PRAWO jako nauka-schematy, konstrukcje przedstawiające rzeczywistość, prawidłowy opis, forma dyskrypcji
* TEORIA PAŃSTWA I PRAWA-analiza konstrukcji prawa, reguły logiczne
* HISTORIA PAŃSTWA I PRAWA-bazuje na powtarzalności
* DOKTRYNY PRAWNO-POLITYCZNE-ogół założeń względem czegoś(teoria, system, program), jakie jest państwo i prawo?
* DOGMATYKA PRAWA-teksty prawne z poszczególnych gałęzi prawa, które nie mogą ulec zmianie, są niepodważalne i musimy się do nich stosować
Aksjomat-dogmat w logice
Instytucja prawna-powtarzające się zjawisko prawne
Doktryna-ogół założeń względem czegoś
Derygmat-przedmiot dla którego dana nazwa się stosuje
Ontologia-dział filozofii zajmujący się ogólną teorią bytu oraz charakterem i strukturą rzeczywistą
Epistemologia-nauka o wiedzy, poznaniu oraz rządzącymi nimi prawami
Aksjologia-nauka o wartościach, teoria wartościowania, wg. określonego systemu normatywnego
Deontologia-nauka o powinnościach moralnych np. zajmuje się takimi działami jak dontologia lek., prawnicza
PŁASZCZYZNY BADANIA PRAWA
1. LOGICZNO-JĘZYKOWA-prawo jest nakazem lub zakazem czynienia czegoś, rodzi się z tego przepis prawny
Logika wskazuje w którym miejscu w tekście prawnym znajduje się dana norma
LOGIKA-nauka o jasnym ścisłym formułowaniu myśli; reguła poprawnego rozumowania
Rodzaje:
-formalna-każdemu zdaniu przypisywana jest wartość: prawda lub fałsz
-nieformalna-teoria argumentacji przekonywania innych
Językowa poprawność, rozbiór logiczny przepisu prawnego
2. SOCJOLOGICZNA
SOCJOLOGIA-nauka o społeczeństwie, człowieku w społeczeństwie, grupach społecznych
Wytworzyła swój aparat badawczy:
-szkoły dalekiego zasięgu(wiekowo)
-szkoły średniego zasięgu(zawodowo)
-szkoły bliskiego zasięgu(określona grupa ludzi)
Każda grupa ludzi podlega określonym przepisom. Prawo się indywidualizuje. Badamy zachowanie społeczeństwa w kontekście prawa. Prawo dostosowywane jest do potrzeb społeczeństwa.
3. PSYCHOLOGICZNA-nauka z punktu widzenia jednostki.
PSYCHOLOGIA-nauka o zjawiskach, procesach, dyspozycjach psychicznych. Opisuje i analizuje prawa rządzące tymi zjawiskami.
Narzędzia badawcze:
-psychoanaliza Freuda
-introspekcja-badanie stanów psychicznych poprzez samoobserwację, prawo jest przeżyciem psychicznym
-behawioryzm-zachowanie ludzkie, uzewnętrznia stany psychiczne, człowiek jako substrat biologiczny, neguje odrębność stanu psychicznego i fizycznego
4. AKSJOLOGICZNA-płaszczyzna badania prawa moralna, jego koherentność z systemem moralnym
PAŃSTWO
1.Geneza państwa
-koncepcja theistyczna-państwo powstało z woli Boga i bogów
-pogląd ten ma wpływ na wszelkie rodzaje władzy jako dar Boga
-koncepcja św.Augustyna-państwo powstało od Boga
-koncepcja św.Tomasza z Akwinu-państwo jest zamierzeniem Boga, które człowiek realizuje
-koncepcja umowy społecznej-Bóg jako zegarmistrz, który uruchomił pewien mechanizm
-państwo powstało w celu ochrony obywateli, ich bezpieczeństwa majątkowego,
osobistego
-obywatele rezygnują jednak z pewnych wolności
a)podjęcie decyzji
b)uchwalenie konstytucji
c)wybór króla
-koncepcja Ludwika Gumbilowicza-teoria podboju i przemocy, wzajemne napadanie na siebie, mord,
przegrywający stanowił siłę roboczą
-aparat państwowy do nadania pracy
-koncepcja marksistowska-twórca Engels
-początkiem państwa była własna prywata
-koncepcja współczesna-państwo powstało na skutek organizacji społeczno-ekonomicznej powstałej w celu
podniesienia wydajności pracy
-państwo powstało po to aby chronić dobra
DEFINICJA PAŃSTWA
a)Arystotelesa-jest wspólnotą równych, organizmem składającym się z rożnych części tworzących całość, części
muszą być komplementarne w stosunku do siebie
Cechy państwa:
-samowystarczalność
-wspólnota moralna(wspólne dążenie do cnoty)
b)prof. Jelinga-trójelementowa koncepcja państwa
państwo to:
-terytorium
-ludność
-władza
c)współczesna(3 elementy Jelinga + suwerenność)
suwerenność:-władzy
-terytorialna
suwerenność:-zewnętrzna(państwo jako reprezentant w stosunkach międzynarodowych)
-wewnętrzna(nikt z zewnątrz nie będzie stanowił prawa wewnątrz)
FORMY PAŃSTWA
* UNITARNE(jeden organizm wspólnie podzielony)-Polska
* FEDERALNE(związek państw, które nie zachowują własnej suwerenności, a przez połączenie tworzą nową jakośc)-Związek Radziecki
* KONFEDERACJA(luina łączność pomiędzy podmiotami, powoływana w celu realizacji wspólnego zadania lub celu, odrębne podmioty polityczne)-obecnie nie ma
RELACJE WŁADZA-PAŃSTWO-CZŁOWIEK
PAŃSTWO A JEDNOSTKA
-powoływane przez jednostkę
-ma służyć jednostkom (lecz nie każdej)
-państwo służy jednostce, gdy jej interesy są zbieżne z interesem społecznym
-jednostka jest podporządkowana państwu, zachowuje jednak pewne swobody, ma prawo domagać się zagwarantowania pewnych praw(Prawa Człowieka)
-instytucje ponadpaństwowe powstałe do rozstrzygania sporów jednostka-państwo
PAŃSTWO A GRUPY SPOŁECZNE
-jeżeli grupa społeczna nie zagraża państwu, państwo się nią nie interesuje
-jeżeli grupa społeczna zagraża, państwo zawsze próbuje ją ustabilizować i włączyć w swój system prawny, np. związki zawodowe, cel: zapewnienie stabilności wewnętrznej
żadna grupa nie może być silniejsza od państwa, gdyż wówczas przejęłaby władzę
PAŃSTWO A WARSTWY SPOŁECZNE
-państwo nigdy nie realizuje polityki warstw społecznych
-są one na tyle rozbite wewnętrznie, że nie stanowią realnego zagrożenia dla państwa
REŻIM-ogół metod sprawowania władzy, zabarwienie pejoratyczne
-DEMOKRATYCZNY
a)liberalny-władza pozostawia bardzo duży zakres swobody obywatelom
-każdy musi liczyć wyłącznie na siebie
????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????
?????????????????????????????????????????????????????????????????????
?????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????cesu
ekonomicznego
-minimum socjalne
c)socjalistyczne-narzuca średni stan
-państwo za nas decyduje co jest dla nas dobre
-nawet jeśli czegoś nie chcemy to nam to wmusza według określonego dla nas stanu
-państwo także z czasem staje się bardzo kosztowne
-AUTOKRATYCZNY
a)policyjny-administracja państwowa dokładnie reglamentuje życie społeczeństwa, obywatel traktowany
przedmiotowo
-policjus=urzędnik
-Francja przed wybuchem rewolucji
b)wojskowy-wojsko ma przewagę nad cywilami
-wojsko=państwo
-administracja-metody wojskowe
c)totalitarny-komunistyczny lub faszystowski
-wszystko podlega regułom narzuconym z góry, brak jakichkolwiek wolności
-monopartia, aparat partyjny rozbudowany dubluje aparat administracyjny
-organizacje paramilitarne SS ,S.A.
ORGANIZACJE SPOŁECZNE
Cel: ochrona interesów pracy
* Związki zawodowe, branżowe, terytorialne-formuła może być różna, np.: OPZZ(struktura branżowa), MSZZ, Solidarność(struktura terytorialna)
* Związki wyznaniowe-wspólna religia lub model życia, np. świadkowie Jehowy
* Związki narodowe-mniejszości narodowe organizują się w związki, cel: ochrona kultury, języka, np.: Ukraińcy, Białorusini, Żydzi, rejestrowane, mają swe statuty i sankcje państwowe
* Subkultury-forma organizacji patologicznej, wynika z niechęci dostosowania się pewnej grupy osób do określonego stanu rzeczy, są elitarne, nie dążą do rozszerzenia, pragną być zauważani, czasem subkultura przekształca cię w kulturę
* Partie polityczne-jest to grupa ludzi o podobnych poglądach, najczęściej wywodzących się z jednego środowiska, wyznających jedną ideologię, chcących ją wcielić w życie za pomocą władzy, cel: zdobycie władzy i obsadzenie aparatu władzy swoimi ludźmi, realizacja: branie udziału w wyborach, przekonywanie społeczeństwa, mas media, kampanie; struktura hierarchiczna, istnieje centralny ośrodek dyspozycyjny, nie ma pełnej demokracji, działają zwykle w jednym państwie
TYPY PARTII POLITYCZNYCH
1.partie typu narodowo-wyzwoleńczego
nie mają nic wspólnego z jakąkolwiek ideologią, celem podstawowym jest wyzwolenie, zdobycie niepodległości
2.partie typu totalitarnego
realizują jedno prawo, nie współpracują, mają zawsze rację, obecnie-partie wyznaniowe twierdzące, że ich program pochodzi od Boga
3.partie typu demokratycznego
biorą udział w grze demokratycznych wyborów, godzą się na decyzję obywateli, nie głoszą jedynej prawdy
a)konserwatywne-KPN-jest to partia, która programowo dąży do zachowania status quo, cel programowy: zachowanie stanu teraźniejszego
b)liberalne-UW,SdRP-duża swoboda obywatela, akceptują to, że inne partie mają odmienne od nich poglądy
c)religijne-ZChN-nie odwołuje się do żadnych innych źródeł poza religią lub reguły religijne jako podstawa do wartościowania programu politycznego
d)lewicowe-partie dążące do pewnego uzgodnienia stosunków własnościowych w państwie na korzyść jej zmniejszania, pragną narzucić swe koncepcje całemu społeczeństwu, skrajnie lewicowi są komuniści dążący do wyrugowania własności prywatnej, mogą przekształcić się w partie totalitarną
Klasyfikując partie możemy spojrzeć na:
-stosunek do własności gospodarczych
-stosunek do obowiązującego prawa
Po zdobyciu władzy partia organizuje rząd wyłaniany zależnie od obowiązującego systemu prawnego.
SYSTEM PRAWNY
-JEDNOPARTYJNY-najczęściej totalitarny, władza monopartii
-DWUPARTYJNY-binarny, USA, GB, konkurują ze sobą wyłącznie o władzę, zacierają się różnice doktrynalne, ideologia jest zbędna
-WIELOPARTYJNY-związane z reżimem demokratycznym, konkurują o władze w wyborach, jeżeli żadna z nich po wyborach nie zdobędzie większości to wchodzą w koalicję, istnieje tendencja do ograniczenia liczby partii do niezbędnego minimum
GRUPY NACISKU
-lobby-grupa dążąca do wymuszenia określonego zachowania, nie ma do tego prawa, ale ma zdolności, np. związki zawodowe, związki lekarzy
Różnice:
* Partia ma program, grupy nacisku dążą do wpływu na władzę, a partia do władzy, grupa nacisku nie ma programu
* Partia bierz udział w wyborach, grupa nacisku nie
* Partia zorganizowana hierarchicznie, grupa nacisku-brak hierarchii
* Partia-ludzie z tej samej klasy społecznej, grupa nacisku-różnice zatarte
* Partia ma swych członków spisanych, grupa nacisku nie
* Partia działa w obrębie jednego kraju, grupa nacisku tworzy organizację o zasięgu ponadnarodowym
Grupy nacisku zwalniają się, powodują, że system państwowy jest bardziej racjonalny, duże grupy pozostające poza systemem partyjnym maja dzięki nim prawo głosu
KONCEPCJE ORGANIZACJI SYSTEMÓW PAŃSTWA
1)theistyczna
Bóg-bezpośredni sprawca istnienia
Punkt odniesienia-kanony religijne
Walka z państwem to walka z religią
2)ekonomiczna
-fizjokratyczna-wszelka wartość pochodzi z rolnictwa, konieczne jest jednak przetwarzanie tego co rośnie
-merkantylizmu-torująca drogę kapitalizmowi,
praca, kościół,
przyrost wartości tam gdzie pojawia się zysk,
handel + praca rąk = korzyści,
zakładała interwencję państwa.
3)kapitalistyczna-Anglia XVI / XVII w.
a)leiserferyzmu -stróża nocnego
-przyznawała państwu rolę człowieka pilnującego danego terenu z zewnątrz, bez prawa decyzji co do tego co dzieje się w środku, państwo pilnuje granic, najwyższą wartością jest wolność, do lat 60 XIX w.
b)państwo wprowadza ograniczenia, ingeruje w wewnętrzną strukturę, koniec państwa "stróża nocnego", państwo jako podmiot gospodarczy inwestujący w infrastrukturę.
4. 1840 Manifest komunistyczny KOMUNIZM
a) komuna paryska, trwała 70 dni, początek 1871 r.
b) komunizm w Rosji 1917 r. ustanowił państwa ludu
-komunizm ujemny 1918-20
polegał na wyniszczaniu państwa, centralnej redystrybucji przychodów-
przekazywaniu zabranych dóbr robotnikom w miastach
-etap stalinowski - dyktatura proletariatu, do 1835 r., głoszenie, że burżuazja powinna
zostać unicestwiona, pewna grupa ludności np. posiadacze i kułacy pozbawieni jakich-
kolwiek praw.
CEL: faktyczna władza robotników w państwie
-państwo ogólnonarodowe - kułacy pozyskali prawo wyborcze
5. koncepcja WELFARESTATA - koncepcja państwa dobrobytu, państwo musi odgrywać
rolę interwencjonistyczną, łagodzić wew. napięcia. Wszyscy mają równe prawa i
możliwości.
6. koncepcja NEW DEAL-u F.D.Rosevelt'a
państwo jako podmiot gospodarczy, nie sędzia lecz gracz na boisku.
a) państwo nie opowiada się po stronie klas społecznych
b) ma łagodzić recesję ( stagnację w strukturze gospodarczej )
c) przejmować niedochodowe gałęzie przemysłu, lecz niezbędne społeczeństwu
d) państwo zaczęło formułować minimum socjalne (min. egzystencji), powstała polityka emerytalna
7. menageryzm miała ona scalić doktrynalnie komunizm z państwem dobrobytu
- nie kapitalista decyduje o tym co dzieje się w firmie, prawdziwa władza
spoczywa w rękach menagerów
- nie istnieją realne różnice w interesach pomiędzy kapitalizmem a
komunizmem
8. konwergencji prof. Brzeziński
społeczeństwo realizuje cele, one wymuszają sposób ich realizacji,
celem podstawowym jest dobrobyt społeczny, zatem cel jest ten sam,
są tylko inne formy jego realizacji, obie wielkie ideologie przenikają się,
zbliżają, kiedyś zetkną (komunizm i kapitalizm)
9. kapitalizmu ludowego
próba rehabilitacji kapitalizmu po doświadczeniach z komunizmem
-lud powinien stać się kapitalistą
10. państwo obywatelskie
Jimmy Carter prezydent USA - postulaty praw człowieka, praw jednostki
zakłada świadomość obywatelską, obywatel świadomy, porządny,
posiada wpływ na władzę
Teraz społeczeństwa wychodzą poza systemy narodowe.
Nie ma określonej, dzisiejszej koncepcji państw.
Państwa postkomunistyczne przechodzą przez w/w koncepcje w trybie przyspieszonym.
FUNKCJE PAŃSTWA pewna suma interesów obywateli w stosunku do samych siebie,
interesy realizowane są tak, aby obywatel mógł stwierdzić, że
działa państwo a nie on sam.
- kreowane są przez obywateli w postaci zapisów (konstytucja, kodeks)
- każdy obywatel działa w jakimś interesie
a) zewnętrzne - państwo jako podmiot w stosunkach narodowych, reprezentant
w stosunkach z innymi społeczeństwami
- ochrona interesów ekonomicznych na zewnątrz ( cła ,
stymulowanie eksportu ).
- ochrona interesów indywidualnych realizowana np. za pośre-
dnictwem konsulatu
b) wewnętrzne - państwo organizuje system prawny, ma ona zabezpieczać
interesy poszczególnych jednostek
- powołuje organy mające czuwać nad przestrzeganiem prawa
- organizuje struktury bezpieczeństwa socjalnego ( zapomogi,
ubezpieczenie, leczenie )
- dba o to aby obywatel był świadom - system edukacji
c) organizacyjno - ekonomiczne
- musi zapewnić pewną minimalną organizację ekonomiczną
- państwo jako główny i jedyny emitent pieniądza
- państwo musi zapewnić porządek prawny np. płacenie podatków
- organizacja aparatu ścigania
- ustanawia podatki na swoje utrzymanie
państwo realizuje f. ekonomiczną w celu zapewnienia korzyści społecznych zależnych od
ideologizacji
- indywidualna np. zmniejszenie podatków - korzyść jednostki
- grupowa np. zwiększenie podatków - korzyść grup utrzymujących się z pieniędzy
państwa
d) socjalne realizowane pośrednio i bezpośrednio
- pośrednio
ustala się system prawny narzucający podmiotom stanowiącym
część społeczeństwa określone zachowanie np. bezpieczeństwo
i higiena pracy
- bezpośrednio
państwo jako gwarant pewnych praw socjalnych - samo za nie płaci
np. ochrona zdrowia
e) kulturalno - wychowawcze
- umożliwienie dostępu do dóbr kultury np. prowadzenie bibliotek
publicznych, muzea
- realizuje się czasem przez indoktrynację czyli kształtowanie
światopoglądu np. państwo totalitarne
Do realizowania funkcji potrzebny jest aparat
np. biurokracja (niechętnie oddaje uprawnienia, zatrudnia wielu urzędników)
urzędnicy dążą za wszelką cenę do obrony swej pozycji
- ustalanie euronorm
- uchwalanie ustaw,
organizowała się w zależności od formy rządów
FORMA RZĄDÓW
1. Król ma zawsze rację, rację mają również jego urzędnicy
2. Monteskiusz (oświecenie) trójpodział władzy, zachowana proporcja pomiędzy władzą:
- ustawodawczą
- wykonawczą wzajemne hamowanie i powściąganie
- sądowniczą
FORMA RZĄDU
1. Monarchia
2. Republika
Ad. 1. a) absolutna (nieograniczona)
b) konstytucyjna
a) władza wykonawcza i ustawodawcza skupiona w jednym ręku, obywatele wywierali presję i dążyli do monarchii konstytucyjnej
b) król nie jest w pełni suwerenny, nie może zmieniać praw, podlega Konstytucji, gdzie
określony jest jego zakres działania, monarcha konstytucyjny przestał pełnić funkcję
wykonawczą, wykształcały się monarchie o cechach republiki (król nie posiada żadnej
władzy)
Ad. 2. Res publite = publiczny
a) arystokratyczna
b) demokratyczna
a) mały procent ogółu populacji cieszy się nieograniczoną swobodą, reszta nie ma praw
np. chłop poddany prawu pana
b) cały ogół obywateli rządzi
obywatele wyłaniają spośród siebie obieralne organy władzy wykonawczej i ustawodawczej
wg formuły sprawowania rządów PODZIAŁ REPUBLIKI:
* prezydenckie USA, Francja, Polska?
- prezydent jest głową państwa i autorem rządu, powołuje i odpowiada za jego działalność
- są mu podlegli ministrowie
- prezydent jest naczelnym wodzem
- jest obieralny w wyborach bezpośrednich na okres jednej lub dwóch kadencji
w USA pośrednio - wybieramy elektora, który wybiera prezydenta
- prezydent jest nieusuwalny z wyjątkiem impeachment - postawienie
urzędnika państwowego w stan oskarżenia przed parlamentem
- prezydent posiada prawo wnioskowania do legislatury (org.
ustawodawczy)
- w USA weto prezydenckie
W Polsce prezydent jest czynnikiem stabilizującym władzy, nie ma
bezpośredniej władzy wykonawczej
* system parlamentarno - gabinetowy (może wyst. w monarchii konstytucyjnej)
- władza wykonawcza podporządkowana ustawodawczej i przez nią kreowana
- rząd wyłania się z parlamentu
- parlament kreuje prawa, które wykonuje rząd wybierany na drodze większościowej
- gabinet zatwierdzany przez parlament
- rząd odpowiada wyłącznie przed parlamentem, który może go odwołać
- rząd posiada prawo wnioskowania o wydanie ustaw, uchwalanie praw
GABINET
- ciało kolegialne
- obowiązuje zasada głosowania
PREMIER - koordynator pracy rządu, prime minister, pierwszy wśród
równych
RZĄD
- spełnia rolę organizatora gdy nie ma parlamentu
- składa dymisję na I posiedzeniu nowego parlamentu
Wielka Brytania
- gabinet cieni - partia będąca w opozycji wybiera potencjalnego premiera i ministrów
zadania:
- krytyka aktualnego rządu w wielu obszarach jego działalności
- umacnia demokrację
- daje możliwość parlamentowi lepszej kontroli rządu
* system kanclerski
uprawnienia kanclerza:
- ma on realną władzę
- koordynuje i zleca pracę ministrom
- posiada własny aparat
* konwent SZWAJCARIA
władza ustawodawcza i wykonawcza łączą się w jeden
tworzą one Radę Federacji
duży obszar legislacyjny zastrzeżony dla referendum (org. wł. ustawod.)
duże uprawnienia mają kantorzy (org. władzy wykonawczej)
Rada Federalna ma 7 osób, każda z tych osób jest na 1 rok prezydentem
Każdy rząd obrasta w biurokrację.
Organ państwowy - wyspecjalizowana grupa osób powołana do
- zarządzania daną częścią majątku narodowego
- wydawania decyzji wiążących obywatela
- administrowania danym terytorium
Powoływany jest w drodze nominacji
Parlament ---- Rada Ministrów ---- Organy Niższego Rządu
zasada koncentracji lub dekoncentracji organów / w zależności od ideologii
szkoły myślenia dat. usprawnienia rządzenia / determinuje budowę aparatu
centralizacja, decentralizacja / państwowego
Samorządy terytorialne - struktury powoływane bezpośrednio przez obywateli w celu
pełnienia jakiś funkcji na danym obszarze.
RODZAJE ORGANÓW PAŃSTWOWYCH wg działalności
1. Organy władzy wykonawczej
- powołane w celu określonego działania
2. Organy władzy sądowniczej
- w celu wymierzania sprawiedliwości
- kompetencje określone ustawami
- dwuinstancyjne
- niezawisłe
- niezależne
- powoływane przez prezydenta
3. Organy prokuratorskie
- kompetencje określone ustawowo
- prokurator generalny - minister sprawiedliwości
4. Organy kontrolne
- podlegają parlamentowi
- kontrolują inne organy i struktury
- w Polsce NIK
5. Organy skarbowe
- uprawnione do nakładania i pobierania podatków
6. Organy celne
- ochrona ceł
- pobieranie i karanie tych, którzy nie płacą ceł
PRAWORZĄDNOŚĆ - jest wtedy gdy zakłada się stosowanie do praw obowiązuje tych,
którzy prawo stanowią jak i tych, którzy się do niego stosują
W Polsce jedynie obowiązuje tych, którzy wydają akta prawne.
Obywatel może odwoływać się do decyzji organu stanowiącego prawo.
Rozumienie formalne - treść prawa jest nam obojętna lecz przestrzegamy prawo niezależnie
od treści, nie podlega ono wartościowaniu, jest dogmatem
Rozumienie materialne - praworządne są prawa, które z punktu aksjologicznego są dobre,
korzystne prawa ocenione negatywnie są złe, nie muszą być
przestrzegane
Koncepcja cywilnego nieposłuszeństwa - obywatele mogą odmówić przestrzegania złego
prawa
Systemy prawne opierają się na formalnym rozumieniu sprawiedliwości.
Gwarancja praworządności:
1. istnienie odp. trybu legislacyjnego
2. istnienie organizacji społecznych tj. partie polityczne, związki zawodowe, mają wpływ
na tryb legislacyjny, poparcie w wyborach jest warunkiem sukcesu
3. istnienie systemu kontroli (Trybunał Konstytucyjny, rzecznik praw obywatelskich, NIK)
działalność kontrolna ma wyłapywać wadliwe przepisy i wnosić o ich zmianę
Szkoła legislacyjna
PRAWO - nakaz usprawnionej władzy sankcjonowany przez def. pozytywistyczną
- prawo to siła, ten kto ma siłę ten realizuje prawa
- def. normatywistyczna, prawo jako zespół norm swoistych
sankcjonowany władzą państwową a wydawany w celu
łagodzenia konfliktów społecznych
współczesna koncepcja pozytywistyczna dzieli się na dwa rodzaje norm
normy I rzędu normy podstawowe np. kodeksy, poparte sankcją
normy II rzędu mówią co jest prawem, wydane zostały zgodnie z pewnymi regułami
Szkoła socjologiczna - prawo jako inżynieria społeczna, konstrukcja społeczeństwa,
prawo jest kreowaniem przyszłości
Szkoła psychologiczna - prawo jest przeżyciem psychologicznym, tworzy ono węzeł prawny
Leon Petrażycki
Szkoła praw natury - źródła prawa leżą w naturze ludzkiej, sformułowano 8 postulatów
realności prawa, jeżeli prawo nie jest realne nie jest ono prawem,
jeżeli prawo jest sprzeczne z moralnością nie musimy go uznawać
PRAWO - zespół norm wydawanych we właściwym trybie, obdarzonych sankcją państwa
RELACJE PRAWO - INNE SYSTEMY NORMATYWNE (moralność, etyka, religia)
a) prawo a religia - relacje taktyczne, systemy wartości obecne w systemach prawnych
b) prawo a moralność (ogólny system pojmowania dobra i zła) - każdy człowiek ma inną
moralność, systemy moralne są różne w świecie, norma moralna
powinna mieć uznanie państwa, powinno ono wydać prawo
uniemożliwiające stosowanie własnej moralności
państwo musi uznawać ogólną moralność, normy, które jej nie
przestrzegają są sabotowane przez społeczeństwo (odrzucane)
Norma moralna ---- dobro / zło, istnieje sfera indeferentów moralnych - nie mogą być one
oceniane z punktu widzenia moralności
Norma prawna ---- nakaz / zakaz + sankcja, są również sfery indeferentne dla prawa
np. konstytucja, sfery intymne człowieka
Prawo moralność
Obszar najbardziej idealny
Społeczne odczucia moralne pokrywają się z aktami prawnymi
Prawo zawsze obdarzone jest sankcją indywidualną, natomiast norma moralna posiada
sankcję rozproszoną
KONCEPCJA BUDOWY NORMY PRAWNEJ
wybrane z tekstu prawnego polecenie takiego a nie innego zachowania się, jedna norma prawna może składać się z kilku do kilkunastu przepisów
norma prawna ma hipotezę czyli odp. na pytanie kto i w jakich warunkach
ma dyspozycję - dotyczy ona zachowania takiego a nie innego
ma sankcję
SANKCJA
- nieważności (bezwzględna i względna)
dotyka taką czynność prawną dokonaną przez człowieka, którą
dokonywać nie wolno np. bigamia
- egzekucyjna - chodzi o przywrócenie stanu zgodnego z dyspozycją np. eksmisja, mandat
- karna
funkcja represyjna - cupta kara, prawo Hammurabiego (oko za oko)
funkcja resocjalizacyjna - naprawiania człowieka
funkcja prewencyjna - zapobiegawcza
KARA - ujemne następstwa zachowania niezgodnego z oczekiwaniami prawa.
WINA - więź psychiczna sprawcy z czynem.
NORMY SPRZĘŻONE - faktyczne znaczenie jest w dwóch oddzielnych
jedna nakazuje druga zakazuje.
*ŻRODŁA PRAWA*
- przepisy prawa stanowionego (wydawane lub ustanawiane).
- teksty prawne - wykładnie prawne.
Hierarchia tekstów prawnych:
[1] ustawa zasadnicza KONSTYTUCJA
wyklucza łatwą zmianę.
[2] ustawa, wydawana przez parlament w trybie ustawodawczym
reguluje najważniejsze kwestie życia społecznego.
[3a] dekret, zarządzenie z mocą ustawy
wydawany przez organ władzy wykonawczej w szczególnych przypadkach.
[3b] Rozporzadzenie, Rada Ministrów, lub minister
na podstawie i w celu wykonania ustawy (warunki).
Ustawa lub rozporządzenie musi być opublikowane w organie prelogacyjnym np. Dziennik Ustaw.
Nie ogłoszone nie obowiązuje, ogłoszone - należy je znać.
Prawo zakłada fikcję nieznajomości prawa.
IGNORANTIA IURIS NOCET - nieznajomość prawa szkodzi.
[4] zarządzenie, nie dotyczy wszystkich obywateli, informacja o sposobie wykonania ustawy
wydawane przez organy centralne, normuje pracę urzędów.
*TRYB LEGISLACYJNY*
[a] inicjatywa ustawodawcza.
- kluby poselskie.
- Senat.
- Prezydent.
- Rada Ministrów (może poprosić o tryb pilny).
- obywatele.
[b] marszałek Sejmu LASKA MARSZAŁKOWSKA.
[c] prezydium Sejmu.
[d] projekt pod obrady Sejmu.
[e] I-sze czytanie.
przedstawienie ogólnych założeń, podstaw prawnych.
dyskusja > wnioski.
[f] komisja sejmowa (jedna lub kilka).
kontrola.
[g] II-gie czytanie.
dyskusja > głosowanie poprawek lub ustawy.
[h] Senat ma 50 dni wprowadzenie ew. zmian i poprawek.
/ \
bez poprawek poprawki
Sejm - koniec trybu Sejm - głosowanie poprawek
\ /
[i] prezydent podpisuje (musi) gdy jego veto zostanie odrzucone.
może zaproponować poprawki.
większość bezwzględna = 0.5 obecnych + 1.
kwalifikowana = 2/3 obecnych.
Wielokrotne stosowanie danego prawa staje się prawem zwyczajowym.
PRAWO PRECEDENSU - orzeczenie Sejmu staje się podstawą do wydania kolejnego prawa (WB + USA).
COMMON LAW - sędzia tworzy prawo sądowe.
*PODZIAŁ PRZEPISÓW PRAWNYCH*
|- lex specialis (przepisy szczególne uszczegółowiające regułę ogólną).
|- lex generalis (przepisy ogólne formułujące ogólne zasady działania).
|-iuris cogens (obowiązujące bezwzględnie niezależnie od woli stron).
|-iuris dispositirum (obowiązujące czasami).
|-blankietowe (dające pewne ogólne uprawnienia).
|-odsyłające (odsyłają odbiorcę przepisu do innej ustawy, normy.
|-lex plus quam perfecta (prawo nad dobrem, prawo doskonałe, obdarzone sankcją np. karną.
|-lex perfecta (przepis nie przewidujący kary zawierający sankcję niewa?ności.
|-lex minus quam perfecta (przepis który karze, ale nie unieważnia czynności).
|-lex imperfecta (prawo niedoskonałe, nie przwiduje sankcji).
PRZEPISY
- nakazujące - nakazują zachowanie z rolą ustawodawcy, w przypadku nieprzestrzegania sankcji.
- zakazujące - zakazują czegoś.
- uprawniające - możemy lub nie musimy czegoś robić.
PRZEPISY
- generalny - bezimienny, skierowany do wszystkich.
- indywidualny - skierowany immiennie.
PRZEPISY
- abstrakcyjne - nie ujmują stanu prawnego w sposób jednoznaczny.
dają wskazania do rozwiązania problemu.
- konketne - nie pozostawiają wyboru, kreślają niezmianny stan prawny.
Akt prawny może wejśćw życie:
- z dniem ogłoszenia.
- od dnia...
vacacio legis - okres od opublikowania do wejścia ustawy w życie.
Z reguły brak daty końcowej obowiązywania ustaw, tym niemniej niektóre posiadają datę
końca obowiązywania.
- z założenia ustawodawcy obwiązująca nie zawsze przestaje obowiązywać
poprzez jej uchylenie drogą wprowadzenia innej, która ją uchyla i reguluje daną materię bądź
tylko uchyla.
- obowiązująca o określonym czasie.
TEKST PRAWNY
Podział techniczny:
- kodeksy dzielą się na księgi, one na tytuły, te na rozdziały, rozdziały na podrozdziały,
te na oddziały, artykuły, paragrafy, punkty, podpunkty, ustępy.
Numeracja jest ciągła.
Podział merytoryczny:
- każdy akt prawny składa się z części nieartykułowanej:
- nazwa.
- data wydania.
- jednozdaniowe określenie przedmiotu ustawy.
- preambuła dodawana przed wyjątkowo ważnymi aktami prawnymi(inwokacja).
- i artykułowanej:
- przepisy wstępne (początkowe) wskazujące na podmiot regulacji aktu, podają definicje.
- przepisy szczegółowe ok. 90% tekstu regulują materię aktu prawnego.
- przepisy przejściowe regulują sytuację spraw zaczętych wcześniej niż ustawa.
- przepisy końcowe wskazują na inne akty normatywne mogące mieć zastosowania.
- przepisy delogacujne - uchylające wcześniejsze akta prawne.
- w ostatnim artykule data wejścia w życie przepisu, w ustawach podpis prezydenta.
Zakres obowiązywania prawa:
- aspekt terytorialny - dane prawo ustala się tylko na danym terutorium,
obowiązuje ludzi tam zamieszkanych.
bywa często łamane siłą.
- aspekt personalny - (historycznie) człowiek przenosi ze sobą prawo,
np. prawo miejsca urodzenia, czyja władza tego prawo.
wyjątki od tej zasady:
- eksterytorialne jednostki obcych państw.
- wille rzymskie - mieszkania kościelnych dostojników.
- statki morskie i powietrzne (zasada bandery).
TERYTORIUM KRAJU
- wody przybrzeżne (strefa 3 milowa) strefa bezwzględnej jurysdykcji danego opaństwa.
- 12 milowa strefa interesów (na tym obszarze patrolują statki).
-200 milowe strefy interesów ekonomicznych (niektóre kraje) np. Jslandia dochodzi tu do wielu konfliktów.
-szelf kontynentalny bardzo ważny gospodarczo (platformy wiertnicze, gaz)
-platforma wiertnicza - prawo nie jest do końca rozstrzygnięte (platforma ->szelf).
- ?????? niezamieszkałe - nie ma rozstrzygnięć, decyduje prawo silniejszego.
- 30KM - granica stratosfery, obszar powietrzny juryzdykcji danego państwa, umozliwia dzialanie satelitow szpiegowskich.
- granica w głąb ziemi ograniczona technicznymi możliwościami odwiertów.
Kolizja - coś jest ze sobą sprzeczne.
3 podstawowe reguły kolizyjne:
- norma wyższa uchyla normę niższą;
- przepis szczególny uchyla przepisy ogólne przy czym dotyczy to przepisów tej samej rangi;
- ustawa wcześniejsza uchyla ustawę późniejszą przy czym dotyczy to przepisów tej samej rangi.
Tekst jednolity - tekst uwzględniający wszystkie zmiany w stosunku do pierwszego znaczenia.
System prawny - spójny związek norm prawnych, które wzajemnie się uzupełniają lub są niesprzeczne (w obrębie jednego państwa).
SYSTEM PRAWNY
- dzieli się na gałęzie prawne
+ konstytucja
PION | POZIOM
+ustawy
| prawo karne prawo cywilne
+ rozporządzenia +----------------------+
Gałęzie
-prawo konstytucyjne;
-prawo cywilne regulujące stosunki międzyludzkie i majątkowe, narzucające pewne zasady ogólne, lecz duże pole pozostawia do regulacji podmiotów umów, reguluje obowiązki, reguluje ??????;
-prawo cywylne procesowe mówi, w jaki sposób rozstrzyga się sprawy przed sądem, kontrodyktoryjność ->spór stron;
-prawo rodzinne i opiekuńcze relacje rodzinne;
-prawo rolne;
-prawo czekowe i wekslowe;
-prawo administracyjne;
-prawo administracyjne proceduralne (procesowe);
-prawo pracy;
-prawo karne;
-prawo karne procesowe.
Polska
z dnia 11 marca 1999 roku, Dziennik Ustaw.
-konstytucja;
-517 ustaw;
-62 dekrety;
-11 rozporządzeń z mocą ustawy prezydenta (z okresu międzywojennego);
-ok 800 umów międzynarodowych ratyfikacyjnych;
itd.
prawo administracyjne
------------------
Postulat regislatorów - zupełność i niesprzeczność systemów prawnych.
Akta prawne muszą stanowić calość, nie mogą mieć innej ideologi, muszą być jednorodne.
System w państwie powinien być ?????? i stanowić zamkniętą calość. Inaczej tworzą się luki w prawie.
Luki
-swoiste (faktycznie zauważalne) np. brak aktów wykonawczych do ustawy, powód - celowe hamowanie aktu przez władzę, niedoskonałość systemu legislacyjnego. Jest to luka usuwalna;
-aksjologiczne - wynika z niechęcido danej materii. Kwestie takie zbywane milczeniem, np. prostytucja. Powoduje luki, którymi mozna się prześlizgnąc.
Prawo
-prywatne;
-publiczne.
Prawo regulujące sprawy państwowe, finanse, itd. ?????? ??????
państwowe->publiczne;
prywatne->dotyczy ludzi.
Relacje systemu prawnego do prawa międzynarodowego. Trzy koncepcje.
-w przypadku kolizji norm priorytet uzupelniają normy wewnętrzne;
-w przypadku kolizji norm przewaga prawa międzynarodowego;
-(w przypadku kolizji norm) normy prawa międzynarodowego poprzez ratyfikację zaczynają funkcjonować jako normy wewnętrzne.
Umowy międzynarodowe
-konkordat - umowa między państwem a stolica apostolską;
-konwenja praw człowieka;
-umowy o charakterze ekonomicznym;
umowa o przystąpieniu do NATO.
Konkordat - pewna fikcja prawna, Watykan - jedyna nie obalona dyktatura, głowa państwa - papież. Watykan - stolica apostolska.
Organizacja kościoła
tworzyły sie parafie w procesie chrystianizacji
3 parafie podporządkowane dziekanatowi, dziekanaty prałaturze.
8-9 płaratur djecezji z biskupem, metropolie kościelne obejmują nadzów nad biskupami (historycznie).
?????? biskupi podlegają jedynie papieżowi
papież - biskup Rzymu, obecnie zaniechano koronacji papieży TIARĄ. Obecnie symbol władzy - paliusz biskupa Rzymu - biała wstążka z czarnymi krupami. Wybierany jest przez proboszczów parafii rzymskiej na konklawie. Każdy kardyna na świecie jest jest automatycznie proboszczem parafii rzymskiej. Procedura wyboru papieża - konklawa - kardynałowie wybierają papieża obradując za zamknietymi drzwiami. Papież przyjmuje inne imię. Ma on do dyspozycji kilka wyspecjalizowanych więzież Watykanu.
Kolizje prawa wew. z umowami międzynarodowymi.
Powszechna praktyka państw to inkorporacja umów umów prawnych do prawa wew.
Stusunek prawny
Stusunek - wzajemna relacja pomiędzy podmiotami.
Stosunek społeczny - wzajemna relacja pomiędzy podmiotami mającymi na celu realizację pewnych zasad będących sposobem na życie obywateli, pozostają oni w relacji do reguł życia.
Stusunek prawny stosunek społeczny przebiegający pod reżimem norm prawnych.
Trzy główne elementy:
1)podmiot;
2)przedmiot;
3)treść.
Podmiot - osoby fizyczne lub niefizyczne, osoby fizyczne -ludzie posiadający zdolność prawną ( możliwość bycia podmiotem stosunku prawnego,nie ma możliwości jej ograniczenia w prawie polskim, wyjatek: jeżeli ojciec dziecka umrze przed porodem, dziecko dziedziczy prawa po ojcu, gdy urodzi się żywe (PRAWO NASURIDUSA)
- zdolność do czynności prawnych (możliwość samodzielnego działania i wchodzenia w stosunki prawne może być ograniczona.
- dzieci do 13 roku życia mają ją tylko w podstawowym zakresie, nie mogą wchodzić w stosunki prawne, mają swego ustawowego przedstawiciela (rodzice, kurator), ograniczoną zdolność do czynności prawnych.
- dzieci od 13 do 18 roku życia mogą zarządzać mieniem w zakresie nie przekraczającym zwykłego zarządzania w innym przypadku musi być kurator.
to samo tyczy się osób ubezwłasnowolnionych przez ?????? ??????
ograniczenia związane z wiekiem np. prawo wyborcze (czynne lub bierne)
osoby niefizyczne:
-spółdzielnia \
-przedsiębiorstwo państwowe + 9 rodzajów
-organy państwowe /
osoby prawne + organy państwowe
Trzy podstawowe tryby powstawania osobowości prawnej:
* Erekcyjny- kreowanie przez organ państwowy np. ustawa o BHP i o NBP
* Koncesyjny - grupa osób mająca chęć stworzenia osoby prawnej zwraca się do organu o zezwolenie, inicjatywa+zezwolenie
* Rejestracyjno- Meldunkowy- gr. osób zgłasza chęć wpisania do rejestru, organ nie może odmówić wpisania, jeżeli spełnione są warunki formalno- prawne.
Podmiotowość organów państwowych związana jest z osobowością prawną mają ją gminy i skarb państwa, skarb państwa jest fikcją prawną.
Ad.2) Rzeczy materialne
Zachowania wynikające z treści zawieranych umów, treści określających sposób realizacji
Ad3) Może dawać uprawienia lub rodzić obowiązek
Uprawienie(do własnych zachowań)
Płaszczyzna wolności pozytywnej preferencyjnej,
Płaszczyzna wolności pozytywnej niepreferencyjnej,
Płaszczyzna wolności negatywnej,
Wolność pozytywna(określa co nam wolno a co nie).
1. Preferencyjna- nasza osoba jest preferowana np. jesteśmy właścicielem,
2. Niepreferencyjna - każdy jest traktowany tak samo np. prawo zasiedzenia
Wolność negatywna (milczenie prawa, prawo niczego nie nakazuje),
Uprawienia:
1. Mocne( do określonych zachowań innych osób), następuje gdy naszemu prawu towarzyszy uprawienie innych osób,
2. Zaniechania
3. Obowiązek działania
2 i 3- rozpatrywane dualistycznie- węzeł obligacyjny
[zakres uprawienia i obowiązku określony jest przez regułę prawną]
- do rzeczy wspólnych
- do korzystania z ochrony prawnej różnych obszarów
Obowiązek:
- jednostronny (nie towarzyszy mu uprawienie innej osoby do domagania się od nas określonego zachowania)
- dwustronny (towarzyszy mu uprawienie drugiej osoby, podjęcie działania nie jest zależne od naszej woli)
FAKTY PRAWNE
Fakt prawny- zdarzenie, które wywołuje skutek prawny.
Fakty nieprawne - fakty, do których prawo zachowuje stosunek ujemny.
Fakty prawne:
- zdarzenia (niezależne od naszej woli)
- działania
- czyny,
Działanie - świadome, wywołujące skutek prawny poprzez oświadczenie woli.
Organy prawne: (działanie osób niefizycznych)
- wydawanie aktów prawnych
- wydawanie orzeczeń sądowych
- wydawanie praw administracyjnych
Czyny (skutek jaki powstaje)
- dozwolone
- niedozwolone np. ustawodawstwo karne,
Obowiązywanie prawa
Prawo obowiązuje dlatego, że zostało w odpowiednim trybie wydane i jest przestrzegane -obowiązywanie formalne.
Obowiązywanie realne -istnieją kary. Ludzie dążą do istnienia prawa -dążąc do życia w uporządkowanym świecie.
Obywateli prawo obowiązuje bezwzględnie. Obywatela obowiązują tylko te normy i reguły, które są kierowane wprost do niego.
Powinno sięgać do źródeł.
Państwo spełnia swe obowiązki wobec obywatela jeżeli nie powoduje u niego dyskomfortu wynikającego z nanoszenia praw moralnych. Państwo może być pozwane do sądu.
Trybunał Norymberski twierdzi, że obywatel ma być bezwzględnie posłuszny prawu w jego państwie. Karał on jednak zbrodnie wojenne, jako dyshonor dla państwa.
WYKŁADNIA PRAWA
Ogół metod poznawczych prowadzących do poznania właściwej treści.
Trzy teorie wykładni:
1. statyczna -należy przyjmować wykładnię wyjaśniającą autentyczny zamiar ustawodawcy. Dane prawo jest tworzone na daną okazję, nie można go dostosować do aktualnych warunków
2. dynamiczna -tekst prawa jest tworzywem, które należy dostosować........................................... zależnie od potrzeb
3. mieszana -wykładnia prawa powinna być zgodna z oczekiwaniami aktualnego ustawodawcy. Jeżeli nie wyda on nowych przepisów stosujemy stare, znaczy to, że odpowiadają one ustawodawcy.
MOC OBOWIĄZUJĄCA
Wykładnia doktrynalna -opinia autorytetów, najmniejsza moc obowiązywania, nie mają wpływu na powszechnie obowiązujące wykładnie.
Wykładnia autentyczna -interpretacji dokonuje sam ustawodawca.
Wykładnia legalna -moc obowiązywania jak poprzednia, dokonywana jest przez uprawiony do tego organ.
Sposoby stwarzania wykładni przez sąd najwyższy:
1. jeżeli sąd niższej instancji wystąpi z zapytaniem do Sądu Najwyższego, a jego odpowiedź prawna była wiążąca lub wystąpił brak odpowiedzi
2. zasady prawne, w Sądzie Najwyższym księga zasad prawnych -wykładnia włączona do księgi na mocy uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego
3. wytyczne Sadu Najwyższego obowiązują wszystkie sądy, jeżeli występują jakiekolwiek wątpliwości -wytyczne S.N. są obowiązujące, wytyczne wydawane na drodze uchwały, dokonywane to jest na wniosek Prezesa Sądu Najwyższego
Organ uprawiony do wydawania legalnej wykładni to Trybunał Konstytucyjny.
W Polsce brakuje :
* wykładni autentycznej
* wykładni legalnej
RODZAJE WYKŁADNI:
1. Językowa -tekst prawny; słowa w jęz. polskim. Sformułowano 7 dyrektyw (zasad):
* Interpretacja monot. nie można przyjmować nowych lub innych znaczeń
* Zwroty wprowadzone nie mogą mieć innych znaczeń niż te, które im nadano
* To samo pojęcie w tym samym akcje prawnym ma to samo znaczenie(w innym akcie może mieć inne)
* W danej gałęzi prawnej dane pojęcie musi być używane jednoznacznie
* Nie można w trakcje interpretacji tekstu prawnego pominąć jakiejś części uznając ją za zbędną
* W tekście prawnym uznajemy, że te reguły syntetyczne w jęz. polskim są takie same jak w jęz. potocznym
* Nie można określenia w jęz. prawnym zmieniać, rozszerzać itp.
2. Systemowa -dana norma prawna jest częścią systemu prawnego, nie może być sprzeczna z innymi normami
-nie można przyjąć znaczenia ustawy nie zgodnej z systemem prawnym, to co wcześniej obowiązuje,
obowiązuje w dalszej części aktu prawnego.
3. Funkcjonalna -jaką funkcję ma pełnić dany tekst prawny; co ustawodawca chciał uregulować
Te trzy wykładnie są dyrektywami działania I stopnia.
II stopień -w jakiej kolejności należy stosować dyrektywy I stopnia:
* Językowa
* Systemowa
* Funkcjonalna
Prowadzi to do:
Rozszerzająca wykładnia prawna -pozwala rozszerzyć zakres działania ustawy.
Zawężająca wykładnia prawna -pozwala zawężyć zakres działania prawa.
4. Logiczna cztery rodzaje rozumowania:
* Wnioskowanie przez analogię -czyli wnioskowanie z podobieństwa:
2 typy analogii (juris -odwołanie się do duch prawa; lexis -z ustawy(
Te analogie stosowane w obrębie prawa administracyjnego, w prawie karnym są zakazane.
Zasady prawa karnego:
I. Nie ma przestępstwa bez ustawy
NULLA POEZJA SINE.
II. Nie ma kary bez ustawy.
Drugi rodzaj rozumowania w obrębie wykładni logicznej.
* Wnioskowanie z przeciwieństw.
* Wnioskowanie -formułowanie " tym bardziej"
'jeżeli komuś nie zabroniono czynić więcej to tym bardziej, nie zabroniono mu czynić mniej'
dwie grupy:
* Z mniejszego na większe
* Z większego na mniejsze
* Wnioskowanie z celu na środki
Jeżeli dozwolony cel to tym bardziej dozwolone środki do realizacji tego celu
Wykładnia logiczna (ze starożytności istnieje w tradycji prawniczej.
ZASADY:
* IN TUBIRO PRO REO (na korzyść oskarżonego).
* LEX RETRO NON AGIT (prawo nie działa).
* IGNORANTA IURIS NOCET(nieznajomość prawa szkodzi).
PRAWO CYWILNE
Kodeks cywilny -IV księgi, 1087 artykułów.
Prawo cywilne
* Reguluje stosunki majątkowe, normuje stosunki za pomocą metody cywilistycznej (równorzędność stron). Ta metoda jest przeciwstawna metodzie władczej (narzucanie woli organów państwowych -obywatelowi).
Różnice między oddziaływaniami cyw. i władczymi.
Metoda cywilistycznaMetoda władczaPrzeniesienie własności
-dobrowolne zawarcie umowyZa pomocą narzędzia administracyjno -prawnego ( wy-
właszczenie
Kodeks z 1964 roku (nowelizowany ost. 96)
Nowelizacja po 89 była konieczna -wprowadzenie równości, zniesiono podział na jednostki gospodarki uspołecznionej, zniesiono szereg restrykcyjnych przepisów w zakresie gospodarki rolnej. Określono przedsiębiorstwa, ustalono formy zbycia majątków skarbu państwa, sposoby zawierania umów. Ostatnie -ochrona praw konsumentów. Stare: prawo wekslowe, prawo czekowe, kodeks morski.
Prawo cywilne należy do praw prywatnych -równorzędność podmiotów. W przypadku naruszenia p. p. podmiot sam musi dochodzić swoich uprawnień.
Przypadek upadłości banku -pretensje do państwa(przeciek jest wolność gospodarcza).
Prawo cywilne -Nazwa .
Cywilne ze słowa ciris (obywatel ), prawo obywateli.
Zasady prawa cywilnego:
1. Zasada swobody umów (autonomia woli stron ), mogą zawrzeć umowę nieprzewidzianą w prawie;
2. Zasada bezpieczeństwa (jeżeli prawo przyznaje jakieś p. ze wskazaniem podmiotu, stwarza ochronę prawną tych praw );
3. Zasada bezpieczeństwa obrotu (obrót gospodarczy, gotówką, towarem, prawami własności(gdy obywatel zawiera umowę ma czuć się bezpiecznie, obrót gospodarczy jest zabezpieczony). Ta zasada ustępuje zasadzie bezpieczeństwa prawnego(bez rzeczy skradzionych i zgubionych ). Prawo chroni uczestników obrotu gospodarczego -działającego w dobrej wierze np. kupujemy coś kradzionego -po 3 latach jesteśmy tego właścicielami.
Środkiem ochrony swoich praw podmiotowych jest powództwo -żądanie ochrony swojego prawa. Prawo cywilne przewiduje jeszcze dwa inne środki ochrony prawnej:
* Strona konieczna (sytuacja gdy jest bezprawny zamach na dobra człowieka, w jego wyniku zagrożenie prawa cywilnego).
* Użycie niezbędnej samopomocy (złodziej kradnie można go dogonić i zabrać)
W momencie zmiany sytuacji gospodarczej w kodeksie cywilnym -zasada nominalizmu. Ktoś pożyczył w 1950 r. 100 złotych to w 2000 ma oddać 100 zł. (nominalizm 1zł.=1zł. ). Nastąpiła inflacja. Prawo postanowiło przywrócić równość stron. Sąd może nakazać rozwiązać umowę. Postanowienia dotyczące zabezpieczenia stron w kodeksie cywilnym -zamieszczono klauzulę waloryzacyjną(upadłość świadczeń zostanie ustalona w oparciu o inne niż pieniądz wartości. Klauzula indeksowa (wartość pieniężna indeksowana towarem) itp.
Waloryzacja sądowa (sąd może zgodnie z zasadą wspólnoty społecznej zmienić wysokość świadczenia, nie dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą). W latach 90 -94 pełno spraw w sądach.
Zasady:
1. Klauzula generalna -przepis, który odsyła do zasad poza prawem. Ma to miejsce w art. 5 KC(który zakazuje korzystania z prawa podmiotowego jeżeli jest to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Część ogólna . Prawo cywilne.
Normuje wspólne dla wszystkich części ksiąg definicje podmiotu, czynności podmiotu, przedstawicielstwo, przedawnienie roszczeń.
Art.7 (dobra i zła wiara z którą ustawodawca wiąże skutki prawne, ktoś ma zimie -część spadku po rodzicach, nie ma aktu własności, nabywa prawo własności na zasadzie zasiedzenia po 20 latach, gdy w złej wierze, wie, że to nie jego -30 lat).
Def. osoby -podmiot prawa cywilnego, mamy różne kategorie osób:
* Fizyczne (ludzie);
* Prawne (organizacje, którym prawo przyznaje przymiot osoby prawnej)
Organy państwowe : sejm, senat, rząd
Cywilne: ministerstwo
Spółki jawne, komandytowe(nie są osobami prawnym.
Wspólna cecha osób prawnych i fizycznych -mają zdolność....................... .
Zdolności prawnej nie można być pozbawionym.
Zdolności do czynności prawnej (nabywania praw i obowiązków), niektóre osoby fizyczne tego nie mają
(do 13 lat i osoby ubezwłasnowolnione)
osoby o ograniczonych zdolnościach 13- 18lat i częściowo ubezwłasnowolnione (choroba psychiczna ,alkohol,
narkomania ) oni mogę dokonywać za zgodą opiekuna , kuratora , mogą rozporządzać swym majątkiem itd.
18 lat - dualizm prawny , panowie - małżeństwo 21 lat , jeżeli dziewczyna przed 18 rokiem życia zawiera
małżeństwo to jest pełnoletnia.
działanie osób fizycznych = oświadczenie woli
gdy osoba prawna nabiera zdolności prawnych następuje wpis do rejestru osób prawnych .
* WPIS KONSTYTUCYJNY - konstytułuje daną osobę jako osobę prawną
KC nie zawiera def. Osoby prawnej
KATEGORIE OSOBY PRAWNEJ
Spółki handlowe prawa handlowego , zoo, akcyjna, przedsiębiorstwo państwowe , spółdzielnie, stowarzyszenia,
fundacje ,państwowe szkoły wyższe i gminy
* Skarb państwa - os. prawna , ma uosabiać państwo w stosunkach cywilno - prawnych , może zostać pozwany do sądu .
99.V.07
MIENIE
* własności i inne prawa majątkowe (rzeczowe , wierzytelności)
* odnoszą się do niej przepisy prawa cywilnego o rzeczach
RZECZOWE
* ruchome
* nieruchome
NIERUCHOMOŚCI - dom wraz z działką na której stoi .
* przepisy prawa cywilnego pozwalające na wyodrębnienie samodzielnych lokalów mieszkaniowych
w budynku - nieruchomość lokalowa .
* wykonujący staje się właścicielem lokalu
RUCHOMOŚCI
* Inne rzeczy nie mające charakteru ruchomości
* Rzeczy trwałe związana a inną rzeczą - rzecz składowa (dzielą los prawny podst .).
PRZYNALEŻNOŚĆ
* odrębna rzecz ruchoma od rzeczy podstawowej, dzieli losy prawne rzeczy głównej .
CZYNNOŚCI PRAWNE
- przy ich pomocy podmiot wchodzi w stosunku cywilno- prawne
- główny element :oświadczenie woli
- wymogi do oświadczenia woli zakładają wyrażenie woli w sposób zrozumiały dla drugiej strony
STOSUNEK PRAWNY:
- oświadczenie woli 2 stron (np.umowy)
CZYNNOŚCI PRAWNE JEDNOSTRONNE:
-wywołują skutek prawny wynikający z woli jednej osoby np. testament
CZYNNOŚCI PRAWNE DZIELIMY NA:
1.cz. rozporządzające celem i skutkiem jest przeniesienie, obciążenie lub zniesienie jakiegoś prawa majątkowego
2.cz. zobowiązujące strona zobowiązana do jakiegoś zachowania w przyszłości
- umowa przeniesienia własności nieruchomości u notariusza
- np. zakup w sklepie
- dokonanie np.. przedpłaty , wpłacenie zaliczki
CZYNNOŚCI O PODWÓJNYM SKUTKU.
- wywołują skutki czynności rozporządzających
- do....... jej wywołuje skutek prawny
CZYNNOŚCI
1.konensualne
2.realne
dotyczą momentu zawarciu umowy (obie czynności)chodzi o zawarcie umowy a nie o jej dokonanie
2.- nie wystarczy samo porozumienie stron
- ustawodawca wymaga zawarcia rzeczy będącej podmiotem zawieranej umowy
Jaki to rodzaj czynności decyduje o tym ustawodawca w przepisie prawnym
* umowa zastawu
* umowa przechowania
* umowa zrzeczenia
Gdy korzystamy z rzeczy odpłatnie to jest to umowa najmu czyli czynność konsensualna
Przesłanki ważności czynności prawnej :
Czynność prawna jest ważna gdy jest zgodna :
- z prawem
- z zasadami ujęcia społecznego
- z normami bezwzględnie obowiązującymi
- zawarta w odpowiedniej formie
Jeśli nie jest wymagana forma szczególna to czynność może być wykonana w formie dowolnej , jako akt prawny
lub w formie pisemnej .
REGUŁA NIEWARZNOŚCI
- wymóg odpowiedniej formy przy zaw. Czynności
Wymóg formy pisemnej jest wykorzystywany w czynnościach prawnych dla celów dowodowych
np. przy sprawach wniesionych do sądu . Sąd nie dopuści wówczas innego dowodu niż formy pisemnej umowy
UMOWA NAJMU - wymóg formy pisemnej , gdyby jej nie było umowa byłaby zawarta na czas nieokreślony
Zapis kodeksu mówi , że :
- oświadczenia woli nie mogą być wadliwe
Wady oświadczenia złożenia woli :
* nie ważne gdy osoba składająca znajdowała się w stanie nie zezwalającym na świadome złożenie woli .
* pozorność oświadczenia woli .- (jedna strona składa oświadczenie woli dla pozoru)
* Błąd oświadczenia woli :
- gdy jest istotny ; mylne mniemanie co do treści złożonej woli
- gdy np. przy zakupie otrzymaliśmy co innego , nie to za co zapłaciliśmy (błąd wywołany przez drugą stronę)
- konsekwencja prawna - uznanie pomyłki , czynność prawną uważa się za niebyłą
* Groźba
- zapowiedz zastosowania bezprawnych zachowań wobec osoby zawierającej umowę
- kodeks wymaga , żeby groźba była pow
- skutek - czynność zostaje uznana za względnie nieważną, osoba zawierająca umową zostanie uchylona od odpowiedzialności i skutków prawnych .
Składniki czynności prawnych :"
a. istotne
- indywidualizujące czynności
- kwalifikujące umowy ; ważna jest treść umowy
b. uboczne
- pozostawienie nie wpływające na wartość umowy
c. dodatkowe
- strony mogą nadać im znaczenie składników istotnych (warunek i termin )
Warunki :
a. zawieszające (jeżeli nie będzie czegoś nie nastąpi czynność)
b. rozwiązujące
- dokonanie czegoś (umowy) pod warunkiem .
c. termin
- znaczenie zawieszające lub rozwiązujące
Dokonanie czynności prawnej :
a. przez osoby nabywające czynności prawne
b. przez osobę pełnomocną , opiera się to na woli osoby , która ma być reprezentowana
- pełnomocnik musi działać w granicach udzielonego mu pełnomocnictwa
Pełnomocnictwo :
a. ogólne :zwykłe zarządzanie ,pod rygorem nieważności
b. szczególne : do dokonywania określonych czynności prawnych lub kategorii czynności prawnych w formie obowiązującej przez prawo dla czynności podstawowej
Przedawnienie roszczeń :
- skutki prawne z upływem czasu
Roszczenie - możliwość domagania się odpowiedniego zachowania od określonej osoby lub grupy osób
- przekroczenie terminu wykonania jakiejś czynności prawnej
Termin roszczeń ;
- musi być przewidziany w umowie
Przepisy dotyczące przedawnienia określone są przepisami imperatywnymi:
Termin przewidywań ;
a. ogólne ;10 i 3 lata
- roszczenia dotyczące działalności gospodarczej
b. szczególne
- żaden nie przekracza 10 lat
- w przypadku umów niedozwolonych 3 lata
- wadliwe dokonanie umów przewozu 1 rok
- termin szczególny wyłącza termin ogólny
Żeby nie dopuścić do zakończenia terminu przedawnienia sprawę podaje się do sądu i tym samym następuje przerwanie przedawnienia
- sprawy sądowe też ulegają przedawnieniu
Drugą czynnością przerywającą bieg przedawnienia to podanie sprawy do egzekucji
- sprawę przejmuje komornik
Termin roszczeń przedawnienia ulega przedłużeniu
- w okresie wojny , kataklizmów
- w sprawach pomiędzy dziećmi niepełnoletnimi a rodzicami
PRAWO RZECZOWE
- księga II ; dział regulujący i określający formy korzystania z rzeczy
* prawo własności
* prawo użytkowania wieczystego
* ograniczone prawo rzeczowe (użytkowanie , zastaw , hipoteka ,służebność?)
własnościowe ,spółdzielcze , prawo do lokalu mieszkalnego
Katalog tych praw jest zamknięty
Wspólna własność :prawa przedmiotowe, bezwzględne wobec wszystkich dotyczące rzeczy
Prawa przedmiotowe rzeczowe dotyczą wszystkich
- służą do zabezpieczenia wierzytelności
- zabezpieczają prawa wierzytelności
Prawo podmiotowe bezwzględnie obowiązujące:
- dotyczy wszystkich całego otoczenia
- osoba może ubiegać się o zastaw
- przy większych transakcjach zastawem jest hipoteka (nieruchomości)
Prawo własności :
-możność korzystania i zarządzania rzeczą wyłączając osoby trzecie
Ograniczenia:
- całokształt prawa obowiązującego
- zasady życia społecznego
* prawo sprzedaży rzeczy
* prawo własności potwierdzone jest umową
-własność można uzyskać w drodze testamentu ( zakres praw taki posiadała osoba mająca tę rzecz przed nami )
* nacjonalizacja i prawo nabycia własności przez zasiedzenie
Zasiedzenie - skutek upływu czasu, nabywamy prawa związane z rzeczą z upływem czasu
- nabywa je samoistnie posiadacz rzeczy nie mający prawa własności ( nabywa ją po upływie czasu )
- nie dotyczy to każdego i każdej rzeczy np.:złodzieja
POSIADANIE
- nie jest prawem lecz stanem faktycznym chronionym prawnie
- nie wolno naruszyć samowolnie czyjegoś stanu posiadania
Samoistny posiadacz prawa - osoba władająca rzeczą w zakresie odpowiadającym prawu własności:
Zależny posiadacz prawa - zakres inny niż zakres prawa własności:
Samoistny posiadacz prawa - po określonym czasie staje się właścicielem rzeczy
Posiadacz w dobrej wierze - przekonany że przysługuje mu prawo do tej rzeczy
Złej wierze - zdaje sobie sprawę z tego że nie ma prawa do danej rzeczy
Okres dla posiadacza w dobrej wierze - 20 lat
zlej wierze - 30 lat
Rzecz ruchoma może być przedmiotem zasiedzenia dla posiadacza w dobrej wierze
Prawo własności objęte jest ochroną petytoryjną Skarga o naruszenie prawa własności to skarga perytoryjna
- windykacyjna - przysługuje komuś , kto został pozbawiony władania rzeczą , została mu ona zabrana ,
właściciel domaga się windykacji zabranej rzeczy
skargę kieruje się do osoby , która jest obecnym posiadaczem
- negatoryjna- właściciel może domagać się zaprzestania naruszania jego prawa własności
Ochroną prawną objęty jest też stan faktyczny posiadania,
Posiadaczowi przysługuje skarga posesoryjna- wtedy , gdy posiadacz domaga się zaniechania naruszenia jego praw własności :
W skardze petytoryjnej właściciel ją składający musi udowodnić swe prawo własności
Udowodnienie pociąga za sobą postępowanie windykacyjne lub negatoryjne
W skardze posesoryjnej niezbędny do udowodnienia jest tylko stan faktyczny , pomocni tu mogą być świadkowie
WSPÓŁWŁASNOŚĆ
Każda rzecz może być własnością jednej osoby lub kilku Udział posiadacza określa się ułamkiem
Współwłasność może być wynikiem umowy lub spadku. Tak określoną współwłasność nazywamy
Współwłasnością w częściach ułamkowych
Współwłaściciel może domagać się:
- zniesienia współwłasności przez sąd
- w każdej jednostce ruchomości np. cegła współwłaściciel ma swój ułamek własny
- części posiadania współwłaściciela jest fikcją , nie może on nią dysponowaś
Współwłasność łączna
- niema określenia ułamkowego
- współwłaściciele mają wszystko wspólne
- mogą rozporządzać rzeczą tylko razem
- ta współwłasność nie może być zniesiona na skutek domagania się jednej ze stron przed rozwiązaniem umowy np. małżeństwo, spółka cywilna
Użytkowanie wieczyste
- ograniczone w czasie , z reguły trwa 99 lat
- dotyczy tylko nieruchomości ;terenów pod zabudowę
- prawo stworzone dla podmiotów budujących budynki (historyczne)np. .spółdzielnie mieszkaniowe
- jedno z najszerszych praw
- za prawo użytkowania wieczystego się płaci
- jest ono zbywalne- można je odsprzedać
- pewna fikcja prawna pasująca do regulacji stosunków społecznych w pewnym tylko okresie
ZOBOWIĄZANIA
Prawo zobowiązań reguluje stosunki umowne dobrami gospodarki .Regulacja jako umowa między stronami:
np. umowa kredytowa
Umowa nienazwana - umowa , która nie występuje w KC
Umowa nazwana- umowa objęta przez KC lub inne ustawy
Zobowiązanie - stosunek prawny w którym jedna strona - wierzyciel ma prawo (czyli wierzytelność )
domagania się określonego zachowania zwanego świadczeniem od drugiej strony tego stosunku zwanej dłużnikiem.
Odpowiadający wierzytelności obowiązek dłużnika zwany jest długiem
Elementy występujący zawsze ;
- wierzyciel - podmiot prawa
- dłużnik - podmiot obowiązkowa
treść stosunku prawnego - wierzytelność , dług
Umowy zobowiązania mają charakter względny w odebraniem od imperatycznych umów prawa rzeczowego
Nieliczne imperatyczne , gdy ustawodawca mówi , żę inne ewentualności są z mocy prawa nieważne
ZOBOWIĄZANIA NATURALNE - zobowiązania z różnego rodzaju gier , zakładów , dotyczy to też nielicznych długów
Zobowiązania solidarne - dotyczy sytuacji gdy po stronie dłużników lub wierzycieli występuje kilka osób .
Solidarność musi wynikać z ustawy bądź umowy .
Nie ma domniemania prawnego zobowiązania solidarnego .
Najczęściej są to zobowiązania solidarne po stronie dłużników - zobowiązanie bierne .
Zobowiązanie czynne - wielość osób po stronie wierzycieli np. poręczenie,umowa o pożyczkę .
Zobowiązanie solidarne po stronie dłużników :
- wierzyciel ma prawo domagać się spełnienia całego świadczenia od któregokolwiek z dłużników solidarnych .
- dłużnik , który spełni zobowiązanie ma prawo domagania się od pozostałych zwrotu przypadających na nich części długu , jest to roszczenie regresowe , prawo regresji .
Zobowiązanie solidarne po stronie wierzycieli :
- dłużnik może spelłnić świadczenia wręczając dług do rąk któregokolwiek z wierzycieli solidarnych
Jeżeli prawo czyni odpowiedzialnym za szkodę kilka osób to jest to zobowiązanie solidarne .
ODSZKODOWANIA
-kto wyrządza szkodę jest zobowiązany do jej naprawienia
W przypadku szkody majątkowej musi być : strata i utracone korzyści
np. potrącenie taksówki - 1) remont taksówki 2) utrata uwentualnych klientów , wtedy sprawca ponosi odpwiedzialność za cała stratę
- wysokośc odszkodowania powinna odpowiadać szkodzie
- prawo to ma miejsce gdy :
a) szkoda została wyrzadzona czynem niedozwolonym ( przestępstwo , wykroczenie )
b) ma miejsce szkoda a przepis prawny czyni kogoś za tę szkodę odpowiedzialnym
- prawo to jest niezależne od stosunku prawnego dwóch stron , wygasa ono ,
a powraca w momencie dokonania wszystkich czynności prawnych
- nie wykonanie lub nie należyte wykonanie zobowiązania /ma miejsce odszkodowanie /
jest to powiązane ściśle ze stosunkiem prawnym dwóch stron - musi on występować .
ODPOWIEDZIALNOŚC DELIKTOWA
Jest to odpwowiedzialność za czyn wyrządzony z własnej winy sprawcy .
Sąd domniemuje winność sprawcy , sprawca musi dowieść że jest inaczej .
Poszkodowany zostaje obciążony ciężarem sprawy .
PRZENIESIENIE ODPOWIEDZIALNOŚĆI
1) za dziecko odpowiadają rodzice , za osoby chore psychicznie - kurator
2) gdy ktoś zleca drugiemu wykonanie czynności , a ona wy(r)ządza szkodę to odpowiada zleceniodawca
3) za zwierzę odpowiada właściciel
Zawsze musi istnieć element winy :
ad . 1) wina w nadzorze
ad . 2) wina w wyborze wykonawcy
ad . 3) wina w nadzorze nad zierzyną
Przerzucenie ciężaru dowodu winy :
Poszkodowany w w/w przypadkach jest zwolniony z obowjązku udowadniania winy osobie odpowiedzialnej.
ODPOWIEDZIALNOŚC BEZ WINY
- Prawo stawia na pierwszym miejscu interes osoby poszkodowanej .
- Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka , możemy się od niej uwolnić gdy szkoda :
Została wyrządzona w wyniku działania siły wyższej
Została wyrządzona w wyniku działania poszkodowanego
Została wyrządzona w wyniku działania osób trzecich
- Samoistny posiadacz pojazdu odpowiada za wszystkie szkody na zasadzie ryzyka - odpowiedzialnośc wzmożona
- Kierowca na zasadzie odpowiedzialności z winą (na zasadzie winy)
- Ekskulpacja - dowód braku winy .
ODPOWIDZIALNOŚĆ Z TYTUŁU RYZYKA
- Wypadki spowodowane przez kierowców
- Zwierzchnik za czyny podwładnego (on odpowiada na zasadzie winy )
- Odpowiedzialność posiadaczy budynków
- Odpowiedzialność zajmujących pomieszczenia
- Odpowiedzialność zakładów napędzanych siłami przyrody za zanieczyszczenia
- Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyżądzone przez funkcjonariuszy Państwa
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA
Za nienależyte wykonanie zobowiązań umowy .
- Wierzyciel zwolniony jest z obowiązku udowadniania winy lecz musi przedstawić zwjązek przyczynowo - skutkowy
- Dłużnik odpowiada za zaniechanie własne oraz za osoby za pomocą których to działanie realizuje
- Gdy nie wywiąże się starannie z obowiązków płaci odszkodowanie
Deliktowa Kontraktowa
- czyn niedozwolony - kontrakt
- niezależna od stosunku prawnego łączącego strony - ściśle zwjązana z istniejącym stosunkiem prawnym
- na zasadzie winy ryzyka - na zasadach winy domniemanej
Papiery wartościowe - nośnik określonego w jego treści prawa podmiotowego
Kodeks cywilny przewiduje zwrot (odebranie przez dłużnika ) papieru zobowiązującego do świadczeń
Trzy typy praw zawartych w papierach wartościowych :
- opierające się na wierzytelnośći pieniężnej (weksle , czeki , obligacje , bony pieinężne )
- papiery uprawniające do rozporządzania towarem
- papiery w których inkorporowane są udziały w spólkach akcyjnych - AKCJE
Trzy typy papierów wartościowych wg. KC :
- Imienne - legitymują osobę imiennie wskazaną w treści dokumentu , przeniesienie prawne przez przelew (cesja) wierzytelności
- Na zlecenie - upoważniają osobę wymienioną w dokumencie oraz każdego na którego prawa zostały przeniesione przez indos -weksel
INDOS - pisemne oświadczenie umieszczone na papierze wartościowym na zlecenie , musi zawierać podpis zbywcy , przeniesienie praw na inną osobę . ( imienny , in blanco )
- Na okaziciela - przeniesienie własnośći wiążę się z fizycznym wydaniem
SPÓŁKA CYWILNA
- powstaje w rodze umowy zawartej przez wspólników , zobowiązują się oni do dążenia do osiągnięcia wspólnego celu gosp. poprzez wniesienie wkładów
- prawna forma wspóldzialania osób fizycznych lub prawnych dzialłalności gospodarczej
- tylko dla realizacji celów gospodarczych (długofalowych bądź jednorazowych , może polegać na przenoszeniiu zysków lub nie)
- prosta forma organizacyjna
- zapewnia każdemu wspólnikowi pełny wpływ na działalność i kontrolowanie
- umowa spólki musi być w formie pisemnej
- na czas określony lub nieokreślony
- wkład pieniężny lub rzeczowy lub inne prawa np. użtkowania , najmu , patentu , licencji , świadczenie usług określonych w umowie
- majątek spółki jest współwłasnością łączną
- solidarna odpowiedzialność za działania spólki , za zobowiązania odpowiadające wspólnym majątkiem spólki i swym osobistym
- umowa spółki określa udział każdego wspólnika w zyskach i stratach , jeżeli nie ma tego w umowie to przyjmujemy równy wkład
- można zwolnić wspólnika z udziału w stratach ale nie można z udziału w zyskach
- stały skład personalny , wystąpienie wspólnika na 3 miesiące przed upływem roku obrachunkowego
- jeżeli wspólnik występuje ze spółki to , aport zwracany jest w naturze , wkład wypłacany stosownie do udziału w umowie
- rozwiązanie spółki możliwe jest przez sąd , każdy wspólnik domagać się może rozwiązania spółki
PRAWO HANDLOWE
- początki w Rzymie , renesans w XVI wieku we Francji , kodeks handlowy Napoleona
Prawo Handlowe :
Francuskie - zajmuje się samą czynnością
Niemieckie - większą wagę przywiązuje do tego kto dokonuje czynnośći , prawo Polskie się na nim opiera
- KC w Art. 6 uchyla kodeks hamdlowy , Sejm uchwalił ustawę tym niemniej KH jest obowiązujący
Źródła prawa handlowego :
- KH
- niektóre artykuły KC
- szereg praw szczegółowych - ustaw
1
1
Wyszukiwarka