Pisownia „szy” w zakończeniu przymiotników
w stopniu wyższym i najwyższym.

Przymiotnik jest częścią mowy, która opisuje cechy ludzi, zjawisk, czy przedmiotów.

Porównywaniu, zaznaczaniu różnic w natężeniu cech służą stopnie przymiotnika:

• Stopień równy - wskazuje neutralną wartość cechy

• Stopień wyższy - sygnalizuje większe natężenie cechy

• Stopień najwyższy - wskazuje na maksymalne natężenie danej cechy.

Wyróżniamy stopniowanie:

• Regularne - powstają poprzez dodanie do tematu:

• szy - wybieramy zakończenie szy w przypadku, gdy temat przymiotnika kończy pojedyncza spółgłoska

• młody młodszy najmłodszy

• ejszy - jeżeli temat przymiotnika zakończony jest grupą spółgłosek, stopniujemy dodając końcówkę ejszy

• ładny ładniejszy najładniejszy

• Uwaga! W przypadku, gdy w temacie występuje końcówka -k, -ok, -ek,
  to tworząc stopień wyższy te elementy pomijamy!

• Głęboki głębszy najgłębszy

• Opisowe - przed przymiotnikiem w stopniu równym używamy bardziej (w stopniu wyższym), lub najbardziej (w stopniu najwyższym.)

• Kolorowy bardziej kolorowy najbardziej kolorowy

• Nieregularne - stopień wyższy i najwyższy różnią się od równego np.

dobry lepszy najlepszy

W stopniu wyższym i najwyższym w zakończeniach piszemy sz, mimo, że występuje ono po spółgłoskach, po których zgodnie
z regułą powinno pisać się rz.

Klasa I	Klasa II	Klasa III
Uczniowie stykają się z problemem ortograficznym w tekście czytanym.		Wprowadzenie reguły: W stopniu wyższym i najwyższym w zakończeniach piszemy sz, mimo, że występuje ono po spółgłoskach, po których zgodnie z regułą powinno pisać się rz. (Zestawienie wyrazów w stopniu wyższym i najwyższym z regułą pisania rz po spółgłoskach, zwrócenie uwagi na pisownię tych wyrazów, podanie reguły pisowni „szy”)

Ćwiczenia wprowadzające. - reguła wprowadzana jest w klasie III

Od podanych rzeczowników otwórz przymiotniki w stopniu równym:

Rzeczowniki:	Przymiotniki w stopniu równym:
Wysokość
Szybkość
Długość
Ciepło

Z podanego tekstu wypisz przymiotniki w stopniu wyższym i wypełnij tabelkę.

W biegu na 60m Michał był szybszy od Wieśka.

Wyższa przeszkoda była dla niego już nie do pokonania.

Wrzesień w tym roku jest cieplejszy niż zazwyczaj.

Szlak, który wybraliśmy, był dłuższy, ale mniej stromy.

Przymiotnik w stopniu równym	Przymiotnik w stopniu wyższym

Ćwiczenia utrwalające

Z podanego tekstu wypisz przymiotniki w stopniu równym, wyższym i najwyższym i wpisz je w odpowiednie rubryki tabeli.

Zapowiadał się ładny dzień. Słońce wstało wcześniej niż zwykle. Tarcza słoneczna wydawała się najjaśniejsza, odkąd tylko pamiętam. Ciepły poranek zapowiadał cieplejszy niż zwykle dzień. Najcieplej miało być w południe.

Stopień równy	Stopień wyższy	Stopień najwyższy

Uzupełnij tabelkę wpisując odpowiednie formy:

Stopień równy	Stopień wyższy	Stopień najwyższy
		Najmniejszy
Ciemny
	Wyższy
	Piękniejszy
		Najsilniejszy
ładny

Uzupełnij podane zdania odpowiednimi wyrażeniami z ramki.

………………. na zwycięstwo dobra nad złem.

………………. nie przypuszczałem, że mogę zdobyć główną nagrodę.

Wśród zwierząt …………………… jest kangur.

Współcześnie Internet jest ………………………. komunikowania się ludzi.

Bardzo często…………………… nie znaczy…………………………………

najwyższy czas, w najśmielszych oczekiwaniach, najdalej skacze, najszybszym sposobem, najdroższe, najlepsze.

Ćwiczenia sprawdzające: Dyktando:

U podnóża Baraniej Góry wytryska z ziemi najmniejsze źródełko największej polskiej rzeki Wisły, l tu rozpoczynam najwspanialszą podróż mojego życia. Wskakuję do najlżejszej spośród stojących łódek i płynę z biegiem rzeki. Dopłynęłam do Krakowa, gdzie przywitał mnie cudowny wschód słońca i królewski Wawel. Nie mogłam skrócić drogi, bo Wisła ma swój bieg. Znalazłam się w Warszawie - stolicy Polski. Tu rzeka jest najszersza, najgłębsza i najpiękniejsza. Tam, gdzie Wisła wpada do Morza Bałtyckiego było najpiękniej i tu zakończyłam swoją podróż.

Ortogramy (na podstawie podręcznika „Już w szkole”)

Klasa I

grubszy, cenniejszy, najważniejszy, najzwyklejszy, najmniejszy, najszybszy, lepszy, większy, największy, najpiękniejszy, najwyższy, najlepszy.

Klasa II

lepszy, najmniejszy, najcichszy, najprawdziwszy, najlepszy, najszczerszy, słabszy, najmilszy, najwyższy, młodszy, najcenniejszy, najciekawszy, najstarszy, najnowszy, najpiękniejszy, sprytniejszy, bogatszy, ciekawszy, ciekawszy, najbogatszy, trudniejszy, ważniejszy, starszy, najmniejszy, najgorszy, najzwyczajniejszy, mniejszy, większy, najlepszy, piękniejszy, najważniejszy.

Klasa III

bliższy, najnowszy, większy, dłuższy, najlepszy, najniższy, najwyższy, tańszy, najbliższy, najmniejszy, mniejszy, najwybitniejszy, starszy, najciekawszy, najstarszy, ważniejszy, spokojniejszy, delikatniejszy, cieplejszy, najpiękniejszy, najstarszy, bogatszy, najruchliwszy, bogatszy, najpopularniejszy, piękniejszy, ładniejszy, lepszy, najgroźniejszy, uboższy, najprawdziwszy, cenniejszy, nowocześniejszy, przyjemniejszy, najmarniejszy, słabszy, urodziwszy, ciemniejszy, najsłynniejszy, najzręczniejszy.

Bibliografia:

1. E. Polański: Ortografia i interpunkcja w zintegrowanym kształceniu wczesnoszkolnym. : Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda, Mysłowice 2006

2. H. Jadacka: Podstawowe pojęcia z zakresu kultury języka [w:] A. Markowski (red.) Praktyczny słownik poprawnej polszczyzny nie tylko dla młodzieży, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1996.

3. Wesoła Szkoła. Ćwiczymy poprawne pisanie. Klasa III, zeszyt pierwszy.

4. J. Zając, B. Barańska: Nauczycielki odkrywają, że dzieci lubią ortografię, dokument internetowy: http://www.metodycy.wadowice.iap.pl/

5. Już w szkole - podręcznik kształcenia zintegrowanego

Celina Frańczak ZZO3

---