ZAGROŻENIA W TRANSPORCIE KOLEJOWYM NA TERENIE WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO

Transport kolejowy zajmuje trzecie miejsce pod względem obsługiwanej masy ładunku w przewozach międzynarodowych. Odgrywa rolę dowozowo-odwozową głównie w stosunku do transportu morskiego.

Transport kolejowy posiada wiele zalet, tj.:

- zdolność do przewozów masowych

- relatywnie niskie stawki przewozowe

- stosunkowo rozległa sieć połączeń kolejowych

- specjalistyczny tabor przystosowanych do przewozów ładunków o zróżnicowanych wymaganiach

- możliwość dowozu do przewoźników innych gałęzi transportu, o czym wspomniałam już wcześniej

Jednak w tym momencie najbardziej interesują nas wady i potencjalne zagrożenia, które stwarza. Wynikają one najczęściej ze specyfiki przewożonych towarów - potencjalnie niebezpiecznymi towarami są m.in.

- paliwa

- materiały niebezpieczne

- duże konstrukcje.

Jeśli chodzi o zakłady przemysłowe w dużym stopniu z tego rodzaju transportu korzysta m. in. spółka LOTOS Kolej, jak Port Gdański. Na terenie trzech rafinerii (Gdańsk, Jasło, Czechowice) LOTOS Kolej eksploatuje i utrzymuje około 70 km torów i jednocześnie zapewnia kompleksową obsługę urządzeń i przewozów. Również Port Gdańsk posiada bardzo dobrą sieć połączeń kolejowych z resztą kraju. Połączenia Gdańska poprowadzone są we wszystkich strategicznych kierunkach, tj: na południe, zachód i wschód. Dwie magistrale kolejowe łączą Gdańsk z południem Polski przez Łódź/ Warszawę do Katowic/ Krakowa. Ponadto Gdańsk posiada dwie linie kolejowe z Poznaniem i Wrocławiem oraz połączenie ze Szczecinem i obwodem Kaliningradzkim.

PRZEWÓZ MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH

Koleją przewozi się w Polsce rocznie około 12 mln ton towarów niebezpiecznych. Najwięcej tego typu towarów przewozi się w okolicach Łodzi, Trójmiasta, Tarnowa, Bydgoszczy i Kielc. Około 90 % z nich to ropa i produkty ropopochodne (benzyny, oleje napędowe), gazy techniczne (głównie propan-butan) i kwas siarkowy.

 

Wśród towarów niebezpiecznych dominujące znaczenie mają następujące przewozy:

- materiały ciekłe zapalne, co stanowi ok. 70% ogółu

- materiały żrące, ok. 10% ogółu

- gazy, ok. 9% ogółu

- materiały stale zapalne, ok. 7% ogółu.

Przewóz tak znacznej masy towarów niebezpiecznych charakteryzujących się przede wszystkim stwarzaniem dużego zagrożenia pożarowo-wybuchowego. Jednak mimo to przewóz towarów niebezpiecznych koleją należy do najbezpieczniejszych.

Z uwagi na charakter ładunków przewozom kolejowym towarów niebezpiecznych towarzyszy jednak nieodłącznie ryzyko.

Awarie podczas transportu mogą spowodować zagrożenie życia, zniszczenie środowiska naturalnego lub dóbr materialnych.

Przykładowo - wydostanie się do atmosfery 10 ton amoniaku powoduje zagrożenie śmiertelnym zatruciem w promieniu 300 m, zaś rozszczelnienie cysterny z taką samą ilością chloru - zagrożenie w promieniu 2 km.

Ilość towarów, procentowy udział w przewozach i liczbę wypadków prezentuje powyższa tabela. Dane te pochodzą z wydawanych rokrocznie biuletynów / sprawozdań z działalności PKP CARGO. Jak widać procentowy udział w przewozach jest na podobnych poziomie, jednak liczba wypadków się zmniejsza.

Pomimo rygorystycznej kontroli przestrzegania warunków, jakim podlegać powinien tabor i ścisłego przestrzegania zakresu prób wagonów zbiornikowych, obejmujących również urządzenia do załadunku i wyładunku, wciąż mają miejsce przypadki wydostawania się substancji niebezpiecznych na zewnątrz wagonów, stwarzające poważne zagrożenia dla ludzi i środowiska. Przyczynami większości zdarzeń są usterki i nieprawidłowości, obciążające nadawców (użytkowników) wagonów, a wynikające ze złego stanu technicznego taboru i / lub błędów w obsłudze. Najczęstszą przyczyną awarii jest niewłaściwa obsługa oraz nieprzestrzeganie procedur ekspedycyjnych, jak również zły stan techniczny osprzętu wagonów- cystern, zwłaszcza starszej budowy i długo eksploatowanych. Wina leży często także po stronie punktów zdawczo-odbiorczych w momencie przyjmowania przesyłek - często właśnie wtedy dochodzi do wycieków, ulatniania, czy wyparowywania niebezpiecznych substancji.

Jak wynika z tabeli 2 najczęstszą przyczyną wypadków i awarii jest zły stan techniczny osprzętu wagonów-cystern, zwłaszcza starszej budowy i długo eksploatowanych oraz niewłaściwa obsługa i nieprzestrzeganie procedur ekspedycyjnych.

Niebezpieczeństwo przewozu substancji chemicznych szlakami kolejowymi polega na tym iż, potencjalna awaria na tym odcinkach mogłaby doprowadzić do skażenia gruntów, wód zbiorników naturalnych i sztuczny, jak również rzek. Pomimo zmniejszenia przewozów w sieci PKP ilość wypadków i katastrof nadal jest zbyt wysoka. Wpływ na to zjawisko ma przede wszystkim zły stan torowisk i taboru przestarzałe systemy sygnalizacji oraz czynnik ludzki, tak jak to zostało zresztą pokazane w poprzedniej tabeli.

Do miejsc szczególnie zagrożonych możliwością wystąpienia zagrożenia środowiska zalicza się nasypy, mosty, przepusty, wiadukty, przejazdy strzeżone i niestrzeżone na trasie transportu, stacje, na których wykonuje się manewry z wagonami zawierającymi ładunki. Z uwagi na różnorodność przewożonych ładunków, różnorodność opakowań (beczki, cysterny, kontenery) oraz nieprzewidywalność warunków atmosferycznych (kierunek i siła wiatru, temperatura, wilgotność ) brak jest praktycznej możliwości ustalenia stref zagrożenia. Szlakami kolejowymi są przewożone różnorodne związki chemiczne stwarzające w razie awarii lub katastrof zagrożenie dla życia i zdrowia mieszkańców, środowiska naturalnego w strefie przylegającej do tras kolejowych. Przewożone materiały charakteryzują się właściwościami toksycznymi, wybuchowymi, trującymi, żrącymi oraz łatwopalnymi.

Wypadki pociągów oczywiście się zdarzają. Oto kilka przykładów z ostatnich kilku dni

01.03.2011

• Na trasie Bydgoszcz-Gdańsk doszło do wypadku kolejowego. W tył należącego do firmy Lotos pociągu, który jechał z Gdańska do

• Gniezna uderzył pociąg towarowy relacji Ełk-Maksymilianowo. Wykoleiło się 5 wagonów oraz  rozszczelniły dwie cysterny

• przewożące olej napędowy oraz zawierające biokomponenty do paliw. Jednym ze skutków uderzenia był wyciek paliwa ze

• składu z olejem napędowym. Nie doszło jednak ani do skażenia środowiska, ani pożaru. Nikomu nic się nie stało a na odcinku trwała

• jedynie kilkugodzinna przerwa w ruchu.
  
  

06.03.2011

Skład, który wywrócił się we Wrzeszczu, jechał w stronę Gdyni. Jeden z wagonów wypadł z torów już na wysokości przystanku SKM Gdańsk Stocznia. Koła zniszczyły ponad 3 kilometry torów, uszkodzone zostały zarówno szyny, jak i podkłady kolejowe.
Nie wiadomo jednak jeszcze, co było przyczyną wypadku. Na razie możemy jednak wykluczyć, że na wypadek wpływ miało działanie człowieka. Wykoleiło się wówczas osiem wagonów przewożących węgiel, z tego dwa z nich się przewróciły, a węgiel zasypał tory. Skutkiem było jedynie zablokowanie obu torów dalekobieżnych.

---