Współczesne systemy pedagogiczne (PRiP; EPiW) - pytania do egzaminu - styczeń 2010 r.
Podstawy wiedzy naukowej i główne zadanie pedagogiki pozytywistycznej? (badania empiryczne; tworzenie lepszego człowieka i świata)
Cele i zasady „nowego wychowania” (odnowa i radykalna zmiana w wychowaniu; m. in. szkoła na miarę dziecka, samorządność uczniów, dominacja zagadnień wychowawczych nad dydaktycznymi)
Główne tezy pedagogiki pragmatyzmu wg Johna Dewey'a: m. in. uczenie się przez doświadczenie i działanie, nauczyciel „przewodnikiem”, indywidualizm pedagogiczny, cel edukacji - umożliwienie wyboru sposobu życia
Główne elementy dorobku pedagogicznego Marii Montessori: metodyka wychowania małych dzieci, akcent na samorozwój i samodyscyplinę, sprecyzowanie faz rozwojowych dziecka.
Poglądy pedagogiczne Celestyna Freineta: swobodna ekspresja dziecka centralną ideą; techniki służące aktywizacji całej osobowości ucznia (swobodny tekst, gazetka szkolna, doświadczenia poszukujące, maksymalny rozwój osobowości dziecka w obrębie kolektywu).
Założenia koncepcji szkoły waldorfskiej Rudolfa Steinera: humanistyczna odnowa społeczeństwa; oparcie na antropozofii; autonomia wychowania, zniesienie tradycyjnego systemu oceniania i promowania; brak jednolitego programu nauczania.
Przewodnie idee pedagogiki Janusza Korczaka; akcent na prawa dziecka jako podmiotu wychowania; partnerstwo dziecka w wychowaniu (budowanie samorządnych wspólnot wychowawczych - np. rada samorządowa o znacznych uprawnieniach), indywidualne podejście do wychowanka.
Pedagogika Aleksandra Kamińskiego: metoda harcerska w nauczaniu i wychowaniu (uczenie się w małych grupach, zdobywanie sprawności, atmosfera zaufania i optymizmu), celem wychowania- krytyczne myślenie, poświęcenie w służbie społeczeństwa.
Pojęcie i geneza antypedagogiki, zarzuty pod adresem tradycyjnej pedagogiki.
Jakim celom była podporządkowana pedagogika w PRL? (urabianie umysłów dla potrzeb ideologii marksistowskiej). Cechy szkolnictwa PRL (upolitycznienie i ideologizacja, deklaratywność postaw prosocjalistycznych)
\Ideał wychowawczy i metody wychowania w faszyzmie? (nadczłowiek, władca świata; tępienie indywidualizmu, przygotowanie do poświęcenia w walce za wodza)
Czym jest współczesny personalizm? (doktryna określająca wartość człowieka jako osoby; program wspierania rozwoju osoby ludzkiej)
Główne właściwość wychowania w pedagogice egzystencjalnej? (dialog - jako sposób komunikacji; autentyczność - być sobą, żyć świadomie, nie ulegać urzeczowieniu, żyć aktywnie; zaangażowanie - poznanie sytuacji wychowanka i pomoc w odkryciu jego specyficznego powołania)
Pedagogika religii - światopoglądowa wizja człowieka; edukacja jako badanie i interpretacja tekstów; edukacja jako dialog
Wspólne cechy różnych kierunków pedagogiki humanistycznej - podmiotem wychowania sam wychowanek, dominująca rola samowychowania i samokształcenia, dobro osobiste w harmonii z dobrem ogółu, treścią wychowania (kształcenia) doświadczenia wychowanków.
Rodzaje wrogości (wrogość reakcyjna i rekompensacyjna) i formy bliskości (submisyjna i całkowita zażyłość) wg Ericha Fromma.
Wyjaśnij w czym wyraża się postawa „być” i postawa „mieć”.
Naczelne cele pedagogiki Gestalt: odnalezienie własnej tożsamości; samorealizacja; eliminacja blokad wewnętrznego rozwoju; odpowiedzialność za samego siebie; koncentrowanie się na „tu i teraz”
Zasady pedagogiki Gestalt: zasada pierwszeństwa relacji uczeń-nauczyciel (opartych na pełnym, wzajemnym zaufaniu); gotowość obu stron do wzajemnego uczenia się ; punktem wyjścia do zajęć to co angażuje uczniów; uczenie się przez przeżywanie i działanie.
Formy reakcji możliwe przy zetknięciu się z obcą kulturą: ucieczka (ksenofobia); dominacja; adaptacja; integracja.
Aktualne zadania wychowania międzynarodowego: krytyczna analiza współczesnej cywilizacji; wychowanie „pełnego” człowieka; integrowanie człowieka ze wspólnotą ludzką.
Podstawowe cechy postmodernistycznej teorii społecznej: odrzucenie istnienia uniwersalistycznej teorii wyjaśniania świata na rzecz idei „wielu rzeczywistości”; rezygnacja z poszukiwania prawdy (ponieważ jej podstawy są wątpliwe), odmienność wyrazem bogactwa społeczeństwa
Konsekwencje podejścia postmodernistycznego dla wychowania (pracy nauczyciela): konieczność budowania autorytetu „osobistego” przez nauczyciela, otwarcie przestrzeni dla edukacji wielokulturowej; przywrócenie znaczenia w pracy szkoły temu co codzienne i popularne; konieczność rezygnacji z postawy nauczyciela- „władcy oświeconego” na rzecz „edukacyjnej rozmowy”
Współczesne systemy pedagogiczne (PRiP; EPiW) - pytania do egzaminu - styczeń 2010 r.
Podstawy wiedzy naukowej i główne zadanie pedagogiki pozytywistycznej? (badania empiryczne; tworzenie lepszego człowieka i świata)
Cele i zasady „nowego wychowania” (odnowa i radykalna zmiana w wychowaniu; m. in. szkoła na miarę dziecka, samorządność uczniów, dominacja zagadnień wychowawczych nad dydaktycznymi)
Główne tezy pedagogiki pragmatyzmu wg Johna Dewey'a: m. in. uczenie się przez doświadczenie i działanie, nauczyciel „przewodnikiem”, indywidualizm pedagogiczny, cel edukacji - umożliwienie wyboru sposobu życia
Główne elementy dorobku pedagogicznego Marii Montessori: metodyka wychowania małych dzieci, akcent na samorozwój i samodyscyplinę, sprecyzowanie faz rozwojowych dziecka.
Poglądy pedagogiczne Celestyna Freineta: swobodna ekspresja dziecka centralną ideą; techniki służące aktywizacji całej osobowości ucznia (swobodny tekst, gazetka szkolna, doświadczenia poszukujące, maksymalny rozwój osobowości dziecka w obrębie kolektywu).
Założenia koncepcji szkoły waldorfskiej Rudolfa Steinera: humanistyczna odnowa społeczeństwa; oparcie na antropozofii; autonomia wychowania, zniesienie tradycyjnego systemu oceniania i promowania; brak jednolitego programu nauczania.
Przewodnie idee pedagogiki Janusza Korczaka; akcent na prawa dziecka jako podmiotu wychowania; partnerstwo dziecka w wychowaniu (budowanie samorządnych wspólnot wychowawczych - np. rada samorządowa o znacznych uprawnieniach), indywidualne podejście do wychowanka.
Pedagogika Aleksandra Kamińskiego: metoda harcerska w nauczaniu i wychowaniu (uczenie się w małych grupach, zdobywanie sprawności, atmosfera zaufania i optymizmu), celem wychowania- krytyczne myślenie, poświęcenie w służbie społeczeństwa.
Pojęcie i geneza antypedagogiki, zarzuty pod adresem tradycyjnej pedagogiki.
Jakim celom była podporządkowana pedagogika w PRL? (urabianie umysłów dla potrzeb ideologii marksistowskiej). Cechy szkolnictwa PRL (upolitycznienie i ideologizacja, deklaratywność postaw prosocjalistycznych)
\Ideał wychowawczy i metody wychowania w faszyzmie? (nadczłowiek, władca świata; tępienie indywidualizmu, przygotowanie do poświęcenia w walce za wodza)
Czym jest współczesny personalizm? (doktryna określająca wartość człowieka jako osoby; program wspierania rozwoju osoby ludzkiej)
Główne właściwość wychowania w pedagogice egzystencjalnej? (dialog - jako sposób komunikacji; autentyczność - być sobą, żyć świadomie, nie ulegać urzeczowieniu, żyć aktywnie; zaangażowanie - poznanie sytuacji wychowanka i pomoc w odkryciu jego specyficznego powołania)
Pedagogika religii - światopoglądowa wizja człowieka; edukacja jako badanie i interpretacja tekstów; edukacja jako dialog
Wspólne cechy różnych kierunków pedagogiki humanistycznej - podmiotem wychowania sam wychowanek, dominująca rola samowychowania i samokształcenia, dobro osobiste w harmonii z dobrem ogółu, treścią wychowania (kształcenia) doświadczenia wychowanków.
Rodzaje wrogości (wrogość reakcyjna i rekompensacyjna) i formy bliskości (submisyjna i całkowita zażyłość) wg Ericha Fromma.
Wyjaśnij w czym wyraża się postawa „być” i postawa „mieć”.
Naczelne cele pedagogiki Gestalt: odnalezienie własnej tożsamości; samorealizacja; eliminacja blokad wewnętrznego rozwoju; odpowiedzialność za samego siebie; koncentrowanie się na „tu i teraz”
Zasady pedagogiki Gestalt: zasada pierwszeństwa relacji uczeń-nauczyciel (opartych na pełnym, wzajemnym zaufaniu); gotowość obu stron do wzajemnego uczenia się ; punktem wyjścia do zajęć to co angażuje uczniów; uczenie się przez przeżywanie i działanie.
Formy reakcji możliwe przy zetknięciu się z obcą kulturą: ucieczka (ksenofobia); dominacja; adaptacja; integracja.
Aktualne zadania wychowania międzynarodowego: krytyczna analiza współczesnej cywilizacji; wychowanie „pełnego” człowieka; integrowanie człowieka ze wspólnotą ludzką.
Podstawowe cechy postmodernistycznej teorii społecznej: odrzucenie istnienia uniwersalistycznej teorii wyjaśniania świata na rzecz idei „wielu rzeczywistości”; rezygnacja z poszukiwania prawdy (ponieważ jej podstawy są wątpliwe), odmienność wyrazem bogactwa społeczeństwa
Konsekwencje podejścia postmodernistycznego dla wychowania (pracy nauczyciela): konieczność budowania autorytetu „osobistego” przez nauczyciela, otwarcie przestrzeni dla edukacji wielokulturowej; przywrócenie znaczenia w pracy szkoły temu co codzienne i popularne; konieczność rezygnacji z postawy nauczyciela- „władcy oświeconego” na rzecz „edukacyjnej rozmowy”
3