DIAGNOZA PSYCHOLOGICZNA - ROZDZIAŁ 4
HISTORIA STANDARDÓW:
1954 - „Zalecenia techniczne dla testów psychologicznych i technik diagnostycznych” (APA)
1955 - „Zalecenia techniczne dla testów osiągnięć” (AERA - American Educational Research Association i NCMUE - National Council on Measurement Used in Education)
1966 - “Standardy dla testów I podręczników stosowanych w psychologii i pedagogice (APA, AERA i NCME - National Council on Measurement in Education)
Od tej pory kolejne wydania Standardów są powszechnie akceptowane jako podstawa wyznaczania profesjonalnych metod postępowania w domenach takich, jak: tworzenie testu, badanie testem, interpretacja wyników testowych oraz stosowanie testów w specyficznych obszarach.
Właściwe i konstruktywne stosowanie testów powinno być efektem działań profesjonalnych organizacj, które przez swoje publikacje będą wpływać na praktykę w tym zakresie
ROLA STANDARDÓW:
Ich celem „jest promowanie uzasadnionego i etycznego stosowania testów oraz dostarczanie podstaw do oceny jakości praktyki badania testami”
Służą upowszechnianiu wiedzy o tym, jakie kryteria powinny spełniać testy, oraz jakie mogą być konsekwencje ich stosowania
Przeznaczone są dla osób stosujących testy bądź podejmujących decyzje na podstawie ich wyników
Ich konstrukcję „(…) oparto na założeniu, że skuteczne testowanie i diagnozowanie wymaga, aby wszyscy uczestnicy tego procesu mieli wiedzę, umiejętności oraz kompetencje odpowiadające ich roli w tym procesie, jak też świadomość czynników - podmiotowych i kontekstowych - mogących wpłynąć na proces testowania”
Każda sytuacja, w której stosuje się testy, może być źródłem odmiennych pytań, nie da się więc sformułować uniwersalnego zestawu odpowiedzi
Najnowsza wersja Standardów (APA, 2007) obejmuje 264 standardy w trzech kategoriach:
Tworzenie testu, jego ocena oraz prezentacja wyników,
Bezstronność testowania,
Zastosowania testów.
TEST PSYCHOLOGICZNY JAKO NARZĘDZIE POMIAROWE:
APA: testem jest narzędzie czy procedura służące ocenie; ich istotą zaś - otrzymanie w określonych warunkach próbki zachowania osób badanych i następnie dokonanie ich oceny zgodnie z wystandaryzowanymi regułami; diagnoza jest szerszym terminem oznaczającym zazwyczaj proces integrowania informacji pochodzących z różnych źródeł
Testem psychologicznym jest takie narzędzie pomiaru, które wykazuje wysoką trafność i rzetelność, a także ma opracowane normy
Trafność:
Pierwotnie - dokładność, z jaką test realizuje założone cele, stała właściwość wyników testowych
Messick: trafność to zintegrowany proces oceny stopnia, w jakim dowody empiryczne i rozważania natury teoretycznej potwierdzają adekwatność i poprawność interpretacji oraz programów działania wyprowadzonych na podstawie wyników testowych czy innych narzędzi pomiaru
Standardy: trafność odnosi się do stopnia, w jakim dane empiryczne oraz teoria uzasadniają interpretację wyników testowych w zakładanym kierunku; proces walidacji obejmuje ciągłe zbieranie danych w celu dostarczenia mocnych podstaw naukowych proponowanej interpretacji wyników testowych, procesowi temu podlega zatem kierunek interpretacji wyników testowych, a nie test jako taki, trafność jest pewnym wnioskiem, a nie pomiarem
Jeżeli sposób stosowania testu różni się od zalecanego przez jego autora, to na osobie wykorzystującej test spoczywa szczególna odpowiedzialność za uzasadnienie trafności określonego zastoowania, musi ona określić też, czy przedstawione w podręczniku testowym materiały i dane wystarczająco uzasadniają zastosowanie testu w określonym celu.
Rzetelność i standardowy błąd pomiaru
Rzetelność to inaczej błąd pomiaru, wielkość błędu, jaki popełnia psycholog, interpretując wyniki danego testu
Standardy: błąd pomiaru zmniejsza użyteczność pomiarów, ogranicza zakres, w jakim otrzymane wyniki można uogólniać i wychodzić poza specyficzny sposób zastosowania procedury pomiarowej, ogranicza więc również poziom ufności związany z każdym pojedynczym wynikiem
Podstawowe dane nt. rzetelności to określenie głównych źródeł błędów oraz przedstawienie zakresu, w jakim dane te można uogólniać na inne formy testu, inne osoby oceniające, inne procedury, czy inne znaczące wymiary
Ważna jest umiejętność zbudowania przedziału ufności dla wyniku prawdziwego badanej osoby; zaleca się podawanie wyniku nie w postaci pojedynczej liczby, lecz jako pasma wyników, w którym, z określonym prawdopodobieństwem, mieści się prawdziwy wynik osoby badanej
Normalizacja i korzystanie z norm
Wynik otrzymany w teście psychologicznym nie ma żadnego znaczenia tak długo, jak długo nie można go odnieść do precyzyjnego i jednolitego układu odniesienia -> podstawią interpretacji wyników testów psychologicznych zawsze jest jakiś układ odniesienia
Podstawą formułowania wniosków o właściwościach psychologicznych osób badanych jest ocena tego, jak ta osoba wypada na tle innych, wybór grupy odniesienia ma kluczowe znaczenie dla wniosków końcowych, jakie zostaną wyprowadzone
Ważne jest, by normy były oparte na próbie odpowiedniej wielkości, która jest reprezentatywna, adekwatna i właściwa; wraz z upływem czasu adekwatność norm opartych na danej próbie może się zmniejszać!
Normy testowe mają charakter względny - zależą od tego, kto tworzy grupę odniesienia\
Brak właściwych norm dyskwalifikuje metodę jako test psychologiczny
Adaptacja
Adaptacja to proces przystosowania wersji pierwotnej do specyfiki kultury lokalnej i nie sprowadza się tylko do właściwego przetłumaczenia oryginału (zróżnicowanie językowe jest niemal zawsze powiązane z towarzyszącymi mu różnicami kulturowymi, które powinny być uwzględnione przy badaniu osób, których głównym językiem jest język inny niż użyty w teście)
Oznacza konieczność wprowadzenia specjalnych procedur zapewniających uzyskanie równoważności narzędzia oryginalnego i adaptowanego, oprócz odpowiedniego tłumaczenia należy wykazać, że metoda adaptowana mierzy ten sam konstrukt, co metoda wyjściowa
O jakości adaptacji decyduje odtworzenie koncepcyjnych podstaw metody przyswajanej danej kulturze
Wpływ czasu na trafność treściową - konieczne jest sprawdzanie, czy zadania mają dla odnośnej populacji ciągle ten sam sens co wcześniej
Adaptacja testu nie zachowuje wyjściowych parametrów psychometrycznych testu, dotyczy to zarówno porządku trudności poszczególnych pozycji, jak i trafności oraz rzetelności testu; bez danych empirycznych potwierdzających trafność i rzetelność planowanego zastosowania testu wykorzystywanie go staje się bardzo ryzykowne.
Bezstronne stosowanie testu
Problem stronniczości testu dotyczy zasadniczo kwestii trafności wniosków wyciąganych na podstawie wyników testowych
Badanie za pomocą testu wymaga współpracy z osobą badaną, a jej brak będący wynikiem niezrozumienia sytuacji, w jakiej realizowany jest pomiar psychologiczny znacząco może wpłynąć na wynik testu, nie odzwierciedlając, w ogóle lub jedynie w niewielkim stopniu, poziomu zmiennej, która w intencji twórcy testu miała być mierzona
Ocena testu nie może ograniczać się jedynie do kwestii technicznych, musi dotyczyć również konsekwencji społecznych, szczególnie wtedy, gdy wyniki testowania mogą prowadzić do wykluczenia określonych grup społecznych.