Różnice w funkcjonowaniu procesów poznawczych u kobiet i mężczyzn

100 lat temu…

Badania eksperymentalne

• Ogólne różnice: sposób rozwiązywania intelektualnych problemów, postrzeganie i ocena różnych zdarzeń i reakcja, pragnienia.

Kobiety

1. Testy percepcyjne (ocena podobieństwa obiektów).

2. Test fluencji werbalnej.

3. Zadania wymagające precyzji manualnej i sprawnej koordynacje motorycznej (np. wkładanie kołeczków do otworu).

4. Obliczanie działań arytmetycznych.

Mężczyźni

1. Wyobraźnia przestrzenna.

2. Zdolności motoryczne nacelowane na jakiś obiekt (np. strzelanie do celu).

3. Zadania typu: wyodrębnij część z całości (np. figura z figury złożonej).

4. Zadania wymagające matematycznego rozumowania.

5. Obracanie obiektów, manipulacja w przestrzeni (np. test trójwymiarowej figury)

Kobiety bardzo cenią związki z innymi ludźmi (np. miłość, porozumienie, współpracę).

Ich samopoczucie uzależnione jest od jakości związków z innymi ludźmi.

Mężczyźni zwracają uwagę na sukces zawodowy, kompetencje, skuteczność działania i umiejętności.

Kobiety wykazują dużo większą wrażliwość estetyczną , a ponadto łatwiej dostrzegają znaczenie interakcji społecznych, zachowań czy emocji.

Kobiety łatwiej spostrzegają emocje na podstawie oceny głosu czy wyrazu twarzy. Przewyższają one mężczyzn zwłaszcza w odczytywaniu negatywnych emocji malujących się na twarzach.

Eksperyment , polegający na ocenianiu wyrazu twarzy potwierdził przewagę kobiet. Co ciekawe największa różnica w prawidłowej ocenie emocji między kobietami a mężczyznami była wówczas, gdy fotografia przedstawiała smutną twarz kobiecą…

Mężczyźni nie rozumieją kobiet, gdyż kierują się czym innym w postrzeganiu świata.

Mężczyźni cenią sobie role przywódcze i politykę.

Wykazują oni większy stopień agresji (skłonni do bójek, chętniej oglądają brutalne sceny).

• Kobiety stanowią przewagę w zawodach takich jak przedszkolanka, pielęgniarka, lekarka, nauczycielka, natomiast mężczyźni preferują zawody techniczne, mechaniczne, architekturę…

• Bardzo długo sądzono, że o wyborze zawodu decyduje sposób wychowania dziecka (stereotypowy).

• Reakcja stereotypowa na płacz dziecka (dziewczynka-> współczucie, chłopcu tłumaczy się, że prawdziwy mężczyzna nie może sobie pozwolić na okazywanie słabości)

• Eksperyment naturalny w izraelskich kibucach (gospodarstwo rolne).

• Uwarunkowania neurobiologiczne

W pewnym badaniu poproszono rodziców o opisanie swych nowo narodzonych dzieci. Chłopcy częściej opisywani byli jako dziarscy, mocni, silni i obdarzeni dobrą kondycją, zaś dziewczynki jako małe, delikatne, piękne i słabe. Ponieważ noworodki dobrano w taki sposób, aby dziewczynki i chłopcy nie różnili się rozmiarami ciała, systematyczne różnice płci w sposobie ich postrzegania wynikały z przekonań patrzącego, a nie z faktycznego zróżnicowania dziewczynek i chłopców.

Stereotypy płci funkcjonują od bardzo dawna, np. pobożni Żydzi od tysięcy lat modląc się, dziękują Bogu, że nie stworzył ich kobietą, starożytni Grecy całkowicie wykluczali kobiety z procesów demokratycznych, a średniowieczni mnisi europejscy zastanawiali się czy kobieta też jest człowiekiem.

Architektura mózgu

Lewa półkula - zadania werbalne

Prawa półkula -zadania wzrokowo-

przestrzenne

Eksperyment: badania osób z usuniętymi

płatami skroniowymi-lewym i prawym

Wyniki:

Usunięcie chirurgicznie części platów skroniowych w prawej półkuli u meżczyzn powodowało zaburzenia wzrokowo-przestrzenne zaś w lewej -zaburzenia językowe.

U kobiet zaburzenia wzrokowo-przestrzenne występowały również po uszkodzeniu lewej półkuli,a językowe-prawej.

Pracownia Psychofizjologii Instytutu Biologii Doświadczalnej

Testy inteligencji Mc Glone

• Mężczyzna: po uszkodzeniu lewej półkuli zaburzenie części werbalnej testu Wechslera; po uszkodzeniu prawej półkuli zaburzenie części wykonawczej

• Kobieta: charakter zaburzeń nie zależał od strony uszkodzenia

• Rola płci w asymetrii półkulowej

• Mężczyźni mają nieco bardziej asymetryczne mózgi niż kobiety

• Wpływ płci jest modyfikowany przez wpływ ręczności

• Złudzenie Muallera-Lyera:

Uszkodzenie mózgu powoduje zwiększenie siły złudzenia.

• U mężczyzn z prawostronnym uszkodzeniem mózgu

• U kobiet zarówno po uszkodzeniach prawo-jak lewostronnych.

Różnice w budowie mózgów mężczyzn i kobiet

-Asymetria planum temporae i Bruzdy Sylwiusza jest większa u mężczyzn niż u kobiet

-W kojarzeniowej korze słuchowej stwierdzono większe upakowanie komórek nerwowych-mniejsze mózgi kobiet wcale nie muszą być mniej sprawne

- Spoidło wielkie jest większe u kobiet niż u mężczyzn

-Wraz z wiekiem spoidło wielkie maleje u mężczyzn

Eksperyment Sally Shawitz

19 kobiet i mężczyzn podpiętych do tomografu. Zadanie polegające na określeniu czy prawidłowa jest kolejność małych i dużych liter wyświetlających się na ekranie, a inne na tym by ocenić czy podane słowa bezsensowne się rymują

Wniosek: Okazało się, że u wszystkich 19 mężczyzn wykonanie tego zadania powodowało zwiększony przepływ krwi w korze czołowej lewej półkuli, obszar związany z mową. A u 11 kobiet w tym samym rejonie, ale w obu półkulach, a u 8 kobiet asymetria była podobna jak u mężczyzn.

KOBIETY

Aktywne są młodsze struktury związane z ekspresją złożonych emocji, odpowiedzialne za rozumienie mimiki i gestów

MĘŻCZYŹNI

Aktywne są ewolucyjnie starsze części układu limbicznego, związane z emocjami- agresją i walką.

Przyczyna różnic płciowych

Rola hormonów płciowych w życiu prenatalnym

produkcja od ok. 6 tygodnia życia płodu.

Hormony płciowe mają zasadniczy wpływ na zachowania seksualne, zdolności i sposoby reagowania.

Badania na zwierzętach (niedostatek hormonów męskich-> zanik męskich zachowań seksualnych). Za kontrolę zachowań seksualnych odpowiedzialne jest podwzgórze.

Kobiety mają mniejszej wielkości pole przedwzrokowe.

U mężczyzn homoseksualnych obszar ten jest podobnej wielkości jak u kobiet.

U mężczyzn transseksualnych jądro łożyskowe prążka krańcowego ma podobną wielkość jak u kobiet.

Inne skutki oddziaływania hormonalnego

1. Badania dziewcząt, które w okresie prenatalnym lub neonatalnym posiadały nadmierną ilość androgenów.

- taka sytuacja u osób z wadą genetyczną (CAH).

- następuje maskulinizacja narządów rozrodczych

- skutki oddziaływania na mózg w okresie prenatalnym są nieodwracalne

2. Dziewczęta o zachowaniach typowo chłopięcych (skłonne do bójek, etc.) poddane badaniom ,rozwiązują je jak chłopcy (zdolności wzrokowo-przestrzenne).

3. Chłopcy, których matki zażywały środki podtrzymujące ciążę (np. DES- diethystilbestrol- syntetyczna forma estorgenu) wykazywali w testach przestrzennych niższe wyniki niż rówieśnicy (feminizacja mózgu).

Teoria Geschwinda

Działający w okresie prenatalnym testosteron:

• hamuje rozwój lewej półkuli mózgu (możliwa leworęczność)

• może doprowadzić do nieprawidłowości w rozwoju grasicy (zaburzenia immunologiczne)

• jest związany z zaburzeniami językowymi (np. jąkanie, dysleksja).

Wśród jąkających się, dyslektyków, leworęcznych oraz osób z chorobami immunologicznymi więcej jest mężczyzn.

1. Sprawność intelektualna człowieka dorosłego uzależniona jest od aktualnego poziomu hormonów płciowych.

2. Poziom testosteronu a rozwiązywanie zadań przestrzennych.

3. Zmiany predyspozycji intelektualnych w czasie cyklu u kobiet.

4. Zmiany predyspozycji zależne od pory roku u mężczyzn (zmiana poziomu testosteronu).

Statyczny charakter różnic między płciami

Zdolności mężczyzn i kobiet pokrywają się

- niektóre kobiety mają większe zdolności wzrokowo-przestrzenne niż większość mężczyzn

- niektórzy mężczyźni są sprawniejsi w funkcjach językowych niż większość kobiet

Pozytywy wynikające z umiejętności rozróżniania odmiennych cech u mężczyzn i kobiet

• Możliwość używania kryterium płci jako wyznacznika możliwości zawodowych poszczególnych osób.

• •Stosowanie odrębnych programów edukacyjnych dla dziewcząt i chłopców. Ukształtowanie postawy szacunku i akceptacji wobec naszej odmienności.

Ciekawostki

• Kobiety lepiej widzą w nocy, odróżniają więcej czerwonego i mają lepszą pamięć wzrokową niż mężczyźni. Mężczyźni lepiej widzą w jasnym świetle.

• Kobiety są bardzie wrażliwe na dotyk do tego stopnia, że najmniej wrażliwa kobieta okazuje się wrażliwsza niż najbardziej wrażliwy mężczyzna!

• •Kobiety są bardziej wrażliwe na smaki gorzkie, a słodycze lubią bardziej skondensowane i w większych ilościach. Natomiast mężczyźni osiągają lepsze wyniki w rozróżnianiu smaków słonych. Przewaga kobiet pod względem wrażliwości zmysłów tłumaczy słynną kobieca intuicję-nie ma w tym żadnej magii-po prostu kobiety są biologicznie lepiej wyposażone do spostrzegania zjawisk zmysłowych, na które mężczyźni są ślepi i głusi.

Na rysunku widać trójwymiarową figurę składającą się z połączonych ze sobą sześcianów. Zadanie polega na tym, by spośród trzech możliwości znajdujących się na dole wybrać tę, która dokładnie odpowiada figurze górnej, przy czym nie może to być jej lustrzane odbicie. Aby wykonać to zadanie należy w umyśle dokonać rotacji figur, i dopiero wtedy je porównać.

Kobiety uzyskują lepsze wyniki w:

- testach percepcyjnych (wymagających szybkiej oceny podobieństwa przedmiotów)
- testach fluencji werbalnej (polegających na tym, by w określonym czasie wymienić jak najwięcej obiektów zaczynających się na daną literę)
- zadaniach wymagających precyzji manualnej i sprawnej koordynacji motorycznej (np. w zadaniu polegającym na wkładaniu kołeczków do otworów)
- wykonywaniu obliczeń arytmetycznych

Mężczyźni natomiast wykazują wyższą sprawność w:

- testach rotacji przestrzennej oraz na wyobraźnię przestrzenną
- zdolnościach motorycznych (np. strzelanie do celu)
- testach na wyodrębnienie części z jakiejś całości
- testach wymagających rozumowania matematycznego
(z przeprowadzonych badań wynika, że we wczesnych klasach szkoły, gdzie nauczanie matematyki opiera się głównie na rachunkach, niż teoretycznym myśleniu, dziewczynki są lepsze niż chłopcy. Im większy poziom matematyki tym różnice te się powiększają na korzyść chłopców)

Jajo zawiera jedynie żeńskie chromosomy X, zaś plemnik albo żeński chromosom X, albo męski Y. Tak więc geny przenoszone przez ojców decydująo płci dziecka. Geny jednakże nie dają gwarancji że urodziy się chłopiec lub dziewczynka ( jak pokazuję ilustracja)

---