Bóg wiara rozum, Czy ateizm jest możliwy


Czy ateizm jest możliwy?

Każdy człowiek w coś wierzy, czy jest więc możliwy ateizm, może ludziom się tylko wydaje, że są ateistami? 

O tym że pewne formy ateizmu są możliwe wnioskujemy z faktu, że istnieją ludzie, którzy o sobie twierdzą, że nie wierzą w Boga i budują swój światopogląd bez przyjęcia jego istnienia.

Ks. Granat pisze: "Przekonanie o istnieniu Boga tkwi w ludzkim umyśle; obejmuje ono jednak całego człowieka i stawia mu szereg wymagań natury moralnej; nic więc dziwnego, że struktura jego osobowości może ułatwić, lub przeszkodzić dowodowej sile argumentów. Ponadto wiadomo, że prawda o istnieniu Boga różni się od twierdzeń matematycznych i ma inny charakter niż pewniki nauk przyrodniczych, a więc zyskuje nieco inny rodzaj pewności, tj. pewność religijno-moralną. Wiemy następnie z historii filozofii, szczególnie nowożytnej, że cały szereg systemów podrywała zasady, na których opierają się nasze spekulatywne dowody, a więc jest rzeczą możliwą, że ktoś ukształtowawszy sobie pojęcia na postawie filozofii monistycznej, lub na pozytywizmie, czy agnostycyzmie byłby ateistą z przekonania. Ateizm teoretyczne-pozytywny jest możliwy, chociaż zdaje się, że jako trwałe i bez żadnych zwątpień przekonanie o nieistnieniu Boga napotyka na trudności."/Dog.kat.t.l,s.82n/.

W rozważaniu tego zagadnienia należy brać pod uwagę nie tyle odrzucenie jakichś błędnych koncepcji Boga, bo te rzeczywiście nie wytrzymują krytyki ale odrzucenie koncepcji prawdziwego Boga. Może być tak jak u Ksenofanesa z Kolofontu, który z jednej strony poddawał ostrej krytyce politeizm, a z drugiej dał dość wzniosłe pojęcie prawdziwego Boga. Pisał mianowicie; że Etiopowie twierdzą, że Bogowie ich są czarni i płaskonosi, a Trakowie, że są niebieskoocy i rudowłosi a dalej "gdyby woły i konie miały ręce i mogły nimi malować i tworzyć dzieła, jak ludzie, to konie malowały by postacie Bogów podobne do koni, i takież ciała im dawały, a byki podobne do byków". Prawdziwy Bóg natomiast według Ksenofanesa jest jeden i wyższy ponad bogów i ludzi, a nie jest podobny do śmiertelnych ani ciałem, ani myślą; cały widzi, cały pojmuje, cały słyszy. Wprawdzie u niektórych zasłużył Ksenofanes na miano ateisty, to jednak nim nie był.

Istnieje typ ateizmu typu demokratycznego, powiązany z, pewnymi koncepcjami politycznymi. W historii często łączono religię z określonym ustrojem społecznym. Chociaż Bóg w pojęciu chrześcijańskim wyzwala od bożków i zapewnia człowiekowi godność osoby, to jednak faktem jest że często Boga chrześcijaństwa używano, jak bożków pogańskich. Następstwem tego było, że często walka o wolność łączyła się z negacją Boga.

Można spotkać ateizm teoretyczny, do którego należy egzystencjalizm. On to natomiast kieruje swoją uwagę ku jednostce. Przeszłość zaś dla niego jest nie tym na czym się opieramy, lecz tym z czego się wyzwalamy. Ateizm egzystencjalistyczny objawia się również jako humanizm, który bierze sobie jako hasło. zdanie Lequiera: czynić i czyniąc, czynić się. Według. Sartre'a: to że jesteśmy wolni, nie zwalnia nas bynajmniej od czynienia się wolnymi. Z tej wolności na jaką jesteśmy skazani musimy uczynić naszą wolność. Człowiek nie jest, lecz musi się stworzyć: wolny - a trzeba mu się wyzwolić, ludzki, a trzeba mu się uczłowieczyć." Chociaż Sartre wolności nie łączy z wiecznością, lecz z nicością, to jednak oznacza ona oswobodzenie uwolnienie z przeszłości. Jest ona twórcza, prowokująca, produkująca, ustanawiająca, lub w ogóle nie istnieje. Wg. Sartraa zdanie: jeśli człowiek jest wolny, to Bóg nie istnieje, jest równoznaczne z twierdzeniem, jeśli człowiek jest wolny, to jest śmiertelny. W dramacie Le diable et le bon Dieu powiada: "ja tylko istnieję, sam zdecydowałem o złu, sam wynalazłem dobro, ja sam oszukiwałem, sam czyniłem cuda, dziś sam się oskarżam, mogę siebie rozgrzeszyć - ja człowiek. Jeśli Bóg istnieje człowiek jest nicością". Lecz jeśli człowiek decyduje się na to by istnieć, to Bóg staje się nicością. W Muchach pisze: "człowiek bez ,żadnego oparcia i bez żadnej pomocy jest nieustannie skazany na to by być wynalazcą człowieka:..

Ten ateizm z uzasadnieniami teoretycznymi, pozostaje mimo wszystko ateizmem gabinetowym.W życie społeczności, szerzy się ateizm praktyczny, który niekoniecznie ucieka się do przytoczonych poprzednio przykładnych uzasadnień.

Negacja Boga, jak z powyższego wynika może mieć swoje źródła zarówno w teoretycznych rozważaniach rozumu, jak również w praktycznych postawach postępowania człowieka, a więc uzależnione jest od woli.

Zagubienie się w zmysłowości Jeżeli ktoś popadnie w materializm i sensualizm obojętnie, czy jakiś wyspecjalizowany, czy też brutalny, staje się ślepym na wartości duchowe, a zwłaszcza poza ludzkie.

Bezład serca. To jest może mało zauważalne ale jednak bardzo niebezpieczne zagrożenie dla wiary w Boga. Brak w człowieku jakichś porywów, więcej powstaje tendencja do ucieczki przed Bogiem, ponieważ człowiek przeczuwa, że zetknięcie z Bogiem było by zobowiązaniem do jakiegoś wysiłku o dążenia ku doskonałości i szlachetności. Kierkegaard nazywa ten stan "zwątpienie słabych". Zwłaszcza ucieczka przed Bogiem występuje w tym wypadku jasno jeżeli przyczyną jest złe sumienie. Wtedy odczuwa także człowiek Boga, jako zagrożenie własnego spokoju i dlatego w ucieczce przed Bogiem szuka uspokojenia. Taki stan dobrze charakteryzuje Nietzsche: "On musiał umrzeć. On patrzył oczami, które wszystko widzą. On widział ludzką głębię i istotę, całą jego ukrytą hańbę i nienawiść, Ten Bóg, który wszystko widział, zwłaszcza człowieka, musiał umrzeć. Człowiek nie mógł znieść tego, że taki świadek żyje. Pycha i nienawiść. Te dwie postawy ludzkie jak najbardziej i bezpośrednio sprzeciwiają się; osobowemu zjednoczeniu, poddaniu się Bogu. Pycha prowadzi do zamknięcia się w sobie. Do nieuznawania poza sobą, żadnej wartości. Człowiek zaczyna się czuć lepszy od swego Boga.

Nie przedstawiliśmy wszystkich źródeł ateizmu, wychowanie może być także jego przyczyną. Odpowiadając na pytanie, czy ateizm może występować, należy odpowiedzieć, że tak i ma różne źródła i różne postacie.

ks. Józef Kmieć SDS



Wyszukiwarka