ZROZUMIEĆ EMOCJE Rozdz. 4 Czym jest emocja?

Definicje

• Wartościowanie przez podmiot jakiegoś zdarzenia jako istotnego dla jakiejś ważnej dla niego sprawy; emocja pozytywna gdy zdarzenie sprzyja sprawie, negatywna, jeśli ją utrudnia.

• Rdzeniem emocji jest gotowość do działania i posuwanie planów; emocja nadaje priorytet jednemu lub kilku rodzajom działania.

• Konkretna emocja jest zazwyczaj doznawana jako odrębny typ stanu umysłowego, któremu niekiedy towarzyszą lub następują po nim zmiany somatyczne, akty ekspresji i działania.

Koncepcje emocji oparte na prototypach

Fehr i Russell(koncepcja zbieżna z naukową teorią Frijdy) ludzkie potoczne prototypy emocji przypominają skrypty; dla pewnych pojęć możemy łatwo podać cechy konieczne i wystarczające w zwykłym życiu myślimy przy użyciu egzemplarzy prototypowych pozbawionych ostrych granic między egzemplarzami dobrymi i gorszymi, zaś w nauce powinniśmy znać właściwości definicyjne emocji.

Proces emocjonalny

Emocje nie pojawiają się natychmiast. Zwykle mają przyczynę, następnie przechodzą pewien proces, a później pojawiają się konsekwencje.

Frijda: Ocena poznawcza → wartościowanie kontekstowe → gotowość do działania → zmiana psychologiczna, ekspresja, działanie

Stein, Trabasso, Liwag - to, w jaki sposób podmiot widzi jakieś zdarzenie- zastosowana rama odniesienia, która zależy od celów i wartości podmiotu - determinuje to w jaki sposób zdarzenie jest spostrzegane i zapamiętywane.

1. Spostrzeżone zostaje wydarzenie, zwykle nieoczekiwane, które zmienia status cenionego celu.

2. Często podważone zostają jakieś przekonania; powoduje to wystąpienie zmian somatycznych i ekspresji.

3. Tworzy się plany działania w odniesieniu do wydarzenia, tak by zachować lub zmodyfikować cel i rozważane są prawdopodobne rezultaty tych planów.

1. ocena poznawcza

jako czynnik wywołujący emocję - idea Arnolda i Gassona

• podejście składnikowe - emocje posiadają składniki; wielu badaczy utworzyło profile cech dla każdego rodzaju emocji np. Ellsworth i Smith : radość jest przyjemna, skojarzona z niskim wysiłkiem, wysoką pewnością i wysoką uwagą. Te cechy można potraktować jako rdzeń znaczeniowy prototypu radości.

• Teorie ważności dla celu koncentruje się na przyczynach w relacji do celów lub problemów (teoria Stein, Trabasso. Liwag, Oateleya i Johnsona-Lairda)

Lazarus - ocena pierwotna 3 cechy:

- występowanie ważności dla celu- emocja wystąpi, jeśli zdarzenie jest ważne dla celu lub problemu

- zgodność z celem lub niezgodność-zbliżanie się do celu powoduje emocje pozytywne, oddalanie emocje negatywne.

-typ zaangażowania ego w zdarzenie, jego wartość dla przedmiotu.

• W badaniach nad oceną poznawczą zakłada się, że emocje wywoływane są przez zdarzenie i że są one intencjonalne- mają obiekt jakiegoś typu.

Kartejusz podstawowe, nieredukowalne emocje to radość, smutek, gniew i strach

Nie musimy być świadomi tego, co wywołało emocje i świadome nie muszą być nasze procesy poznawcze.

1. wartościowanie kontekstowe

Wyrazistym elementem naszego doświadczania emocji są myśli, dotyczą one kontekstu: planów i tego, jak poradzić sobie ze zdarzeniem, które wywołało emocję. Jest to trzecia faza procesu u Frajdy, a druga i trzecia u Stein, Trabasso i Liwa. Lazarus nazywa to oceną wtórną.

Ożywiona aktywność umysłowa pobudza emocje. Jeśli w rezultacie wydarzenia, które wywołało emocję, mają nastąpić zmiany priorytetów, musi ono zostać wszechstronnie rozważone. Konieczna może być intensywna praca myślowa, która wymaga zawężenia uwagi, poszukiwania sensu zdarzeń niezgodnych z przekonaniami podmiotu, przypomnienia podobnych sytuacji w celu porównania ich z bieżącym problemem, poczynienia planów na przyszłość.

Wiener i Graham od atrybucji (= wnioskowanie o przyczynie zdarzenia znaczącego emocjonalnie) może zależeć charakter emocji. Przeprowadzili badanie: dzieciom 5-11 lat przedstawiono krótkie historyjki i proszono o odgadnięcie, jaka wystąpi emocja.

Beck myśli są interpretacjami zdarzeń. Terapia Becka; proszenie o generowanie myśli alternatywnych stosunku do spontanicznych (m. a. mogą prowadzić do odmiennych emocji). Oparł się na idei Arystotelesa, że emocje są to wartościowania.

2. gotowość do działania

Frijda warunek konieczny emocje = zmiana gotowości do działania

Profile gotowości do działania są równie dobrą charakterystyką emocji, co profile oceny poznawczej. Oceny są w sposób znaczący powiązane ze stanami gotowości do działania.

Stein, Trabasso, Liwag emocja tworzy problem i w konsekwencji wymaga działań, które mogą go rozwiązać.

Emocje zaczynają ścieżki naszych działań. Są to procesy, które pozwalają skupić się na każdym pojawiającym się problemie zmienić bieg zdarzeń, jeśli to konieczne.

d)ekspresja, zmiany somatyczne, działania

Frajda- emocje u innych rozpoznajemy, kiedy ich „zachowanie zdaje się ustawać. Następuje zatrzymanie efektywnych interakcji z otoczeniem i zastępuje je zachowanie skoncentrowane na samym podmiocie, jak w napadach płaczu, śmiechu, gniewu lub strachu” Efekty somatyczne to 3. składnik roboczej definicji emocji.

• Ekspresja Darwin- każda emocja jest stanem dyskretnym, z przypisaną sobie ekspresją, po której można ją rozpoznać- czasem działaniem, niekiedy jak w przypadku pocenia się procesem fizjologicznym. Ekspresja= uzewnętrznione, wyrażone.

Badacze skupili się na twarzy jako na podstawowym siedlisku ekspresji obszarze, na którym można dokonać obiektywnych pomiarów. Istnieją niewerbalne znaki emocji podobne do języka.

Birdwhistell ekspresja emocjonalna twarzy i głosu składa się także ze znaków niewerbalnych specyficznych kulturowo.

Ekman i Friesen 5 kategorii ekspresji niewerbalnych: - emblematy= gesty; -ilustratory towarzyszą mowie i zmieniają się wraz ze stopniem podniecenia; -regulatory np. kiwnięcia głową dla utrzymania rozmowy; -przejawy afektu np. , marszczenie brwi; -adaptatory= manipulacje cielesne typu samopielęgnacji, dotykania.

Izard, Ekman- system kodowania do klasyfikacji mimicznych ekspresji emocji. System Izarda MAX. i AFEX. - istnieje zbiór dyskretnych podstawowych emocji, jego systemy kodujące określają cechy, które pozwalają na najlepsze rozróżnianie między nimi. System Ekmana - System Kodowania Ruchów Twarzy to katalog mięśni twarzy i ich widzialnych ruchów. Ekman nazwał wrodzony wzorzec radości uśmiechem Duchenne'a, który skojarzony jest z innymi wzorcami aktywności mózgu niż wymuszane uśmiechy wykonywane rozmyślnie bez zaciskania mięśni wokół twarzy.

Dla ekspresji istotny jest także głos. Pewne jego aspekty mogą być uniwersalne. Oznaki wokalne pomagają ocenić emocję.

• Zmiany somatyczne. James emocja to odczucie tego, co się dzieje wewnątrz naszego ciała; powstają jako wrażania w naszym ciele= teoria obwodowa.

Teoria ośrodkowa = Cannon emocje powstają w mózgu.

James powiązanie emocji z fizjologią; zmniejszenie doznania z wnętrza organizmu powinno zmniejszyć intensywność emocji; wywoływanie zmian somatycznych powinno powodować emocje.

Badania Hohmanna wywiady z dorosłymi mężczyznami z uszkodzeniem kręgosłupa(utrata czucia), pytał o uczucia seksualne, strach, gniew, żal itd. Większość informowała o spadku uczuć seksualnych, strachu i gniewu, wzrost sentymentalności

Bad. Bermonda wywiad z osobami z uszkodzeniem kręgosłupa pytano o osobno intensywność zaburzeń fizjologicznych i o subiektywną intensywność doznań emocjonalnych.

Wnioski: to jak ludzie doznają emocji, może zależeć od tego, jak je interpretują, od tego , na ile są przekonani, że na emocje wpływają wrażenia cielesne. Badacze Stawiają hipotezę Jamesa pod znakiem zapytania!

Lange kładł nacisk na zmiany wywoływane przez autonomiczny układ nerwowy(kontrola ruchów mimowolnych np. tętno, pocenie się)

Andalmann i Zajonc - James oprócz tego kładzie nacisk na efekty autonomiczne, ważna była dla niego rola informacji zwrotnych z mięśni, stawów i skóry. Być może można wywołać emocje, wykonując pewne ruchy ciała.

Zajonc, Murphy, Ingelhard - pewne ekspresje mimiczne wywołują skutki emocjonalne przez zmniejszenie przepływu krwi w naczyniach krwionośnych twarzy. Zacieśnienie naczyń→ obieg krwi w mózgu→ zmiany temperatury, które są doznawane pozytywnie lub negatywnie. Eksperyment z wymawianiem niemieckiej literki umlaut Ü.

Strack, Martin, Stepper trzymanie pióra w ustach (ruchy mięśni podobne do ) osoby Oceniały komiksy jako bardziej śmieszne.

Zmiany w twarzy mogą wywołać lub intensyfikować emocje, choć ich natężenie jest niskie.

1. działanie

Z emocjami wiążą się plany i działanie. Poruszanie się ku- radość, poruszanie się przeciwko- gniew, oddalenie się- od negatywnych emocji.

Dollard nie widzi związku pomiędzy frustracją a agresją.

Berkowitz reakcje agresywne następują po wywoływaniu gniewu.

Emocje stojące za wzorcami działania są łatwo rozpoznawalne dla innych (dla emocji np. strach smutek wstręt.)

Relacje między bodźcami wyzwalającymi,, doświadczeniem, ekspresją i zmianami somatycznymi

Teorie spójności należy oczekiwać jednoczesnego występowania różnych aspektów. Radość powinna mieć jeden rodzaj bodźców wyzwalających, jeden rodzaj doświadczeń, jeden typ ekspresji mimicznej, jeden zestaw zmian towarzyszących.

Tomkins afekty= zbiory reakcji mięśniowych i gruczołowych zlokalizowanych w twarzy i w ciele, generujące sensoryczną informację zwrotną akceptowaną lub nie. Zorganizowane zbiory reakcji uruchamiane są w ośrodkach podkorowych, gdzie zorganizowane są programy dla każdego odrębnego afektu, które są odziedziczone genetycznie. Potrafią przejąć kontrolę nad oddalonymi od siebie organami i narzucić im specyficzny wzorzec reakcji.

James teoria obwodowa zmiany cielesne korespondują ze specyficznymi emocjami.

Cannon teoria ośrodkowa zmiany cielesne tworzone są w mózgu i że są one podobne w przebiegu różnych emocji. Na całkiem inne emocje składa się dokładnie ta sama ogólna aktywacja autonomicznego układu Nerwowego (cz. Sympatyczna)

a) bodźce wyzwalające, doznanie i zmiany somatyczne

zmiany somatyczne np. zmiana tętna towarzyszą emocjom

Ekman na podstawie Badań Stwierdził, że udawanej ekspresji towarzyszył nieco inny wzorzec reakcji somatycznych. Niskie tętno - radość, gniew, zaskoczenie. Ekspresję gniewu wyróżniała też wysoka temperatura Skóry, niska dla min strachu i smutku

Stemmler w warunkach emocji wyobrażonych żaden ze wskaźników somatycznych nie różnicował ich.

Cacioppo to, czy specyficzne zmiany somatyczne odpowiadają doznawaniu specyficznych emocji nie jest jasne Dla większości wskaźników zmian somatycznych np. Temperatura, twarzy nie stwierdzono rzetelnej odpowiedniości jeden do jednego ze specyf. emocjami w różnych badaniach: najbardziej rzetelną miarą jest tętno. Cacioppo istnieją dane świadczące o co najmniej 3 rodzajach powiązań między zmiana somatyczną a doznawaną emocją. Jeden z nich ważny dla Jamesa i Tomkinsa - odpowiedniość pomiędzy specyf. zmianami cielesnymi a specyf. zmianami. 2- zgodny z koncepcją Cannona ogólna aktywacja somatyczna, która następuje, gdy ciało przygotowuje się do ożywionej aktywności. 3- możliwa dwuznaczność pewnych wzorców zmiany cielesnej widoczny np. w eksperymencie Schachtera- Singera= ten sam stan pobudzenia może być interpretowany zarówno jako radość jak i gniew zależnie od sytuacji społecznej,

b) bodźce wyzwalające, doświadczenie i ekspresja

Kraut i Johnson obserwacja podczas gry w kręgle, 1 obserwator stał za kręglami i zwracał uwagę na twarzy gracza po rzucie, 2 siedział z tyłu i rejestrował ekspresję mimiczną, gdy gracza obracał się do przyjaciół.. Obserwacje zza kręgli wykazały czterokrotne uśmiechnięcie się na 116 i tylko jednokrotne przy dobrym wyniku. Lecz gracze często uśmiechali się, kiedy odwracali się do przyjaciół. Nie wystąpiła różnica częstości uśmiechu zależnie od tego,czy wynik był dobry czy zły.

Jones, Collins i Hong obserwowali bawiące się 10-miesięczne dzieci. Dzieci uśmiechały się do zabawek, ale znacznie częściej do matek. Zaś do nich jeszcze częściej, gdy matka pomagała dziecku. Ekspresja ma charakter komunikacyjny, dlatego sens ma uśmiechanie się przed wszystkim do ludzi.

Frilund ekologia behawioralna- ekspresje nie wyrażają emocji; lecz intencje. Ekspresja ewoluowała wraz ze zdolnościami do interpretowania jej. Żadnego typu ekspresji nie sposób zrozumieć poza społecznym kontekstem zawartych w nim intencji i rozpoznawania przez innych. Pomagają one w negocjacji kontaktów społecznych.

c) odrębne funkcje systemów poznawczego, somatycznego i ekspresyjnego

Lang- istnienie 3 odrębnych systemów reakcji, które są ze sobą ściśle powiązane: poznawczo-werbalnego, somatyczno-fizjologicznego i behawioralno-ekspresyjnego. W bad stwierdza się, że korelacje między zmianami w 1 systemie systemie zmianami w innym są niskie. Czasem nie są dodatnie. System, którym najbardziej interesują się teorie emocji jest poznawczo-werbalny, którego funkcją jest wg Frijdy, stan gotowości, nadający priorytet i angażujący w 1 zbiór celów i planów kosztem innych. System somatyczny - wzajemne przystosowanie działania różnych narządów; funkcją tego sys. Jest wywoływanie gotowości i zarządzanie zasobami cielesnymi do działań. Elmadjian wzrost poziomu noradrenaliny powoduje gniew i agresja: nie wywołała go aktywność fizyczna, ponieważ nie wystąpił on u tych badanych, którzy wykonywali ciężki wysiłek fizyczny, wystąpił natomiast u bramkarza, który podczas meczu nie rusza się zbyt wiele. Wagner zróżnicowanie wydzielania hormonalnego strachu i gniewie, zaś w innych e. jest ono mniej jasne. Interpretacja trójsystemowa pomaga wyjaśnić, dlaczego e. wyobrażone lub przypomniane wywołują słabsze reakcje cielesne niż zdarzenia realne- wyobraźnie nie potrzebuje mobilizacji zasobów cielesnych. Cacioppo e. nie są wywoływane na jeden sposób. Niekiedy silne subiektywne e. występują bez zmian cielesnych. Czasem temu samemu rodzajowi e. towarzyszy kilka różnych rodzajów zmian cielesnych.

System ekspresji mimicznej - charakter społeczny, zazwyczaj nie uśmiechamy się gdy nikogo nie ma; funkcja: komunikowanie intencji we wspólnej aktywności(czasem może być spójna, czasem niespójna); regulacja bieżącej interakcji.

c)czym naprawdę są emocje?

Kiedyś uważane za dodatek , coś innego niż poważne funkcje umysłowe.

Jednak emocje są centrum ludzkiego życia. Campus emocje to procesy, które „ustanawiają, podtrzymują, zmieniają lub przerywają relację między jednostką a środowiskiem w sprawach znaczących dla jednostki.” Emocje wiążą to, co jest dla nas ważne, ze światem ludzi, rzeczy, zdarzeń.

Antonio Damasio - u pacjentów z uszkodzonymi płatami czołowymi deficyty w emocjach i w planowaniu mają wspólną przyczynę.(przykład Phineasa Gage'a) Emocje są niezbędne, gdy planujemy nasze życie- nie musimy sprawdzać wszystkich możliwości, gdyż emocje blokują niektóre z nich. Uważa on, że systemem sterowania jest ciało: zdarzenia cielesne doznawane są jako reakcje cielesne= znaczniki cielesne. Choć pochodzenie e. jest cielesne, gdy stają się one wyuczone i stabilizują się, mogą występować wyłącznie w mózgu, nie potrzebna jest już pętla sprzężenia bięgnąca przez ciało.

Emocje są niezbędne do stworzenia pomostu ponad nieoczekiwanym i nieznanym, do kierowania rozumem i do wyznaczania priorytetów pośród mnogości celów. Są one przeciwieństwem rozumu. E. i ich potencjał ogólnego kierowania myślą są czymś bardziej podstawowym. Uzupełniają one niedostatki myślenia; budują infrastrukturę życia społecznego: plany, które one stymulują, to przeważnie plany angażujące innych. E. to struktury sterujące naszym życiem, zwłaszcza stosunkami stosunkami innymi ludźmi.

Domena afektywna: emocje - nastroje - dyspozycje

Afekt = emocje, nastroje, dyspozycje, preferencje.

a) epizody emocji

emocja i epizody emocji trwają określony czas: ekspresja mimiczna i reakcje somatyczne 0,5-4 sekund. Emocje rejestrowane trwają od paru minut do paru godzin. Mają swój przedmiot! W epizodach emocji zawiera się tendencja do zmiany stanu gotowości w działanie.

b) nastroje

nastrój odnosi się do stanu emocjonalnego, który trwa godziny, dni lub tygodnie, czasem jako tło o niskiej intensywności. Niejasny może być jego początek i koniec. Są bezprzedmiotowe, nieukierunkowane. Frijda: - ta różnica może być najlepszym kryterium rozróżnienia emocji i nastrojów. Nastroje podtrzymują stany gotowości i opierają się na zmianie. Nastroje to długotrwałe stany emocjonalne i mogą być modyfikowane w sposób nie angażujący oszacowań zdarzeń zewnętrznych.

c) zaburzenia emocjonalne

Jeśli stan trwa dłużej niż nastrój jest zaburzeniem emocjonalnym: zaburzenia psychiatryczne- zaburzenia nastroju(mania, depresja) i zaburzenia lękowe. Trwają całe tygodnie lub miesiące, a nawet lata. Depresja jest zaburzeniem nastroju, które polega na obniżonym nastroju lub utracie zainteresowania większością aktywności lub przyjemności z nich płynących, trwającym co najmniej 2 tyg., którym towarzyszą co najmniej 4 z poniższych symptomów symptomów sposób trwały:

• znaczący spadek lub przyrost wagi(bez stosowania diety)

• bezsenność lub hypersomnia

• ożywienie lub spowolnienie

• zmęczenie lub utrata energii

• poczucie bezwartościowości lun niestosowne poczucie winy

• brak koncentracji i niezdecydowanie

• powracające myśli o śmierci i plany samobójcze

d) osobowość

.wiele aspektów osobowości zawiera komponent emocjonalny. Na określenie długotrwałego aspektu osobowości używa się terminu cecha. Istnieje spójność pewnych uwarunkowanych emocjonalnie aspektów zachowania w czasie.

1. składniki emocji podstawowych

Reisenzein albo teoretycy redukują emocje do części, które same nie są emocjami, albo dowodzą, że różnorodny zbiór emocji można sprowadzić do emocji podstawowych, a wiele różnych form e. to zespoły tych emocji podstawowych.

Teorie składnikowe Emocje są oparte na składnikach podobnych do odruchów. Oparte na cechach lub wymiarach. Pojęcia emocjonalne, w tym mowa wewnętrzna są zmienne kulturowo. Gotowość do działania jest zmienna kulturowo. Ekspresja zmienia się wraz z kontekstem i może nie odzwierciedlać emocji. Zmiany fizjologiczne- niska korelacja z innymi aspektami emocji. Np. Ortony, Turner, Ellsworth, Russel, Haree, Mesquita, Frijda, Frilund, Lang.

Teorie emocji podstawowych Emocje wywodzą się z uwarunkowanych genetycznie programów charakterystycznych dla gatunku. Oszacowania są oparte na istotności dla celu. Niepodzielne epizody emocjonalne są zgodne z wzorcami podstawowymi. Gotowość do działania wywodzi się z opartych na ewolucji programów gotowości. Ekspresje mimiczne są sztywnymi ludzkimi uniwersaliami uniwersaliami odpowiadają emocjom podstawowym. Spójność między ekspresją, aspektami fizjologicznymi i doświadczeniowymi. Np. Tomkins, Oatley, Johnson-Laird, Stein, Trabasso, Liwag, Tobby, Cosmides, Levenson, Ekman, Friesen.

Odnośniki:

Darwin

prymitywna natura emocji. Są one łącznikami z przeszłością( sensie gatunkowym i indywidualnym)

James

Podejście somatyczne: emocja jest percepcją zmian w naszym ciele w reakcji na ten fakt → teoria Jamesa-Langego!

Jamek emocje „szorstkie” poruszają nas cieleśnie. Głównym obiektem uczuć somatycznych jest zbiór zmian wywoływanych przez autonomiczny układ nerwowy, część układu nerwowego, która zawiaduje narządami wewnętrznymi, jak serce, żołądek.. Włączył też do źródeł odczuwania zmian somatycznych ruchy mięśni i stawów Emocje nadają barwy doświadczeniu.

Nico Frijda - PRAWA EMOCJI

Definicja Emocji wg. Frijdy

Emocje- to doświadczenia subiektywne, których rdzeniem jest doświadczanie przyjemności lub przykrości. Centralnym punktem w zagadnieniu emocji jest stan gotowości do działania.

1. Prawo znaczenia sytuacyjnego

• Emocje powstają jako odpowiedź na struktury znaczeniowe danych sytuacji: różne mocje powstają w odpowiedzi na różne struktury znaczeniowe.

• Emocje są wywoływane przez szczególne rodzaje wydarzeń ( ważnych dla kogoś i których ważność ten ktoś docenia oraz wydarzenia nowe i nieoczekiwane), ważne są relacje między celami jednostki a konkretnymi wydarzeniami, nie zaś samo zdarzenie.

• Emocje zmieniają się wraz ze zmianą znaczenia (emocje stają się inne, kiedy zdarzenie postrzega się inaczej)

• Prawo to może nie działać, w sytuacjach świadomej kontroli lub przez przeciwdziałanie( kontrola poznawcza)

• W powstawaniu emocji ważne są zmienne poznawcze: oceny I i II- rzędna

2. Prawo zaangażowania

• Emocje powstają w odpowiedzi na zdarzenia, które są ważne dla celów, motywów czy zaangażowania danej osoby.

• Każda emocja skrywa zaangażowanie, to znaczy mniej lub więcej trwałe usposobienie do preferowania takiego, a nie innego stanu świata

• Emocje rodzą się z interakcji znaczeń sytuacyjnych i zaangażowania

• Jednocześnie mogą występować zupełnie skrajne emocje związane z tą samą sytuacją

• Zaangażowanie nie kryje się za każdym przypadkiem emocji np. zaskoczenie

3. Prawo bezpośrednio postrzeganej rzeczywistości

• Emocje są wywoływane przez zdarzenia uważane za rzeczywiste, a ich intensywność odpowiada temu, do jakiego stopnia są za takie uważane

• Prawo to odnosi się do zdarzeń, które niekoniecznie są rzeczywiste, jednak za takie są uważane.

• Liczy się to, co jest obecne. Zdarzenia rzeczywiste, lecz odległe w czasie mogą nie wywoływać emocji

• Żywa wyobraźnia również ma cechy „rzeczywistości”- może wywoływać lub neutralizować silne emocje.

4. Prawa zmiany przyzwyczajenia i odczuwania porównawczego

• Prawo zmiany: Emocje powstają nie tyle wskutek obecności korzystnych bądź niekorzystnych warunków, co wskutek aktualnych czy oczekiwanych zmian w korzystnych niekorzystnych warunkach

• Im większa zmiana, tym silniejsza emocja po niej występuje.

• Im dłużej trwa jakiś stan, tym przeżywana emocji jest słabsza.

• Jeden z wariantów tego prawa to PRAWO KONTRASTU UCZUCIOWEGO- utrata zadowolenia nie daje stanu neutralnego, ale prawdziwe poczucie braku.

• Prawo Odczuwania porównawczego: Intensywność emocji zależy od relacji między zdarzeniem a jakimś układem odniesienia, w stosunku do którego to zdarzenie się ocenia.

• Układ odniesienia to często dominujący stan rzeczy, ale może to też być oczekiwanie jednostki. Ważne jest uważanie czegoś za możliwe lub nie.

5. Prawo hedonistycznej asymetrii

• Przyjemność jest zawsze zależna od zmiany i zanika wraz z ciągłością zaspokojenia. Przykrość może się utrzymywać stale w stale trwających złych warunkach.

• Istnieje ograniczenie do przyzwyczajenia się do stanu skrajnych emocji negatywnych

• Intensywność przeżywania przyjemność po jakimś czasie słabnie, aż w końcu zanika

• Związane jest to, ze znaczeniem adaptacyjnym.

6. Prawo zachowania emocjonalnego momentu

• Zdarzenia emocjonalne zachowują swoją silę wywoływania emocji na czas nieokreślony, chyba, że spotkają się z przeciwdziałaniem innych, powtarzających się zdarzeń, które w tej mierze, w jakiej to możliwe- mogą spowodować wygaszenie tamtych lub przyzwyczajenie się do nich

• Emocje negatywne mają tendencję do przedłużania się oraz do szybkiego przypominania; nie słabną tylko zostają zamalowane.

• Radości nie da się przypomnieć przez bodźce przypominające, zaś negatywne emocje tak

• Emocje powstają w odpowiedzi na bodźce podobne, do bodźców pierwotnych, i mogą zachowywać dzięki nim swoją intensywność lub nawet ją zwiększać

7. Prawo zamknięcia się w sobie

• Emocje wykazują skłonność do zamykania się przed sądami o względności bodźca, który je spowodował i przed wymaganiami celów innych niż ich własny.

• Emocja występująca w danej chwili uważana jest za prawdziwą

• Zamknięcie się w sobie emocji pojawia się w absolutnym charakterze czucia.

8. Prawo zważania na konsekwencje

• Każdy emocjonalny impuls powoduje impuls wtórny, który zmierza do modyfikowania tamtego zgodnie z przewidywanymi konsekwencjami.

• Bodźcami dla kontroli są sygnały o możliwości niepożądanych konsekwencji

• Prawo to potwierdza zjawisko zarażania się emocjami, w grupach preferujących dane typy zachowań

• Prawo to mówi o tym, że emocje nie są absolutne i że podlegają świadomej kontroli

• Używki zaburzają przeżywanie emocji

9. Prawo minimalnego obciążenia i maksymalnego zysku

• Prawo minimalnego obciążenia: Ilekroć można ocenić sytuację na więcej niż jeden ze sposobów, pojawia się skłonność do takiego jej ujmowania, które minimalizuje jej negatywne obciążenie emocjonalne

• Przykłady: Wyparcie obronne, depersonalizacja

• Prawo jak największego zysku: Ilekroć można ocenić sytuację na wiele sposobów, pojawia się tendencja do ujmowania jej w sposób maksymalizujący emocjonalny zysk

• Każda emocja ma jakaś fukcję.

Jadwiga Wrońska

NIEKTÓRE KONTROWERSJE W PSYCHOLOGII EMOCJI

Kontrowersyjne problemy psychologii emocji sformułowano w większości w klasycznych koncepcjach Jamesa i Langego, Cannona i Barda, McDougalla, Watsona, Freuda.

Zagadnienia będące przedmiotem kontrowersji dotyczą:

• sposobu określenia czym są emocje

• problemu na podstawie jakich cech można je odróżnić od innych procesów

• funkcji emocji

• genezy emocji

• pomiaru cech emocji, doboru wskaźników i technik badawczych

• definicji

• terminologii

1. Emocje jako rodzaj zjawisk świadomych

a) Ujęcie introspekcjonistyczne

Introspekcjoniści :

• określali emocje jako zjawiska świadome

• głównym przedmiotem ich zainteresowań były relacje pomiędzy uczuciami a innymi procesami psychicznymi

• uczucia uznawali za złożone z wrażeń i wyobrażeń

• uczucia czysto subiektywne i podmiotowe w odróżnieniu do wrażeń, które pozostają w związku ze światem fizycznym

• związek uczuć z czynnościami narządów wewnętrznych

Wundt - uczucie jako odrębny jakościowo rodzaj zjawisk świadomych, które można opisać posługując się trzema wymiarami:

1. przyjemność - przykrość

2. podniecenie - ukojenie

3. napięcie - ulga

Heinrich - uczucia dzielą się na przyjemne i przykre oraz dalej ze względu na stopień złożoności. Podział ze względu na treść wrażeń. Wyróżnił uczucia:

1. zmysłowe

2. emocjonalne

3. intelektualne

Teoria Jamesa i Langego - najbardziej znacząca teoria emocji. Emocja jako proces dwukomponentowy: świadome przeżycia i zmiany cielesne Odróżnienie procesów psychicznych, którym towarzyszą zmiany fizjologiczne (emocje) od takich, którym nie towarzyszą. Badali tylko emocje ,którym towarzyszą charakterystyczne ekspresje i wzorce reagowania.

Bezpośrednio po spostrzeżeniu sytuacji bodźcowej następują zmiany fizjologiczne i odczucie tych zmian jest emocją. Emocja to świadomość zmian cielesnych. (jest mi smutno ,bo płaczę). Zmiany fizjologiczne pojawiają się w trzewiach i mięśniach dowolnych.

(krytykuje ich Cannon, patrz emocja jako reakcja fizjologiczna)

b) Ujęcie fenomenologiczne:

• emocje jako świadome przeżycia pełne przedmiotowej treści

• dwie niezależne od siebie formy poznania: intelektualna i emocjonalna. Emocjonalne przeżywanie jest autonomiczne i nie zakłada uprzedniego poznania zmysłowego ani intelektualnego (Scheler)

• uczucie jest skierowane na coś zewnętrznego

• emocje są formą poznania wartości

• charakter intencjonalny

• percepcja świata, świadome przeżycie i wolna wola jako przyczyny zachowań

• problem badawczy: treść potrzeb, problemów, motywów. Zrozumienie zachowania człowieka ,a nie przewidywanie czy kontrolowanie. Rozumienie holistyczne.

• dane z „zeznań osobistych”

Scheler - System emocjonalny:

-odczucie czegoś (wartości) i intencjonalne akty preferencji (jedna wartość nad drugą) jako wyższe rodzaje przeżyć świadomych

-miłość i nienawiść jako najwyższy poziom intencjonalnego życia emocjonalnego warunkujący przeżycie preferencji i odczucie wartości

Buytrdijk - zachowanie jest serią czy systemem aktów intencjonalnych. Docieranie do intencji poprzez analizę świadomości (problemu metodologiczne). W odróżnieniu do Schelera uważa, że uczucia są spontaniczne i nieintencjonalne, pokrewne wrażeniu czy pobudzeniu. Badanie nie odzielanych analitycznie percepcji, myślenia i uczucia w celu odkrycia wzorów i niezmienników funkcjonowania człowieka.

(Podejście fenomenologiczne miało wpływ na poglądy Arnold)

2. Emocja jako specyficzna reakcja fizjologiczna

Utożsamienie emocji ze specyficznymi stanami fizjologicznymi i obserwowalnymi zmianami w zachowaniu (gesty, mimika). Nie obserwowalne stany wewnętrzne nie są w ogóle przedmiotem badań. Koncentracja na opisie i strukturze, a nie na wyjaśnianiu i funkcjach.

J. Watson - Emocja jako dziedziczny wzorzec reakcji, obejmujący ważne zmiany zachodzące w całym organizmie, a w szczególności w układzie wisceralnym i wydzielniczym. Emocje wprowadzają organizm w stan chaosu i dezorganizują zachowanie (patrz P. T. Young).

Wzorce reakcji zmieniają się w ciągu życia dzięki procesom uczenia. rośnie też zakres bodźców wywołujących emocje.

3 dziedziczne wzorce reakcji emocjonalnych:

-strach

-gniew

-miłość

W. B. Cannon - krytyka poglądu utożsamiającego emocje z czynnościami narządów wewnętrznych. Możliwa niezależność zmian cielesnych od emocji (przecięcie połączeń nerwowych między narządem a korą)

W. B. Cannon i P. Bard - neurofizjologiczna koncepcja emocji.

Sytuacja bodźcowa - pobudzenie wzgórza - pobudzenie kory mózgowej - pobudzenie procesów wzgórkowych, które odpowiadają poszczególnym ekspresjom

Jednocześnie i niezależnie pobudzone są kora i narządy wewnętrzne wraz z mięśniami. Zmiany fizjologiczne i świadome odczuwanie emocji są niezależne od siebie, jedynie występują w tym samym czasie.

D. B. Lindley - aktywacyjna koncepcja emocji. Emocja jako rodzaj pobudzenia tworu siatkowatego pnia mózgu, międzymózgowia, układu limbicznego i wstępującego, aktywującego układu siatkowego.

Układ limbiczny - kontroluje ekspresje emocjonalne oraz zachowania motywacyjne i emocjonalne

Pobudzenie występuje w trzech postaciach:

1. drogi korowe (pobudzenie korowe) - podstawa myśli, obaw

2. drogi trzewiowe (pobudzenie korowe, międzymózgowia, pnia mózgu) - pobudzenie funkcji AUN

3. drogi somato - motoryczne (pobudzenie somatomotoryczne) - podstawa wyrazów mimicznych, zmian w napięciu mięśni

3. Emocja jako regulator zachowania

• Termin „emocja” ma status opisowo - wyjaśniający

• Bada się zarówno zdarzenia dostępne obserwacji jak i nie

• Emocje jako stany wewnętrzne regulujące zachowanie

W. McDougall - głównym regulatorem zachowania są instynkty (złożone, wrodzone, ukształtowane w toku ewolucji, czynności służące osiągnięciu biologicznego celu) Biologiczna geneza emocji.

Każdemu instynktowi towarzyszy jakość doświadczenia, czyli emocja pierwotna (np. instynktowi rodzicielskiemu - miłość). Emocje uwidaczniają się w zmianach fizjologicznych i są przejawem uaktywnienia instynktów. Ponad to wyrażał pogląd, że nauka zyskałaby na usunięciu terminu „emocja” z jej słownika (patrz Bindry, Duffy, Reykowski itd.)

Emocje pełnią funkcje energetyzujące i motywacyjne ukierunkowując zachowanie na osiągnięcie celów.

Zygmunt F. - celem życia jest zaspokojenie wrodzonych potrzeb. Przyczyną wszelkiej aktywności są stany napięcia wywołane instynktami. Organizm dąży do redukcji napięć (i osiągnięcia potrzeb). Człowiek jest w większej części motywowany nieświadomie. (biologiczna geneza emocji)

• Emocje i motywacja to procesy powstałe w skutek tych napięć i organizacji zachowania prowadzącej do ich redukcji.

Instynkt życia (energia libido) - reprodukcja (instynkt seksualny), podtrzymywanie życia (instynkt głodu i pragnienia)

Instynkt śmierci - potrzeba zadawania bólu i niszczenia

• Emocje jako przejaw konfliktów powstałych wskutek działania sprzecznych sił wewnętrznych. Np. dążenie energii z id do rozładowania napotyka przeszkodę w postaci ego czy superego i powstaje poczucie winy, lęk, wstyd.

Następcy Freuda przywiązywali większą wagę do roli kultury w powstawaniu emocji i ich społecznym funkcjonowaniu.

Emocje jako podklasa procesów motywacyjnych:

• R. W. Leeper - emocje jako szczególnie ważne dla człowieka motywy. Powstają wskutek zmian równowagi między człowiekiem a otoczeniem.

Gdy intensywność emocji jest umiarkowana lub słaba, ukierunkowuje ona na osiągnięcie celu. Bardzo silne emocje przestaja motywować i dezorganizuja.

(pierwsze prawo Yerkesa - Dodona)

• S. S. Tomkins - motywacyjne i dynamizujące funkcje emocji. Biologiczna geneza emocji. (patrz 9 emocji pierwotnych wyróżnionych z Izardem)

P. T. Young - (przeciwnik Leppera) każde wystąpienie emocji prowadzi do zaburzenia regulacji psychicznej. Podejście to pozbawia emocje w odróżnieniu od motywacji funkcji adaptacyjnych. Mają one zawsze szkodliwy wpływ.

(podejście to nie jest wolne od wad, bo motywacja tez dezorganizuje zachowanie)

Emocja jako bezużyteczne pojęcie:

J. Reykowski - procesy emocjonalno - motywacyjne. Procesy emocjonalne jako osobny rozdział procesów regulacyjnych, który pojawia się pod wpływem zdarzeń zmieniających stan równowagi między podmiotem a otoczeniem.

Mają kierunek, który zmienia się wraz z sytuacja, ale nie są zorientowane na cel ( w odróżnieniu od motywacji)

E. Duffy -. nie powinna być uznawana za osobny proces psychiczny. Stan, gdy jednostka znajduje się w obliczu oddalenia czy przybliżenia celu można wyjaśnić zmianami w poziomie pobudzenia (mobilizacji energii)

D. Bindry - zamiast pojęcia emocji - centralny stan motywacyjny. Stan ten wzbudzany jest poprzez podejmowanie zachowań użytecznych biologicznie. Wywołują go zmiany fizjologiczne i w neuronach mózgu. Zwiększa się przez to prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji na bodziec (selektywna uwaga) i pewnych zachowań dzięki zmianom w układzie autonomicznym i somatomotorycznym.

Poznawcze koncepcje emocji:

K. Obuchowski - procesy poznawcze i emocje to procesy orientacyjne. Emocje są najbardziej pierwotne. Ich funkcja polega na określeniu (ocenie) zjawiska jako szkodliwego lub korzystnego dla procesów samoregulacji człowieka.

S.L. Rubinsztejn - procesy emocjonalne to strona procesów poznawczych, które specyficznie odbijają rzeczywistość. Emocje funkcjonują też jako spostrzeżenia w sytuacjach ważnych dla człowieka.

Pierwszeństwo oceny poznawczej:

(Ujęcie zbliżone do fenomenologicznego z tą różnicą, że ocena jest zależna od danych zmysłowych)

M.B. Arnold - Procesowi spostrzegania towarzyszy natychmiastowa ocena ze względu na to, czy obiekt jest dla człowieka korzystny czy szkodliwy. Ocena uzupełnia percepcję i jest intuicyjna. Wywołuje tez tendencję (uczucie) do zachowywania się w pewien sposób. Tendencja pełni funkcję motywacyjną i towarzyszą jej zmiany fizjologiczne.

W nowszych badaniach wyróznia 2 rodzaje oceny poznawczej:

• Afektywną - natychmiastową, intuicyjną, uzupełniającą percepcję

• Poznawczą - świadome decyzje, choć jej ważną częścią są przeszłe doświadczenia

R.S. Lazarus - emocje funkcją aktywności poznawczej. Ocena jest wyznaczona przez sytuację i psychologiczną strukturę jednostki. (patrz też ujęcie holistyczne, biologiczna i kulturowa geneza emocji)

Pierwszeństwo fizjologii:

S. Schachter i J.E. Singer (wpływ Jamesa i Langego)- emocja jako proces dwukomponentowy: świadome przeżycia i zmiany cielesne. w różnych stanach emocjonalnych zachodzą te same zmiany fizjologiczne. Jednostka doznaję różnych emocji w wyniku różnych interpretacji doznań. (odmiennie niż u Arnold uważają, że zmiany fizjologiczne poprzedzają ocenę)

R. Zajonc - rozróżnienie sądów na emocjonalne i poznawcze. Sądy emocjonalne mogą być pierwotną reakcją (szybszą, nieuniknioną, mającą tendencję do bycia nieodwołalną i silnie wpływającą na ocenę poznawczą) na bodziec środowiskowy.

T. Kocowski - przeciw w sprowadzaniu mechanizmów motywacyjnych do poznawczych

R. Plutchnik - Towarzyszenie zmian cielesnych świadomym przeżyciom emocjonalnym odróżnia je od innych rodzajów przeżyć. Biologiczna geneza emocji.

Zmiany fizjologiczne są konieczne lecz nie wystarczające by emocja wystąpiła.

Subiektywne przeżycie jest za to wystarczające ale niekonieczne.

Plutchnik postulował połączenie 3 tradycji - ekspresyjnej, fizjologicznej i dynamicznej. Sformułował zadania dla nowej teorii emocji:

1. czym są emocje

2. ich funkcje

3. relacja pomiędzy przeżyciami a stanami cielesnymi

4. emocje a poznanie

5. co wrodzone co nabyte

6. specyfika różnych emocji

IV Holistyczne ujęcie emocji

• Synteza dotychczasowych badań

• Emocja jako proces złożony z trzech komponentów

• Hipotetyczny stan wewnętrzny

• Poziom neurochemiczny, behawioralny i subiektywny

• Pełni funkcje regulacyjne, zwłaszcza motywacyjne

• Obok czynników sytuacyjnych ważnym źródłem emocji są procesy poznawcze (szczególnie pamięć)

• Problemy metodologiczne (niezgodność wskaźników, wiarygodność danych, rozłączność badań nad komponentami)

R. S. Lazarus - reakcja emocjonalna tworzy syndrom składający się z komponentów:

1. fizjologicznego

2. ekspresyjnego

3. poznawczo - subiektywnego

C. E. Izard - emocje powinny być opisywane na 3 poziomach:

1. aktywność neuronowa (wrodzona dla emocji pierwotnych)

2. aktywność mimiczno - posturalna

3. subiektywne przeżycie

(biologiczna geneza emocji, patrz badanie niemowląt)

Wyróżnił wraz z Tomkinsem 9 emocji pierwotnych:

Ciekawość, pogardę, wstręt, radość, cierpienie, gniew, strach, wstyd, zdziwienie.

V Geneza emocji

• znaczenie czynników biologicznych i kulturowych

• różnice w przywiązywaniu wagi do powyższych elementów

• najmniej „kontrowersyjny” obszar

Biologiczna geneza emocji:

K. Darwin - ukształtowane w procesie ewolucji emocje pierwotne, pełniące funkcję adaptacyjną. Główne ruchy mimiczne i gesty są wrodzone i zdeterminowane gatunkowo.

Goodenough - badanie mimiki niewidomych i głuchych noworodków.

Eibl - Eibesfeldt - podobnie jak wyżej. Od urodzenia obserwujemy uśmiech, wstręt, zakoczenie, cierpienie.

Izard - 8 wyrazów mimicznych u niemowląt : ciekawość, strach, zdziwienie, gniew, wstręt, pogarda, radość, cierpienie.

• Badanie wyrazów mimicznych: Izard, Ekman, Friesen i Ellsworth, Eibl - Eibesfeldt)

• Pytanie czy uznać wstyd i pogradę za emocję pierwotną (McDougall, Plutchnik, Woodworth i Schlosberg są przeciwni)

Watson - 3 emocje pierwotne:

1. strach

2. miłość

3. gniew

Znaczny wpływ kultury i uczenia się na emocje:

• kultura narzuca różnice w reagowaniu emocjonalnym u przedstawicieli różnych ras, płci, klas społecznych

• regulacyjne funkcje emocji dotyczą nie tylko biologicznego ale i społecznego funkcjonowania człowieka

Lazarus - w filogenezie ukształtowały się dyspozycje organizmu do reagowania w biologicznie adaptacyjny sposób, a kultura dostarczyła treści i specyficznych wzorców.

Robert B. Zajonc Przegląd Psychologiczny 1985 nr.1

UCZUCIA A MYŚLENIE: NIE TRZEBA SIĘ DOMYŚLAĆ, BY WIEDZIEĆ CO SIĘ WOLI

1. Typowy model emocji w teoriach przetwarzanie informacji:

uczucie- jako efekt procesu przetwarzania informacji

wejścia sensoryczne  odkodowanie sensoryczne odkodowanie wyższego rzędu  poznawcza reprezentacja informacji bodźcowej  reakcja emocjonalna  ocena

||

\ /

pamięć

!obiekty oceniane dopiero gdy są poznane!

2. Rozróżnienie OSĄDY EMOCJONALNE (hot cognitions) a OSĄDY POZNAWCZE (cold cognitions):

 praktycznie nie ma takiego zjawiska społecznego, w którym emocje nie grają „jakiejś” roli

 emocje dominują w interakcjach społecznych - zachowanie niewerbalne i werbalne dają informacje na temat emocji

 emocje można by włączyć w:

• podklasę spostrzeżeń - są specjalnym rodzajem spostrzegania procesów wewnętrznych

• intencje - w naszych intencjach istnieje silny komponent emocjonalny

• do pamięci - rozpoznanie, że dane słowo lub obiekt są znane to główna kwestia odczucia tego

 wnioskowanie oparte na niewerbalnych wskazówkach jest podstawowa formą wnioskowania dotyczącego związków i uczuć (jedno z najważniejszych rodzajów wnioskowań)

bad. Argyle (1970): przy wyjaśnianiu sensu jakiegoś wyrażenia badani znacznie częściej kierowali się tonem głosu osoby wypowiadającej niż samą treścią wyrażenia

bad. Schere, Koivumaki, Roshental (1972): z zamazanej treści nagranej wypowiedzi - badani byli zdolni odczytać emocje

 obecność emocji nie ogranicza się do spostrzegania społecznego - emocje są wszędzie! ;)

3. UCZUCIA a MYŚLENIE:

 obiekty mogą być wartościowane zaledwie po minimalnym wcześniejszym poznaniu

UCZUCIA  bardziej uzależnione od PROCESÓW ENERGETYCZNYCH (analiza uczuć dot. głównie przetwarzania energii)

MYŚLI  bardziej uzależnione od PROCESÓW INFORMACYJNYCH

 uczucia mogą powstawać w każdym miejscu procesu poznawczego, przy:

• rejestrowaniu

• przekodowywaniu

• odtwarzaniu

• wnioskowaniu...

 EMOCJE ZAWSZE TOWARZYSZĄ MYŚLOM, MYŚLI NIE ZAWSZE EMOCJOM

 prawdopodobnie pierwsze reakcje na bodźce i pierwsze elementy przypominania mają charakter emocjonalny - możemy coś lubić lub czegoś się obawiać zanim dokładnie będziemy wiedzieli czym to jest; kiedy usiłujemy sobie coś przypomnieć, odtworzyć jakiś epizod- pierwszym elementem wyłaniającym się z pamięci jest pewna jakość emocjonalna

 EMOCJE MOGĄ POJAWIĆ SIĘ W EFEKCIE CIĄGU MYŚLI, a PROCESY POZNAWCZE NIE SĄ NIEZBĘDNYM KOMPONENTEM EMOCJI

 odczucia towarzyszą wszelkim procesom poznawczym, tworzą się najpierw w procesach rejestrowania i odtwarzania i pochodzą z równoległego, oddzielnego i częściowo niezależnego systemu w organizmie

SĄDY EMOCJONALNE SĄ PIERWOTNE

POSTAWA- złożony stan lub proces psychiczny, w dużej mierze uczucie czy emocja. Gdy zapamiętujemy, najpierw wykształca się coś w rodzaju postawy. Przypominanie jest później rekonstrukcją, opartą w głównej mierze na tej postawie, a utrzymuje się w efekcie usprawiedliwiania tej postawy (Bartlett, 1932).

 Pierwszy poziom reagowania na środowisko ma charakter emocjonalny. Preferencje mają wpływ na procesy rozumienia i tworzenia się języka ( Premack, 1976).

 Czynniki przestrzeni semantycznej:

• wartościowanie

• siła

• aktywność

określają sposoby działania w stosunku do znaczących zdarzeń, a nie sposoby odbioru tych zdarzeń. MAJĄ CHARAKTER AKTYWNY I EMOCJONALNY (Osgood, 1962).

trudno wykazać istnienie jakiegokolwiek uprzedniego procesu poznawczego - emocje grają dużą rolę, informacje na temat każdej z alternatyw służą nam nie tyle do podjęcia decyzji, ale do późniejszego ich usprawiedliwiania  dysonans, bo przed decyzja nie dokonuje się dokładnego i kompletnego oszacowania alternatyw (Festinger, 1964).

EMOCJE MAJĄ ZASADNICZE ZNACZENIE

 emocje to pierwsze ogniwo złożonych funkcji adaptacyjnych organizmu

 3 komponenty emocjonalnego znaczenia (W-S-A):

• wartościowanie - tłumaczy ok. 50% wariancji reakcji emocjonalnej

• siła

• aktywność

W-S-A:

• są wrodzonymi ogólnoludzkimi reakcjami emocjonalnymi (stwierdza się je w różnych kulturach)

• są częścią ogólnego znaczenia pojęć - ich emocjonalnego wydźwięku

REAKCJE EMOCJONALNE SĄ NIEUNIKNIONE:

sądy poznawcze wydajemy na temat obiektywnych cech bodźców - a na reakcje emocjonalne towarzyszące tym bodźcom nie możemy dowolnie wpływać

reakcje emocjonalne:

• powstają najczęściej niezależnie od tego, czy się tego chce, czy nie - są nieuniknione, dlatego trudniej jest się na nich skupić niż na procesach poznawczych czy percepcyjnych

• można kontrolować ekspresje emocjonalną, ale nie odczuwanie emocji

• bardziej wpływa na nie kontekst otoczenia

• są bardziej całościowe

• są mniej sterowanie przez procesy uwagi

• są sterowane bardziej dowolnie niż procesy percepcyjne czy poznawcze

SĄDY EMOCJONALNE MAJĄ TENDENCJE DO BYCIA NIEODWOŁALNYMI:

 nigdy nie jesteśmy w błędzie, jeśli chodzi o to, czy coś lubimy, czy nie lubimy - nie można natychmiast unieważnić raz uformowanego wartościowania

 siła i trwałość emocji: EFEKT UPORCZYWOŚCI- silny efekt pierwszeństwa, ogólna niezmienność postaw, fenomen trwałości, nawet gdy badanemu mówi się, że pierwszy sukces lub porażka były sfabrykowane przez eksperymentatora

 sądy emocjonalne odczuwa się jako dobrze usprawiedliwione, wierzymy naszym reakcjom, że dokładnie odzwierciedlają nasze stany wewnętrzne czy aktualne samopoczucie

 sygnały niewerbalne- prawdziwe i niezależne od świadomej kontroli

W SĄDY EMOCJONALNE ZAWSZE ZAMIESZANE JEST „JA”:

sądy poznawcze - lokowane na skalach I - dotyczą cech, które są właściwościami bodźców - porządkowanie bodźców

sady emocjonalne- na skalach J - lokowane zarówno bodźce, jak i preferencje danej osoby - określają stan osądzającego w stosunku do osadzanego obiektu

REAKCJE EMOCJONALNE SĄ TRUDNE DO ZWERBALIZOWANIA:

komunikowanie emocji zależy bardziej od kanałów niewerbalnych - pierwotna natura emocji

 na pytanie: „Dlaczego lubisz daną osobę?”, odpowiadam: „Bo jest miła, interesująca.”- jednak przymiotniki te określają moja reakcję na tę osobę, a nie sama osobę

 komunikowanie na poziomie emocjonalnym szczególnie ważne w interakcjach społecznych u zwierząt

 emocja nie zawsze przekształcana jest w treść semantyczną, zamiast tego uwidacznia się często przez zmiany np. w mięśniach, czy narządach wewnętrznych

 udział aktywności mięśniowej przy wyobrażaniu sobie czegoś, przypominaniu i powstawaniu stanów emocjonalnych (możliwe, że przetwarzanie emocji bliższe jest przyswojeniu i utrwaleniu czynności motorycznej niż przyswojeniu i utrwaleniu listy słów)

REAKCJE EMOCJONALNE NIE MUSZĄ ZALEŻEĆ OD PROCESÓW POZNAWCZYCH:

Nakashim: sądy dotyczące uczucia przyjemności nie są upośrednione i nie zależą od jakości zmysłowych

 sady o podobieństwie przewidują preferencje tylko gdy mają duży ładunek oceny

 system reagowanie emocjonalnego nie zależy od jakiejś specyficznej modalności zmysłowej, lecz jest związany z każda z nich (Osgood, 1962)

 EMOCJE MOGĄ BYĆ ZUPEŁNIE NIEWRAŻLIWE NA INFORMACJE O CHARAKTERZE CZYSTO POZNAWCZYM - NIE MOŻNA ZMIENIĆ POSTAW ZA POMOCĄ KOMUNIKOWANIA - skuteczniejsze techniki:=> niewystarczające usprawiedliwienie, perswazja przy odwróconej uwadze, technika „stopy w drzwiach”, zmyślony pretekst

 gdy spotykamy jakąś osobę nasza reakcja emocjonalna na nią pojawia się dużo wcześniej niż ocenimy cechy charakterystyczne tej osoby

gdy mamy za zadanie coś/kogoś rozpoznać, to nie nadajemy znaczenia emocjonalnego wartości każdej cechy, która zwróciła naszą uwagę

PREFERENDY :

• klasa cech bardziej bezpośrednio związanych z emocjami, dzięki niej możemy:

• dokonać oceny tych cech

• doświadczyć uczucia niechęci/przyjemności

• doświadczyć emocji prawie natychmiast po odebraniu wrażenia sensorycznego

• są efektem interakcji miedzy ogólnymi cechami obiektów a wewnętrznymi stanami jednostki (stany te mogą ulegać zmianie, pomimo braku takich zmian w obiekcie, tak jak wraz z rosnącą liczba powtórzeń bodźca rośnie jego atrakcyjność)

REAKCJE EMOCJONALNE MOGĄ BYĆ ODDZIELONE OD TREŚCI:

 czasami myślimy o jakimś filmie, ale nie pamiętamy jego treści, z łatwością natomiast uprzytamniamy sobie wrażenia jakie towarzyszyły nam po wyjściu z kina

 niektóre aspekty procesów emocjonalnych mogą być oddzielone od sądów poznawczych ALE gdy komunikujemy komuś o swoich doświadczeniach emocjonalnych, wtedy wytwarzamy poznawczą reprezentacje emocji wtedy emocje te mogą być przetwarzane tak jak inne informacje jednak nie wszystkie emocje są przekształcane na przekaz werbalne, a jeśli już, to przeważnie przekład ten jest nieprecyzyjny i niejednoznaczny

4. Nie trzeba się dowiadywać by wiedzieć co się woli:

 w badaniach nad preferencjami i innymi procesami emocjonalnymi zakłada się obecnie sekwencję:

PROCES POZNAWCZY  REAKCJE EMOCJONALNE

>>Zanim cos polubię, muszę wpierw wiedzieć, czym to „coś” jest<<

przyjęte jest, że procesy czysto poznawcze jak:

• kategoryzacja

• rozpoznawanie

poprzedzają:

• powstawanie sadów estetycznych

• postaw

• tworzenie wrażeń

• czy podejmowanie decyzji

bad. Harrison, Zajonc, Berlyne, Titchenera: emocje nie wymagają intensywnego udziału bodźców poznawczych

Titchener- wyjaśnia atrakcyjność bodźców już znanych przypisując ogromna rolę procesom rozpoznania, które według niego dostarczają jednostce: „uczucia ciepła, uczucia zażyłości”

inne wyniki bad.: np. Matlin: twierdzi, że procesowi rozpoznawania w powstawaniu efektu ekspozycji przypisuje się przesadne znaczenie, że ani samo rozpoznanie, ani uczucia związane z rozpoznaniem nie grają zasadniczej roli. Bodźce uprzednio widziane podobają się bardziej niż niewidziane, niezależnie od tego czy badany myślał o nich, że są „stare” (już znane), czy „nowe”. Ale gdy badany sadził, że bodziec jest stary to oceniał go bardziej pozytywnie niż ten, który uważał za nowy.

 według badań przeprowadzonych za pomocą programu LISREL II - stwierdzono, że badani bardziej pozytywnie ustosunkowują się do obiektów wraz ze wzrostem liczby ekspozycji- rozpoznawanie)

bad. Wilsona: sądy emocjonalne są szybsze od poznawczych, w wyniku wcześniejszych doświadczeń z danym bodźcem może wykształcić się emocjonalna reakcja na ten bodziec (nawet gdy świadomie tego bodźca nie rozpoznajemy), nie oznacza to, że proces poznawczy w ogóle nie zachodzi! => jakieś elementarne rozróżnienia muszą mieć miejsce, tylko, że na poziomie niedostępnym świadomości

W WYNIKU DOŚWIADCZEŃ Z DANYM BODŹCEM MOŻLIWE JEST WYKSZTAŁCENIE SIĘ REAKCJI EMOCJONALNEJ NA TEN BODZIEC, NAWET WÓWCZAS, GDY DOŚWIADCZENIU TEMU NIE TOWARZYSZY TAK ELEMENTARNY PROCES POZNAWCZY, JAK ŚWIADOME ROZPOZNANIE BODŹCA.

bad. Broadbent, Gregory (1967): słowa nieprzyjemne np. „krew” były znacząco częściej spostrzegane jako inne nieprzyjemne słowa np. „śmierć” niż równie podobne słowa neutralne.

TEORIA DANIELA BERLYNE'A- reakcje emocjonalne zachodzą w odpowiedzi na stopień pobudzenia, który określony jest przez takie cechy jak:

• złożoność

• nowość

• zgodność

Tak więc wymiary złożoność, nowość, zgodność uczestniczą w procesie lubienia czegoś (obiekty/zdarzenia są lubiane, właśnie dlatego, że w stopniu optymalnym są: złożone, proste, ... itd.) Sądy na tych wymiarach powinny być bardzo stabilne, spójne, szybsze niż sądy emocjonalne.

 POSŁUGIWANIE SIĘ SAMYM RÓŻNICOWANIEM POWINNO BYĆ ŁATWIEJSZE I SZYBSZE NIŻ RÓŻNICOWANIE ZWIĄZANE Z WARTOŚCIOWANIEM (w tym przypadku pod uwagę trzeba wziąć większą liczbę danych)

5. EMOCJE a PROCESY POZNAWCZE:

Hyde, Jenkins: badali zapamiętywanie listy słów, badani podzieleni byli na różne grupy:

1. badani mieli liczyć litery w każdym wyrazie z listy

2. badani mieli zauważyć obecność lub brak litery „e” w wyrazach

3. badani mieli określać czy wyrazy są przyjemne czy nieprzyjemne

NAJLEPIEJ ZAPAMIĘTYWANE BYŁY SŁOWA OCENIANE POD WZGLĘDEM ICH PRZYJEMNOŚCI - NIEPRZYJEMNOŚCI

WARTOŚĆ SEMANTYCZNA MATERIAŁU JEST SILNIE ZWIĄZANA Z EMOCJAMI.

Rogers i Kuipers- badali zapamiętywanie przymiotników- badani lepiej zapamiętywali te przymiotniki, które podczas uczenia mieli umieścić na skali „związane - niezwiązane z moją osobą” niż te które umieszczali na skali „rymują się - nie rymują” lub „są wydrukowane tak samo - różnią się jakością druku”. ODNIESIENIE DO „JA” WYMAGAŁO DOTARCIA DO OBSZARÓW SILNIE NASYCONYCH EMOCJONALNIE.

Bower i Karlin- lepiej rozpoznawane twarze, które wcześniej oceniane były pod względem: szczerości i sympatyczności, niż te, które wcześniej oceniano pod względem wieku i płci GŁĘBOKIE PRZETWARZANIE POLEPSZA ROZPOZNAWANIE, BO ZMUSZA DO ZWRACANIA UWAGI NA WIĘKSZĄ LICZBĘ SZCZEGÓŁÓW

 możliwe, że rozpoznawanie twarzy opiera się na preferendach- wymiar przyjemności jako główny czynnik tłumaczący 50% wariancji przy rozpoznawaniu twarzy (cechy fizyczne grają stosunkowo nieznaczną rolę) we wczesnym okresie życia rozpoznawanie twarzy opiera się wyłącznie na reakcjach emocjonalnych, dzieci do 10 tyg. uśmiechają się gdy zbliża się do nich twarz, w 12 tyg. uśmiechają się w zależności czy zbliża się do nich twarz znana czy obca

 czas rozpoznawania przymiotników odnoszących się do ja jest zdecydowanie najkrótszy - bo struktury te są w wysokim stopniu zintegrowane

 wrażenia na nasz własny temat oraz na temat osób dla nas ważnych są lepiej zintegrowane i ustrukturalizowane - czas przetwarzania spada wraz ze wzrostem SPOŁECZNEGO ZNACZENIA OBIEKTU. Z drugiej strony równie prawdziwe jest, że struktura „ja” jest wypełniona silnymi, rozległymi i klarownymi emocjami, stąd też łatwo można stwierdzić istnienie lub brak dopasowania emocjonalnego

 zdecydowanie gorsze odtwarzanie par z wyobrażeniami neutralnymi w porównaniu do par z wyobrażeniami przyjemnymi bądź przykrymi

 przypominanie sobie określeń było znacznie lepsze, gdy badacze organizowali te określenia w postaci wrażenia o jakiejś osobie, niż wtedy gdy rozpatrywali je jako odrębne jednostki

 bad. Posner i Snyder: argumentują za istnieniem dwóch rodzajów pamięci. Badani widzieli na ekranie zdanie: ”Jakub jest uczciwy i lojalny.”, potem pojawiał się na moment słowo „głupi”, badani mieli ocenić czy słowo „głupi” pojawiło się:

1. w poprzednim zdaniu

2. czy jest dopasowane emocjonalnie czy ma taki sam wydźwięk emocjonalny co przymiotniki ze zdania wcześniejszego WYNIK wraz ze wzrostem długości listy przymiotników w zdaniu wzrastał czas reakcji w 1) wypadku, a w 2) malał

WNIOSKI: PRZYMIOTNIKI ORAZ OGÓLNE WRAŻENIA PRZECHOWYWANE SĄ W ODMIENNYCH SYSTEMACH PAMIĘCI

pytanie na które na mocy dotychczasowych badań nie da się jeszcze udzielić odpowiedzi:

CZY ROZDZIELENIE EMOCJA - TREŚĆ JEST:

1. kwestią odmiennego magazynu pamięci

2. czy istnieje rozdzielenie już na poziomie rejestracji i kodowania

szybki czas przetwarzania emocji sugeruje możliwość istnienia rozdziału miedzy tymi procesami w kilku krytycznych miejscach

 propozycja Paivio:

1. reprezentacje obrazów powodują powstawanie percepcyjnych izoformów czy analogów (wyobrażeń)

2. w systemie werbalnym będą to komponenty językowe (logogeny)

Paivio: czasy reakcji dla ocen typu: przyjemny-nieprzyjemny są szybsze dla obrazów niż dla słów.

W PRZECIWIEŃSTWIE DO OSĄDÓW POZNAWCZYCH REAKCJE EMOCJONALNE:

• powstają bez wysiłku

• nie można ich uniknąć

• są nieodwołalne

• całościowe

• trudniejsze do werbalizacji

• łatwiejsze do zakomunikowania i zrozumienia

• prawdopodobnie jeszcze silniej związane są z prawa półkulą niż przetwarzanie obrazów

 rozpoznawanie twarzy najlepsze, gdy bodziec prezentowany jest w lewym polu wizualnym

 rozpoznawanie ekspresji emocjonalnej jest znacząco lepsze dla prawej półkuli

 twierdzenia Zajonca zgodne z badaniami nad mechanizmami neurofizjologicznymi:

• organizm jest wyposażony w urządzenia neurochemiczne zdolne do odróżniania rzeczy nowych od starych, dobrych od złych

• urządzenie to pozwala na podejmowanie błyskawicznych decyzji- bez czekania na powolne informacje zwrotne ze strony AUN

• reakcje emocjonalne maja pierwszeństwo w ontogenezie- dziecko umie uśmiechać się i płakać na długo przed momentem gdy osiągnie zdolności werbalne

• reakcje emocjonalne powstały znacznie wcześniej w filogenezie

SYSTEM POZNAWCZY:

• ze względu na swoją silna zależność od umiejętności werbalnych - jest znacznie bogatszy i bardziej giętki niż system emocjonalny

• o wszystkim można pomyśleć i powiedzieć na nieskończenie wiele sposobów (ograniczona jest liczba emocji i uczuć których można doznawać)

6. ZAKOŃCZENIE:

 może istnieć cała gama związków czasowych miedzy emocją - rozpoznawaniem - a identyfikacja cechy

prototypowy model emocji:

bodziec  proces sensoryczny  reakcje emocjonalne  proste aspekty procesów poznawczych

3 typy reakcji:

R_1:

1. proces sensoryczny

2. reakcja emocjonalna

3. rozpoznanie

4. identyfikacja

R₂:

1. proces sensoryczny

2. identyfikacja

3. rozpoznanie

4. emocje

R₃:

1. proces sensoryczny

2. rozpoznanie + reakcja emocjonalna

3. identyfikacja

 każda z wymienionych wyżej operacji ułatwia wystąpienie każdej operacji po niej np.: rozpoznanie może ułatwić zidentyfikowanie cechy

 każda operacja redukuje liczbę alternatyw dla kolejnego wyboru

 jest więc prawdopodobne, że bodźce zawierające duży potencjał emocjonalny, są szybciej rozpoznawane i zapamiętywane niż bodźce neutralne

decyzja o emocjonalnym reagowaniu wymaga minimalnej ilości informacji

 dwie klasy nieświadomych procesów:

1. na zachowanie wpływają jedynie czynniki emocjonalne np. obronność i czujność percepcyjna, podświadoma percepcja i różnicowanie

2. przeuczenie, czyli zautomatyzowanie pewnych sekwencji procesów przetwarzania

WNIOSEK Z CAŁOŚCI ROZWAŻAŃ:

EMOCJA NIE POWINNA BYĆ TRAKTOWANA JAKO ZACHODZĄCA PO PROCESIE POZNAWCZYM

Temat 6; Leonard Berkowitz O powstaniu i regulowaniu gniewu i agresji

Analiza poznawczo-neoasocjacjonistyczna

• Wprowadzenie

Negatywne reakcje afektywne aktywizują myśli, wspomnienia oraz reakcje ekspresyjno-motoryczne związane z gniewem i agresją.

Dalsze procesy myślowe takie jak: atrybucje, oceny i schematyczne koncepcje mogą :

-intensyfikować

-tłumić

-wzbogacać

-różnicować

Początkowe reakcje.

!!Zarówno reakcje cielesne jak i myśli mogą uruchamiać pozostałe składniki sieci emocji, z którą są związane.

Wg. Autora skierowanie uwagi na własne negatywne uczucia może regulować jawne skutki negatywnych reakcji afektywnych.

Geneza agresji :

- szeroka gama nieprzyjemnych zdarzeń

- takie czynniki jak: niemiły zapach, wysoka temp., widok czegoś odrażającego, czyli tzw. negatywne reakcje afektywne

Definicja gniewu:

-uczucie

-ekspresywnomotoryczna lub fizjologiczna reakcja

-zespół zachowań

Averill - gniew to syndrom łączący wszystkie wyżej wymienione składniki

Berkowitz - gniew to uczucie lub przeżycie; ponadto traktuje on irytację, rozdrażnienie i gniew jako należące do tej samej kategorii uczuć (wszystkie nazywa gniewem).

Model omawiany prze Berkowitza umożliwia zestawienie fundamentalnych zał. klasycznej teorii Jamesa-Langego ze współczesnymi koncepcjami.

• Gniew w przypadku braku rzekomo koniecznych przekonań

Prawie wszystkie poznawcze ujęcia utrzymują, że konieczne są pewne typy przekonań jeśli gniew ma powstać :

1. Weiner - gniew powstaje jeżeli przykre zdarzenia przypisujemy czyjemu intencjonalnemu zachowaniu

2. Lazarus - gniew powstaje, kiedy postrzegamy wydarzenia negatywne jako zagrażające

Wyniki badań wskazują jedna, że uczucie gniewu może powstawać w innych okolicznościach:

1. Averill - gdy ktoś uniemożliwia nam uzyskanie tego, czego chcemy (nawet choćby osoba ta działała zgodnie z regułami społecznymi)

2. Stein, Levin

- odczuwamy gniew nawet wtedy, kiedy negatywne zdarzenie jest przypadkowe lub nie zostało spowodowane prze innego człowieka;

- gniew powstaje wówczas, gdy istnieje nadzieja na odzyskanie straty (tutaj jest bardziej intensywny; niemniej jednak może powstawać nawet wtedy, są małe szanse na odzyskanie strat)

• Gniew wraz ze smutkiem i depresją

- Termine, Izard

„sytuacje bądź warunki wywołujące smutek często wywołują gniew”

- Rosenblatt, Jackson, Walsh

Przeżywanie śmierci bliskich również łączy w sobie gniew i smutek

- osoby pogrążone w depresji okazują uczucia wrogości i gniewu

• Poznawczo-neoasocjacjonistyczny model powstawania gniewu

Założenia:

- sieci asocjacyjne łączą specyficzne typy uczuć z określonymi myślami i wspomnieniami oraz z pewnymi rodzajami reakcji ekspresyjno-motorycznych i fizjologicznych.

- aktywizacja dowolnego elementu sieci uruchamia pozostałe.

Wg. Tej koncepcji nieprzyjemne zdarzenia uruchamiają 2 alternatywne łańcuchy reakcji:

1. reakcje cielesne- uczucia, wspomnienia, myśli - ucieczka

2. reakcje cielesne- uczucia, wspomnienia, myśli - agresja

O tym jaki łańcuch zostanie uruchomiony decydują czynniki:

-genetyczne

-wyuczone

-sytuacyjne.

Jeżeli chodzi o etapy formułowania się emocji to model wyżej opasany utrzymuje, że bardziej rozwinięte przeżycia emocjonalne powstają w miarę jak w świadomości zestawione są różne inf. :

-sensoryczne

-ideacyjne

-pomięciowe

Selekcjonowane spośród wszystkich dostępnych. Kierowane są one prototypowym wyobrażeniem jednostki dotyczącym tego, jak jest to emocja.

• Potwierdzanie modelu w badaniach

• Baron - osoby badane celowo prowokowane, okazywały mniej wrogości swemu prześladowcy, jeżeli przedtem doznawały przyjemnego przeżycia

• Rule, Taylor, Dobbs - wydarzenia awersyjne (wysoka temp.)zwiększały skłonność do myśli związanych z gminem

• Wyniki nowych badań

1 eksperyment

Czy zarówno dyskomfort fiz (wyciągnięta przed siebie ręka) jak i myśli o nieprzyjemnych zdarzeniach aktywizują uczucia i myśli związane z gniewem?

3 gr. badanych:

-wyobrażający sobie zdarzenie wywołujące frustrację

- wyobrażający sobie zdarzenie wywołujące niepokój

-grupa neutralna

Wyniki:

Dyskomfort fiz uruchamia myśli i uczucia związane z gniewem. Ponadto wyobrażanie sobie sytuacji frustrującej także podwyższyło dostępność myśli związanych z gniewem.

2 eksperyment

Dyskomfort fiz może wpływać zarówno na wspomnienia jak i na uczucia i na myśli.

Badanie: kobiety uczestniczące określały swoje postawy wobec 3 osób(matki, chłopaka, osoby neutralnej). Także były poddawane procedurze wyciągniętej ręki.

Wyniki:

Dyskomfort wywierał wpływ na opis stosunków z ocenianymi osobami. Kobiety były bardziej rozdrażnione i zirytowane.

• Wyniki wcześniejszych badań

1 eksperyment

osoby badane poddawane były słabym lub bolesny oddziaływaniom fizycznym i dodatkowo musiały napisać esej, który nasuwał myśli agresywne.

Wyniki: Potwierdzają wcześniejsze badania.

2 eksperyment

Uczestnicy trzymali rękę w wodzie (zimnej lub o temp. pokojowej). Następnie mieli oceniać prace innych studentów. Jednym mówiono, że wyrządzą komuś krzywdę, innym, że pomogą (wzbudzając motywację).

Wyniki:

Badani trzymający rękę w zimnej wodzie pomimo tego, że wiedzieli, że wyrządzają krzywdę mieli tendencje do wymierzania surowszych kar.

• Reakcja ciała w przeżywaniu gniewu

Model Berkowitza pokazuje, że określone reakcje cielesne mogą brać udział w formowaniu przeżycia emocjonalnego; model ten zakłada, iż dzieje się to na poziomie asocjacyjnym, niejako automatycznym;

Ale!!! Reakcje motoryczne na ogół nie prowadzą do silnych przeżyć emocjonalnych;

• Procesy wyższego rzędu (poznawcze) a gniew

-wg. Autora uczucie gniewu kształtowane jest zarówno przez procesy przetwarzania inf jak i przez asocjacje niższego rzędu;

-procesy poznawcze mogą mieć wpływ na sposób, w jaki reakcje cielesne przyczyniają się do formowania się przeżyć;

• Sterowana prototypami integracja informacji

Większość ludzi posiada wyraźną koncepcję wszystkich podstawowych emocji (prototypy) i te schematy emocjonalne są pod wieloma względami podobne do innych prototypów;

Zgodnie z naszym modelem, kiedy zaczynają działać procesy wyższego rzędu, prototypy te determinują sposoby, w jaki łączone są rozmaite inf, kształtujące późniejsze przeżycia emocjonalne.

Różnice między gniewem a smutkiem.

Zaciskanie

pięści brak aktywności

niższy poziom energetyczny

badani odtwarzający zdarzenia wzbudzające gniew jednocześnie napinający mięśnie ręki ze znaczną siłą zgłaszali najsilniejsze uczucie gniewu.

• Powrót do teorii Jamesa-Langego

Rezultaty te są wyraźnie spójne z centralną ideą teorii emocji Jamesa-Langego.

Zgodnie z analizą zaproponowanej tutaj reakcje espresywno-motoryczne wpływają na przeżycia emocjonalne na 2 sposoby:

1. uruchamiając pozostałe składniki w sieci emocjonalnej w stosunkowo automatyczny sposób

2. tworząc w połączeniu z sygnałami sensorycznymi i ideacyjnymi przeżycie percepcyjne (dzieje się to po skupieniu przez jednostkę myśli i uwagi na własnych uczuciach).

• Regulacja skutków odczuwania emocji

-wzbudzoną agresję może tłumić świadoma antycypacja kary

-niekiedy tłumimy agresję na poziomie przedświadomym ( nie jest to jednak do końca jasne).

• Obserwacja kliniczna

Badani, u których wzbudzono świadomość własnych uczuć, stwarzali „odpowiednie możliwości radzenia sobie”, biorąc pod uwagę stosowane normy społeczne. Nie dopuszczali oni do tego, aby zły nastrój w sposób otwarty prowadził do surowej oceny obiektu.

Richard J. DAvidson: o emocji, nastroju i innych pojęciach afektywnych

Rozróżnienie funkcjonalne:

Funkcją emocji jest modulacja i selekcja działań; wzbudzane są najczęściej w syt wymagających działań, wzbudzeniu towarzyszy aktywność AUN. Wywołane przez zdarzenia gwałtowne nieoczekiwane; trwają krótko.

Funkcją nastroju jest modulacja i selekcjonowanie czynności poznawczych; nastrój powoduje zmianę przetwarzanych treści i sposobu ich przetwarzania; aktywizuje CUN; nasila pamięciową dostępność pewnych treści a osłabia dost innych; pozytywność nastroju podwyższa plastyczność funkcjonowania poznawczego; nastrój jest zawsze obecny, nadajęc afektywny koloryt działaniom. Może zmieniać się pod wpływem np. pogody.

Styl afektywny - różnice indywidualne modulujące sposób reagowania jednostki na rodzące emocje zdarzenia; stałe w czasie; związany z CUN.

Temperament - część stylu afektywnego; wcześnie pojawiające się różnice indywidualne; temp u dzieci i styl af. u dorosłych są kontrolowane przez przednie części kory mózgowej; związane z zróżnicowaniami układu nerwowego

Na temperament i styl afektywny ma wpływ społ. uczenie się - wczesne zdarzeni stresujące mogą powodować wykształcenie cech patologicznych.

Połl Ekman: Nastroje emocje i cechy.

rozróżnienie pomiędzy emocją i nastrojem:

1. Czas trwania: emocje trwają krócej. tzw. emocje trwające godzinami to tak naprawdę sumowane, krótkie epizody emocjonalne. Nastroje trwają dłużej (godz, dni; lecz gdy o wiele dłużej, np. tyg, mies, to są to już zaburzenia afektywne, a nie nastroje).

2. Kryterium nie jest samopis, bo ludzi nie są świadomi czy przeżywają nastrój czy emocję.

3. Wzorce ekspresji i zmiany fizjologiczne. Pojawiają się tylko na wskutek emocji. Nastrojom nie towarzyszy żaden typowy wyraz mimiczny, choć mogą to być inne aktywności mięśni twarzy.

4. Nastroje obniżają próg pobudzenia emocji, które im towarzyszą (gdy poirytowanym, łatwiej mnie rozgniewać:). Ale nie wiadomo czy podwyższają jeśli em. jest o innej walencji niż nastrój.

5. To co je wywołuje. Emocje mogą zostaćwywołane zdarzeniam zewnętrznym, wpomnieniami lub wyobraźnią. Nastroje rodzą się na dwa sposoby: a) zmiana stanów neurohormonalnych czy biochemicznych (brak snu - poirytowanie) b) w w yniku częstego przeżywania pojawiających się emocji o dużej sile (ktoś nas ciagle obraża i zaczyna w nas to siedzieć).

Niko Frijda: Różnorodność afektu: emocje i zdarzenia, nastroje i sentymenty

1. Stany intencjonalne i nieintencjonalne. Em. są intencjonalne, bo mogą wynikać z relacji łączących człowieka z jakimś obiektem. (wzorował się na Humie) Em może posiadać obiekt i przyczynę (lub sam ob. lub samą przycz, bez uświad. sobie ob.) wg F. istnieją w umyśle stany afektywne i stany gotowości związane z obiektami i pokrywają się one z emocjami. Nieintencjonalne są nastroje. Mają bardziej rozmyty charakter niż emocje, tzn są to zjawiska globalne. Mogą mieć wyraźną przyczynę, ale ich obiektem jest świat jako całość

2. Analiza pod względem: a) afektu - przyjemne lub nieprzyjemne doznania b) oceny - interpretacja i wartościowanie (czy zgodne, lub nie z celem etc.) c) gotowości do działania - tendencje do działania lub jego zaprzestania;

Stany afektywne składają się ze wszystkich tych składników + zaangażowanie motoryczne i pobudzenie fizjologiczne, wszystkie te komponenty mogą być uświadomione. Nastrój też zawiera te komponenty, lecz tu nie są one skoncentrowane na konkretnym obiekcie jak przy emocjach, np. nastr. depresyjny - ogólny brak celów, zero motywacji, negacja. Dodatkowo „gotowość do działania” w wypadku nastrojów objawia się w różnicowaniu progów pobudzenia towarzyszących im emocji.

3. Kryterium rozr pomiędzy em. a nastr. nie stanowi czas, bowiem zdarzają się emocje przeżywane bardzo długo. F. wprowadza pojęcie epizodów emocjonalnych - są to trwające długo emocje nie będące nastrojami, ponieważ mają jeden wyraźny obiekt. Podczas jego trwania natężenie emocji nie jest stałe, tylko ulega fluktuacjom, tak samo jak treść i natura emocji.

4. Stany afektywne różnicują konsekwencje. Nastroje zmieniają progi pobudzenia i treści sądów. Przy emocjach mogą występować zmiany przekonań. Oba są źródłem inf. O otoczeniu i znaczeniu syt. w jakiej się znajduje jedn.

5. Kolejnym kryterium dla F. jest dynamika . To czy stan afektywny ma charakter ostry, czy stałej dyspozycji. Wprowadza tu pojęcie sentymentu (postawy emocjonalnej) - trwała dyspozycja nabywana wskutek doświadczeń lub społ. uczenia się, a niektóre sentymenty są wrodzone i powszechne („nie znoszę krwi”). Sentymenty i emocje wzajemnie na siebie oddziałują (maja nawet te same nazwy: miłość).

6. Sentyment to: a) poznawcza skłonność do oceniania obiektu w określony sposób; b) dyspozycje do traktowania obiektu w sposób zbieżny z emocją jaką obiekt wzbudza (f-cja motywacyjna).

7. Dyspozycje osobowościowe - skłonność do nasilonego oceniania zdarzeń w sposób charakterystyczny dla różnych emocji (strachliwość, gniewność), nazywane cechami temperamentalnymi, wiążą się z niskimi progami pobudzenia przy pewnych emocjach

H. H. Goldsmith: Dziedzina emocji z perspektywy rozwojowej

Temperament - charakterystyczne różnice indywidualne pod względem doświadczania i wyrażania podstawowych emocji, skłonność do wejścia w st. emocjonalny i pozostawania w określonym nastroju i (z teorii systemów dynamicznych) zmienność rozwijających się systemów emocjonalnych.

Temperament nastrój a reakcje emocjonalne (tab ze str 69 sorka ale bez sensu ja przepisywać jak każdy ja ma!)

Jerome Kagan: różnice między emocjami, nastrojami a cechami temperamentalnymi

Emocje skokowe - wyraziste zmiany w zakresie fizjologii, proc. pozn. I działania, jakie poj. się w odpowiedzi na nowość, wyzwanie, utratę, atak i frustrację; charakter zmian nagły, krótkotrwały

Nastroje chroniczne - stany trwają dłużej, mies, lata; są efektem przynależności do okr. grup społecznych, długotrw. niepowodzeń. Mogą utendencyjniać reakcje jedn. na poszczególne wydażenia.

Temperament - biologicznie uwarunkowane różnice w reakcjach na pewne zdarzenia

Kagan zwraca uwagę na terminy które odpowiadają tym 3 kategoriom na raz np. lękliwość - powinno być rozróżnienie kiedy cecha ma charakter ilościowy (emocja) i jakościowy (nastrój)

Udowodnił badaniami, że można przewidywać temperamentalne różnice na reakcje wywołujące lęk, oraz neurologiczne różnice pomiędzy pobudzeniem półkul.

Richard Lazarus: stałość i niestałość emocji

Poznawczo-motywacyjno-relacyjna teoria

Znaczenie relacyjne - emocje zawsze zależa od relacji osobowości z otoczeniem; cechy osobowości decydują o tym, które z własności otoczenia okażą się ważne i jakie będzie ich znaczenie w procesie wzbudzania emocji, natomiast same cechy osobowości nie ujawniają swego wpływu na emocje pod nieobecność odpowiednich czynników sytuacyjnych.

Zn. relacyjne = zmienne osobowościowe + sytuacyjne

Ostre emocje - wg znaczenia relacyjnego odnoszą się do konkretnych (tu i teraz, dlatego trwają krócej niż nastroje) realizowanych przez jednostkę celów - reguła motywacji: określanie co dobre a co nie daje reakcję em.

Nasroje - cecha dyspozycyjna, ale tu wyróżnia dyspozycje osobowościowe i dyspozycje czasowe (kontekstualne), ocena znacz rel. odnosi się raczej do egzystencjalnego tła.

Emocje są figurą która skupia uwagę, a nastroje są tłem.

Jaak Pankseep: Emocje podstawowe i wielość pojęć, których nie można jednoznacznie rozróżnić

Emocje wyrażają intensywne pobudzenie systemów mózgowych zachęcające organizm do impulsywnego działania, podczas gdy nastroje wyrażają pobudzenie łagodniejsze i trwalsze nastawiające org w refleksyjny sposób

Systemy te współdziałają ze sobą jak ii z innymi systemami

Silne pobudzenie systemu emocjonalngo ma tendencję do hamowania innych systemów

Słabe pobudzenie umożliwia funkcjonowanie wielu syst - wielość odmien nastrojów

Temperament - trwałe cechy emocjonalne jednostki - szczeg. typy neurobiologicznych interakcji systemów emocjonalnych z innymi syst neuronalnym; swoiste reakcje między syst poznawczymi i emocjonalnymi

David Watson i Lee Anna ClarkŁ Emocje, nastroje, cechz i temperamentŁ rozważania pojęciowe i wyniki badań

Emocje - reakcje psychofizjologiczne na zdarzenie o istotnych konsekwencjach dla celów, potrzeb lub przetrwania org.

3 komponenty em:

1) prototypowa postać jej ekspresji

2) wzorzec typowych zmian w funkcjonowaniu AUN

3) szczególny stan subiektywnych odczuć

Nastrój - przemijające uczucie lub afekt, dłuższy od em czas trwania;

Tzw. Strumień doznań afektywnych - świadome czuwanie - człowiek w każdym momencie doświadcza jakiegoś nastroju; a) afekt negatywny - stopień w jakim człowiek jest podenerwowany; b) afekt pozytywny - ST w jakim człowiek odczuwa radość czy entuzjazm.

Cechy emocjonalne - różnice w zakr tendencji do doświadczania odpowiadającym em stanów nastroju; dwie najw cechy emocjonalne to odpowiedniki pozyt. i negat. afektu; charkat się stałością w czasie i stałością międzysytuacyjną;

Temperament - postuluje dziedziczność i wrodzoność ogolnych dyspozycji;

Zdolność do przezywania pozytywnego afektu - osobowość ekstrawertyczna

Zdolność do przeżywania negatywnego afektu - osobowość neurotyczna

---