ZESTAW 21
Teoria zniszczenia Coulomba-Mohra
Miarą tarcia wewnętrznego jest kąt tarcia wewnętrznego (φ) i tangens tego
kąta μ, zwany współczynnikiem tarcia wewnętrznego.
T/N = τ/σ = tgφ = μ
przy warunku, że: τ = σ tgφ
Kąt tarcia wewnętrznego jest miarą oporu skały przeciw poślizgowi jej dwu
części względem siebie.
Przezwyciężenie oporu tarcia wewnętrznego skały jest uwarunkowane
osiągnięciem dostatecznej dla tej skały wartości naprężenia ścinającego τ,
a ta zależy od różnicy naprężeń σ1 - σ3
Celem określenia możliwości ścięcia w danym materiale i w danym stanie
naprężeń trzeba powiązać równanie tarcia z równaniem opisującym wartość τ
w dwuosiowym stanie napięcia, czy też z diagramem Mohra.
•kolejne koła Mohra od średnicy zwiększającej się od σ3σ1
1 w prawo
oznaczają stopniową zmianę stanu naprężeń aż do osiągnięcia stanu
krytycznego σ3σ1*, przy którym koło Mohra uzyskuje styczność z liniami
zniszczenia, a zatem zostaje spełniony warunek ścięcia-poślizgu, wynikający
z równania tarcia dla danego materiału (dla uskoku odwróconego: stałe σ3,
rosnące σ1).
•Styczność koła Mohra z liniami zniszczenia może też być osiągnięta przez
zmniejszanie σ3 przy niezmiennym σ1: powstawanie uskoków normalnych
wskutek postępującego odprężania bocznego (szybkie wypiętrzanie) przy
nieznacznym ciśnieniu nadkładu.
•Jednoczesne zmiany wartości σ1 i σ3: w okresach wzmożonej aktywności
tektonicznej.
•Rola czynnych wartości naprężeń normalnych, np. wzrost ciśnienia
porowego płynów: koło Mohra nie zmieniając swej średnicy przesunie się w
lewo. Jeśli przyrost ciśnienia porowego będzie dostateczny, dojdzie do
styczności z linią zniszczenia i powstaną spękania ścięciowe lub uskoki.
W przyrodzie zniszczenie ścięciowe może nastąpić bez żadnych bezpośrednich
przyczyn tektonicznych. Np. aktywizacja sejsmiczna świeżo napełnionych
zbiorników retencyjnych lub osuwiska uruchamiające się w wyniku
podniesienia poziomu wód gruntowych.
Kąt ścinania Θ wynosi:
2Θ = ±(900 - φ)
Θ = ±(450 - φ/2)
Wartości φ dla skał litych wynoszą 20-500, a najczęściej 30-400. Stąd teŜ
teoretyczne kąty upadu powierzchni uskokowych:
* uskoki normalne 60-650
* uskoki odwrócone 25-300
* uskoki przesuwcze (o pionowej orientacji σ2) same teŜ muszą być pionowe
Kąt między komplementarnymi powierzchniami uskoków wynosi 50-600.
Im większe są bezwzględne wartości σ1 i σ3, tym większej trzeba różnicy
między nimi, by osiągnąć styczność koła Mohra z liniami zniszczenia.
Oznacza to, że na znacznych głębokościach w skorupie ziemskiej do utworzenia
uskoków potrzeba znacznie większych i bardziej zróżnicowanych sił
tektonicznych niż w strefach płytkich.
Dla jeszcze nie zniszczonych skał zwięzłych, wywołanie ścięcia wymaga
pewnej wyjściowej, minimalnej wartości różnicy naprężeń, czy też pewnej
minimalnej wartości naprężenia ścinającego.
Jest to spójność, czyli kohezja [cohesion], c.
Przy uwzględnieniu spójności warunek zniszczenia przez ścinanie ma postać:
τ = c + σ tgφ [równanie Coulomba]
Późniejsze uściślenia równania Coulomba dotyczą roli wody porowej.
Obecność w skałach wody ułatwia powstawanie ścięć - tym znaczniejsze,
im większe jest ciśnienie porowe.
Oddziaływanie ciśnienia porowego zwiększa także „kruchość” sposobu
zniszczenia.
Obwiednie Mohra dla poszczególnych skał różnią się znacznie. Im skała jest
mniej podatna, tym obwiednia dla niej wznosi się bardziej stromo, a więc tym
większy jest kąt tarcia wewnętrznego i tym mniejszy kąt ścinania.
Fałd
każde wygięcie płaszczyznowych elementów strukturalnych, niezależnie od tego jakimi czynnikami zostało spowodowane (wygięcie warstwy, ławicy lub innego pierwotnie płaskiego elementu strukturalnego, wytworzone wtórnie, choć niekoniecznie z przyczyn tektonicznych)
W skład fałdu wchodzą:
antyklina (siodło)[anticline] - forma wypukła ku górze z utworami starszymi w jądrze
synklina (łęk) [syncline] - forma wypukła ku dołowi, z utworami młodszymi w jądrze
antyforma, synforma, fałd neutralny - formy, w których nie można ustalić stratygraficznego następstwa warstw
Geometryczne klasyfikacje fałdów
KLASYFIKACJA KINEMATYCZNA
I Kryterium położenie pow osiowych i skrzydeł oraz ogólna pozycja form fałdowych (kryt oparta na przekroju prostopadłym do osi fałdu) fałd stojący-powierzchnia osiowa pionowa fałd pochylony - powierzchnia osiowa pochylona, obydwa skrzydła nachylone w przeciwnych kierunkach, bądź jedno pionowe, a drugie nachylone
fałd obalony - powierzchnia osiowa pochylona, obydwa skrzydła nachylone w tym samym kierunku
fałd leżący - powierzchnia osiowa pozioma
fałd przewalony - powierzchnia osiowa pochylona lub pionowa, pozycja form fałdowych odwrócona.
II kryterium symetrii wewnętrznej (symetryczność skrzydeł względem powierzchni osiowej)
fałd symetryczny - jeśli skrzydła są symetryczne względem powierzchni osiowej
fałd asymetryczny różnej długości skrzydła, często też na różnej ich miąższości lub kształcie
skrajnym asymetrii przypadku powstaje fałd złuskowany.
KLASYFIKACJA MORFOLOGICZNA
(1) Kształt fałdów w przekroju zębate (zygzakowate, szewronowe, dachowe) - o ostrych przegubach i płaskich
skrzydłach grzebieniowate - o ostrych przegubach antyklin i półkolistych przegubach synklin hiperboliczne
paraboliczne półkoliste skrzynkowe (kuferkowe) - o płaskich grzbietach antyklin i dnach synklin połączonych przegubami z płaskimi stromymi skrzydłami w położeniu normalnym
wachlarzowe - o płaskich lub lekko wygiętych grzbietach antyklin i dnach synklin połączonych przegubami z płaskimi, stromo nachylonymi skrzydłami w położeniu odwróconym
kryterium kąta zbieżności Δ -kąta dwuściennego między płaszczyznami reprezentującymi średnie położenie skrzydeł fałdu: fałdy normalne (otwarte) Δ>0 fałdy ciasne fałdy izoklinalne (zamknięte) Δ=0 fałdy wachlarzowe Δ<0
III kryterium stosunek wysokości (w)fałdu do jego promienia(p)
fałdy szerokopromienne w/p = ¼, fałdy średniopromienne w/p = 1, fałdy wąskopromienne w/p > 1
Dla fałdów asymetrycznych należy uwzględnić średni promień fałdu.
(2) Kształt fałdów w planie stosunek długości fałdu do jego szerokości, zmierzonych na podstawie tej samej granicy stratygraficznej fałdy linijne d/s = 5 brachyfałdy d/s = 2 kopuły i niecki d/s < 2
(3) Symetria ogólna i cylindryczność
symetria rombowa jednoskośna trójskośna
fałd cylindryczny - powierzchnie ławic stanowią powierzchnie walcowe
fałd niecylindryczny - obejmują także fałdy stożkowe - fałdy torsalne
Fałdy cylindryczne, stożkowe i torsalne - ich sfałdowane powierzchnie mogą być rozwinięte do postaci płaszczyzny, tzn. są rozwijalne.
Odrębną kategorię tworzą fałdy nierozwijalne, obejmujące zwykle fałdy nałożone (pochodzące z interferencji fałdowań o różnym kierunku).
KLASYFIKACJA STRUKTURALNA
wzajemny stosunek ławic:
fałdy koncentryczne - krzywizny poszczególnych ławic mają wspólne centrum. Krzywizny te łagodnieją na zewnątrz od jąder antyklin i synklin; miąższość ławic w całym przekroju fałdu jest mniej więcej stała
fałdy symilarne - krzywizny poszczególnych ławic są takie same lub zbliżone; miąższość ławic rośnie w strefach przegubów i spada na skrzydłach
fałdy dysharmonijne - krzywizny poszczególnych ławic są różne i nie mają wspólnego centrum
Typy koncentryczny i symilarny tworzą często kombinacje, dlatego też stosuje się bardziej rozbudowane klasyfikacje strukturalne Klasa (1) - krzywizna ławic fałdów maleje na zewnątrz skrętów
1A - zmniejszanie miąższości w przegubach: fałdy cieniejące 1B - typowo koncentryczne fałdy równoległe 1C - przyrost miąższości w przegubach: fałdy grubiejące albo spłaszczone Klasa (2) - typowe fałdy symilarne
Klasa (3) - krzywizna ławic maleje do wewnątrz skrętów: fałdy wysmuklone
Typy płaszczowin: (przefałdowanie odkucie scinanie)
2typy sekwencji powst nasunie: -ku przedpolu ,-ku zagórzu Nausniecia pozasekwencyjne-są to wszyst nasuniecia które nie są sekwenc w śród nich wyróżnia się:-reaktywowane starsze nasni sekw oraz-młodsze ktore zwykle tnie uformowane wcześniej struktury fałdowo nasuwcze.Sekwenc tną warstwy w góre profilu,czyli nasuwa skały starsze na młodsze,nasunie popasek tną warstwy w górę lub w dół profilu,nasunieia te wiec nasuwają odpowiednio skały starsze na młodsz bąćmłodsze na starsze z sfałdowanych warstwach nasunie. pozasek.moze ciąć daną warstwe w obu skrzydłach pojedynczego fałdu.
Typy strukt nasunieciowych:-prosty klin tektoniczne(łuska),-systemy nasunięciowe o przeciwnej wergencji łusek na pojedynczej powierzchni odkłucia,-cienkooskorupowe struktury typu dupleksów z nasuni dachowym(nd),-struktura typu z wyciskania powstała w wyniku inwersji systemu ekstensywnych uskoków listrycznych,-hybrydowy system zasunięć w tzw strefie trójkątnej rozwojem dupleksów w podłożu oraz systemem imbrykacyjnym i struktur powstał z inwersji basenów ekspensy.,-systemy nasun o przeciw wergencji łusek odmiennej dla cienkoskorup strukt.tupy dupleks i dla gruboskorupo,imbrykacyj struktur obejmujące podłoz krystaliczne.
Modele uskokowania
(1)Andersona - wzdłuż 2 komplementarnych zespołów powierzchni ścinania
(2) poślizgowy model uskokowania = model odkształcenia trójwymiarowego poślizgowy model uskokowania = model odkształcenia trójwymiarowego Pod wpływem roli odkształcenia (i naprężenia pośredniego) w polu
jednorazowego odkształcenia powstaną jednocześnie nie dwa, lecz 3-4 zespoły kierunkowe poślizgów (uskoków), zachowujące symetrię rombową względem osi odkształceń głównych
ZESTAW 22
Płaszczowiny z odkłucia
Z odkłucia - dupleksy - najczęstszy i największy typ struktur nasunięciowych. Nasunięcie macierzyste towarzyszy warstwie podatnej lub granicy skał o różnej podatności, poszczególne łuski tworzą się z wtórnie zuskokowanej materii skalnej. Nasuwane masy skalne muszą skompensować długość - wychodzą na powierzchnię wzdłuż uskoku rampowego, fałdują się, powstaje struktura imbrykacyjna:
Następnie młodsze pakiety nasuwanych skał nasuwają się na starsze - mechanizm świńskich grzbietów (angole mają pomysłowe nazewnictwo...):
Proces ten mieści się w ramach tektoniki naskórkowej
Z odkłucia - angażuje głębsze warstwy skorupy ziemskiej, jest generalnie dysharmonijny wobec zastanej struktury.
Wzajemne stosunki geometryczne spękań.
Zespół ciosu -geometrycznie uporządkowana grupa spękań. Uporządkowanie to jest mierzone statystycznie, w rzeczywistości dopuszczalne jest odchylenie biegu spękań o 300 i upadu o 150.
Cios sprzężony - system spękań (cios) którego składniki powstawały jednocześnie. Najczęściej powstaje przez ścinanie.
Zespoły spękań komplementarnych - cios sprzężony powstały przez ścinanie, którego powierzchnie spękań dopełniają się w rozładowaniu naprężenia ścinającego.
Spękania równoodległe - odległość między spękaniami jest w przybliżeniu taka sama.
Strefa spękań - lokalne zagęszczenie sieci spękań nieraz rytmicznie powtarzanymi spękaniami.
Systemy ciosowe (o zasięgu regionalnym):
System ortogonalny (po ludzku prostokątny) - najczęstszy (podstawowy system ciosu)
System romboidalny (diagonalny, po ludzku ostrokątny) - drugi po prostokątnym co do częstości występowania.
Układy spękań (lokalne układy spękań):
System ortogonalny (po ludzku prostokątny) - najczęstszy (podstawowy system ciosu)
System romboidalny (diagonalny, po ludzku ostrokątny)
Spękanie koncentryczne
Przykład fałdu dysharmonijnego
Fałdy pasożytnicze - podrzędne, dysharmonijne fałdy powstające w warstwach mniej podatnych otoczonych grubym kompleksem warstw bardziej podatnych w wyniku fałdowania ze ścinania.
*są to struktury II rzędu (występują w obrębie fałdu - strkt. I rzędu)
*są fałdami dysharmonijnymi - miąższości i krzywizny poszczególnych ławic są inne, nie mają wspólnego centrum:
*występują w obrębie warstw mniej podatnych (~sztywniejszych) otoczonych warstwami bardziej podatnymi (~plastycznymi)
Strefy ścinania
Przykłady stref ścinania
Strefa podatnego ścinania - powstaje w okolicy uskoku podatnego. Wielopłaszczyznowe, niezauważalne gołym okiem ścinanie materiału poprzedzające koncentrację poślizgu niejednokrotnie doprowadza do przebudowy teksturalnej. Reorientacja tekstury ku równoległości z płaszczyzną ruchu ułatwia ten ruch (dodatnie sprzężenie zwrotne). W rezultacie wykształcają się pasma dyslokacyjne o ściśle uporządkowanej budowie wewnętrznej kontrastującej z otoczeniem i przeniknięte siecią gęstych mikrościęć. Wyróżniają się również obfitością mylonitów, fyllonitów, gnejsów oczkowych
Strefa kruchego ścinania - powstaje pomiędzy skrzydłami uskoku kruchego. W wyniku przekroczenia wytrzymałości skały pękają wzdłuż jednej, chropowatej powierzchni. W ten sposób tworzą się brekcje, kataklazyty itp.
Strefy krucho-podatne i podatno-kruche - powstają w skałach które w danych warunkach są średnio podatne (podatno-kruche) lub kruche(krucho-podatne).
Strefy takie występują na przykład:
Pasie dyslokacji łysogórskiej - kopalnia Staszic w Rudkach
Syberia - złoże siarczkowe Kansaj
ZESTAW 23
proces płynięcia skal (pełzanie)
Pełzanie - powolne płynięcie materiału w czasie przy stałym naprężeniu. Odkształcenia pełzania zależą od czasu i temperatury, oraz parametru jakim jest naprężenie. Przy założeniu stałości temperatury T=const. => e=f(t,s) Najpierw pojawia się natychmiastowe odkształcenie wynikające z przyłożonego naprężenia. Opisywane jest prawem Hooke'a I stadium pełzania - zmienna prędkość odkształceń. Na początku próby charakteryzuje się dużymi wartościami prędkości na początku próby, która pod koniec próby zwalniają i stopniowo się ustala. II stadium pełzania - stała prędkość odkształceń.
III stadium pełzania - wzrasta prędkość pełzania => wzrasta osłabienie materiału => dochodzi do zniszczenia. Zniszczenie tłumaczy się powstawaniem mikroporów które rozwijają się w czasie.
Uskoki listryczne
wykazujące krzywiznę; o systematycznie
zmieniającym się kącie upadu wzdłuż przekroju poprzecznego powierzchni
uskokowej
* szuflowe - o upadzie malejącym wgłąb
nawieszone - o upadzie stromiejącym wgłąb
Płaszczowina
- o nasunięcie w skali regionalnej o zasięgu co najmniej kilku kilometrów. Płaszczowiny mogą powstać na skutek
Przefałdowania, gdy fałd ulegnie obaleniu, potem pęknie a jego górne skrzydło samodzielnie przemieszcza się do przodu
żyły
żyły syntaksjalne - krystalizujące od ścian ku środkowi żyły, złożone z tych samych minerałów, co skała otaczająca, których dwie warstwy/powłoki stykają się wzdłuż szwu centralnego; żyły syntaksjalne - świadczą o warunkach ogólnej ekstensji (poszerzania masywu z przyczyn zewnętrznych); sugerują mechanizm pękania hydraulicznego i epizodycznego w warunkach ogólnej kontrakcji i tylko lokalnego rozwierania
żyły złożone - będące kombinacją poprzednich; oznaczają zmianę warunków naprężeniowych albo prędkości ekstensji w pewnej fazie rozwoju żyły
żyły kryształów „rozciągniętych”- krystalizujące od ścian, jak w (a), ale w warunkach nadążania krystalizacji za rozwieraniem szczeliny; materiał tożsamy ze skałą otaczającą, brak szwu centralnego, pękanie typu crack-seal zaznaczone w poszczególnych włóknach, a nie całej żyle; sygnalizują umiarkowaną, powolną ekstensję przy współudziale pękania hydraulicznego.
Zakrzywienie i przechylenie kryształów w żyłach włóknistych jest wynikiem dostosowywania się rosnących kryształów do zmieniającego się kierunku poszerzania szczeliny - pojawienie się składowej stycznej
Podział genetyczno-strukturalny:
A. bez foliacji kataklastycznej (1) brekcje: spękaniowe, okruchowe (2) kataklazyty - zbudowane z miazgi mineralnej (3) pseudotachylity -, zbudowane z drobnoziarnistej miazgi skalnej
Brekcje (a) hydrauliczne - o ich powstaniu decydowała energia obecnych w skale roztworów (b) grawitacyjne - np. w obrębie kawern krasowych (c) uskokowe * okruchowe brekcje uskokowe zmieszane i zmielone
B. skały z foliacją kataklastyczną - w procesie deformacji nabyły cech budowy
Kierunkowej (1) brekcje z foliacją kataklastyczną (2) kataklazyty z foliacją kataklastyczną • blastokataklazytów • katablastytów (3) mylonity - zwięzłe, drobnoziarniste skały o teksturze łupkowatej
ZESTAW 24
Uskok normalny
powierzchnia uskoku nachylona w kierunku skrzydła zrzuconego
Jak powstają okna i czapki tektoniczne?
Okna i czapki tektoniczne są to formy odpowiednio erozyjne i ostańcowe w obrębie płaszczowiny. Powstają po nasunięciu płaszczowiny gdy, na skutek różnej odporności na erozję nasuniętych (a więc wywyższonych) warstw, odsłonięte zostają skały podłoża nasunięcia. Miejsce wychodni tych skał nazywane jest oknem erozyjnym, a ostańce zerodowanej płaszczowiny to czapki tektoniczne.
Wymień i krótko scharakteryzuj główne typy spękań
Spękanie - powierzchnia nieciągłości mechanicznej wytworzona przez pęknięcie tj. przerwanie ciągłości skały bez makroskopowo widocznego przemieszczenia wzdłuż tej powierzchni. Wyróżnia się następujące typy spękań:
I - ekstensyjne - ruch względny poprzeczny do ścian spękania
II - ścięciowe - ruch ślizgowy prostopadły do krawędzi spękania
III - ścięciowe - ruch ślizgowy równoległy do krawędzi spękania
Ponadto ze względu na cechy mechaniczne wyróżniamy spękania:
ekstensyjne
ścięciowe
hybrydowe - sprzężone o kącie dwuściennym 2θ mniejszym bądź równym 600 , a w praktyce w przedziale 0 a 450.
ZESTAW 25
Modele reologiczne (główne)
Zachowanie się skał poddanych odkształceniom zależy w decydującym
stopniu od warunków towarzyszących temu procesowi. Nie ma ogólnej teorii
odkształcenia skał.
Trzy elementarne modele reologiczne, obrazujące trzy podstawowe własności
reologiczne skał: sprężystość, lepkość, plastyczność.
Odkształcenia sprężyste (ciało Hooke'a) - jest natychmiastowe, gdy
odkształcenie cieczy doskonale lepkiej (ciało Newtona) i ciała doskonale
plastycznego (ciało St. Venanta) pod stałym obciążeniem przebiega z
określoną, stałą prędkością.
Odkształcenie lepkie rozpoczyna się po przyłożeniu jakiegokolwiek obciążenia,
gdy początek odkształcenia plastycznego wymaga osiągnięcia przez
obciążenie pewnej krytycznej wartości (pokonanie siły tarcia), odpowiadającej
granicy plastyczności.
Konieczne jest łączenie ze sobą modeli podstawowych dla pełniejszej
charakterystyki własności ciał rzeczywistych - w sposób szeregowy lub
równoległy.
Złożone modele reologiczne:
* ciało sprężysto-lepkie (Kelvina lub Voigta)
* ciecz sprężysto-lepka (Maxwella)
* ciało sprężysto-plastyczno-lepkie (Binghama)
Ciało Kelvina - rozciąganie sprężyny jest hamowane przez lepkość cieczy
w tłumiku. Reakcją na odciążenie jest cofnięcie się odkształcenia (nawrót
sprężysty), również opóźnione w czasie.
Przebieg odkształcenia ciała Kelvina odpowiada przebiegowi I fazy pełzania,
czyli płynięciu sprężystemu.
Ciało Maxwella - po obciążeniu początkowo zachowuje się sprężyście,
a później dochodzi do głosu ruch tłoka w tłumiku, co wyraża się powolnym
odkształcaniem modelu ze stałą prędkością. Jest to odpowiednik
płynięcia plastycznego, czyli II fazy pełzania.
Ciało Binghama -
po obciążeniu doznaje natychmiastowego odkształcenia
sprężystego, zaś po pokonaniu oporu tarcia (granica plastyczności)
następuje płynięcie plastyczno-lepkie o stałej prędkości.
Nie ma tu miejsca na zjawisko relaksacji.
Kryteria mezostrukturalne
A. Struktury ślizgowe: (1) lustro tektoniczne - powierzchnia wygładzona przez tarcie przyuskokowe
(2) drobne formy urzeźbienia lustra (a) rysy ślizgowe (tektoniczne) (b) ślizgowe lineacje mineralne
(c) zadziory tektoniczne. * z oderwania * z wyorania przez wleczony okruch * z wcięcia się spękań pierzastych w powierzchnię lustra
B. Spękania przyuskokowe (1) spękania pierzaste • W warunkach kruchych częstsze są spękania tensyjne T
• W warunkach bardziej podatnych tworzą się spękania ścięciowe (2) kliważ spękaniowy * wyraźne oddzielenie powierzchni nieciągłości od skały otaczającej * mały (milimetrowy) rozstęp spękań * powierzchnie na ogół płaskie i ściśle równoległe (3) spękania P (4) Szeregi kulisowe (szeregi ścięciowe) (5) spękania Y (D)
Gęstość spękań
(1) gęstość powierzchniowa
Gs = Σ lt / S
Σ lt - suma długości śladów wszystkich spękań na badanej powierzchni
S - pole badanej powierzchni
(2) gęstość objętościowa V = Σ s/V
Σ s - suma pola powierzchni wszystkich spękań w obrębie badanej części asywu
V - objętość badanej części masywu skalnego kreślenie względnej gęstości zespołu równoległych spękań ciosowych:
średni rozstęp (odstęp) R = 1/x
x - liczba spękań przypadająca na prostopadły do nich odcinek pomiarowy ojednostkowej długości (L) dla sumy spękań wszystkich zespołów - średni sumaryczny rozstęp spękań
m = n
Rs = [ Σ 1/m] - 1
m = a
a.....n średnie rozstępy spękań w poszczególnych zespołach spękaniowych
Porównań należy dokonywać dla tych samych skał.
Zwiększona porowatość i domieszka substancji ilastej zwiększa gęstość spękań. Istotnym czynnikiem jest miąższość ławic.
Decydujące są zatem czynniki litologiczny i miąższościowy.
Zależność gęstości spękań od miąższości ławic:
G = a x Mb
G - gęstość spękań, M - miąższość ławicy, a, b - współczynniki
C. ROZWARCIE
- bezpośredni pomiar szczelinomierzem
- empiryczne ustalenie sumarycznej objętości szczelin w jednostce objętości
masywu skalnego:
P = Σ ν / V
P - porowatość szczelinowa (= współczynnik szczelinowatości)
Elementy i parametry geometryczne fałdów
jądro [core] - część wewnętrzna
skrzydła [limbs, flanks]
przegub [hinge] - odcinek sfałdowanej warstwy o największej krzywiźnie
strefa przegubowa [hinge zone] - zbiór przegubów we wszystkich warstwach danego fałdu
oś fałdu [fold axis] - linia biegnąca wzdłuż przegubu, w połowie jego szerokości
linia osiowa [axial trace, axial plane trace] - ślad przecięcia powierzchni osiowej z powierzchnią terenu
projekcja osiowa [projection of the hinge] - rzut pionowy rzeczywistej osi fałdu na powierzchnię terenu lub płaszczyznę mapy
undulacje [undulations] - wygięcia osi fałdu w górę lub dół, poza którymi oś wraca do poprzedniego położenia; inaczej - undulacje poprzeczne
elewacja [transverse elevation] - undulacja skierowana w górę
depresja [transverse depression] - undulacja skierowana w dół powierzchnia osiowa fałdu [axial surface] - powierzchnia łącząca osie danego
fałdu w poszczególnych ławicach linia grzbietowa [crestal line] antykliny powstaje przez połączenie najwyższych
punktów powierzchni stropowej którejś z ławic antykliny; pokrywa się ona z
osią tylko w antyklinach stojących i niektórych pochylonych o ostrym przegubie
grzbiet [crest] - strefa biegnąca wzdłuż linii grzbietowej
powierzchnia grzbietowa [crestal surface] - łączy linie grzbietowe w poszczególnych ławicach
odpowiednie terminy dla synklin:
* linia denna [bottom line, trough line]
* dno [bottom, trough]
powierzchnia denna [trough surface
Systemy rampowe
Dźwiganie się powierzchni nasunięcia ku powierzchni terenu dokonuje się wzdłuż uskoku odwróconego, wytwarzającego stopień rampowy [ramp, footwall ramp]. Zazwyczaj jest ich wiele; kolejne stopnie rampowe są powiązane odcinkami poślizgu poziomego . Łuski wcześniejsze wspinają się na późniejsze, przemieszczając się wraz z nimi „na ich grzbietach” - stąd mechanizm „piggyback”