GRY I ZABAWY W NAUCZANIU ORTOGRAFII

Opracowała: mgr Anna Furtas

Zabawa jest podstawową formą aktywności dzieci, wykonywaną głównie dla przyjemności. Pomaga w poznawaniu rzeczywistości, a także zaspakaja indywidualne i społeczne potrzeby dziecka.

Pośród wielu rodzajów zabaw wyróżnia się również te, które wymagają od dziecka większego wysiłku umysłowego. Zabawy te nazwano zabawami dydaktycznymi.

W okresie wczesnoszkolnym, obok zabaw, pojawiają się również gry dydaktyczne. Każda gra zawiera pewne normy, które w czasie jej trwania muszą być przestrzegane. Uczy ona współdziałania i współzawodnictwa. Chociaż gra jest pewną formą zabawy, zachowuje właściwe sobie cechy, głównie przez obowiązujące w niej reguły.

Zabawy i gry dydaktyczne wykorzystują, a zarazem rozwijają procesy poznawcze i operacje myślowe (spostrzegawczość, pamięć, uwagę, wyobraźnię, myślenie, porównywanie, kojarzenie, rozumowanie itp.).

Gry i zabawy dydaktyczne nie tylko więc bawią dzieci i sprawiają im przyjemność, ale umożliwiają im również poznawanie, utrwalanie i rozszerzanie wiadomości.

W procesie nauczania ortografii najistotniejszym zadaniem jest wyrobienie tzw. czujności ortograficznej czyli umiejętności dostrzeżenia i zastosowania danej reguły ortograficznej.

Aby skutecznie nauczyć ortografii należy wielokrotnie powtarzać. Owo powtarzanie nie może być nudne, ale powinno być urozmaicone.

Stosowanie różnorakich gier i zabaw dydaktycznych w nauczaniu ortografii powoduje, że uczniowie wielokrotnie obcują z danym wyrazem ( z określoną trudnością ortograficzną), ale zawsze w inny sposób. Nauka ortografii oparta jest w ten sposób na wszystkich rodzajach pamięci: wzrokowej, słuchowej, ruchowej i emocjonalnej.

Warto podkreślić, że wszelkie ćwiczenia wykonywane mechanicznie, bez wysiłku i uczuciowego zaangażowania, sprzyjają utrwalaniu błędów.

Gry i zabawy dydaktyczne oprócz aktywności emocjonalnej, własnych zainteresowań, koncentracji uwagi, uczą także dokładności i wytrwałości w pokonywaniu trudności, dbałości o poprawność pisania oraz zmuszają do indywidualnej, samodzielnej pracy.

Wiadomości, które uczeń wykorzystuje do rozwiązywania zagadek, krzyżówek, rebusów itp. zostają utrwalane, a wiedza staje się bardziej operatywną. Poznawane reguły i normy ortograficzne nie są już wtedy pustymi formułami.

Gry i zabawy dydaktyczne powinny zatem wspierać, wspomagać i wzbogacać tradycyjne ćwiczenia ortograficzne.

Do najczęściej spotykanych gier i zabaw dydaktycznych stosowanych w nauczaniu ortografii należą:

- rebusy

- zagadki

- logogramy

- eliminatki

- plątaninki

- rozsypanki literowe i sylabowe

- rozsypanki obrazkowo-wyrazowe

- wyszukiwanie w podanych wyrazach innych wyrazów

- układanie krótszych wyrazów z dłuższego, poprzez przestawianie liter

- rymowanki

- odczytywanie zaszyfrowanych wyrazów

- labirynty z hasłami

- przeskakiwanki

- teksty z lukami

- domina ortograficzne

- suwaki ortograficzne

1. Stosując rebusy należy pamiętać, aby wykonywane w nich rysunki były proste i jednoznaczne.

jas

( jaskółka )

bu +

( budzik )

O = nik

( piórnik )

2. Zagadki powinny być związane z aktualnie opracowywaną tematyką. Przygotowują one uczniów do rozwiązywania problemów, do udzielania trafnych odpowiedzi. Rozwijają wyobraźnię dzieci i urozmaicają lekcje.

Aby zagadka spełniała swoją rolę musi zawierać trzy elementy: wiedzę, pytanie i odpowiedź ukrytą w zadaniu.

Nie chodzą, lecz skaczą

nad stawem, po łące.

Gdy wieczór zapadnie,

dają ładny koncert.

( żaby)

Wszyscy o niej mówią,
że kwiatów królowa.
Bywa herbaciana,
biała i różowa.
( róża)

Latem w ogrodzie
wyrósł zielony,
a zimą w słoiku
leży kiszony.
( ogórek)

Co to za kłębuszek-
w liściach sobie leży?

Ma on długie kolce, nazywa się ...
( jeżyk)

Ma parę uszek i rudy kożuszek,

puszysty ogonek- ale nie ptaka. Co umie robić?
Po drzewach skakać. ...
( wiewiórka)

Mieszka w ZOO zwierzak duży,
chyba z tysiąc kilo waży.
Paszczą kłapie niby bramą
i wciąż nudzi się tak samo. ...
( hipopotam)

Stoi urocza w zielonych warkoczach,
wesoła w blasku słońca,
a wszyscy mówią - płacząca. ...
( wierzba)

Ma on nóżkę nie ma buta,

ma kapelusz- nie ma głowy.

Czasem gorzki i trujący.

Często smaczny jest i zdrowy. ...
( grzyb)

3. Logogramy łączą w sobie umiejętność pisania i czytania. Większą wartość mają te, które nie tylko w rozwiązaniu końcowym, ale także we wszystkich wyrazach pomocniczych „ukrywają” trudności ortograficzne.

Rozwiąż krzyżówkę.

7.
5.   6. 8.

3.
1.
2. 4.

	1
2
3
	4
			5
				6
7
8

Hasło : ……………………………. ( żołędzie )

Rozwiąż krzyżówki:

A.

1. Znosi jajka

2. Ma cztery koła i jeździ

3. ………….- głowa pusta

4. Kiedy ja obieramy, to płaczemy

5. Jest podobny do myszy, ale większy

6. Ma piękny kapelusz i jest trujący

7. Mieszka w niej pies

	1
2
	3
4
	5
6
7

Hasło: …………………….. ( ropucha )

B.

1. Nosi na głowie koronę.

2. Wydobywa węgiel.

3. Leżą na nich książki.

4. Zamarznięta woda.

5. Masz w nim ołówek i kredki.

6. Główka wypełniona makiem.

Hasło: …………………… (królik)

4. Eliminatka

Zad.1. W każdym rzędzie należy zamalować litery (żółtą kredką), które tworzą dany wyraz.. Pozostałe litery, czytane kolejno, dają właściwe rozwiązania- wypisz je w wykropkowane miejsca

W	P	I	R	Ó	Ó	R	K	Ż	K	O	A
W	O	R	G	Ó	Ó	B	R	E	E	L	K
O	Ł	G	Ó	Ó	R	W	N	I	E	K	K

1. Pomogła Kopciuszkowi zdobyć suknię balową ( wróżka)

2. Jest zielony i kiszony (ogórek)

3. Wydobywa węgiel ( górnik)

………………………., ………………………, …………………………….

Zad. 2. Skreśl co drugą literę według wzoru i napisz obok otrzymany wyraz:

ł a y d ż g k j a o ………………… (łyżka)

ż d m p i m j f a o …………………………

w e i u e z ż i a p ………………………….

ż p a p b m a ł ………………………….

k h s j i t ą y ż r k m a t ………………………….

r s ó l ż b a f ………………………..

Zad. 3 Odszukaj i zaznacz pętlą w diagramie wyrazy z ,, rz” i ,,ż”

z	w	i	e	r	z	ę	k
r	b	u	r	z	a	ż	u
ó	z	ż	b	e	w	a	r
ż	w	e	o	p	ą	b	z
a	f	a	k	k	ż	a	o
d	u	ż	y	a	ż	a	r
ż	ó	ł	t	y	ż	e	l
d	r	ó	ż	k	a	w	m

Np.: róża, dróżka, ……………….

..................................................................

..................................................................

………………………………………….

…………………………………………

5. Przykłady „suwaków ortograficznych”:

ż

arówka aba mija ona ółw yto

ch

omik oinka ata leb usta aber

…………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………

lek - narci- piłk - stol - mal - maryn-		arz
ryc- harc- żołni-	erz

………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

gar - band- sprzed- bag -

aż

…………………………………………………………………………………………………..

6. Uzupełnij zdania według wzoru:

1. Na ryby idziemy z
…………………………. ( wędką).

2.Na niebie świeci
……………………….. .

3.W koszyku leżą druty z
…………………… .

4. W ZOO widzieliśmy
……………………… .

Przedstawione przeze mnie przykłady zabaw i gier dydaktycznych na pewno urozmaicą trudną sztukę przyswajania reguł poprawnej pisowni.

Polecam również do wykorzystania zestawy ćwiczeń:

• ,,Dyktanda na cztery pory roku” kl. 1, kl. 2, kl. 3 - Wiesław Zaręba;

• ,,Dyktanda i zabawy ortograficzne” - Bogusław Michalca, wyd. Aksjomat;

• ,,W labiryntach ortografii”- Anna Kanabrodzka, wyd. Żak

8

---