Spoleczna - ksiazki, tezy


Lektura 1

Aleksander Kamiński i jego twórczość pedagogiczna. Dyskusja o przeszłości wobec teraźniejszości i przyszłości; red. E. Marynowicz - Hetka, H. Kubicka, M. Granosik

Ewa Cyrańska, „Etos wychowawcy w ujęciu Aleksandra Kamińskiego”

Istnieją trzy typy wychowania: pierwszy z nich to indywidualny kontakt wychowawcy z wychowankiem, drugi to wychowanie zespołowe w grupie zaktywizowanej zespołowo a trzeci dotyczy wychowania w toku ulepszania środowiska jego siłami. Aleksander Kamiński uważa, że dla pedagogiki społecznej najlepszym jest trzeci rodzaj wychowania. Stosunek indywidualny z wychowankiem oraz wychowanie zespołowe są pomocne wobec procesu ulepszania środowiska. Istotna jest aktywna współpraca ludzi i placówek w celu czynienia swego środowiska bardziej wartościowszym, pełniejszym, kulturalniejszym etc. Należy podkreślić też, że umiejętność zachowania własnego „ja” w procesie współdziałania jest tak samo ważna jak szanownie relacji „ja - ty” oraz „my”. Świadome uczestnictwo w aktywnie działającej grupie odznacza się tym, że człowiek działając wspólnie z innymi zachowuje swoją wyjątkowość oraz należy do wspólnoty działania.

Aleksander Kamiński proponuje typy wychowawcy na podstawie różnych kryteriów. Pierwsze z nich to kompetencje i charakter zatrudnienia. Odnosi się ono do wychowawców zawodowych - etatowych, odróżniających się posiadaniem umiejętności i wiedzy zdobytych podczas kształcenia oraz dyspozycyjnością organizacyjną.

Do drugiej kategorii zaliczani są ludzie dobrej woli, społecznicy, którzy cechowani są bezinteresownością, zapałem, gorliwością oraz zaangażowaniem emocjonalnym w podejmowanej działalności społecznej. Kamiński podkreśla, że brak odpowiednich kwalifikacji i umiejętności w tym przypadku jest uzupełniany wymienionymi cechami. Dodaje on, że najlepszą sytuacją byłoby zdobywanie przez nich wiedzy i samokształcenie, lecz bez żadnych zmian w zaangażowaniu.

Pedagogika społeczna rozszerza pojęcie wychowawcy, poza nauczycielami, również i na inne zawody, między innymi na takie jak: lekarze, policjanci, pielęgniarki, pracownicy socjalni, którzy swoje stanowiska i działania wykorzystują w celu kształtowania postaw społecznych, współdziałania. Ta ostatnia grupa określana jest prze Kamińskiego jako inicjatorów ulepszania środowisk lokalnych. W działaniach z indywidualnym przypadkiem powinni oni zwracać szczególną uwagę na działania psycho - wychowawcze, które przyczynia się do aktywizowania jednostki i jej rodziny. Radzi im by uwalniali ludzi od poczucia samotności, bezradności, braku sensu, by budzili siły, które pomogą im ujawnić zdolności i talenty, przyczynią się do radości i szczęścia. W pracy z grupą, wychowawca powinien odznaczać się umiejętnościami przewodzenia, przodowania oraz odpowiedniego podejścia do grupy jako całości.

Zdaniem Kamińskiego, w każdym z przypadków wychowawca ma być nośnikiem wiedzy, musi posiadać umiejętności i kompetencje w zakresie swojej działalności, powinien być życzliwy, komunikatywny, umieć wpływać pozytywnie na innych. Ponadto wielką rolę odgrywają też ich postawy, zaangażowanie emocjonalne, podejście do wykonywanej pracy.

Lektura 2

Geneza i rozwój pedagogiki społecznej; red I. Lepalczyk, J. Nadura, Biuletyn TWWP, Człowiek w Pracy i w Osiedlu 1980/2/3

Bogdan Suchodolski „Heleny Radlińskiej koncepcja wychowania jako poszukiwania sił i pomocy w rozwoju”

Od zarania dziejów pedagogowie na całym świecie tworzyli różne koncepcje wychowania. Jednym z nich była Helena Radlińska, która stworzyła nowy, lecz od lat aktualny sposób rozumienia wychowania, który według niej jest procesem wydobywania sił. Tezę tę udowadnia Bogdan Suchodolski w artykule pt.: „Heleny Radlińskiej koncepcja wychowania jako poszukiwania sił i pomocy w rozwoju”.

Po pierwsze, Radlińska przeciwstawiała się dyrektywom tradycyjnej pedagogiki. Uważała, iż wychowanie jest procesem pomocy w rozwoju człowieka, współdziałaniem w rozwijaniu potrzeb oraz wydobywaniem i wzmacnianiem sił twórczych. W czasach obecnych Suchodolskiemu młodzież także kwestionuje zasady wychowania autorytarnego oraz poszukuje nowych koncepcji życia. Podobnie Radlińska krytykowała ideologów posiadających gotowe wzorce życia.

Duże znaczenie na kształtowanie się pojęcia wychowania według Radlińskiej ma okres okupacji, w jakim przyszło jej żyć. Wtedy to wszelkie instytucje wychowawcze i oficjalne programy budziły powszechną nieufność, więc przyszłość tkwiła w rękach samych ludzi. Co więcej chciano bronić tożsamości narodowej, więc obok walki zbrojnej toczyła się duchowa. W takiej sytuacji proces wychowania stawał się procesem pomocy ludziom, wydobywaniem sił z narodu i budzeniem nadziei na lepsze jutro.

Konsekwentnie, rolę wychowawcy również Radlińska postrzegała w nowy sposób. Jego zadaniem nie było korzystanie z gotowych wzorców, lecz wydobywanie sił z jednostek, przy czym każdy pedagog miał szanować indywidualność wychowanków.

Podsumowując Bogdan Suchodolski w swoim artykule dokładnie ujął istotę koncepcji wychowania Radlińskiej jako procesu wydobywania sił. Doskonale widać, iż mimo biegu lat była ona aktualna w czasach mu obecnych ale i także teraz, w XXI wieku.

Lektura 3

Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna. A. Kamiński

Praca stanowi próbę usystematyzowania przedstawienia pedagogiki społecznej.

Rozdział I, „Pedagogika społeczna” przedstawia genezę pedagogiki społecznej, określa jej miejsce wśród innych nauk, jak również jej ogólną charakterystykę. Pedagogika społeczna jako dyscyplina naukowa zajmuje się osobami i zbiorowościami w każdym wieku, wymagającymi opieki lub pomocy w rozwoju, jak również instytucjami, które zostały powołane do wykonywania tych zadań. W jej skład wchodzą: pedagogika opiekuńcaza, teoria pracy socjalnej, teoria pracy kulturalno - wychowawczej, teoria wychowania pozaszkolnego.

W rozdziale II A. Kamiński omówił pojęcia, stanowiące podstawę teoretyczną pedagogiki społecznej. Zajął się m.in. wychowanie, środowiskiem życia i jego przetwarzaniem, rozpatrzył potrzeby ludzkie, zarówno z punktu widzenia jednostki, jak i całego społeczeństwa. Odniósł się również do pojęć normy, wskaźnika czy modelu, a co za tym idzie określił definicje wzoru i wzorca. Zajął się również problemem diagnozy społecznej, która w prosty sposób prowadzi do pojęć kompensacja, opieka, pomoc czy wspieranie rozwoju, które są podstawowymi zdaniami pedagogiki społecznej. Zajął się również problemem pracowników społecznych, ich wykształcenia i kompetencji.

Kontynuował również zapoczątkowane przez Helenę Radlińską rozważania dotyczące wieku społecznego i jego znaczenia w rozwoju biosocjokulturowym.

A. Kamiński stworzył „kompendium wiedzy” o pedagogice społecznej, omawiając jej podstawowe pojęcia i tworząc bazę pojęciową, która jest niezwykle cenna dla dzisiejszej nauki. Ujednolicone pojęcia, określone kryteria i ściśle zarysowany przedmiot badań ułatwiają to, by pedagogika społeczna stała się z dziedziny praktycznego życia stała się zinstytucjonalizowaną dyscypliną naukową.

Lektura 5

Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie. Red. T.Pilch, I. Lepalczyk

Grupa rówieśnicza, jako środowisko wychowawcze.

Grupa, jako zjawisko społeczne jest obecna w refleksji człowieka od czasów Arystotelesa. W „Etyce Nikomachejskiej” ustalił on fundamentalną zasadę istnienia grupy, tej małej-rodzinnej, jak i tej wielkiej-państwa. Jest nią więź przyjaźni łącząca członków jakiejkolwiek zbiorowości, która kwalifikuje się do miana zorganizowanej społeczności. Od badań i koncepcji Durkheima oraz F. Tonniesa rozpoczęła się swoista eksploracja refleksji i badań nad rolą grupy w procesie wychowania.

Szczególną postacią grupy w rozumieniu pedagogicznym są grupy rówieśnicze. Nazwa grupy rówieśnicze odnosi się w pierwszym rzędzie do grup dziecięcych i młodzieżowych. Ale nie jest to uprawnione ograniczenie Grupa rówieśnicza jest to organizm społeczny wyróżniony spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną-wieku, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo. Jest to, więc najczęściej grupa pierwotna, aczkolwiek mogą i występują bogate formy instytucjonalne grup rówieśniczych np. organizacje młodzieżowe, które mają charakter wtórnych, celowych.

Pedagogika społeczna nie może ograniczać swojej uwagi do grup rówieśniczych pierwotnych, jako że w procesie socjalizacji stowarzyszenia i organizacje młodzieżowe, spełniając formalny warunek rówieśnictwa wiekowego, odgrywają rolę wybitną. Ponadto bardzo często te dwie struktury: naturalna grupa rówieśnicza i „intencjonalny” zespół rówieśniczy organizacji młodzieżowej krzyżują się.

Grupa rówieśnicza powstaje spontanicznie, bez zamysłu i ingerencji starszych i swą żywiołowością zagarnia każde dziecko, tworząc naturalne mechanizmy regulujące ich wzajemne zachowania, wewnętrzną organizację i pełniąc doniosłe funkcje wychowawcze wobec jej uczestników. W opinii Floriana Znanieckiego dziecięca grupa rówieśnicza-powstała bez udziału dorosłych jest amorficzna w swym kształcie organizacyjnym. Cechuje ją „prostota ustroju” wewnętrznego. Nie posiadając tradycji, wzorców działania, ani zracjonalizowanych celów dąży głównie do zabawy, do spontanicznego wyładowania energii witalnej bez racjonalnych form i sztywnych rytuałów. Obok spontaniczności zachowań grupy rówieśników oraz organizacyjnej prostoty ustroju, cechuje ich ustawiczna zmienność form życia zbiorowego, zabawy, celów. Wynika to z krzyżowania się w życiu grupy zmiennych i sprzecznych nastawień jej członków: przodownictwa, podporządkowania, rywalizacji, współdziałania. Grupa rówieśnicza zaspokaja niezwykle ważną u dziecka potrzebę przynależności i akceptacji. Jeśli dziecko nie doznaje poczucia akceptacji i przynależności we własnej rodzinie gwałtownie szuka go na zewnątrz, płacąc za nie konformizmem i uległością. Grupa rówieśnicza, szczególnie grupa rówieśnicza młodzieżowa tworzy określoną strukturę stosunków międzyosobniczych. Struktura grupy zawiera, co najmniej 3 elementy tworzące istotę stosunków społecznych grupy:

-układ hierarchii wewnętrznej grupy;

-układ decyzji i system kanałów komunikacyjnych;

-układ i rodzaj więzi między członkami grupy

Lektura 6

Pedagogika społeczna. Debata. Podręcznik akademicki t2. Ewa Marynowicz - Hetka

Pedagogika społeczna. Debata.

Od zarania dziejów spotykamy się z innymi. Staramy się z nimi porozumieć, jednakże czasem trudno nam jest zaakceptować osoby, które różnią się od nas. Im więcej występuje różnic, tym częściej tworzy się konflikt. Ostatnimi czasy występuje wiele społeczeństw wielokulturowych dlatego przed systemem edukacji stoi trudne zadanie - edukacja wielokulturowa.

Na początku warto zaznaczyć, iż edukacja wielokulturowa wymaga reformy całego systemu edukacji, łączy się z programem i metodami nauczania. Skupia się na wiedzy, krytyce i działaniu, opierając się na zasadach demokracji. Ma na celu stworzyć warunki współpracy i równowagi w społeczeństwie, naprawić krzywdy mniejszości.

W tak rozumianej edukacji należy kształtować odpowiednie postawy kulturowe na poziomie mikro i makro. Po pierwsze musimy kultywować tradycje przodków i szanować własne wartości. Z drugiej strony należy zakrzewiać solidarność i zasady współżycia społecznego, oparte na demokracji, respektować wartości ogólnoludzkie. Tylko dzięki odpowiedniemu ukształtowaniu się pierwszej dziedziczonej tożsamości możemy kształtować tożsamości wtórne, których może być wiele.

Istotne jest również w edukacji wielokulturowej, by uwrażliwiać uczniów na inność. Ważne jest eliminowanie uprzedzeń i stereotypów. Kluczowym zagadnieniem jest tu percepcja subiektywna inności: lęk przed innym, chęć poznania, zbliżenia, co w efekcie prowadzi porozumienia.

Szczególnie ważna w kształceniu do wielokulturowości jest idea tolerancji, która umożliwia tolerancję i umożliwia otwarcie się na innych. Należy wykształcić w uczniach pozytywny stosunek do inności, jednak bez rezygnacji w własnych wartości. Warto dodać, iż Polska intencję tolerancji ma wbudowaną kulturowo, gdyż zawsze były u nas obecne wpływy zarówno z Zachodu jak i ze Wschodu.

Ciągle powstają nowe programy dotyczące wychowania dla pokoju, które skupiają się na rozwijaniu umiejętności pokojowego współistnienia i współdziałania. Próbuje się również realizować programy, których celem jest wykształcenie postawy refleksyjnej wobec inności, rozwijanie tożsamości otwartej, aktywnie interpretującej rzeczywistość. Należy umożliwić uczniom rozumienie siebie i innych, nauczyć szacunku do własnych wartości i jednocześnie otworzyć na inne.

Podsumowując edukacja wielokulturowa służy połączeniu idei dziedzictwa kulturowego z ideą otwartości wobec innych. Należy dbać o jej rozwój, gdyż dzięki doświadczaniu inności, człowiek wzbogaca własną tożsamość.

Lektura 7

Pedagogika społeczna, dokonania-aktualności-perspektywy. Red. S.Kawula

Stanisław Kawula „Pedagogika społeczna w ujęciu Aleksandra Kamińskiego”

Aleksander Kamiński zajmował się w swojej działalności wieloma aspektami pedagogiki społecznej. Stanisław Kawula opisał niektóre zagadnienia, które wybitny pedagog poruszał w swych dziełach. Jednym z nich był postulat iż należy poszerzyć zakres wychowania intencjonalnego. Tezę tę popierał w rozdziale zatytułowanym „Pedagogika społeczna w ujęciu Aleksandra Kamińskiego” znajdującym się w pracy Pedagogika społeczna - dokonania-aktualność-perspektywy.

Kamiński uważał iż wychowanie ma się odbywać nie tylko w rodzinie, szkole czy specjalistycznych placówkach, ale również w takich instytucjach jak szpitale, zakłady pracy, społeczności sąsiedzkie, schroniska turystyczne. A czym według wybitnego pedagoga jest proces wychowania? Przede wszystkim to funkcja życia społecznego człowieka w różnych kręgach, proces odbywający się w bezpośrednich i pośrednich kontaktach międzyludzkich, obejmujący wszystkie etapy życia człowieka.

Kamiński pisał iż z procesem wychowania głęboko powiązane są środowisko i jego wpływy. Zajmował się on problematyką środowiska wychowawczego, które traktował jako zespół dyrektyw działających na wychowanka i warunkujących jego rozwój. Wyróżnił w nim instytucje wychowujące takie jak szkoła czy placówki opiekuńczo-wychowawcze oraz środowiska naturalne, które także pełnią rolę wychowującą. Korzystna byłaby sytuacja, w której środowisko naturalne jakim jest rodzina stała się polem celowych a nie jak dotąd nieintencjonalnych działań wychowawczych. Jest to kolejny sposób na poszerzenie zakresu wychowania intencjonalnego. Jest on możliwy do zrealizowania między innymi w przypadku współpracy szkoły z najbliższym środowiskiem wychowawczym.

Stanisław Kawula pisze o tym co tak właściwie wpływa na owe rozszerzenie środowisk wychowania intencjonalnego. Znaczenie ma tu przede wszystkim przyspieszenie postrzegania indywidualnych potrzeb społecznych oraz innowacyjne działania władz w tym zakresie.

Podsumowując istnieje wiele środowisk, placówek, instytucji, które pełnią bezpośrednią czy pośrednią rolę w wychowaniu. Według Kamińskiego należy poszerzać kręgi wychowania instytucjonalnego, gdyż w istocie proces wychowania odbywa się w różnych sytuacjach życiowych i na wszystkich jego etapach.

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA.Dokonania-aktualności-perspektywy

red. Kawula

arykuł A.Olubińskiego

Siły społ.jako kluczowa kategoria p.s.

siły społ (Radlińska) - zespół określonych czynników i wartości funkcj.w środowisku w postaci jednostkowych lub zbiorowych, janwych lub ukrutyvh uzdolnień wyrażajacych się w poztywnym działaniu.

U źródłem polskiej koncepcji sił społ. leżał motyw wyzwoleńczy-patriotyczny

. Zaczeło funkcjonować w :socjologii wychow.,psychol.społ., czy pracy socjalnej

Kamiński kojarzył siły z aspiracjami, ążeniami oraz postawami działaczy społ i zbiorową aktywnośćią oraz pragnieniami

Znaniecki: do analizy teorii wychow. „siły społ - oznaczenie zolności członków do wprowadzenia zmain w ustroju, względnie zapobieżenia zmianom które inni członkowie zamerzają wprowadzić”

Kojarzy siły społ z dążeniem indyw. lub zbiorowym, które wywołują zmianę lub zmianie przeciwdziała

Chałasiński-używał pojęcia sił podczas badań nad procesami upodmiotawiania klasy chłopskiej, fukcj.społ lokalnej i tworzeniem teorii wychowującej społ.

W pracy socjalnej stosuje się pojecie wzmocnienia - sposób w jaki ludzie, instyt. i społecznośc uzyskują panowanie nad swoim życiem.

Siły społ a pedagog sens środowiska wychow.

Rola pedagoga społ/ to wyszukiwanie sił ukrytych lub lub pobudzania sił mniej aktywnych i do odpowiedniego kierowania aktywności oraz energii tkwiącej w siłąch silnych. Ważny jest też typ charakteru społ (osobowść społ.) Istnieje bowiem zależnośc między środowiskiem, instytucją a osobowością.

Proces wychowania w aspekcie sił społ/ można by rozu,ieć głónie kategoriach możliwości realizacji określonych celó-wartości, jako naturalnych sił tkwiących w psychopoł. oraz społ-kult systemie danego środ.

Lektura 8

Pedagogika społeczna i praca socjalna. Przegląd stanowisk i komentarze Red. Marynowicz - Hetka, J.Piekarski, D.Urbaniak - Zając

Ewa Marynowicz-Hetka „Koncepcja pracy społecznej w polskiej tradycji pedagogiki społecznej.”

H. Radlińska nie posługiwała się pojęciem pracy socjalnej i pracownika socjalnego. Stosowała przymiotnik społeczny używając go w dwóch znaczeniach - wyznaczenia celu aktywności i określenia sposobu działania i cel dla społeczności, jako sposób osiągnięcia celu siłami społecznymi

Najszerszy zakres poczynań społecznych wyznacza działalność rozumiana jako aktywność systematyczna, ciągła, zawierająca niezbędne cechy procesu, takie jak antycypacja następstw i racjonalizacja projektowanych działań. Pojecie pracy socjalnej wprowadzone zostało do pedagogiki społecznej z innych dyscyplin: polityki i praktyki życia społecznego. Rodowód związków między pedagogiką społeczną i praca socjalną jest zupełnie odmienny od okoliczności tworzących ten związek w Niemczech, gdzie w pewnym okresie doszło do utożsamienia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej.

Stanowisko A. Kamińskiego odnoszące się do symbiozy pedagogiki społecznej i pracy socjalnej wydaje się dyskusyjne. Przypuszczalnie wynikało z próby adaptacji jednej z amerykańskich koncepcji pracy socjalnej do pedagogiki społecznej, a ściślej do teorii pracy społecznej. Odniesienie koncepcji H. Radlińskiej do współczesnego pojmowania pracy socjalnej powoduje pewne nieporozumienia i stawianie znaków równości między pojęciem pracy socjalnej i pracy społecznej. W Polsce stanowisko to wydaje się nie uprawiane. Uzasadnione jest wówczas, gdy porównuje się koncepcje pracy społecznej Radlińskiej ze współczesną koncepcją pracy socjalnej. Owa swoistość pedagogiki społecznej i jej przydatność dla pracy socjalnej pojmowanej współcześnie jako działanie społeczne wyraża się w czterech cechach, które skrótowo możemy określić punktem widzenia pedagogiki społecznej:

globalność - pedagogika społeczna spożytkowując wyniki innych nauk urzeczywistnia syntezę o człowieku, wpływ warunków bytu i kręgu kultury na człowieka w różnych fazach jego życia, wypływ ludzi na zapewnienie bytu wartościom, uwzględnienie indywidualnych, jak i zbiorowych potrzeb, dostarczenie podniet rozwojowi*

dynamika - twórczy, aktywny i poszukujący stosunek do rzeczywistości; podstawową kategorią pojęciowa jest przetwarzanie środowiska siłami człowieka w imię ideału;

Pedagogika społeczna, przyjmując uniwersalne wartości, bardzo wyraźnie i konsekwentnie formułuje swe podstawy aksjologiczne. Kategorie wartości: człowiek, naród, wychowanie, twórczość, wola, tolerancja, odpowiedzialność - mogą one stanowić racje dla działania społecznego, jakim jest praca socjalna.

Koncepcja pracy społecznej sytuuje się jako pomysł twórczy i porównywalny ze wcześniejsze rozwijanym promocyjnym modelem pracy socjalnej. Odnosząc się do polskiej tradycji pracy społecznej trudno jest mówić o tak pełnej symbiozie pedagogiki społecznej i pracy socjalnej jak proponował A. Kamiński.

Lektura 9

Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka. Stan i perspektywy, red. E. Marynowicz - Hetka, J. Piekarski, E. Cyrańska

Jerzy Nikitorowicz, „Problemy edukacji regionalnej i międzykulturowej w pedagogice społecznej”

Obecnie wymagane jest, by człowiek odczuwał swą przynależność do zbiorowości lokalnej, w której skład wchodzi, by uświadamiał sobie znaczenie regionalności i przekazywanych wartości przez grupę, której jest członkiem. Edukacja regionalna odnosi się przede wszystkim do nabywania umiejętności i kompetencji w ramach utożsamiania się z wartościami, uczenia się języka wspólnego dla rodziny i społeczności lokalnej oraz szanowania jej tradycji, obyczajów, wartości, osiągnięć w dziedzinie kultury. Człowiek przynależący do określonej grupy ludzi „wtapia się” w nią, w procesie socjalizacji pierwotnej przejmuje pewne wzorce zachowań, postawy, opanowuje język. Dzięki temu, podczas socjalizacji wtórnej, może on porównywać, analizować, interpretować inne, nowe wartości jakie prezentują odmienne grupy z punktu widzenia tej, której jest członkiem.

Najistotniejsze znaczenie ma tu identyfikacja ze swoją grupą. S. Ossowski uważa, że orientowanie się i utożsamianie z rodzimymi korzeniami, jednakie jest z ojczyzną prywatną. To członkowie nadają jej charakter, istnieje ona w rzeczywistości subiektywnej, łączy się z emocjonalnym przywiązaniem do rodzimych stron, domu. Przeciwieństwem jest ojczyzna ideologiczna, której człowiek jest członkiem ze względu na przynależność do zbiorowości żyjącej na określonym terytorium.

Osiąganie wspólnoty kulturowej, tworzenie jednej, ogólnonarodowej przebiega poprzez wcześniejsze utożsamienie się ze swoją najbliższą grupą. Człowiek, znając swoje korzenie i wartości preferowane przez członków tego samego regionu będzie potrafił odpowiednio ustosunkować się do inności, nowości jakie niesie ze sobą dzisiejszy świat. Istotne jest posiadanie umiejętności tolerowania kultury poszczególnych grup, wyrzekania się dyskryminacji i odrzucenia.

Zadaniem państw jest wskazywanie członkom prawidłowych postaw, rozwijanie w nich tolerancji, współpracy. Dlatego tak ważne jest wpajanie dzieciom już od najmłodszych lat, że wartości regionalne, utożsamianie się z grupą rodzimą jest podstawą, ale ważne jest też także odpowiednie podejście do ludzi reprezentujących inne grupy, do znalezienia z nimi wspólnego języka, poszanowanie ich praw i odmienności.

Lektura 12

Profesje społeczne w Europie, Z problemów kształcenia i działania. Red. E. Marynowicz - Hetka, A.Wagner, J. Piekarski

Europejskie wymiary w kształceniu i działaniu profesji społecznych.

Jeśli chodzi o zainteresowanie kategorią „europejski wymiar edukacji” bardzo wyraźne wydaje się tutaj być uzasadnienie pragmatyczne. Zwłaszcza, jeśli chodzi o uzgodnienia europejskie dotyczące wzajemnego uznania dyplomów i kwalifikacji zawodowych. Jeśli sobie uświadomimy, że jednym z walorów unifikacji europejskiej jest możliwość bycia mobilnym zawodowo, również w sensie przestrzennym, to podjęcie prac nad wprowadzeniem standaryzacji kwalifikacji zawodowej, porównywalności dyplomów i certyfikatów staje się niezbędnym wymogiem chwili. Jeśli chodzi o określenie głównych ram „europejskiego wymiaru do pracy socjalnej” należałoby się najpierw zastanowić, kim w ogóle jest żyjący współcześnie w XXI wieku wykształcony człowiek. Człowiek ten to taki, który potrafi „obcować z korzeniami” i potrafi umiejętnie oraz oryginalnie łączyć różne dziedziny, sięgając do przeszłości(Ansart,1996). Jest to wizja edukacji pozwalająca na utrzymanie jedności w różnorodności. Ten wątek dyskusji jest żywo obecny w naukach społecznych, zarówno w Polsce(Suchodolski, Rutkowiak, Kamiński) jak i poza nią. Koncepcja jedyności i różnorodności jest formułowana, jako antidotum na wołanie o jednorodność, która niszczy kultury i jednostkową tożsamość oraz na globalizację, która nie może sobie poradzić z palącymi problemami w skali makro( np. bogacenie się bogatych i ubożenie ubogich) Koncepcja ta jest obecna także w działaniach metodycznych pracy socjalnej. I nie chodzi tu tyle o rozwiązywanie problemów w skali makro, ile o spożytkowanie sił społecznych danej społeczności, jednostki do kształtowania własnej tożsamości. W tym ujęciu, po wielu latach także koncepcja pracy społecznej w polskiej pedagogice społecznej nabiera nowego wymiaru i barwy. Myśląc w tym nurcie o edukacji podkreśla się jej funkcje antycypacyjną i promocyjną(rozpoznawanie możliwości i antycypowanie) oraz formacyjną(raczej kształcenie w metodzie niż „napełnienie pustego naczynia”) Pracę socjalną można postrzegać w dwojaki sposób: tradycyjnie, jako „aktywność” ukierunkowaną na grupy, jednostki znajdujące się w trudnych sytuacjach, polegającą na pomocy, ochronie, rehabilitacji. Zaś pracowników socjalnych sytuuje się odpowiednio w sektorach: pomocy, zdrowia, resocjalizacji, gdzie pełnią różne role od opieki całodziennej, po aktywność w środowisku otwartym.

Obok takiego stanowiska dość tradycyjnego i wyraźnie ograniczającego funkcję pracy socjalnej do normalizacji i adaptacji, znajdujemy otwarte propozycje, które na użytek wyobrażenia sobie czym może być europejski wymiar pracy socjalnej wydają się bardziej przydatne. Jest to wizja bardzo zbliżona do polskiej koncepcji pracy społecznej, której podstawową funkcją jest pomoc jednostce w nawiązywaniu relacji z samym sobą i otaczającym światem. Tak pojmowana praca to raczej pewien rodzaj działania społecznego(aktywności, animacji…) To aktywność ukierunkowana na zmianę i przekształcenie, niż na leczenie, terapię i zapobieganie. Jest to aktywność określana, jako profesjonalna, będąca uogólnioną praktyką, spożytkowująca teorie dyscyplin społecznych i humanistycznych, próbująca analizować zagadnienia wieloaspektowo, choć w sposób wielowątkowy, rozproszony terytorialnie.

Lektura 13

Pedagogika społeczna, Radlińska H.

Pomoc, ratownictwo, opieka

Pomoc społeczna zapewnia możność utrzymania i podnoszenia kultury, spożytkowania wszystkich sił ludzkich. Dopomaga rozwojowi jednostek i wzrostowi wszystkiego, co zostało uznane za dobro. Jedną z najważniejszych dziedzin pomocy jest zapobieganie skrzywieniom rozwoju i wytwarzanie warunków, które ułatwiają rozwój. Metody pomocy to: organizowanie wielkich instytucji, porady w przyjacielskiej rozmowie, ułatwianie zdobycia narzędzi lub materiałów. Pomoc liczy się ze świadomym uczestnictwem, ze współpracą pomagających i korzystających pomocy w pełni za siebie odpowiedzialnych. Pomoc sprzyja istnieniu więzi rodzinnej, przyjacielskiej, koleżeńskiej.

Ratownictwo(inaczej pomoc doraźna) zjawia się w chwilach klęski: powodzi, pożaru, nagłej utraty środków lub wytrącenia poza środowisko. Ratunek przychodzi z zewnątrz, nie liczy się z niczym innym niż konieczność przez los narzucona. Najpełniej urzeczywistnione to zostało w zakresie ratowania dobytku (straż pożarna) i w stosunku do katastrof zagrażających życiu jednostek (lekarskie pogotowie ratunkowe). Wypadki losowe, wśród których odbywa się ratownictwo, zmuszają często do objęcia ofiar katastrofy opieką.

Cechą opieki jest przejmie przez opiekuna odpowiedzialności za losy „podopiecznego”. Opieka - rodzicielska czy społeczna- ubezwłasnowolnia. Ta cecha opieki nakłada wielką odpowiedzialność na jej wykonawców i pociąga za sobą podwójne niebezpieczeństwo: przemocy opiekuna oraz zabijania zaradności i odpowiedzialności podlegającego opiece.

Przykład żywienia:

Pomoc polega na zorganizowaniu planowej, racjonalnej dostawy żywności, na przygotowaniu produktów ułatwiających gospodarstwo domowe, zakładaniu tanich jadłodajni, dowożeniu żywności do miejsc pracy. Ratownictwo w razie głodu czy miejscowego braku produktów dostarcza pożywienia niezbędnego do przetrwania klęski, liczyć się musi z tym co w danej chwili jest osiągalne (dobór produktów i ich przyrządzenie). Opieka nad chorym wybiera mu potrawy wskazane przez lekarza często wbrew przyzwyczajeniom i upodobaniom. Opieka nad ubogim zaopatruje go w produkty lub zmusza do korzystania z kotła masowej kuchni, nie licząc się z zaszczepieniem wyższych przyzwyczajeń kulturalnych.

Pomoc jest powszechna, nie obwarowuje się żądaniem zaświadczeń i przydziałów, troską jej jest przyciąganie, werbowanie zwolenników, propagowanie urządzeń. Ratownictwo wymaga rozpoznania warunków natychmiastowego działania, stwierdza istnienie potrzeby i możliwość ratunku zagrożonemu niebezpieczeństwem, bez względu na jego uprawnienia i przynależność. Opieka poszukuje dokładnej diagnozy, odnajduje przyczyny zła w celu zorganizowania przeciwdziałań, jako metody używa wywiadu opiekuńczego, stwarza instytucje zamknięte. Nie może jednak być powszechna, nie propaguje swych instytucji, broni się raczej przed nadmiernym przypływem proszących.

Ratownictwo jest zależne od istnienia urządzeń pomocy i opieki. Opieka dąży do usamodzielnienia swego klienta, do wprowadzenia go w koleiny zwykłego życia. Pomoc naśladuje nieraz opiekę w sposobie indywidualizowania, koniecznego we wszelkim poradnictwie (prawnym, oświatowym). Zazębianie się metod i typów pracy nie zaciera jednak całkowicie odrębnych cech charakterystycznych.

Lektura 14

Ryszard Wroczyński. Żyć w ludziach i dziełach. Red. E.Kozdrowicz, T.Pilch

Rozdział: Ryszard Wroczyński, Wychowanie poza szkołą

Proces wychowania odbywa się zarówno w placówkach specjalnie do tego stworzonych jak i naturalnych środowiskach, w których to młody człowiek samorzutnie kształtuje swoje poglądy i sposób postrzegania świata. Jednakże R. Wroczyński w swoim artykule: „Wychowanie poza szkołą” zauważa iż, dziś coraz częściej owo naturalne środowisko jest podporządkowane celowym i planowym działaniom wychowawczym. Rozszerza się więc krąg zadań stawianych przez wychowanie.

Należy zapytać skąd taki stan rzeczy? Otóż w czasach, gdy cywilizacja i kultura były mało rozwinięte proces rozwoju społecznego był w znacznej mierze determinowany przez czynniki naturalne. Natomiast wraz z postępem kultury, człowiek uczył się coraz bardziej wykorzystywać nie tylko zasoby naturalne ale i kształtować środowisko. Zapragnął więc planować działania w różnych dziedzinach życia, między innymi w przygotowaniu przyszłego pokolenia do życia.

Dziś wyróżnić możemy trzy rodzaje sytuacji, w których dokonuje się wychowanie:

  1. Szkoła - tu proces wychowania przybiera najbardziej formalną postać

  2. Pozaszkolne instytucje wychowawcze - które zaspokajają zainteresowania uczniów oraz w pewnych wypadkach ich specjalne potrzeby

  3. Środowisko naturalne - sytuacje polegające na bezpośrednim uczestnictwie w procesach życia społecznego Obejmuje przede wszystkim rodzinę ale także otoczenie społeczne, związki rówieśnicze.

Z punktu widzenia powyższych rozważań, najbardziej

interesujące wydaje się być jednak wychowanie w środowisku naturalnym, które ma duży wpływ na kształtowanie się postaw ale również, co istotne, warunkuje w dużej mierze efekty działań wychowawczych szkoły.

Wychowanie w sposób planowy w środowisku naturalnym realizuje się w różnych formach. Gdy mówimy o rodzinie mamy na myśli bezpośrednie poradnictwo dla rodziców czy działalność wydawniczą. Natomiast w przypadku grup rówieśniczych, które kształtują się w sposób spontaniczny i dążą do zaspokajania aktywności młodzieży, mamy do czynienia z celową interwencją wychowawczą, której przykładem mogą być kluby, warsztaty, koła zainteresowań. Tak więc, można zaobserwować iż granica między wychowaniem formalnym charakterystycznym dla wyspecjalizowanych instytucji a wychowaniem przez samo uczestnictwo w różnych sytuacjach w pewnym stopniu zaniknęła.

Podsumowując, wraz z rozwojem kultury i społeczeństw zmienia się zakres i forma wychowania. Szkoła zmienia swój profil. Coraz więcej uwagi poświęca się natomiast wychowaniu pozaszkolnemu, które ma rozwijać zainteresowania młodego pokolenia. Zmieniają się również działania wychowawcze w obrębie środowiska naturalnego. Należy jednak pamiętać, iż te kategorie sytuacji wychowawczych nie stanowią dziedzin wyizolowanych, lecz przenikają się i wzajemnie uzupełniają.

Lektura 15

Pedagogika społeczna, Ryszard Wroczyński

Badania nad wpływem środowiska na wychowanie. i życie człowieka rozpoczęły się na przełomie XIX i XX w. Termin pedagogika społeczna wprowadził Adolf Diesterweg. Ryszard Wroczyński wymienia szereg twórców współczesnej myśli pedagogiki społecznej (są to np. L. Krywicki, H. Radlińska, S. Karpowicz, H. Pestalozzi, Bergeman).

Wychowaniem można nazwać proces wychowywania bądź jego rezultat Autor skupia się na tym pierwszym znaczeniu. W procesie wychowania można wyróżnić dwa rodzaje sprzężonych wpływów występujących równocześnie tj. działania instytucji wychowawczych oraz wpływy środowiska. Wychowanie to planowa i celowa działalność, która daje wiadomości i możliwość dalszego rozwoju. Autor podkreśla, że o rezultatach planowego wychowania decydują nie tylko szczeble edukacji, ale również oddziaływanie pozaszkolne, które kształtuje świadomość, wzorce zachowań i postawy młodych ludzi. Dotyczy to zarówno środowisk lokalnych i rówieśniczych

Autor zajmuje się pojęciem środowiska jako zespołem czynników warunkujących i współwyznaczających procesy rozwojowe człowieka, zwraca też uwagę na jego aspekt biologiczny, geograficzny i społeczny.

.Autor skupia się na fakcie, ze nie wszystkie czynniki środowiska oddziałują na człowieka tak samo. Zależne jest to od charakteru i rodzaju tych składników. Zajmuje się też siłami oddziaływania składników środowiska. Bada rolę środowiska w procesie celowej działalności wychowania oraz organizowania środowiska wychowawczego, tj. planowego wyzwalania w nim bodźców rozwojowych.. Analizuje wpływy wychowawcze, których źródłem jest środowisko. W zbiorowości społecznej środowiska mają różną strukturę formalną i typy więzi. Te właściwości wpływają na funkcje wychowawcze tych zbiorowości.

1


Wyszukiwarka