Kryminologia - wykład 3 ( 11.10.2011r.)
T: Ofiara przestępstwa - problematyka ( nawiązanie do wiktymologii)
OFIARA - człowiek, który poniósł szkodę, krzywdę i cierpienia w wyniku przestępstwa, szerzej grupa lub instytucja poszkodowana też.
porządek moralny lub prawny też może być ofiara wg najszerszej definicji,
nie zawsze można zlokalizować pokrzywdzonego, np. w wypadku składania fałszywych zeznań
tzw przestępstwo bez ofiar w 65 r termin wprowadzony, początkowo obejmowało to narkomanię, prostytucje homoseksualizm.
Definicja Lecha Falandysza, który wyróżniał 2 aspekty, kategoria merytoryczna i techniczna
ad1 grupa czynów, które nie są społecznie niebezpiecznie na tyle żeby mogły być uznane za przestępstwa ale jest w ich katalogu siła tradycji, np. wykroczenie spekulacji biletami
ad2 takie sytuacje kiedy brak jest osoby pokrzywdzonego doznającego szkody i osoby mogącej złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa tym samym, znaczna il. Przetwórstw gospodarczych:
typologia ofiar klasyczna- 6 grup najbardziej narażonych na stanie się ofiara
osoby młode, kobiety, z zaburzeniami psychicznymi, niedorozwinięci psychicznie, imigranci, mniejszości narodowe, osoby ociężałe umysłowo, ludzie starsi
zagadnienie urodzonej ofiary- jednostka ludzka która z powodu stałych predyspozycji przyciąga przestępców
koncepcja przyczynienia się ofiary do popełnienia przestępstwa, wyrazem koncepcji jest postulat, żeby rozłożyć odpowiedzialność za zdarzenie między ofiarę a sprawce w zależności jaką role odegrało każde z nich w popełnionym przestępstwie.
Dwa pojęcia: wiktymizacja pierwotna i wtórna:
1. pierwotna- proces stawania się ofiarą w wyniku popełnionego przestępstwa czego wynikiem jest wyrządzenie przez sprawce szkody.
w zakresie pierwotnej 2 terminy szczegółowe - wiktymizacja bezpośrednia i pośrednia: Bezpośrednia to pokrzywdzenie ofiary bezpośredniej a pośrednia dotyczy osób bliskich bezpośrednio ofiary, które doznały szkody w wyniku danej sytuacji zagrożenia.
2. wtórna związana z reakcją otocznia, mediów, organów ścigania, wymiaru sprawiedliwości na fakt pokrzywdzenia.
Ofiara a wymiar sprawiedliwości
jaka rola ofiary w wymiarze sprawiedliwości
czy maja wpływ na decyzje sadu
udział w procesie karnym i jego wpływ na ofiarę
prawie 80% zawiadomień pochodzi od obywateli, najczęściej od ofiar
Na początku lat '80 na 100 ofiar tylko 30 decydowało się na zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa
Motywacja ofiar do składania ZAWIADOMIEŃ o przestępstwie na osobie - aby zobaczyć ukaranie sprawcy i zapobiec ponownemu popełnieniu przestępstwa przez takiego sprawce.
Czynniki przestępstw przeciwko mieniu- motywacja jest odszkodowanie. Inna motywacja- wyrazić można poczucie obowiązku, chęć uzyskania poczucia bezpieczeństwa, chęć doprowadzenia do procesu sadowego i ukarania sprawcy.
Pozycja ofiary w większości systemów prawnych jest drugorzędna.
W przygotowawczym ma status strony, a w sadowym statusu strony automatycznie nie posiada, jeśli nie będzie chciała skorzystać z instytucji przewidzianych przepisami proceduralnymi np. oskarżyciel posiłkowy .
- wyjątkowa rola mediacji w postępowaniu karnym - art 23a KPK
Pozytywizm, teorie socjologiczne i biologiczno - psychologiczne (osobowościowe a środowiskowe)
teoria psychologiczna - wpływ na jednostkę maja te okoliczności, które pozwalają traktować te jednostkę jako osobne indywiduum (matko jak ja go nie lubię, neptyk cholerny - Karina ;)
nurt biopsychologiczny
Jakaś teoria Lombroso urodzonego przestępcy, teoria odrzucona obecnie ale środki zabezpieczające „dzięki niemu” wprowadzone?