wykład VIII- KLASYFIKACJA CZYNNOŚCI PRAWNYCH - 3.04.03
1.
a)umowy dwustronne- złożenie dwóch oświadczeń woli ze względu na cel i skutki prawne jakie strony mogą osiągnąć;
b) jednostronne- jedna strona wyraża oświadczenie woli mającej zamknąć katalog- nie można wymyślić czynności nie regulowanej KC, można najwyżej samemu się zobowiązać; rzadko sytuacja prawna jednostronna może kształtować sytuacje innej strony;
c)wielostronne- wiele podmiotów zawierających umowę; uchwały nie są czynnościami wielostronnymi-decyduje tam wola większości;
2.
a) Mortus Causa- czynności wykonywane na wypadek śmierci, skuteczne dopiero z chwila śmierci; składane oświadczenie np. testament- wcześniej testament nie ma żadnego znaczenia, można go nawet zmienić, ale tylko do chwili śmierci;
b) intern vivos- między żyjącymi;
3.
a) konsensualne - wystarczy konsens=zgoda aby umowa wywołała skutek prawny zaraz po podpisaniu umowy czy po oświadczeniu woli;
b) realne- (podział ze względu na następstwa wystąpienia skutku) gdy ustawa wymaga spełnienia różnych innych czynności; musi być czynność związana z tą rzeczą, np. umowa przedawnienia, zastaw, umowa, zadatek, użyczenia (użyczenie tej rzeczy);
przy wpisach- spór teoretyczny, nazwy czynności;
wpisy- charakter zbliżony do realnych;
4.
a) odpłatne- wymiana świadczeń;
b) nieodpłatne- ( sama czynność prowadzi do stos. prawn. zw. znacznie słabiej chronione osoby); z ekwiwalentnoscią, znacznie gorzej traktowana przez prawo cywilne ochrona wierzycieli- wyzbycie się majątku by zabrać majątek innym, umowy zawierane pozornie; przy darowiźnie- obdarowywani nie są chronieni, mógł rozdawać majątek w celu pokrzywdzenia wierzycieli; niektóre umowy- darowizna lub użyczenie- z definicji są nieodpłatne; czasem trudno powiedzieć: sprzedaż za symboliczną złotówkę; jeżeli mamy do czynienia z darowizną to obdarowywany nie jest chroniony w wypadku skargi wierzyciela; gdyby to było za zł- inna sprawa- wtedy niezbędna jest wykładnia oświadczenia woli;
5.
a) rozporządzające aktywa (-)- zwane także rozporządzeniami- polegają na przeniesieniu, obciążeniu, ograniczeniu lub zniesieniu prawa podmiotowego; cel i skutek to przeniesienie na kogoś innego obciążenia lub zniesienie jakiegoś prawa podmiotowego; może to dotyczyć istniejącego prawa podmiotowego; czynność prowadzi do utraty tego prawa lub jego ograniczenia, np. przeniesienie prawa własności, ustanowienie zastawu, hipoteka, w ……….. ksieg. Pozbawiamy się lub zmniejszamy swe aktywa;
Istotne jest w jakim stosunku pozostają czynności zobowiązujące do rozporządzeń; w czynnościach prawnych nie mówimy o takim stosunku ponieważ tutaj czynności prawne kreują zobowiązanie do spełnienia innego niż rozporządzenie oświadczenia (np. wykonanie jakiejś usługi); czysto zobowiązujący charakter takich czynności prawnych nie budzi wątpliwości; wyłącznie rozporządzający charakter mają czynności rozporządzające, które zostały dokonane w wykonaniu zobowiązania powstałego z innego niż czynność prawna zdarzenia (np. z czynu niedozwolonego, niesłusznego wzbogacenia, aktu administracyjnego);
wspomniana kwestia występuje w zakresie czynności prawnych, których treść zobowiązuje do dokonania rozporządzenia- te czynności prawne obejmują różnorodne typy umów o podstawowej dla obrotu gospodarczego doniosłości, np. sprzedaż, dostawa, kontraktacja, pożyczka, najem-jeśli chodzi o zapłatę czynszu; w odniesieniu do wspomnianych czynności prawnych system prawny może uznać, że powodują one wyłącznie powstanie zobowiązania, a dla wywołania skutków rozporządzających trzeba dokonać odrębnej czynności rozporządzającej; ten model rozwiązania znalazł wyraz w prawie niemieckim; natomiast system prawa francuskiego wykształcił model czynności prawnej o podwójnym skutku, polegający na tym, że czynność zobowiązująca do rozporządzenia- bez potrzeby dokonania odrębnej czynności rozporządzającej - sama powoduje także skutki rozporządzające; taki model przyjęto także w polskim systemie prawnym; zatem mamy zasadę, ze z braku odmiennych przepisów szczególnych oraz jeżeli strony inaczej nie postanowiły, czynność prawna zobowiązująca do rozporządzenia wywołuje także skutek rozporządzający ( art.. 155, 234, 237,245, 510, 1052); polski system prawny uwzględnia , aczkolwiek wyjątkowo, sytuacje, gdy czynność prawna kreująca zobowiązanie do rozporządzenia wywołuje wyłącznie skutki zobowiązujące; dla osiągnięcia skutków rozporządzających trzeba wówczas dokonać odrębnej czynności wyłącznie rozporządzającej;
Czynności prawne o odrębnym skutku, a wiec zobowiazująco- rozporządzającym, odgrywają podstawową rolę w polskim PC. Ich konstrukcja prawna budzi jednak wątpliwości w teorii PC. Należy jak się zdaje przyjąć, że są to czynności prawne, których treść wyraża decyzję o powstaniu zobowiązania do rozporządzenia. Natomiast z mocy normy względnie wiążącej skutek rozporządzający następuje bez potrzeby dokonania czynności rozporządzającej.
Przykład:
Zgodnie z artykułem 535 umowa sprzedaży zostaje zawarta, gdy sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu ja, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Treść tej umowy wyraża wiec decyzje (wolę) stron jedynie zobowiązania się do dokonania czynności rozporządzającej, jaką jest przeniesienie własności rzeczy. Jednak w myśl względnie wiążącej normy art. 155” umowa sprzedaży lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególnystanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.” Jeżeli wiec A oświadczy tylko, że zobowiązuje się przenieść na B własność samochodu X za określoną cenę, to aby nabyć własność tego samochodu nie musi zawrzeć drugiej umowy typu rozporządzającego tj. umowy bezpośrednio przenoszącej własność samochodu. Ten rozporządzający skutek następuje bowiem z mocy samej ustawy, a mianowicie na podstawie art. 155kc. (Wszystko pomarańczowe- źródło: „Podręczniki prawnicze” Z. Radwański)
b) zobowiązujące pasywa (+)- polegają na zobowiązaniu się jednej strony (dłużnika) do świadczenia tzn. do określonego działania lub zaniechania na rzecz innej strony ( wierzyciela art. 353 kc); ich skutkiem jest nie przeniesienie na kogoś ale zobowiązanie się do jakiegoś zadania, spełnienia świadczenia(np. zobowiązanie do podskoku), może też być strona polegająca na rozporządzeniu - przeniesieniu prawa do czegoś - problem; oznacza to bowiem powiększenie naszych pasywów, zobowiązań; zobowiązanie np. KC 535- do rozporządzenia; umowa sprzedaży, przeniesienie prawa własności rzeczy; kiedy to rozporządzenie następuje?
Mamy dwie koncepcje:
niemiecka- zawsze mamy do czynienia z dwoma różnymi czynnościami - zobowiązanie do przeniesienia prawa do własności (podst. do rozporządzenia) i rozporządzenia; Sprzedający zaś mówi, że dokonał rozporządzenia- sprzedając bowiem zobowiązał się do przeniesienia (2 oświadczenia woli art. 155, 510 KC_;
francuska- koncepcja o podwójnym skutku: zobowiązujaco- rozporządzającym: oświadczenia powinny od razu rozporządzać;
art. 155- reguluje sam mechanizm przeniesienia własności; art.510- przenoszenie wierzytelności; odn- art. 535
Tożsamość rzeczy oznaczona: umowa przenosi własność na nabywcę, chyba ze strony postanowią inaczej. Skutek rozporządzający nie zależy od tego, czy rzecz została wydana itd. umowa skuteczna staje się z chwilą zawarcia.
Wynika z niej:
- obowiązek wydania
- obowiązek zapłaty ceny, ale od tych elementów nie zależy skuteczność sprawy;
Nieruchomości- są to rzeczy oznaczone co do tożsamości; zawarcie umowy w formie aktu notarialnego- przejęcie własności z chwila zawarcia umowy niezależnie od tego czy cena została opłacona czy też nie; przejecie nie zależy od wpisu do księgi wieczystej- nie jest on wymagany; natomiast hipoteka zależy od wpisu;
Wierzytelność- jest to ogół uprawnień dotyczących osoby w zw. Ze stosunkiem cyw-praw.; tak samo: 1555(mechanizm), 510 (przeniesienie);
Zobowiązać się do przeniesienia wierzytelności = przelew wierzytelności kończy się przeniesieniem w chwili zawarcia umowy