POJĘCIA

POJĘCIE

• Poznawcza reprezentacja zbioru obiektów

• Reprezentacja umysłowa, która zawiera opis istotnych właściwości pewnej klasy (kategorii)

• Zbiór cech powiązanych znaczeniowo lub funkcjonalnie

TERMINOLOGIA

• Klasa (kategoria)- przedstawiciej (egzemplarz-desygnat)

• Istota pojęcia- procedura identyfikacyjna

• Stopień ogólności- hierarchia pojęć-efekt zagnieżdżenia

• Proces kategoryzacji- redukowanie różnorodności- abstrakcja

PODZIAŁPOJĘĆ

• Ilość egzemplarzy w kategorii

-“ogólne”- reprezentacje całych klas przedmiotów równoważność egzemplarzy

-“jednostkowe”- jedno egzeplarzowe kategorie równoważność temporalna

• Rodzaj egzemplarzy

-“matrycowe”- sztuczne,

-“naturalne”- potoczne

FUNKCJE POJĘĆ

• Ekonomia poznawcza minimalizacja czasu i wysiłku potrzebnego do przetwarzania informacji.

-+ Redukcja różnorodności

-- błędy kategoryzacji

• Rozumienie i wyjaśnianie

• Wykonywanie operacji na materiale symbolicznym

• Komunikowanie się

Teorie probabilistyczne (prawdopodobieństwa)

• Pojęcie- to sumaryczny opis wszystkich cech egzemplarzy będących desygnatami

danego pojęcia

• Cechy różnią się powszechnością, czyli stopniem prawdopodobieństwa, są możliwe,

ale…niekonieczne

• 2 rodzaje cech: definicyjne (rdzeń pojęcia) i charakterystyczne (stopień typowości; cechy

egzemplarzy)

• Im więcej cech charakterystycznych tym egzemplarz bardziej typowy

KATEGORYZACJA

• I ETAP:

-Porównanie całościowe- cechy definicyjne i charakterystyczne egzemplarza do cech pojęcia

• II ETAP:

-Porównanie szczegółowe- tylko cechy definicyjne kategorii nadrzędnej

Teorie prototypów

• 2 wymiary reprezentacji: poziomy i pionowy

-Wymiar pionowy:

• stopień ogólności pojęcia

• p. nadrzędny, p. podstawowy, p. podrzędny

-Wymiar poziomy

• desygnaty pojęcia znajdującego się na poziomie wyższym

• Prototyp- najbardziej typowy (reprezentatywny) egzemplarz

PROTOTYP

• Średnia arytmetyczna cech egzemplarzy napotkanych przez jednostkę w indywidualnym doświadczeniu

• Modalna egzemplarzy lub modalna właściwości

• Punkt odniesienia

• Egzemplarz, który jest najbardziej podobny do wszystkich innych desygnatów danej

kategorii i najmniej podobny do desygnatów innej kategorii

TEORIE EGZEMPLARZY

• Pojęcie-reprezentacja jednego lub kilku egzemplarzy

• Kategoryzacja- ocena podobieństwa do pierwszego egzemplarza kategorii tzw. efekt pierwszeństwa

• abstrakcja w fazie odtwarzania pojęć a nie nabywania

to wiedza o stanach mentalnych lub zdolność do czytania w umyśle (mindreading), która - jak twierdzą niektórzy badacze - ma charakter naiwnej teorii, a zatem konstruowanego w umyśle modelu służącego do wyjaśniania i przewidywania zachowań innych ludzi oraz własnych. Wyjaśniając i przewidując zachowania, odwołujemy się do intencji, uczuć, pragnień i przekonań, których nie możemy bezpośrednio zobaczyć, ale wnioskujemy o ich istnieniu i wpływie na nasze i innych ludzi zachowanie. Innymi słowy, budujemy naiwne teorie na temat umysłu, inaczej naiwne teorie psychologiczne, lub po prostu staramy się zrozumieć świat społeczny

POJĘCIA, JAKO TEORIE WYJAŚNIAJĄCE

• Co łączy przedmioty tworzące kategorie?

• Świat jest uporządkowany i ów porządek wykorzystujemy tworząc pojęcia

• Człowiek wyodrębnia wiązki skorelowanych cech kierując się przypuszczeniami czy

intuicją- stosuje “fundamentalne zasady wyjaśniające” tzw. teorie ukryte

• Kategorie definiowane są przez zasadę wyjaśniającą, wspólną dla wszystkich

Egzemplarzy

Ukryta teoria osobowości to właściwe dla danej osoby wyobrażenie o związkach między cechami przewijające się w tworzeniu obrazów o innych ludziach.

POJĘCIA JAKO TEORIE NAIWNE

• Zgodne z regułą oszczędności, ale także adekwatna do danych empirycznych

• Zależą od środowiska, w którym zostały stworzone

• Są wynikiem interakcji organizmu ze środowiskiem- powstają w wyniku uruchomienia prostych procesów spostrzegania, pamięci i uczenia się

---