polski-kochanowski , "Na lipę" poeta wyznał, że w jej dobroczynnym cieniu chronił się chętnie, tu bowiem nie dochodziły promienie słoneczne nawet w południe, w największy upał: "Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają Tu słowicy, tu szpacy wdzięczne narzekają" Autor podkre


"Na lipę" poeta wyznał, że w jej dobroczynnym cieniu chronił się chętnie, tu bowiem nie dochodziły promienie słoneczne nawet w południe, w największy upał: "Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają Tu słowicy, tu szpacy wdzięczne narzekają" Autor podkreśla przydatność lipy, podkreśla jej zalety, daje chłód w lecie, nektar dla pszczół,, śpiew ptaków. Autor chwali lipę za jej wspaniały wygląd, dziękuje jej, że może pod nią odpocząć. "O doktorze Hiszpanie" W tej fraszce Kochanowski przedstawił jedną z uczt, która odbyła się na zamku . Mieszkał tam prawnik, doktor praw Piotr Royzyusz, który chciał iść spać. Dano mu komnatę. Szlachta nie zwracając na niego uwagi bawiła się dalej. Koło północy przypomniano sobie o doktorze. Wspólnie postanowiono go odwiedzić z dzbanem pełnym wina. Kiedy kołatano do drzwi jego komnaty, doktor nie otworzył. Wyrażono więc je i obudzono doktora. Prawnik był zmuszony bawić się z nimi przez całą noc, a rano wstał pijany. Świadczy o tym cytat: "Trudny - powiada- mój rząd z tymi pany Szedłem spać trzeźwo, a wstanę pijany" Autor w tej fraszce skrytykował postępowanie szlachty. Ostrzega nas, aby nie budzić i zachęcać do zabawy, jeśli sobie ktoś tego nie życzy. Należy bawić się w taki sposób, aby nikomu nie przeszkadzać. Ta fraszka Kochanowskiego świadczy o tym, jak szlachta w XVI w lubiła huczne zabawy i przyjęcia. "Do gór i lasów" Fraszka ma charakter biograficzno-refleksyjny, napisana ok. 1580 roku wspomina minione życie poety. Pod wpływem przyrody Kochanowski snuje refleksje i wspomina, fakty własnego życia: podróż po morzu Śródziemnym, podróż po Europie Zachodniej, zwiedzanie groty Sybilii pod Neapoleonem,

okres studiów, pasowanie na rycerza i wyprawę na Inflanty, okres dworski, zdobywał wykształcenie duchowne (miał przywilej i czerpał dochody z probostwa). Poeta mianuje się Proteuszem (bożkiem mitologicznym, który często zmieniał postać). Kończy stwierdzeniem zaczerpniętym z wierszy Horacego (carpe diem), że nie boi się ryzyka. Poeta jest zwolennikiem filozofii epikurejczyków. "Rok na cztery części rozdzielon" - Mikołaj Rej. Wiosna - narodziny, dzieciństwo. Lato - młodość. Jesień - wiek dojrzały. Zima - wiek sędziwy i śmierć. Każda pora roku daje pożytki i przyjemności. Rozkosze utylitarne. Pojawia się mit Arkadyjski. Rej stosuje bogate słownictwo, zdrobnienia rzeczownikowe, wprowadza składnię języka potocznego, używa spójników, słownictwo zapożyczone z języka potocznego, rubaszne, dosadne, emocjonalność, spontaniczność. Rej konstruuje dzieło o układzie zwężającym, spiralnym - dochodząc do podstaw - jednostki czasu biologicznego - roku wegetatywnego. Jan Kochanowski - „Jest kto, co by wzgardziwszy te doczesne rzeczy...” - „Pieśń o dobrej sławie” - według poety człowiek został obdarzony sercem i siłą, które miały mu służyć w poczciwej sprawie jeśli zaś postępuje on tak jak jest to ukazane w poniższym fragmencie: „bydlęce żyje tkając, leżąc w się wszystko, póki zstawa szyje” nie zasługuje on na to aby nazywać go człowiekiem. Bardzo ważną rzeczą dla renesansowego człowieka była dobra sława, której źródłem mogła być twórczość artystyczna lub służba dobru powszechnemu.

„Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony...” - „Pieśń XXIV” nawiązuje do pieśni Horacego „Non omnis moriar” Zajmuje się problematyką sztuki. Człowiek ma 2 natury: ludzką i poetycką. Poetycka zapewnia poecie nieśmiertelność. „Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary...” - Pieśń XXV - Hymn utwór powstał przed rokiem 1559 w Paryżu Pieśń ma charakter modlitewny (bezpośrednie zwroty do adresata, obejmujące niczym klamrą pięć środkowych strof wyliczających przykłady potęgi i dobroci Boga). Bóg ukazany jest tu jako: - Wszechobecny, niezależnie od czasu (następstwa dnia i nocy, - granice mórz i lądów, - zmienność pór roku, - wegetacja roślin, - życie zwierząt i ludzi) - Twórca doskonałego świata (opis genezyjski przeniesiony w czas obecny - „stawanie się” świata rozgrywa się przed oczyma poety budząc jego zachwyt), - Życzliwy i Łaskawy: (porządek, - ład, - harmonia świata jako efekt miłości Najwyższego). Dzięki temu człowiek może czuć się bezpieczny i szczęśliwy (ma namacalne dowody opieki Wszechmocnego) oraz winien być wdzięczny, pełen pokory, oddania i przywiązania (podporządkowanie wynika z przekonania wyprowadzonego drogą logicznej analizy - humanizm). Pieśń charakteryzuje klasyczna forma: wiersz sylabiczny (7+6), czterowersowa budowa strofy, przejrzysty układ rymów (aa bb), budowa wersów zgodna z rozkładem zdań lub jego części (wiersz meliczny), dla uniknięcia monotonii - przerzutnie, zdania pytające oraz urozmaicające wers zdania wtrącone. ,,Serce roście, patrząc na te czasy...” - pieśń II, nawiązuje do filozofii stoickiej: cnota, jedynym i wystarczającym warunkiem osiągnięcia szczęścia,

jedynym i najwyższym dobrem, polegająca na zgodności życia w harmonii ze światem jak i z samym sobą; gwarantem szczęścia również czystość sumienia i prawość serca; zachęta do zabawy z zachowaniem umiaru. „Na dom w Czarnolesie” - pochwała domu jako podstawowej wartości życia ludzkiego, Arkadii spokoju i radości. Etyczny program życia szczęśliwego: zdrowie, sumienie czyste, „pożywienie ućciwe”, ludzka życzliwość, „obyczaje znośne”, „nieprzykra starość”. Interesujący kontrast między skromnością „gniazda ojczystego” a zbytkiem „pałaców marmurowych”. Podsumowanie: Renesansowy charakter fraszek J. Kochanowskiego a) zachwyt pięknem przyrody Na lipę, Do gór i lasów b) radość i pochwała życia na ziemi- afirmacja życia Na dom w Czarnolesie c) przejęcie postawy życiowej od starożytnych stoików i epików Na fraszki, Do muz d) wyrażanie przeżyć i uczuć ludzkich O żywocie ludzkim, Do Hanny e) obraz wad i zalet ludzkich Raki, Na Konrata, Na nabożną, O doktorze Hiszpanie f) wyrażanie uczuć patriotycznych Na sokalskie mogiły
g) podkreślenie wielkiej wartości zdrowia Na zdrowie Główne hasła renesansu: - „Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce” - cytat z komedii rzymskiego pisarza Terencjusza. Charakteryzuje pole zainteresowań renesansu. - „Do źródeł!” - nawiązanie do kultury starożytnej. - „Człowiek jest kowalem swojego losu” - „Mowa o godności człowieka” - Giovanni Pico Della Mirandola. Podkreślenie wolności człowieka, daru który wyróżnia go spośród innych istot. - „Człowiek jest miarą wszechrzeczy” - maksyma starożytnego filozofa Protagorasa. Człowiek uważany był za mały świat (mikrokosmos), powiązany ściśle z wielkim światem (makrokosmosem).



Wyszukiwarka