naliczono odsetki od kredytu bankowego	180
12.Ustalono wartość szkody spowodowanej powodzią	250
13.Wystawiono polecenie przelewu zobowiązania na rzecz kontrahenta	70
14.Przelano z rachunku bieżącego zobowiązania wobec ZUS	210
15.Wystawiono fakturę za odsprzedane zbędne materiały	100
16 .Zakupiono za gotówkę akcje spółki “Flora”	360

Zadanie do wykonania:

Przeprowadź analizę operacji w celu pogrupowania ich w przekroju kosztów, przychodów, strat nadzwyczajnych, wydatków i wpływów.

Kryteria 2.

		koszty rodzajowe	koszty mpk	koszty produktu	Inne
1. Wydano z magazynu materiały na cele produkcyjne (RW)	400
2. Wystawiono fakturę za sprzedane usługi	2000
3. Otrzymano fakturę z gazowni za zużyty gaz	120
4. Sporządzono listę płac za bieżący okres pracowników produkcyjnych	540
5. Sporządzono listę obciążeń wynagrodzeń pracowników produkcyjnych (ZUS, FP, FGŚP)	200
6. Przelano z rachunku bieżącego wynagrodzenia pracowników na ich rachunki osobiste	500
7. Naliczono planową amortyzację środków trwałych produkcyjnych	230
8. Naliczono opłatę za prowadzenie rachunku bankowego	180
9. Sporządzono listę płac za bieżący okres personelu niższego kierowniczego (mistrz, kierownik brygady)	150
Sporządzono listę obciążeń wynagrodzeń (ZUS, FP, FGŚP)	70
Naliczano podatek od środków Transportowych	65
12.Otrzymano fakturę za demontaż likwidowanego środka trwałego produkcyjnego	250
13.Wystawiono fakturę za odsprzedane zbędne materiały	150
14. Rozliczono koszty podróży służbowej pracownika administracji	70
15. Sporządzono listę płac za bieżący okres pracowników administracji	210
Sporządzono listę obciążeń wynagrodzeń administracji (ZUS, FP, FGŚP)	80
Wydano z magazynu do zużycia materiały biurowe (RW)	300
18. Otrzymano fakturę za transport materiałów produkcyjnych do magazynu przedsiębior.	230
19. Wydano do zużycia opakowania foliowe do pakowania wyrobów gotowych	500
20. Otrzymano fakturę z TP S.A.	300

PODZIAŁ KOSZTÓW

KOSZTY RODZAJOWE (PROSTE)	KOSZTY WG MIEJSC POWSTAWANIA - MPK
1. Zużycie materiałów i energii	1. Produkcja podstawowa
2. Usługi obce	2. Koszty wydziałowe
3. Podatki i opłaty	3. Produkcja pomocnicza
4. Wynagrodzenia	4. Koszty ogólnozakładowe
5. Świadczenia na rzecz pracowników
6. Amortyzacja	5. Koszty zakupu
7. Pozostałe koszty	6. Koszty sprzedaży

Klasyfikacje kosztów:

Kryterium klasyfikacji

Podział kosztów na:

Rodzaj kosztu

zużycie materiałów i energii

usługi obce

podatki i opłaty

wynagro-dzenia

świadczenia na rzecz pracowników

amortyzacja

pozostałe koszty

Treść ekonomiczna

proste

złożone

Według odmian działalności

działalność podstawowa

działalność pomocnicza

działalność zarządu

Związek z efektami pracy

bezpośrednie

pośrednie

Powiązanie z rozmiarami działalności

stałe

zmienne

Realizowane funkcje

zakupu

działalności podstawowej

sprzedaży

Możliwość kontroli

kontrolowane

niekontrolowane

Zadanie 3.

W bieżącym miesiącu firma XYZ wykonała 2 000 szt. wyrobów A. Poniosła następujące koszty produkcyjne (w zł):

• zużycie materiałów 8 000

• wynagrodzenia 12 000

• świadczenia na rzecz pracowników 2 300

• amortyzacja 1 700

• usługi obce 2 000

Poza tym całkowite koszty administracyjne wyniosły 5 000 zł.

Sprzedano 1500 szt. produktów gotowych A po cenie 20 zł/szt.

Oblicz:

1. Koszt produktu gotowego A,

2. Sporządź rachunek wyników za miesiąc działalności,

3. Wskaż koszty produktu i okresu.

Zadanie 4.

Przedsiębiorstwo odzieżowe nabyło kilka lat temu materiały „non iron” do produkcji męskich koszul za kwotę 10.000 zł. Ponieważ materiał wyszedł z mody, nie ma raczej możliwości wykorzystania go do dalszej produkcji. Jednakże pojawił się ostatnio klient gotów kupić dokładnie 600 koszul wytworzonych z takiego materiału, płacąc 20 zł za sztukę. Aby uszyć koszulę, przedsiębiorstwo musi ponieść dodatkowo koszt robocizny bezpośredniej wynoszący 4 zł za sztukę oraz koszty stałe wynoszące 600 zł. Wykonanie zamówienia wymagać będzie zużycia całego materiału „non iron”.

Na podstawie poniższych informacji oceń, czy przedsiębiorstwo powinno przyjąć zamówienie?

Zadanie domowe: Klasyfikacja kosztów dla potrzeb wyniku finansowego

mix 5.

W Spółce “Mix” w okresie sprawozdawczym wystąpiły następujące zdarzenia gospodarcze (w zł):

1. Wystawiono fakturę za sprzedaż zbędnego samochodu	8.000
2. Naliczono odsetki od kredytu bankowego	200
3. Ustalono wartość urządzenia zniszczonego w wyniku wyładowań atmosferycznych:
- wartość początkowa	1.200
- dotychczasowe umorzenie	400
4. Ustalono nieplanowe odpisy amortyzacyjne od środków trwałych	600
5. Otrzymano darowiznę komputera	900
6. Ustalono koszty inwestycji, które nie przyniosły efektu gospodarczego	5.000
7. Amortyzacja planowa majątku trwałego w okresie sprawozdawczym wynosi	1.820
8. Zapłacono grzywnę za nieterminowe wykonanie umowy	300
9. Wyceniono niedobory inwentaryzacyjne	120
10. Otrzymano dotację do budynków mieszkalnych	1.500
11. Wykazano nadwyżki materiałów wynikające z błędów w pomiarze zużycia	250
12. Wystawiono faktury za wykonane usługi	18.000
13. Dokonano odpisów aktualizujących wartość zapasu materiałów	220
14. Zlikwidowano rzutnik pisma
- wartość początkowa	5.000
- dotychczasowe umorzenie	4.600
15. Zarachowano wynagrodzenia nauczycieli i administracji	6.350
16. Rozwiązano rezerwę na należności sporne dochodzone na drodze sądowej	600
17. Otrzymano odsetki z tytułu nieterminowej zapłaty należności	1.000
18. Wystawiono fakturę za sprzedane materiały biurowe	930
19. Utworzono rezerwę na odprawy pośmiertne	1.550
20. Wydano materiały biurowe nabywcy	700
21. Ustalono wartość sprzedanego samochodu
- wartość początkowa	15.000
- dotychczasowe umorzenie	9.000
22. Naliczono podatki należne budżetowi
- VAT od pozostałej działalności	1.800
- od nieruchomości	500
23. Sprzedano udziały w obcym przedsiębiorstwie
- wartość w cenie sprzedaży	4.000
- wartość w cenie nabycia	3.000

Zadania do wykonania:

Pogrupuj odpowiednio podane operacje ustalając:

I. Koszty działalności operacyjnej

II. Przychody ze sprzedaży produktów, materiałów i towarów

III. Pozostałe koszty operacyjne

IV. Pozostałe przychody operacyjne

V. Koszty finansowe

VI. Przychody finansowe

VII. Straty nadzwyczajne

VIII. Zyski nadzwyczajne

temat II:Działalność Pomocnicza

Zadanie 1.

Przedsiębiorstwo produkcyjne Alfa posiada trzy wydziały produkcji pomocniczej: kotłownia, wydział transportu i wydział remontów, oraz produkcję podstawową i wydział produkcji podstawowej. W bieżącym miesiącu (wrześniu) poniesione zostały następujące koszty:

produkcja podstawowa (koszty bezpośrednie)	41 800
wydział produkcji podstawowej (koszty pośrednie)	10 450
wydział produkcji pomocniczej w tym:	8 700
- kotłownia	1 200
- wydział transportu	4 500
- wydział remontów	3 000
zarząd	15 625

Wydziały pomocnicze wykonały następującą wielkość świadczeń:

odbiorca ⇒	wydział transportu	wydział remontów	wydział produkcji podstawowej	zarząd	RAZEM
dostawca ⇓
kotłownia (t pary)	50	100	600	50	800
wydział transportu (km)		200	1630		1830
wydział remontów (rg)			3000	650	3650

POLECENIA:

Ustal rzeczywiste koszty świadczeń wydziałów pomocniczych

Rozlicz koszty wydziałów pomocniczych.

Mapa kosztów

ARKUSZ ROZWIĄZANIA

	Kotłownia	Wydział transportu	Wydział remontowy	Wydział produkcji podstawowej	Zarząd	Produkcja podstawowa	Razem
koszty
K →
WT →
WR →
RAZEM

Zadanie 2.

Przedsiębiorstwo posiada dwa wydziały produkcji pomocniczej - elektrownię i kotłownię.

W bieżącym okresie sprawozdawczym koszty pierwotne na tych wydziałach były następujące:

elektrownia	15 640
kotłownia	20 000

Elektrownia wyprodukowała w ciągu okresu obrachunkowego 50 000 kWh, z czego zużyto w:

kotłowni	10 000 kWh
wydziale podstawowym I	20 000 kWh
wydziale podstawowym II	15 000 kWh
zarządzie firmy	5 000 kWh

Kotłownia ogrzała pomieszczenia o łącznej powierzchni 400 m² w tym:

elektrownię	40 m^2
wydział podstawowy I	180 m^2
wydział podstawowy II	120 m^2
zarząd firmy	60 m^2

Mapa kosztów:

POLECENIE 1:

1.Rozlicz koszty wydziałów produkcji pomocniczej po kosztach rzeczywistych przyjmując za podstawę rozliczenia powierzchnię grzewczą lub wielkość zużytej energii.

Arkusz rozwiązania:

	Elektrownia	Kotłownia	Wydział podstawowy I	Wydział podstawowy II	Zarząd	RAZEM
Koszty
z elektr.
z kotłowni
RAZEM

POLECENIE 2:

Rozlicz koszty wydziałów produkcji pomocniczej po kosztach planowanych, gdy kj K=55zł/m²,

a kj E = 0,40 zł/KWh

Arkusz rozwiązania:

	Elektrownia	Kotłownia	Wydział podstawowy I	Wydział podstawowy II	Zarząd	RAZEM
Koszty
z elektrowni
z kotłowni
RAZEM

Korekta kosztów

	Wydział podstawowy I	Wydział podstawowy II	Zarząd	Suma korekt
Koszty
z elektrowni
z kotłowni

Koszty po korekcie

	Elektrownia	Kotłownia	Wydział podstawowy I	Wydział podstawowy II	Zarząd	RAZEM
Koszty
z elektrowni
z kotłowni
RAZEM

POLECENIE 3.

Rozlicz koszty wydziałów produkcji pomocniczej po kosztach planowanych przyjmując stawkę:

50 zł/m² dla kosztów kotłowni, 0,40 zł/kWh dla kosztów elektrowni. Pozostałe świadczenia rozlicz po kosztach rzeczywistych.

	Elektrownia	Kotłownia	Wydział podstawowy I	Wydział podstawowy II	Zarząd	RAZEM
Koszty
z elektrowni
z kotłowni
RAZEM

Temat III KLucze Rozliczeniowe kosztów

Zadanie 1.

Przedsiębiorstwo wytwarza trzy asortymenty wyrobów w jednym dziale produkcji podstawowej.

Produkowane wyroby charakteryzują się następującymi cechami:

Wyrób	Robocizna bezpośr. (zł)	Materiały bezpośr. (zł)	Waga (kg)	Czas pracy maszyn (mg)	Czas pracy ludzi (rg)	Cena sprzedaży (zł)
A	50	60	1,8	1,5	2,0	200
B	25	50	1,2	1,8	2,2	150
C	15	35	2,0	1,2	1,8	120
Σ	90	145	5	4,5	6,0	-

Koszty wydziałowe wynosiły 180 zł.

POLECENIA

1. Ustalić zakładowy koszt wytworzenia wyrobów A, B, C, przyjmując za podstawę rozliczenia kosztów wydziałowych: wagę wyrobów, czas pracy maszyn, czas pracy ludzi, płace bezpośrednie.

2. Porównaj wyniki obliczeń uzyskane w poszczególnych wersjach.

3. Przy którym z kluczy rozliczeniowych poszczególne wyroby wykazują najwyższą nadwyżkę ceny sprzedaży ponad koszt wytworzenia.

Zadanie 2.

Przedsiębiorstwo „Nord” produkuje trzy asortymenty wyrobów A, B, C, w trzech wydziałach produkcji podstawowej I, II i III oraz w dwóch wydziałach produkcji pomocniczej: remontowym i narzędziowni. Firma zajmuje jeden budynek.

Koszty zakupu materiałów wyniosły 17 088 zł i są rozliczane do wartości zużytych materiałów w danym miesiącu.

Charakterystyka poszczególnych miejsc powstawania kosztów:

Lp.	Wyszczególnienie	Wydziały produkcji podstawowej			Wydziały produkcji pomocniczej		Zarząd	Razem
				I	II	III			remontowy	narzędziownia
1.	Kubatura pomieszczeń (m^3)	650	1500	800	150	200	300	3600
2.	Powierzchnia użytkowa (m^2)	220	500	270	50	70	90	1200
3.	Wartość brutto Ś T (mln zł)	150	90	130	40	50	20	480
4.	Moc zainstalowa-nych maszyn i urządzeń (kWh)	80	250	210	20	40	0	600

Ilość świadczeń wykonana przez wydziały pomocnicze

odbiorcy → dostawcy ↓	narzędziownia	I	II	III	zarząd	razem
remontowy(rg)	50	150	100	150	50	500
narzędziownia(szt.)	-	100	150	50	-	300

Koszty wydziału I rozlicza się na produkty według wartości zużytych materiałów bezpośrednich, koszty wydziału II według wartości wynagrodzeń bezpośrednich, koszty wydziału III rozlicza się według maszynogodzin, których wykonano na produktach: A - 2000, B - 1300, C - 1700

W okresie poniesiono następujące koszty proste:

1. Wspólne dla ogółu miejsc powstawania kosztów:

a) amortyzacja budynku i urządzeń towarzyszących 1 800

b) ogrzewanie 1 440

c) utrzymanie czystości 600

d) energia napędowa maszyn i urządzeń 4 500

e) ubezpieczenie maszyn, urządzeń i innych środków trwałych 480

Polecenia:

Rozlicz koszty pośrednie na produkty wg następującej kolejności:

1.

2.

3.

4.

2. Obciążające wprost poszczególne produkty i mpk, oraz koszty doliczone:

Lp.	Wyszczególnienie	Wyroby			Wydziały produkcji podstawowej			Wydziały produkcji pomocniczej		Zarząd	Razem
				A	B	C	I	II	III			remontowy	narzędzio- wnia
1.	Materiały	28 000	30 000	42 000	1 200	2 000	1 800	800	600	400	106 800
2.	Robocizna	4 600	3 800	3 600	2 000	2 400	3 000	1 400	800	3 200	24 800
3.	Obróbka obca	30	40	80	-	-	-	-	-	-	150
4.	Amortyzacja	-	-	-	268	1705	907	622	304	486	4292
Koszty pośrednie rozliczone
koszty zakupu
a	amortyzacja
b	ogrzewanie
c	czystość
d	energia
e	ubezpieczenia
z remontowego
z narzędziowni
z wydz. I
z wydz. II
z wydz. III
Razem
Suma kontrolna

Temat: IV, V Kalkulacja kosztów

Kalkulacja podziałowa prosta

Zadanie 1

Przedsiębiorstwo “Omega” wytwarza masowo jednorodne produkty “R” przy produkcji których, zużycie materiałów bezpośrednich następuje sukcesywnie w miarę postępu procesu technologicznego.

W bieżącym okresie sprawozdawczym wyprodukowano 2500 sztuk wyrobów gotowych, które przyjęto do magazynu (produkcja w toku na początek i koniec okresu nie wystąpiła).

Koszty produkcji bieżącego okresu sprawozdawczego, ujęte na koncie “Produkcja podstawowa” kształtowały się następująco:

1. Zużycie materiałów bezpośrednich wg cen nabycia 109125

2. Płace bezpośrednie wraz z narzutami 174600

3. Razem koszty bezpośrednie 283725

4. Koszty wydziałowe 153775

5. Koszt wytworzenia produktów 437500

Ustal jednostkowy rzeczywisty koszt wytworzenia produktu gotowego “R” oraz strukturę kosztu jednostkowego

Zadanie 2

W Zakładach Rybnych “Lasota” uwędzono w ciągu miesiąca 1800 kg ryb jednego gatunku oraz zaawansowano w 25% proces wędzenia następnych 800 kg ryb tego samego gatunku. Produkcja w toku na początek okresu nie wystąpiła. W omawianym okresie poniesiono następujące koszty:

1. Zużycie surowca rybnego 26 000

2. Paliwo technologiczne 6 000

3. Opakowania bezpośrednie 3 600

4. Płace bezpośrednie z narzutami 16 000

5. Koszty wydziałowe 8 000

1. Ustal jednostkowy, rzeczywisty koszt 1 kg ryby wędzonej ogółem i według pozycji kalkulacyjnych

2. Wyceń produkty gotowe i produkty w toku w rzeczywistym koszcie ich wytworzenia.

Zadanie 3

A. W okresie sprawozdawczym przedsiębiorstwo wyprodukowało 2000 szt. wyrobów gotowych i 400 szt. półfabrykatów przerobionych w 50 % z punktu widzenia poniesionych kosztów przerobu. Koszty bieżącego miesiąca w układzie pozycji kalkulacyjnych były następujące:

materiały bezpośrednie	96 000
płace bezpośrednie	33 000
koszty wydziałowe	16 500
razem	145 500

Materiały są wydawane do produkcji w całości z chwilą jej rozpoczęcia.

Na podstawie powyższych danych przeprowadź kalkulacje według pozycji kosztów.

B. W następnym miesiącu dokończono produkcję 400 szt. z poprzedniego okresu, wyprodukowano 1500 szt. wyrobów gotowych i 500 szt. półfabrykatów przerobionych z punktu widzenia kosztów przerobu w 40%.

Koszty bieżącego okresu:

materiały bezpośrednie	82 000
płace bezpośrednie	26 600
koszty wydziałowe	15 200
Razem	123 800

1. Na podstawie powyższych danych przeprowadź kalkulację według kosztów okresu bieżącego.

2. Wykonaj tę samą kalkulację stosując koszty przeciętne obydwu okresów.

Zadanie 4

Przedsiębiorstwo “Saturn” wytwarza masowo jednorodne produkty “Z”, przy produkcji których zużycie materiałów bezpośrednich następuje sukcesywnie w miarę postępu technologicznego.

W bieżącym okresie wyprodukowano i przyjęto do magazynu 15000 sztuk produktów gotowych oraz rozpoczęto produkcję następnych 5000 sztuk, które z punktu widzenia poniesionych kosztów zostały zaawansowane w 60%.

Poniesiono następujące koszty:

1. Zużycie materiałów bezpośrednich wg cen zakupu 12 600

2. Narzut kosztów zakupu 1 800

3. Płace bezpośrednie z narzutami 51 300

4. Koszty wydziałowe 19 800

I. Ustal jednostkowy, rzeczywisty koszt wytworzenia produktu gotowego oraz produktu w toku

II. Wyceń wytworzone w ciągu okresu sprawozdawczego produkty gotowe i produkty w toku w kosztach tego okresu.

Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami

Zadanie 5

Przedsiębiorstwo produkcyjne “Mega” wytwarza masowo, w tym samym procesie technologicznym i z tego samego surowca, który zużywany jest sukcesywnie w miarę postępu procesu produkcji, różnorodne produkty.

W bieżącym okresie sprawozdawczym wyprodukowano i przyjęto do magazynu:

• 100 szt. produktów gotowych “P”

• 250 szt. produktów gotowych “R”

Poniesiono następujące koszty:

Produkcja podstawowa 8 450

w tym: zużycie materiałów bezpośrednich 3 250

płace bezpośrednie z narzutami 5 200

Koszty wydziałowe 2 925

I. Ustal jednostkowy, rzeczywisty koszt wytworzenia produktów “P” i “R” wiedząc, że zarówno koszty zużycia materiałów, jak i koszty przerobu kształtują się proporcjonalnie do wagi produktów wynoszącej odpowiednio: dla produktu “P” - 1,5kg; dla produktu “R” - 2kg.

II. Wyceń wytworzone i przyjęte do magazynu produkty gotowe “P” i “R” w rzeczywistym koszcie ich wytworzenia.

Zadanie 6

Przedsiębiorstwo przemysłowe “Saturn” wytwarza masowo, w tym samym procesie technologicznym i z tego samego surowca, którego zużycie następuje w całości (jednorazowo) w momencie rozpoczęcia produkcji, różnorodne produkty.

W bieżącym okresie sprawozdawczym wyprodukowano i przyjęto do magazynu:

• 6000 szt. produktów gotowych “A”

• 4500 szt. produktów gotowych “C”

Konta zespołu 5 - “Koszty według typów działalności i ich rozliczenie” grupujące koszty produkcji -wykazywały następujące salda:

Produkcja podstawowa 196 350

w tym: zużycie materiałów bezpośrednich 89 250

płace bezpośrednie z narzutami 107 100

Koszty wydziałowe 58 650

I. Ustal jednostkowy, rzeczywisty koszt wytworzenia produktów “A” i “C” wiedząc, że zarówno koszty zużycia materiałów, jak i koszty przerobu kształtują się proporcjonalnie do wagi produktów wynoszącej odpowiednio: dla produktu “A”- 2kg; dla produktu “C” - 3kg.

II. Wyceń wytworzone i przyjęte do magazynu produkty gotowe “A” i “C” w rzeczywistym koszcie ich wytworzenia.

Zadanie 7

Przedsiębiorstwo “Alf” produkuje masowo wyroby “P” i “Q”. Proces technologiczny odbywa się w jednym wydziale produkcyjnym i oparty jest na tym samym surowcu, którego zużycie następuje sukcesywnie w miarę postępu produkcji.

W bieżącym okresie sprawozdawczym wytworzono:

• 1000 szt. produktów gotowych “P”

• 400 szt. produktów w toku “P”, których stopień zaawansowania kosztowego w stosunku do produktu gotowego wynosi 60%

• 2200 szt. produktów gotowych “Q”

• 800 szt. produktów w toku “Q”, których stopień zaawansowania kosztowego w stosunku do produktu gotowego wynosi 50%

Koszty produkcji bieżącego okresu sprawozdawczego ujęte na koncie “Produkcja podstawowa” kształtowały się następująco:

1. Zużycie materiałów bezpośrednich według cen nabycia 162 000

2. Koszty przerobu (płace bezpośrednie z narzutami, koszty wydziałowe) 648 000

I. Ustal jednostkowy, rzeczywisty koszt wytworzenia produktów gotowych “P” i “Q” oraz produktów w toku (“P” i “Q”) wiedząc, że zarówno koszty z tytułu zużycia materiałów, jak i koszty przerobu kształtują się proporcjonalnie do wagi produktów, która wynosi: dla produktu “P” - 2,5kg; dla produktu “Q” - 4kg

II. Wyceń produkty gotowe i produkty w toku w rzeczywistym koszcie ich wytworzenia.

Zadanie 8

Przedsiębiorstwo “Beta” produkuje masowo wyroby “F” i “G”, w tym samym procesie technologicznym, który odbywa się w jednym wydziale produkcyjnym i oparty jest na tym samym surowcu, którego zużycie następuje w całości na początku procesu technologicznego.

W bieżącym okresie sprawozdawczym wytworzono:

• 3000 szt. produktów gotowych “F”

• 1100 szt. produktów w toku “F”, których stopień zaawansowania przerobu w stosunku do produktu gotowego wynosi 60%

• 2600 szt. produktów gotowych “G”

• 900 szt. produktów w toku “G”, których stopień zaawansowania przerobu w stosunku do produktu gotowego wynosi 60%

Koszty produkcji bieżącego okresu sprawozdawczego, ujęte na koncie “Produkcja podstawowa” kształtowały się następująco:

1. Zużycie materiałów bezpośrednich wycenione według cen nabycia 52 390

2. Koszty przerobu (płace bezpośrednie z narzutem, koszty wydziałowe) 84 835

I. Ustal jednostkowy, rzeczywisty koszt wytworzenia produktów gotowych “F” i “G” oraz produktów “F” i “G” w toku, wiedząc że zarówno koszty z tytułu zużycia materiałów jak i koszty przerobu kształtują się proporcjonalnie do wagi produktów, która wynosi: dla produktu “F” - 1,5kg; dla produktu “G” - 4kg.

II. Wyceń produkty gotowe i produkty w toku w rzeczywistym koszcie ich wytworzenia.

Kalkulacja doliczeniowa

Zadanie 9

Przedsiębiorstwo realizuje dwa zlecenia produkcyjne. Zlecenie I związane było z produkcją 50 szt. wyrobu gotowego “A”, zlecenie II natomiast zostało złożone przez kontrahenta na 80 szt. wyrobu “B”. Koszty zaewidencjonowane w karcie kalkulacyjnej przedstawiono w poniższej tabeli:

Wyszczególnienie	Zlecenie I	Zlecenie II
Materiały bezpośrednie Robocizna bezpośrednia	6 700 4 500	5 300 3 500

Wiadomo ponadto, że koszty wydziałowe wynoszą 4 000 zł i są rozliczane na produkowane wyroby na podstawie robocizny bezpośredniej.

Na podstawie powyższych informacji ustal koszt jednostkowy wyrobu “A” oraz koszt jednostkowy wyrobu “B”

Zadanie 10

Koszty poniesione przez przedsiębiorstwo przedstawiono w tabeli. Wytworzono wówczas

50 szt. wyrobu “A” oraz 200 szt. wyrobu “B”. Koszty pośrednie są rozliczane za pomocą następujących kluczy podziałowych:

1. koszty wydziałowe - proporcjonalnie do robocizny bezpośredniej

2. koszty ogólnozakładowe - według kosztów bezpośrednich.

Pozycje kalkulacyjne kosztów	Kwota	Koszty produktu “A”	Koszty produktu “B”
Materiały bezpośrednie Robocizna bezpośrednia Koszty wydziałowe Koszty ogólnozakładowe Razem	8 000 6 500 2 600 1 450 18 550	4 000 4 000	4 000 2 500

Na podstawie danych zawartych w tabeli ustal jednostkowy koszt wytworzenia obydwu wyrobów.

Zadanie 11

Przedsiębiorstwo „Lowelas” wytwarza dwa wyroby X i Y w dwóch wydziałach produkcji podstawowej I i II. W okresie sprawozdawczym wytworzono:

1. wyroby X: 100 szt. wyrobów gotowych i 100 szt. produkcji w toku o stopniu przerobu 50%

2. wyroby Y: 50 szt. wyrobów gotowych i 30 szt. produkcji w toku o stopniu przerobu 80%

Produkcję w toku wyrobu X wycenia się na poziomie kosztów bezpośrednich, materiały zużywane są sukcesywnie.

Produkcję w toku wyrobu Y wycenia się na poziomie materiałów bezpośrednich, materiały zużywane są jednorazowo.

W okresie poniesiono następujące koszty:

l.p.	Wyrób X	Wyrób Y	Razem
Materiały bezpośrednie wraz z kosztami zakupu Robocizna bezpośrednia z narzutami	400 200	800 100	1200 300

Koszty wydziału I - 600, Koszty wydziału II - 300

Koszty wydziałowe rozlicza się: wydziału I w stosunku do robocizny bezpośredniej z narzutami, wydziału II w relacji do roboczogodzin, których przepracowano: wyrób X 500 rg., wyrób Y 1000 rg.

1. Ustal rzeczywisty koszt wytworzenia wyrobów gotowych X i Y oraz wyrobów w toku X i Y.

Zadanie 12.

Przedsiębiorstwo „Polsport” wytwarza cztery rodzaje wyrobów: A, B, C, D na trzech wydziałach produkcyjnych I, II i III. W okresie sprawozdawczym planuje się poniesienie następujących kosztów ( i na ich podstawie ustalenie cen):

	A	B	C	D	Razem
Materiały bezpośrednie	200	300	100	150	750
Robocizna bezpośrednia
wydział I	200	160	57,5	200	617,5
wydział II	250	200	120	100	670
wydział III	175	40	110	100	425
Narzędzia i przyrządy specjalistyczne	20	40	31	50	141

Zużycie materiałów obciążone jest narzutem kosztów zakupu w wysokości 10%, Narzuty na wynagrodzenia (ZUS i FP) wynoszą 20%. Koszty pośrednie ujęte według miejsc ich powstawania
(według planu): wydział I - 375; wydział II - 1005; wydział III - 924; koszty ogólnego zarządu - 1065; koszty sprzedaży - 639.

Koszty wydziału I rozlicza się w proporcji do wartości materiałów bezpośrednich (bez kosztów zakupu), wydziału II w stosunku do robocizny bezpośredniej tego wydziału (bez narzutów), wydziału III w stosunku do roboczogodzin, które planuje się przepracować przy poszczególnych wyrobach: A - 150 rg., B - 200 rg., C - 120 rg., D - 300 rg.

Koszty ogólnego zarządu rozliczane są w stosunku do technicznego kosztu wytworzenia, koszty sprzedaży w proporcji do fabrycznego kosztu wytworzenia.

Planowane rozmiary produkcji to: 20szt. wyrobu A, 40 szt. wyrobu B, 15 szt. wyrobu C, 8 szt. wyrobu D.

Polecenia:

I. Ustal planowany koszt własny sprzedaży wyrobów A, B, C, D.

II. Ustal ceny sprzedaży wyrobów A, B, C, D, jeżeli zakładana stawka zysku wynosi 20% kosztu jednostkowego i wyroby obciążone są podatkiem VAT według stawki 22%.

Kalkulacja fazowa

Zadanie 13.

Produkcja wyrobu „A” wymaga, aby proces produkcyjny obejmował trzy następujące po sobie fazy. Koszty wydziałowe są rozliczane na poszczególne fazy proporcjonalnie do robocizny bezpośredniej. Wytworzone półfabrykaty przekazuje się bezpośrednio z jednej fazy produkcji do następnej. Przedsiębiorstwo w rozpatrywanym miesiącu wyprodukowano w fazie I - 800 szt. półfabrykatów „A”, a w fazie II - 600 szt., półfabrykatów „B”.

W maju poniesiono następujące koszty:

1. materiały bezpośrednie 500 000 zł

2. robocizna bezpośrednia 300 000 zł:

z tego:

faza I 150 000 zł,

faza II 100 000 zł,

faza III 50 000 zł.

3. koszty wydziałowe 300 000 zł.

Przedsiębiorstwo wytworzyło w okresie sprawozdawczym 500 szt. wyrobu gotowego.

Na podstawie posiadanych informacji oblicz koszt jednostkowy wyrobu gotowego przy wykorzystaniu metody kalkulacji podziałowej procesowej.

Kalkulacja ABC

Zadanie 14.

Przedsiębiorstwo produkuje dwa wyroby A i B. Podstawowe dane są następujące:

Wyszczególnienie	Wyroby		Razem
		A		B
wielkość produkcji (w szt.) koszty materiałów bezpośrednich (w zł) płace bezpośrednie z narzutami (w zł) koszty pośrednie (wydziałowe w zł) w tym: roboczogodziny na jednostkę produkcji maszynogodziny na jednostkę produkcji liczba dostaw materiałów liczba serii produkcyjnych	100 1 500 2 400 0,8 1,5 5 10	1200 18 000 21 600 1 1 25 30	- 19 500 24 000 38 400 1280 1350 30 40

Na podstawie analizy ustalono, że na koszty pośrednie w kwocie 38 400 zł składają się koszty następujących działań [zł]: koszty działania

• dostaw materiałów 9 000 [liczba dostaw]

• technicznego przygotowania produkcji 13 200 [liczba serii]

• utrzymania ruchu maszyn 16 200 [mgodz]

Skalkuluj koszty jednostkowe wyrobu A i B, stosując:

1. tradycyjny sposób kalkulacji doliczeniowej; za podstawę rozliczenia należy przyjąć sumę płac bezpośrednich i/lub sumę roboczogodzin

2. kalkulację ABC

Zadanie 15.

Przedsiębiorstwo produkcyjne wytwarza trzy wyroby „X”, „Y”, „Z”. W ostatnim miesiącu sprzedano:

20000 szt. wyrobu „X”, 18000 szt. wyrobu „Y” i 10000 szt. wyrobu „Z”. Koszty bezpośrednie zawarte są w tabeli:

Pozycje kalkulacyjne (zł/szt)	„X”	„Y”	„Z”
Materiały bezpośrednie	20	15	10
Robocizna bezpośrednia	10	8	7

Koszty pośrednie wyniosły 200 000 zł i są rozliczane na podstawie:

1. roboczogodzin, które wyniosły 134 000, - na X przypadają 2 rh, na Y - 3 rh, „Z” pochłania 4 rh.

2. maszynogodzin, łączna liczba 154 000, a wytworzenie jednego wyrobu wymaga odpowiednio:

„X” - 4 mgodz, „Y” - 3 mgodz„ Z” - 2 mgodz

3. działań, na które poniesiono następujące koszty (w zł): X Y Z

techniczne utrzymanie produkcji	10 000		liczba serii produkcyjnych	4	6	15
utrzymanie ruchu maszyn	78 000		liczba maszynogodzin
dostawy materiałów	42 000		liczba dostaw materiałów	14	30	96
Opakowania	20 000		liczba partii do wysłania	8	4	28
obsługa techniczna	50 000		liczba zleceń produkcyjnych	12	10	28

Ustal koszt jednostkowy wytworzenia produktów stosując tradycyjny rachunek kosztów i rachunek ABC.

Kalkulacja kosztów celu

Zadanie 16. (I. Sobańska, s. 421)

W firmie produkcyjnej BIM sp. z o.o. w Łodzi wytwarzany jest sprzęt gospodarstwa domowego. Jednym z produktów jest żelazko z nawilżaczem, bezprzewodowe.

Cena rynkowa dla takiego modelu żelazka wynosi 220 PLN netto. Spółka BIM sprzedaje swój produkt po takiej samej cenie.

W przeciwieństwie do wielkich firm konkurencyjnych, spółka BIM od trzech miesięcy osiąga niezadowalającą rentowność na tym produkcie. Jednostkowy koszt wytworzenia żelazka wynosi 190 PLN. Miesięcznie spółka wytwarza i sprzedaje 5 000 szt.

Zarząd spółki podjął decyzję o zastosowaniu rachunku kosztów celu do rozwiązania problemu polepszenia rentowności tego produktu. Do zrealizowania tej decyzji został zaangażowany konsultant zewnętrzny, który z pracownikami spółki przygotował podane niżej informacje.

Badania rynkowe wykazały, że klienci przy zakupie żelazka zwracają szczególną uwagę na 5 właściwości (funkcji), którym przypisują określone wagi:

l.p.	Funkcje	Wagi
1	Techniczny komfort	30%
2	Model	20%
3	Energooszczędność	25%
4	Łatwość prasowania	10%
5	Funkcja nawilżania i parowania	15%
RAZEM		100%

Żelazko z nawilżaczem zbudowane jest z następujących podzespołów (komponentów):

• zespół nawilżająco-parujący,

• moduł grzejno-prasujący,

• regulator temperatury,

• układ zasilania.

Konstruktorzy ustalili następujący udział każdego podzespołu dla uzyskania przez produkt funkcji istotnych dla klientów:

Podzespoły	Rodzaje funkcji
		1	2	3	4	5
Zespół nawilżająco - parujący	0,15	0,35	0	0,3	0,9
Moduł grzejno - parujący	0,15	0,25	0,4	0,25	0,1
Regulator temperatury	0,1	0	0,6	0,25	0
Układ zasilania	0,6	0,4	0	0,2	0
	1	1	1	1	1

Zarząd spółki przewiduje na podstawie wyników zleconych badań, że obecna cena rynkowa będzie ceną sprzedaży żelazka bezprzewodowego z nawilżaczem przez następne dwa lata. Dla realizacji projektu rachunku kosztów celu zarząd zatwierdził wysokość zysku jednostkowego na poziomie 10% kosztów sprzedanego produktu oraz narzut kosztów ogólnozakładowych i sprzedaży w kwocie 25% kosztów wytworzenia.

Bieżący koszt wytworzenia poszczególnych podzespołów (dane z kalkulacji kosztów rzeczywistych):

Zespół nawilżająco - parujący	60 PLN
Moduł grzejno - parujący	41 PLN
Regulator temperatury	39 PLN
Układ zasilania	50 PLN
Koszt wytworzenia	190 PLN

POLECENIA:

• Określić poziom założonego kosztu wytworzenia - celu dla każdego podzespołu żelazka, przy założeniu, że uzyskanie kosztów założonych dla podzespołów zapewni spółce planowany zysk jednostkowy.

• O ile powinien obniżyć się bieżący koszt wytworzenia każdego z podzespołów żelazka bezprzewodowego z nawilżaczem.

Temat vI: Podział kosztów na stałe i zmienne

Zadanie 1.

lp	X	Y	(xi-x)(yi-y)	(xi-x)^2		lp	X	Y
sty	1 000	30 500	5558333	525625		1	1 000	30 500
lut	1 500	35 800	532500	50625		12	1 100	32 100
mar	1 800	38 000	-12500	5625		11	1 400	34 500
kwi	2 000	41 200	834167	75625		2	1 500	35 800
maj	2 200	42 900	2248333	225625		8	1 500	36 600
cze	2 300	43 500	3066667	330625		3	1 800	38 000
lip	1 800	40 000	137500	5625		7	1 800	40 000
sie	1 500	36 600	352500	50625		10	2 000	41 000
wrz	2 100	41 900	1400000	140625		4	2 000	41 200
paź	2 000	41 000	779167	75625		9	2 100	41 900
lis	1 400	34 500	1191667	105625		5	2 200	42 900
gru	1 100	32 100	3791667	390625		6	2 300	43 500
							średnia x	średnia y
średnia	1 725	38 167	19880000	1982500		I okres
			suma			II okres	2 028,57	41 214,29

Ustal wartość kosztów stałych i zmiennych 3 metodami.

Zadanie 2.

Kierownik wydziału jest zainteresowany ustaleniem relacji pomiędzy kosztami a rozmiarami produkcji swego wydziału. Część kosztów można jednoznacznie zaliczyć do stałych.

Do nich należą:

amortyzacja maszyn urządzeń i budynku	6 000 zł miesięcznie
koszty ogólnozakładowe	2 200 zł miesięcznie

Koszty materiałów bezpośrednich wynoszą 15 zł na jednostkę produktu.

Robotnicy zatrudnieni przy produkcji otrzymują wynagrodzenie 4 zł na godzinę pracy przy wydajności 2 produkty na godzinę.

Inne koszty, które na ogół uznawane były w całości za zmienne, wydają się zawierać elementy stałe. Dane miesięczne dotyczące tych kosztów, wybrane z ewidencji minionego roku dla najmniejszych i największych rozmiarów produkcji były następujące:

	500 szt.	700 szt.
płace nadzoru	2 200	2 600
robocizna pośrednia	1 000	1 250
materiały pośrednie	500	700
energia technologiczna	700	850
ogrzewanie i oświetlenie	350	400
pozostałe koszty	800	900

Polecenia:

1. Dokonaj podziału kosztów mieszanych na stałe i zmienne według wskazanych pozycji kosztów, podając funkcję kosztów całkowitych wydziału.

2. Czy można wykorzystać ustaloną funkcję do wyznaczenia kosztów planowanych dla 620 szt. i 900 szt. produktów?

Zadanie 3.

Treść	Koszty całkowite dla 3000 szt.	Koszty całkowite dla 4000 szt.	Koszt jednostkowy zmienny	Koszt stały	Koszty całkowite dla 5000 szt.
Robocizna bezpośrednia (k. zmienny)	30 000	40 000
Płace nadzoru technicznego (k. mieszany)	25 000	32 500
Amortyzacja maszyn i urządzeń (k. stały)	15 000	15 000
∑ koszty całkowite

1. Na podstawie danych zawartych w tabeli ustal zależność pomiędzy wielkością produkcji a poszczególnymi pozycjami kosztów oraz funkcję kosztów całkowitych

2. Przyjmując ustaloną zależność oblicz koszty dla 5 000 szt.

temat VII: Wielostopniowy i wieloblokowy rachunek kosztów

Zadanie 1.

Na podstawie poniższego sprawozdania ze sprzedaży ekonomiści badają rentowność wyrobów.

	P	R	S	T	Razem
przychód ze sprzedaży	100 000	180 000	126 000	220 000	626 000
koszt wytworzenia sprzedanych WG	47 500	70 560	139 680	185 000	442 740
zysk / strata	52 500	109 440	- 13 680	35 000	183 260
koszty sprzedaży	19 900	29 760	28260	42 200	120 120
wynik operacyjny	32 600	79 680	- 41 940	- 7 200	63 140
ilość sprzedana (szt.)	1 000	1 200	1 800	2 000
jedn. cena zbytu	100	150	70	110
jedn. koszty zmienne wytwarzania	25	30	65	60
jedn. koszty zmienne sprzedaży	11,7	12,5	10	12

Przed analizą wariantów przekształć podane sprawozdanie na model kosztów zmiennych.

1. O ile zmieni się wynik, jeśli spółka zrezygnuje z produkcji S.

2. O ile zmieni się wynik, jeśli spółka zrezygnuje z produkcji S, w rezultacie czego wzrośnie sprzedaż produktu R o 200 szt.

3. Wydział, w którym wytwarza się produkt S może być wykorzystany do produkcji nowego wyrobu W. Całkowite koszty zmienne na jednostkę W wyniosą 80,5 zł/szt., a sprzedawać będzie można 1600 szt. po 95 zł. Jaki będzie wpływ tej alternatywy na wynik?

4. O ile zmieni się wynik, jeśli cena sprzedaży wyrobu S wzrośnie do 80 zł/szt., z jednoczesnym spadkiem ilości sprzedawanych do 1500.

Każda z podanych propozycji powinna być rozpatrywana niezależnie od pozostałych.

Zadanie 2.

Spółka z o.o. ma trzy wydziały produkcyjne WI, WII, WIII w ramach których realizowana jest odrębna działalność produkcyjna. Na wydziale I produkowane są wyroby A1 i A2, na wydziale II wyroby B1, B2 i B3, na wydziale III wyroby C.

Ceny sprzedaży, koszty zmienne jednostkowe poszczególnych produktów i planowane wielkości sprzedaży przedstawia tabela 1:

Tabela 1.

Produkt	Koszt jednostkowy (zł/szt.)	Cena (zł/szt.)	Planowane wielkości sprzedaży (szt.)
A1	20	30	20 000
A2	22	35	12 000
B1	8	15	30 000
B2	7	12	3 200
B3	10	14	4 000
C	3	4	50 000

Koszty stałe wydziałowe występujące w przedsiębiorstwie zawarte są w tabeli 2.

Tabela 2.

Pozycja kosztu	Wydział I	Wydział II	Wydział III
Materiały pomocnicze	2 000	2 000	2 500
Energia	6 000	8 000	5 000
Usługi obce	4 000	4 000	4 000
Podatek od nieruchomości	1 000	2 000	3 000
Wynagrodzenia	40 000	90 000	20 000
Narzuty na wynagrodzenia	8 000	6 000	4 000
Amortyzacja	20 000	3 000	4 500
Pozostałe koszty	9 000	5 000	7 000
Razem	90 000	120 000	50 000

Koszty ogólnego zarządu traktowane są w całości jako koszty stałe i wynoszą 100 000 zł

Ustal wynik na sprzedaży stosując wielostopniowy rachunek wyników.

Ustal ranking produktów ze względu na kwotę pokrycia.

Zadanie 3.

Wieloblokowy rachunek wyników przedsiębiorstwa X przedstawia poniższa tabela:

Pozycja	Wyrób A		Wyrób B		Przedsiębiorstwo
	tys. zł	%	tys. zł	%	tys. zł	%
Przychody ze sprzedaży	450	100	400	100	850	100
Koszty zmienne	360	80	100	25	460	54
Pokrycie finansowe I	90	20	300	75	390	46
Koszty stałe wyrobów	20	4	230	58	250	29
Pokrycie finansowe II	70	16	70	17	140	16
Koszty stałe przedsięb.					18	2
Wynik operacyjny					122	14

Zarząd przedsiębiorstwa zastanawia się nad intensywną kampanią reklamową jednego z wyrobów. Budżet na reklamę określono na poziomie 20 tys. zł.

Polecenie: Na kampanii reklamowej którego wyrobu powinien się skupić zarząd, jeśli wiadomo, że dzięki reklamie sprzedaż wzrośnie o 10%.




Tabela 3. Rozwiązanie do zadania .

Wyszczególnienie

MODEL RACHUNKU POKRYĆ FINANSOWYCH
		asortyment I															asortyment II
		A									B						C									D
Przychody ze sprzedaży		70									50						80									60
Koszty zmienne		30									20						30									40
Pokrycie finansowe I					40								30							50										20
Koszty stałe produktów					10								10							20										10
Pokrycie finansowe II						30								20								30									10
Suma pokryć finansowych II									50																	40
Koszty stałe asortymentów									30																	10
Pokrycie finansowe III												20															30
Suma pokryć finansowych III																		50
Koszty stałe działu																		20
Pokrycie finansowe IV																				30
Koszty stałe firmy																				20
Wynik operacyjny																						10




Literatura:

1. GAbrusewicz W., KAmela - Sowińska A., Poetschke H., RAchunkowość zarządcza

2. Świderska K., RAchunek kosztów i rachunkowość zarządcza

3. Sobańska I., RAchunek kosztów i rachunkowość zarządcza

4. Sojak S., Rachunkowość zarządcza

24







---