POSTĘPOWANIE CYWILNE

Art. 1 - sprawa cywilna

generalnie do postępowania cywilnego musi być stosunek cywilnoprawny.

Proces → postępowanie rozpoznawcze

Art. 2 - domniemanie drogi sądowej

Sądy powszechne → ▪ rejonowy

▪ okręgowy

▪ apelacyjny

Sądy szczególne → ▪ wojskowe

▪ administracyjne

Dopuszczalność drogi sądowej to przesłanka:

▪ bezwzględna - nie podlega dyspozycji stron, a jej brak skutkuje nieważnością postępowania

▪ zewnętrzna

▪ dodatnia

▪ pozytywna - jej brak staje się przeszkodą procesową

Przesłankę tą sąd uwzględnia z urzędu w każdym stanie sprawy (art. 202)

Przy braku tej przesłanki sąd:

1. sąd odrzuca pozew - jak jest to brak o charakterze uprzednim (art. 199)

2. sąd umarza postępowanie - jak jest to brak o charakterze następczym (art. 355 § 1)

RODZAJE POSTĘPOWAŃ CYWILNYCH

1. sądowe

2. pozasądowe: a) arbitraż (polubowne)

b) komisja pojednawcza (post. Pojednawcze)

postępowanie sądowe mamy →

• rozpoznawcze - rozpoznaje się sprawę i rozstrzyga

- tryb procesowy - zawsze zaczyna się na wniosek strony (pozew) i zawsze są dwie strony, w

szczególnych przypadkach może być wszczęty na wniosek prokuratora

- tryb nieprocesowy - nie ma stron i tylko uczestnicy, w niektórych sytuacjach może

postępowanie to wszcząć sąd z urzędu

• pomocnicze

• egzekucyjne

W ramach trybu procesowego występują jeszcze postępowania odrębne:

▪ postępowanie w sprawach małżeńskich

▪ postępowanie w sprawach między rodzicami i dziećmi

▪ postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

▪ postępowanie w sprawach o naruszenie posiadania

▪ postępowanie w sprawach gospodarczych

▪ postępowanie nakazowe

▪ postępowanie upominawcze

▪ postępowanie uproszczone

Nakaz zapłaty - orzeczenie wydawane na posiedzeniu niejawnym, ma moc gdy nie ma sprzeciwu

Postępowanie uproszczone - sprawy o wartości do 10 000 zł, pisma na formularzach są.

WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU

Zakres uprawnień sądu do rozpoznawania i rozstrzygania spraw oraz dokonywania pewnych czynności.

Ze względu na źródło przekazania wyróżnia się następujące rodzaje właściwości

• właściwość ustawowa - określona przepisami ustawy

• właściwość umowna (prorogacyjna) - wynikająca z umowy stron zawartej w granicach nakreślonych przez przepisy KPC, tylko sprawy rozpoznawane w procesie cywilnym (a nie w nieprocesowym), nie można nią zmieniać toku instancji (właściwości funkcjonalnej -nie można się umówić że idziemy od razy do sądu okręgowego), nie można zmieniać właściwości wyłącznej

• właściwość delegacyjna - wynikająca z przydzielenia określonej sprawy danemu sądowi przez inny sąd, np. sąd przełożony (art. 44,45, 461 § 3)

Jak wygląda „przełożoność” sądów:

nad rejonowym → sąd okręgowy działający jako sąd pierwszej instancji

nad okręgowym → sąd apelacyjny

nad apelacyjnym → Sąd Najwyższy

Teraz jest problem bo z notatek wynika że następny podział który podam wynika z właściwości ustawowej a we wszystkich książkach to te rzeczy nie mają ze sobą nic wspólnego

Właściwość ustawowa:

• rzeczowa (przedmiotowa) - wskazująca, jakiego rodzaju sąd jest właściwy rozstrzygać sprawę (rejonowy czy okręgowy) - mamy domniemanie właściwości sądu rejonowego za wyjątkiem spraw zastrzeżonych dla sądu okręgowego. Dla właściwości rzeczowej duże znaczenie ma wartość przedmiotu sporu.

Ciekawostka - wartość przedmiotu sprawy jest pojęciem szerszym niż wartość przedmiotu sporu.

Art. 21 - kumulacja przedmiotowa roszczeń

Art. 25 - 2 etapy: do doręczenia pozwu → sprawdzanie z urzędu

po doręczeniu pozwu → sprawdzenie nastąpić może jedynie na zarzut

pozwanego, zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.

„wdanie się w spór co do istoty sprawy” oznacza zajęcie stanowiska merytorycznego odnośnie pozwu

Art. 26 - jak wartość raz ustalono to już taka zostaje, chyba że zmiana powództwa

• miejscowa - określająca, jaki sąd jest terytorialnie właściwy do przeprowadzenia postępowania w określonej sprawie.

Właściwość miejscowa dzieli się na:

▪ właściwość ogólną → podstawą jej określania jest:

- miejsce zamieszkania pozwanego (actor sequitur forum rei) przy

powództwie przeciwko os. fizycznej

- siedziba przy powództwie przeciwko podmiotowi niebędącemu os.

fizyczną

- siedziba państwowej jednostki organizacyjnej, której działalnością

wiąże się dochodzone roszczenie przy powództwie przeciwko

Skarbowi Państwa

▪ właściwość szczególną (a ta dzieli się na)

- przemienną - w pewnych sprawach można wybrać, czy wytaczamy powództwo w oparciu

o przepisy o właściwości ogólnej, czy w oparciu o przepisy normujące

właściwość przemienną

- wyłączną - powództwo musi zostać wytoczone przed sądem wskazanym w ustawie,

który jest wyłącznie właściwym do rozpoznania tej sprawy

art. 38 - prawo rzeczowe na nieruchomości - właściwy jest sąd miejsca położenia

nieruchomości

art. 39 - prawo spadkowe

art. 40 - członkowstwo w spółdzielni

art. 41 - małżeństwo

art. 42 - między rodzicami a dziećmi

• funkcjonalna (funkcyjna) - polega na podziale funkcji i poszczególnych czynności procesowych pomiędzy sądami różnego szczebla (sądami różnych instancji) bądź równymi (równorzędnymi)

art. 15 - zasada perpetuatio fori - zasada ciągłości właściwości (odnosi się do wszystkich właściwości)

wyjątki od tej zasady:

▪ art. 18 - jak sprawa bardzo zagmatwana to przekazuje się z sądu rejonowego do okręgowego

▪ 193 § 2 - gdy zamiana powództwa (w postaci wystąpienia z nowym roszczeniem) ma miejsce przed sądem rejonowym to to nowe big powództwo powinno być przed sądem okręgowym (dziwne to jest ale ja to tak rozumiem)

SKŁAD SĄDU

W pierwszej instancji co do zasady jest jeden sędzia

W sprawach z prawa pracy i ze stosunków rodzinnych (poza sprawami o alimenty) - jeden sędzia + dwóch ławników (ławnicy to czynnik społeczny)

Jak sprawa bardzo zagmatwana albo precedensowa to prezes sądu rejonowego może zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów zawodowych

W postępowaniu upadłościowym → trzech sędziów

Ławnicy nie uczestniczą w postępowaniach niejawnych ani w tym, co nie jest rozprawą.

Nie ma ławników na ogłoszeniu wyroku

Przy sprostowaniu wyroku (art. 350) oraz przy uzupełnieniu (art. 351) co do zasady sąd prostuje i uzupełnia w takim samym składzie w jakim orzekał ale ławnicy mimo wszystko raczej nie występują.

W drugiej instancji co do zasady jest trzech sędziów zawodowych WYJĄTKIEM są postanowienia dotyczące postępowania dowodowego na posiedzeniu niejawnym sąd wydaje je w składzie jednego sędziego.

Sąd Najwyższy co do zasady jeden sędzia

Skargi kasacyjne rozpoznawane są w składzie trzech sędziów

Jak przy rozpatrywaniu kasacji powstanie jakieś mega zagadnienie prawne to skład może zostać jeszcze bardziej powiększony (więcej niż 3 sędziów)

W postępowaniu nieprocesowym - co do zasady jeden sędzia poza sprawami o przysposobienie i o pozbawienie lub ograniczenie władz rodzicielskiej

Sprawy o ubezwłasnowolnienie - właściwy sąd okręgowy skład trzech sędziów

W postępowaniu zabezpieczającym - sąd pierwszej instancji i jego skład

Postępowanie egzekucyjne - jeden sędzia

Gdy skład orzekającego sądu jest niezgodny z przepisami prawa to → nieważność postępowania

Wyłączenie sędziego

Może zajść taka potrzeba za względu na konieczność zapewnienia bezstronności → tzw. procesowa gwarancja bezstronności

Przyczyny wyłączenia sędziego:

▪ iudex inhabilis - z mocy ustawy → mamy w art. 48 enumeratywne wyliczenie

- sprawy małżonka, krewnych i powinowatych,

- sprawy osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, kurateli, opieki

- w sprawach w których był (jest) radcą prawnym, pełnomocnikiem jednej ze stron

- gdy brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonego orzeczenia

- w sprawach o ważność aktu prawnego przez niego sporządzonego lub

rozpoznanego

- w sprawach w których występował jako prokurator

- w sprawie rozpatrywania skargi na orzeczenie które on wydał

- w sprawie skargi o wznowienie postępowania gdy skarga dotyczy jego

zachowania lub udziału w procesie poprzednim (tym który ma być wznowiony)

Jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy to jest to

podstawa nieważności postępowania

Jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia

wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła

domagać się wyłączenia to można żądać wznowienia postępowania z powodu

nieważności

▪ iudex suspectus - na wniosek

Wyłączenie sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony → gdy występuje stosunek osobisty (musi być natura emocjonalna, nie wystarczy np. że się tam trochę znają z imprez :)

Art. 50. 

§ 1. Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając przyczyny wyłączenia.( nie trzeba jeszcze tego udowadniać wystarczy uprawdopodobnienie)

§ 2. Strona, która przystąpiła do rozprawy, powinna uprawdopodobnić ponadto, że przyczyna wyłączenia dopiero później powstała lub stała się jej znana.

§ 3. Aż do rozstrzygnięcia sprawy o wyłączenie sędzia może spełniać tylko czynności nie cierpiące zwłoki (np. zabezpieczanie dowodów)

Art. 52. 

§ 1. O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd, w którym sprawa się toczy, a gdyby sąd ten nie mógł wydać postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów - sąd nad nim przełożony.

§ 2. Postanowienie wydaje sąd w składzie trzech sędziów zawodowych po złożeniu wyjaśnienia przez sędziego, którego wniosek dotyczy. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

Na postanowienie o wyłączeniu sędziego NIE przysługuje zażalenie - przysługuje natomiast na oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego (Art. 394 p. 10)

- Nie można wyłączyć całego sądu

- Można wyłączyć wszystkich sędziów

Ławnicy, inne organy sądowe, prokurator - też mogą być wyłączeni - stosuje się te przepisy co do wyłączenia sędziego.

Wniosek o wyłączenie ławnika sąd rozstrzyga zgodnie z przepisami poprzedzającymi, a wniosek o wyłączenie pozostałych osób przekazuje odpowiedniemu organowi nadrzędnemu.

UDZIAŁ PROKURATORA W POSTĘPOWANIU CYWILNYM

Może wszcząć postępowanie poprzez wytoczenie powództwa na rzecz konkretnej osoby → współuczestnictwo jednolite jeżeli ta osoba wstąpi do sprawy w charakterze powoda

Jeżeli prokurator, wytaczając powództwo, nie działa na rzecz oznaczonej osoby to jest powodem z wszystkimi za tym idącymi uprawnieniami.

Sąd zawiadamia prokuratora o każdej sprawie, w której udział jego uważa za potrzebny. - nie jest to dla prokuratora wiążące.

STRONY

Strony muszą być odrębnymi podmiotami według orzeczeń nie mogą się procesować np. odziały jednej osoby prawnej.

Gdy powództwo wyznacza prokurator na rzecz osoby to ta osoba jest stroną

Przedstawiciel ustawowy, pełnomocnik → to nie strony

Nie można działać w podwójnej roli.

Art. 204 - powództwo wzajemne środek obrony (obrona przez atak) → ktoś jest jednocześnie powodem i pozwanym

Przymioty które musi mieć strona żeby uczestniczyć w procesie cywilnym

1. zdolność sądowa

2. zdolność procesowa

3. zdolność postulacyjna

4. legitymacja procesowa → przesłanka materialna

Zdolność procesowa i postulacyjna → konieczne do osobistego działania w procesie

Zdolność sądowa i procesowa to przesłanki: ogólne, bezwzględne, pozytywne, zewnętrzne, formalne

Ad. 1 (zdolność sądowa)

Zdolność sądowa - zdolność występowania w procesie jako strona

Zdolność sadowa jest korelatem zdolności prawnej.

Po przez zdolność prawną mamy prawa ale dochodzić ich można dzięki zdolności sądowej.

Zdolność sądowa jest atrybutem zdolności prawnej → każdy kto ma zdolność prawną ma zdolność sądową

Każda osoba fizyczna ma zdolność sądową (od chwili urodzenia do chwili śmierci)

Każda osoba prawna ma zdolność sądową (skarb państwa, każda jednostka posiadająca os. prawną)

Zdolność sądową mają także organizacje społeczne dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów, choćby nie posiadały osobowości prawnej. (SN - taka organizacja musi działać na terenie całego kraju lub części, musi mieć samodzielność)

SN - komitety rodzicielskie nie posiadają zdolności sądowej

SN - organy sołectwa, dzielnicy mają zdolność sadową

Prokurator ma zdolność sądową.

Zakres zdolności sądowej jest zawsze taki sam - albo się ją ma, albo się jej nie ma

Brak zdolności sądowej to przesłanka nieważności postępowania (art. 379 p 2)

Jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej to sąd odrzuca pozew (199 § 1 p.3)

Można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej (ciekawe jak ktoś kto nie ma zdolności sądowej może wnieść skargę o wznowienie postępowania :) ) (art. 401 p. 2)

Osoba prawna nabywa zdolność sądową gdy nabywa zdolność prawną (najczęściej od momentu wpisu do KRS)

Ad. 2 (zdolność procesowa)

Zdolność do podejmowania czynności procesowych w postępowaniu cywilnym.

Należy pamiętać że zdolność procesowa to nie to samo co legitymacja procesowa

Kto działa w czyimś imieniu musi mieć zdolność procesową

Zdolność sądowa zawsze jest koniczną przesłanką dla zdolności procesowej.

W zasadzie zdolność procesowa pokrywa się ze zdolnością do czynności prawnych. → wyjątkiem jest art. 560 → Do zaskarżania postanowień uprawniony jest sam ubezwłasnowolniony nawet wówczas, gdy ustanowiony został doradca tymczasowy.(nieprocesowe - ubezwłasnowolnienie)

Zdolność procesowa może być:

• pełna - osoba pełnoletnia, nie ubezwłasnowolniona,

• ograniczona - osoba od 13 roku życia do 18 roku życia (po 18 ma już pełną), bądź ubezwłasnowolniona częściowo

• brak - osoba poniżej 13 roku życia, bądź ubezwłasnowolniona całkowicie

Osoby prawne i jednostki organizacyjne albo mają pełną zdolność procesową albo jej brak (nie mogą mieć ograniczonej)

Art. 69

Dla strony nie mającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego, jak również dla strony nie mającej organu powołanego do jej reprezentowania, sąd na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynność procesową nie cierpiącą zwłoki. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

Art. 70

 § 1. Jeżeli braki w zakresie zdolności sądowej lub procesowej albo w składzie właściwych organów dają się uzupełnić, sąd wyznaczy w tym celu odpowiedni termin. W wypadkach, w których ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu, sąd zwraca się o to do właściwego sądu opiekuńczego.

§ 2. Sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę nie mającą zdolności sądowej lub procesowej albo osobę nie mającą należytego ustawowego umocowania, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę.

Uzupełnienie braków w zdolności sądowej i procesowej jest niemożliwe w przypadku osób fizycznych (ciekawe ale według mnie jak ktoś jest ubezwłasnowolniony całkowicie to nie ma zdolności procesowej ale przecież nie konicznie trzeba być ubezwłasnowolnionym do końca życia - ale to moja prywatna opinia)

Przy osobie prawnej uzupełniając braki w zdolności sądowej uzupełniamy jednocześnie zdolność procesową. Co do § 2 to dotyczyć to może np. sp. z o.o. w organizacji)

Art. 71

Jeżeli braków powyższych nie można uzupełnić albo nie zostały one w wyznaczonym terminie uzupełnione, sąd zniesie postępowanie w zakresie, w jakim jest ono dotknięte brakami (uzna tę część za niebyłą), i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie.

Co powoduje brak zdolności procesowej

• brak pierwotny (pierwotny czyli w chwili wniesienia pozwu)

- gdy dotyczy powoda i nie zostanie uzupełniony w wyznaczonym przez sąd terminie to

→ odrzucenie pozwu

- gdy dotyczy pozwanego i nie zostanie uzupełniony w ciągu tygodnia (art. 130) to →

zwrot pozwu ( a ostatecznie wydanie wyroku zaocznego - tak jest w jednej z

książek ale mi się to dziwne wydaje z tym wyrokiem zaocznym)

• brak następczy (utrata zdolności procesowej przez którąś ze stron w trakcie postępowania)

to → zawieszenie postępowania w części dotkniętej brakiem i postanowienie sądu o umorzeniu postępowania (co ciekawe o tym umorzenie jest tylko w notatkach w książkach piszą tylko o zawieszeniu postępowania)

Ad. 3 (zdolność postulacyjna)

Zdolność do samoistnego działania w postępowaniu cywilnym - osobiste uczestnictwo

Mogą je mieć tylko podmioty mające zdolność procesową.

Barak zdolności postulacyjnej:

• przyczyny natury faktycznej - gdy faktycznie i fizycznie strona nie może działać samodzielnie w postępowaniu - niewidomy, głuchoniemy

• przyczyny natury prawnej - gdy prawo przewiduje dla dokonywania określonej czynności procesowej obowiązkowe zastępstwo strony przez inną osobę → przymus adwokacji (przymus adwokacko - radcowski )

- przymus adwokacki bezwzględny - strona ma obowiązek ustanowić pełnomocnika w osobie

adwokata lub radcy prawnego gdyż jej czynności nie wywołują skutków prawnych (chociaż

nadal ta osoba ma i zdolności procesową i postulacyjną) - np. art. 130 w zw. z art. 87¹

- przymus adwokacji względny - strona która chce ustanowić pełnomocnika musi nim uczynić

nim adwokat lub radcę prawnego

Ad. 4 (legitymacja procesowa)

Przesłanka merytoryczna i materialno-prawna uprawniająca do bycia stroną w konkretnym procesie cywilnym

Teraz taka mała sprzeczność ale tak jest w notatkach - pojęcie legitymacji procesowej nie wchodzi w zakres pojęcia „strony” i mimo braku legitymacji procesowej można być stroną w procesie.

Brak legitymacji procesowej powoduje oddalenie powództwa, wyrok

Rodzaje legitymacji

Wymienione na ćwiczeniach →

▪ legitymacja czynna - po stronie powoda (uprawnienie danego podmiotu do występowania w danym postępowaniu w charakterze powoda)

▪ legitymacja bierna - po stronie pozwanego (uprawnienie danego podmiotu do występowania w danym postępowaniu w charakterze pozwanego)

▪ legitymacja indywidualna - dotycząca jednej osoby będącej powodem lub pozwanym

▪ legitymacja grupowa - występująca gdy istnieje więcej niż jedna osoba, która może wystąpić z

konkretnym roszczeniem (czynna) lub przeciwko której można wystąpić z tym roszczeniem (bierna)

grupowa dzieli się jeszcze na:

- bezwzględną - w roli strony procesowej musi wystąpić kilka podmiotów (np. powództwo o

unieważnienie małżeństwa prokurator wytacza przeciwko obojgu małżonkom)

- względna - w roli strony procesowej może wystąpić kilka podmiotów

Inne które są w książkach

▪ legitymacja publiczna - dotycząca organów państwa działających w interesie publicznym (np. prokurator, organizacje społeczne)

▪ legitymacja prywatna - dotycząca podmiotów reprezentujących interes indywidualny

Jeszcze są takie dwa pojęcie →

▪ substytucja - gdy w procesie występuje osoba, która wprawdzie działa w imieniu własnym, ale na

rzecz innego podmiotu posiadającego legitymację procesową

▪ subrogacja - gdy podmiot, na którego rzecz działa osoba podstawiona, nie ma legitymacji

procesowej (np. osobą podstawioną jest syndyk masy upadłościowej)

WSPÓŁUCZESTNICTWO W SPORZE

Jakie mogą być rodzaje współuczestnictwa:

I

▪ czynne - współuczestnictwo po stronie powodowej (kilka osób występuje w charakterze powodów)

▪ bierne - współuczestnictwo po stronie pozwanej (kilka osób występuje w charakterze pozwanych)

II

▪ pierwotne - istnieje od samego początku (zachodzi już w chwili wytoczenia powództwa)

▪ następcze - pojawiło się w trakcie postępowania (np. wskutek następstwa procesowego kilku

spadkobierców po zmarłej osobie albo w skutek dopozwania nieobjętych powództwem

współuczestników)

III

▪ materialne

▪ formalne

IV

▪ konieczne

▪ dowolne

V

▪ jednolite

▪ zwykłe

Ad. III - Współuczestnictwo materialne

Występuje stosunek materialnoprawny między stronami (według mnie tu powinno być „między współuczestnikami” ale nie jestem pewien)

Ma ono miejsce gdy:

- wspólne prawa lub wspólne obowiązki po stronie współuczestników

albo

- ta sama (NIE „taka sama”) podstawa faktyczna i prawna stanowi oparcie dla praw i obowiązków współuczestników

Jest jeden przedmiot sporu

ta sama podstawa faktyczna zachodzi, gdy osoby są podmiotami jednego stosunku prawnego

ta sama podstawa prawna zachodzi, gdy stosowany jest jeden przepis do wszystkich współuczestników

Co jest istotne to w tym wypadku zlicza się wartość wszystkich roszczeń majątkowych (zastosowanie art. 21 wprost)

Przykłady kiedy mamy współuczestnictwo materialne:

- w sprawach związanych z solidarnością zobowiązań

- w sprawach związanych z niepodzielnością zobowiązań

- w sprawach związanych z współwłasnością

Ad. III - Współuczestnictwo formalne

Roszczenie lub zobowiązania jednego rodzaju (majątkowe) oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej → np. gdy kilka osób poszkodowanych w wypadku kolejowym występuje z roszczeniem

Zachodzi tylko wówczas gdy właściwość sądu jest uzasadniona dla każdego z roszczeń lub zobowiązań z osobna i dla wszystkich wspólnie

Jest tyle przedmiotów sporu ilu jest współuczestników, wartość przedmiotu sporu oblicza się dla każdego z osobna, jednorodzajowość roszczeń, zewnętrzne podobieństwo, są one w pełni samodzielne mogą być wytaczane odrębnie ale ze względu na ekonomię procesową dopuszcza się stosowanie art. 21

Dopuszczalność występowania współuczestnictwa formalnego została ograniczona wymaganiami właściwości sądu, zarówno rzeczowej, jak i miejscowej. Właściwość ta musi być wspólna dla wszystkich współuczestników razem i dla każdego z osobna.

Powszechnie przyjmuje się, że prowadzi ono do łącznego rozpoznawania spraw podobnych, ale samodzielnych, nie wykazujących więzi prawnej, np. dochodzenie przez spółdzielnię dopłaty do wkładów budowlanych, dochodzenie przez członków spółdzielni mieszkaniowej sprostowania (zmiany) zaświadczenia stwierdzającego wysokość ich indywidualnych zadłużeń.

Współuczestnictwo formalne może się pojawić:

▪ w skutek działania stron

▪ z inicjatywy samego sądu →

Art. 219

Sąd może zarządzić połączenie kilku oddzielnych spraw toczących się przed nim w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli są one ze sobą w związku lub mogły być objęte jednym pozwem.

Ad. IV - Współuczestnictwo konieczne

Zachodzi, gdy w charakterze strony w procesie musi wystąpić łącznie więcej niż jeden podmiot.

Konieczne gdy kilku osobom łącznie przysługuje legitymacja procesowa po stronie biernej (pozwanej)

Ale po stronie czynnej (powodowej) też może być współuczestnictwo konieczne →

Art. 195.

§ 1. Jeżeli okaże się, że nie występują w charakterze powodów lub pozwanych wszystkie osoby, których łączny udział w sprawie jest konieczny, sąd wezwie stronę powodową, aby oznaczyła w wyznaczonym terminie osoby nie biorące udziału w taki sposób, by ich wezwanie lub zawiadomienie było możliwe, a w razie potrzeby, aby wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie kuratora.

§ 2. Sąd wezwie osoby nie zapozwane do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanych. Osoby, których udział w sprawie w charakterze powodów jest konieczny, sąd zawiadomi o toczącym się procesie. Osoby te mogą w ciągu dwóch tygodni od doręczenia zawiadomienia przystąpić do sprawy w charakterze powodów.

- Gdy prokurator pozywa oboje małżonków do sprawy rozwodowej (współuczestnictwo konieczne po stronie biernej)

- zawsze współuczestnictwo konieczne występuje gdy prokurator lub osoba trzecia wytacza powództwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia albo ukształtowanie stosunku prawnego łączącego inne osoby

- powództwo przeciwko spółce cywilnej o rozwiązanie spółki trzeba pozwać wszystkich wspólników (inaczej brak legitymacji procesowej → oddalenie powództwa)

- powództwo o wyłączenie jednego ze wspólników

Gdy mamy współwłasność łączną, to zawsze jest współuczestnictwo konieczne

Współuczestnictwo konieczne powstaje wszędzie tam, gdzie sytuacja prawna kilku osób jest jednakowa w stosunku do treści żądania powództwa, a przepis szczególny nie udziela samodzielnej legitymacji procesowej każdej z tych osób z osobna lub niektórym z nich

Współuczestnictwo konieczne jest zawsze współuczestnictwem materialnym

Ciekawostka - Czy solidarność ma charakter współuczestnictwa koniecznego?

Przy solidarności wystarczy pozwać jednego, a przy współuczestnictwie koniecznym trzeba wszystkich. Nie ma tu związku.

Ad. IV - Współuczestnictwo dowolne

Z istoty spornego stosunku lub z ustawy wynika, że w charakterze danej strony procesowej może (w współ. koniecznym musi a tu tylko może) wystąpić więcej niż jeden podmiot.

Może być współuczestnictwem materialnym albo formalnym

Ad. V - Współuczestnictwo jednolite

Gdy z istoty spornego stosunku lub z przepisów prawa wynika że wyrok jaki zapadnie dotyczyć ma niepodzielnie wszystkich współuczestników

Co do zasady ogólnie w KPC mamy tak że każdy współuczestnik działa w imieniu własnym - samodzielność działania każdego ze współuczestników → np. co do każdego może być wydany inny wyrok w innym terminie; gdy jeden wniesie środek odwoławczy to generalnie nie skutkuje to wobec innych (wyjątkiem art. 378 § 2 → W granicach zaskarżenia sąd drugiej instancji może z urzędu rozpoznać sprawę także na rzecz współuczestników, którzy wyroku nie zaskarżyli, gdy będące przedmiotem zaskarżenia prawa lub obowiązki są dla nich wspólne. Współuczestników tych należy zawiadomić o rozprawie; mogą oni składać pisma przygotowawcze)

Ale bajer współuczestnictwa jednolitego polega właśnie na tym że tutaj czynności procesowe współuczestników działających są skuteczne wobec niedziałających i tylko do zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa potrzeba zgody wszystkich współuczestników.

Na cofnięcie pozwu nie jest wymagana zgoda wszystkich współuczestników.

Współuczestnicy jednolici nie mogą być świadkami (art. 259 p.4)

Współuczestnictwo jednolite występuje gdy:

- unieważnienie małżeństwa na skutek powództwa wytoczonego przez prokuratora lub osobę trzecią

- wytoczenie powództwa przez członków spółdzielni o uchylenie tej samej uchwały walnego

zgromadzenia spółdzielni

- wszyscy współwłaściciele występują o wydanie nieruchomości

Współuczestnictwo jednolite → zawsze jest wsp. materialnym

Współuczestnictwo konieczne → zawsze jest wsp. jednolitym i materialnym

Współuczestnictwo jednolite → nie zawsze jest wsp. koniecznym

Ad. V - Współuczestnictwo zwykłe

Gdy wyrok będzie kształtował się niezależnie dla każdego współuczestnika

Tutaj jest właśnie ta zasada samodzielności działania każdego ze współuczestników

Może być współuczestnictwem materialnym albo formalnym

Wspaniałe przypomnienie

- Współuczestnictwo konieczne → zawsze jest współuczestnictwem materialnym i jednolitym

- Współuczestnictwo dowolne → może być współuczestnictwem materialnym albo formalnym

- Współuczestnictwo jednolite → zawsze jest współuczestnictwem materialnym nie zawsze jest

współuczestnictwem koniecznym

- Współuczestnictwo dowolne → może być współuczestnictwem materialnym albo formalnym

- Współuczestnictwo materialne (ale to nie jest pewne) → w 99% przypadków (są niby jakieś wyjątki)

jest jednolite i konieczne

INTERWENCJA GŁÓWNA I UBOCZNA

INTERWENCJA GŁÓWNA

Szczególny przypadek kumulacji podmiotowej po stronie pozwanego

Jest to powództwo wytoczone przez podmiot trzeci (interwenienta głównego) przeciwko obu stronom postępowania o przedmiot, który jest zarazem przedmiotem ich sporu.

W ten sposób dwie strony które się wcześniej sądziły o jakiś przedmiot stają się pozwanymi → jest to współuczestnictwo po stronie biernej o charakterze koniecznym.

Można wnieść interwencję główną najpóźniej do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji

Nie można wnosić interwencji, gdy chodzi o naruszenie posiadania

Proces główny i interwencyjny toczą się oddzielnie i niezależnie ALE sąd może →

▪ zawiesić postępowanie w pierwotnej sprawie (do czasu prawomocnego zakończenia procesu

interwencyjnego) (art. 177 § 1 p. 2) - tzw. przyczyna prejudykacyjna zawieszenia postępowania

▪ połączyć obie sprawy, jako pozostające ze sobą w związku, do łącznego rozpoznania i

rozstrzygnięcia (art. 219)

Ciekawostka - interwencja główna jest odrębnym powództwem interwencja uboczna jest formą udziału osoby trzeciej w toczącym się procesie.

INTERWENCJA UBOCZNA

Polega na przystąpieniu do już toczącego się procesu do jednej ze stron procesowych podmiotu, który ma interes prawny (występuje obiektywnie a nie tylko w odczuciu interwenienta), aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść strony, do której przystąpił

Jest to element udziału osoby trzeciej w procesie.

Umożliwienie osobie trzeciej uczestniczenia w procesie w celu ochrony jej interesów prawnych.

Interwenient ma być „pomocnikiem” strony do której przystąpił

Termin prekluzyjny → do zamknięcia rozprawy w drugiej instancji (czyli w zasadzie do końca)

Interwencję można zgłosić bez względu na rodzaj sprawy i na to jakie osoby w postępowaniu występują.

Wstąpienie do sprawy interwenient uboczny powinien zgłosić na piśmie (nie można ustnie do protokołu) - interwenient ma tam podać jaki ma interes prawny i do której strony przystępuje.

Pismo to doręcz się obu stronom + sądowi.

Interwenient może ze wstąpieniem do sprawy połączyć dokonanie innej czynności procesowej.

Każda ze stron toczącego się procesu może wnieść opozycję przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego - nie później jednak niż przy rozpoczęciu najbliższej rozprawy (SN - najbliższa w czasie w stosunku do dnia w którym strony dowiedziały się o interwencji ubocznej, czyli od dnia doręczenia)

Sąd może opozycje oddalić lub uwzględnić → jest normalnie rozprawa co do opozycji, na niej interwenient uprawdopodobnia swój interes prawny (wcześniej tylko go podawał)

Mimo wniesienia opozycji interwenient uboczny bierze udział w sprawie, dopóki orzeczenie uwzględniające opozycję nie stanie się prawomocne. W razie prawomocnego uwzględnienia opozycji czynności interwenienta ubocznego uważane będą za niebyłe.

Interwenient uboczny jest uprawniony do wszelkich czynności procesowych dopuszczalnych według stanu sprawy. Nie mogą one jednak pozostawać w sprzeczności z czynnościami i oświadczeniami strony, do której przystąpił.

Interwenient uboczny nie może w stosunku do strony, do której przystąpił, podnieść zarzutu, że sprawa została rozstrzygnięta błędnie albo że strona ta prowadziła proces wadliwie, chyba że stan sprawy w chwili przystąpienia interwenienta uniemożliwił mu korzystanie ze środków obrony albo że strona umyślnie lub przez niedbalstwo nie skorzystała ze środków, które nie były interwenientowi znane → skutek pozaprocesowy interwencji ubocznej

Za zgodą stron interwenient uboczny może wejść na miejsce strony, do której przystąpił → zmiana stron

Rodzaje interwencji ubocznej:

1. samoistna

2. niesamoistna

Ad. 1 (samoistna)

Jeżeli z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok w sprawie ma odnieść bezpośredni skutek prawny w stosunku między interwenientem a przeciwnikiem strony, do której interwenient przystąpił - stosuje się wtedy przepisy o współuczestnictwie jednolitym.

Może działać niezależnie od strony ALE nie może dokonywać czynności dyspozytywnych (zrzeczenie się roszczenia, uznanie powództwa, zawarcie ugody)

Może być obciążony kosztami (art. 107)

Ad. 2 (niesamoistna)

Gdy oddziaływanie orzeczenia będzie miało tylko charakter pośredni

Interwenient niesamoistny nie będzie obciążony kosztami (art. 107)

Czy interwenient uboczny może zaskarżyć wyrok ??? - TAK

PRZYPOZWANIE (litis denuntiatio)

Instytucja związana z interwencją uboczną.

Polega na zawiadomieniu przez stronę osoby trzeciej o toczącym się procesie i wezwaniu jej do wzięcia udziału w nim.

Z przypozwaniem może wystąpić strona procesu, której w razie niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia przysługiwałoby roszczenie względem osoby trzeciej albo przeciwko której osoba trzecia mogłaby wystąpić z roszczeniem.

Przypozwanie musi mieć formę pisemną - jest to pismo procesowe wskazujące przyczynę wezwania i stan sprawy - doręcza się je niezwłocznie osobie trzeciej →

Teraz osoba trzecia decyduje czy chce przystąpić do strony w charakterze interwenienta ubocznego (bo naturalnie przypozwanie nie następuje z mocy prawa)

Jak ziomek nie przystąpi w chwili kiedy jest to możliwe to nie może podnieść zarzutu, że sprawa została rozstrzygnięta błędnie albo że strona ta prowadziła proces wadliwie, chyba że stan sprawy w chwili przystąpienia interwenienta uniemożliwił mu korzystanie ze środków obrony albo że strona umyślnie lub przez niedbalstwo nie skorzystała ze środków, które nie były interwenientowi znane.

skutkiem przypozwania jest powstanie interwencji ubocznej - możliwa jest opozycja ( ale tylko strona przeciwna strony do która dokonuje przypozwania może to zgłosić)

Przypozwany staje się normalnym interwenientem ubocznym z wszystkimi konsekwencjami tego.

Przypozwanie dopuszczalne jest do momentu zamknięcia rozprawy w drugiej instancji

Przypozwanie nie przerywa biegu przedawnienia (jest to tylko zawiadomienie)

ZMIANA STRON

1. art. 83 - wejście interwenienta do procesu (o tym jest już wcześniej)

2. art. 192 p. 3 - nabywca rzeczy lub prawa objętych sporem może wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej (a jak się nie zgodzi to mamy substytucje procesową)

3. art. 194 § 1 i 2 - jak powództwo nie zostało wniesione przeciwko komu trzeba → sąd na wniosek powoda lub pozwanego (niewłaściwego) wzywa tą osobę → za zgodą obu stron osoba ta może wstąpić w miejsce pozwanego (dotychczasowy pozwany jest zwolniony z udziału w sprawie) - dotychczasowy pozwany jako że nie miał legitymacji procesowej nazywane jest pozwanym niewłaściwym

WAŻNE → takie wezwanie przez sąd = pozwanie, czyli ta osoba nie ma wyboru

4. art. 196 § 1 i 2 - jak powództwo nie zostało wniesione przez kogo trzeba → sąd na wniosek powoda (tu jest tylko powoda) zawiadomi (a nie wezwie) osobę właściwą którą wskaże powód → osoba ta może w ciągu dwóch tygodni od doręczenia zawiadomienia wstąpić do sprawy w charakterze powoda → jak wstąpi do sprawy to może za zgodą obu stron wstąpić na miejsce strony powodowej, która wówczas będzie od udziału w sprawie zwolniona

WAŻNE → zawiadomienie to nie jest pozwanie

5. art. 174 § 1 p. 1 w zw. z art. 180 § 1 p. 1 - jak umiera strona to sąd zawiesza postępowanie ALE → podejmuje postępowanie z urzędu z chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo z chwilą ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku

Są jeszcze sytuacje kiedy występuje przekształcenie podmiotowe ale NIE jest to zmiana stron →

Dochodzi nowy podmiot do dotychczasowego - jest to przekształcenie ilościowe

1. art. 84 + 83 - przypozwanie → wejście interwenienta ubocznego do procesu

2. art. 194 § 3 - dopozwanie → Jeżeli okaże się, że powództwo o to samo roszczenie może być wytoczone przeciwko innym jeszcze osobom, które nie występują w sprawie w charakterze pozwanych, sąd na wniosek powoda może wezwać (czyli jest to pozwanie) te osoby do wzięcia udziału w sprawie

3. art. 195 § 1 i 2 - Jeżeli okaże się, że nie występują w charakterze powodów lub pozwanych wszystkie osoby, których łączny udział w sprawie jest konieczny, sąd wezwie stronę powodową, aby oznaczyła w wyznaczonym terminie osoby nie biorące udziału w taki sposób, by ich wezwanie lub zawiadomienie było możliwe, a w razie potrzeby, aby wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie kuratora. Sąd wezwie osoby nie zapozwane do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanych. Osoby, których udział w sprawie w charakterze powodów jest konieczny, sąd zawiadomi o toczącym się procesie. Osoby te mogą w ciągu dwóch tygodni od doręczenia zawiadomienia przystąpić do sprawy w charakterze powodów.

WAŻNE → zapozwanie = pozwanie

W postępowaniu w drugiej instancji art. 194, 195, 196 nie mają zastosowania → mogą art. 83, 84, 174, 192

W postępowaniu nakazowym art. 194, 195, 196 nie mają zastosowania → mogą art. 83, 84, 174, 192

W postępowaniu uproszczonym art. 83, 84, 194, 195, 196 nie mają zastosowania → mogą art. 174, 192

OSTRZEŻENIE - TERAZ BĘDZIE SPORY KAWAŁEK Z KTÓREGO NIE MA NOTATEK WIĘC TERAZ NIE BĘDZIE W OPARCIU O NOTATKI Z ĆWICZEŃ:)

PEŁNOMOCNICY PROCESOWI

Uprawnieni do udzielenia pełnomocnictwa procesowego mogą udzielić :

1. strony, które posiadają zdolność procesową

2. organy : (1) osób prawnych; (2) organizacji mających zdolność sądową; (3) Skarbu Państwa

3. przedstawiciele ustawowi stron

Rodzaje pełnomocnictwa procesowego 2 rodzaje :

1. ogólne oznacza umocowanie do prowadzenia wszystkich spraw w imieniu strony procesowej

2. szczególne do prowadzenia poszczególnych spraw oznacza umocowanie do prowadzenia konkretnej sprawy (czasami jest wymagane np. w postępowaniu w sprawach małżeńskich)

Istnieje jeszcze 1 rodzaj pełnomocnictwa nie będącego pełnomocnictwem procesowym tj. pełnomocnictwo do niektórych tylko czynności procesowych (umożliwia tylko dokonanie w imieniu mocodawcy wymienionych w nim czynności) - dwa poprzednie to pełnomocnictwa procesowe a to NIE jest procesowe

Uprawnieni do bycia pełnomocnikiem procesowym pełnomocnikiem może być :

KPC :

1. adwokat lub radca prawny

2. współuczestnik sporu

3. małżonek, rodzice, zstępni, rodzeństwo strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia

4. rzecznik patentowy w sprawach własności przemysłowej

5. osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony

6. osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia

7. przedstawiciel właściwego w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacji społecznej mającej na celu udzielanie pomocy rodzinie ALE ! tylko w sprawach o ustalenie ojcostwa i alimenty

8. przedstawiciel organizacji zrzeszającej rolników indywidualnych ALE ! tylko w sprawach związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego rolnika zrzeszonego w tej organizacji

9. przedstawiciel organizacji konsumenckiej ALE ! tylko w sprawach związanych z ochroną praw konsumenta

10. przedstawiciel organizacji popierającej własność przemysłową i udzielającej pomocy twórcom projektów wynalazczych

11. pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy (w tym nieposiadającego osobowości prawnej) może być pracownik tej osoby prawnej albo jej organu nadrzędnego

Przepisy szczególne :

1.) przedstawiciel związku zawodowego, inspektor pracy, pracownik zakładu pracy w którym mocodawca jest lub był zatrudniony, przedstawiciel organizacji zrzeszającej emerytów i rencistów ALE ! tylko w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

2.) w postępowaniu odrębnym w spr. Gospodarczych → pełnomocnikiem może by pełnomocnik ustanowiony do reprezentowania zagranicznego przedsiębiorcy wobec polskich organów administracji publicznej na podstawie przepisów o zasadach prowadzenie na terytorium RP działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne, a także banki

Zakres pełnomocnictwa pełnomocnictwo procesowe z mocy samego prawa obejmuje umocowanie do :

1. wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych

2. wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji

3. udzielania dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu

4. zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia lub uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie

5. odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej

+ ! 1 oprócz tego pełnomocnictwo może być ograniczone tylko co do czynności dyspozytywnych wyraźnie określonych w tym pełnomocnictwie

+ ! 2 oprócz tego strona może udzielić pełnomocnictwa szerszego niż określone przez KPC. Dla wywarcia skutków procesowych konieczne jest wyraźne oznaczenie jego zakresu w pełnomocnictwie

ZWOLNIENIE OD KOSZTÓW SĄDOWYCH - art. 111§ 1 KPC

Nie mają obowiązku uiszczenia kosztów sądowych:

- strona dochodząca ustalenia ojcostwa i roszczeń z tym związanych;

- strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych;

- prokurator;

- kurator, wyznaczony przez sąd orzekający lub przez sąd opiekuńczy dla danej sprawy;

- strona, która została zwolniona od kosztów sądowych przez sąd;

- strona wnosząca o uznanie postanowień umownych za niedozwolone.

BRAKI PISM - URZĘDOWE FORMULARZE - art. 130, 130¹ KPC

Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia lub uzupełnienia go w terminie tygodniowym. Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym.

Po bezskutecznym upływie terminu przewodniczący zwraca pismo stronie. Pismo zwrócone nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu.

Pismo poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od chwili jego wniesienia.

Zarządzenie przewodniczącego o zwrocie pozwu doręcza się tylko powodowi.

Stosuje się odpowiednio do pism, które powinny być wniesione na elektronicznych nośnikach informatycznych.

Jeżeli powód będący usługodawcą lub sprzedawcą dochodzi roszczeń wynikających z umów o:

1) świadczenie usług pocztowych i telekomunikacyjnych,

2) przewóz osób i bagażu w komunikacji masowej,

3) dostarczanie energii elektrycznej, gazu i oleju opałowego,

4) dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków,

5) wywóz nieczystości,

6) dostarczanie energii cieplnej

- jest obowiązany wnieść pozew na urzędowym formularzu

POSIEDZENIE PRZY DRZWIACH ZAMKNIĘTYCH - 153 i 154 KPC

Sąd z urzędu zarządza odbycie całego posiedzenia lub jego części przy drzwiach zamkniętych, jeżeli publiczne rozpoznanie sprawy zagraża porządkowi publicznemu lub moralności albo gdy mogą być ujawnione okoliczności objęte tajemnicą państwową lub służbową.

Sąd może zarządzić odbycie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych również na wniosek strony, jeżeli podane przez nią przyczyny uzna za uzasadnione lub jeżeli roztrząsane być mają szczegóły życia rodzinnego. Postępowanie dotyczące tego wniosku odbywa się przy drzwiach zamkniętych. Postanowienie w tym przedmiocie sąd ogłasza publicznie.

Podczas posiedzenia odbywającego się przy drzwiach zamkniętych mogą być obecni na sali: strony, interwenienci uboczni, ich przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania po dwie z każdej strony.

Ogłoszenie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie odbywa się publicznie.

Pisma procesowe wywołanie przez czynności procesowe stron określonych w ustawie skutków prawnych wymaga zachowania odpowiedniej formy. Oświadczenia stron składane są w formie pisemnej lub ustnej (rozprawa przeprowadzana jest ustnie, a jej wyniki utrwala się na piśmie albo za pomocą aparatury dźwiękowej; poza rozprawą dominującą formą jest pisemność; poza tym jeżeli przepis szczególny tak stanowi p.p. wnosi się na urzędowych formularzach lub na elektronicznych nośnikach informatycznych). Każde pismo procesowe powinno zawierać :

1.) wskazanie sądu, do którego pismo jest kierowane

2.) dokładne oznaczenie stron oraz ich przedstawicieli i pełnomocników wraz z adresem

3.) oznaczenie rodzaju pisma mylne oznaczenie pisma lub oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym

4.) treść

5.) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika za stronę która nie może się podpisać, pismo podpisuje osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała

6.) wymienienie i dołączenie załączników

+ ! jeżeli jest to 1 pismo w sprawie - powinno ono nadto zawierać oznaczenie zawodu i miejsca zamieszkania lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych lub pełnomocników oraz określenie przedmiotu sporu. Dalsze pisma powinny być oznaczony sygnaturą akt

+ ! ! ! braki formalne jeżeli pismo nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych - przewodniczący wzywa stronę (pod rygorem zwrócenia pisma) do poprawienia lub uzupełnienia go w terminie 1 tygodnia. Po bezskutecznym upływie tego terminu następuje zwrot pisma stronie. P.p. poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od chwili jego wniesienia

Doręczenia

1.) Pisma sądowe doręcza się z urzędu (zasada oficjalności doręczeń) - sąd dokonuje doręczeń za pośrednictwem poczty, komornika, woźnych, a także sądowej służby doręczeniowej + doręczenie adresatowi może nastąpić także przez wręczenie mu pisma bezpośrednio w sekretariacie sądu

2.) Adwokaci i radcy prawni w toku sprawy mogą oni doręczać sobie nawzajem pisma bezpośrednio za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty

3.) W postępowaniu w sprawach z zakresu pr.pr. i ub.społ. sąd może wzywać strony, świadków, biegłych lub inne osoby, a także dokonywać doręczeń mających na celu przygotowanie rozprawy w sposób, który uzna za najbardziej celowy, nawet z pominięciem sposobów przewidzianych przez przepisy ogólne, jeżeli uzna to za niezbędne do przyspieszenia rozpoznania sprawy. Wezwanie i doręczenie dokonane w taki sposób wywołuje skutki prawne przewidziane w kodeksie, jeżeli jest niewątpliwe, że doszło ono do wiadomości adresata

4.) W postępowaniu w sprawach gospodarczych w toku sprawy strona reprezentowana przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego ma obowiązek doręczyć odpisy pism procesowych z załącznikami bezpośrednio stronie pozwanej (z wył. niektórych pism p.)

5.) Jeżeli stroną jest osoba fizyczna doręczenia dokonuje się jej osobiście, a gdy nie ma ona zdolności procesowej - jej przedstawicielowi ustawowemu

6.) Jeżeli stroną jest osoba prawna lub organizacja, która nie posiada osobowości prawnej doręczenia dokonuje się organowi uprawnionemu do reprezentowania ich przed sądem lub do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pism

7.) Przedsiębiorcom i wspólnikom spółek handlowych wpisanych do rejestru sądowego pisma procesowe doręcza się na adres podany w rejestrze, chyba że strona podała inny adres dla doręczeń

8.) Jeżeli ustanowiono pełnomocnika procesowego lub osobę upoważnioną do odbioru pism sądowych doręczenia należy dokonywać tym osobom

9.) Skarbowi Państwa doręczeń dokonuje się zawsze organowi państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalności wiąże się dochodzone roszczenie lub organowi jednostki nadrzędnej lub do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pism

10.) W przypadku strony, której miejsce pobytu nie jest znane jeżeli ma być jej doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę obrony jej praw - doręczenie może zostać dokonane w chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek zainteresowanej osoby przez sąd orzekający

+ ! ! ! doręczenie pism powinno nastąpić bezpośrednio tej osobie, która jest adresatem (jest to tzw. doręczenie właściwe). Z różnych przyczyn może nie być to możliwe dla tego KPC przewiduje doręczenie zastępcze polega ono na tym, że w sytuacji gdy doręczający nie zastanie adresata w mieszkaniu, może doręczyć pismo sądowe dorosłemu domownikowi, a gdyby i jego nie było - administracji domu, dozorcy lub sołtysowi, jeżeli osoby te nie są przeciwnikami adresata w procesie i podjęły się oddania mu pisma. Jeżeli adresata nie zastajemy w jego miejscu pracy - pismo można doręczyć osobie upoważnionej do odbioru. Jeżeli w ten sposób nie da się doręczyć pisma, pismo przesłane pocztą należy złożyć w placówce pocztowej operatora publicznego, a doręczane w inny sposób - w urzędzie właściwej gminy (umieszczając o tym zawiadomienie w drzwiach lub w skrzynce pocztowej adresata. W przypadku niemożności doręczenia powyższymi sposobami pisma osobom prawnym lub organizacjom lub osobom fizycznym podlegającym wpisowi do rejestru z uwagi na nieujawnieni w rejestrze zmiany adresu - pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowy adres jest sądowi znany

Posiedzenia

1.) Miejsce posiedzeń sądowych posiedzenia odbywają się w budynku sądu, a poza tym budynkiem tylko wówczas, gdy czynności sądowe muszą być wykonane w innym miejscu albo gdy odbycie posiedzenia poza budynkiem sądu ułatwia przeprowadzenie sprawy lub przyczynia się znacznie do zaoszczędzenie kosztów

2.) Jawność posiedzeń co do zasady posiedzenia sądowe w postępowaniu cywilnym są jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Wyjątkowo sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym [wyznacza się je dla załatwienia spraw proceduralnych, np. odrzucenia pozwu, a także dla załatwienia zagadnień wypadkowych (rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest uprawnieniem a nie obowiązkiem sądu - sąd także wtedy gdy sprawa podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym może skierować ją na posiedzenie jawne i wyznaczyć rozprawę). O posiedzeniach jawnych zawiadamia się strony i osoby zainteresowane, przez wezwanie lub ogłoszenie podczas posiedzenia (wezwanie powinno być doręczone co najmniej na 1 tydzień, a w wypadkach pilnych co najmniej na 3 dni przed posiedzeniem)

3.) Wstęp na salę rozpraw na posiedzenia jawne mają go, poza stronami i osobami wezwanymi, tylko osoby pełnoletnie; na posiedzenia niejawne tylko osoby wezwane; podczas posiedzenia jawnego odbywającego się przy drzwiach zamkniętych - strony, interwenienci uboczni, ich przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania (po 2 z każdej strony)

4.) Posiedzenie przy drzwiach zamkniętych obligatoryjnie, z urzędu sąd zarządza odbycie całego posiedzenia lub jego części przy drzwiach zamkniętych, (1) jeżeli publiczne rozpoznanie sprawy zagraża porządkowi publicznemu lub moralności albo (2) gdy mogą zostać ujawnione okoliczności objęte tajemnicą państwową lub służbową; fakultatywnie sąd może zarządzić : na wniosek strony, (1) jeżeli podane przez nią przyczyny uzna za uzasadnione lub (2) jeżeli roztrząsane mają być szczegóły życia rodzinnego. Posiedzenie odbywane przy drzwiach zamkniętych jest posiedzeniem jawnym, z tym jednak, że ograniczona jest jawność zewnętrzna (jawność dla publiczności)

5.) Ogłoszenie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie zawsze odbywa się publicznie

6.) Termin posiedzenie sądu powinno się odbyć w wyznaczonym terminie - można je odroczyć tylko z ważnej przyczyny. Odroczenie następuje z urzędu lub na wniosek; Posiedzenie musi ulec odroczeniu (1) jeżeli sąd stwierdzi nieprawidłowość w doręczeniu wezwania albo (2) jeżeli nieobecność strony wywołana jest nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć, a także (3) gdy sąd postanowi wezwać do wzięcia udziału w sprawie lub zawiadomić o toczącym się postępowaniu osoby, które dotychczas w postępowaniu tym nie występowały w charakterze powodów lub pozwanych

OSTRZEŻENIE - OD TERAZ ZNOWU SĄ NOTATKI Z ĆWICZEŃ :)

POZEW

TREŚĆ OBLIGATORYJNA POZWU

1. dokładnie określone żądanie (odsetki itd.)

2. wartość przedmiotu sporu - jak sprawa o prawo majątkowe (chyba że przedmiotem sprawy jest określona kwota pieniężna)

3. okoliczności faktyczne uzasadniające powstanie i istnienie tego roszczenia

W zasadzie w pozwie strona powinna przywołać wszystkie okoliczności faktyczne i dowodowe, ale może w sumie je przywoływać aż do zamknięcia sprawy w pierwszej instancji (art. 217) ALE jest takie mini odstępstwo od tej zasady →

art. 207 § 3

Stronę reprezentowaną przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa przewodniczący może zobowiązać do złożenia w wyznaczonym terminie pisma przygotowawczego, w którym strona jest obowiązana do powołania wszystkich twierdzeń, zarzutów i dowodów pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku dalszego postępowania.

Jak strona przegnie pałę z nie przywoływaniem dowodów na czas (albo nawet w samym pozwie) to może mieć wałek → art. 103 (sąd może nałożyć na nią obowiązek zwrotu kosztów postępowania niezależnie od wyniku sprawy)

Jeżeli strona nie powołała się w pierwszej instancji dowodów i okoliczności faktycznych to w drugiej instancji, aby je powołać musi dowieść, że nie było możliwości i potrzeby powołania się na nie w pierwszej instancji →

art. 381

Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później.

Jak wygląda ta kwestia w różnych fajnych innych postępowaniach →

Postępowanie w sprawach gospodarczych

Art. 479¹². ⁽³³⁵⁾

§ 1. W pozwie powód jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, iż ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później.

§ 2. Powód powinien dołączyć do pozwu odpis reklamacji lub wezwania do dobrowolnego spełnienia żądania i oświadczenia co do stanowiska pozwanego w tym przedmiocie oraz informację lub odpisy pism świadczących o próbie wyjaśnienia spornych kwestii w drodze rokowań.

§ 3. ⁽³³⁶⁾ Niezłożenie odpisu wezwania do dobrowolnego spełnienia żądania lub reklamacji może być usunięte w trybie art. 130.

§ 4. Niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć kosztami procesu w całości lub w części tę stronę, która przez zaniechanie czynności wymienionych w § 1 przyczyniła się do zbędnego wytoczenia sprawy lub wadliwego określenia jej zakresu.

Art. 479¹⁴. 

§ 1. ⁽³³⁹⁾ W sprawach, w których sąd nie wydał nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym lub upominawczym, pozwany jest obowiązany do wniesienia odpowiedzi na pozew w terminie dwutygodniowym od otrzymania pozwu.

§ 2. ⁽³⁴⁰⁾ W odpowiedzi na pozew pozwany jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia, zarzuty oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, iż ich powołanie w odpowiedzi na pozew nie było możliwe, albo że potrzeba powołania wynikła później. Art. 479¹² § 4 stosuje się odpowiednio.

Postępowanie nakazowe

Art. 493. ⁽⁴³⁰⁾

§ 1. Pismo zawierające zarzuty wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty. W piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór, oraz pozostałe zarzuty przeciwko żądaniu pozwu, a także wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na ich potwierdzenie.

§ 2. Jeżeli pozew wniesiono na urzędowym formularzu, wniesienie zarzutów wymaga również zachowania tej formy.

§ 3. Do potrącenia mogą być przedstawione tylko wierzytelności udowodnione dokumentami, o których mowa w art. 485.

§ 4. Powództwo wzajemne jest niedopuszczalne.

Postępowanie upominawcze

Art. 503. ⁽⁴⁴⁶⁾

§ 1. ⁽⁴⁴⁷⁾ Pismo zawierające sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty, a w przypadku nakazu wydanego przez referendarza sądowego - do sądu, przed którym wytoczono powództwo. W piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór, a także pozostałe zarzuty przeciwko żądaniu pozwu oraz wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na ich potwierdzenie.

§ 2. Jeżeli pozew wniesiono na urzędowym formularzu, wniesienie sprzeciwu wymaga również zachowania tej formy.

TREŚĆ FAKULTATYWNA POZWU

Pozew może zawierać wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:

1) wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;

2) dokonanie oględzin;

3) polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin;

4) zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich.

Na dodatek mamy jeszcze wymogi formularzy →

Art. 187¹. ⁽¹⁴¹⁾ Jeżeli powód będący usługodawcą lub sprzedawcą dochodzi roszczeń wynikających z umów o:

1) świadczenie usług pocztowych i telekomunikacyjnych,

2) przewóz osób i bagażu w komunikacji masowej,

3) dostarczanie energii elektrycznej, gazu i oleju opałowego,

4) dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków,

5) wywóz nieczystości,

6) dostarczanie energii cieplnej

- jest obowiązany wnieść pozew na urzędowym formularzu.

Obowiązek ten dotyczy jeszcze postępowania uproszczonego

RODZAJE POWÓDZTW

1. o świadczenie

2. o ustalenie

3. o ukształtowanie

Ad. 1 - powództwo o świadczenie

Najczęstsze z powództw.

Żądanie jakiegoś określonego zachowania → działania lub zaniechania (dania, czynienia, nieczynienia, zaprzeczenia, znoszenia)

Na podstawie art. 316 § 1 można stwierdzić, że na tej drodze można dochodzić roszczeń wymagalnych jak i takich które stały się wymagalne w toku sprawy.

Ponadto można dochodzić przyszłych powtarzających się świadczeń, jeżeli nie sprzeciwia się temu treść łączącego strony stosunku prawnego.(art. 190)

Świadczenia majątkowe, wyrok ma charakter deklaratoryjny, nadaje się do wykonywania w drodze egzekucji.

Ad. 2 - powództwo o ustalenie

Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia (charakter pozytywny powództwa) lub nieistnienia (charakter negatywny powództwa) stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Mamy tu szeroko pojęty interes prawny (musi istnieć obiektywnie)

Jeżeli można wnieść powództwo o świadczenie to nie można o ustalenie.

Powództwo u ustalenie nie jest roszczeniem według KC → nie przerywa biegu przedawnienia

Jaki jest sens wytoczenia tego powództwa:

• prawo nie zostało naruszone ale chcemy zabezpieczyć się na przyszłość

• prawo zostało naruszone, ale w przyszłości mogą wyniknąć dalsze roszczenia związane z tym naruszeniem (aby nie wykazywać tego potem ponownie) → np.

roszczenie odszkodowawcze, z tytułu czynów niedozwolonych jakiś uraz może się ujawnić w przyszłości, sąd musi ustalić że sprawca odpowiada, za skutki które mogą się ujawnić w przyszłości

Na powodzie spoczywa ciężar wykazania że ma interes prawny - jak nie ma interesu to sąd oddala powództwo z uwagi na brak interesu prawnego

Czynna legitymacja procesowa do wniesienia powództwa o ustalenie → ten kto ma interes prawny

Wyrok ma charakter deklaratoryjny, nie bardzo nadaje się do egzekucji

Te powództwa nie są ograniczone czasowo

Koszty tak samo jak w powództwie o świadczenie

Ad. 3 - powództwo o ukształtowanie

Zmierza do powstania nowego, zmiany albo zniesienia już istniejącego prawa lub stosunku prawnego na drodze wyroku sądowego

Wyrok sądowy, który zapada na skutek wniesienia takiego powództwa, ma charakter konstytutywny, a więc tworzy określony stan prawny, działać może:

▪ ex tunc - z mocą wsteczną (np. unieważnienie małżeństwa)

▪ ex nunc - z chwilą uprawomocnienia (np. w razie orzeczenia rozwodu)

Tutaj nie jest konieczne wykazywanie interesu prawnego

SKUTKI WNIESIENIA POZWU (WYTOCZENIA POWÓDZTWA)

1) SKUTKI PROCESOWE

• art. 15 - określenie właściwości sądu (zasada perpetuatio fori)

• art. 1097 - określenie jurysdykcji krajowej (wyjątkiem jest gdy jurysdykcja krajowa oparta jest na zamieszkaniu, pobycie lub siedzibie strony pozwanej w Polsce - określenie jurysdykcji następuje wówczas z chwilą doręczenia pozwu)

2) SKUTKI MATERIALNOPRAWNE

• art. 123 - przerwanie biegu przedawnienia roszczeń

• art. 175 - przerwanie biegu zasiedzenia

• art. 482 KC - ustanie zakazu anatocyzmu - można liczyć odsetki od zaległych odsetek

• art. 445 § 3 KC - dopuszczalność przejścia roszczenia o zadośćuczynienie (roszczenie ściśle osobiste) za krzywdę na spadkobierców

SKUTKI DORĘCZENIA POZWU

1. nie można w toku sprawy wszcząć pomiędzy tymi samymi stronami nowego postępowania o to samo roszczenie - zawiśnięcie sporu (lis pedens)

- tożsamość stron

- tożsamość przedmiotu sporu

- tożsamość roszczenia

Art. 202 - nieważne na jakim etapie sprawy okaże się że zawiśnięcie występuje

2. pozwany może wytoczyć przeciw powodowi powództwo wzajemne

3. zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy (substytucja procesowa) za zezwoleniem strony przeciwnej.

ODRZUCENIE POZWU

Sąd odrzuci pozew z urzędu:

1. jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna;

2. jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona;

3. jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli powód nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;

4. jeżeli rozstrzygnięcie sprawy należy do sądu polubownego (art. 1165 § 1)

5. jeżeli brak jest jurysdykcji krajowej (art. 1099 in fine)

Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej powoda i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem, uniemożliwiającego jej działanie, sąd odrzuci pozew dopiero wówczas, gdy brak nie będzie uzupełniony zgodnie z przepisami kodeksu.

Odrzucenie pozwu → odmowa rozpoznania sprawy, wydania orzeczenia merytorycznego

Przesłanki art. 199 są przesłankami bezwzględnymi → ich brak skutkuje nieważnością postępowania (art. 379)

Odrzucenie pozwu w zasadzie następuje z urzędu ale są trzy sytuację, gdy robi się to na wniosek strony (pozwanego)

▪ art. 1124 § 3 - gdy pozwany złoży wniosek o zabezpieczenie kosztów procesu przez tzw. kaucję aktoryczną (kasa jaką daje cudzoziemiec będący powodem na zabezpieczenie kosztów postępowania) - po bezskutecznym upływie terminu na jej wniesienie sąd na wniosek pozwanego odrzuci pozew lub środek odwoławczy, orzekając o kosztach jak w wypadku cofnięcia pozwu.

▪ art. 1105 § 1 - tego nie kumam

▪ art. 1165 § 1 - W razie wniesienia do sądu sprawy dotyczącej sporu objętego zapisem na sąd polubowny, sąd odrzuca pozew lub wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego, jeżeli pozwany albo uczestnik postępowania nieprocesowego podniósł zarzut (czyli tu mamy podniesienie zarzutu a nie wniosek) zapisu na sąd polubowny przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.

Sąd odrzuca postanowieniem, może to nastąpić na każdym etapie postępowania nawet przed SN

Zazwyczaj przyczyny do odrzucenia pozwu istnieją od samego początku.

Jeżeli te przyczyny pojawią się w trakcie postępowania to są przyczyną umorzenia (jak sąd nie umorzy wtedy to przyczyny te stają się podstawą nieważności postępowania - tak mi się wydaje przynajmniej) ale też tak nie jest w 100% bo →

Gdy pozwany nie ma zdolności procesowej to co:

▪ gdy utracił ją w toku to sąd zawiesza postępowanie

▪ gdy brak istniał od początku sąd wzywa powoda do wskazania przedstawiciela ustawowego

pozwanego

odrzucenie pozwu może mieć miejsce - także:

- w postępowaniu apelacyjnym (w kasacyjnym nie może nastąpić)

- po ponownym rozpoznaniu sprawy na skutek skargi o wznowienie postępowania

kiedy nie może być odrzucenia pozwu:

- postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych - sąd nie może odrzucić pozwu z powodu niedopuszczalności drogi sądowej w sprawie która dotyczy roszczeń pracownika (sąd z urzędu przekazuje sprawę właściwemu organowi, a jak ten organ się uznał już wcześniej za niewłaściwy to sąd ma i tak rozpoznać sprawę)

- sąd nie może odrzucić pozwu z tego powodu, że do rozpoznania sprawy właściwy jest organ administracji publicznej lub sąd administracyjny, jeżeli organ administracji publicznej lub sąd administracyjny uznały się w tej sprawie za niewłaściwe

ZASKARŻALNOŚĆ ODRZUCENIA POZWU

Na postanowienie o odrzuceniu pozwu, jako na postanowienie kończące postępowanie w sprawie, przysługuje zażalenie (art. 394 § 1)

Podobnie zażalenie przysługuje na postanowienie odmawiające odrzucenia pozwu na wniosek (394 § 1 p. 1) → jeżeli wydał sąd pierwszej instancji to zażalenie do sądu drugiej instancji

Jeżeli wydał sąd drugiej instancji to skarga kasacyjna do SN

Prawomocne odrzucenie nie jest przeszkodą do ponownego wniesienia pozwu.(postanowienie nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej)

Teraz coś totalnie z innej beczki

Zażalenie na postanowienie o przekazaniu sprawy innemu sądowi

 Sąd, który stwierdzi swą niewłaściwość, przekaże sprawę sądowi właściwemu. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

§ 2. Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest związany postanowieniem o przekazaniu sprawy. Nie dotyczy to wypadku przekazania sprawy sądowi wyższego rzędu. Sąd ten w razie stwierdzenia swej niewłaściwości przekaże sprawę innemu sądowi, który uzna za właściwy, nie wyłączając sądu przekazującego.

§ 3. Czynności dokonane w sądzie niewłaściwym pozostają w mocy.

Zażalenie to nie przysługuje, gdy przekazanie sądowi wyższemu

Zażalenie też nie przysługuje gdy przekazanie między wydziałami tego samego sądu

KUMULACJA PRZEDMIOTOWA

Art. 191 - W jednym pozwie przeciwko temu samemu pozwanemu można dochodzić różnych roszczeń → ekonomia procesowa

Kumulowane roszczenia nie muszą pozostawać ze sobą w związku, nie muszą być oparte na tej samej lub takiej samej podstawie prawnej i faktycznej

Przesłanki:

▪ identyczność stron

▪ wszystkie roszczenia nadają się do tego samego trybu (ale chodzi tu o postępowanie zwykłe, postępowanie odrębne) → nie może być przewidziane postępowanie odrębne dla któregokolwiek z tych roszczeń

▪ sąd musi być właściwy dla każdego z tych roszczeń z osobna

Np.

1) 12 tys. z tytułu najmu

2) 77 tys. z tytułu pożyczki → tu jest w ogóle sąd okręgowy ale ↓

3) 7 tys. z tytułu odszkodowania

ale jako że sumujemy te wartości, więc tu jest sąd okręgowy

Jeżeli roszczenie z tytułu najmu i odszkodowanie były związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, a z roszczenie z tytułu pożyczki nie to możemy połączyć tylko roszczenie 1 i 3 (najem + pożyczka) w postępowaniu w sprawach gospodarczych

Gdy roszczenia nie nadają się do wspólnego rozpatrzenia, sąd odsyła je do odpowiednich sądów.

nie zachodzi niewłaściwość = zachodzi właściwość

Przepis szczególny może stanowić o kumulacji mimo niespełnienia warunków

Sąd z urzędu bada, czy kumulacja przedmiotowa jest dopuszczalna - jeżeli nie jest to sąd nie odrzuca pozwu, tylko przekazuje sądowi właściwemu

Ciekawostka - w postępowaniu uproszczonym mamy zakaz kumulacji roszczeń (ale taka 99%) →

§ 1. Jednym pozwem można dochodzić tylko jednego roszczenia.

§ 2. Połączenie kilku roszczeń w jednym pozwie jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wynikają z tej samej umowy lub umów tego samego rodzaju. W wypadku niedopuszczalnego połączenia w jednym pozwie kilku roszczeń przewodniczący zarządza zwrot pozwu, stosując art. 130¹.

ROZDRABNIANIE ROSZCZEŃ

Zachodzi wówczas gdy powód nie dochodzi całego roszczenia wynikającego z konkretnego stosunku materialnoprawnego, mimo że całe roszczenie jest wymagalne, lecz dochodzi tylko jego części.

Nie jest to wprost przewidziane w KPC ale nie ma zakazu więc spoko.

Tylko mamy taki zakazik w postępowaniu uproszczonym →

Jeżeli powód dochodzi części roszczenia, sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu przewidzianym w niniejszym rozdziale tylko wtedy, gdy postępowanie to byłoby właściwe dla całego roszczenia wynikającego z faktów przytoczonych przez powoda. W przeciwnym wypadku sprawa rozpoznawana jest z pominięciem przepisów niniejszego rozdziału.

Sąd może zarządzić oddzielną rozprawę co do pozwu głównego i wzajemnego, jako też co do jednego z kilku roszczeń połączonych w jednym pozwie, bądź to głównym, bądź wzajemnym, albo w stosunku do poszczególnych współuczestników.

Sąd może wydać wyrok częściowy, jeżeli nadaje się do rozstrzygnięcia tylko część żądania lub niektóre z żądań pozwu; to samo dotyczy powództwa wzajemnego.

Na tej samej podstawie sąd może wydać wyrok częściowy, rozstrzygając o całości żądania powództwa głównego lub wzajemnego.

ZAMIANA POWÓDZTWA

Przedmiotowa zmiana powództwa

Polega na wytoczeniu w ramach toczącego się procesu nowego powództwa zamiast/lub/obok powództwa pierwotnego

Można żądanie rozszerzyć, ograniczyć, dodać nowe żądanie obok pierwotnego, zamiast pierwotnego

Jest dopuszczalna jeżeli nie wpływa na właściwość sądu (każdą: miejscową, rzeczową)

Nie może wpływać na zmianę trybu

Zmiana może dotyczyć obu przedmiotowych elementów składowych powództwa bądź przynajmniej jednego z nich, zmianie ulec powinno

• żądanie pozwu

• podstawa faktyczna - zmiana podstawy faktycznej to zmiana istotnych okoliczności faktycznych (jak ma miejsce tylko doprecyzowanie, uzupełnienie to nie ma zmiany powództwa)

zmiana kwalifikacji prawnej - to nie jest zamiana powództwa

Może być tylko przed sądem pierwszej instancji (w drugiej instancji może być tylko w razie zmiany okoliczności, w postępowaniu przed SN nie może być żadnych modyfikacji)

Gdy powód występuje z nowym roszczeniem obok roszczenia pierwotnego a sąd nie jest właściwy dla nowego roszczenia, zostanie ono przekazane sądowi właściwemu.

Gdy zmiana taka następuje w sądzie rejonowym, należy przekazać całe zmienione powództwo sądowi okręgowemu, który dla zmienionego powództwa jest rzeczowo i miejscowo właściwy

Gdy powód występuje z nowym roszczeniem zamiast roszczenia pierwotnego a sąd nie jest właściwy dla nowego roszczenia, oświadczenie o zmianie powództwa jest uznawane jako cofnięcie pozwu.

Jeżeli powód cofając pozew, nie chce lub nie może zrzec się roszczenia a pozwany nie wyraża zgody na cofnięcie pozwu, sąd dalej rozpoznaje roszczenie pierwotne.

Podmiotowa zmiana powództwa

Polega na wejściu do procesu obok podmiotu będącego stroną innego podmiotu w tym samym charakterze (skutki wytoczenia powództwa powstają z chwilą przystąpienia podmiotów zawiadomionych do sprawy w charakterze powodów)

Po stronie powodowej → w drodze przystąpienia do sprawy podmiotu zawiadomionego przez sąd o toczącej się sprawie (skutki wytoczenia powództwa powstają z chwilą wydania przez sąd postanowienia o wezwaniu)

Może być tylko przed sądem pierwszej instancji (w drugiej instancji może być tylko w razie zmiany okoliczności, w postępowaniu przed SN nie może być żadnych modyfikacji)

Nie może być przy:

▪ postępowaniu nakazowym

▪ postępowaniu uproszczonym

UZNANIE POWÓDZTWA

To oświadczenie wiedzy i woli złożone ustnie na rozprawie lub pisemnie przez pozwanego, w którym uznaje on zasadność roszczenia powoda. Oczywiście ma to tylko sens jak pozwany nie dysponuje żadnymi zarzutami formalnymi ani materialnoprawnymi

Sąd związany jest uznaniem powództwa (wydaje wyrok z uznania) o ile nie zachodzą przeszkody - czyli o ile:

▪ uznanie nie jest sprzeczne z prawem

▪ uznanie nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego

▪ uznanie nie zmierza do obejścia prawa

Uznanie to czynność dyspozytywna

Skutki uznania powództwa →

▪ pozwany może żądać zwrotu kosztów, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu.

▪ sąd nadaje z urzędu rygor natychmiastowej wykonalności wyrokowi opartemu na uznaniu powództwa

▪ Jeżeli pozwany uznaje żądanie pozwu a małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może ograniczyć postępowanie dowodowe do przesłuchania stron.(sprawy o rozwód i separację)

Kiedy nie jest dopuszczalne wydanie wyroku w oparciu o uznanie powództwa w odrębnych sprawach:

▪ małżeńskich (tak właściwie to chodzi o to że tutaj nie można oprzeć rozstrzygnięcia wyłącznie na uznaniu powództwa lub przyznaniu okoliczności faktycznych)

▪ między rodzicami a dziećmi (identycznie jak w tym powyżej)

▪ W sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone sąd nie może wydać wyroku tylko na podstawie uznania powództwa

COFNIĘCIE POZWU

Wycofując pozew powód rezygnuje z kontynuowania procesu; oświadczenie woli o znaczeniu procesowym nie jest to zrzeczenie się ani rozszerzenie.

Można wyróżnić dwa przypadki:

• cofnięcie pozwu połączone ze zrzeczeniem się roszczenia - nie jest możliwe dochodzenie tego samego roszczenia w przyszłości (jak by wniósł pozew w tej sprawie to sąd go oddali) - - cofnięcie pozwu połączone ze zrzeczeniem się roszczenia jest możliwe bez zezwolenia pozwanego aż do wydania wyroku

• cofnięcie pozwu bez zrzeczenia - możliwe jest dochodzenie tego samego roszczenia w przyszłości - cofnięcie pozwu bez zrzeczenia jest możliwe bez zezwolenia pozwanego tylko do rozpoczęcia cofnięcie w późniejszym terminie wymaga zgody pozwanego

zrzeczenie się roszczenia może być:

• częściowe - dotyczy części roszczenia

• całkowite - dotyczy całości roszczenia

Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa.

Na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego.

W razie cofnięcia pozwu poza rozprawą przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia pozwanego, który może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów. Gdy skuteczność cofnięcia pozwu zależy od zgody pozwanego, niezłożenie przez niego oświadczenia w tym przedmiocie w powyższym (dwa tygodnie) terminie uważa się za wyrażenie zgody (zgoda przez milczenie)

Skutki cofnięcia pozwu:

▪ Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa

▪ umorzenie postępowania (jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew w piśmie procesowym, postanowienie o umorzeniu postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym) → naturalnie jakby co to na to postanowienie przysługuje zażalenie, skarga kasacyjna

▪ ewentualne żądanie pozwanego co do zwrotu kosztów przez powoda

Jest jeszcze jedna bardzo specyficzna sytuacja → cofnięcie pozwu gdy już wydano wyrok → może to nastąpić:

▪ zanim wyrok stanie się prawomocny

▪ gdy nie został zaskarżony

▪ bez zgody pozwanego - gdy wraz z zrzeczeniem się roszczenia

▪ za zgodą pozwanego - gdy bez zrzeczenia się roszczenia

Jak sąd pierwszej instancji uzna że to jest dopuszczalne to uchyli swój wyrok i umorzy postępowanie w sprawie

Jak jest z cofaniem pozwu w różnych dziwnych postępowaniach:

▪ postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych -to co jest normalnie (czyli nie może być jak narusza prawo, stosunki itd.) + niedopuszczalne także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego.

▪ postępowanie w sprawach gospodarczych - sąd uzna za niedopuszczalne tylko gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są wynikiem niedozwolonych praktyk monopolistycznych lub ograniczających samodzielność przedsiębiorców, albo gdy wymaga tego ochrona produkcji należytej jakości.

ŚRODKI OBRONY POZWANEGO

1. zaprzeczenie podstawy faktycznej lub prawnej powództwa

2. podniesienie zarzutu

3. wytoczenie powództwa wzajemnego

4. przypozwanie osoby trzeciej do sporu

5. wskazanie osoby (osób) które powinny być stroną zamiast lub obok pozwanego

6. zgłoszenie wniosków formalnych, zwracanie uwagi na uchybienia przepisów proceduralnych

Ad. 1 - zaprzeczenie podstawy faktycznej lub prawnej powództwa

Oświadczenie wiedzy pozwanego, który przeczy określonym okolicznościom.

Zaprzeczenie podstawy faktycznej może kwestionować wszystkie fakty lub niektóre.

Zaprzeczone fakty stają się sporne i ktoś musi je udowodnić - ten kto wynosi z nich skutki prawne

może być zaprzeczenie:

▪ proste

▪ umotywowane

Ktoś żąda 800 zł z tytułu czynszu najmu, odpowiedź →

- Nie było żadnego najmu ty bucu ! - zaprzeczenie proste - dowód spoczywa na powodzie

- Był najem, ale 500 zł a nie 800 zł - zaprzeczenie umotywowane - dowód spoczywa na pozwanym

Jeszcze są zaprzeczenia podstawy formalnej - ale to nie odgrywa praktycznie żadnego znaczenia

Ad. 2 - podniesienie zarzutu

Czynność podniesienia zarzutu to czynność procesowa

Podział zarzutów:

I

▪ formalne - opierają się na przepisach prawa procesowego i wymierzone są przeciwko biegowi postępowania

▪ merytoryczne (materialne) - skierowane przeciwko roszczeniom powoda

II

▪ niweczące (peremptoryjne) - uwzględnienie ich przez sąd definitywnie kończy postępowanie (w sposób trwały)

▪ zawieszające (dylatoryjne) - uwzględnienie ich przez sąd odsuwa w czasie rozstrzygnięcie

zarzuty formalne niweczące np. :

- niedopuszczalność drogi sądowej

- zarzut res iudicata (powaga rzeczy osądzonej)

- zarzut sprawy w toku

- zarzut braku jurysdykcji krajowej

zarzuty merytoryczne niweczące np:

- zarzut przedawnienia

- zarzut upływu terminu zawitego

zarzuty formalne zawieszające np:

- zarzut niewłaściwego trybu postępowania

- zarzut niewłaściwego sądu

zarzut merytoryczne zawieszające np:

- zarzut przedwczesności powództwa (przedwczesnego roszczenia)

ZARZUTY FORMALNE

- zapis na sąd polubowny

- niewłaściwość sądu

- niedopuszczalność drogi sądowej

- niewłaściwy tryb

- zarzut braku jurysdykcji krajowej

- zarzut res iudicata (powaga rzeczy osądzonej)

Sąd może ograniczyć rozprawę do poszczególnych zarzutów lub zagadnień wstępnych.

Mimo wniesienia zarzutów formalnych pozwany musi podjąć obronę gdy sąd je odrzuci

Oddalając zarzuty, których uwzględnienie uzasadniałoby odrzucenie pozwu, sąd wyda oddzielne postanowienie i może wstrzymać dalsze rozpoznanie sprawy, aż do uprawomocnienia się tego postanowienia. Oddalenie innych zarzutów formalnych sąd stwierdza w uzasadnieniu orzeczenia kończącego postępowanie, przytaczając powody rozstrzygnięcia. → (teraz jest wałek bo na ćwiczeniach jest napisane że na to postanowienie przysługuje zażalenie a ja tego w art. 394 nie mogę znaleźć)

Zarzuty formalne to nie wnioski formalne (te nie zmierzają do zakończenia postępowania w sposób trwały - wnioskiem formalnym jest np: wniosek o zmianę składu sądu)

Ciekawostka - art. 25 to nie jest zarzut (ani formalny ani materialny)

ZARZUTY MERYTORYCZNE (MATERIALNE)

- zarzut przedawnienia

- zarzut potrącenia

- zarzut przedwczesnego roszczenia

1. wymierzone przeciwko istnieniu, trwaniu, powstaniu roszczenia

2. oparte na własnym prawie pozwanego

ad. a - zwalczają podstawę faktyczną powództwa i żądanie powództwa np: twierdzimy, że roszczenie nigdy nie powstało bo było sprzeczne z prawem

twierdzimy, że roszczenie jest przedawnione (nie istnieje)

ad. b - nie kwestionujemy roszczenia powoda, ale przeciwstawiamy mu własne prawa np: prawo potrącenia albo niespełnienie świadczenia wzajemnego

Zarzuty merytoryczne można podnosić do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji (art. 217) a także w drugiej instancji

Ad. 3 - wytoczenie powództwa wzajemnego

Obrona przez atak

Wymogi:

• stan sprawy w toku → powództwo wzajemne można wytoczyć z chwilą doręczenia pozwu

• zachowanie terminu - powództwo wzajemne można wytoczyć albo w odpowiedzi na pozew albo oddzielenie najpóźniej na pierwszej rozprawie albo w sprzeciwie do wyroku zaocznego

• związek powództwa wzajemnego z roszczeniem powoda lub może nadawać się do potrącenia - w tym „związku” chodzi o to że powództwo wzajemne dotyczyć ma tego samego przedmiotu i okoliczności faktycznych

• identyczność stron - przy współuczestnictwie, każdy z pozwanych może wytoczyć, przeciwko każdemu z powodów

Pozwany obok powoda nie może pozwać innej osoby

Każdy pozwany może wnieść powództwo wzajemne przeciwko interwenientowi głównemu

Niedopuszczalne jest wniesienie pozwu wzajemnego przeciwko interwenientowi ubocznemu; interwenient uboczny nie może wnieść pozwu wzajemnego

Pozew wzajemny wnosi się do sądu pozwu głównego. Jeżeli jednak pozew wzajemny podlega rozpoznaniu przez sąd okręgowy, a sprawa wszczęta była w sądzie rejonowym, sąd ten przekazuje całą sprawę sądowi właściwemu do rozpoznania powództwa wzajemnego.

Pozew wzajemny powinien odpowiadać warunkom przewidzianym dla pozwu zwykłego

Powództwo wzajemne nie jest dopuszczalne w następujących postępowaniach odrębnych:

▪ w postępowaniu nakazowym

▪ w sprawach o rozwód lub o separację

▪ w sprawach o ochronę posiadania

Ciekawostka - bardziej się opłaca wnieść zarzut potrącenia niż powództwo wzajemne

zarzut potrącenia (czynność procesowa) to nie jest potrącenie (pr. materialne - składa wierzyciel)

Co do zasady obie sprawy (powództwo główne i powództwo wzajemne) rozpoznawane są łącznie

Sąd może zrobić z tego dwie sprawy → Sąd może zarządzić oddzielną rozprawę co do pozwu głównego i wzajemnego, jako też co do jednego z kilku roszczeń połączonych w jednym pozwie, bądź to głównym, bądź wzajemnym, albo w stosunku do poszczególnych współuczestników.

Sąd może także wydać wyrok częściowy → Sąd może wydać wyrok częściowy, jeżeli nadaje się do rozstrzygnięcia tylko część żądania lub niektóre z żądań pozwu; to samo dotyczy powództwa wzajemnego.

Na tej samej podstawie sąd może wydać wyrok częściowy, rozstrzygając o całości żądania powództwa głównego lub wzajemnego.

Jest jeszcze jedna niezwykle ciekawa sprawa (art. 205) →

Możliwe jest przekazanie sprawy toczącej się już w sądzie rejonowym, który jest dla niej właściwy, do sądu okręgowego, w którym toczy się inna sprawa między tymi samymi podmiotami występującymi tylko z odmiennych pozycji stron procesowych (w okręgowym sądzie powodem jest ten co jest pozwanym w rejonowym) - to może być zrobione nawet po terminie do wniesienia powództwa wzajemnego - to jest bardzo podobne do powództwa wzajemnego ale z tego co ja rozumiem nie jest nim

TERMINY

1. terminy dla czynności stron

2. terminy dla czynności sądu

Ad. 1 - terminy dla czynności stron

rodzaje terminów w zakresie czynności procesowych stron

• ustawowe - wyznaczone przez KPC, dotyczące np. wnoszenia środków odwoławczych

- nie mogą być wydłużane/skracane przez sąd

- bieg terminu rozpoczyna się z chwilą określoną w ustawie

• sądowe - wyznaczane przez sąd lub przewodniczącego, np. termin na uzupełnienie braków

w zdolności sądowej lub procesowej organów (art. 70)

- mogą być wydłużane/skracane przez przewodniczącego z ważnych przyczyn, na

wniosek zgłoszony przed upływem terminu

- bieg terminu rozpoczyna się od ogłoszenia postanowienia albo zarządzenia

wyznaczającego termin, a gdy takie postanowienie jest albo zarządzenie jest

doręczne - to od chwili doręczenia

• umowne - wyznaczone przez strony, np. zawieszenie postępowania na zgodny wniosek

stron (art. 178 - jedyny termin umowny w KPC)

Ad. 2 - terminy dla czynności sądu

Np. termin ogłoszenia wyroku, termin do sporządzenia uzasadnienia

Strona nie ma żadnych roszczeń w związku z nimi → mają charakter instrukcyjny

UCHYBIENIE TERMINOWI

1. skutki ogólne

2. skutki szczególne

Ad. 1 - skutki ogólne

Niezależne od rodzaju czynności prawnej

▪ bezskuteczność czynności prawnej - czynność procesowa podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna.

▪ może być obowiązek zwrotu kosztów - jak sąd uzna uchybienie terminu za niesumienność albo oczywiście niewłaściwego postępowania

Ad. 2 - skutki szczególne

Uzależnione od czynności prawnej

Zależne od konkretnego uchybienia

Przykłady:

▪ zwrot pozwu

▪ odrzucenie pozwu

▪ odrzucenie apelacji

PRZYWRÓCENIE TERMINU

Tylko termin ustawowy można przywrócić

Przesłanki przywrócenia terminu:

▪ złożenie wniosku o przywrócenie

▪ brak winy w uchybieniu - trzeba wykazać że dochowało się należytej staranności - przeszkoda musi

istnieć cały czas biegu terminu (ale to jest wg mnie coś nie tak)

▪ uchybienie pociąga za sobą ujemne skutki procesowe

▪ równocześnie z wnioskiem trzeba dopełnić czynności dla której termin uchybiono

▪ w wniosku należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające go

▪ wniosek należy złożyć w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu

Niedopuszczalne jest przywrócenie terminu do złożenia środka odwoławczego od wyroku orzekającego unieważnienie małżeństwa lub rozwód albo ustalającego nieistnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron zawarła po uprawomocnieniu się wyroku nowy związek małżeński.

Zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu nie wstrzymuje postępowania w sprawie ani wykonania orzeczenia. Sąd może jednak, stosownie do okoliczności, wstrzymać postępowanie lub wykonanie orzeczenia. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. W razie uwzględnienia wniosku sąd może natychmiast przystąpić do rozpoznania sprawy.

Na postanowienie o odmowie przywrócenia terminu → w zależności od przypadku (musi kończyć postępowanie w sprawie) może przysługiwać zażalenie

ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA

Ma ono na celu zabezpieczenie prawidłowego biegu postępowania i ochronę interesów stron

Zawieszenie można podzielić na:

1. obligatoryjne

2. fakultatywne

Ad. 1 - zawieszenie obligatoryjne (musi nastąpić)

• z mocy samego prawa (nie na mocy postanowienia sądu) - w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej

• na mocy postanowienia sądu:

z urzędu: - w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela - zawieszenie ma skutek od chwili zdarzeń (śmierć itd) , które je spowodowały - prowadzenie rozprawy w tej sytuacji skutkuje nieważnością postępowania

- jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie - prowadzenie rozprawy w tej sytuacji skutkuje nieważnością postępowania

- jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu - prowadzenie rozprawy w tej sytuacji skutkuje nieważnością postępowania

- jeżeli ogłoszono upadłość strony, a spór dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości (to jest wyjątek, (patrz. niżej)) - zawieszenie ma skutek od chwili zdarzeń (od ogłoszenia upadłości), które je spowodowały

- w razie śmierci adwokata lub radcy prawnego, skreślenia z listy adwokatów lub radców prawnych, utraty możliwości wykonywania zawodu albo utraty zdolności procesowej - w przypadku gdy zastępstwo stron przez lub radcę prawnego jest obowiązkowe

na wniosek:

- na wniosek spadkobiercy, jeżeli powód dochodzi przeciwko niemu wykonania obowiązku, należącego do długów spadkowych, a spadkobierca nie złożył jeszcze oświadczenia o przyjęciu spadku i termin do złożenia takiego oświadczenia jeszcze nie upłynął

Ad. 2 - zawieszenie fakultatywne (może nastąpić)

• z urzędu:

- jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania cywilnego (wyjątkiem od tego jest zawieszenie obligatoryjne w związku z postępowaniem upadłościowym (patrz. wyżej))

- jeżeli osoba trzecia wystąpiła przeciwko obu stronom z interwencją główną

- jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od uprzedniej decyzji organu administracji publicznej

- jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej

- w razie niestawiennictwa obu stron na rozprawie, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, oraz w razie niestawiennictwa powoda, gdy powód nie żądał rozpoznania sprawy w jego nieobecności, a pozwany nie zgłosił wniosku o rozpoznanie sprawy - bezczynność stron

- jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu powoda albo niewskazania przez powoda w wyznaczonym terminie adresu pozwanego lub niewykonania przez powoda innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu - bezczynność stron

• na wniosek stron:

-  Sąd może również zawiesić postępowanie na zgodny wniosek stron - minimum 3 miesiące, maksimum 1 rok (jak w ciągu trzech lat nie zostanie zgłoszony wniosek o podjęcie postępowania to → umorzenie postępowania)

W wypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron albo wskutek ich niestawiennictwa lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu, zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, które biegną dalej dopiero z chwilą podjęcia postępowania.

We wszystkich innych wypadkach zawieszenia żadne terminy nie biegną i zaczynają biec dopiero od początku z chwilą podjęcia postępowania. Terminy sądowe należy w miarę potrzeby wyznaczać na nowo.

Podczas zawieszenia sąd nie podejmuje żadnych czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania albo zabezpieczenie powództwa lub dowodu. Czynności podejmowane przez strony, a nie dotyczące tych przedmiotów, wywołują skutki dopiero z chwilą podjęcia postępowania

W razie śmierci pełnomocnika procesowego postępowanie może toczyć się dalej dopiero po wezwaniu strony nie stawającej. Wezwanie doręcza się stronie w miejscu jej rzeczywistego zamieszkania, zawiadamiając ją równocześnie o śmierci pełnomocnika procesowego.

Zarówno na postanowienie co do zawieszenia postępowania, jak i odmowę podjęcia zawieszonego postępowania przysługuje zażalenie

Różne ciekawostki o zawieszeniu:

▪ Postępowanie przed SN może być zawieszone tylko ze względu na to co jest wymienione jako zawieszenie obligatoryjne + na zgodny wniosek stron - reszta nie

▪ w postępowaniu w sprawach małżeńskich - Rozprawa odbywa się bez względu na niestawiennictwo jednej ze stron. Jednakże w razie nie usprawiedliwionego niestawiennictwa powoda na pierwsze posiedzenie sądowe wyznaczone w celu przeprowadzenia rozprawy, postępowanie ulega zawieszeniu, chyba że prokurator popiera żądanie unieważnienia albo ustalenia istnienia lub nieistnienia małżeństwa.

Podjęcie postępowania następuje na wniosek powoda, nie wcześniej jednak niż po upływie trzech miesięcy od dnia zawieszenia postępowania. W razie niezgłoszenia takiego wniosku w ciągu roku po zawieszeniu, sąd umorzy postępowanie. Umorzenie wywołuje takie same skutki, jak umorzenie postępowania zawieszonego na zgodny wniosek stron lub z powodu ich niestawiennictwa.

▪ postępowaniu w sprawach małżeńskich (Sprawy o rozwód i o separację) - Jeżeli sąd nabierze przekonania, że istnieją widoki na utrzymanie pożycia małżeńskiego, zawiesza postępowanie. Zawieszenie takie może nastąpić tylko raz w toku postępowania.

WZNOWIENIE (PODJĘCIE) ZAWIESZONEGO POSTĘPOWANIA

Wznowienie może być:

1. na wniosek stron

2. z urzędu

Właściwie może być jeszcze z mocy prawa - gdy ustaną przyczyny uzasadniające zaprzestanie czynności przez sąd wskutek siły wyższej

Ad. 1 - na wniosek stron

• gdy postępowanie zostało zawieszone na wniosek spadkobiercy - po złożeniu oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku albo po upływie terminu do złożenia takiego oświadczenia

• w wypadku zawieszenia na wniosek obu stron albo wskutek niestawiennictwa - nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od zawieszenia, jeżeli strony we wniosku o zawieszenie nie oznaczyły dłuższego terminu (maks. trzy lata bo umorzenie)

Ad. 2 - z urzędu

• z chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo z chwilą ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku - w razie śmierci strony

• z chwilą ustalenia ogólnego następcy prawnego - w razie utraty zdolności sądowej

• z chwilą ustanowienia przedstawiciela ustawowego - w razie braku przedstawiciela ustawowego

• chwilą uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie - gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania - sąd może jednak i przedtem, stosownie do okoliczności, podjąć dalsze postępowanie

Jeżeli w ciągu roku od dnia postanowienia o zawieszeniu postępowania nie zgłoszą się lub nie zostaną wskazani następcy prawni zmarłej strony, sąd może z urzędu zwrócić się do sądu spadku o ustanowienie kuratora spadku, chyba że kurator taki już wcześniej został ustanowiony.

UMORZENIE POSTĘPOWANIA

Podstawą w tej kwestii jest art. 355

Umorzenie gdy:

• wydanie wyroku stało się zbędne

- powód cofną ze skutkiem prawnym pozew

- strony zawarły ugodę przed mediatorem

• gdy wydanie wyroku stało się niedopuszczalne

- osoba przeciwko której wszczęto sprawę, przestała podlegać sądom polskim

- śmierć jednego z małżonków w trakcie postępowania rozwodowego lub o separację

- śmierć strony w postępowaniu w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi

Mamy też umorzenie postępowania związane z jego zawieszeniem art. 182 →

Sąd umarza postępowanie zawieszone na zgodny wniosek stron lub na wniosek spadkobiercy, jak również z przyczyn wskazanych w art. 177 § 1 pkt 5 i pkt 6, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu. Ponadto sąd umorzy postępowanie w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie lat trzech od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny. Sąd także umorzy postępowanie w razie śmierci strony po upływie lat dziesięciu od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania z tej przyczyny.

§ 2. Umorzenie postępowania zawieszonego w pierwszej instancji nie pozbawia powoda prawa ponownego wytoczenia powództwa, jednakże poprzedni pozew nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa.

§ 3. ⁽¹³⁵⁾ Umorzenie zawieszonego postępowania przez sąd wyższej instancji powoduje uprawomocnienie się zaskarżonego orzeczenia, z wyjątkiem spraw o unieważnienie małżeństwa lub o rozwód oraz o ustalenie nieistnienia małżeństwa, w których postępowanie umarza się wówczas w całości.

§ 4. Z umorzeniem postępowania umarzają się nawzajem także koszty stron w danej instancji.

DOWODY

3 Rodzaje faktów:

1) fakty prawotwórcze (zawarcie umowy)

2) fakty tamujące powstanie prawa (brak zdolności do czynności prawnych)

3) fakty niweczące prawo (zapłata, przedawnienie)

Jeżeli powód faktów nie udowodni to → oddalenie powództwa

Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę - zasada kontradyktoryjności (oznacza ona że sąd rozpoznaje sprawę wyłącznie na podstawie dowodów przeprowadzonych na wniosek stron - tak nie jest w 100% ale spoko)

zasada dyspozytywności - to strony muszą dostarczać materiały dowodowe, nie sąd

Sąd nie powinien dopuszczać sprawy z urzędu (są wyjątki)

PODZIAŁ DOWODÓW

▪ bezpośrednie - sąd sam się styka z danym faktem, „dostaje dowód do ręki” - dowód z oględzin

▪ pośrednie - sąd uzyskuje informacje za pośrednictwem opinii i świadectw innych osób , sąd

wnioskuje o prawdziwości pewnych twierdzeń - zeznania świadków

▪ rzeczowe - ich przeprowadzenie polega na oględzinach rzeczy - dowód z dokumentu (skupienie się na samym dokumencie), dowód z

oględzin

▪ osobowe - ich przeprowadzenie polega na odebraniu zeznań lub opinii albo na zapoznaniu się z

treścią dokumentu - dowód z dokumentu (skupienie się na treści dokumentu a nie na nim samym)

FAKTY, KTÓRE NIE WYMAGAJĄ DOWODU:

1. fakty powszechnie znane - zrelatywizowane do miejsca i czasu np. klęska żywiołowa, zjawiska przyrody

2. fakty znane sądowi urzędowo - np. treść orzeczeń w innej sprawie, sąd musi zwrócić uwagę stron na ten fakt

3. fakty przyznane - przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną (jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości - wyjątki kiedy nie można oprzeć rozstrzygnięcia wyłącznie na przyznaniu okoliczności

▪ postępowanie w sprawach małżeńskich

▪ postępowanie w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi

4. fakty, co do których w zakresie twierdzeń strony przeciwnej strona nie wypowie się - jeżeli jest jakiś fakt to strona ma się co do nich wypowiedzieć (jak się z nimi nie zgadza to ma się wdać w spór co do istoty sprawy) jeżeli tego nie zrobi (nie kwestionuje) to sąd może uznać te fakty za przyznane (milczenie jako zgoda)

5. fakty ustalone przez sąd w oparciu o domniemanie faktyczne

Przedmiotem dowodu mogą być:

• fakty

• zwyczaje

• zasady doświadczenia

• prawo (ale kwestie techniczne, akty nie powszechne)

DOMNIEMANIA

1. faktyczne - Sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów - sąd a podstawie pewnych faktów przyjmuje, że inne fakty miały miejsce - pozostawione jest sędziowskiej swobodzie oceny dowodów

2. prawne - domniemania ustanowione przez prawo wiążące sąd

▪ zwykłe (wzruszalne) - strona może obalić przedstawiając przeciwdowody

(np. domniemanie urodzenia żywego dziecka,) - ciężar dowodu spoczywa na

przeczącym

▪ kwalifikowane - strona może obalić tylko w określony sposób (np.

domniemanie, że dziecko pochodzi od męża matki można obalić tylko po przez

wniesienie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa)

Podkreślam że podział na zwykłe i kwalifikowane nie jest z ćwiczeń

Art. 233. § 1. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału - zasada swobodnej oceny dowodów (nie znaczy dowolnej oceny dowodów)

Sąd dopuszcza dowód wydając postanowienie dowodowe → sąd nie jest związany swym postanowieniem dowodowym

Zażalenie na postępowanie dowodowe nie przysługuje

Ważne :

- błędność oceny dowodów może stanowić podstawę apelacji

- błędność oceny dowodów NIE może być podstawą skargi kasacyjnej

- błędność oceny dowodów NIE może być podstawą skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia

UPRAWDOPODOBNIENIE

Zachowanie szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym nie jest konieczne, ilekroć ustawa przewiduje uprawdopodobnienie zamiast dowodu - jest to wyjątek od zasady, zgodnie z którą wszystkie fakty, mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy powinny być udowodnione przez strony

Coś mniej niż udowodnienie, środek zastępczy tylko może mieć ono miejsce tam gdzie przepis to przewiduje

Przypadki uprawdopodobnienia:

- art. 50 - Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając przyczyny wyłączenia.

Strona, która przystąpiła do rozprawy, powinna uprawdopodobnić ponadto, że przyczyna wyłączenia dopiero później powstała lub stała się jej znana.

- art. 78 - każda ze stron może zgłosić opozycję przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego, jednakże nie później niż przy rozpoczęciu najbliższej rozprawy.

Sąd oddali opozycję po przeprowadzeniu co do niej rozprawy, jeżeli interwenient uprawdopodobni, że ma interes prawny we wstąpieniu do sprawy

- art. 144 - Przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane.

- art. 169 - Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu.

W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek.

- art. 281 - Aż do ukończenia czynności biegłego strona może żądać jego wyłączenia z przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego. Gdy strona zgłasza wniosek o wyłączenie biegłego po rozpoczęciu przez niego czynności, obowiązana jest uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała później lub że przedtem nie była jej znana.

- art. 346 - Na wniosek pozwanego sąd zawiesi rygor natychmiastowej wykonalności nadany wyrokowi zaocznemu, jeżeli wyrok ten został wydany z naruszeniem przepisów o dopuszczalności jego wydania albo jeżeli pozwany uprawdopodobni, że jego niestawiennictwo było nie zawinione, a przedstawione w sprzeciwie okoliczności wywołują wątpliwości co do zasadności wyroku zaocznego.

- art. 410 - Sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

Na żądanie sądu skarżący uprawdopodobni okoliczności stwierdzające zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia.

- art. 529 - okoliczności uzasadniające wniosek o uznanie za zmarłego należy uprawdopodobnić

I inne :)

DOWÓD Z DOKUMENTU

1. urzędowe

2. prywatne

Dokumentem nie jest fotografia, rysunek czy plan (ale nie wiem co z tym planem bo gdzieś tam spotkałem że do kwalifikowanych map geodezyjnych stosuje się przepisy o dokumentach) .

Dokument może być zarówno podpisany jak i niepodpisany (anonimowy) ale to czy jest podpisany ma znaczenie dla oceny wartości dowodowej dokumentu.

Ad. 1 - dokumenty urzędowe

Dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone.

Dotyczy to także dokumentów urzędowych sporządzonych przez organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne w zakresie poruczonych im przez ustawę spraw z dziedziny administracji publicznej.

Ciekawostka - Zagraniczne dokumenty urzędowe posiadają moc dowodową na równi z polskimi dokumentami urzędowymi. Jednakże jeżeli dokument dotyczy przeniesienia własności nieruchomości położonej w Polsce, powinien on być uwierzytelniony przez polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny. To samo dotyczy dokumentu, który wywołuje wątpliwości co do jego autentyczności.

Dokument urzędowy ma walor większy niż dokument prywatny. Przy prywatnym dokumencie mamy dowód tylko na to że dana osoba złożyła oświadczenie o określonej treści.

Przy urzędowym dokumencie mamy dwa domniemania:

▪ domniemanie autentyczności dokumentu (prawdziwości)

▪ domniemanie autentyczności twierdzeń w nim zawartych (zgodności z prawdą)

Strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument ten pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić.

Ad. 2 - dokumenty prywatne

Dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie

Jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od niej nie pochodzi, obowiązana jest okoliczności te udowodnić. Jeżeli jednak spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu powinna udowodnić strona, która chce z niego skorzystać.

Przy dokumencie prywatnym mamy jedno domniemanie:

▪ prawdziwości - że dokument został sporządzony przez osobę, która go podpisała

Teraz coś czego nietrawię - jak się ma ograniczenie dowodu ze świadków na rzecz dowodu z dokumentu:

Dokument nie został przedstawiony a ustawa lub umowa stron wymaga dla czynności prawnej zachowania formy pisemnej to:

Gdy wymóg formy pisemnej jest ad solemnitatem → to sąd może dopuścić dowód ze świadków lub przesłuchania stron tylko wtedy jak dokument został napisany (stworzony) ale: zaginą, został zniszczony, osoba trzecia go zabrała

Gdy wymóg formy pisemnej jest ad probationem → to sąd może dopuścić dowód ze świadków lub przesłuchania stron wtedy jak dokument został napisany (stworzony) ale: zaginą, został zniszczony, osoba trzecia go zabrała albo jeżeli (te rzeczy ↓ nie muszą wystąpić łącznie)

▪ obie strony wyrażają zgodę na dowód ze świadków lub przesłuchania

▪ żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą

▪ fakt dokonania czynności prawnej uprawdopodobniony jest na piśmie

Dokument został przedstawiony w sądzie ale strona chce dowodu ze świadka lub z przesłuchania przeciwko osnowie lub ponad osnowę (przeciwko treści lub ponad treść) →

▪ gdy nie doprowadzi to do obejścia przepisów o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) i gdy ze względu na szczególne okoliczności sprawy sąd uzna to za konieczne

Kiedy nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron → w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

Generalnie funkcjonuje zasada pierwszeństwa dokumentu (tylko nie wiem czy nad zeznaniami czy nad wszystkimi dowodami)

DOWÓD ZE ŚWIADKÓW

Wady dowodu ze świadków:

▪ zawodność pamięci

▪ konfabulacje

▪ nieumiejętność wypowiedzenia się przed sądem

Świadek ma być powołany, a następnie dopuszczony na daną okoliczność

Strona powołująca się na dowód ze świadków obowiązana jest dokładnie oznaczyć fakty, które mają być zeznaniami poszczególnych świadków stwierdzone, i wskazać świadków, tak by wezwanie ich do sądu było możliwe.(trzeba uzyskać adres)

Ograniczenia dowodu ze świadków

• z uwagi na przedmiot - to są te ograniczenia w związku z dokumentami (art. 246, 247, 74 KC)

• z uwagi na podmiot (osobę) - świadkami nie mogą być:

1. osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń;

2. wojskowi i urzędnicy nie zwolnieni od zachowania tajemnicy służbowej, jeżeli ich zeznanie miałoby być połączone z jej naruszeniem;

3. przedstawiciele ustawowi stron oraz osoby, które mogą być przesłuchane w charakterze strony jako organy osoby prawnej lub innej organizacji mającej zdolność sądową;

4. współuczestnicy jednolici

5. interwenient uboczny samoistny

6. małoletni, którzy nie ukończyli lat trzynastu, a zstępni stron, którzy nie ukończyli lat siedemnastu (postępowanie w sprawach małżeńskich)

Ciekawostka - pod pewnymi warunkami świadkiem może być dziecko lub ubezwłasnowolniony całkowicie

ODMOWA ZEZNAŃ I ODMOWA ODPOWIEDZI NA PYTANIE

Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem

Prawo odmowy zeznań:

▪ wstępni

▪ zstępni

▪ rodzeństwo

▪ osoby pozostające ze stronami w stosunku przysposobienia

▪ małżonkowie strony (nawet pomimo ustania małżeństwa)

▪ powinowaci w tej samej linii lub stopniu (nawet pomimo ustania małżeństwa)

Jednakże odmowa zeznań nie jest dopuszczalna w sprawach o prawa stanu, z wyjątkiem spraw o rozwód

Prawo odmowy odpowiedzi na pytanie

▪ jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, wymienionych wyżej, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową

▪ jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej

▪ duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi

Za nieuzasadnioną odmowę zeznań lub przyrzeczenia sąd, po wysłuchaniu obecnych stron co do zasadności odmowy, skaże świadka na grzywnę.

Niezależnie od powyższej grzywny sąd może nakazać aresztowanie świadka na czas nie przekraczający tygodnia. Sąd uchyli areszt, jeżeli świadek złoży zeznanie lub przyrzeczenie albo jeżeli sprawę ukończono w instancji, w której dowód z tego świadka został dopuszczony.

OPINIA BIEGŁYCH

W wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii

Sąd orzekający może pozostawić prawo wyboru biegłego sędziemu wyznaczonemu lub sądowi wezwanemu.

Sąd oznaczy, czy opinia ma być przedstawiona ustnie, czy na piśmie. - dominuje forma pisemna

 Aż do ukończenia czynności biegłego strona może żądać jego wyłączenia z przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego. Gdy strona zgłasza wniosek o wyłączenie biegłego po rozpoczęciu przez niego czynności, obowiązana jest uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała później lub że przedtem nie była jej znana.

Jak jest kilku biegłych to mogą złożyć opinie łączną - jak są zgodne

Może być opinia uzupełniająca (dodatkowa) - sporządza ją inny biegły

OGLĘDZINY

Obok dokumentu są dowodem o najbardziej bezpośrednim charakterze.

Przedmiotem oględzin może być:

▪ miejsce

▪ osoba (tylko za jej zgodą)

▪ rzecz

Dokumenty - NIE

Sąd może zarządzić oględziny:

▪ z urzędu

▪ na wniosek

Oględziny mogą być:

▪ z udziałem biegłego

▪ bez udziału biegłego

Oględziny mogą być:

▪ połączone z przesłuchaniem świadków

▪ bez przesłuchania świadków

PRZESŁUCHANIE STRON

Dowód z przesłuchania ma charakter posiłkowy (stosuje się je po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały nie wyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy)

Mamy dwa etapy:

I etap → przesłuchanie bez przyrzeczenia - przed przystąpieniem do przesłuchania sąd uprzedza strony, że obowiązane są zeznawać prawdę i że stosownie do okoliczności mogą być przesłuchane ponownie po odebraniu od nich przyrzeczenia - na tym się może zakończyć ale może być jeszcze →

II etap → ponowne przesłuchanie jednej ze stron po uprzednim odebraniu przyrzeczenia - następuje w sytuacji gdy pierwszy etap nie naświetlił odpowiednio faktów

Przesłuchanie jednej ze stron co do pewnego faktu z odebraniem od niej przyrzeczenia nie wyłącza takiego przesłuchania drugiej strony co do innego faktu.(co do tego samego fakty tylko jedna strona)

Jeżeli powództwo jest wytoczone przez prokuratora lub organizację społeczną na rzecz oznaczonej osoby, przesłuchuje się w charakterze strony powodowej tę osobę, chociażby nie przystąpiła ona do sprawy.

za osobę prawną - sąd przesłuchuje osoby wchodzące w skład organu uprawnionego do jej reprezentowania, przy czym sąd decyduje, czy przesłuchać wszystkie te osoby, czy też tylko niektóre z nich

za Skarb Państwa - sąd może przesłuchać w charakterze strony osoby powołane do reprezentowania państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub inne wskazane osoby

Ciekawostka - odczytanie przez stronę na rozprawie uprzednio przygotowanych zeznań nie jest ustnym składaniem zeznań, oparcie na tym ustaleń materialnych jest uchybieniem procesowym

(oczywiście strona se tam trochę może korzystać z pisemnych notatek)

ZASADY ORZEKANIA

1. dotyczące przedmiotu orzekania

2. dotyczące czasu orzekania

3. dotyczące postaw orzekania

ad. 1 - dotyczące przedmiotu orzekania

Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie - sąd jest bezwzględnie związany żądaniem pozwu i stanem faktycznym, który jest w nim podany (art. 321) → wyjątkiem Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy ↓

Jeżeli pracownik dokonał wyboru jednego z przysługujących mu alternatywnie roszczeń, a zgłoszone roszczenie okaże się nieuzasadnione, sąd może z urzędu uwzględnić inne roszczenie alternatywne. - jest to wyjątek od zasady pełnej dyspozycyjności sądu (wyjątek od art. 321)

Art. 322 - Jeżeli w sprawie o naprawienie szkody, o dochody, zwrot bezpodstawnego wzbogacenia lub o świadczenie z umowy o dożywocie sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy - dotyczy to tylko wysokości żądania, nie jego zasadności

Art. 320 -  W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. - jest to tzw. moratorium sędziowskie

Art. 478 - istotna ciekawostka (ale wszyscy to pamiętamy z cywila II) -  W sprawach o naruszenie posiadania sąd bada jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznając samego prawa ani dobrej wiary pozwanego.

W postępowaniu nieprocesowym - sąd nie jest związany granicami wniosku tylko, gdy mógłby to wszcząć z urzędu

Ad. 2 - dotyczące czasu orzekania

Po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; w szczególności zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy.

Rozprawa powinna być otwarta na nowo, jeżeli istotne okoliczności ujawniły się dopiero po jej zamknięciu.

Sąd może zamkniętą rozprawę otworzyć na nowo.

Ad. 3 - dotyczące podstaw orzekania

Wyjątki od zasady, że ocenia się sprawę z chwili orzekania

Art. 15 - Sąd właściwy w chwili wniesienia pozwu pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy.

Sąd nie może uznać, że jest niewłaściwy, jeżeli w toku postępowania stał się właściwy.

Art. 1097 - Jurysdykcja krajowa istniejąca w chwili wszczęcia postępowania trwa nadal, choćby jej podstawy odpadły w toku sprawy.

Art. 192 p 3 - zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej.

DECYZJE SĄDOWE

1. wyroki

2. postanowienia

3. nakazy zapłaty

4. zarządzenia

wyroki, postanowienia, nakazy zapłaty = orzeczenia

Czynności orzekania:

1. czynności dotyczące toku postępowania (całego lub niektórych czynności)

2. czynności dotyczące kwestii wpadkowych? (ubocznych)

3. czynności dotyczące istoty sprawy rozpoznawanej (merytoryczne)

Wyroki wydawane są tylko i wyłącznie w trybie procesowym

W postępowaniu nieprocesowym orzeczenia sądu zapadają w formie postanowień

Wyroki:

• deklaratywne - potwierdzają istnienie określonego stanu prawnego, (powództwa oświadczenie, powództwa o ustalenie)

• konstytutywne - zmieniają dotychczas istniejący stan prawny poprzez ustanowienie, zniesienie lub zmianę stosunku prawnego lub prawa, (wyrok rozwodowy)

Wyroki:

1. wstępny - art. 318

2. częściowy - art. 317

3. końcowy - art. 108

4. łączny - art. 219

5. uzupełniający - art. 351

6. zaoczny - art. 339

Ad. 1 - wyrok wstępny

Musi być spór co do zasady i co do wysokości roszczenia

(np. ktoś twierdzi, że była pożyczka 50 tyś a ktoś inny że była darowizna 100 tyś)

Jest wyrokiem samodzielnym (samoistnym) może być od niego apelacja (normalnie na zadach ogólnych)

Może być wydany tylko w pierwszej instancji

Nie może być mu nadany rygor natychmiastowej wykonalności

Nie zawiera nigdy rozstrzygnięcia o kosztach

Sąd może ograniczyć rozprawę do poszczególnych zarzutów lub zagadnień wstępnych - i po ich zbadaniu wydać wyrok wstępny

Zagadnienie wstępne - czy roszczenie przysługuje powodowi i czy jest zasadne

Skoro jest wyrok wstępny to musi być końcowy - o tym za chwilę :)

Ad. 2 - wyrok częściowy

Sąd może wydać wyrok częściowy, jeżeli nadaje się do rozstrzygnięcia tylko część żądania lub niektóre z żądań pozwu; to samo dotyczy powództwa wzajemnego

Na tej samej podstawie sąd może wydać wyrok częściowy, rozstrzygając o całości żądania powództwa głównego lub wzajemnego.

Jest to wyjątek od zasady że sąd powinien rozstrzygać o całości roszczeń zamieszczonych w jednym pozwie → ekonomia procesowa

Na wniosek lub z urzędu

Jest to wyrok samodzielny, samoistny → przysługuje apelacja

Nie ma orzeczenia o kosztach

Sąd musi wyraźnie zapisać, że jest to wyrok częściowy

Sąd może zawiesić postępowanie do czasu uprawomocnienia się wyroku częściowego

Skoro jest wyrok częściowy to musi być końcowy ↓

Ad. 3 - wyrok końcowy

Gdy był wyrok wstępny lub częściowy to musi być wydany wyrok końcowy

Tutaj orzeka się o kosztach

Rozstrzyga o pozostałych żądaniach powoda - gdy wcześniej był wyrok częściowy

Rozstrzyga o wysokości roszczenia - gdy wcześniej był wyrok wstępny

Ad. 4 - wyrok łączny

Sąd może zarządzić połączenie kilku oddzielnych spraw toczących się przed nim w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli są one ze sobą w związku lub mogły być objęte jednym pozwem.

Sąd rozstrzyga kilka spraw które mogły być które mogły być rozstrzygane także odrębnie - kwestia techniczna

Ad. 5 - wyrok uzupełniający

O tym jest później

Ad. 6 - wyrok zaoczny

W jakich sytuacjach wydaje się wyrok zaoczny:

• jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę (ale chodzi o pierwsze)

- sąd musi zbadać czy pozwany był prawidłowo zawiadomiony jak tak to zaoczny jak nie to odroczenie rozprawy

• pozwany stawił się ale nie bierze udziału w rozprawie

• pozwany nie złożył wniosku o przeprowadzenie rozprawy w jego nieobecność

• pozwany nie złożył w sprawie żadnych wyjaśnień

Mamy jeszcze tzw. zastrzeżony wyrok zaoczny - jak pozwany nie stawił się na rozprawę ALE na dzień rozprawy nie nadszedł jeszcze dowód doręczenia pozwanemu wezwania na rozprawę to - przez dwa tygodnie od dnia rozprawy sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym wyrok zaoczny, jeżeli w tym czasie otrzyma dowód doręczenia. Wyrok taki wiąże sąd od chwili podpisania sentencji

Jak w ciągu 14 dni nie nadejdzie dowód doręczenia to → nowa rozprawa

Można powiedzieć że wyrok zaoczny jest generalnie związany z bierną postawą (omieszkaniem) pozwanego w toku postępowania.

Jak ma być wdany wyrok zaoczny to nie przeprowadza się postępowania dowodowego, przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą.

ALE są sytuacje kiedy tak nie może być (kiedy musi być postępowania dowodowe):

▪ jeżeli twierdzenia powoda budzą uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa

▪ w postępowaniu w sprawach małżeńskich

▪ w postępowaniu w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi

Kiedy nie można wydać wyroku zaocznego - w obrębie postępowania (zwykłego)

▪ jeżeli pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności albo składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie

▪ jeżeli sąd stwierdzi nieprawidłowość w doręczeniu wezwania albo jeżeli nieobecność strony jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć - wtedy odroczenie

▪ jeżeli powód zmienia powództwo - wtedy to już nie będzie pierwsze posiedzenie

▪ w przypadku współuczestnictwa jednolitego - czynności procesowe współuczestników działających są skuteczne wobec nie działających (czyli z tego wynika że chociaż jeden współuczestnik się musi stawić bo jak nie to chyba może być wyrok zaoczny - ale to są tylko moje przemyślenia)

▪ w przypadku współuczestnictwa koniecznego

Kiedy nie może zapaść wyrok zaoczny - jeżeli chodzi o rodzaje postępowania:

• w postępowaniu apelacyjnym

• w postępowaniu kasacyjnym

• w postępowaniu o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia

Wyrokowi zaocznemu uwzględniającemu powództwo nadaje się klauzulę natychmiastowej wykonalności

Wyroki zaoczne doręcza się z urzędu obu stronom z pouczeniem o przysługujących im środkach zaskarżenia (tylko sentencje, nie uzasadnienia)

Wyrok zaoczny sąd uzasadnia, gdy powództwo zostało oddalone w całości lub w części, a powód zażądał uzasadnienia w ciągu tygodnia od doręczenia mu wyroku, albo gdy powód, który żądania takiego nie zgłosił, wniósł apelację w przepisanym terminie.

Wyrok zaoczny zostanie uchylony gdy po wydaniu wyroku okaże się, że pozwany w chwili wniesienia pozwu nie miał:

▪ zdolności sądowej

▪ zdolności procesowej

▪ organu powołanego do reprezentacji (jak pozwanym osoba prawna)

A braki te nie zostały usunięte w wyznaczonym prze sąd terminie

Ciekawostka - W postępowaniu w sprawach gospodarczych → sąd może wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew

ŚRODKI ZASKARŻENIA OD WYROKU ZAOCZNEGO

▪ apelacja - przysługuje powodowi

▪ sprzeciw - przysługuje pozwanemu

Sprzeciw

Sprzeciw musi być w formie pisemnej, pozwany powinien przytoczyć

- zarzuty przeciwko żądaniu pozwu

↓

- fakty i dowody na ich uzasadnienie

Sprzeciw ma być złożony przez pozwanego w ciągu tygodnia od doręczenia mu wyroku (jak złożony później albo z brakami które miały być usunięte albo nieopłacony to sąd odrzuca)

Jak prawidłowo wniesiony sprzeciw to → przewodniczący wyznacza rozprawę i doręcza sprzeciw powodowi - sprawa zostaje ponownie rozpoznana - sąd wydaje wyrok, w którym wyrok zaoczny:

▪ w całości lub części utrzymuje

▪ uchyla go i orzeka o żądaniu pozwu

▪ pozew odrzuca

▪ umarza postępowanie

Jeżeli wyrok zaoczny był wydany z natychmiastową wykonalności to na wniosek pozwanego zawiesi rygor natychmiastowej wykonalności gdy :

▪ wyrok został wydany z naruszeniem przepisów o dopuszczalności jego wydania

▪ pozwany uprawdopodobni, że jego niestawiennictwo było niezawinione, a przedstawione w sprzeciwie okoliczności wywołują wątpliwości co do zasadności wyroku

Koszty rozprawy zaocznej i sprzeciwu ponosi pozwany, choćby następnie wyrok zaoczny został uchylony, chyba że niestawiennictwo pozwanego było nie zawinione lub że nie dołączono do akt nadesłanych do sądu przed rozprawą wyjaśnień pozwanego.

Sprzeciw można cofnąć → W razie cofnięcia sprzeciwu sąd, jeżeli uzna, że cofnięcie jest dopuszczalne, umarza postępowanie wywołane wniesieniem sprzeciwu i orzeka o kosztach jak przy cofnięciu pozwu. Wyrok zaoczny staje się wówczas prawomocny.

Ciekawostka- sprzeciw ten jest środkiem niedewolutywnym (rozpoznaje ten sam sąd który go wydał)

WYDANIE WYROKU

Art. 316 - bierze się pod uwagę stan z chwili orzekania

Roszczenie które było przedwczesne na początku może stać się wymagalne w trakcie sprawy

Art. 323 - Wyrok może być wydany jedynie przez sędziów, przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku. - zasada bezpośredniości (gdy inny skład musi być otwarta na nowo rozprawa)

Jak wygląda procedura:

Narada (na nardzie obecny tylko skład orzekający) - odbywa się głosowanie →

Wyrok zapada większością głosów (sędzia który nie zgodził się z większością może przy podpisaniu sentencji zgłosić zdanie odrębne - ale i tak musi sentencję podpisać)

Wyrok i jego elementy

WYROK

UZASADNIENIE WYROKU

Sporządza się na żądanie strony - musi być zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji wyroku (a od dnia doręczenia sentencji wyroku - stronie działającej bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego, która na skutek pozbawienia wolności była nieobecna przy ogłoszeniu wyroku)

Nie ma znaczenia dla wniesienia apelacji to, czy wniesiemy wniosek o uzasadnienie

Uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa

Uzasadnienie jest potrzebne sądowi II instancji

Wyrok z uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która zażądała sporządzenia uzasadnienia

SPROSTOWANIE WYROKU

Sąd może z urzędu sprostować w wyroku niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki

Nie jest dopuszczalne sprostowanie, które prowadziłoby do zmiany wyroku.

Można dokonać sprostowania nawet po uprawomocnieniu się wyroku.

Sprostowanie oczywiście może być tez na wniosek strony

Na postanowienie o sprostowaniu lub wykładni orzeczenia albo ich odmowie przysługuje zażalenie

Ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. Jednakże w sprawie zawiłej sąd może odroczyć ogłoszenie wyroku na czas do dwóch tygodni

WYROK UZUPEŁNIAJĄCY

Tylko i wyłącznie na wniosek strony

Wniosek o uzupełnienie trzeba zgłosić w ciągu dwóch tygodni od ogłoszenia wyroku (gdy doręczenie wyroku następuje z urzędu - to od jego doręczenia)

Uzupełniać można tylko sentencję wyroku

Wniosek można zgłosić gdy sąd:

▪ nie orzekł o całości żądania

▪ nie orzekł o natychmiastowej wykonalności

▪ nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia, które według przepisów ustawy powinien był zamieścić

Np. gdy są trzy roszczenia a sąd orzekł tylko o dwóch - jeśli nie wniesiemy o uzupełnienie wyroku to możemy mimo wszystko wnieść pozew o to jedno roszczenie

WAŻNE - nie można tu (np taki przypadek jak powyżej) wnosić apelacji, bo dotyczy ona tylko tego, co było w wyroku

O uzupełnieniu orzeka sąd który wyrok wydał

Ciekawostka - rozstrzygnięcie o kosztach lub o natychmiastowej wykonalności jest postanowieniem → jeśli skarżymy same koszty, to zażalenie, a nie apelacja

WYKŁADNIA WYROKU

Sąd, który wydał wyrok, rozstrzyga postanowieniem wątpliwości co do jego treści. Postanowienie w tym przedmiocie sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym.

Forma postanowienia

Wykładni podlega sentencja

Wniosek o sprostowanie, uzupełnienie lub wykładnię wyroku nie ma wpływu na bieg terminu do wniesienia środka zaskarżenia

Wykładni sąd dokonuje na wniosek i z urzędu

Ciekawostka - niedopuszczalne jest dokonanie przez sąd wykładni ugody zawartej przed nim przez strony.

NAKAZ ZAPŁATY

W postępowaniu nakazowym lub upominawczym (tu może także wydać referendarz sądowy)

POSTANOWIENIA

Jeżeli kodeks nie przewiduje wydania wyroku lub nakazu zapłaty, sąd wydaje postanowienie.

Mamy postanowienia:

1. kończące postępowanie w sprawie

2. nie kończące postępowania w sprawie

ad. 1 - postanowienia kończące postępowanie w sprawie

Np.

▪ postanowienie o odrzuceniu pozwu

▪ o odrzuceniu środka odwoławczego

▪ o umorzeniu postępowania

Wiąże sąd który je wydał

Zawsze służy na nie zażalenie

Wyjątek kiedy sąd nie jest związany swoim postanowieniem → art. 395 § 2 →

Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przesyłając akt sądowi drugiej instancji, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych.

Ad.2 - postanowienia nie kończące postępowania w sprawie

Np.

▪ postanowienia dowodowe

▪ postanowienia odnośnie zawieszenia/podjęcia postępowania

▪ postanowienia w zakresie kierownictwa rozprawy

▪ kwestie wpadkowe

Nie wiążą sądu który je wydał → § 1. Postanowienia nie kończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne.

§ 2. Postanowienia, o których mowa w § 1, mogą być zmieniane lub uchylane także wówczas, gdy zostały wydane na podstawie aktu normatywnego uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą.

Na nie zażalenia przysługuję wyłącznie w przypadkach wymienionych w art. 394

Taki podział może jeszcze być postanowień

1. wydawane na posiedzeniu jawnym

2. wydawane na posiedzeniu niejawnym

Ad. 1 - postanowienia wydawane na posiedzeniu jawnym

Do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy o wyrokach, jeżeli kodeks nie stanowi inaczej.

Najbardziej zbliżone do wyroku

Ad. 2 - postanowienia wydawane na posiedzeniu niejawnym

Postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym wiąże sąd od chwili, w której zostało podpisane wraz z uzasadnieniem, jeżeli zaś sąd postanowienia nie uzasadnia, od chwili podpisania sentencji.

▪ postanowienia kończące postępowanie w sprawie wydawane na posiedzeniach jawnych - przysługuje zażalenie (czyli zaskarżalne)

▪ postanowienia nie kończące postępowania w sprawie wydawane na posiedzeniach jawnych są albo:

- zaskarżalne albo

- niezaskarżalne

UZASADNIENIE POSTANOWIENIA

▪ na posiedzeniu jawnym i podlegające zaskarżeniu (tak samo jak przy wyroku, doręczenie na wniosek)

▪ na posiedzeniu niejawnym - z urzędu doręczane obu stronom

Termin tygodniowy na zaskarżenie

Postanowień, które odnoszą się wyłącznie do innych osób (świadka, biegłego, osoby trzeciej), nie doręcza się stronom; osobom, których te postanowienia dotyczą, doręcza się je tylko wówczas, gdy nie były one obecne na posiedzeniu, na którym postanowienia te zostały wydane.

W postępowaniu nieprocesowym - doręczanie i uzasadnianie postanowień jest tak samo jak tu z wyjątkiem tego że nie doręcza się postanowienia uczestnikowi, który będąc obecny na posiedzeniu, po ogłoszeniu postanowienia zrzekł się jego doręczenia.(art. 517)

FORMA I SPOSÓB WYDANIA

Postanowienie nie ma takiej formy jak wyrok

Wyrok zawsze wydawany po przeprowadzeniu rozprawy postanowienie może być przed, po, w trakcie

Wyrok rozstrzyga merytorycznie → postanowienie rozstrzyga o kwestiach wpadkowych, formalnych, o postępowaniu

Jak wygląda prawomocność postanowień:

- wyrokowi przysługuje res iudicata (art. 366)

- postanowienie nawet gdy prawomocne to nie ma res iudicata (powaga rzeczy osądzonej)

Tego teraz nie kumam

Art. 399 - dopuszczalność wznowienia postępowania

Postanowienie generalnie nie może być, ale jest wyjątek →

Art. 360 i 361 - wykonalność, skuteczność (może nie być wykonalne ale będzie skuteczne)

ZARZĄDZENIA

Są rodzajem decyzji procesowej

Art. 398 - przepisy co do zażaleń na postanowienia stosuje się generalnie do zażaleń

• zarządzenia przewodniczącego - najczęściej one są

- jak jest błąd w piśmie procesowym i się go nie poprawi to mamy zarządzenie o zwrocie pozwu i na to normalnie na podstawie 394 § 1 p. 1 przysługuje zażalenie

• zarządzenia sądu - mogą być gdy przepis szczególny wyraźnie tak stanowi

- sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę (art. 232)

- sąd może zarządzić oddzielną rozprawę co do pozwu głównego i wzajemnego.... (art. 218)

- sąd może zarządzić połączenie kilku oddzielnych spraw....... (art. 219)

- sąd może ograniczyć rozprawę do poszczególnych zarzutów lub zagadnień wstępnych (art. 220)

- sąd może skierować sprawę na posiedzenie jawne i wyznaczyć rozprawę........(art. 143 § 2)

• zarządzenia Prezesa Sądu

- Prezes sądu może zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów zawodowych......(art. 47 § 4)

-  W dni ustawowo uznane za wolne od pracy, jako też w porze nocnej doręczać można tylko w wyjątkowych wypadkach za uprzednim zarządzeniem prezesa sądu (art. 134 § 1)

PRAWOMOCNOŚĆ

Dotyczy orzeczeń:

1. prawomocność formalna

2. prawomocność materialna

Ad. 1 - prawomocność formalna

Jeżeli nie przysługuje co do niego (co do orzeczenia) środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia

Ad. 2 - prawomocność materialna

Jest to moc wiążąca orzeczenia prawomocnego formalnie

Dotyczy skutku materialnoprawnego orzeczenia

1. skutek pozytywny prawomocności orzeczeń

2. skutek negatywny prawomocności orzeczeń

Ad. 1 - skutek pozytywny

Art. 361

Tego nie kumam

Ad. 2 - skutek pozytywny

Dotyczy orzeczeń które zawierają rozstrzygnięcia merytoryczne

Res iudicata - tylko orzeczenia co do meritum sprawy

Wykonalność, skuteczność - co do zasady skutki prawomocności

Mimo niedopuszczalności odrębnego zaskarżenia nie stają się prawomocne postanowienia podlegające rozpoznaniu przez sąd drugiej instancji, gdy sąd ten rozpoznaje sprawę, w której je wydano.

Jeżeli zaskarżono tylko część orzeczenia, staje się ono prawomocne w części pozostałej z upływem terminu do zaskarżenia, chyba że sąd drugiej instancji może z urzędu rozpoznać sprawę także w tej części.

Prawomocność orzeczenia stwierdza na wniosek strony sąd pierwszej instancji na posiedzeniu niejawnym, a dopóki akta sprawy znajdują się w sądzie drugiej instancji - ten sąd. Stwierdzenia dokonuje sąd jednoosobowo.

RES IUDICATA (powaga rzeczy osądzonej)

Przysługuje każdemu wyrokowi (wstępnemu, częściowemu), nakazowi zapłaty

• granice przedmiotowe

wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. - uprawomocnia się tylko sentencję, res iudicata nie przysługuje ustaleniom faktycznym

Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym - ustalenia faktyczne z innego postępowania cywilnego nie wiążą ALE z karnego wiążą, między tymi samymi stronami co do tego co stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia

Jeśli sąd coś pominie w wyroku to nie ma do tego res iudicata

• granice podmiotowe

między tymi samymi stronami (także, gdy wnosi prokurator)

obejmuje:

- strony

- sąd, który wydał orzeczenie

- inne sądy i inne organy państwowe

Może być jeszcze w zakresie granic podmiotowych, tzw. prawomocność rozszerzona →

- wyrok ma powagę rzeczy osądzonej wobec pewnych osób trzecich, na podstawie szczególnego stosunku tych osób do jednej ze stron procesowych i tylko w stosunku do niej (następcy prawni ogólni oraz szczególni np. art. 192 p. 3)

- ze względu na szczególny charakter przedmiotu procesu wyrok może mieć powagę rzeczy osądzonej wobec wszystkich i przeciwko wszystkim →

▪ wyrok o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest skuteczny wobec wszystkich

▪ wyrok w postępowaniu w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi (uznanie

ojcostwa)

▪ wyrok w postępowaniu w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za

niedozwolone

res iudicata sąd uwzględnia z urzędu na każdym etapie postępowania (art. 202)

to jest przesłanka - bezwzględna, negatywna

gdy podniesiona na początku (odrzucenie pozwu)

res iudicata → osłabiona w postępowaniu nieprocesowym

art. 523 - Prawomocne postanowienie orzekające co do istoty sprawy nie może być zmienione ani uchylone, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Jednakże prawomocne postanowienie oddalające wniosek sąd może zmienić w razie zmiany okoliczności sprawy.

art. 577 - Sąd opiekuńczy może zmienić swe postanowienie nawet prawomocne, jeżeli wymaga tego dobro osoby, której postępowanie dotyczy. (postępowanie nieprocesowe, sprawy rodzinne i opiekuńcze)

WYKONALNOŚĆ

Zazwyczaj jest to następstwo prawomocności

Wyrok oddalający powództwo - tu nie ma wykonalności

Normalnie wykonalność jest po uprawomocnieniu się orzeczenia

NATYCHMIASTOWA WYKONALNOŚĆ

Wykonalność przed uprawomocnieniem się orzeczenia

Natychmiastowa wykonalność z mocy ustawy:

▪ postanowienia

▪ nakazy zapłaty wydane w postępowaniu nakazowym na podstawie, weksla, czeku, rewersu, warrantu - z upływem terminu udzielonego do zaspokojenia roszczenia

▪ wyroki sądu II instancji - o ile KPC nie stanowi inaczej

▪ postanowienia orzekające co do istoty sprawy w postępowaniu nieprocesowym - jeżeli przepis tak stanowi

Natychmiastowa wykonalność z mocy orzeczenia sądu:

▪ z urzędu gdy sąd:

- zasądza alimenty - co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed

wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące

- zasądza roszczenie uznane przez pozwanego;

- wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny.

- zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada

wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nie przekraczającej

pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika

▪ sąd może wydać gdy:

- zasądza należność z wekslu, czeku, warrantu, rewersu, dokumentu urzędowego lub

dokumentu prywatnego, którego prawdziwość nie została zaprzeczona (z urzędu)

- uwzględnia powództwo o naruszenie posiadania (z urzędu)

- wyrok nadaje się do wykonania w drodze egzekucji i gdyby opóźnienie uniemożliwiało lub

znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo narażało powoda na szkodę (na wniosek)

Kiedy nie może być orzeczona natychmiastowa wykonalność:

▪ jeżeli wskutek wykonania wyroku mogłaby wyniknąć dla pozwanego niepowetowana szkoda → nie dotyczy to wyroków zasądzających alimenty oraz należności pracownika w sprawach ze stosunku pracy , w granicach, w jakich sąd nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności z urzędu

▪ w sprawach przeciwko Skarbowi Państwa → z wyjątkiem należności pracownika w sprawach ze stosunku pracy , w granicach, w jakich sąd nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności z urzędu

Rygor natychmiastowej wykonalności od chwili ogłoszenia wyroku/podpisania sentencji

Rygor natychmiastowej wykonalności obowiązuje od chwili ogłoszenia wyroku lub postanowienia, którym go nadano, a gdy ogłoszenia nie było - od chwili podpisania sentencji orzeczenia.

Natychmiastowa wykonalność wyroku wygasa z chwilą ogłoszenia, a jeżeli nie było ogłoszenia, z chwilą podpisania sentencji orzeczenia zmieniającego albo uchylającego wyrok lub postanowienie o natychmiastowej wykonalności wyroku - w takim zakresie, w jakim nastąpiła zmiana lub uchylenie.

UGODA

Nie wiem czemu o tym jest w tym miejscu ale ja tak mam w notatkach :)

POSTĘPOWANIE MEDIACYJNE

• musi być umowa o mediację - w umowie: określenie przedmiotu mediacji, mediatora (nie może być sędzia) albo sposobu wyboru mediatora

• można postanowieniem sądu skierować do mediacji

• jedna strona składa wniosek, druga się nie sprzeciwia → jest to sposób wszczęcia mediacji

Mediacja może być przed wszczęciem ale i w toku (za zgodą stron)

Mediacja nie jest jawna

Nie można się przed sądem powoływać na to, co było w mediacji

Wniosek o mediacje zawiera podobne elementy co pozew

Do zamknięcia pierwszego posiedzenia sąd może skierować sprawę do mediacji - tylko jeden raz można skierować do mediacji

Jeśli zawarta zostaje ugoda → sporządza się protokół → zatwierdzanie ugody przez sąd

Jak ugoda się da wykonać to nadaje się od razu klauzulę wykonalności

Ugoda zawarta przed mediatorem traktowana jest tak samo jak ugoda zawarta przed sądem.

POSTĘPOWANIE POJEDNAWCZE

Czyli chodzi tu o ugodę sądową

Postępowanie o charakterze fakultatywnym (w sprawie o rozwód - obligatoryjne)

Zawezwanie do ugody przed wniesieniem pozwu → sąd rejonowy (nawet jak wyższa kwota, właściwy dla przeciwnika)

Protokół → nie ma zatwierdzenia (bo przy mediacji jest)

Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej → przerwanie biegu przedawnienia → nie jest to pozew

Przewodniczący powinien we właściwej chwili skłaniać strony do pojednania, zwłaszcza na pierwszym posiedzeniu, po wstępnym wyjaśnieniu stanowiska stron. Osnowa ugody zawartej przed sądem powinna być wciągnięta do protokołu rozprawy i stwierdzona podpisami stron. Niemożność podpisania sąd stwierdzi w protokole.

Ugoda może być zawarta na każdym etapie postępowania

Element materialnoprawny - jest to umowa, każdy w jakimś zakresie powinien ustąpić

Aspekt procesowy - oceniamy w oparciu o KPC

Jak mamy protokół z rozprawy to powinien zawierać m.in. czynności stron wpływające na rozstrzygnięcie sądu (ugoda, zrzeczenie się roszczenia, uznanie powództwa, cofnięcie, zmiana, rozszerzenie lub ograniczenie żądania pozwu).

Przedmiot ugody musi być w granicach dyspozycji stron →

w sprawach małżeńskich, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych → nie można zawrzeć ugody

ugoda a wyrok:

- wykonalność - tak samo

- ugoda nie korzysta z res iudicata ale może być zarzut rzeczy ugodzonej

ŚRODKI ODWOŁAWCZE

Rodzaje środków zaskarżenia występujące w KPC

1. środki dewolutywne - przenoszące sprawę do wyższej instancji, a wśród nich

▪ apelacja

▪ kasacja

▪ zażalenie

Są to zarazem środki suspensywne - wstrzymują uprawomocnienie się orzeczenia

2. środki niedewolutywne - są rozstrzygane w tej samej instancji

▪ sprzeciw od wyroku zaocznego

▪ zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym

▪ sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym

▪ skarga na czynność komornika

▪ specjalne zarzuty w postępowaniu egzekucyjnym

APELACJA

▪ Charakter dewolutywny

▪ środek zwyczajny

Można zaskarżyć orzeczenia merytoryczne

W postępowaniu nieprocesowym też jest apelacja

Nie ma ograniczeń co do rodzaju sprawy i wartości przedmiotu sporu → bo konstytucja gwarantuje dwie instancje

Wyrok zaoczny → pozwanemu nie przysługuje apelacja, tylko sprzeciw (powodowi przysługuje apelacja)

Skład:

Trzech sędziów zawodowych

Wyjątki → jeden sędzia - gdy postępowanie dowodowe, niejawne

jeden sędzia - gdy koszty, grzywna

Apelacja powinna być merytorycznym rozpoznaniem sprawy w drugiej instancji → zmienia wyrok, orzeka co do istoty sprawy (np. powództwo oddalone)

Orzeczenia od których przysługuje apelacja:

1. wyrok pełny

2. wyrok częściowy

3. wyrok wstępny

4. wyrok końcowy

5. wyrok uzupełniający

6. wyrok zaoczny - TYLKO powód

7. od wszystkich postanowień co do istoty sprawy wydanych w pierwszej instancji w postępowaniu nieprocesowym

8. od postanowienia sądu okręgowego wydanego w postępowaniu o uznanie sądu zagranicznego

Legitymacja do wniesienia apelacji przysługuje:

1. stronie

2. interwenientowi ubocznemu

3. prokuratorowi

4. RPO

5. Właściwej organizacji społecznej

6. Inspektorowi pracy

WYMOGI FORMALNE

Apelacja powinna zawierać:

1. elementy przewidziane dla pisma procesowego (art. 126)

2. oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona ze wskazaniem, czy jest on zaskarżany w całości czy w części

3. zwięzłe przedstawienie zarzutów - wszystko może być (naruszenie prawa materialnego, procesowego)

4. uzasadnienie zarzutów

5. powołanie, w razie potrzeby, nowych faktów i dowodów oraz wykazanie, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe albo że potrzeba powołania się na nie wynikła później

6. wniosek o zmianę lub o uchylenie wyroku z zaznaczeniem zakresu żądanej zmiany lub uchylenia - wnioski muszą korespondować z zarzutami

7. w sprawach o roszczenia majątkowe - oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia

wartość przedmiotu zaskarżenia może być:

- wyższa niż wartość przedmiotu sporu, gdy powód rozszerzył powództwo lub sąd orzekł

ponad żądanie (to jest możliwe w prawie pracy)

- niższa niż wartość przedmiotu sporu, gdy zaskarżona jest część orzeczenia

- równa wartości przedmiotu sporu, gdy zaskarżane jest całe orzeczenie

Jakie przykładowe zarzuty mogą stanowić podstawę apelacji

▪ zarzuty naruszenia prawa materialnego (błędna wykładnia, niewłaściwe zastosowanie prawa)

▪ zarzuty naruszenia prawa procesowego (nieważność postępowania patrz art. 379 i 1099, naruszenie innych zasad KPC)

▪ zarzuty o charakterze faktycznym (zarzuty odnoszące się do ustalonego przez sąd pierwszej instancji stanu faktycznego sprawy)

▪ zarzuty pojawienia się nowych faktów i dowodów (tzw. nowości)

▪ zarzuty nierozpoznania istoty sprawy

Wyjątek w zakresie zarzutów to postępowanie uproszczone - w tym postępowaniu apelację można wyłącznie oprzeć o:

1) naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,

2) naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy.

I do tego po upływie terminu do wniesienia apelacji przytaczanie dalszych zarzutów jest niedopuszczalne.

Zarzuty nie wyznaczają granic apelacji można je zmieniać, dokładać

Czy sąd jest związany naszymi wnioskami - NIE jest, wnioski nie wyznaczają granic apelacji

Kiedy zachodzi nieważność postępowania →

Nieważność postępowania zachodzi:

1) jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna,

2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany,

3) jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona,

4) jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy,

5) jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw (np. gdy było tajne a nie było ku temu podstaw, gdy nie zawiadomiono o terminie rozprawy)

6) jeżeli sąd rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu.

7) brak jurysdykcji krajowej stanowi przyczynę nieważności, którą sąd bierze pod rozwagę z urzędu

w każdym stanie sprawy

ZAKRES ZASKARŻENIA

Zakres zaskarżenia wyznacza granice apelacji (czy zaskarżamy w całości lub w części, tego czego nie skarżymy sąd nie może rozpatrywać)

Skarżymy tylko sentencję wyroku (nie uzasadnienie)

Nie można zaskarżyć wyroku gdy strona dostaje wszystko czego żądała

Przynajmniej w zakresie określonym zarzutami sąd drugiej instancji musi się sprawą zająć, może wyjść poza ten zakres

GRANICE APELACJI

Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.

W granicach zaskarżenia sąd drugiej instancji może z urzędu rozpoznać sprawę także na rzecz współuczestników (współuczestników materialnych), którzy wyroku nie zaskarżyli, gdy będące przedmiotem zaskarżenia prawa lub obowiązki są dla nich wspólne. Współuczestników tych należy zawiadomić o rozprawie; mogą oni składać pisma przygotowawcze.

Sąd drugiej instancji, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia sądu pierwszej instancji, które nie podlegają zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

DOWODY

Generalnie sąd drugiej instancji może prowadzić postępowanie dowodowe

Wyjątkiem postępowanie uproszczone →

Sąd drugiej instancji nie przeprowadza postępowania dowodowego z wyjątkiem dowodu z dokumentu.

Przepisu paragrafu poprzedzającego nie stosuje się, jeżeli apelację oparto na późniejszym wykryciu okoliczności faktycznych lub środkach dowodowych, z których strona nie mogła skorzystać przed sądem pierwszej instancji.

Sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym.

Czy sąd drugiej instancji może odmiennie niż sąd pierwszej instancji ocenić dowody - TAK, ale powinien sam przeprowadzić postępowanie dowodowe

Sąd nie może zmienić wyroku na niekorzystniejszy dla strony wnoszącej, chyba że druga strona też wniosła apelację

RODZAJE ORZECZEŃ SĄDU DRUGIEJ INSTANCJI

1. oddalenie apelacji - gdy jest ona bezzasadna

2. jeżeli apelacja zostanie uwzględniona

1. wyrok reformatoryjny - wyrok zmieniający zaskarżone orzeczenie i orzekający co do istoty sprawy

2. wyrok kasatoryjny

▪ wyrok uchylający zaskarżone orzeczenie i znoszący postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazujący sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpatrzenie (to ma miejsce przy stwierdzeniu nieważności postępowania)

▪ wyrok uchylający zaskarżone orzeczenie i odrzucający pozew (to ma miejsce gdy występują okoliczności uzasadniające odrzucenie pozwu (art. 192)

▪ wyrok uchylający zaskarżone orzeczenie i umarzający postępowanie (to ma miejsce gdy zachodzą podstawy do umorzenia postępowania np. cofnięcie pozwu, zawarcie ugody)

▪ wyrok uchylający zaskarżone orzeczenie i przekazujący sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia (to ma miejsce tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości)

UZASADNIENIE

Sąd drugiej instancji uzasadnia z urzędu wyrok oraz postanowienie kończące postępowanie w sprawie.

W sprawach, w których apelację oddalono, uzasadnienie sporządza się tylko wówczas, gdy strona zażądała doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem (trzeba wnieść wniosek o uzasadnienie w ciągu tygodnia od ogłoszenia, jeżeli ogłoszenia nie było, orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się stronom z urzędu w terminie tygodniowym od sporządzenia uzasadnienia)

Wyrok drugiej instancji jest prawomocny

Nie może być przekształceń podmiotowych w drugiej instancji

OSTRZEŻENIE - DOTĄD MAM NOTATKI Z ĆWICZEŃ - RESZTA TO JEST IMPROWIZACJA

RÓŻNE

Teraz są notatki których ja nie robiłem, ale wydaje mi się że są całkiem OK

POSTĘPOWANIE NIEPROCESOWE

Sposoby wszczęcia postępowania (na wniosek lub z urzędu) sąd wszczyna postępowanie nieprocesowe (1) na wniosek legitymowanymi są : podmiot wskazany w ustawie, zainteresowany w sprawie, Prokurator i RPO; w wypadkach wskazanych w ustawie sąd może wszcząć postępowanie także z urzędu

Zainteresowany w sprawie zainteresowanym w sprawie jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania, może on wziąć udział w każdym stanie sprawy; Jeżeli weźmie udział, staje się uczestnikiem; Na odmowę dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie przysługuje zażalenie

Właściwość rzeczowa sprawy należące do postępowania nieprocesowego rozpoznają s.r., z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość s.o.

Właściwość miejscowa jeżeli właściwość miejscowa nie jest oznaczona w przepisie szczególnym, wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania wnioskodawcy, a w braku miejsca zamieszkania - sąd miejsca jego pobytu; do postępowania z urzędu właściwy jest sąd miejsca, w którego okręgu nastąpiło zdarzenie będące podstawą wszczęcia postępowania; W braku wskazanych wyżej podstaw właściwy będzie sąd dla m. st. Wa-wy

Skład sądu w sprawach podlegających rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu nieprocesowym orzeka 1 sędzia bez udziału ławników, z wyjątkiem spraw o : (1) pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej; (2) udzielenie zezwolenia rodzicom i opiekunom na rozporządzenie majątkiem dziecka; (3) przysposobienie; (4) rozstrzygnięcie sporu między radą pracowniczą przedsiębiorstwa a dyrektorem przedsiębiorstwa albo między tymi organami a organem założycielskim lub sprawującym nadzór nad przedsiębiorstwem

Właściwość rzeczowa referendarza sądowego referendarz sądowy może wykonywać : (1) czynności w sprawach o wpis w księdze wieczystej; (2) czynności w postępowaniu rejestrowym z wyłączeniem prowadzenia rozprawy (referendarz sądowy nie może jednak wydać postanowienia zarządzającego 1 wpis spółek akcyjnych ani dokonać wpisu zmian w statutach tych spółek)

Wymogi formalne wniosku o wszczęcie postępowania wniosek o wszczęcie postępowania powinien czynić zadość przepisom o pozwie, z tą zmianą, że zamiast pozwanego należy wymienić zainteresowanych w sprawie

+ ! dopuszczalność cofnięcia wniosku (1) po rozpoczęciu posiedzenia albo po złożeniu przez któregokolwiek z uczestników oświadczenia na piśmie cofnięcie wniosku jest skuteczne tylko wtedy, gdy inni uczestnicy nie sprzeciwili się temu w wyznaczonym terminie; (2) cofnięcie wniosku jest bezskuteczne w sprawie, której wszczęcie mogło nastąpić z urzędu

Wpływ niestawiennictwa niestwiennictwo uczestników nie tamuje rozpoznania sprawy

Rozprawa rozprawa odbywa się w wypadkach wskazanych w ustawie; w innych wypadkach wyznaczenie rozprawy zależy od uznania sądu; jednakże nawet w wypadkach, gdy ustawa wymaga przeprowadzenia rozprawy, sąd może, bez wzywania zainteresowanych do udziału w sprawie, oddalić wniosek na posiedzeniu niejawnym, jeżeli z treści wniosku wynika oczywisty brak uprawnienia wnioskodawcy

Forma orzeczeń orzeczenia sądu w postępowaniu nieprocesowym zapadają w formie postanowień, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej

Środki odwoławcze od postanowień sądu I instancji orzekających co do istoty sprawy przysługuje apelacja; na inne postanowienia sądu I instancji, w wypadkach wskazanych w ustawie, przysługuje zażalenie

Skarga na orzeczenie referendarza na orzeczenie referendarza sądowego przysługuje skarga do sądu rejonowego; w razie wniesienia skargi orzeczenie referendarza sądowego traci moc; w razie wniesienia skargi na wpis w księdze wieczystej wpis nie traci mocy (rozpoznając sprawę, sąd zmienia zaskarżony wpis przez jego wykreślenie i dokonanie nowego wpisu lub wydaje postanowienie, którym zaskarżony wpis utrzymuje w mocy albo uchyla go w całości lub w części i w tym zakresie wniosek oddala bądź odrzuca, względnie postępowanie umarza) ; w postępowaniu rejestrowym o wpis do KRS oraz rejestru zastawów w razie wniesienia skargi na orzeczenie referendarza zarządzające wpis, pozostaje ono w mocy do chwili rozpatrzenia skargi przez sąd rejonowy rozpoznający sprawę jako sąd I instancji (rozpoznając sprawę, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone orzeczenie i dokonany na jego podstawie wpis utrzymuje w mocy albo uchyla w całości lub w części i w tym zakresie wniosek oddala bądź odrzuca, względnie postępowanie umarza)

+ ! 1 skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym : (1) od dnia czynności - gdy uczestnik był przy niej obecny lub był o jej terminie zawiadomiony; (2) w innych wypadkach - od dnia doręczenia zawiadomienia uczestnika o dokonaniu czynności; (3) w przypadku braku zawiadomienia - od dnia dowiedzenia się o dokonaniu czynności, z tym że w postępowaniu o wpis do KRS dla uczestników postępowania, którym postanowienia co do istoty sprawy nie doręcza się, termin do wniesienia skargi biegnie od daty wpisu w Rejestrze

+ ! 2 skargę wniesioną po upływie terminu sąd odrzuca

+ ! 3 s.r. rozpoznaje sprawę jako sąd I instancji

Dopuszczalność skargi kasacyjnej (1) skarga kasacyjna do SN przysługuje od wydanego przez sąd II instancji postanowienia co do istoty sprawy oraz od postanowienia w przedmiocie odrzucenia wniosku i umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie - w sprawach z zakresu prawa osobowego, rzeczowego i spadkowego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (2) w sprawach z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli skarga kasacyjna przysługuje tylko w sprawach o przysposobienie oraz o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, chyba że wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 150 tysięcy złotych; (3) w postępowaniu rejestrowym skarga kasacyjna przysługuje jedynie od postanowień sądu II instancji w przedmiocie wpisu lub wykreślenia z rejestru podmiotu podlegającego rejestracji; (4) skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawach dotyczących : (a) przepadku rzeczy, (b) zarządu związanego ze współwłasnością lub użytkowaniem, (c) zabezpieczenia spadku i spisu inwentarza, wyjawienia przedmiotów spadkowych, zarządu spadku nieobjętego oraz zwolnienia wykonawcy testamentu, (d) zniesienia współwłasności i działu spadku, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 150 tysięcy złotych

Koszty postępowania każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie; ALE ! (1) jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne - sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości; (2) jeżeli interesy uczestników są sprzeczne - sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika; To samo może zrobić sąd jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie

Skuteczność i wykonalność postanowień jeżeli przepis szczególny inaczej nie stanowi, postanowienie orzekające co do istoty sprawy staje się skuteczne, a jeżeli wymaga wykonania - także wykonalne, po uprawomocnieniu się

+ ! wykonanie postanowień z urzędu postanowienia wydane w sprawie, która może być wszczęta z urzędu, podlegają wykonaniu z urzędu

Zmiana prawomocnego orzeczenia prawomocne postanowienie orzekające co do istoty sprawy nie może być zmienione ani uchylone, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej; ALE ! prawomocne postanowienie oddalające wniosek sąd może zmienić w razie zmiany okoliczności sprawy

Wznowienie postępowania (1) uczestnik postępowania może żądać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy, jednakże wznowienie postępowania nie jest dopuszczalne, jeżeli postanowienie kończące postępowanie może być zmienione lub uchylone; (2) zainteresowany, który nie był uczestnikiem postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy może żądać wznowienia postępowania, jeżeli postanowienie to narusza jego prawa (w takim wypadku stosuje się przepisy o wznowieniu postępowania z powodu pozbawienia możności działania)

Dostęp do akt sprawy akta sprawy dostępne są dla uczestników postępowania oraz za zezwoleniem przewodniczącego dla każdego, kto potrzebę przejrzenia dostatecznie usprawiedliwi; na tych samych zasadach dopuszczalne jest sporządzenie i otrzymywanie odpisów i wyciągów z akt

POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE

Sprawy egzekucyjne należą do właściwości sądów powiatowych i działających przy tych sądach komorników.

Sąd występuje w 2 rolach:

- jako organ orzekający,

- jako organ egzekucyjny.

Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

Tytułami egzekucyjnymi są:

1. orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda

zawarta przed sądem;

2. wyrok sądu polubownego lub ugoda zawarta przed takim sądem;

3. inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji

sądowej;

4. akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy

pieniężnej lub uiszczenia innych rzeczy zamiennych, ilościowo w akcie oznaczonych, albo też

obowiązek wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy termin zapłaty, uiszczenia lub wydania jest

w akcie wskazany.

5. akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy

pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli

waloryzacyjnej, gdy akt określa warunki, które upoważniają wierzyciela do prowadzenia przeciwko

dłużnikowi egzekucji na podstawie tego aktu o całość lub część roszczenia, jak również termin, do

którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności.

Pkt. 4 i 5 to dobrowolne poddanie się egzekucji!

Na wniosek: tytułowi egzekucyjnemu pochodzącemu od sądu nadaje klauzulę wykonalności sąd pierwszej instancji, w którym sprawa się toczy. Sąd drugiej instancji nadaje klauzulę, dopóki akta sprawy w sądzie tym się znajdują; nie dotyczy to jednak Sądu Najwyższego.

Klauzula ma formę postanowienia.

Na postanowienie sądu nakładającego klauzulę wykonalności przysługuje zażalenie.

Nie można apelować w egzekucji, nie ma wyroku.

Na postanowienie sądu drugiej instancji, wydane po rozpoznaniu zażalenia, kasacja nie przysługuje.

Wyjątek: przepis nie ma zastosowania do postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie przybicia i przysądzenia własności nieruchomości nabytej w drodze licytacji oraz w przedmiocie planu podziału między wierzycieli sumy uzyskanej z egzekucji.

Inne środki zaskarżenia:

1. skarga na czynności komornika - art. 767 KPC,

Na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego. Dotyczy to także zaniechania przez komornika dokonania czynności.

Skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym od daty czynności, gdy strona była przy niej obecna lub była o jej terminie zawiadomiona, w innych wypadkach - od daty zawiadomienia strony o dokonaniu czynności, w braku zawiadomienia - od daty dowiedzenia się o niej, a w wypadku zaniechania - od daty, w której czynność powinna być dokonana.

Zażalenie na postanowienie sądu przysługuje w wypadkach w ustawie wskazanych

2. zarzuty przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej w drodze egzekucji - art 1027 KPC.

O sporządzeniu planu podziału zawiadamia się dłużnika i osoby uczestniczące w podziale.

Zarzuty przeciwko planowi podziału można wnosić w ciągu dwóch tygodni od daty zawiadomienia do organu egzekucyjnego, który go sporządził.

O zarzutach wniesionych do komornika rozstrzyga sąd.

Jeżeli zarzutów nie wniesiono w terminie przepisanym, organ egzekucyjny przystąpi do wykonania planu. Wniesienie zarzutów wstrzymuje wykonanie planu tylko w części, której zarzuty dotyczą.

Na skutek wniesienia zarzutów sąd po wysłuchaniu osób zainteresowanych zatwierdzi albo odpowiednio zmieni plan. W postępowaniu tym sąd nie rozpoznaje sporu co do istnienia prawa objętego planem podziału.

Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

Wykonanie planu w części dotkniętej zarzutami nastąpi po uprawomocnieniu się postanowienia sądu, chyba że zostało wstrzymane przez zabezpieczenie powództwa w sporze o ustalenie nieistnienia prawa.

Powództwo przeciwegzekucyjne:

1. opozycyjne - art. 840 KPC:

Dłużnik może w drodze procesu żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia:

1. jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności;

2. jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo

nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na

zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy;

3. jeżeli małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że

egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie

tylko z własnego prawa, lecz i te, z którymi mógł wystąpić jego współmałżonek.

Jeżeli podstawą egzekucji jest tytuł pochodzący od organu administracji państwowej, do stwierdzenia, że zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane, powołany jest organ, od którego tytuł pochodzi.

2. ekscydentalne - art. 841 KPC

Osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa.

Jeżeli dłużnik zaprzecza prawu powoda, należy oprócz wierzyciela pozwać również dłużnika.

PRZESŁANKI POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO :

- warunki jakie musi spełnić postępowanie by było:

• wszczęte

• prawidłowo przeprowadzone i

• zakończone rozstrzygnięciem merytorycznym

Art. 189. Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

• powództwo może wytoczyć każdy kto ma w tym interes prawny

• roszczenia o świadczenie lub ukształtowanie stosunku prawnego - w tej kwestii roszczenie procesowe pokrywa się z roszczeniem materialno - prawnym

• tylko roszczenie procesowe może być przedmiotem procesu, a art. 189 to roszczenie o ustalenie i ono nie ma ch. materialno - prawnego

PRZESŁANKI :

FORMALNE MERYTORYCZNE !!

= PROCESOWE ( materialno - prawne )

- dotyczą przebiegu procesu - dotyczą przedmiotu procesu ( roszczenia procesowego)

- jest to: zdolność sądowa - są to : - interes prawny ( z art. 189 )

- legitymacja procesowa

AD. PRZESŁANKI PROCESOWE :

III podziały : - kryteria tych podziałów są niezależne

podział I:

1. Bezwzględne

• skutkiem jej braku ( niespełnienia ) lub pojawienia się niepożądanej okoliczności jest nieważność

• art. 199 §1 (katalog zamknięty)

Art. 199. § 1. Sąd odrzuci pozew:

1) jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna;

2) jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona;

3) jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli powód nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;

4) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy należy do sądu polubownego.

+ art. 1099 ( brak jurysdykcji krajowej )

2. Względne

• są tu skutki procesowe ale nie jest to nieważność

• zachodzi tu wadliwość i konieczność działania sądu z urzędu

np. art. 200 - niewłaściwość sądu

art. 201 - badanie trybu

podział II:

1. Ogólne

• musi wystąpić i jest badana w każdym procesie

np.

• zdolność sądowa

• zdolność procesowa

• zdolność postulacyjna

• dopuszczalność drogi sądowej

2. Szczególne

• bada się w niektórych sprawach

np.

• tryb postępowania

• właściwość miejscowa

• właściwość rzeczowa

podział III :

1.) Dodatnie

• takie które muszą zaistnieć w procesie by był wszczęty i prawidłowo prowadzony

2.) Ujemne = PRZESZKODY PROCESOWE

• ich zaistnienie powoduje że postępowanie nie może być przeprowadzone

!!!! brak przesłanki dodatniej = przeszkoda procesowa

• Droga sądowa :

1. p. procesowa

2. p. bezwzględna

3. p. ogólna

4. p. dodatnia

• Zdolność sądowa :

1. p. procesowa

2. p. bezwzględna

3. p. ogólna

4. p. dodatnia

• Zdolność procesowa

1. p. procesowa

2. p. bezwzględna

3. p. ogólna

4. p. dodatnia

• „res iudicata” :

1. p. procesowa

2. p. bezwzględna

3. p. ogólna

4. p. ujemna

2

Sentencja

Uzasadnienie

Komparycja (rubrum) -

▪ część wstępna

▪ oznacza elementy formalne

Tenor (formuła sentencji) ▪ rozstrzygnięcie o żądaniach stron

---