1.Wpływ diety na czynniki ryzyka chorób naczyniowo-sercowych.

2.Jakie znasz kwasy tłuszczowe

3.Objawy anoreksji.

4.Jaką dietę powinni stosować pacjenci z wysokimi wartościami trójglicerydów.

5.Wartość kaloryczna i energetyczna produktów zbożowych i suchych strączkowych.

6.Fizyczne, chemiczne i bakteriologiczne wskaźniki zanieczyszczenia wody.

7.Substancje obce w pożywieniu

8.Radom - izotop 222 - jego źródło i znaczenie dla człowieka.

1.Wpływ diety na czynniki ryzyka chorób naczyniowo-sercowych.

1) hiperlipidemia, miażdżyca i chorob z nią związane: ChNS i zawał, miażdżyca tętnic kończyn dolnych, niedokrwienie OUN i udar niedokrwienny, tętniak aorty : nadmiar spożywanych NKT (przekroczenie zaleceń - 10% energii) i cholesterolu (max. 300 g), niedobór antyoksydantów i błonnika

2) nadciśnienie tętnicze (uszkodzenie mięśnia sercowego, zwiększone ryzyko udaru krwotocznego)- nadmiar soli, energii i alkoholu

3)cukrzyca typ 2 - nadmiar spożywanego pokarmu niezbilansowana dieta powoduje także: wzrost ryzyka powstania zakrzepu (zmieniony skład osocza), uszkodzenie śródbłonka (sprzyja wystąpieniu niedokrwienia i zawału), zwiększenie czynników prozapalnych (pęknięcie blaszki miażdżycowej) 4).nagwaga, otyłość brzuszna

2.Jakie znasz kwasy tłuszczowe?

1) nasycone KT np: laurynowy, mirystynowy, palmitynowy, stearynowy (C12, C14, C16, C18)

2) jednonienasycone: oleinowy (C18:1)

3) wielonienasycone: omega-6: linolowy i gamma-linolenowy omega-3: alfa-linolenowy, eikozapentaenowy (EPA), DHA

występowanie:

1) produkty pochodzenia zwierzęcego - mięso, smalec, mleko i jego produkty, masło; olek palmowy i orzech kokosowy

2) oliwa z oliwek, olej rzepakowy, palmowy, sezamowy, sojowy, z pestek winogron, migdały i orzechy

3) omega-6: oleje: sojowy, słonecznikowy, z pestek winogron, z zarodków pszennych, migdały, orzechy włoskie,olej z wiesiołka. omega-3: olej lniany, sojowy, z zarodków pszennych, orzechy włoskie, zielone części roślin, ryby morskie

3.Objawy anoreksji.

Lęk przed przyrostem masy ciała, Spaczone postrzeganie własnej sylwetki, problemy z koncentracją i pamięcią, powodujące problemy w szkole lub pracy, brak znajomych, Znaczny spadek masy ciała (Sucha skóra, scieńczały naskórek, otrębiaste łuszczenie, Atrofia mięśni, Całkowity zanik podskórnej tkanki tłuszczowej, Wystające kości kończyn, Twarz: pociągła, o zaostrzonych rysach i powiększonych oczach - „twarz Madonny”, Obniżona temperatura ciała (< 36.0ºC), ale bez uczucia zimna, Bradykardia, niskie ciśnienie tętnicze krwi, obrzęki okolicy kostek, EKG: zwolniony rytm zatokowy, hipokaliemia prowadzi do wydłużenia ostępu QT, RTG klatki piersiowej: serce „kroplowate”, o zmniejszonej masie lewej komory, Zaparcia, Brak miesiączki Zaburzenia hormonalne: spadek LH i FSH, estradiolu, enterohormonów, spadek lub w normie T4, spadek T3 całkowitej, T3 wolna w normie, TSH w normie, wzrost kortyzolu i brak dobowego rytmu wydzielania , wzrost hormonu wzrostu, Hipokaliemia, hipochloremia, Niewydolność nerek, Osteoporoza,infekcje

4.Jaką dietę powinni stosować pacjenci z wysokimi wartościami trójglicerydów w surowicy?

Tłuszcz ogółem 25-30% (nasycone do 7%), węglowodany 50-60%, błonnik 20-30g/d, białko 15%.

- jednonienasyceniowe kwasy tłuszczowe: oliwa z oliwek, margaryny miękkie

- błonnik: warzywa, rośliny strączkowe - redukcja masy ciała - antyoksydanty: witaminy - unikać: tłuszczów zwierzęcych, podrobów, jaj(2/tydz) - wybierać: chude mięso i produkty mleczne - zastępowac tl. zwierzęce roślinnymi - ograniczenie picia alkoholu - zredukowanie produktow zawierających cukier - wzrost spożycia ryb bogatyw w kwasy omega-3: łosoś, dorsz, tuńczyk, makrela, śledź - ograniczenie soli < 5g/d - regularna aktywność fiz.

5.Wartość kaloryczna i energetyczna produktów zbożowych i suchych strączkowych.

Kaloryczność: średnia

Wartość energetyczna w 100 g produktu:Kasza gryczana: 359 kcal, ryż: 349 kcal chleb żytni razowy: 196 kcal, chleb żytni-pszenny 203 kcal, bułka wrocławska: 226 kcal, fasola sucha: 346 kcal

Ograniczenia w diecie lekkostrawnej: wyklucza się pieczywo żytnie razowe i suche strączkowe, dozwolony chleb pszenny razowy typu Graham, nie ma ograniczeń co do kasz

Białko: Zawartość: średnia. Pieczywo dostarcza 15-20% zalecanej ilości białka. Jest to białko niepełnowartościowe (niska zawartość lizyny, treoniny i tryptofanu). Zawartość białka w produktach strączkowych jest wyższa (dla soi wynosi 35%), Wartość odżywcza białka suchych strączkowych jest nieco wyższa niż produktów zbożowych; aminokwasami ograniczającymi są aminokwasy siarkowe.

Węglowodany: Zawartość: wysoka. Są to węglowodany złożone.

Błonnik: Bardzo dobre źródło, zwłaszcza ciemne pieczywo i kasze mało oczyszczone (jęczmienna, gryczana, kukurydziana)

Tłuszcze: Zawartość: niska (jeden do kilku procent). W 80% jest to tłuszcz nienasycony, a w niektórych produktach dominują wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-6.

Wit E: Poziom w produktach wysokooczyszczonych niewysoki , kilkakrotnie wyższy w mało oczyszczonych (np. płatki owsiane)

Wit B:Poziom w produktach zbożowych zależy od stopnia oczyszczenia > im ciemniejsza mąka, pieczywo, kasze - tym wyższa zawartość tych składników. Istotne źródło tiaminy.

Składniki mineralne: Żelazo - zawartość dość wysoka, ale stopień wykorzystania przez organizm niski (bo żelazo niehemowe + obecność fitynianów) Wapń - zawartość niska

6.Fizyczne, chemiczne i bakteriologiczne wskaźniki zanieczyszczenia wody.

Fizyczne:

• Temperatura Duże znaczenie przy ustalaniu możliwości zanieczyszczenia wód podziemnych przez wody powierzchniowe > wody podziemne mają stałą temperaturę (8-11st), a powierzchniowe zmienną > różnice w temperaturze mogą wskazywać na dopływ zanieczyszczeń z powierzchni ziemi

• Mętność Spowodowana obecnością różnych nierozpuszczalnych związków nieorganicznych i organicznych. Mętność pochodzenia organicznego może świadczyć o zanieczyszczeniu wody ściekami. Prawidł. do 5 mg SiO2/dm3

• Barwa Wody naturalne mają zabarwienie zielonkawo-żółte. Inne odcienie barwy wody świadczą o możliwości jej zanieczyszczenia ściekami przemysłowymi

• Zapach Roślinny - R (np. cząstki roślin) Gnilny - G (np. rozkładające się substancje organiczne, siarkowodór) Specyficzny - S (np. fenol, nafta, chlor)

W wodzie pitnej: Dopuszczalny jest zapach 3 stopnia roślinny. Zapach gnilny lub specyficzny dyskwalifikują wodę do picia z wyjątkiem zapachu chloru w wodzie dezynfekowanej za pomocą chloru.

Chemiczne

• UtlenialnośćWłaściwość wody polegająca na redukowaniu nadmanganianu potasowego wskutek utleniania się obecnych w niej związków organicznych. Dla wody pitnej nie powinna przekraczać 3 mg 02/dm3

• Związki azotowe (amoniak, azotyny, azotany)

• Pochodzenia organicznego (głównie z substancji białkowych, które dostają się do wody ze ściekami) lub nieorganicznego (z azotanów zawartych w glebie)

• Obecny amoniak > świeże zanieczyszczenie materiałem pochodzenia organicznego

• Obecność samych azotanów > całkowita mineralizacja tego materiału

• Dużej ilość związków azotowych (zwłaszcza amoniaku) + podwyższona utlenialność + znaczna zawartość chlorków = duże prawdopodobieństwo zanieczyszczenia wody ściekami komunalnymi

• Chlorki Źródła: Złoża mineralna > chlorki `normalne' - ilość w wodzie danej okolicy jest zwykle stała (zawartość chlorków w wodzie do picia nie powinna przekraczać 300 mg/dm3). Ścieki. Różne odpadki pochodzenia zwierzęcego

• TwardośćWywołana głównie zawartością soli wapnia i magnezu. Podwyższona > nadmierne zużycie mydła, powstawanie kamienia kotłowego

• Żelazo i mangan Żelazo Duża zawartość (> 0.5 mg/dm3) > zmętnienie, zmiana barwy, pogorszenie smaku wody. Mangan W wodzie do picia nie powinno być więcej niż 0,1 mg/dm3

• Inne Benzopiren Jeden z najbardziej aktywnych czynników rakotwórczych. Haloformy. Z przemysłu , rolnictwa i gospodarstw domowych: detergenty, pestycydy, fenole, metale ciężkie, rozpuszczalniki, kwasy, aldehydy i ketony

Bakteryjne Badanie ogólnej liczby bakterii. Bakterie grupy coli. Dwa typy: Typ kałowy - E.coli - wskaźnik zanieczyszczenia wody fekaliami. Typ ziemny - Aerobacter aerogenes

7.Substancje obce w pożywieniu.

Substancje celowo dodawane w procesie produkcji (celem poprawy walorów produktu) lub zanieczyszczenia

Substancje celowo dodawane, to:

- substancje dodatkowe: same nie są spożywane, mogę ale nie muszą posiadać wartości odżywczej, mają spowodować zamierzony 'efekt' spożywczy; np. E 621 glutaminian sodu (wzmocnienie smaku), E 1105 lizozym (konserwant)

są to: barwniki, konserwanty, przeciwutleniacze, emulgatory i zagęstniki, stabilizatory (w tym piany), substancje wzmacniające smak i zapach, substancje słodzące i spulchniające

- aromaty:

- substancje wzbogacające: uzupełnienie w związki produktu spożywczego bez względu na to, czy w nim występuję naturalnie (a mogą zostać zniszczone przez proces technologiczny) czy nie

cel: wyrównanie strat składników podczas przygotowania produktu np. sok wzbogacany w wit. C. zapobieganie niedoborom (jodowana sól) zbilansowanie profilu odżywczego (dodanie wit A i D do margaryny by w pełni mogła zastąpić masło) w Polsce obowiązkowo jodujemy sól (KI) oraz wzbogacamy margaryny

Zanieczyszczenia żywności dzielimy na:

1. biologiczne: toksyny bakteryjne, mikotoksyny, szkodniki zbożowe, mączne, pasożyty

1. bakterie i toksyny: E.coli (zanieczyszczenie ściekami), Salmonella, Shigella, Proteus, Yersinia, Pseudomonas, Listeria, Bacillus, Clostridium, Micrococcus, Enterococcus

2. mikotoksyny: Aspergillus, Penicillum, Fusarium, występują w orzeszkach ziemnych, kukurydzy, pistacjach (aflatoksyny), zbożach (ochratoksyny), owoce, zboża, prod. przechowywane w lodówce (patuliny)

2. chemiczne: metale ciężkie, środki ochrony roślin i ich metabolity, azotany, azotyny, nitrozaminy, chlorowane bifenyle, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne

1. metale ciężkie: Pb, Cd, Hg

2. azotany i azotyny: środki konserwujące (mięsa - szynka) oraz nawozy (sałata, ziemniaki, szpinak, kapusta, rzodkiewka); ryzyko met hemoglobinemii

3. fizyczne: pozostałość opakowań, piasek

8.Radom - izotop 222 - jego źródło i znaczenie dla człowieka.

Głównym źródłem Radonu-222 w atmosferze jest radon wydostający się z gleby, jego ilość dostające się do atmosfery zależy od rodzaju gleby i warunków atmosferycznych

obserwuje się działanie szkodliwe Radonu na organizm. Jest on pierwiastkiem promieniotwórczym emitując cząst alfa i izotopy Polonu, które aspirujemy. Cząsteczki osadzają się w GDO, skąd mogą być usunięte oraz w pęcherzykach płucnych, gdzie zalegają przez miesiące/lata. Jeśli cząsteczki są dobrze rozpuszczalne, to przenikają do krwi, nierozpuszczalne są fagocytowane przez leukocyty i przenoszone do węzłów chłonnych. Szkodliwe efekty działania radonu polegają na uszkadzaniu struktury chemicznej kwasu DNA przez wysokoenergetyczne, krótkotrwałe produkty rozpadu radonu 222Rn, co wywołuje rozwój komórek rakowych. Powoduje to np. zachorowania na raka płuc wśród górników. W wielu krajach wprowadzono normy określające dopuszczające stężenia radonu w powietrzu, w pomieszczeniach i wodach pitnych.Częste wietrzenie pomieszczeń może się przyczynić do spadku stężenia radonu.

---