Kredyty bankowe i pożyczki

Charakterystyczne cechy kredytu i pożyczki prezentuje następująca tabela:

Rodzaje kredytów bankowych ze względu na poszczególne kryteria:

Rodzaje kredytów bankowych - ad kryterium 1. Bardziej szczegółowy podział zakłada podział na:

• kredyty krótkoterminowe - udzielane na okres do 1 roku,

• kredyty średnioterminowe - z terminem spłaty od 1 roku do 3 lat,

• kredyty długoterminowe - z terminem spłaty powyżej 3 lat.

Kredyt obrotowy a kredyt inwestycyjny - cel oraz podstawowe cechy:

K. OBROTOWY	Pokrycie bieżących zobowiązań, związanych np. z: procesem rozliczeń pieniężnych wynikających z prowadzenia bieżącej działalności, zaopatrzeniem, produkcją, sprzedażą i świadczeniem usług, pokrycie składek ZUS, US, spłatą zadłużenia wobec innego banku, wypłatą wynagrodzeń.	jednorazowy - transzowany; gotówkowy - bezgotówkowy; jednorazowy - ratalny (1 lub 3 m-ce); PLN, CHF, EUR, USD; Okres maks. 36 m-cy; WIBOR (LIBOR, EURIBOR) + marża istnieje możliwość przedłużenia limitu kredytowego na kolejny okres.
K. I NWESTYCYJNY	Finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą: finansowanie nowych, odtworzenie zużytych bądź modernizację istniejących środków trwałych oraz pierwszego wyposażenia w środki obrotowe niezbędne do uruchomienia działalności, finansowanie innych zobowiązań inwestycyjnych klienta (np. powstałych z tytułu działalności leasingowej, na spłatę zadłużenia wobec innego banku z tytułu kredytu inwestycyjnego, na spłatę pożyczek zaciągniętych na inwestycje, nabycie akcji.	jednorazowy - transzowany; bezgotówkowy; ratalny (1 lub 3 m-ce); PLN, CHF, EUR, USD; okres maks. 25 lat; WIBOR (LIBOR, EURIBOR) + marża wartość: nie więcej niż 80% wartości netto przedsięwzięcia inwestycyjnego; karencja w spłacie kapitału: do 12-mcy od terminu zakończenia inwestycji

Fazy procesu kredytowego:

Pożyczki i kredyty preferencyjne - charakteryzują się znacznie korzystniejszymi warunkami pozyskania finansowania zwrotnego w porównaniu z instrumentami komercyjnymi. Preferencje mogą dotyczyć np.:

• kosztów finansowych (odsetek, prowizji, opłat),

• korzystniejszych warunków spłaty,

• możliwości karencji w spłacie kapitału i/lub odsetek,

• rozłożenia spłaty na dłuższe terminy niż oferowane przez rynek,

• zmniejszenia częstotliwości płacenia rat,

• możliwości umorzenia części lub całości zadłużenia,

• łagodniejszych kryteriów oceny zdolności kredytowej.

Kredyty i pożyczki preferencyjne, jako przejaw polityki społeczno-gospodarczej państwa mogą być udzielane tylko na ściśle określone cele zgodne z tą polityką. Nie są to zatem tak uniwersalne instrumenty jak ich komercyjne odpowiedniki, a pozyskanie środków wiąże się często z obowiązkiem spełnienia szeregu restrykcyjnych warunków i wymogów określonych przez kapitałodawcę.

Finansowanie preferencyjne jest oferowane zwykle przez podmioty publiczne, tworzone przez państwo w celu realizacji określonych zadań lub wspierania określonych podmiotów, lub też przez podmioty rynkowe, ale przy współudziale środków publicznych, w ramach określonych programów finansowania.

Źródła kredytów i pożyczek preferencyjnych:

• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,

• wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej,

• Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,

• Bank Gospodarstwa Krajowego i funkcjonujące przy nim fundusze,

• Skarb Państwa,

• międzynarodowe instytucje finansowe (np. Europejski Bank Inwestycyjny),

• banki komercyjne oraz inne podmioty.

Przykład pożyczki preferencyjnej na innowacje z PARP

Cel	realizacja inwestycji o charakterze innowacyjnym
Kredytobiorca	mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa
Wielkość	do 75% wydatków kwalifikujących się do objęcia pożyczką lub do kwoty 2.000.000 zł
Oprocentowanie	nie niżej niż według stopy referencyjnej, określonej przez Komisję Europejską, opublikowanej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, obowiązującej w dniu zawarcia umowy o udzielenie pożyczki (aktualnie tzw. stopa bazowa wynosi 4,26%)
Karencja	nie dłużej niż 2 lata w okresie trwania inwestycji
Okres spłaty	nie dłuższy niż 10 lat

Przykład kredytu preferencyjnego udzielanych przez banki komercyjne z udziałem BGK

Kredyt technologiczny
Cel	realizacja inwestycji technologicznych, mających na celu zakup i wdrożenie nowej technologii lub wdrożenie własnej nowej technologii stosowanej na świecie nie dłużej niż 5 lat oraz uruchomienie na jej podstawie wytwarzania nowych lub znacząco ulepszonych towarów, procesów lub usług.
Kredytobiorca	mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa
Wielkość	Do 50 mln EUR
Oprocentowanie	rynkowe
Udział własny	25% kosztów inwestycji technologicznej
Preferencja	Część zadłużenia może zostać spłacona przez Bank Gospodarstwa Krajowego w formie premii technologicznej z Funduszu Kredytu Technologicznego, która nie może przekroczyć 4 mln PLN i nie może przekroczyć maksymalnej intensywności określonej w „Mapie pomocy regionalnej” (40-70% kosztów kwalifikowanych)

Fundusze pożyczkowe

Istotą funduszy pożyczkowych jest oferowanie pożyczek dla firm oraz osób zakładających swoją działalność gospodarczą, które nie spełniają kryteriów bankowych, jakie stanowią:

• konieczność udokumentowania historii kredytowej,

• wysoki poziom zabezpieczeń kredytów,

• wyłączenia branżowe i podmiotowe,

• skomplikowane procedury,

• brak akceptacji zwiększonego poziomu ryzyka.

Tradycyjnie pod pojęciem funduszu pożyczkowego rozumie się zatem instytucję nie będącą bankiem, której działalność koncentruje się na zapewnieniu dostępu do zewnętrznych źródeł kapitału poprzez udzielanie pożyczek.

Zawierając umowę pożyczki fundusz zobowiązuje się przenieść na rzecz pożyczkobiorcy określoną ilość pieniędzy. Pożyczkobiorca po upływie oznaczonego w umowie terminu zobligowany jest do jej zwrotu. W zamian za pożyczkę zobowiązuje się on do zapłaty na rzecz funduszu odsetek, przybierających formę oprocentowania. W rezultacie fundusz pożyczkowy uzyskuje środki na prowadzenie działalności, a pożyczkobiorca uzyskuje środki finansowe na realizację zamierzonych celów. Oferty funduszy pożyczkowych skierowane są głównie do mikro i małych przedsiębiorców (ale także i średnie) oraz do osób bezrobotnych podejmujących działalność gospodarczą.

Obok zaspokajania potrzeb finansowych swych klientów, fundusze pożyczkowe świadczą szereg innych usług, takich jak: pomoc w przygotowaniu wniosków pożyczkowych czy biznesplanów przedsięwzięcia. Ponadto oferują pomoc doradczą przy zarządzaniu finansami w przedsiębiorstwie i prowadzą szkolenia w tej dziedzinie.

Fundusze pożyczkowe w istotnym stopniu wpływają na rozwój sektora mikro i małych firm, pomagając w przezwyciężaniu problemów związanych z dostępem do zewnętrznych źródeł finansowania. Wynikiem ich działalności jest pobudzenie lokalnej przedsiębiorczości poprzez zwiększenie płynności finansowej przedsiębiorstw. Sprzyja to rozwojowi działalności gospodarczej i tworzeniu nowych miejsc pracy.

Fundusze pożyczkowe dostarczając kapitału początkowego oraz kapitału przeznaczonego na rozwój przygotowują także przedsiębiorstwo do późniejszej roli klienta banku, który w dalszym rozwoju firmy potrzebuje większych środków finansowych, innych instrumentów finansowych. Udzielając wsparcia finansowego w postaci pożyczek fundusze pożyczkowe starają się kreować dobrą historię pożyczkową, istotną dla finansowania dalszego rozwoju MSP przez system bankowy.

Do korzyści działalności funduszy pożyczkowych zalicza się między innymi:

• kreowanie historii kredytowej mikro i małych firm, bardzo istotnej w stosunkach z bankami,

• wzmacnianie pozycji rynkowej mikro i małego przedsiębiorstwa,

• zwiększanie podaży zewnętrznego finansowania działalności gospodarczej,

• obniżanie kosztów finansowania przedsiębiorstw,

• tworzenie pozytywnych wzorców przedsiębiorczości,

• finansowe zasilanie gospodarki w sposób zapewniający najszybsze i najbardziej widoczne efekty dla społeczności lokalnej.

W Polsce, począwszy od 1992 roku, obserwuje się systematyczny rozwój systemu
funduszy pożyczkowych o czy świadczy dynamiczny przyrost liczby funduszy, ich kapitału pożyczkowego oraz wsparcia finansowego udzielonego dla przedsiębiorstw.

Polskie Stowarzyszenie Funduszy Pożyczkowych

RAPORT Nr 12/2009

Według stanu na 30 czerwca 2009 roku w Polsce funkcjonowały 64 instytucje, które prowadziły 70 funduszy pożyczkowych.

Stan i zmiany w liczbie instytucji i funduszy pożyczkowych w latach 2003-2008 i w pierwszym półroczu 2009:

Stan na 31 grudnia	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009
Liczba instytucji prowadzących fundusze pożyczkowe	76	74	75	69	67	65	64
Zmiany	X	-2	+1	-6	-2	-2	-1
Liczba funduszy pożyczkowych	76	74	81	75	73	71	70
Zmiany	X	-2	+7	-6	-2	-2	-1

Fundusze pożyczkowe działające w województwie dolnośląskim wg stanu na 31.12.2009 roku prezentowały się następująco:

• Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego

Siedziba: Jelenia Góra

• Agencja Rozwoju Regionalnego 'AGROREG' S.A.

Siedziba: Nowa Ruda

• Fundacja 'Wałbrzych 2000`

Siedziba: Wałbrzych

• Fundusz Regionu Wałbrzyskiego

Siedziba: Wałbrzych

• Subregionalny Fundusz Pożyczkowy 'DOLNY ŚLĄSK`

Siedziba: Wrocław

Podstawowym źródłem dokapitalizowania funduszy pożyczkowych były środki finansowe płynące z następujących źródeł:

• dotacji z samorządu,

• dotacje budżetu państwa (TOR i inne),

• środków otrzymanych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw

(SPO WKP),

• środków prywatnych czy też zagranicznych,

• kredytów lub pożyczek,

• środków własnych (dochody funduszu i/lub środków pochodzących od instytucji, które je prowadzą)

• innych źródeł.

Liczba i wartość udzielonych pożyczek w latach 2004-2008 oraz w pierwszym półroczu 2009 roku:

Wyszczególnienie	Jednostka miary	Lata
				2004	2005	2006	2007	2008	2009
Liczba udzielonych pożyczek	tys. szt.	13,3	16,0	18,9	21,0	19,7	9,0
Wartość udzielonych pożyczek	mln	204,4	240,9	370,5	417,5	439,4	178,2

Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej polskie fundusze pożyczkowe otrzymały dokapitalizowanie z Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw. W analizowanym okresie w ramach uzyskanej pomocy przedsiębiorcy z sektora MSP w 2005 roku, utworzyły 5407 tys. miejsc pracy, z czego 3358 tys. w ramach SPO WKP, w 2006 roku - 6513 tys. w tym 3582 tys. w ramach SPO WKP. Rok 2007 również wykazał wzrost zatrudnienia, a w 2008 roku nastąpił spadek utworzonych miejsc pracy w stosunku do 2007 roku.

Tworzenie miejsc pracy w latach 2005-2009 dzięki pożyczkom udzielonym przez fundusze pożyczkowe (w tys.)

Wyszczególnienie	Lata
		2005	2006	2007	2008	2009
Nowoutworzone miejsca pracy przez fundusze pożyczkowe	5407	6513	6640	6000	2573
w tym
Nowoutworzone miejsca pracy przez fundusze dokapitalizowane ramach SPO WKP	3358	3582	3646	2896	1304

Zachowane miejsca pracy w latach 2005-2009 dzięki pożyczkom udzielonym przez fundusze pożyczkowe (w tys.)

Wyszczególnienie	Lata
		2005	2006	2007	2008	2009
Zachowane miejsca pracy przez fundusze pożyczkowe	X	8410	6288	4420	3209
w tym
Zachowane miejsca pracy przez fundusze dokapitalizowane ramach SPO WKP	X	3750	4048	4420	1726

Udział nowoutworzonych miejsc pracy przez fundusze dokapitalizowane w ramach SPO WKP w liczbie osób zatrudnionych ogółem w MSP w latach 2005-2008

Dzięki wsparciu funduszy pożyczkowych dokapitalizowane w ramach SPO WKP sektor małych i średnich przedsiębiorstw utworzył w latach 2005-2008 ponad 50% miejsc pracy w całym sektorze MSP. Dla wielu lokalnych początkujących przedsiębiorców fundusze pożyczkowe stanowią jedyną szansę zaistnienia i trwania na rynku.

Środki z funduszy pożyczkowych przeznaczone są najczęściej na cele związane z podstawową działalnością firmy. W zależności od potrzeb i rodzaju prowadzonej działalności, dzięki owym środkom można zakupić materiały, towary, półprodukty, dzięki tej formie wsparcia przedsiębiorcy finansują usługi transportowe, finansowe i inne niezbędne do zaspokojenia funkcjonowania firmy.

Od 2004 roku można zaobserwować wyraźny wzrost udziału pożyczek na cele obrotowe, aż do roku 2008, w którym to nastąpił spadek wartości środków przeznaczonych na ten cel o ponad 66% w stosunku do roku poprzedniego (rozpoczynający się kryzys).

Wartość udzielonego wsparcia sektorowi MSP na cele obrotowe przez fundusze pożyczkowe w latach 2004-2009 w mln zł:

Wartość udzielonego wsparcia sektorowi MSP na cele inwestycyjne przez fundusze pożyczkowe w latach 2004-2008 i pierwszej połowie 2009 roku wykres mln zł

Udział funduszy pożyczkowych w Polsce w rozwoju sektora MSP poprzez wsparcie inwestycyjne:

2008 r.	32,46%
2007 r.	27,63%
2006 r.	38,32%
2005 r.	33,54%
2004 r.	32,24%

Trzecia grupa przedsiębiorców, korzystających z pomocy funduszy pożyczkowych - tj. w zakresie wsparcia na cele obrotowo-inwestycyjne, uzyskuje możliwość lokowania pozyskanych środków zarówno na działalność związaną z rozwojem firmy, poprzez inwestycje w jej przyszłość, jak również utrzymać wysoki poziom bieżącej działalności. Ci właściciele są beneficjentami pożyczek z instytucji, które prowadzą fundusze pożyczkowe, na cele obrotowo-inwestycyjne.

Wartość udzielonego wsparcia sektorowi MSP na cele obrotowo-inwestycyjne przez fundusze pożyczkowe w latach 2004-2008 i pierwszej połowie 2009 roku wykres mln zł

10

---