genetyka wykłady, genetyka 09, GENETYKA


GENETYKA 05.05.2009

Wykład 9

Determinacja płci

zróżnicowanie materiału genetycznego - ważne żeby „być o krok” przed pasożytami

u lemingów 3 typy chromosomów; chromosomy X,Y,W; chromosom W - niweluje maskulinizację 3 razy więcej samic niż samców

u ssaków płcią homogametyczną są samice, samce heterogametyczną (u ptaków odwrotnie)

strategia chromosomowa

u ptaków - 2 gonady, u samic jedna żeńska i jedna niezróżnicowana; jeśli gameta żeńska „się zepsuje” - druga przekształca się w gametę męską

u ludzi: mały procent rekombinacji z chromosomem Y

„okazja”

gamety spadają w wodzie - jak upadną na coś twardego - powstaje samica, jak na coś miękkiego - samiec

ryby poligamiczne - samiec ma harem, jeśli samiec zginie, największa z samic staje się samcem

„wpływ środowiska”

płeć zależy od temperatury inkubacji jaja

u żółwi: wysoka temperatura - zarodek szybciej rośnie - jest większy - powstaje samica

u aligatorów - odwrotnie

u gadów jest zasada: ta płeć, której sukces reprodukcyjny zależy od wielkości, powinna być większa rozwija się z jaj „dojrzewających” w wyższej temp.

„wpływ matki”

pszczoły, osy

królowa decyduje o tym, czy zapłodnić dane jajo, czy nie

u człowieka

rodzaje płci:

różnicowanie się wewn. narządów płciowych

AMH - hormon

Komórki Leydiga i komórki Sertoliego - u mężczyzn

produkują hormon AMH (hormon anty-Müllerowski) ??? - powoduje zanik przewodu Müllera

DHT (dihydrotestosteron)

Produkowany z testosteronu, powoduje powstanie prącia, moszny i cewki moczowej

na chromosomie X gen AR - produkcja receptorów dla DHT ???

transseksualiści - konstrukcja mózgu nie pasuje do płci

1:50 000 - chłopiec

1:17 000 - dziewczynka

mózg - najważniejszy czynnik determinujący płeć

bracia Reymer (bliźniaki monozygotyczne)

z jednego z braci zrobiono dziewczynkę

po osiągnięciu pełnoletności zmienił operacyjnie płeć na męską

dziedziczenie zaburzeń zachowań seksualnych:

  1. homoseksualizm

  2. transseksualizm

  3. pedofilia - 18,5% miała w rodzinie pedofila (tylko 3% w psychiatrycznej grupie kontrolnej)

  4. zespół Turette - tiki, nadaktywność, depresja, obsesje, zachowania schizoidalne (ekshibicjonizm, koprolalia, homo- lub biseksualizm, fetyszyzm) - zaburzenia neuronów dopaminergicznych (prawdopod. Mozart miał ten zespół); zespół Turette + ADHD - silniejsze objawy

homoseksualizm (atypowa płciowość)

„trzecia płeć” w różnych kulturach - szamani, księża, berdaches, itp.

Na 78 społeczeństw uwzględnionych w badaniach Forda i Beacha tylko w 28 brak było męskiego homoseksualizmu

Gebhart: 304% mężczyzn i 1-2% kobiet w USA; w Holandii lub Niemczech ok. 2% homoseks. M (wśród kohorty urodzonych w czasie II wojny św. W Holandii - aż 4%)

zgodność MZ

%

zgodność DZ

%

rodzeństwo homoseks.

rodzeństwo heteroseks.

mężczyźni

Kallman (1952)

100 (37/37)

15 (3/26)

Balley (1991)

52 (29/56)

22 (12/54)

Buhrich (1991)

47 (8/17)

0

Pillard

22%

4%

Balley

9%

4%

Whitman

64,7

28,6

kobiety

Balley (1993)

48 (34/71)

16

Pillard

25%

11%

Balley

14%

b.d.

Whitman

75

33,3

współczynnik odziedziczalności (0,31 - 0,74), większy dla mężczyzn

homoseksualni są najczęściej krewni z linii matki

67% zgodności dla homoseksualnych braci dla regionu q28 chromosomu X i tylko 22% gdy jeden z braci tylko atypowy płciowo

„Xq28 - Thanks for the genes Mam!”

(wyniki tych badań nie potwierdziły się)

stopień urbanizacji - w miastach więcej osób homoseksualnych (też rodzących się tam)

(czynnik wpływający w okresie prenatalnym)

wskazówki seksualnej atypowości można wykryć już u dzieci między 2-4 r. życia - określ. na podst. fizjonomii twarzy i zachowania

zmiany w strukturach mózgu - homoseksualni mężczyźni mają mniejsze przednie jądro podwzgórza

plemię Sambia (Papua Nowa Gwinea) - od 10-19 r.ż. rytualny męski homoseksualizm, potem heteroseksualizm - małe znaczenie środowiska

różnice między płciami - tworzenie długotrwałych związków u 28% homoseksualnych kobiet i u 10% mężczyzn

ilość braci a homoseksualizm

45% homoseksualistów - nie mieli starszych braci

60% - dwóch starszych braci

70% - czterech starszych braci i więcej

(związane ze środowiskiem prenatalnym)

Potencjalne ewolucyjne znaczenie homoseks.

Osobniki o atypowych preferencjach płci mają aż o 80% mniej dzieci niż heteroseks. W społ. Tradycyjnych tacy osobnicy maja dzieci lub żyją w celibacie.

Spekulacje o możliwych korzyściach:

może to tylko nieadaptatywne zaburzenie genetyczne i/lub rozwojowe?

Dane wskazujące na odmienności fizjologiczne homoseksualnych mężczyzn

silny stres działający na samicę w ciąży a kształtowanie się ośrodka preferencji seksualnych u męskich płodów:

seksualizm warunkowany dziedzicznie:

18-20% mężczyzn homoseks. jest leworęcznych

Poziom asymetrii ciała

pod względem cech niefunkcjonalnych - np. wielkość uszu

FA (asymetria fluktuacyjna)

zaburzenia w okresie prenatalnym powodują większą asymetrię ciała

Geny a zachowania seksualne:

Współczynniki odziedziczalności dla wieku inicjacji seksualnej (WIS)

odziedziczalność - wysoka u białych, niska u afroamerykanów

wspólne środowisko w niewielkim stopniu warunkuje

gdy brano pod uwagę zbyt wczesną albo zbyt późną inicjację seksualną odziedziczalność była większa

układ dopaminergiczny - receptory dopaminy a WIS - gdy allel DRD2 WIS później

częstość zachowań płciowych i libido

5



Wyszukiwarka