1. Podmiot badań - Mostostal Zabrze Holding S.A.

• Historia firmy

W roku 1945 utworzone zostało Przedsiębiorstwo Budowy Mostów i Konstrukcji Stalowych „Mostostal” w Krakowie. Jeszcze w tym samym roku siedziba przedsiębiorstwa została przeniesiona do Zabrza. W 1951 roku nastąpiło przekształcenie przedsiębiorstwa w Centralny Zarząd Konstrukcji Stalowych z siedzibą w Warszawie. Przekształcenie to spowodowało wyodrębnienie samodzielnych przedsiębiorstw „Mostostal” w Zabrzu, Poznaniu, Piotrkowie Trybunalskim i Warszawie. Pod koniec roku 1951 powstało samodzielne przedsiębiorstwo „Mostostal” w Zabrzu pod nazwą Zjednoczenie Montażu Urządzeń Przemysłowych w Zabrzu. Po szeregu reorganizacji i zmian nazwy od 1958 roku przedsiębiorstwo funkcjonowało pod nazwą Śląskie Przedsiębiorstwo Konstrukcji Stalowych i Urządzeń Przemysłowych „Mostostal” w Zabrzu. 01.11.1992 roku nastąpiła prywatyzacja i rejestracja przedsiębiorstwa „Mostostal Zabrze - Holding” S.A. w Sądzie Rejonowym w Katowicach. Pierwsze notowanie akcji Mostostalu Zabrze na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych miało miejsce 05.10.1994 roku. W roku 1997 Mostostal Zabrze uzyskał certyfikat jakości ISO 9001 w zakresie projektowania, koordynacji, nadzoru i realizacji w Generalnym Wykonawstwie i pod klucz obiektów przemysłowych i użyteczności publicznej, urządzeń przemysłowych oraz usług spawalniczych wraz ze szkoleniem spawaczy. W roku 2000 pozyskano strategicznego inwestora finansowego - Bank Handlowy S.A. w Warszawie, który to zakupił 7,000,000 akcji (34,4% kapitału zakładowego). W marcu 2005 roku Bank Handlowy S.A. w Warszawie sprzedał 5,000,000 sztuk akcji Mostostalu Zabrze (24,6% kapitału zakładowego). Finalnym nabywcą tych akcji został „Inwestycje II” Sp. z o.o. w Warszawie. Tym samym stał się największym akcjonariuszem Mostostalu Zabrze Holding S.A. W maju 2005 roku obchodzona była 60-ta rocznica powstania Mostostalu Zabrze.

• Zakres działalności

Podstawowym zakresem działalności Mostostalu Zabrze jest kompleksowe wykonawstwo obiektów oraz podwykonawstwo robót specjalistycznych w ramach szeroko rozumianej branży przemysłowej, energetycznej, obiektów ochrony środowiska, użyteczności publicznej oraz obiektów mostowych.

Przedsiębiorstwo oferuje liczne prace specjalistyczne począwszy od projektowania poprzez produkcję i montaż konstrukcji stalowych (możliwości produkcyjne 18,000 ton rocznie) i aluminiowych, robót ziemnych i drogowych, ogólnobudowlanych, instalacji mechaniczno-elektrycznych, oraz montażu urządzeń technologicznych.

Mostostal Zabrze posiada Oddziały Zagraniczne w Niemczech, Czechach i Holandii. Realizuje i uczestniczy w budowie obiektów za granicą m.in.: w Niemczech, Czechach, Holandii, Danii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Luksemburgu, Hiszpanii, Rosji i na Węgrzech.

Grupa Kapitałowa Mostostal Zabrze zajmuje się realizacją obiektów w następujących sektorach:

• Budownictwo przemysłowe (przemysł petrochemiczny i chemiczny, hutniczy, koksowniczy, maszynowy, motoryzacyjny, materiałów budowlanych, spożywczy),

• Energetyka,

• Budownictwo związane z ochroną środowiska,

• Obiekty użyteczności publicznej,

• Budownictwo mostowe.

Mostostal Zabrze oferuje specjalistyczne roboty w następujących dziedzinach:

1. Budownictwo:

1. Przemysłowe - wykonawstwo kompletnych obiektów, urządzeń i instalacji przemysłowych, ciągów technologicznych oraz ich modernizacja (głównie chemia i petrochemia, hutnictwo, energetyka, ochrona środowiska, przemysł maszynowy, motoryzacyjny i spożywczy).

2. Ogólne - wznoszenie kompletnych obiektów i budynków:

• obiekty użyteczności publicznej,

• centra handlowe,

• budynki mieszkalne,

Specjalistyczne - budowa mostów, wiaduktów, oczyszczalni ścieków, masztów i wież, kolei linowych oraz wyciągów narciarskich.

2. Produkcja:

• konstrukcji stalowych, budowlanych i maszynowych,

• masztów RTV, wież, wyciągów narciarskich, itp.,

• elementów aluminiowych, tj. ścian osłonowych, ślusarki otworowej i wewnętrznej,

• hal i pawilonów handlowych,

• betonów,

• maszyn, urządzeń i sprzętu elektroenergetycznego,

Pozostałe:

• usługi projektowe,

• cynkowanie konstrukcji stalowych,

• usługi transportowo-dźwigowe,

• szkolenie, weryfikacja i rozszerzanie uprawnień spawaczy.

• Certyfikaty i uprawnienia

Mostostal Zabrze - Holding S.A. jest firmą nowoczesną, stale zabiegającą o poszerzanie zakresu świadczonych usług i zapewnianie ich najwyższej jakości.

Posiadane certyfikaty i uprawnienia są świadectwem spełniania przez spółki Grupy Kapitałowej Mostostalu Zabrze - Holding S.A. ostrych wymogów dotyczących wykonawstwa usług i potwierdzają konkurencyjność firmy na rynku usług budowlanych.

Zintegrowany System Zarządzania Mostostal Zabrze Holding S.A.

Organ wydający	Rodzaj i zakres certyfikatu
TUV CERT TÜV Rheinland InterCert Kft.	System Jakości wg PN ISO 9001:2000 w zakresie: Budowa obiektów przemysłowych, użyteczności publicznej, drogowych, ochrony środowiska oraz usługi spawalnicze.
TUV CERT TÜV Rheinland InterCert Kft.	System Zarządzania Środowiskowego wg PN ISO 14001:1996 w zakresie: Budowa obiektów przemysłowych, użyteczności publicznej, drogowych, ochrony środowiska oraz usługi spawalnicze.
Zakład Przemysł Jakości i Zarządzania	System Zarządzania BHP zgodny z PN N 18001:2004 w zakresie: Budowa obiektów przemysłowych, użyteczności publicznej, drogowych, ochrony środowiska oraz usługi spawalnicze.
Zakład Przemysł Jakości i Zarządzania	Certyfikat jakości wg normy AQAP - 2110:2003 w zakresie: Budowa obiektów przemysłowych, użyteczności publicznej, drogowych, ochrony środowiska oraz usługi spawalnicze. Zawieszony od 24.02.2006 r. do 09.02.2007 r.

Tabela 1. Zintegrowany System Zarządzania Mostostal Zabrze Holding S.A.

Uprawnienia wydane dla Mostostalu Zabrze Holding S.A.

Nr uprawnień	Zakres uprawnień
Decyzja Nr UD-07-05-W/3-99 z dn. 22.10.1999r.	Wytwarzanie żurawi i wciągarek.
Decyzja Nr UD-07-05-M/1-93 z dn. 22.09.1993r.	Do wytwarzania w zakresie montażu żurawi, wciągarek i suwnic.
Decyzja Nr UD-07-05-N/2-99 z dn. 26.02.1999r.	Do dokonywania napraw suwnic, żurawi, wciągarek i podestów ruchomych.
Decyzja Nr UC-07-7-W/1-03 z dn. 05.12.2003r.	Wytwarzanie rurociągów technologicznych.
Decyzja Nr UC-07-7-P/1-03 z dn. 05.12.2003r.	Do modernizacji rurociągów technologicznych.
Decyzja Nr UC-07-7-N/2-03 z dn. 05.12.2003r.	Do naprawy kotłów parowych, kotłów wodnych, rurociągów technologicznych.
Decyzja Nr UC-07-7-M/3-03 z dn. 05.12.2003r.	Wytwarzanie w zakresie montażu rurociągów pary łączących kocioł z turbogeneratorem, rurociągów technologicznych, kotłów wodnych, kotłów parowych, kotłów z ograniczonymi nośnikami ciepła.
Świadectwo Kwalifikacji Nr 08/05 z dn. 25.03.2002r.	Wytwarzanie stalowych konstrukcji mostowych.
Świadectwo Kwalifikacji Nr 08/M/05 z dn. 25.03.2002r.	Remont i montaż stalowych konstrukcji mostowych.
Świadectwo Kwalifikacyjne Nr 132/255/V/2003 z dn. 01.08.2003r.	Kwalifikujące Mostostal Zabrze Holding S.A. do I grupy Zakładów Dużych.
Certyfikat SLV Halle wydany w dniu 03.02.2005r.	System jakości pod względem spawalniczym na zgodność z normą DIN EN 729-2.
Uprawnienia do spawania klasą E wydane w dniu 03.02.2005r.	Uprawnienia do spawania klasą E zgodnie z normą DIN EN 18800-7:2002-09 z rozszerzeniem o mosty kolejowe i drogowe.

Tabela 2. Uprawnienia wydane dla Mostostalu Zabrze Holding S.A.

• Grupa kapitałowa i jej struktura organizacyjna

Aktualnie Grupę Kapitałową Mostostal Zabrze Holding S.A. tworzy, poza Spółką Matką, 11 Spółek zależnych i 2 stowarzyszone.

Spółki stowarzyszone

Spółki zależne

Schemat struktury organizacyjnej spółki zależnej na przykładzie Zakładu Produkcji Konstrukcji Stalowych w Zabrzu

• Dane finansowe

Wybrane dane finansowe spółki Mostostal Zabrze Holding S.A.

Wybrane dane finansowe	2002	2003	2004	2005
- w tys. PLN -
Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów	1 225 144	999 124	376 868	168 718
Zysk (strata) z działalności operacyjnej	-4 118	-127 970	-53 808	-7 488
Zysk (strata) brutto	-47 872	-145 688	-35 988	-26 252
Zysk (strata) netto	-58 359	-167 093	-27 458	-23 224
Przepływy netto	78 787	-59 893	-19 282	9 364
- z działalności operacyjnej	181 901	-8 392	-12 574	13 339
- z działalności inwestycyjnej	-133 895	-142 286	6 601	-96
- z działalności finansowej	30 781	90 785	-13 309	-3 879
Aktywa razem	939 572	869 897	242 325	221 526
Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania	739 866	889 972	330 776	330 424
- zobowiązania długoterminowe	121 072	19 174	8 493	8 235
- zobowiązania krótkoterminowe	509 849	726 059	223 153	221 049
Kapitał własny	142 112	-65 095	-88 676	-109 258
- kapitał zakładowy	20 327	20 327	20 327	20 327
Liczba akcji	20 327	20 327	20 327	20 327
Wartość księgowa na jedną akcję	6,99	-3,20	-4,36	-5,38
Zysk (strata) na jedną akcję	-2,87	-8,22	-1,35	-1,14

Tabela 3. Wybrane dane finansowe

Bilans spółki Mostostal Zabrze Holding S.A.

BILANS	2002-12-31	2003-12-31	2004-12-31	2005-12-31
AKTYWA	939 572	869 897	242 325	221 526
I. Aktywa trwałe	424 060	453 455	102 470	85 649
1. Wartości niematerialne i prawne	1 795	2 252	606	313
2. Wartość firmy jednostek podporządkowanych	33 525	24 351	15 134
3. Rzeczowe aktywa trwałe	315 599	365 291	84 895	71 281
4. Należności długoterminowe	51	42	1	0
4.1 Od jednostek powiązanych
4.2 Od pozostałych jednostek	51	42	1
5. Inwestycje długoterminowe	55 880	49 925	635	12 794
5.1. Nieruchomości	48 940	44 460		9 385
5.2. Wartości niematerialne i prawne
5.3. długoterminowe aktywa finansowe	6 940	5 465	635	3 409
a) w jednostkach powiązanych	4 914	1 390
- w tym: udziały lub akcje w jednostkach podporządkowanych wyceniane metodą praw własności	4 171	1 387
- udziały lub akcje w jednostkach zależnych i współzależnych nie objętych konsolidacją	20	3
b) w pozostałych jednostkach	2 026	4 075	635	3 409
5.4. Inne inwestycje długoterminowe
6. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe	17 210	11 594	1 199	1 261
6.1 Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego	13 456	9 399	1 125	1 070
6.2 Inne rozliczenia międzyokresowe	3 754	2 195	74	191
II. Aktywa obrotowe	515 512	416 442	139 855	135 877
1. Zapasy	102 752	76 287	20 667	23 384
2. Należności krótkoterminowe	297 268	210 874	76 671	65 942
2.1. Od jednostek powiązanych	5 122	6 792	33	151
2.2. Od pozostałych jednostek	292 146	204 082	76 638	65 791
3. Inwestycje krótkoterminowe	96 277	81 613	36 572	40 809
3.1. Krótkoterminowe aktywa finansowe	96 277	73 583	36 572	40 809
a) w jednostkach powiązanych	1	40 132	24 529	26 242
b) w pozostałych jednostkach	5 357	2 425	299	59
c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne	90 919	31 026	11 744	14 508
3.2. Inne inwestycje krótkoterminowe		8 030
4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe	19 215	47 668	5 945	5 742
PASYWA	939 572	869 897	242 325	221 526
I. Kapitał własny	142 112	-65 095	-88 676	-109 258
1. Kapitał zakładowy	20 327	20 327	20 327	20 327
2. Należne wpłaty na kapitał zakładowy (wielkość ujemna)
3. Akcje (udziały) własne (wielkość ujemna)	-97	-33	-13
4. Kapitał zapasowy	194 959	117 475	6 375	5 629
5. Kapitał z aktualizacji wyceny	6 786	6 367	5 595	9 532
6. Pozostałe kapitały rezerwowe	4 402	2 252	150	95
7. Różnice kursowe z przeliczenia jednostek podporządkowanych	0	0	0	0
a) dodatnie różnice kursowe
b) ujemne różnice kursowe
8. Zysk (strata) z lat ubiegłych	-25 906	-44 390	-93 652	-121 617
9. Zysk (strata) netto	-58 359	-167 093	-27 458	-23 224
10. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)
II. Kapitały mniejszości	55 247	43 576	171	360
III. Ujemna wartość firmy jednostek podporządkowanych	2 347	1 444	54	0
IV. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania	739 866	889 972	330 776	330 424
1. Rezerwy na zobowiązania	45 838	89 942	85 402	85 686
1.1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego	6 497	18 841	2 717	3 874
1.2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne	22 043	21 076	10 883	10 152
a) długoterminowa	21 554	19 348	8 615	7 509
b) krótkoterminowa	489	1 728	2 268	2 643
1.3. Pozostałe rezerwy	17 298	50 025	71 802	71 660
a) długoterminowe	2 818	2 939	547	495
b) krótkoterminowe	14 480	47 086	71 255	71 165
2. Zobowiązania długoterminowe	121 072	19 174	8 493	8 235
2.1. Wobec jednostek powiązanych
2.2. Wobec pozostałych jednostek	121 072	19 174	8 493	8 235
3. Zobowiązania krótkoterminowe	509 849	726 059	223 153	221 049
3.1. Wobec jednostek powiązanych	4 339	351	5 970	5 880
3.2. Wobec pozostałych jednostek	500 304	720 376	214 375	213 072
3.3. Fundusze specjalne	5 206	5 332	2 808	2 097
4. Rozliczenia międzyokresowe	63 107	54 797	13 728	15 454
4.1. Ujemna wartość firmy	54	28	2	0
4.2. Inne rozliczenia międzyokresowe	63 053	54 769	13 726	15 454
a) długoterminowe	44 846	46 750	10 350	8 530
b) krótkoterminowe	18 207	8 019	3 376	6 924

Tabela 4. Bilans

Rachunek zysków i strat spółki Mostostal Zabrze Holding S.A.

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT	2002	2003	2004	2005
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w tym:	1 225 144	999 124	376 868	168 718
- od jednostek powiązanych	43 773	5 433	2 298	2 777
1. Przychody netto ze sprzedaży produktów	1 167 293	960 009	370 150	166 038
2. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów	57 851	39 115	6 718	2 680
II. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym:	1 098 934	895 155	347 772	158 099
- od jednostek powiązanych	34 419	4 357	22 816	12 899
1. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów	1 042 111	862 443	342 279	155 985
2. Wartość sprzedanych towarów i materiałów	56 823	32 712	5 493	2 114
III. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży	126 210	103 969	29 096	10 619
IV. Koszty sprzedaży	8 219	6 265	540	0
V. Koszty ogólnego zarządu	95 738	96 982	38 429	13 558
VI. Zysk (strata) na sprzedaży	22 253	722	-9 873	-2 939
VII. Pozostałe przychody operacyjne	13 415	29 180	45 238	9 389
1. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych	5 318	11 911	1 655	39
2. Dotacje	194	82
3. Inne przychody operacyjne	7 903	17 187	43 583	9 350
VIII. Pozostałe koszty operacyjne	39 786	157 872	89 173	13 938
1. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych			40	21
2. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych	24 625	117 616	16 703	3 358
3. Inne koszty operacyjne	15 161	40 256	72 430	10 559
IX. Zysk (strata) z działalności operacyjnej	-4 118	-127 970	-53 808	-7 488
X. Przychody finansowe	14 846	67 951	6 759	9 620
1. Dywidendy i udziały w zyskach	137	69	3	3
- w tym: od jednostek powiązanych
2. Odsetki, w tym:	7 326	5 489	1 539	4 658
- w tym: od jednostek powiązanych
3. Zysk ze zbycia inwestycji	1			1 339
4. Aktualizacja wartości inwestycji		55 979	728	74
5. Inne	7 382	6 414	4 489	3 546
XI. Koszty finansowe	52 186	99 037	47 999	33 103
1. Odsetki	29 005	25 080	15 203	4 909
- w tym: dla jednostek powiązanych	36	726	993
2. Strata ze zbycia inwestycji	1 253	457
3. Aktualizacja wartości inwestycji	9 605	9 105	1 887	4
4. Inne	12 323	64 395	30 909	28 190
XII. Zysk (strata) na sprzedaży całości lub części udziałów jednostek podporządkowanych	426	21 513	65 714	0
XIII. Zysk (strata) z działalności gospodarczej	-41 032	-137 543	-29 334	-30 971
XIV. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych	54	112	162	4 719
1. Zyski nadzwyczajne	905	994	223	4 733
2. Straty nadzwyczajne	-851	-882	-61	-14
XV. Odpis wartości firmy jednostek podporządkowanych	-7 279	-9 031	-7 105	0
XVI. Odpis ujemnej wartości firmy jednostek podporządkowanych	-385	-774	-289	0
XVII. Zysk (strata) brutto	-47 872	-145 688	-35 988	-26 252
XVIII. Podatek dochodowy	4 287	19 878	-3 726	-24
a) część bieżąca	12 260	868	879	391
b) część odroczona	-7 973	19 010	-4 605	-415
XIX. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
XX. Udział w zyskach (stratach) netto jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności	-488	-153	4 154	3 556
XXI. (Zyski) straty mniejszości	-5 712	-1 374	650	-552
XXII. Zysk (strata) netto	-58 359	-167 093	-27 458	-23 224

Tabela 5. Rachunek zysków i strat

2. Zarys branży budowlanej

Sytuacja w polskiej branży budowlanej nie jest najlepsza, ale stan ten ulega wyraźnej poprawie. Przyczyną recesji panującej od dwóch, trzech lat w sektorze budowlanym było spowolnienie gospodarcze. Czynnikami, które utrudniały powstanie nowych inwestycji była również zmiana przepisów prawa budowlanego i brak planów zagospodarowania przestrzennego w niektórych regionach. Kolejną barierą stało się podwyższenie podatku VAT po wejściu Polski do Unii Europejskiej.

Po akcesji Polski do Unii Europejskiej nastąpił w następnych 3 miesiącach (do lipca 2004 roku) spadek produkcji budowlanej (o około 15% w porównaniu z analogicznym okresem 2004 roku). Mimo ożywienia, które nastąpiło po lipcu, produkcja budowlana za cały rok 2004 była niższa o 0,9% niż w roku 2003. Pozytywny jest fakt wzrostu pozwoleń na budowę mieszkań, który w roku 2004 wyniósł 16,2%.

Pomimo, że dane statystyczne nie wskazują na znaczące zmiany tendencji w sektorze budowlanym, to jednak firmy zatrudniają coraz więcej pracowników oraz podpisują coraz to nowe kontrakty. Rośnie również produkcja budowlana, która w lutym 2006 roku po raz kolejny w tym roku zanotowała dwucyfrowy wzrost wynoszący 13,3% w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku. Natomiast dynamika wzrostu za dwa miesiące roku 2006 wyniosła 15,7%. Według prognoz krótkoterminowych (okres kwiecień-czerwiec) przedsiębiorstwa budowlane oczekują poprawę sytuacji w branży budowlano-montażowej. Szacunki obejmują wzrost portfela zamówień, znaczne rozszerzenie produkcji budowlanej oraz wzrost cen realizowanych inwestycji budowlanych.

Ważnym aspektem jest uczestnictwo Polski w strukturach Unii Europejskiej, które powinno w znaczny sposób pomóc krajowemu budownictwu. Zwiększony napływ inwestycji zagranicznych oraz możliwość dofinansowania realizowanych projektów z funduszy Unii przełoży się wyniki spółek budowlanych. Zostały również podjęte kroki w sprawie zmiany waluty w rozliczaniu unijnych kontraktów infrastrukturalnych na złotówkę. Zlikwidowałoby to ryzyko walutowe, na które narażone są spółki w realizacji tych umów. Dodatkowo polska branża budowlana powinna dążyć do wyrównania dysproporcji w stosunku do rynków budowlanych krajów Unii. Produkcja budowlana w rozwiniętych krajach Unii Europejskiej, wyrażona w Euro na mieszkańca, jest 2-3 krotnie wyższa niż w Polsce. Jednocześnie poziom infrastruktury oraz nasycenie mieszkań jest na zdecydowanie wyższym poziomie niż w naszym kraju. Należy również zwrócić uwagę na zwiększający się poziom inwestycji, które według szacunków posiadają 12-18% potencjał wzrostu.

Mimo wzrostu produkcji w polskim sektorze budowlanym dostrzegalne są wciąż niekorzystne tendencje, jak słaba rentowność. Ogólna koniunktura w budownictwie poprawia się jednak w ostatnim czasie, coraz więcej przedsiębiorstw z branży pozytywnie ocenia rynek i możliwości rozwoju przy rosnących cenach realizacji robót i wzroście zamówień. Prognozuje się, że rynek budowlany będzie rósł w tempie 8 - 10 % rocznie w najbliższych latach, a po roku 2010 zmaleje do 4%. Dwukrotnego lub nawet trzykrotnego wzrostu oczekiwać można jedynie w sektorze budownictwa mieszkaniowego. Pozytywne sygnały płyną z rynku; na początku marca GUS podał, iż w czwartym kwartale 2005 roku wzrost inwestycji wyniósł 9,8% w stosunku do 5,7% w trzecim kwartale i 8,5% w czwartym kwartale 2004 roku.

Pozytywne zmiany w budownictwie widać już bardzo dobrze na GPW. W 2005 roku indeks WIG budownictwo wzrósł najwięcej, bo ponad 60%. Jest to po części wynik dyskontowania przez inwestorów także przyszłych wyników spółek. Tendencja wzrostowa branży budowlanej powinna się utrzymać na giełdzie w następnych okresach, choć najprawdopodobniej nie w takich. Istotne znaczenie dla rynku mają fundusze unijne, które w dużym stopniu przeznaczane są na inwestycje budowlane. To korzystnie wpływa na popyt na rynku budowlanym, bo dzięki środkom z UE przedsiębiorstwa i instytucje publiczne będą chętniej decydowały się na inwestycje infrastrukturalne.

Warto jednak pamiętać, że sytuacja na rynku jest lepsza niż to podają oficjalne statystyki z powodu ,,szarej strefy” budownictwa ocenianej na 20-25 %.

3. Pozyskiwanie zamówień

Obecnie Mostostal Zabrze ZPK Sp. z o.o. około 95% produkcji kieruje do odbiorców zagranicznych. Większość klientów po realizacji pierwszego zamówienia decyduje się na nawiązanie stałej współpracy. Spółka nie prowadzi żadnych działań reklamowych mających na celu pozyskiwanie nowych klientów. Bazuje na bardzo dobrej opinii w branży budowlano-montażowej oraz współpracy ze stałymi klientami. Z niektórymi z nich współpracuje już od 15 lat. Jedyna reklamę spółki stanowi jej oficjalna strona internetowa www.zpk.pl. Zestawienie ważniejszych odbiorców konstrukcji wykonanych przez Mostostal Zabrze ZPK zawiera poniższa tabela.

Nazwa firmy		Kraj
LWE	Liebherr Werk Ehingen	Niemcy
LWN	Liebherr Werk Nenzing	Austria
PPM	Terex Cranes	Francja
Linde	Heavy Truck Division	Wielka Brytania
KSK	Kanten Schweissen Komponenten	Niemcy
Nacco	Materials Handling Group	Holandia
MH	Maritime Hydraulics	Norwegia
Voest Alpine		Austria
Industrieofenanlagen Essen		Niemcy

Tabela 6. Podstawowi klienci

Nowi klienci zgłaszają się do Mostostalu dzięki wysokiej renomie spółki w branży lub za rekomendacja stałych klientów.

3.1. Wpłynięcie zapytania ofertowego od klienta

Zapytanie ofertowe od klienta jest pierwszym etapem realizacji zamówienia przez Mostostal Zabrze ZPK. Klient przesyła wraz z całą dokumentacją projektową zapytanie dotyczące wytworzenia określonej liczby wyrobów lub elementów. W przypadku zlecenia nr 3943-5 firma Heavy Truck Division przesłała zapytanie dotyczące wytworzenia 8 kompletów wyrobu SUPPORT RH/LH. W skład zapytania wchodziły rysunki techniczne wyrobu stanowiące dokumentacje projektową (załącznik 1).

3.2. Przygotowanie oferty i wysłanie jej do klienta

Zapytanie ofertowe, które wpłynęło do firmy zostaje zarejestrowane w „Dzienniku podawczym” i przekazane dyrektorowi zakładu, który po zapoznaniu się z zapytaniem ofertowym przekazuje je do zastępcy dyrektora ds. technicznych. Rejestruje on zapytanie ofertowe w „Książce ofert”.

Po zarejestrowaniu oferty zastępca dyrektora ds. technicznych dokonuje wstępnej oceny zapytania ofertowego i jeżeli uzna to za konieczne konsultuje się w tej sprawie z kierownikami działu technologicznego i działu planowania i przygotowania produkcji.

W przypadku, gdy zapytanie pochodzi od nieznanego wcześniej klienta dyrektor zakładu przekazuje również do zastępcy dyrektora ds. ekonomicznych dane dotyczące klienta i poleca mu sprawdzenie jego wiarygodności. Po sprawdzeniu przekazuje on te informacje do zastępcy dyrektora ds. technicznych, który dokonuje stosownego zapisu na ten temat w „Książce ofert”. Gdy klient nie jest wiarygodny przygotowuje on odpowiedź negatywną na zapytanie ofertowe i przekazuje ją do podpisu przez dyrektora zakładu oraz do wysłania do klienta.

Gdy klient jest wiarygodny, a wstępna weryfikacja zapytania ofertowego jest pozytywna, zastępca dyrektora ds. technicznych wystawia „Protokół przeglądu zapytania ofertowego”. Fakt przyjęcia oferty mogą również potwierdzić kierownicy działu technologicznego i działu planowania i przygotowania produkcji. Dokument ten wraz z kopią pisma od klienta przekazywany jest kierownikowi działu technologicznego, który sprawdza zapytanie ofertowe pod względem kompletności:

• dokumentacji konstrukcyjnej,

• warunków technicznych wykonania i odbioru,

• norm technicznych koniecznych do wykonania wyrobu.

W przypadku braku lub niekompletności danych kierownik działu technologicznego przygotowuje pismo do klienta z prośbą o ich uzupełnienie, które to po podpisaniu przez dyrektora zakładu zostaje wysłane do klienta.

Po skompletowaniu wszystkich danych kierownik działu technologicznego przekazuje je wyznaczonemu technologowi, który rozpoczyna opracowanie oferty od oceny warunków technicznych wykonania wyrobu mających wpływ na jego cenę. Do warunków tych należy określenie:

• wymaganej dokładności wykonania zespołów spawanych i elementów obrabianych mechanicznie,

• wymagań specjalnych dotyczących materiałów oraz materiałów nietypowych,

• wymagań odnośnie specjalnych rodzajów obróbki: mechanicznej, cieplnochemicznej i innych,

• wymagań specjalnych dotyczących procesu spawania oraz rodzaj materiałów spawanych,

• rodzaju zabezpieczenia antykorozyjnego,

• sposobu pakowania i konserwacji,

• wymagań dotyczących transportu,

• wymagania dotyczące kontroli jakości.

Następnym zadaniem technologa po ocenie warunków technicznych wykonania wyrobu jest wystawienie „Protokołu kalkulacji ceny”, w którym:

• opracowuje „Zestawienie materiałów i ich kosztu”,

• opracowuje „Zestawienie czasów technologicznych i kosztu robocizny”,

• określa zakres niezbędnej kooperacji,

• określa niezbędne materiały i elementy, które powinny zostać dostarczone przez klienta,

• określa koszty transportu.

Opracowujący ofertę na podstawie niezbędnej dokumentacji ustala poszczególne ceny z przedstawicielami odpowiednich komórek organizacyjnych.

1. Materiały i transport

Specjalista działu zaopatrzenia po otrzymaniu „Protokołu” z działu technologicznego:

- określa, na podstawie aktualnych cenników, ceny materiałów i wpisuje je do „Protokołu”,

- w przypadku ich występowania określa w porozumieniu z firmą przewozową, koszty transportu i wpisuje je do „Protokołu”.

2. Robocizna

Specjalista działu ekonomicznego określa jednostkowy koszt robocizny, wpisuje go do „Protokołu” i zatwierdza swoim podpisem.

3. Kooperacja

Specjalista ds. Przygotowania Produkcji i Kooperacji po otrzymaniu od opracowującego ofertę - zapytania odnośnie niezbędnych usług kooperacyjnych ustala z wytypowanymi przez siebie kooperantami koszty tych usług, wpisuje je do „Protokołu” i zatwierdza.

Technolog na podstawie zebranych danych wypełnia część „Protokołu” i określa ostateczną cenę wyrobu.

Następnie po konsultacjach z kierownikami działu technologicznego, działu planowania i przygotowania produkcji oraz dyrektorem zakładu ustala on możliwy do osiągnięcia termin wykonania oferowanego wyrobu oraz okres ważności. Warunki płatności technolog ustala na podstawie konsultacji z kierownikiem działu technologicznego i zastępcą dyrektora ds. ekonomicznych. Wszystkie ustalenia zapisywane są w „Protokole przeglądu zapytania ofertowego”.

W oparciu o wypełnione „Protokół przeglądu zapytania ofertowego”, „Protokół kalkulacji ceny” i ewentualne załączniki technolog opracowuje ofertę zgodnie z ramowym układem przedstawionym w załączniku nr 2. Następnie przekazuje ją razem ze wszystkimi materiałami stanowiącymi podstawę do jej opracowania do weryfikacji przez kierownika działu technologicznego, który:

• sprawdza ofertę,

• zatwierdza załączniki,

• przekazuje do weryfikacji przez zastępcę dyrektora ds. technicznych.

Zastępca dyrektora ds. technicznych sprawdza i opiniuje ofertę pod względem technicznym i przekazuje ją do zastępcy dyrektora ds. ekonomicznych, który sprawdza ofertę pod względem ekonomicznym i prawnym. W przypadku braku zastrzeżeń dyrektor zakładu zatwierdza ofertę i wysyła ją do klienta.

Po opracowaniu i wysłaniu oferty do klienta technolog sporządza jej kopię i przekazuje zastępcy dyrektora ds. technicznych, który odnotowuje wysłanie w „Książce ofert”. Oryginał oferty wraz z pozostałymi dokumentami stanowiącymi podstawę do jej opracowania jest przechowywany w dziale technologicznym.

3.3. Negocjacje z klientem dotyczące przedstawionej oferty

Negocjacje w prawie wszystkich przypadkach dotyczą przedstawionej w ofercie ceny wyrobów. Mogą one dotyczyć również rodzaju i jakości materiałów niezbędnych do produkcji wyrobu.

Jeżeli w wyniku negocjacji z klientem (zmiana cen materiałów, kursu waluty, kosztu robocizny itp.) zmianie ulega cena wyrobu technolog dokonujący kalkulacji zobowiązany jest do przekazania informacji na ten temat do działu ekonomicznego i wprowadzenia zmian w komputerowym rejestrze ofert.

3.4. Przegląd i podpisanie umowy

Wpływająca do zakładu umowa lub zamówienie zostają zarejestrowane w „Dzienniku podawczym” i przekazane do jednego z przedstawicieli zarządu, który po zapoznaniu się z tymi dokumentami kieruje je do działu ekonomicznego z odpowiednią adnotacją odnośnie dalszego postępowania.

Kierownik działu ekonomicznego sprawdza czy jest to:

• nowe zamówienie na wyrób oferowany,

• zamówienie powtarzalne realizowane w ramach obowiązującej umowy ramowej z klientem.

W zależności od tego występują różne tryby postępowania.

W przypadku umowy z klientem lub zamówienia na wyrób realizowany po raz pierwszy kierownik działu ekonomicznego:

• zaznacza odpowiednie pole na wystawionym przez siebie „Protokole przeglądu umowy/zamówienia”,

• dokonuje stosownego zapisu w „Książce przeglądów umów i zamówień”,

• przekazuje dokument wraz z zamówieniem do zastępcy dyrektora ds. technicznych.

Zastępca dyrektora ds. technicznych ocenia możliwości terminowej realizacji zamówienia uwzględniając warunki techniczne oraz moce produkcyjne zakładu i jego dostawców. Gdy jest to konieczne konsultuje swoją decyzję z kierownikami działów technologicznego oraz planowania i przygotowania produkcji. Potwierdzeniem przeprowadzonej analizy jest odpowiedni zapis w „Protokole przeglądu umowy/zamówienia”.

Następnie dokumenty są przekazywane wraz z „Protokołem” do kierownika działu technologicznego.

Kierownik tego działu przekazuje dokumenty technologowi, który sporządzał ofertę na zamawiany wyrób. Technolog porównuje ustalenia ofertowe z zamówieniem:

• sprawdza czy określony w umowie lub zamówieniu wyrób oraz warunki techniczne są zgodne z ofertą lub ustaleniami podczas negocjacji,

• w przypadku wyrobów skomplikowanych pod względem spawalniczym zwraca się do zakładowego inżyniera spawalnika o wystawienie „Opinii technicznej do oferty/umowy pod względem spawalniczym”,

• sprawdza czy wszystkie warunki wykonania wyrobu są określone we właściwy sposób,

• sprawdza czy podane w umowie lub zamówieniu ilości wyrobów i termin ich wykonania odpowiadają danym zawartym w ofercie lub uzgodnionym w trakcie negocjacji,

• wypełnia część „Protokołu” oraz przekazuje go kierownikowi działu technologicznego wraz z umową lub zamówieniem.

Następnie protokół przekazywany jest do zastępcy dyrektora ds. technicznych, który nanosi ewentualne dodatkowe uwagi wynikające z jego uzgodnień z klientem, zatwierdza opracowanie „Protokołu” i przekazuje go do zastępcy dyrektora ds. ekonomicznych.

Ocenia on zgodność umowy lub zamówienia pod względem ekonomicznym i prawnym sprawdzając zgodność z ofertą lub ustaleniami negocjacyjnymi:

• cen podanych w umowie lub zamówieniu,

• warunków płatności,

• ewentualnych kar umownych,

• sprawdza czy umowa lub zamówienie są zgodne z obowiązującymi przepisami prawnymi - korzystając w tym zakresie, o ile zachodzi taka potrzeba, z opinii specjalisty ds. prawnych,

• wypełnia część „Protokołu” oraz przekazuje go dyrektorowi zakładu wraz z umową lub zamówieniem.

Gdy umowa lub zamówienie są zgodne z ofertą oraz ewentualnymi uzgodnieniami z klientem dyrektor zakładu podejmuje decyzję o podpisaniu umowy lub przyjęciu zamówienia, dokonuje stosownego zapisu oraz - w przypadku umowy - wspólnie z zastępcą dyrektora ds. ekonomicznych podpisuje ją. Wypełniony dokument jest przekazywany do kierownika działu ekonomicznego.

Inny tryb postępowania występuje, gdy zamówienie dotyczy wyrobu realizowanego już wcześniej w Mostostalu Zabrze ZPK. W takim wypadku kierownik działu ekonomicznego sprawdza zgodność ceny zamówionego wyrobu z wcześniej ustaloną, korzystając z poprzednich zamówień i komputerowego rejestru ofert.

Zasadniczo „Protokół przeglądu umowy/zamówienia” dla zamówień powtarzalnych nie jest wystawiany. Z wyjątkiem przypadku gdy:

• kierownik działu ekonomicznego podczas sprawdzenia zgodności warunków zamówienia stwierdza jakiekolwiek rozbieżności,

• dyrektor zakładu lub zastępca dyrektora ds. technicznych wpisze odpowiednią adnotację na zamówieniu lub umowie klienta,

• rozbieżności lub problemy realizacyjne zostaną zgłoszone przez kierownika działu technologicznego lub działu planowania i przygotowania produkcji po otrzymaniu zamówienia.

Kierownik działu ekonomicznego po otrzymaniu wypełnionego „Protokołu” lub przeprowadzonego przeglądu dla zamówienia powtarzalnego:

• przekazuje za potwierdzeniem kopię zamówienia do działu technologicznego oraz działu planowania i przygotowania produkcji wraz z odpowiadającym mu naniesionym numerem zlecenia wewnętrznego,

• rejestruje je w prowadzonym przez siebie „Rejestrze zamówień”,

• dla nowych zamówień dokonuje zapisu o podpisaniu umowy lub przyjęciu zamówienia w „Książce przeglądów umów i zamówień”,

• przechowuje oryginalny egzemplarz umowy/zamówienia razem z „Protokołem”.

1. Planowanie produkcji

4.1. Plan jakości

Działania i procesy mające wpływ na jakość są planowane w celu uzyskania wyrobu zgodnego z wymaganiami klienta. Plan jakości opracowywany jest przez wyznaczonego technologa na podstawie ustalonych wcześniej wymagań klienta oraz niezależnej trzeciej strony, która zostaje powołana przez klienta do nadzoru nad realizacją zlecenia. Plan jakości opiera się na dokumentach zawierających szczegółowy opis wymagań, jakie mają być spełnione przy realizacji określonych działań. Wśród tych dokumentów są procedury i instrukcje Mostostalu Zabrze ZPK, wymagania kontraktu lub inne normy i specyfikacje.

Stronami uczestniczącymi wymienionymi w Planie Jakości są podmioty zaangażowane w realizację i kontrolę (zatwierdzenie) zlecenia/zleceń. Są to: Mostostal Zabrze ZPK, klient oraz niezależna trzecia strona.

Dla każdego działania i dla każdej strony uczestniczącej ustalone są obowiązki i uprawnienia. Możliwe są następujące obowiązki/uprawnienia:

• przegląd zapisów i dokumentów - stosowne zapisy i dokumenty udostępniane są danej stronie,

• uczestnictwo - działania realizowane są w obecności przedstawiciela danej strony,

• wstrzymanie - zakończenie wykonanie działania wymaga zatwierdzenia reprezentanta danej strony,

• brak obowiązków/uprawnień dla danych działań.

W zależności od wymagań opracowany jest jeden z dwóch rodzajów planów:

1. Plan jakości dla klienta

Obowiązuje on dla wszystkich zleceń realizowanych przez Mostostal Zabrze ZPK dla danego klienta i jest opracowywany obligatoryjnie.

2. Plan jakości dla zlecenia

Obowiązuje tylko dla jednego konkretnego zlecenia. Sporządzany jest jeśli:

• specyfika zamówienia wymaga działań nieobjętych planem dla klienta, a istotnych z punktu widzenia zarządzania jakością,

• obowiązek taki wynika z wymagań klienta lub niezależnej strony trzeciej.

Plan jakości dla zlecenia może być opracowany niezależnie od faktu, że jest już opracowany plan jakości dla danego klienta. W takim przypadku dla takiego zlecenia obowiązuje plan dla zlecenia.

Plan Jakości sprawdza pełnomocnik dyrektora ds. systemu zarządzania jakością natomiast zatwierdza dyrektor zakładu. Zatwierdzony plan jakości przekazywany jest na wydziały produkcyjne, do zakładowej kontroli jakością, działu technologicznego oraz pełnomocnika dyrektora ds. systemu zarządzania jakością. Pełni on dla tych komórek rolę informacyjną.

Na życzenie plan jakości udostępniany jest klientowi. Jeśli zgłasza on zastrzeżenia wobec planu, są one przekazywane wyznaczonemu technologowi opracowującemu plan, który je weryfikuje i wprowadza ewentualne poprawki.

Za realizację poszczególnych działań odpowiadają osoby przywołane w dokumentach związanych. Zapisy z realizacji działań wyszczególnionych w planie jakości stanowią zapisy określone w dokumentach weryfikujących. W przypadku, gdy takie zapisy nie występują lub, gdy z danym działaniem nie jest związany żaden dokument, zapis dokonywany jest w planie jakości. Wówczas za zapis potwierdzający realizację działań odpowiedzialny jest kierownik komórki organizacyjnej realizującej dane działanie.

4.2. Opracowanie technologii wykonania wyrobu

Po podpisaniu umowy/zamówienia zastępca dyrektora ds. technicznych wyznacza kierownikowi działu technologicznego termin opracowania dokumentacji technologicznej. Termin ten jest ustalony na podstawie terminu realizacji danego zlecenia, określonego podczas: opracowywania oferty, przeglądu umowy i negocjacji z klientem. Kierownik działu ekonomicznego przekazuje kierownikowi działu technologicznego sprawdzoną kopię umowy/zamówienia wraz z odpowiadającym mu naniesionym numerem zlecenia.

Po otrzymaniu wszystkich dokumentów kierownik ten:

• sprawdza dokumentację konstrukcyjną pod względem aktualności i zgodności z umową lub zamówieniem,

• wyznacza technologa prowadzącego i innych technologów, którzy będą uczestniczyć w opracowaniu dokumentacji technologicznej dla danego zlecenia,

• zapoznaje technologa prowadzącego z dokumentami i przekazuje mu je.

Technolog prowadzący sprawdza kompletność dokumentacji konstrukcyjnej wyrobu, w skład której powinny wchodzić:

• rysunki zestawieniowe wyrobu, zespołów i podzespołów,

• wykazy części,

• rysunki części,

• warunki techniczne wykonania i odbioru,

• inne niezbędne dokumenty, jak np. normy, instrukcje itp.

W przypadku stwierdzenia niekompletności ww. dokumentacji technolog sporządza wykaz brakujących dokumentów i przekazuje go kierownikowi działu technologicznego, który za pośrednictwem zastępcy dyrektora ds. technicznych interweniuje u klienta i doprowadza do uzupełnienia dokumentacji.

Technolog przygotowuje i kompletuje pełną dokumentację konstrukcyjną wykonując następujące czynności:

• wykonanie rysunków elementów znormalizowanych (wg norm PN, DIN, klienta itp.), które mają być wykonane przez Mostostal Zabrze ZPK w ramach danego zlecenia, a nie są zawarte w przekazanej dokumentacji,

• przetłumaczenie na język polski uwag na rysunkach, które są zapisane w językach obcych i mają istotne znaczenie dla jakości danego elementu lub wyrobu,

• jeżeli jest to uzasadnione naniesienie na poszczególnych rysunkach oznaczeń identyfikacyjnych danego elementu lub podzespołu,

• oznakowanie rysunków pieczątką oraz wpisanie na niej daty, numeru kompletu oraz złożenie podpisu w odpowiednim miejscu na tej pieczątce.

Następnie sporządza 5 kopii tak przygotowanej dokumentacji celem przekazania poszczególnych kompletów do następujących komórek organizacyjnych:

• I: wzorcowy dla działu technologicznego,

• II: dla wydziału przygotowania produkcji,

• III i IV: dla wydziału montażowego wykonującego dany wyrób,

• V: dla zakładowej kontroli jakości.

Technolog prowadzący musi określić zakres niezbędnej kooperacji na podstawie założeń przyjętych podczas opracowywania oferty i dodatkowych ustaleń z zastępcą dyrektora ds. technicznych. Następnie przekazuje zrealizowanie zakupów i usług kooperacyjnych do działu planowania i przygotowania produkcji specjaliście ds. kooperacji.

Opracowuje on również „Zestawienie dokumentów wymaganych przez klienta” (załącznik 3) i po zatwierdzeniu przez kierownika działu technologicznego przekazuje dokument kierownikowi zakładowej komisji jakości.

Następnie wraz z wyznaczonym przez kierownika działu technologicznego zespołem technologów opracowuje dokumentację technologiczną, w skład której wchodzą:

• Karty Materiałowe Technologiczne (załącznik 4),

• Karty Limitowe (załącznik 5),

• Karty Kompletacji (załącznik 6),

• Karty Technologiczne (załączniki 7 i 8),

• Karty Czasów Technologicznych,

• Karty Podzespołu,

• Karty Wyrobu,

• Karty Odbioru Jakościowego (załączniki 9 i 10),

• Karty Zabezpieczenia Antykorozyjnego (załącznik 11),

• inne dokumenty niezbędne do opracowania zlecenia pod względem technologicznym, wymienione w „Rejestrze opracowanej dokumentacji” (załącznik 12).

Opracowaną dokumentację weryfikuje kierownik działu technologicznego lub upoważniony przez niego technolog.

Technolog prowadzący lub inny technolog wyznaczony przez kierownika działu technologicznego opracowuje również harmonogram realizacji zlecenia (załącznik 13).

Zatwierdzenia opracowanej dokumentacji technologicznej dokonuje etapami lub w całości kierownik działu technologicznego poprzez złożenie swojego podpisu w „Rejestrze opracowanej dokumentacji”

4.3. Harmonogram realizacji zlecenia

Podstawowym dokumentem planowania produkcji jest „Harmonogram realizacji zlecenia”. Jest on opracowywany przez wyznaczonego technologa dla danego zlecenia na podstawie dokumentacji technologicznej, terminów zakupu materiałów oraz terminów zakończenia realizacji poszczególnych etapów procesu produkcji.

Informację na temat miejsca wykonania montażu i spawania technolog wpisuje po konsultacji z kierownikiem działu planowania i przygotowania produkcji, który podejmuje decyzję w tym zakresie na podstawie analizy obciążenia godzinowego wydziałów montażowych.

Opracowany harmonogram podlega sprawdzeniu przez kierownika działu planowania i przygotowania produkcji oraz zatwierdzeniu przez zastępcę dyrektora ds. technicznych lub dyrektora zakładu.

Zatwierdzony harmonogram technolog przekazuje kierownikom komórek organizacyjnych biorących udział w realizacji zlecenia.

Za koordynowanie prac związanych z realizacją zlecenia i jego terminowe zakończenie odpowiada technolog prowadzący. Jego zadaniem jest również nadzorowanie wykonania czynności niewymienionych bezpośrednio w harmonogramie np.:

• usługi kooperacyjne,

• wykonanie oprzyrządowania,

• zakup materiałów dodatkowych,

• dostawy elementów i materiałów przez klienta.

4.4. Szacunkowy plan produkcji

Na podstawie stworzonego harmonogramu realizacji zlecenia pracownik odpowiedzialny opracowuje „Szacunkowy Plan Produkcji”.

Podstawą do opracowania planu są:

• „Harmonogram realizacji zlecenia” - w zakresie obowiązujących terminów i określenia pełnego asortymentu zamówionych przez klientów wyrobów,

• „Zestawienie cen i roboczogodzin dla zleceń” - w zakresie ilości godzin roboczych przewidzianych na realizację poszczególnych etapów produkcji i cen wyrobów,

• Aktualne kursy walut z działu księgowości.

Nadzór nad jego opracowaniem sprawuje pracownik odpowiedzialny, natomiast za zgodność i aktualność zawartych w nich danych odpowiada kierownik działu technologicznego i kierownik działu ekonomicznego. Dodatkowo ilość godzin roboczych przypadających na sekatorze jest weryfikowana przez kierownika działu planowania i przygotowania produkcji.

Zestawienie jest aktualizowane na bieżąco wraz z każdym pojawiającym się nowym zamówieniem, a dodatkowo przed wykorzystaniem danych do opracowania szacunkowy plan produkcji jest weryfikowane pod względem zgodności informacji.

W oparciu o zapotrzebowanie materiałów opracowujący plan tworzy odpowiednie zestawienia i wykresy przedstawiające szacunkową wartość sprzedaży i obłożenie godzinowe wydziałów w poszczególnych miesiącach.

Po opracowaniu szacunkowy plan produkcji jest przekazywany dyrektorowi zakładu oraz zastępcą dyrektora ds., technicznych i ds. ekonomicznych.

4.5. Zakupy materiałów

Zakupy materiałów podlegają nadzorowi i koordynacji przez dział planowania i przygotowania produkcji, który wydaje dyspozycje odnośnie zakupów do działu zaopatrzenia, po dokonaniu analizy, która obejmuje:

• zapotrzebowanie na materiał wg dokumentacji konstrukcyjnej,

• zrealizowane dostawy,

• stany magazynowe

• terminy realizacji wyrobów.

Na podstawie dokonanej analizy opracowywana jest „Karta limitowa” będąca podstawą dokonywania zakupów przez dział zaopatrzenia.

„Kartę limitową” opracowuje technolog działu planowania i przygotowania produkcji na podstawie „Kart materiałowych technologicznych” i ewentualnych dodatkowych wytycznych przekazanych przez technologów działu technologicznego w następujący sposób:

• w poszczególnych wierszach pod jedną pozycją wpisuje skomasowane dla danego wyrobu, zlecenia lub klienta dane dotyczące ilości i gatunku określonego asortymentu materiału,

• w kolumnie 2 wpisuje nazwę materiału (jak np. blachy, kształtowniki, pręty, rury, płaskowniki, materiały złączne, materiały spawalnicze, farby itp.) z uwzględnieniem jego formatu jeżeli jest to uzasadnione ze względów technologicznych

• w kolumnach 3 i 5 wpisywany jest gatunek materiału oraz opisujący go numer normy,

• kolumnę 6 - „Wymagania specjalne”: wypełnia wtedy, gdy wymagania tego rodzaju są podane w dokumentacji; wymaganiami tymi mogą być np. określony atest, ponad standardowe własności (podwyższona udarność, specjalna struktura, zacieśnione tolerancje wykonania itp.), wykonanie badań specjalnych itp.; w przypadku wystąpienia dużego zakresu wymagań, których opis nie mieści się w rubryce kolumny 6, wymagania te należy ująć w formie załącznika do „Karty limitowej”,

• w kolumnach 7 i 8 podaje podsumowane ilości i ciężary materiałów.

Oprócz materiałów podstawowych, których asortyment i ilość określane są na podstawie „Kart materiałowych technologicznych”, technolog działu planowania i przygotowania produkcji wpisuje do „Karty limitowej” również materiały pomocnicze.

Zapotrzebowanie na materiały oraz dotyczące ich wymagania jakościowe określa technolog działu technologicznego na podstawie dokumentacji konstrukcyjnej i dodatkowych wymagań klienta. Dokonuje on podsumowania ilości poszczególnych materiałów niezbędnych do wykonania danego wyrobu i opracowuje „Kartę Materiałową”, przekazując jej kopię m.in. do działu planowania i przygotowania produkcji

Dla realizacji zakupów materiałów wyszczególnionych w karcie limitowej pracownik działu zaopatrzenia wybiera dostawców z „Listy kwalifikowanych dostawców”. Następnie wysyła do nich zapytania ofertowe z dokładnie określonymi wymaganiami i wybiera tego dostawcę, który przedstawi najkorzystniejsze warunki.

W przypadku konieczności zakupu materiału, dla którego do tej pory brak jest kwalifikowanego dostawcy, kierownik działu zaopatrzenia inicjuje postępowanie dla oceny nowego dostawcy.

W wyjątkowych wypadkach (krótki termin dostawy, niedostępność materiału) dopuszczalne jest skorzystanie z usług dostawcy niewpisanego na „Listę”. Zgodę na takie odstępstwo wydaje zastępca dyrektora ds. ekonomicznych poprzez stosowny zapis na „Karcie limitowej”.

Po dokonaniu wyboru dostawcy specjalista ds. zaopatrzenia sporządza „Zamówienie”. Należy w nim podać dane dotyczące materiałów i komponentów w celu ich jednoznacznego opisu, aby zapewnić jasne określenie wymagań wobec dostawcy. Należą do nich:

• dane opisujące materiał: nazwa, typ, gatunek, numery rysunków i norm itp.,

• wymagania dotyczące kontroli: atesty, świadectwa, dowody zgodności,

• wymagana ilość,

• termin dostawy.

W przypadku niestandardowych i skomplikowanych materiałów i komponentów należy podać dodatkowe wymagania, do których należą:

• wymagania wytrzymałościowe,

• stan dostawy (rodzaj wymaganej obróbki cieplnej i twardość),

• klasa dokładności,

• rodzaj pokryć antykorozyjnych itp.,

• sposób opakowania i konserwacji,

• dodatkowe dokumenty odbioru jakościowego i gwarancji.

Jeżeli charakter zamówienia tego wymaga, specjalista ds. zaopatrzenia sporządza załącznik „Warunki zamówienia”, celem dokładnego przedstawienia wszystkich wymagań i uzyskania potwierdzenia dostawcy o ich przyjęciu.

Po sprawdzeniu i zatwierdzeniu zamówienia przez zastępcę dyrektora ds. ekonomicznych zostaje ono wysłane do dostawcy, a jego kopia wraz z wszystkimi dokumentami z nim związanymi jest przechowywana w dziale zamówień.

Dostawca potwierdza przyjęcie zamówienia w jeden z wymienionych sposobów:

• kopia zamówienia przysłana przez dostawcę z odpowiednią adnotacją,

• potwierdzenie na druku dostawcy z powołaniem się na odpowiedni numer zamówienia,

• telefoniczne potwierdzenie przez dostawcę - specjalista ds. zaopatrzenia wpisuje na kopii zamówienia treść potwierdzenia z datą i podpisem.

Kopia zamówienia jest przekazywana przez specjalistę ds. zaopatrzenia kierownikom magazynu i zakładowej kontroli jakości.

Jeżeli podczas realizacji zamówienia dostawca proponuje zmianę parametrów i cech zamawianych materiałów i komponentów w stosunku do podanych w „Karcie limitowej” specjalista ds. zaopatrzenia uzgadnia dopuszczenie zmian z technologiem prowadzącym dane zlecenie lub kierownikiem działu technologicznego. Tylko w przypadku wyrażenia przez nich zgody potwierdzonej w dokumentacji technologicznej dopuszczony jest zakup materiału o zmienionych cechach.

Dostarczane do magazynu materiały są identyfikowane przez pracowników działu planowania i przygotowania produkcji w powiązaniu z odpowiednim zleceniem i kartą limitową, na podstawie której zostały zakupione. Stan faktyczny dostawy (ilość materiału, gatunek, format itp.) jest porównywany z wymaganiami podanymi na karcie limitowej.

1. Proces produkcyjny

5.1. Przygotowanie produkcji

5.2. Montaż i spawanie

5.3. Kooperacja

Działania kooperacyjne mogą dotyczyć różnych etapów procesu produkcji wyrobów. Są one spowodowane brakiem możliwości technicznych lub terminowych ze strony Mostostalu Zabrze ZPK.

Działania związane z wykonaniem wyrobu lub usługi w kooperacji są rozpoczynane w przypadku gdy:

1. Opracowywana jest oferta zawierająca kooperację

Jeżeli podczas tworzenia oferty dla klienta technolog, który ją opracowuje stwierdzi konieczność wykonania jej części w kooperacji zwraca się on do specjalisty ds. kooperacji z działu planowania i przygotowania produkcji o wysłanie zapytań ofertowych do kooperantów. W tym celu opracowuje „Kartę usług lub wyrobów kooperacyjnych”.

2. Przewiduje to opracowana oferta wykonania wyrobu

Jeżeli przy opracowywaniu oferty dla klienta, ze względu na możliwości wykonawcze Mostostalu Zabrze ZPK przewidziano wykonanie części zlecenia w kooperacji technolog prowadzący w ramach opracowywania technologii wykonania wyrobu przekazuje specjaliście ds. kooperacji odpowiednią dokumentację konstrukcyjną wraz z:

• „Kartą usług kooperacyjnych” lub

• „Kartą wyrobów kooperacyjnych”.

Ponadto w przypadku wyrobu kooperacyjnego przekazuje również „Karty Podzespołu” i „Karty wyrobu” celem dostarczenia wraz z zamówieniem do kooperanta, którego zobowiązuje do wypełnienia i dołączenia tych dokumentów do wyrobów przed ich transportem do Mostostalu Zabrze ZPK.

3. W trakcie realizacji zlecenia okaże się, że jest to konieczne ze względu na dotrzymanie terminu wykonania wyrobu

Jeżeli w trakcie realizacji zlecenia okazuje się, że ze względu na duże obciążenie wydziałów lub inne problemy produkcyjne zagrożony jest termin wykonania wyrobu - jego część lub całość, zlecana jest do wykonania w kooperacji.

W takim przypadku o zlecenie kooperacji wnioskuje:

• kierownik działu planowania i przygotowania produkcji - po dokonaniu analizy obciążenia godzinowego wydziałów produkcyjnych,

• kierownik działu technologicznego - po stwierdzeniu braku możliwości wykonania usługi lub wyrobu ze względów technologicznych,

• kierownik wydziału przewidzianego do wykonania danego wyrobu - po podaniu odpowiedniego uzasadnienia.

Wniosek jest opracowywany na karcie korespondencyjnej z dokładnym podaniem zakresu robót i innych danych niezbędnych do uruchomienia zlecenia kooperacyjnego oraz kierowany do zastępcy dyrektora ds. technicznych.

Nad całością prac związanych z kooperacją nadzór prowadzi specjalista ds. kooperacji. Dla realizacji wyrobów i usług kooperacyjnych wyszczególnionych w „Karcie usług lub wyrobów kooperacyjnych” wybiera on dostawców z „Listy kwalifikowanych dostawców”. Następnie wysyła zapytania ofertowe do dostawców z dokładnie określonymi wymaganiami i wybiera tego dostawcę, który przedstawi najkorzystniejsze warunki.

Po dokonaniu wyboru dostawcy specjalista ds. kooperacji sporządza „Zamówienie”, w którym podaje niezbędne dane i wymagania. Powinno ono w sposób jasny i kompletny opisywać warunki wykonania wyrobu lub usługi podane w „Karcie usług lub wyrobów kooperacyjnych” i zawierać wszystkie konieczne załączniki wraz ze zobowiązaniem dostawcy do kompletnego wypełnienia dokumentów i przesłania ich wraz z wyrobem.

W dalszej kolejności specjalista dokonuje rejestracji zamówienia oraz przekazuje je do zastępcy dyrektora ds. ekonomicznych celem sprawdzenia i zatwierdzenia. Zatwierdzone „Zamówienie” przesyłane jest do dostawcy.

Specjalista ds. kooperacji utrzymuje kontakt z kooperantem przez cały czas realizacji zamówienia na wyroby i usługi kooperacyjne. W przypadku problemów technicznych konsultuje się z technologiem prowadzącym dane zlecenie.

Po zakończeniu realizacji wyrobu lub usługi przez kooperanta zawiadamia kierownika wydziału produkcyjnego odpowiedzialnego za dalszy nadzór nad wyrobem oraz kierownika zakładowej kontroli jakości, któremu przekazuje związane z tym dokumenty, takie jak dowód dostawy, świadectwo kontroli, itp. Specjalista nadzoruje wyrób wykonywany w kooperacji do chwili dostarczenia go do Mostostalu Zabrze ZPK i zwolnienia przez kontrolera zakładowej kontroli jakości do dalszych operacji procesu produkcyjnego.

W niektórych przypadkach odbiór wyrobu lub usługi kooperacyjnej dokonywany jest u dostawcy. W pozostałych przypadkach po dostarczeniu do Mostostalu Zabrze ZPK kierownik zakładowej kontroli jakości wyznacza kontrolera, który dokonuje odbioru wyrobów wykonanych w kooperacji.

Gdy wynik odbioru jest pozytywny kontroler potwierdza to odpowiednim zapisem w dokumencie, który towarzyszy danemu wyrobowi kooperacyjnemu (karta technologiczna, karta podzespołu lub karta wyrobu), co stanowi dopuszczenie tych wyrobów do dalszych etapów procesu produkcyjnego.

Gdy wyrób dostarczony przez kooperanta jest niezgodny z wymaganiami kierownik zakładowej kontroli jakości wystawia „Kartę braków” i przekazuje ją kierownikowi działu planowania i przygotowania produkcji, który powiadamia kooperanta o niezgodności i uzgadnia z nim zasady usunięcia niezgodności w jeden ze sposobów:

• przez kooperanta,

• przez Mostostal Zabrze ZPK,

• przez Mostostal Zabrze ZPK na koszt kooperanta.

Po usunięciu niezgodności spowodowanych przez kooperanta kierownik działu ekonomicznego na podstawie wypełnionej przez technologa prowadzącego „Karty Braków” określa dodatkowe koszty i straty jakie Mostostal Zabrze ZPK poniósł z powodu dostarczenia przez kooperanta wyrobu niezgodnego z wymaganiami.

Po dokonaniu odbioru przez zakładową kontrolę jakości odpowiedzialność za nadzór nad wyrobem dostarczonym przez kooperanta przejmuje kierownik wydziału, do którego wyrób trafia celem jego dalszego włączenia do procesu produkcyjnego.

5.4. Odbiór wyrobu

Po zakończeniu operacji montażowych kierownik lub mistrz wydziału montażowego potwierdza gotowość danego wyrobu do odbioru przez złożenie swojego podpisu w odpowiedniej rubryce „Karty wyrobu” i zawiadamia o tym zakładowej kontroli jakości.

Kierownik zakładowej kontroli jakości dokonuje pierwszego etapu odbioru w zakresie czynności kontrolnych, które powinny zostać wykonane na wyrobie jeszcze niezabezpieczonym antykorozyjnie. Do czynności tych należą:

1. Sprawdzenie protokołów kontroli i badań

Dokumenty te są weryfikowane pod względem:

• prawidłowości wystawienia,

• kompletności zapisów,

• wyraźnego określenia wyniku badań (dobry, brak).

2. Ocena zakresu badań

Polega ona na sprawdzeniu czy zakres przeprowadzonych kontroli i badań pokrywa się z wymaganiami zawartymi w umowie/zamówieniu i innych określających go dokumentach. Należy przy tym zwrócić szczególną uwagę na wszystkie wprowadzone i udokumentowane zmiany w trakcie realizacji wyrobu.

3. Oględziny zewnętrzne

Podczas których zwraca uwagę na estetykę wyrobu oraz porównanie pozostałych wymogów jakościowych.

Po zakończeniu montażu i odbiorze wyrób zostaje przetransportowany do wydziału antykorozji i transportu. Przygotowanie powierzchni przed malowaniem i malowanie przeprowadzają pracownicy tego wydziału na podstawie „Karty zabezpieczenia antykorozyjnego”.

Po potwierdzeniu zakończenia malowania, mistrz wydziału antykorozji i transportu zgłasza zakładowej kontroli jakości gotowość wyrobu do kontroli końcowej.

W zależności od stopnia spełnienia wymagań lub rodzaju niezgodności kierownik zakładowej kontroli jakości określa status badanego obiektu kwalifikując go jako:

• dobry (spełniający wymagania),

• brak (nie spełniający wymagań i nie nadający się do naprawy),

• do naprawy (nie spełniający wymagań ale naprawialny).

Po pozytywnym zakończeniu kontroli ostatecznej kompletuje on wszystkie protokoły badań i kontroli, a następnie potwierdza fakt zgodności wyrobu z wymaganiami odpowiednim zapisem w „Karcie wyrobu”. Następnie kierownik zakładowej kontroli jakości sporządza dokument końcowy, który jest jednocześnie zwolnieniem wyrobu do wysyłki.

Skompletowaną dokumentację zawierającą zapisy odnośnie spełnienia wymagań wobec wyrobu pozostawia on w celu archiwizacji, natomiast do klienta wysyła dokumenty znajdujące się w „Zestawieniu dokumentów wymaganych przez klienta”.

4. Ekspedycja i transport do klienta

6.1. Przygotowanie wyrobów do wysyłki

Na podstawie wymagań klienta technolog prowadzący dane zlecenie, podejmuje decyzje o konieczności wykonania opakowania i elementów zabezpieczających wyrób podczas transportu.

Jeżeli elementy zabezpieczające są konieczne to wówczas, na etapie wykonywania dokumentacji technologicznej zgodnie opracowuje „Wytyczne pakowania, konserwacji i wysyłki wyrobu gotowego” zawierające opis przygotowania wyrobu gotowego do wysyłki wraz z niezbędnymi szkicami.

Ponadto technolog prowadzący przygotowuje i przekazuje na wydziały produkcyjne dokumentację wykonawczą elementów zabezpieczających wyrób podczas transportu. Elementy te po wykonaniu są przekazywane na wydział przygotowujący wyroby do wysyłki.

6.2. Ekspedycja

W prawie wszystkich realizowanych zamówieniach (ponad 90%) to Mostostal Zabrze ZPK jest zobligowany do transportu wyrobów do klienta luz w wyznaczone przez niego miejsce.

Za przygotowanie i wysyłanie wyrobów gotowych do klienta odpowiada wydział antykorozji i transportu.

Jeżeli z warunków umowy z klientem wynika, że transport wyrobów wykonanych przez ZPK leży w gestii klienta, to wówczas klient załatwia wszystkie sprawy związane z wyborem przewoźnika i zorganizowaniem transportu.

Natomiast jeżeli za transport wyrobów do klienta odpowiada Mostostal Zabrze ZPK to obowiązuje następujący tryb postępowania:

• mistrz wydziału antykorozji i transportu zawiadamia sekcję odpraw celnych i ekspedycji o planowanym terminie wysyłki wyrobu do klienta,

• zastępca dyrektora ds. technicznych lub wyznaczony przez niego pracownik zamawia odpowiedni środek transportu u przewoźnika.

Wybór przewoźnika powinien być dokonany wg „Listy kwalifikowanych dostawców”. Odbywa się to w sposób niemal identyczny jak wybór dostawcy materiałów, materiałów głównym kryterium wyboru jest jakość i cena świadczonych usług transportowych.

Do wysyłki dopuszczone są jedynie wyroby, których odbiór końcowy został przeprowadzony przez zakładową kontrolę jakości z wynikiem pozytywnym.

Załadunek wyrobu na środek transportowy odbywa się zgodnie z instrukcją opracowaną przez dział technologiczny, jeżeli dla danego wyrobu była taka przewidziana. Operacja ta jest przeprowadzana przez pracowników wydziału antykorozji i transportu.

Po załadunku wyrobu na środek transportowy mistrz wydziału, pod nadzorem którego załadunek był wykonany dokonuje kontroli. Następnie sporządza „Protokół z załadunku wyrobu” i przekazuje go do sekcji odpraw celnych i ekspedycji gdzie ten dokument jest przechowywany wraz z innymi dokumentami dotyczącymi danej wysyłki.

W przypadku wysyłki bezpośrednio z wydziału znajdującego się w Gliwicach, mistrz:

• awizuje planowaną wysyłkę w dziale sekcji odpraw celnych i ekspedycji, który przygotowuje niezbędną dokumentację do przeprowadzenie odprawy celnej wysyłanego wyrobu,

• wykonuje kopię dokumentów odbiorowych,

• przekazuje oryginały dokumentów kontroli jakości kierowcy celem przekazania ich klientowi,

• przekazuje „Protokołu z załadunku wyrobu” do sekcji odpraw celnych i ekspedycji,

• przekazuje kopię dokumentacji odbiorowej do kierownika zakładowej kontroli jakości.

Ponieważ większość klientów Mostostalu Zabrze ZPK to klienci zagraniczni, dlatego też ważnym elementem transportu do klienta jest odprawa celna. Jest ona przeprowadzana w Urzędzie Celnym w obecności pracownika sekcji odpraw celnych i ekspedycji.

Podstawą do przeprowadzenia odprawy są następujące dokumenty:

• dokument SAD,

• specyfikacja (sporządzona w języku uzgodnionym z klientem),

• specyfikacja w języku polskim,

• faktura,

• list przewozowy,

• świadectwo pochodzenia EUR

Gdy wyrób jest już przygotowany do wysyłki i załadowany na środek transportu odbioru jakościowego dokonuje mistrz wydziału antykorozji i transportu, który sprawdza czy wyrób nie został uszkodzony w trakcie załadunku.

Po pozytywnym odbiorze i załączeniu wymaganych dokumentów wyrób jest wysyłany do klienta. Wyrób jest dostarczany do klienta w ustalonym z przewoźnikiem i klientem terminie.

Budownictwo

Firmy

Specjalistyczne

Zakłady Produkcyjno-

Montazowe

Zakład Transportu Samochodowego

Inne

SMS Pro w Zabrzu

Pl Biprohut w Gliwicach

Ocynkowania Mostostal-Met w Opolu

GPBP w Gliwicach

Elektromontaż 3 Katowice

PRInż Holding S.A.

Zakład Produkcji Konstrukcji Stalowych w Zabrzu

ZMP w Częstochowie

ZMP „Kędzierzyn”

ZMP „Czechowice”

ZMP „Katowice”

ZMP „Pokój” w Zabrzu

PRInż Holding S.A.

PRInż Holding S.A.

---