LISTA ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA KULTURALNEGO I PRZYRODNICZEGO UNESCO
|
|
|
|
|
minaret z XII w. (wys. 65 m) i wykopaliska archeologiczne (K)
|
|
|
pozostałości starożytnych budowli greckich, m.in. murów, bram, teatru; rzeźby (K)
|
|
|
|
|
dolina z zespołem pięciu zabytkowych miast na północnej Saharze (K)
|
|
ruiny miasta rzymskiego (K)
|
|
ruiny miasta królów berberyjskich z XI w. (K)
|
|
płaskowyż; zespół prehistorycznych malowideł i rytów naskalnych (K)
|
|
ruiny miasta Thamugadi założonego przez Trajana (100 n.e.); stan obecny z końca VII w. (K)
|
|
ruiny miasta rzymskiego i wczesnochrześcijańskiego (K)
|
|
|
miasto z zabudową w stylu kolonialnym (XVII-XX w.) (K)
|
|
Cueva de las Manos, Rio Pinturas
|
zespół jaskiń z zabytkami kultur łowieckich — malowidła (8000 p.n.e.-1600 n.e.) (K)
|
|
kompleks jezuicki i misja jezuicka (zał.1599) — uniwersytet (1613), kościół, rezydencja Towarzystwa Jezusowego i kolegium (K)
|
|
misje jezuickie: San Ignacio Mini, Santa Ana, Nuestra Señora de Loreto, Santa Maria Mayor (K)
|
|
las podzwrotnikowy, klifowy brzeg rzeki Iguazú, na granicy z Brazylią wodospad (Iguazú, 72 m); bogata fauna neotropikalna (P)
|
Los Glaciares, Park Narodowy
|
bardzo zróżnicowane warunki naturalne: stepy, lasy andyjsko-patagońskie, wygasłe wulkany, jeziora, w górach lodowce; bogata fauna neotropikalna (P)
|
Parki naturalne Ischigualasto — Talampaya
|
dwa sąsiadujące ze sobą parki o łącznej pow. ponad 275 300 ha w rejonie pustynnym na zach. skraju Sierra Pampeanas w środk. Argentynie, m.in. skamieniałości z triasu (sprzed 248-208 mln lat). Sześć formacji geologicznych w parkach zawiera skamieniałości wielu przodków ssaków, dinozaurów i roślin ukazując ewolucję kręgowców i przyrodę (charakter środowiska) w okresie triasu. (P)
|
|
zespół rezerwatów przyrody subarktycznej (P)
|
|
|
katedra i kościoły w Eczmiadzynie (2. poł. V w.) i stanowisko archeologiczne w Zwartnoc (VII w) (K)
|
|
klasztory bizantyńskie Haghpat i Sanain (X-XIII w.); w Sanain mieściła się szkoła iluminatorów i kaligrafów (K)
|
Klasztor Gegard i górna część doliny Azat
|
Gegard i górna część doliny Azat — klasztory średniowieczne Gegard wykute w skale (K/P)
|
|
Centralny Wschodni Rezerwat Lasów Deszczowych
|
środkowo-wschodnia Australia; tropikalne lasy deszczowe z bogatą florą i fauną — ostoja wielu ginących gatunków; unikatowe formy geologiczne wokół ogromnego krateru wulkanu (P)
|
|
wyspa; lasy tropikalne, jeziora (P)
|
|
w dolinie rzeki Alligator; wiele rzadkich zwierząt; na terenie parku kilka grup Aborygenów (P)
|
|
wyspa; rezerwat wilgotnych lasów tropikalnych z bogatą fauną (P)
|
|
wyspa pochodzenia wulkanicznego (P)
|
|
wilgotne lasy tropikalne w stanie Queensland (P)
|
|
północno-zachodnie Wybrzeże Australii; rezerwat tropikalnej fauny morskiej (P)
|
Południowo--Zachodni Park Narodowy
|
na Tasmanii; tropikalne lasy deszczowe, bogata fauna (kangury, wombaty, diabeł tasmański) (P)
|
Stanowiska australijskich ssaków kopalnych
|
Riversleight i Naracoorte we wschodniej Australii; jedne z najważniejszych wykopalisk paleontologicznych na świecie (P)
|
Uluru-Katatjuta, Park Narodowy
|
święte góry ludności rdzennej (Ayers Rock i Olga) oraz historyczne siedziby Aborygenów; roślinność półpustynna; typowa fauna australijska (K, P)
|
|
największa rafa na Ziemi; bogata morska fauna tropikalna (P)
|
|
zalesiony obszar o pow. ok. 1 mln ha w stanie Nowa Pd. Walia; obejmuje m.in. 8 obszarów chronionych w dwóch częściach rozdzielonych ciągiem komunikacyjnym i urbanizacyjnym; plateau zbud. gł. z piaskowców wznoszące się od 100 do blisko 1300 m; siedliska wilgotne i suche, drzewa eukaliptusowe, sosna Wollemia (P)
|
|
jeziora wyschnięte 15 tys. lat temu; zachowane skamieniałości ogromnych torbaczy (P)
|
|
wulkaniczne wyspy subarktyczne "okno do wnętrza Ziemi" (P)
|
|
|
linia kolei żelaznej Wiedeń-Triest, zbudowana w wysokich Alpach (1848-54) (K)
|
|
historyczne centrum miasta; zespół zabytków (XIII-XX w.) w dawnej stolicy Habsburgów styryjskich (K)
|
|
historyczne centrum miasta, dawnej rezydencji arcybiskupiej (VIII-XIX w.) (K)
|
|
krajobraz kulturowy doliny Dunaju między Melk i Krems (K)
|
|
Schönbrunn, zespół pałacowo-parkowy (XVIII w.) (K)
|
|
historyczne centrum miasta (m.in. barokowe kościoły, zabudowa z końca XIX w. wzdłuż Ringstrasse z parkami, pomnikami) (K)
|
|
Krajobraz kulturowy Salzkammergutu, stanowisko archeologiczne z epoki żelaza (VIII-IV w. p.n.e.) (K)
|
|
Jezioro Nezyderskie (Fertö)
|
krajobraz kulturowy rejonu Jeziora Nezyderskiego/Fertö; przykład interakcji człowieka i środowiska przyrodniczego; zespoły XVIII-XIX-wiecznych rezydencji (K)
|
|
|
Kamienne Miasto; widoczny wpływ kultury perskiej, arabskiej, tureckiej i rosyjskiej; m.in. XII-wieczna Baszta Dziewicza budowana na wcześniejszych strukturach pochodzących z VII-VI w. p.n.e.; XV-wieczny Pałac Szirawanszacha stanowi perłę architektury Azerbejdżanu (K)
|
|
|
|
|
ruiny klasztoru buddyjskiego (K)
|
|
lasy mangrowe w delcie Gangesu i Bramaputry (P)
|
|
|
zespół średniowiecznych domów opieki (przytułków) dla kobiet, m.in. w Brugii, Antwerpii, Leuven, Mechelen (K)
|
Flamandzkie i walońskie beffroi
|
zespół średniowiecznych miejskich wież obserwacyjnych, m.in. w Brugii, Antwerpii, Ypres, Gandawie (K)
|
|
historyczne centrum miasta; ośrodek rozwoju malarstwa średniowiecznego, gdzie tworzyli m.in. Jan van Eyck i Hans Memling. (K)
|
|
budowle architekta Victora Horty, jednego z czołowych twórców stylu Art Nouveau (koniec XIX w.); cztery budynki: Hôtel Tassel, Hôtel Solvay, Hôtel van Eetvelde i Maison & Atelier Horta (K)
|
|
Grand Place — barokowa architektura placu miejskiego (XVII/XVIII w.) (K)
|
|
cztery śluzy hydrauliczne (XIX/XX w.) (K)
|
|
neolityczna kopalnia krzemienia; zajmujące obszar 100 ha największe i pochodzące z najwcześniejszego okresu skupisko kopalń w Europie; zachowane rozwiązania technologiczne i ślady osadnictwa związanego z kopalnictwem (K)
|
|
romańsko-gotycka katedra Notre Dame (zbud. w 1. poł. XII w.) z pięcioma wieżami w stylu wczesnego gotyku (K)
|
|
|
wybrzeże oceaniczne, największa na półkuli północnej rafa, atole, lasy mangrowe (P)
|
|
|
|
|
|
zespół zamkowy — zamek obronny z końca XVI w. (K)
|
|
|
pierwotny las mieszany strefy umiarkowanej; rzadka fauna (m.in. żubr, ryś) (P)
|
|
|
|
Park Narodowy Noel Kempff Mercado
|
jeden z największych (1,5 mln ha) i znajdujących się w najbardziej nienaruszonym stanie parków dorzecza Amazonki; różnica wysokości od 200 do 1000 m; bogata mozaika gatunków od sawanny i lasów Cerrado do wiecznie zielonych lasów tropikalnych; ok. 4000 gatunków roślin i ponad 600 gatunków ptaków (P)
|
|
zabytkowe budowle dawnego miasta górniczego (K)
|
|
zabytkowy zespół miejski (K)
|
|
El Fuerte, przedinkaskie centrum religijne (K)
|
|
Tiahuanaco: duchowy i polityczny ośrodek prekolumbijskiej kultury Tiahuanaco, V-X w. (K)
|
|
Tsodilo (pustynia Kalahari)
|
sztuka kamienna z Tsodilo, tzw. Luwr pustyni; ponad 4500 rysunków naskalnych z okresu od 100 000 lat na obszarze 10 km2 (K)
|
|
|
nowocz. założenie architektoniczno-urbanistyczne (K)
|
|
kościół pielgrzymkowy Bom Jesus do Matozinhos (K)
|
Fernando de Noronha i Atol das Rocas, rezerwaty
|
brazylijskie wyspy na Atlantyku: rezerwaty na wyspach Fernando de Noronha i Atol das Rocas; szczyty podmorskiego grzbietu południowoatlantyckiego tworzą archipelag Fernando de Noronha i atol Rocas; ich urodzajne wody są wyjątkowo ważnymi obszarami tarła i żerowania tuńczyków, rekinów, żółwi i ssaków morskich; ogromna liczba tropikalnych ptaków morskich, delfiny (Baia de Golfinhos) (P)
|
|
historyczne centrum miasta górniczego, z okresu zasiedlania obszarów centralnej Brazylii w XVIII i XIX w. (K)
|
|
misja jezuicka Săo Miguel des Missőes (K)
|
|
wilgotne lasy tropikalne i podzwrotnikowe; klifowy brzeg rz. Iguaçú; wodospad; bogata fauna neotropikalna (P)
|
|
zabytkowe centrum miasta (XVIII w.) (K)
|
|
zabytkowy zespół urbanistyczny (XVIII w.) (K)
|
Pantanal, zespół chroniony
|
Pantanal, zespół chroniony; składa się z 4 obszarów chronionych o łącznej powierzchni 188 tys. ha; jeden z największych w świecie ekosystemów słodkowodnych bagien, znajdujący się w górnym biegu dwóch systemów rzecznych rzek Cuiabá i Paragwaju (P)
|
|
Park Narodowy Jaú; największy park narodowy w dorzeczu Amazonki (o powierzchni 2,27 mln ha) i jeden z regionów o najbogatszej w skali świata różnorodności biologicznej; ochrona zlewni rzeki Jaú (P)
|
Parki narodowe: Chapada dos Veadeiros i Emas
|
obszary chronione parków narodowych Chapada dos Veadeiros i Emas o florze i faunie charakterycznej dla Cerrado - jednego z najstarszych na świecie i najbogatszych gatunkowo ekosystemów tropikalnych (P)
|
|
zabytkowe centrum miasta (K)
|
|
historyczne centrum XVII-wiecznego miasta, które zostało założone przez Francuzów, było okupowane przez Holendrów i w końcu trafiło pod kontrolę Portugalczyków; dzięki stagnacji gospodarczej na pocz. XX w. pozostało wiele budowli świadczących o przeszłości kolonialnej miasta (K)
|
Sierra de Capivara, Park Narodowy
|
najstarsze w Ameryce Południowej prehistoryczne malowidła naskalne (K, P)
|
|
zabytkowe miasto poszukiwaczy diamentów (XVIII w.) (K)
|
lasy atlantyckie południowo--wschodniej Brazylii
|
zespół parków i rezerwatów w rejonie nadbrzeżnych gór Serra do Mar wraz z wyspami przybrzeżnymi i estuariami kilku rzek (P)
|
Brazylijskie Wybrzeże Odkrywców
|
zespół parków i rezerwatów, obejmujący wilgotne lasy atlantyckie (P)
|
|
|
zabytkowa cerkiew w Sofii (K)
|
|
zespół cerkwi wykutych w skale, malowidła ścienne (K)
|
|
tracki grobowiec kopułowy z IV w. p.n.e. (K)
|
|
wieś, w pobliżu relief skalny, tzw. Jeździec z Madary (VIII w.) (K)
|
|
|
|
park nar.; masyw górski; lasy iglaste, liściaste, łąki górskie, rzadka fauna (P)
|
|
klasztor (Rilski monastyr) (K)
|
|
|
|
|
|
|
kościoły na Chiloé; przykłady unikalnej w Ameryce Łacińskiej architektury drewnianej, zapoczątkowanej w czasach wędrownych misji jezuickich (XVII-XVIII w.), kontynuowanej i wzbogacanej przez franciszkanów od XIX w. (K)
|
|
Park Narodowy Rapa Nui (P)
|
|
|
świątynia buddyjska Dżo-bo-k`ang (VII w.) (K)
|
|
prow. Hebei, letni pałac dynastii Qing w górach (XVIII w.) i świątynia w Chengde (K)
|
Grobowce cesarskie dynastii Ming i Qing
|
grobowce cesarskie dynastii Ming i Qing wkomponowane w naturalne środowisko zgodnie z zasadami fengshui (K)
|
|
w prowincji Hunan; jeden z największych kompleksów krasowych na Ziemi (P)
|
|
w górach Min Shan; m.in. rezerwat pandy wielkiej (P)
|
|
Jaskinie Longmen zawierające największy zespół zabytków sztuki chińskiej ze schyłkowego okresu panowania dynastii Północnej Wei i Tang (316-907), zwł. rzeźby monumentalnej (K)
|
|
Jaskinie Yunkang (Datong, prowincja Shanxi) — 252 jaskinie z 51 000 posągów (sztuka buddyjska V-VI w.), w tym Pięć Jaskiń stworzonych przez Tan Yao (K)
|
|
w górach Min Shan; m.in. rezerwat pandy wielkiej (P)
|
|
Pałac Potala, od XVII w. centrum administracyjne, religijne i polityczne tybetańskich mnichów buddyjskich (K)
|
|
w prowincji Shaanxi; mauzoleum pierwszego cesarza dynastii Qing (K)
|
|
|
Mount Qincheng i system nawadniający Dujiang Yan
|
Mount Qincheng i starochiński system nawadniający Dujiang Yan (III w. p.n.e.) (K)
|
|
|
|
pałac cesarski dynastii Ming i Qing (K)
|
prowincja Anhui — Xidi i Hongcun
|
starożytne osady w południowej części prow. Anhui — Xidi i Hongcun (K)
|
|
prowincja Shandong, świątynia (478 r. p.n.e.), nagrobek Konfucjusza, cmentarz i rezydencja rodziny Kong (K)
|
|
w prowincji Shandong; najważniejsza z 5 świętych gór w Chinach (P)
|
|
mur obronny z III w. p.n.e., dł. 2400 km, szer. 4-8 m, wys. 4-16 m (K)
|
|
prowincja Hubei, pałace i świątynie dynastii Ming (VII, XIV-XVII w.) (K)
|
|
jaskinia, miejsce odkrycia tzw. człowieka z Pekinu (K)
|
|
zespół kamiennych rzeźb sakralnych i świątyń (X-XIII w.) (K)
|
|
rezerwat przyrody i zespół świątyń (klasztorów) konfucjańskich i zabytków z epoki dynastii Han (I w. p.n.e.-XI w.) (P/K)
|
|
Świątynia Niebios, główny zespół sakralny stolicy cesarskiej (XV w.) (K)
|
|
Pałac Letni, rezydencja cesarska w Zakazanym Mieście (XVII w.) (K)
|
|
historyczne miasto z zabudową z (XIII-XIV w.) (K)
|
|
historyczne miasto z zabudową z XIX w. (K)
|
|
klasycyczny ogród chiński (XVI-XVIII w.) (K)
|
|
|
Stare Miasto z murami (X-XV w.); w pobliżu na wyspie Lokrum opactwo Benedyktynów (XI w.) (K)
|
Jeziora Plitwickie, Park Narodowy
|
wapienne formy krasowe: jaskinie, jeziora, kaskady; lasy bukowo-jodłowe; rzadka fauna (niedźwiedź brunatny, żbik)(P)
|
|
zabytkowe centrum, m.in. pałac cesarski Dioklecjana (III-IV w.) (K)
|
|
Katedra Św. Jakuba (1431-1535) — architekci: Francesco di Giacomo, Georgius Mathei Dalmaticus i Niccolo di Giovanni Fiorentino; unikalna konstrukcja sklepienia i kopuły (K)
|
|
historyczne miasto, bizantyńska bazylika Eufrazjana (VI w.)(K)
|
|
historyczne miasto z zabudową z IX-XVII w. (K)
|
|
|
ruiny świątyni Afrodyty (K)
|
|
w okolicy kościoły z malowidłami (K)
|
|
Stanowisko archeologiczne z epoki neolitu (K)
|
|
|
willa Tugendhata, projekt — Ludwig Mies van der Rohe; wspaniały przykład modernizmu w architekturze z lat 20. XX w. (K)
|
|
historyczne centrum miasta (K)
|
|
krajobraz kulturowy dawnych posiadłości książąt Liechtenstein (XVII-XX w.) (K)
|
|
historyczne centrum, m.in.: gotyckie kościoły Św. Barbary (XIV-XV w.) i Panny Marii (XIV-XV w.) (K)
|
|
historyczne centrum miasta (K)
|
|
historyczne centrum miasta (K)
|
|
kościół pielgrzymkowy Św. Jana Nepomucena (XVIII w.) (K)
|
|
renesansowo-barokowy zamek (XVI-XVIII w.) (K)
|
|
wieś z zespołem późnobarokowej architektury (XVIII-XIX w.) (K)
|
|
renesansowo-barokowy zamek i park biskupów ołomunieckich (XVI-XVIII w.) (K)
|
|
Kolumna Św. Trójcy (XVIII w.), wys. 35 m, rzeźbiona przez Ondreja Zahnera (K)
|
|
|
kościół i kamienie runiczne (X w.) (K)
|
|
Zamek w m. Helsingřr; (Elsinore) (XVI w.) — wg tradycji miejsce akcji Szekspirowskiego Hamleta (K)
|
|
gotycka katedra (XII, XIII w.) (K)
|
|
Morne Trois Pitons, Park Narodowy
|
lasy tropikalne na zboczach wulkanu (P)
|
|
|
zabytkowe budowle z okresu kolonialnego (K)
|
|
|
|
|
zabytki Nubii od Abu Simbel do File (K)
|
|
zabytki architektury islamu (K)
|
|
nekropola, piramidy i świątynie starożytne (K)
|
Synaj, klasztor Św. Katarzyny
|
klasztor Św. Katarzyny stojący u stóp Góry Mojżesza, gdzie prorok miał otrzymać tablice z Dekalogiem. Obszar czczony przez trzy wielkie religie świata: judaizm, chrześcijaństwo i islam; najstarszy z działających bez przerwy klasztorów chrześcijańskich (od VI w.) (kolekcja rękopisów, ikon) (K)
|
|
starożytne miasto z nekropolą (K)
|
|
|
wyspy pochodzenia wulkanicznego; fauna endemiczna (żółwie olbrzymie, legwany, ptactwo) (P)
|
|
zabytkowy zespół miejski (XVI-XVIII w.) (K)
|
|
najaktywniejszy wulkan w Ameryce Pd. (P)
|
Santa Ana de los Rios de Cuenca
|
renesansowo-barokowy zespół architektury kolonialnej (XVI-XVIII w.) (K)
|
|
|
historyczne centrum miasta z zabudową z XIII-XX w. (K)
|
|
|
ruiny budowli pałacowych (K)
|
|
dolina rzeki; wykopaliska antropologiczne australopiteków (P)
|
|
zespół zamków z XVII, XVIII w. (K)
|
|
rezerwat przyrody; na Wyżynie Abisyńskiej (P)
|
|
zespół kościołów wykutych w skale (XI-XIII w.) (K)
|
|
dolina rzeki; okolice jeziora Turkana, wykopaliska antropologiczne australopiteków (P)
|
|
najwyżej na świecie położona sawanna ze specyficzną fauną (P)
|
|
zabytki z kamienia wulkanicznego (K)
|
|
|
|
|
|
Rafy Tubbataha, Park Morski
|
na atolach North i South Reef; bogactwo fauny morskiej, m.in. ptaków i żółwi morskich (P)
|
|
hiszpańskie miasto kolonialne, z zabudową łączącą wpływy europejskie z filipińskimi i chińskimi (XVI w.) (K)
|
Puerto-Princesa, Narodowy Park
|
fragment Gór Św. Pawła na wyspie Palawan z Podziemną Rzeką (P)
|
|
|
kościół luterański (1763-64) (K)
|
|
osada drwali i tartak (XIX-XX w.) (K)
|
|
zespół zabytkowych budowli drewnianych (kościoły i domy mieszkalne) (K)
|
|
|
|
cmentarzysko z epoki brązu (XV-V w. p.n.e.) (K)
|
|
|
gotycka katedra Notre-Dame (K)
|
|
zespół urbanistyczny dla królewskich salin (XVIII w.) (K)
|
|
ruiny budowli rzymskich i zabytki romańskie (K)
|
|
łączy Loarę i Saonę, ponad 300 dzieł inżynieryjnych (XVII w.) (K)
|
|
średniowieczne fortyfikacje i zabudowa historycznego centrum miasta (od VI w.) (K)
|
|
historyczne centrum, m.in. romańska katedra, gotycki pałac papieski i pozostałości mostu (XII w.) (K)
|
|
gotycka katedra St.-Étienne (XII-XIII, XIV-XVI w.; wystrój rzeźbiarski, witraże) (K)
|
|
renesansowy zamek z parkiem nad Loarą (K)
|
|
gotycka katedra Notre-Dame (K)
|
Dolina Loary między Maine i Sully-sur-Loire a Chalonnes
|
Dolina Loary pomiędzy Sully-sur-Loire i Chalonnes — dolina rzeki wraz z zespołami zamkowo-parkowymi, m.in.: Blois, Chinon, Orlean, Saumur i Tours oraz znajdujący się na Liście od 1981 Chambord (K)
|
|
renesansowy zespół pałacowo-ogrodowy (K)
|
|
opactwo Cystersów (XII w.) (K)
|
|
przylądki Girolata i Porto oraz rezerwat przyrody Scandola (P)
|
|
opactwo Benedyktynów (założony 966) położone na skalistej wysepce połączonej groblą ze stałym lądem (K)
|
|
zespół reprezentacyjnych placów z XVII w.: Place Stanislas, Place de la Carriére, Place d'Alliance (K)
|
|
zespół budowli rzymskich z I w. p.n.e. (teatr, łuk triumfalny) (K)
|
|
fragment rzymskiego akweduktu w pobliżu Nîmes (K)
|
|
wybrzeża Sekwany, między wschodnim krańcem Wyspy Św. Ludwika a Wieżą Eiffla (K)
|
|
Provins, średniowieczne miasto targowe (K)
|
|
gotycka katedra Notre-Dame, romański kościół St.-Remi, pałac arcybiskupi (XIII-XVIII w.) (K)
|
Saint-Savin--sur-Gartempe
|
opactwo Benedyktynów z romańskim kościołem St.-Savin (K)
|
|
gotycka katedra Notre-Dame, zespół urbanistyczny i dzielnica domów szachulcowych, tzw. Petite France (K)
|
|
opactwo Benedyktynów z romańskim kościołem Św. Magdaleny (K)
|
|
barokowy zespół pałacowo-ogrodowy, dawna rezydencja królewska (K)
|
|
dolina zespół jaskiń z prehistorycznymi malowidłami naskalnymi, m.in. Lascaux, Cro-Magnon Font-de-Gaume (K)
|
szlaki pielgrzymkowe do Santiago de Compostela
|
zespół ok. 70 średniowiecznych świątyń, klasztorów, szpitali, mostów, położonych na czterech trasach pielgrzymek (K)
|
|
historyczne centrum miasta, zespół architektury od czasów rzymskich do współczesności (I-XX w.) (K)
|
|
region uprawy winnic, budowle romańskie gotyckie (IX-XV w.) (K)
|
|
|
fragment Pirenejów, zabytki kultury pasterskiej (P/K)
|
|
|
kultura plemion na terenie środkowej Ghany; tradycyjne budownictwo z malowidłami ściennymi (K)
|
|
forty i zamki (XV-XIX w.) w dolinie rzeki Wolta i rejonie Wielkiej Akry (K)
|
|
|
|
|
zespół klasztorów bizantyńskich na górze Athos i w okolicy (K)
|
|
świątynia Apollina Epikuriosa (K)
|
|
wyspa; klasztor bizantyński Nea Moni (K)
|
|
|
|
pozostałości starożytnego miasta ze świętym okręgiem Apollina (K)
|
|
wyspa, ruiny budowli starożytnych, ośrodek kultu Apollina i Artemidy (K)
|
|
ruiny starożytnego miasta, m.in. słynnego zakładu leczniczego; najlepiej zachowany teatr grecki (K)
|
|
|
|
zespół architektury bizantyńskiej (XIII-XV w.) (K)
|
|
zespół bizantyńskich klasztorów (XIV-XVI w.) na stromych, izolowanych wskutek erozji skałach (K)
|
|
masyw górski; strome wąwozy; lasy mieszane bukowo-sosnowe i wiecznie zielone; rzadka fauna (kozica, wilk, lis, sarna) (K, P)
|
|
średniowieczne miasto otoczone murami (K)
|
|
zabytki wczesnochrześcijańskie i bizantyńskie (K)
|
|
Petagorejon i Herajon — ruiny świątyni bogini Hery (VI w. p.n.e.) (K)
|
|
ośrodki cywilizacji mykeńskiej, obronne rezydencje, grobowce (XVI-XII w. p.n.e.) (K)
|
|
stanowisko archeologiczne, miejsce pochówku władców starożytnej Macedonii (VII-IV w. p.n.e.) (K)
|
|
historyczne miasto Chora, klasztor Św. Jana Teologa (X w.), grota Apokalipsy (K)
|
|
|
świątynia Sweti Cchoweli (XI, XV, XVII w.) (K)
|
|
katedra (koniec X-XI w.) (K)
|
|
klasztor (XII-XVII w.) (K)
|
|
średniowieczna zabudowa obronna wsi (K)
|
|
|
zabytki barokowe z XVII-XVIII w. (K)
|
|
park archeologiczny, ruiny budowli Majów (K)
|
|
lasy tropikalne bogate w gatunki cennych drzew i faunę; zabytki cywilizacji Majów (K, P)
|
Gwinea i Wybrzeże Kości Słoniowej
|
|
rezerwat przyrody; masyw górski, lasy tropikalne, bogata fauna (P)
|
|
Narodowy Park Historyczny
|
Cytadela, Sans-Souci, Ramiers (K)
|
|
|
jaskinia z prehistorycznymi rytami i malowidłami (K)
|
|
wczesnoromańskie kościoły Królestwa Asturii (K)
|
|
Stare Miasto otoczone murami z wieżami i bramami; poza murami kościoły romańskie i gotyckie (K)
|
|
park i pałac Güell oraz dom Casa Milá, dzieła A. Gaudiego (K)
|
|
gotycka katedra S. Maria (K)
|
|
Stare Miasto otoczone murami (K)
|
Do
ana, Park Narodowy
|
Andaluzja; przy ujściu rzeki Gwadalkiwir do O. Atlantyckiego; rozlewiska i bagna z bogatą florą — m.in. karłowate lasy i zarośla makii, i fauną — lęgowiska licznych gatunków ptaków wodnych, w tym czapli; jedno z ważniejszych miejsc zimowania ptaków w regionie śródziemnomorskim (P)
|
|
późnorenesansowy pałac-rezydencja królewska i klasztor Augustianów (K)
|
|
secesyjny Pałac Muzyki Katolońskiej i Szpital Św. Pawła (XIX w.) (K)
|
|
klasztory Św. Millana (VI, XVI w.), kolebka literatury kastylijskiej (K)
|
|
średniowieczne miasto obronne, katedra (XII w.) (K)
|
|
późnogotyckie centrum handlu jedwabiem (XV/XVI w.) (K)
|
|
pozostałości kopalń złota z czasów rzymskich (K)
|
|
na wyspie Gomera w obrębie Wysp Kanaryjskich; osobliwa szata roślinna, liczne endemity (P)
|
|
Alhambra (XIII-XIV w.), pałac władców mauretańskich i ogrody Generalife z letnim pałacykiem (XIV w.) (K)
|
|
historyczne centrum, m.in. wielki meczet Umajjadów, ob. Katedra (VIII-XV w., przebudowany XIV-XVI w.) (K)
|
|
zespół archeologiczny, miasto z okresu kolonizacji rzymskiej (m.in. cyrk) (K)
|
|
klasztor cysterski (XII w.) (K)
|
|
wczesnorenesansowe budowle w obrębie Starego Miasta (K)
|
|
|
|
romański kościół pielgrzymkowy (XI w.) i Stare Miasto; droga pielgrzymkowa wraz z zabudową (K)
|
|
gotycka katedra z wieżą La Giralda, Alkazar (XII-XV w.), budynek Archiwum Indii Zachodnich (XVI w.) (K)
|
|
Stare Miasto i akwedukt rzymski (K)
|
|
kościoły w stylu mudejar (K)
|
|
budowle Starego Miasta otoczone murami (K)
|
|
najstarsze na świecie założenie urbanistyczne miasta uniwersyteckiego (XVI w.) (K)
|
Aragonia, archiektura w stylu mudejar
|
architektura w stylu mudejar (K)
|
|
zespół archeologiczny starożytnego Tarraco (K)
|
|
krajobraz gajów palmowych (daktylowce) w warunkach klimatu suchego; systemy irygacyjne od czasów założenia muzułmańskiego miasta Elche do końca X w. n.e. (panowanie arabskie) (K)
|
|
fortyfikacje rzymskie z III w. (K)
|
|
kościoły romańskie w Vall de Boí (Pireneje) (K)
|
|
stanowisko archeologiczne (K)
|
|
krajobraz kulturowy Aranjuez; m.in. XVIII-wieczne ogrody barokowe w stylu francuskim (K)
|
|
prehistoryczne malowidła skalne (ok. 700 stanowisk) (K)
|
|
silnie zróżnicowany ekosystem wyspy, zabytki (od starożytności) (P/K)
|
San Cristobal de La Laguna
|
miasto (cittá ideale) na Wyspach Kanaryjskich (XVI-XVIII w.) (K)
|
|
|
pozostałości osadnictwa (od prehistorii do współczesności) na terenach depresji (K)
|
Droogmakerij de Beemster (Beemster Polder)
|
najstarszy zachowany holenderski polder (XVII w.) (P/K)
|
Rietveld Schröderhuis (dom Schröder-Rietveld), Utrecht
|
Rietveld Schröderhuis (dom Schröder-Rietveld), zlecony przez Truusa Schröder-Schrädera, projektowany przez archtekta Gerrita Thomasa Rietvelda, zbud. 1924; manifest grupy artystycznej De Stijl i architektów holenderskich lat 20.
|
|
stacja pomp parowych (1920) (K)
|
|
zespół urządzeń melioracyjnych (K)
|
|
system fortyfikacyjny (XIX/XX w.) (K)
|
|
|
ruiny budowli kultury Majów (K)
|
|
rezerwat rzeki Platano; suche lasy tropikalne (P)
|
|
|
zespół świątyń buddyjskich wykutych w skale (K)
|
|
fort z zespołem budowli pałacowych i mauzoleum Tadź Mahal, monumentalny grobowiec (XVII w.), uznawany za najpiękniejszy zabytek sztuki muzułmańskiej w Indiach (K)
|
|
kompleks świątynny Mahabodhi jedno z czterech świętych miejsc związanych z Buddą, miejsce Oświecenia Buddy. Pierwsza świątynia była zbud. przez cesarza Aśokę w III w. p.n.e., a obecna datowana jest na V-VI w. (K)
|
|
wyspa; zespół hinduistycznych świątyń skalnych (K)
|
|
zespół świątyń wykutych w skale (K)
|
|
zespół muzułmańskich budowli rezydencjonalnych, sepulkralnych i sakralnych (XVI-XVII w.) (K)
|
|
miasto; kościoły i klasztory zbudowane przez Portugalczyków (VI-XVIII w.) (K)
|
|
|
|
|
|
zespół średniowiecznych świątyń (IX-XI w.), bogata dekoracja rzeźbiarska (K)
|
|
mokradła na pd. brzegu Brahmaputry; rzadkie gatunki zwierząt (nosorożec indyjski, bawół indyjski, tygrys) (P)
|
|
|
|
świątynia boga Słońca Surji (XIII w.), częściowo w ruinie; bogata dekoracja rzeźbiarska (K)
|
|
wczesnośredniowieczny zespół świątyń i rzeźb (VI w.) (K)
|
|
rezerwat fauny; wilgotny las równikowy; rzadka fauna (dzikie słonie, tygrysy, nosorożce) (P)
|
Nanda Dewi, Park Narodowy
|
|
|
zespół średniowiecznych świątyń hinduistycznych (K)
|
|
architektura muzułmańska (K)
|
|
zespół buddyjskiego budownictwa sakralnego (m.in. Wielka Stupa III-I w. p.n.e.) (K)
|
|
zespół świątyń Bryhadiśwary (XI w.) (K)
|
|
|
nadmorska bagienna część delty Gangesu, okresowo zalewana; bogata fauna (P)
|
Dardżyling, Himalajska Kolej
|
linia kolei wąskotorowej Dardżyling-Śiliguri (XIX w.) (K)
|
|
|
świątynia buddyjska na wyspie Jawa (K)
|
|
grupa wysp; rzadka fauna tropikalna, zwł. gady (warany z Komodo) (P)
|
|
kompleks świątyń (X w.) na wyspie Jawa (K)
|
Ujungkulon, Park Narodowy
|
Krakatau i część zachodnia wybrzeża Jawy; rezerwat nosorożca sumatrzańskiego (P)
|
|
prowincja Irian Zachodni; bogactwo stref klimatycznych, od lasów tropikalnych po roślinność alpejską (P)
|
|
|
ruiny partyjskiego miasta z II w. (K)
|
|
stanowisko antropologiczne, szczątki megantropusa i pitekantropusa (K)
|
|
Czogha, Zanbil, (starożytny Duruntasz)
|
ruiny zespołu świątyń i pałaców oraz ziguratu (K)
|
|
plac Mejdane Szach z przylegającymi do niego meczetami i zespołem pałacowym (XVI-XVII w.) (K)
|
|
ruiny starożytnego miasta założonego w VI w. p.n.e. (K)
|
|
|
megalityczne stanowisko archeologiczne (K)
|
|
wyspa z klasztorem Benedyktynów, zał. VII w. (K)
|
|
|
Stare Miasto otoczone murami; zabytki wielu kultur i religii (I w. p.n.e.-XX w. n.e.) (K)
|
|
miejsce samobójczej śmierci blisko 1000 żydowskich patriotów w czasie antyrzymskiego powstania (70 r. n.e.) — symbol starożytnego Izraela; kompleks pałacowy i miejsce schronienia Heroda Wielkiego, króla Judei (73-4 p.n.e.), pozostałości fortecy osadzonej na szczycie urwistego wzgórza (K)
|
|
Stare Miasto Acra — historyczny krajobraz otoczonego murem miasta portowego, charakterystyczny dla urbanistyki islamskiej; poniżej części z czasów panowania tureckiego (XVIII-XIX w.) miasto krzyżowców (1104-1291) (K)
|
|
|
warowny zamek (XVI w.) (K)
|
|
architektura buddyjska (VIII w.) (K)
|
|
historyczne budowle dawnej stolicy (VIII-XIX w.) (K)
|
Kirishima-Yaku--kokuritsu-kōen
|
wyspa; rezerwat przyrody — bogata flora: 1900 gatunki i podgatunki, w tym japońskiego cedru (zw. sugi), oraz resztki lasu tropikalnego z fauną o charakterze przejściowym — gatunki typowe dla Palearktyki i krainy orientalnej (P)
|
|
północna część wyspy Honsiu; największy kompleks dziewiczych lasów bukowych typowych dla strefy klimatu umiarkowanego chłodnego, niegdyś rozległych w całej północnej Japonii (P)
|
|
|
|
zabytki dawnej stolicy Japonii, świątynie buddyjskie i shintoistyczne (od VII w.) (K)
|
|
świątynie shintoistyczne (VIII-XI w.) i grobowce rodu Tokugawa (XVII w.) (K)
|
|
zabytki z okresu świetności Królestwa Riukiu — dynastii Gusuku (XII-XVII w.); ruiny zamków (K)
|
|
Pomnik Pokoju (XX w.) (K)
|
|
wyspa na jeziorze Seto, sanktuaria szintoistyczne (od XIII w.) (K)
|
|
|
zespół zabytkowy (m.in. piętrowe budowle mieszkalne z gliny, bogato dekorowane) otoczony murami (K)
|
Szibam, (Sibam, al-Kawkaban)
|
Stare Miasto z murami obronnymi (K)
|
|
Medyna, historyczne centrum (K)
|
|
|
ruiny pustynnego pałacu umajjadzkiego (pocz. VIII w.) z malowidłami ściennymi (K)
|
|
starożytny zespół grobowców i świątyń wykutych w skale (K)
|
|
|
w Górach Dynarskich (Czarnogóra); wytwory działalności lodowców; w lasach kilkusetletnie okazy sosny czarnej (P)
|
|
region przyrodniczy i kulturalno-historyczny (Czarnogóra); zabytki architektury średniowiecznej i barokowej (K)
|
|
klasztor koło miasta Novi Pazar (Serbia) z cerkwią (XIII-XIV w.) z cennymi malowidłami (K)
|
|
Serbia; średniowieczny zespół klasztorny m.in. z cerkwią Sv. Bogurodicy (XII w.) (K)
|
|
|
dawna stolica Khmerów; ruiny licznych budowli, m.in. świątyni Angkor Wat (XII w.) (K)
|
|
|
|
|
|
wyspa; zachowane osady pierwotnych mieszkańców wyspy (myśliwych i rybaków) (P, K)
|
|
urwisko na południe od Calgary (Urwisko Bizonów) (P)
|
|
formacja geologiczna; w łupkach ślady kopalnych morskich organizmów sprzed 500 mln lat (P)
|
|
skamieniałe szczątki bardzo wielu form dinozaurów i innych zwierząt kopalnych na obszarze ok. 80 tysięcy ha (P)
|
|
|
Gros Morne, Park Narodowy
|
zatoka Bonne Bay, góra Gros Morne — najwyższy szczyt Nowej Fundlandii (806 m), jeziora, lasy, swoista fauna (P)
|
|
Narodowy Park Historyczny; ślady bytności w Ameryce Północnej Europejczyków na 400 lat przed Kolumbem (K, P)
|
|
Stare Miasto (XVIII w.), drewniany, neogotycki kościół Saint John, (K)
|
|
meandry i kanion rzeki Flat z typową, leśną fauną (P)
|
|
zabytkowa dzielnica z zabudową z XVII-XIX w. (K)
|
Wood Buffalo, Park Narodowy
|
zróżnicowane ekosystemy (lasy iglaste i mieszane, prerie, jeziora, mokradła); w faunie bizony (leśny i stepowy), jelenie, niedźwiedzie, liczne ptactwo (P)
|
|
stanowisko paleontologiczne z epoki dewonu (P)
|
|
Kluane oraz Góry Wrangla i Góry Św. Eliasza
|
parki narodowe, największy na świecie obszar chroniony (od Alaski do Jukonu); lodowce, czynne wulkany, lasy, bogata fauna (P)
|
Międzynarodowy Park Pokoju Waterton-Glacier
|
w Kanadzie (prowincja Alberta) i USA (stan Montana); park krajobrazowy; bogactwo fauny i flory, w tym gatunki wysokogórskie (P)
|
Tatshenshini-Alsek Park Narodowy
|
przedłużenie kompleksu parków narodowych Kluane, Wrangell-St. Elias, Glacier Bay; największe na świecie lodowce; ostoja niedźwiedzi grizzli (P)
|
|
Jeziora Turkana, Parki Narodowe
|
najbardziej zasolone jezioro afrykańskie Turkana — laboratorium badań zbiorowości roślinnych i zwierzęcych; 3 parki narodowe — ostoja migrującego ptactwa wodnego, krokodyla nilowego, hipopotama i wielu jadowitych węży; stanowisko paleoantropologiczne Koobi Fora (szczątki ssaków, mięczaków i in. skamieniałości) (K)
|
|
Stare Miasto Lamu — najstarsza i najlepiej zachowana osada Suahili we wsch. Afryce (K)
|
|
wschodni brzeg jeziora Turkana, wraz ze skupiskiem krokodyli nilowych (P)
|
Góry Kenia, Park Narodowy
|
masyw jednego z najstarszych wulkanów świata, flora i fauna afroalpejska (P)
|
|
|
zespół zabytkowy (XVI-XVII w.), m.in. port, twierdza (K)
|
Los Katios, Park Narodowy
|
północno-zachodnia Kolumbia; lasy tropikalne, bogata flora endemiczna i fauna (ostoja wielu ginących gatunków) (P)
|
|
Park Archeologiczny (VIII w.) (K)
|
|
historyczne centrum (XVI w.) (K)
|
|
Narodowy Park Archeologiczny (VI-X w.) (K)
|
Konga, Demokratyczna Republika
|
|
prow. Górny Zair; lasy równikowe, stanowiska okapi (P)
|
|
rozległe sawanny regionu Garamba aż po Sudan; liczne duże ssaki (słonie, żyrafy, hipopotamy, białe nosorożce) (P)
|
Kahuzi-Biega, Park Narodowy
|
wulkany: Kahuzi i Biega; lasy tropikalne ze swoistą fauną (P)
|
|
|
|
region Kiwu; bagna, sawanna, wulkany m.in. grupa Wirunga aż po wieczne śniegi masywu Ruwenzori; ogromne stada hipopotamów (ok. 20 tysięcy sztuk), zimowiska ptaków z Syberii (P)
|
|
|
Sanktuarium Chongmyo (XVI w.) (K)
|
|
Świątynia Pulguksa połączona z grotą z posągiem Buddy (VIII w.) (K)
|
Świątynia Haiensa Changgyong P'ango
|
świątynia i kolekcja tabliczek z pismem buddyjskim Tripitaka Koreana (XIII w.) (K)
|
|
|
Koch'ang, Hwasun i Kanghwa
|
dolmeny — grobowce z I w. p.n.e (K)
|
|
rzeźby, płaskorzeźby, pagody, ruiny światyń i pałaców — przykłady koreańskiej sztuki buddyjskiej z okresu rozkwitu królestwa Silla (VII-X w.) (K)
|
|
|
|
|
|
rezerwat w rejonie Cordylliery de Guanacaste (lasy suche) (P)
|
Kokosowe, Wyspy, Park Narodowy
|
pow. 1997 km2; lasy tropikalne, bogate flora i fauna oceaniczna (P)
|
|
|
rezerwat przyrody w Cordillera de Talamanca (P)
|
|
Alejandro de Humboldt, Park Narodowy
|
Park Narodowy Alejandro de Humboldt; jeden z najbardziej zróżnicowanych biologicznie lądowych ekosystemów tropikalnych na świecie; unikalne gatunki flory i fauny żyjące w większości na skałach toksycznych dla roślin; przykład przystosowania do niekorzystnych warunków środowiska; ok. 1800-2000 endemitów. (P)
|
|
Stare Miasto z budowlami z XVI-XVIII w., cytadela (XVIII w.) (K)
|
Trinidad i dolina Los Ingenios
|
budowle z XVII-XIX w. (K)
|
|
twierdza San Pedro de la Roca (XVII w.)(K)
|
|
rejon tradycyjnej uprawy tytoniu, zespół architektury kolonialnej (K)
|
Desembarco de Granma, Park Narodowy
|
tarasowe wybrzeża atlantyckie na skraju Sierra Madre (P)
|
południowo--wschodnia Kuba — plantacje kawy
|
krajobraz archeologiczny pierwszej plantacji kawy (XIX w.) u stóp Sierra Maestra (K)
|
|
|
miasto o architekturze lokalnej i kolonialnej (XIX/XX w.) (K)
|
|
kompleks stup i świątyń Wat Phou wraz ze starożytnym osiedlem sprzed ponad 1000 lat; krajobraz kulturowy Czampassak (K)
|
|
|
wykopaliska archeologiczne (K)
|
|
ruiny rzymskie (m.in. świątynia i dzielnica miejska) z I-III w. (K)
|
|
ruiny jednego z najstarszych miast świata (K)
|
|
ruiny starożytnego miasta fenickiego (założonego III tysiąclecie p.n.e.) (K)
|
|
Święta Dolina i lasy cedrowe (Las Boga), klasztory skalne chrześcijańskie i muzułmańskie (od IV w.) (K)
|
|
|
ruiny starożytnych budowli greckich i rzymskich (K)
|
|
|
|
ruiny budowli z okresu rzymskiego i bizantyńskiego (K)
|
|
ruiny budowli z okresu rzymskiego i bizantyńskiego (K)
|
|
zabytki sztuki naskalnej (K)
|
|
|
Stare Miasto (XII-XVIII w.) (K)
|
|
|
mierzeja (dł. 98 km i szer. 0,4-4 km) zasiedlona od czasów prehistorycznych; przykład ciągłej walki człowieka z naturą (powodzie sztormowe, erozja brzegów)
|
|
|
Stare Miasto (XV-XVII w.) i fortyfikacje (XVII w.) (K)
|
|
|
historyczne centrum miasta z zabudową z XIII-XX w. (K)
|
|
|
zespół zabytkowy (cerkwie XI-XIV w.) i rezerwat przyrody; Jezioro Ochrydzkie z reliktami fauny trzeciorzędowej (K, P)
|
|
|
rezerwat przyrody, liczne endemity (P)
|
Wzgórze Królewskie Ambohimanga
|
miasto królewskie i cmentarz oraz zespół zabytków sakralnych; dla Malgaszów miejsce kultu (K)
|
|
|
jezioro; bogata fauna — krokodyle, hipopotamy, ptactwo wodne (P)
|
|
|
skała nadmorska; zabytki kultury Dajaków (K, P)
|
Park Narodowy Gunung Mulu (Borneo, stan Sarawak)
|
park nar. o pow. 53 tys. ha (różnorodność gatunków, zjawiska krasowe w klimacie tropikalnym) — 17 stref roślinnych, ok. 3500 gatunków roślin naczyniowych, zwłaszcza wyjątkowe bogactwo palm (109 gatunków). Ok. 295 km zbadanych jaskiń (miliony ptaków i nietoperzy). Największa znana na świecie jaskinia Sarawak (komora jaskini — 600 na 415 m i 80 m wys.) (P)
|
Kinabalu, Park Narodowy (Borneo, stan Sabah)
|
park narodowy obejmujący szczyt Kinabalu (4101 m); duże bogactwo środowisk (tropikalne niziny, lasy deszczowe, tropikalne lasy górskie, roślinność subalpejska, scrub); uznany za Centrum Różnorodności Biologicznej Południowo-Wschodniej Azji, bogaty w przykłady flory charakterystycznej dla Himalajów, Chin, Australii, Malezji, a także flory tropikalnej (P)
|
|
|
zabytkowe miasto z meczetem (XIII w.) (K)
|
|
ośrodek handlowy na skrzyżowaniu szlaków transsaharyjskich; meczety (XIII-XIV w.), grobowce (K)
|
|
|
neolityczny kompleks budowli na wyspie Gozo (K)
|
|
neolityczny zespół pomieszczeń wykutych w skale na wyspie Malta, w pobliżu miasta Pawla (K)
|
|
Stare Miasto obwiedzione murami, budowle zakonu kawalerów maltańskich, m.in. Pałac Wielkich Mistrzów (K)
|
|
|
|
|
dzielnica arabska (medyna) Essaouira (poprzednio Mogador) — przykład ufortyfikowanego miasta z końca XVIII w., zbudowanego zgodnie z zasadami ówczesnej militarnej architektury europejskiej; ówcześnie ważny międzynarodowy morski port handlowy, łączący Maroko z Europą i resztą świata (K)
|
|
zespół zabytkowy z XIII-XVII w. (obwarowania, forty, meczety, medresy i in.)
|
|
zespół zabytkowy; mury miejskie, meczety (m.in. Kutubija, XII w.), medresy, pałace, założenia ogrodowe (K)
|
|
ruiny miasta rzymskiego (K)
|
|
historyczna zabudowa miasta (XI-XVIII w.) (K)
|
|
medyna, skrzyżowanie sztuki mauretańskiej i andaluzyjskiej (K)
|
|
|
|
Chinguetti, Tichitt, Oualata
|
miasta, ośrodki religijno-handlowe na szlaku karawan (XI-XVI w.) (K)
|
|
|
Calakmul, historyczna miasto Majów, położone w tropikalnych lasach Tierras Bajas (południowy Meksyk), odgrywające ważną rolę w historii tego regionu przez blisko 12 stuleci (K)
|
|
miasto prekolumbijskie (K)
|
|
miasto prekolumbijskie (K)
|
El Vizcaíno, Morski Rezerwat Waleni
|
laguna u brzegów środkowej części Półwyspu Kalifornijskiego; miejsce zimowania i rozrodu wielorybów szarych oraz płetwala błękitnego, a także innych ssaków morskich, m.in. fok (w tym słonie morskie); żyją tu ponadto 4 gatunki rzadkich żółwi morskich (P)
|
|
zabytki architektury (XVII, XVIII w.) i dawna kopalnia srebra (K)
|
|
miasto; zabytki (m.in. barokowa katedra) i ogrody Xochimilco (K)
|
|
barokowy zespół arch. w centrum miasta (K)
|
|
zabytki (XVI-XVIII w.), w pobliżu ruiny miasta prekolumbijskiego Monte Albán (K)
|
|
ruiny miasta Majów i park narodowy (K, P)
|
|
zespół 14 klasztorów (XVI w.) (K)
|
|
zabytkowe centrum (XVI-XVII w.) (K)
|
|
rezerwat biosfery; wschodnie wybrzeże Jukatanu; mokradła (P)
|
|
prahistoryczne ryty naskalne (K)
|
|
ruiny miasta prekolumbijskiego (K)
|
|
architektura z okresu kolonizacji hiszpańskiej (K)
|
|
portowe założenie urbanistyczne z zabudową w stylu kolonialnym (XVI-XVIII w.) (K)
|
|
prekolumbijskie stanowisko archeologiczne (K)
|
|
stanowisko archeologiczne (K)
|
|
ufortyfikowane miasto z epoki kolonialnej (XVI-XVIII w.) (K)
|
|
ruiny miasta Majów (VIII-X w.) (K)
|
|
historyczna zabudowa miasta (XVI-XVIII w.), dzielnice hiszpańska i indiańska (K)
|
|
szpital Cabána (XIX w.) (K)
|
|
|
wyspa; zespół architektoniczny (K)
|
|
|
na pd. kraju, wilgotne lasy zwrotnikowe, z drzewem sandałowym i damarzykiem (P)
|
|
zabytki architektury buddyjskiej, świątynie (XVI-XVIII w.), domy mieszkalne (XVII-XVIII w.) (K)
|
Sagarmatha, Park Narodowy
|
w Himalajach; na terenie parku m.in. najwyższy szczyt świata — Mount Everest; lasy i fauna górska; zabytki kultury Szerpów (K, P)
|
|
miejsce narodzin Buddy (K)
|
|
|
katedra z kaplicą Karola Wielkiego (VIII-X w.) (K)
|
|
średniowieczna część miasta (K)
|
|
pałac Charlottenburg, park (XVII w.); zespół pałacowo-parkowy Sanssouci (K)
|
|
pałac Augustusburg i rezydencja myśliwska Falkenlust (XVIII w.) (K)
|
Dessau-Wörlitz, Królestwo Ogrodów
|
przykład architektury krajobrazu i planowania okresu Oświecenia, XVIII w.; budynki, parki krajobrazowe, ogrody w stylu angielskim (K)
|
|
Kompleks Węglowo-Przemysłowy Niemieckiego Związku Celnego w Essen; krajobraz przemysłowy Północnej Nadrenii-Westfalii z przełomu XIX-XX w. (sprzed 150 lat) (K)
|
|
zabytki architektury średniowiecznej i renesansowej; w pobliżu w Rammelsberg kopalnie rud miedzi i srebra (K)
|
|
romański kościół Św. Michała i romańsko-gotycka katedra NMP (K)
|
|
|
|
miasto hanzeatyckie; zabytki z XIII-XV w. (K)
|
|
średniowieczny cysterski zespół klasztorny (XII-XIV w.) (K)
|
|
wykopaliska bardzo dobrze zachowanych skamielin fauny i flory trzeciorzędowej z epoki eocenu (P)
|
|
|
|
zabytki z okresu rzymskiego i średniowieczna (katedra, kościół NMP) (K)
|
|
średniowieczne Stare Miasto, m.in. kolegiata i zamek (K)
|
Reichenau (Jezioro Bodeńskie)
|
opactwo benedyktyńskie na wyspie Reichenau na Jeziorze Bodeńskim; opactwo (zał. 724) będące ważnym ośrodkiem kultury i nauki ottońskiej; kościoły: Św. Marii i Marka, Św. Piotra i Pawła, Św. Jerzego zbudowane IX-XI w. (K)
|
|
huta żelaza (XIX/XX w.) (K)
|
|
rokokowy kościół pielgrzymkowy (XVII-XVIII w.) (K)
|
|
barokowy zespół pałacowo-parkowy z XVIII w. (K)
|
|
Wyspa Muzeów, zespół gmachów muzealnych (XIX-XX w.) (K)
|
|
zespół architektury klasycystycznej z epoki J.W. Goethego (XVIII-XIX w.) (K)
|
|
romańsko-gotycki zamek Wartburg (XI-XVI w.) (K)
|
|
|
|
katedra (XIII-XIX w.) (K)
|
|
Stralsund i Wismar; średniowieczne miasta hanzeatyckie (XIV-XV w.) na niemieckim wybrzeżu Bałtyku (charakterystyczne budowle w stylu ceglanego gotyku; katedry, hala miejska w Stralsundzie oraz budynki użyteczności publicznej (K)
|
|
65-kilometrowy odcinek doliny środkowego Renu; zamki, historyczne miasta (m.in. Koblencja, Moguncja), winnice, region związany z działalnością wielu pisarzy, artystów i kompozytorów (K)
|
|
miejsca związane z działalnością M. Lutra (dom rodzinny), kościół zamkowy w Wittenberdze (K)
|
|
|
rezerwat pustynnej przyrody (P)
|
|
sawanna, lasy, stanowiska ptaków wodnych (P)
|
|
|
|
|
|
ruiny jednego z najstarszych hiszpańskich miast kolonialnych w Ameryce (XVI w.) (K)
|
|
|
prehistoryczne ślady osadnictwa (rysunki naskalne) (K)
|
|
zespół drewnianej zabudowy dzielnicy Bryggen (K)
|
|
zabytkowe miasteczko górnicze (K)
|
|
kościół drewniany z XII w. (K)
|
|
|
na Wyspie Południowej; w linii brzegowej fiordy; różnorodne środowiska: od deszczowych lasów tropikalnych przez alpejskie łąki po górskie lodowce; bogata flora i fauna (kiwi) (P)
|
Góra Cooka, Park Narodowy
|
na Wyspie Południowej; górskie lodowce (największy długości 30 km); fauna i flora (P)
|
|
|
|
na Wyspie Północnej; czynne wulkany, gorące źródła, rzadka fauna (kiwi, sokół nowozelandzki) (P)
|
|
na Wyspie Południowej; przyroda górska — lodowce, wodospady, lasy, specyficzna fauna (P)
|
wyspy: Auckland, Campbell, Antypody, Snares, Bounty
|
grupa wysp i otaczające je akweny, rezerwat przyrody subarktycznej (P)
|
|
Bat, Al-Khutm, Al-Ajn, Bahla
|
wykopaliska archeologiczne (K)
|
Rezerwat Oryksa Arabskiego
|
Półwysep Arabski; jedyny na świecie rezerwat oryksa arabskiego oraz rzadkich gatunków ptaków pustynnych (P)
|
|
Szlak Olibanowy (The Frankincense Trail); drzewa kadzidłowca, dostarczającego olejków eterycznych i żywic, z Wadi Dawkah i pozostałości oaz w Shisr/Wubar i portów w Khor Rori i Al-Balid; miejsca-ośrodki handlu olibanem, rozwijającego się w tym regionie przez wiele stuleci w starożytności i średniowieczu (K)
|
|
|
fort i pałace cesarskie (XVI-XVIII w.), meczety, ogrody Śalimar (XVII w.) (K)
|
|
ruiny starożytnego miasta, ok. 2500-1500 p.n.e. (K)
|
|
ruiny fortyfikacji, stup i klasztorów buddyjskich z epoki Kuszanów (K)
|
|
ruiny buddyjskiego klasztoru (K)
|
|
ruiny miasta (świątyń i pałaców buddyjskich) (K)
|
|
zespół budowli muzułmańskich z XVI-XVII w. (K)
|
|
|
|
|
pogranicze Ameryki Południowej i Środkowej; wybitnie zróżnicowane ekosystemy z różnorodną roślinnością i fauną (P)
|
|
fortyfikacje San Felipe de Portobelo i San Lorenzo (XVII-XVIII w.) (K)
|
|
historyczna dzielnica miasta (XVI-XIX w.) (K)
|
|
Santísima Trinidad de Paraná, Jesús de Tavarangue i Santos Cosme y Damián
|
misje jezuickie (XVII, XVIII w.) (K)
|
|
|
historyczne centrum miasta (K)
|
|
ruiny budowli prekolumbijskich (K)
|
|
wykopaliska archeologiczne (zabytki z czasów prekolumbijskich) (K)
|
|
zabytki architektury (XVI-XVIII w.) (K)
|
|
masyw wulkaniczny w Andach, najwyższy szczyt Peru (6768 m) (P)
|
|
zabytkowe budowle (XVI-XVII w.) (K)
|
|
ruiny budowli Inków; rezerwat przyrody (K, P)
|
|
park narodowy; typowa flora andyjska i Amazonii, m.in. wilgotne lasy tropikalne, trawiaste stepy i łąki wysokogórskie (P)
|
Rio Abiseo, Park Narodowy
|
|
|
Białowieski Park Narodowy
|
pierwotny las mieszany strefy umiarkowanej; rzadka fauna (m.in. żubr, ryś) (P)
|
|
zespół zabytkowy (Stare Miasto z Wawelem, Kazimierz, Stradom) (K)
|
|
dawny obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau (Oświęcim-Brzezinka) (K)
|
|
Stare i Nowe Miasto, odbudowane po całkowitym zniszczeniu (K)
|
|
zabytkowa kopalnia soli (XIII w.) (K)
|
|
renesansowa zabudowa Starego Miasta (XVI-XIX w.) (K)
|
|
zamek krzyżacki, największa ceglana twierdza w Europie (XIV-XV w.) (K)
|
|
historyczna zabudowa miasta (XIII-XX w.) (K)
|
|
manierystyczno-barokowe założenie pielgrzymkowe (XVII-XVIII w.) (K)
|
|
ewangelicko-augsburskie Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy (XVII w.) (K)
|
|
|
opactwo cysterskie (XII w.) (K)
|
|
wyspa Terceira na Azorach; zespół staromiejski (XVI w.) (K)
|
|
klasztor i kościół (XIV-XV w.) (K)
|
|
historyczne centrum miasta (K)
|
|
dzielnica Lizbony, klasztor dos Jeronimos z kościołem (XVI w.), wieża obronna Torre de Belčm (XVI w.) (K)
|
|
zespół budowli rzymskich (ruiny), romańskich (katedra), gotyckich i renesansowych (K)
|
|
architektura romantyczna — rezydencja i park (XIX w.) (K)
|
|
klasztor (XVII w.), siedziba zakonu templariuszy (K)
|
Coa, Park Archeologiczny Doliny
|
jaskinie z paleolitycznymi malowidłami naskalnymi (K)
|
|
|
|
Region Winnic Alto Douro, w dolinie rzeki Duero, o tradycjach uprawy wina sięgających 2000 lat (od XVIII w. porto) (K)
|
|
historyczne centrum miasta (XII w.) (K)
|
|
|
forteca z zamkiem (XVI-XVII w.) i zespół zabytkowych budowli (XVI-XVIII w.) (K)
|
Republika Południowej Afryki
|
Greater St. Lucia Wetland Park
|
zespół rezerwatów (prowincja KwaZulu-Natal), obejmujący szelf przybrzeżny, rafy, wybrzeże, sawannę (P)
|
|
wyspa w pobliżu Kapsztadu, w okresie aparheidu więzienie o najostrzejszym rygorze (K)
|
Sterkfontein, Swartkrans, Kromdraai
|
stanowiska antropologiczne sprzed 3,5 mln lat (K, P)
|
Ukhahlamba / Drakensberg, Park
|
Ukhahlamba/Drakensberg Park; wąwozy, kaniony, łąki, różnorodne gatunki ptaków i roślin, wiele endemitów; malowidła naskalne sprzed 4000 lat (N/P)
|
Republika Środkowoafrykańska
|
Manovo-Gounda Sait Floris, Park Narodowy
|
|
|
|
wyspa na jez. Onega; zespół zabytkowych cerkwi drewnianych (XVIII-XIX w.) (K)
|
|
Cerkiew Wozniesienija (1532) (K)
|
|
6 obszarów wulkanicznych na Kamczatce — aktywne lodowce, duża różnorodność gatunków, m.in. wiele odmian ryb łososiowatych, wydry morskie, niedźwiedź brunatny i orzeł bielik olbrzymi (Stellar's sea eagle) (P)
|
|
największe słodkowodne jezioro świata (P)
|
|
rezerwat arktycznej przyrody — tundra i tajga, z torfowiskami, rzekami i jeziorami (P)
|
|
Kreml i Plac Czerwony (K)
|
|
miasto i okolice; kreml z murami i basztami (XIV-XV w.) z soborem Sofijskim (XI w.); sobory (XII w.) i cerkwie (XVI w.); cerkiew Neredica (XII w.) (K)
|
|
zabytkowy zespół urbanistyczno-architektoniczny (K)
|
|
Zespół Ławry Troicko-Siergijewskiej (XV-XVIII w.) (K)
|
|
warowny klasztor Monastyr Sołowiecki (XVI-XIX w.) (K)
|
|
zabytkowy zespół arch. (XIII-XVIII w.), m.in. kreml, monastyry, cerkwie (K)
|
|
cenne zabytki arch. (XII-XIII w.) z malowidłami i dekoracją rzeźbiarską; w pobliżu cerkiew Pokrowa nad rzeką Nerlą (XII w.) (K)
|
|
|
|
zespół parków i rezerwatów (Kraj Krasnodarski, Adygeja, Karaczejo-Czerkiesia) (P)
|
Monastyr Terapontowski k. Wołogdy
|
zespół Monastyru Terapontowskiego (XV-XVII w.), wewnątrz malowidła ścienne Dionizego (koniec XV w.) (K)
|
|
historyczny i architektoniczny zespół kazańskiego kremla (budynki z XVI-XIX w. na pozostałościach z X-XVI w.) (K)
|
|
łańcuch górski, lasy strefy umiarkowanej, w strefie pomiędzy tajgą a subtropikiem współwystępują gatunki z południa (tygrys, niedźwiedź himalajski) i z północy (niedźwiedź brunatny, ryś), wiele gatunków zagrożonych np. tygrys amurski (P)
|
|
|
ufortyfikowany kościół średniowieczny (K)
|
|
rezerwat przyrody; gł. ptaki wodno-błotne, w czasie sezonowych wędrówek miejsce odpoczynku ponad 300 gatunków ptaków (P)
|
|
klasztor, przykład stylu Brancowanów (XVIII w.) (K)
|
|
południowa część regionu; 7 malowanych cerkwi (XV, XVI w.) (K)
|
|
historyczne centrum miasta Sasów Siedmiogrodzkich (założone w XII w.) (K)
|
|
|
|
8 drewnianych cerkwi (XVII-XVIII w.) (K)
|
|
Brimstone Hill, Park Narodowy Fortecy
|
angielska twierdza karaibska (XVII-XVIII w.)
|
|
|
część wyspy z jeziorem Tegano (P)
|
|
|
stanowisko archeologiczne (miasto zasypane po erupcji wulkanu 600 p.n.e.) (K)
|
|
|
rezerwat ptaków i krokodyli; w delcie rzeki Senegal (P)
|
|
wyspa; fortyfikacje, domy, więzienia upamiętniające wywóz niewolników z Afryki (K)
|
|
Saint-Louis wraz z wyspą, dawna stolica Senegalu (1872-1957); charakterystyczna zabudowa kolonialna (K)
|
Niokolo Koba, Park Narodowy
|
dolina rzeki Gambia; sawanna i las tropikalny z bogatą fauną (P)
|
|
|
atol na Oceanie Indyjskim; w faunie lądowe żółwie olbrzymie (P)
|
|
|
|
Bardiów (Town Conservation Reserve)
|
średniowieczne miasto obronne, z niewielką dzielnicą żydowską z XVIII-wieczną synagogą (K)
|
|
średniowieczne miasto górnicze (K)
|
|
romańsko-gotycki zamek i zabytki wokół niego (K)
|
|
45 drewnianych budynków mieszkalnych, przykłady architektury lokalnej (K)
|
|
|
utwory krasowe, skomplikowany system jaskiń (spenetrowane długości ok. 5080 m), podziemna rzeka (Reka) (P)
|
|
|
święte miasto — centrum historyczne buddyzmu; zabytki architektoniczne, rzeźba, malowidła ścienne (K)
|
|
Złota Świątynia, zespół klasztorów i cmentarzysko (K)
|
|
fortyfikacje holenderskie, zabytkowe budowle (K)
|
|
święte miasto buddyjskie; budowle z XIV i XVIII w. (K)
|
|
budowle śiwaickie i buddyjskie (XI-XII w.); posągi kamienne Buddy (K)
|
|
ruiny twierdzy skalnej (V-VI w.); słynne malowidła ścienne (K)
|
|
|
|
|
zabytki kultury staroindiańskiej (K)
|
Carlsbad Caverns, Park Narodowy
|
zespół 81 grot krasowych (najpiękniejsza grota Lechuguilla) ze zróżnicowanymi formami geologicznymi (P)
|
|
kanion; ruiny 12 pueblo indiańskich (m.in. Pueblo Bonito i Chetro Ketl) z XI-XIV w. (K, P)
|
|
Wirginia; uniwersytet (1. połowa XIX w.); w pobliżu rezydencja Monticello (2. połowa XVIII w.) (K)
|
Everglades, Park Narodowy
|
południowa Floryda; tzw. rzeka traw, rozległe bagna z lasami mangrowymi, wybitne bogactwo fauny (osobliwość — manaty) (P)
|
|
Independence Hall (1776 podpisanie Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych) (K)
|
Glacier Bay, Park Narodowy
|
południowo-wschodnia Alaska; lasy iglaste, w górach liczne lodowce, zróżnicowana fauna i flora (P)
|
Jaskini Mamuciej, Park Narodowy
|
wyrzeźbione przez wody rzeki Green River i jej dopływy formy krasowe (najdłuższy na świecie system podziemnych korytarzy i głębokich jaskiń), ślady cywilizacji prehistorycznej (P)
|
|
Kolorado; zabytkowe budownictwo ludu Anasazi (XI-XIV w.) (K)
|
|
Statua Wolności (koniec XIX w.) (K)
|
|
północno-zachodnia część USA, od skalistego wybrzeża po szczyty gór; lodowce, różne typy lasów, bogata endemiczna fauna i flora (P)
|
|
Kalifornia; unikatowe, kilkusetletnie sekwoje wys. 80-100 m (P)
|
Taos Pueblo (San Gerónimo De Taos)
|
|
Wielkiego Kanionu, Park Narodowy
|
kompletny przekrój geologicznej ewolucji kontynentu od 2 mld lat (P)
|
Wulkaniczny Park Narodowy Hawaii
|
czynne wulkany, lasy tropikalne z drzewiastymi paprociami i rzadką fauną (P)
|
Yellowstone, Park Narodowy
|
liczne zespoły leśne zasypane popiołami wulkanicznymi (40 mln lat temu); pola gejzerów; w wąwozie rzeką Yellowstone zastygłe wodospady lawy (P)
|
|
drzewa mamutowe, wodospady, zbocza doliny w granitowych ścianach wysokości do 1300 m (P)
|
|
|
historyczne centrum Paramaribo — byłe holenderskie miasto kolonialne (XVII-XVIII w.); widoczne przenikanie się architektury holenderskiej z tradycyjnymi lokalnymi technikami i materiałami (K)
|
Centralny Rezerwat Przyrody Surinamu
|
rezerwat przyrody o pow. 1,6 mln ha obejmujący pierwotne lasy tropikalne środk.-zach. Surinamu; pod ochroną górna część dorzecza rz. Coppename oraz źródła rz. Lucie, Oost, Zuid, Saramaccz i Gran Rio; ok. 5000 gat. roślin naczyniowych, zwierzęta: jaguar, pancernik olbrzymi, wydra rzeczna olbrzymia, tapir, leniwce, 8 gat. naczelnych i 400 gatunków ptaków, m.in. harpia, skalikurek gujański, ara czerwona. (P)
|
|
Busra Al-Hariri (starożytna Bosar, Bosra)
|
zabytki z czasów rzymskich (K)
|
|
zabytkowe centrum (architektura islamu) (K)
|
|
zabytki architektury islamu (mury obronne, cytadela, meczety) (K)
|
|
ruiny starożytnego miasta Palmyra (K)
|
|
|
zespół staromiejski (pozostałości średniowiecznych murów, bram i gotycka katedra) (K)
|
|
klasztor Benedyktynów (VIII, XV w.) (K)
|
|
opactwo Benedyktynów (założony VIII w.), kościół wczesnokaroliński (przebudowany w XVIII w.) (K)
|
|
Bellinzona — trzy zamki w dolinie rzeki Ticino (Castelgrande, Montebello, Sasso Corbaro), mury obronne i umocnienia miasta targowego
|
Jungfrau-Aletsch--Bietschhorn
|
lodowce alpejskie, doliny U-kształtne, cyrki lodowcowe, szczyty, moreny; fauna i flora alpejska i subalpejska (P)
|
|
|
stanowiska archeologiczne, trasy handlowe z okresu Wikingów (VIII-X w.) (K)
|
|
krajobraz kulturowy i naturalny północnego regionu, zamieszkałego przez Lapończyków (P, K)
|
|
osada przykościelna (XV w.) (K)
|
|
założenie pałacowo-parkowe (XVII w.) (K)
|
|
|
|
cmentarz Skogskyrkogorden (1917-20) (K)
|
|
Góra Carvings, ryty naskalne z epoki brązu (K)
|
|
hanzeatyckie miasto kupieckie (XII-XIV w.) (K)
|
|
port morski i zabudowa miasta (XVII w.) (K)
|
|
High Coast, zach. wybrzeże Zatoki Botnickiej; obszar 142,5 tys. ha, w tym 80 tys. ha stanowi część morska, obejmująca wiele wysp przybrzeżnych; jeziora, zatoki, płaskie wzgórza wysokości do 350 m w większości ukształtowane przez procesy lodowcowe i polodowcowe (po ustąpieniu lodowca z tych terenów 9600 lat temu obszar podniósł się o 285 m) (P)
|
|
krajobraz rolniczy południowej Olandii (K)
|
|
historyczne centrum miedziowe Okręg Wydobywczy Wielkiej Góry Miedziowej w Falun (od XIII w.), w regionie Bergslagen (K)
|
|
|
zabytkowy zespół miejski (XIV-XVIII w.) (K)
|
|
wykopaliska archeologiczne (K)
|
|
rezerwat przyrody; różnorodne ekosystemy; ostoja wielu gatunków dużych ssaków (słoń indyjski, gaur, tygrys) (P)
|
|
zabytkowy zespół miejski (XII-XV w.) (K)
|
|
Kilimandżaro, Park Narodowy
|
masyw wulkaniczny najwyższy w Afryce; zróżnicowane ekosystemy: tropikalne lasy deszczowe, górskie łąki i pola lodowe; bogata fauna (słoń, lampart, antylopy, małpy) (P)
|
|
meczet (XII, XV w.), pałace (XIII, XVIII w.) (K)
|
|
rezerwat przyrody; na obszarze największego na świecie krateru wygasłego wulkanu; zróżnicowane ekosystemy: gaje akacjowe, sawanna, słodkie i słone jeziora; bogata fauna afrykańska (P)
|
|
rezerwat przyrody; bogata fauna afrykańska (P)
|
|
sawanna; największe zachowane w Afryce stada kopytnych (bawoły, zebry, antylopy, białe nosorożce i słonie) (P)
|
|
pałac (XV-XVIII w.), meczet (XVI-XVIII w.) (K)
|
|
Stone Town (Kamienne Miasto) — nadmorskie miasto handlowe ludu Suahili we wsch. Afryce (K)
|
|
|
|
|
lasy górskie, mokradła, jeziora aż po lagunę Bizerta; jedno z ważniejszych miejsc odpoczynku ptaków w ich wędrówkach z Europy do Afryki (P)
|
|
zabytki islamu, m.in. meczet Sidi Okba (VII w., później przebudowany) (K)
|
|
miasto punickie z nekropolą (wykopaliska) (K)
|
|
pozostałości miasta punickiego i rzymskiego (zachowane mury monumentalnych budowli) (K)
|
|
zespół zabytkowy (resztki budowli fenickich, rzymskich, bizantyńskich oraz zachowane budowle islamu) (K)
|
|
medyna ze starą zabudową mieszkalną, handlową oraz licznymi meczetami i pałacami (K)
|
|
ruiny miasta fenicko-rzymskiego (K)
|
|
Boğazköy (ob. Boğazkale, starożytne Hattussas)
|
ruiny stolicy państwa Hetytów (K)
|
|
wielki meczet i szpital (XII w.) (K)
|
|
obszar zbudowany z tufu wulkanicznego, liczne wąwozy i stożkowate twory skalne z wydrążonym w skałach „miastem” dawnych chrześcijan; zabytki sztuki naskalnej Kapadocji (K, P)
|
|
ruiny budowli rzymskich (termy, teatr) i zabytki bizantyńskie (K, P)
|
|
rezerwat przyrody; zachodni brzeg jeziora Wan (P)
|
|
historyczne centrum miasta na szlaku karawan (XIII-XX w.)
|
|
zabytki bizantyńskie (m.in. Hagia Sophia) i architektura islamu (m.in. pałac Topkapi) (K)
|
|
wykopaliska archeologiczne (zabytki od V w. p.n.e. do czasów bizantyńskich) (K)
|
|
pozostałości starożytnego miasta (3000 p.n.e.-500 n.e.) (K)
|
|
|
zespół urbanistyczny danego centrum handlowego na Jedwabnym Szlaku (I i II tysiąclecie) (K)
|
|
|
południowo-zachodnia Uganda; tereny równinne i górskie; bogactwo flory (ponad 160 gatunków drzew i ponad 100 gatunków paproci); wiele gatunków ptaków i motyli oraz zwierząt zagrożonych (m.in. goryl górski) (P)
|
|
grobowce królów Bugandy w Kasubi na miejscu pałacu Kabakas (1882), zamienionego w cmentarz (1884); 4 grobowce (K)
|
|
zachodnia Uganda, w górach Ruwenzori (w tym Margherita 5109 m); lodowce, łąki typu alpejskiego, wodospady i jeziora; bogata fauna (wiele zagrożonych gatunków) i flora (m.in. rzadkie, olbrzymie wrzosy) (P)
|
|
|
Sobór Sofijski (IX, XVII, XVIII w.) i Ławra Peczerska (IX w.) (K)
|
|
zespół urbanistyczny, kościoły, kamienice, Cmentarz Łyczakowski (XIV-XX w.) (K)
|
|
|
historyczna dzielnica (1680, fundacja portugalska) (K)
|
|
|
historyczne miasto Uzbekistanu (K)
|
|
historyczne centrum miasta (K)
|
|
miasto zał. w VII w. p.n.e., największy rozkwit za rządów Timura (XIV-XV w.); gł. zabytki: meczet Registan i madrasy, meczet Bibi Chanum, zespoły Szach-i Zinda i Gur-i Mir oraz obserwatorium Uług Bega (K)
|
|
|
zabytkowy zespół pałacowo-kościelny ze słynną Bazyliką Św. Piotra, ogrodami watykańskimi, placem Św. Piotra i innymi; obiekty na terenie Rzymu poza terenem Watykanu, m.in. kościół S. Paolo fuori le Mura (K)
|
|
|
południowo-wschodnia Wenezuela, w masywie La Gran Sabana; park krajobrazowy; bogactwo form geologicznych: góry o płaskich wierzchołkach (zw. tepui), strome zbocza, liczne wodospady, w tym największy na świecie — Salto Angel (P)
|
|
miasteczko uniwersyteckie zbudowane wg projektu Carlosa Raůla Villanuevy (1940-60), przykład modernizmu w architekturze — m.in.: Aula Magna z Chmurami Aleksandra Caldera, Stadion Olimpijski i Covered Plaza (K)
|
|
zabytkowe miasto z wczesnego okresu kolonizacji hiszpańskiej (K)
|
|
|
panorama brzegów Dunaju i Stare Miasto w Budzie; Aleja Andrassy'ego (1872-85), kolej podziemna (budapeszteńskie Metro Milenijne 1893-96) (K)
|
|
zespół budownictwa ludowego (K)
|
|
|
|
opactwo benedykynów (zał. X w.) i jego naturalne otoczenie (K)
|
|
cmentarz wczesnochrześcijański (IV w.) (K)
|
|
okolice miasta Tokaj; region uprawy winorośli (winnice tokaja); krajobraz kulturowy (K)
|
|
|
na pograniczu Węgier i Słowacji kompleks 712 grot tworzących system krasowy w wapieniach triasowych, z przełomu trzeciorzędu i czwartorzędu (P)
|
|
|
miasto-uzdrowisko (XVIII w.) (K)
|
|
pałac i park krajobrazowy (XVIII w.) (K)
|
|
rezerwat archeologiczny na terenie opactwa Św. Augustyna; pozostałości kościołów z VI, VII w.; gotycka katedra (XI-XVI w.), zamek (IX w.), romańsko-gotycki kościół Św. Marcina (VIII-XIV w.) (K)
|
|
zamek, klasztor z katedrą (XI-XII w.) (K)
|
|
Stare i Nowe Miasto (średniowieczne i neoklasycystyczne) (K)
|
|
ruiny opactwa Cystersów (XII w.) i park Studley Royal (XVIII w.) (K)
|
|
wyspa na południowym O. Atlantyckim; ekosystem wyspiarski, bogata fauna (kolonie ptaków morskich) i flora endemiczna (12 gatunków) (P)
|
|
dawne księstwo króla Edwarda I w Walii; fortece i mury obronne (XIII w.), m.in. w Caernarvon (K)
|
Giant's Causeway (Droga Olbrzymów)
|
platforma i słupy bazaltowe odsłonięte przez morze na północno-wschodnim wybrzeżu Irlandii Północnej (P)
|
|
zespół budowli z XVII-XVIII w., rezydencja, królewskie obserwatorium astronomiczne (K)
|
|
na O. Spokojnym, w Polinezji; bezludna wyspa pochodzenia wulkanicznego (P)
|
|
pierwszy żeliwny most w Anglii (2. połowa XVIII w.) na rzeką Severn w Coalbrookdale (K)
|
|
twierdza Tower (IX w.) (K)
|
|
wzniesiony przez cesarza Hadriana między Anglią i Szkocją (forty, wieże, zamki i inne budowle obronne, II w. n.e.) (K)
|
|
wyspa, na zachód od Hebrydów (na O. Atlantyckim), rezerwat ptaków (P)
|
|
megalityczne kręgi kultowe (ok. 2000-1600 p.n.e.) (K)
|
|
dzielnica Londynu; opactwo benedyktyńskie (IX, XIII XVI w.), pałac królewski (IX-XIX w.), kościół Św. Małgorzaty (XII, XV-XVI w.) (K)
|
|
grupa stanowisk archeologicznych z epoki neolitu, m.in. osada Skara Brae (3000-1500 p.n.e.) (K)
|
|
historyczne miasto Saint George i fortyfikacje (K)
|
|
krajobraz przemysłowy okolic Blaenavon (Południowa Walia) — kopalnie węgla i rud żelaza, kamieniołomy, prymitywna kolejka, piece, domy robotników, infrastruktura socjalna (K)
|
wschodnie wybrzeże hrabstw Dorset i Devon
|
wschodnie wybrzeże hrabstw Dorset i Devon; wybrzeże klifowe, skamieniałości, procesy brzegowe (P)
|
|
zakłady przemysłowe w dolinie rzeki Derwent (środkowa Anglia) — zespół XVIII-XIX-wiecznych przędzalni bawełny i krajobraz przemysłowy o dużym znaczeniu historycznym i technologicznym; w Cromfort rekonstrukcja fabryki, gdzie po raz pierwszy na skalę przemysłową zostały zastosowane wynalazki Richarda Arkwrighta (K)
|
|
New Lanark (Szkocja), miejscowość związana z działalnością XIX-wiecznego filantropa i utopijnego idealisty Roberta Owena, który stworzył tu modelowy ośrodek przemysłowy (K)
|
|
osada przemysłowa (West Yorkshire) z 2. poł. XIX w.; zakłady włókiennicze, budynki publiczne, domy mieszkalne z epoki wiktoriańskiej (K)
|
|
|
zabytkowy zespół miejski (początek XIX w.) (K)
|
|
historyczne centrum międzynarodowego portu (XVI-XIX w.) (K)
|
|
dawna rezydencja władców królestwa Czampa, z zespołem świątyń hinduistycznych (IV-XII w.) (K)
|
|
część Zatoki Tonkińskiej, z ok. 1600 wyspami i wysepkami, krajobraz wapiennych słupów; większość wysp niezamieszkała i nietknięta działalnością ludzką (P)
|
|
|
osiedle robotnicze (XIX-XX w.) (K)
|
|
miasto renesansu włoskiego (XV-XVI w.) (K)
|
|
zabytkowe centrum, jedno z największych na świecie skupisk wybitnych dzieł architektury, rzeźby i malarstwa (K)
|
|
kościół i klasztor Dominikanów Santa Maria delle Grazie z Ostatnią wieczerzą Leonarda da Vinci (XV w.) (K)
|
|
historyczne centrum, m.in. kościół Santa Chiara (XIV w.) i Castel Nuovo (XIII w., z łukiem triumfalnym z XV w.) (K)
|
|
Piazza del Duomo z katedrą (IX w.), baptysterium (XII w.), dzwonnicą (Krzywa Wieża) z XII-XIV w.; cmentarz Camposanto (K)
|
|
centrum historyczne, zespół architektoniczno-urbanistyczny (od czasów rzymskich do nowożytnych) (K)
|
|
zabytkowe centrum dobrze zachowanego średniowiecznego miasta (m.in. 13 wież mieszkalnych z XIII w.) (K)
|
|
historyczne centrum średniowiecznego miasta (XII-XV w.) (K)
|
|
dolina w Alpach (prowincja Brescia); ryty naskalne, ślady kultury starożytnego ludu zw. Camuni (III-I w. p.n.e.); ob. park narodowy sztuki naskalnej (K)
|
|
miasto A. Palladia, 25 budynków jednego architekta (K)
|
|
miasto położone na 118 wysepkach pośrodku Laguny Weneckiej; liczne kanały, Canale Grande z pałacami (XII-XVIII w.); bazylika Św. Marka (IX-XII w.), dzwonnica i inne liczne budowle (K)
|
|
historyczne centrum średniowiecznego miasta, katedra (XV, XVIII w.), Palazzo Ducale (XV w.) (K)
|
|
willa rzymska cesarza Hadriana (II w. n.e.) (K)
|
|
bazylika patriarchalna (V, XI, XV w.) i wykopaliska archeologiczne z czasów późnorzymskich (K)
|
Cilento i Vallo di Diano, Park Narodowy
|
ruiny Paestum i Velia, dwóch starożytnych miast Wielkiej Grecji, kartuzji Padula (K)
|
|
zamek, dawna rezydencja cesarza Fryderyka II (XIII w.) (K)
|
|
trulle — domy ze stożkowymi, kamiennymi dachami (K)
|
|
zespół późnorzymskich i bizantyńskich świątyń i mauzoleów z V-VII w. (m.in. kościół San Vitale, mauzoleum Galli Placydy) (K)
|
|
renesansowe miasto (XV w.) (K)
|
|
barokowa rezydencja Burbonów neapolitańskich (XVIII w.) (K)
|
|
rezydencje dynastii sabaudzkiej (XVI-XX w.)(K)
|
|
pierwszy na świecie ogród botaniczny (XVI) (P, K)
|
|
romańska katedra (XII w.), z placem i wieżą Torre Civica (K)
|
Pompeje, Herkulanum, Torre Annunziata
|
wykopaliska archeologiczne z czasów rzymskich (K)
|
|
rzymska willa w Casale, mozaiki (IV w.) n.e.) (K)
|
|
Sardynia; zespół wież obronnych z epoki brązu (koniec II tysiąclecia p.n.e.) (K)
|
Portovenere, Cinque Terre, i wyspy Palmaria, Tino, Tinetto
|
krajobraz kulturowy południowo-wschodniej części wybrzeża Ligurii (K)
|
Wyspy Liparyjskie (Wyspy Eolskie)
|
Wyspy Liparyjskie (Wyspy Eolskie); wyspy wulkaniczne, czynne wulkany na wyspach Stromboli i Vulcano (P)
|
|
Bazylika Św. Franciszka i inne miejsca związane ze tym świętym; w bazylice malowidła Cimabue, Pietro Lorenzettiego, Simone'a Martiniego i Giotta
|
|
miasto założone w I w. p.n.e. — rozkwit za rządów rodziny Scaligero w XIII-XIV w. i Republiki Weneckiej (XV-XVIII w.); zabytki rzymskie, średniowieczne i renesansowe; twierdza nowożytna. (K)
|
|
Villa d'Este, renesansowy kompleks pałacowo-parkowy (XVI-wieczny ogród wodny z fontannami i ozdobnymi basenami); pierwszy giardino delle meraviglie, jeden z wzorców eur. sztuki ogrodowej (K)
|
|
krajobraz naturalny i kulturowy fragmentu wybrzeża Kampanii (Amalfi, Ravello) (P, K)
|
|
zespół zabytków starożytnych (VI-IV w. p.n.e.) (K)
|
|
późnobarokowe miasta południowo-wschodniej Sycylii; osiem miast: Caltagirone, Militello Val di Catania, Katania, Modica, Noto, Palazzolo, Ragusa i Scicli, zbudowanych na nowo po trzęsieniu ziemi w 1693 roku (K)
|
|
|
część dorzecza rzeki Komoe; równikowa sawanna z gajami akacjowymi; bogata fauna (hipopotamy, słonie, lwy, pantery, antylopy, małpy) (P)
|
|
|
|
Wodospady Wiktorii, Park Narodowy
|
wodospady (wysokości do 120 m) na rzece Zambezi (na granicy Zambii z Zimbabwe); deszczowy las tropikalny (P)
|
|
|
zespół kamiennych ruin (X, XVIII-XIX w.) (K)
|
Mana Pools, Park Narodowy
|
rezerwaty Sapi i Chewore (safari) (P)
|
|
zespół kamiennych ruin (K)
|