PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA - wykład, dn. 01.12.2010
*Podstawowe twierdzenia związane z teoriami społecznego uczenia się:
-Wyróżnianie dwóch kontekstów wpływających na przebieg uczenia się:
Materialny.
Społeczny - jest to faktyczny lub wyobrażony udział obecności „innych” w trakcie uczenia się.
-Czynniki społeczne mogą być definiowane w kategoriach ról „innych” osób w sytuacjach związanych z uczeniem się oraz w kategoriach relacji, jakie nawiązują oni z uczącym się (np. syn - ojciec).
-Uczymy się głównie poprzez obserwację zachowania innych ludzi.
-W klasycznych eksperymentach, ale i w psychoterapii czy kształtowaniu umiejętności występują dwie klasy ludzi: model i uczący się.
-Ważnymi zmiennymi są:
Relacja istniejąca między modelem a obserwatorem (uczącym się).
Elementy wzmocnienia takie, jak samo jego pojawienie się, wielkość czy jakość wynikają z zachowania modela.
-W procesie socjalizacji najbardziej istotne są wzmocnienia dostarczane przez tzw. osoby znaczące.
-Czynnikami motywującymi ludzi do działania są nie tylko wzmocnienia materialne, ale również oznaki aprobaty społecznej, zwłaszcza pochodzących od znaczących „innych” (eksperyment Calvina „mhm” z kolorem niebieskim).
-Dzieci są bardziej od innych zależne niż dorośli.
-Wraz z wiekiem ludzie bardziej cenią sobie informację niż pochwałę.
-Zdaniem Argyle'a społeczne uczenie zmierza do wykształcenia umiejętności niezbędnych do tego, by w sytuacjach społecznych wywrzeć zamierzony wpływ na innych. Przykładami takich zachowań może być sprzedawanie, uczenie się, lubienie, podziwianie itp.
-Przykładami czynników nagradzających mogą być (wg Argyle'a) np. pomaganie, ochranianie, aprobowanie, uśmiechanie się, wyrażanie zgody, skinienia głową, dawanie prezentów, udzielanie informacji itd.
*Przykłady teorii bazujących na podejściu społecznego uczenia się:
-Teoria społecznego uczenia się Bandury:
Ludzie myślą i się samoregulują, toteż nie tylko podlegają wpływom środowiska, ale i oddziałują na nie.
-Adekwatna do rzeczywistości teoria osobowości musi uwzględniać kontekst społeczny, w ramach którego powstało i utrzymuje się zachowanie.
-Ludzie kształtują się na wzór innych (obserwując zachowanie uczą się jednocześnie je naśladować).
-Dzięki zdolnościom poznawczym jesteśmy w stanie wykonywać działania wcześniej u innych obserwowane, mimo że wcześniej ich nie trenowaliśmy.
-Uczenie się wymaga zwracania uwagi na sygnały dostarczane przez modeli i na konsekwencje zachowań innych osób (wzmocnienie zastępcze).
-Silny wpływ na zachowania wywiera rodzaj interakcji między modelem a obserwatorem (np. ojciec dominujący wywołuje więcej zachowań naśladowczych niż ojciec serdeczny i opiekuńczy).
-Obrazowe formy obserwacji (np. film czy telewizja) to źródła modeli o dużym wpływie.
-Wzmocnienie wpływa na wykonanie, a nie na uczenie się.
-Wzmocnienia to nie tylko zewnętrzne kary i nagrody, ale i konsekwencje naszych własnych przesłanek spostrzegania siebie (system wartości, zinternalizowane normy itp.). Standardy samooceny mogą być również przyswojone przez obserwację.
-Dlaczego oglądanie modela ma kształtować zachowania obserwatora?
Uruchamia istniejące już w repertuarze zachowania.
Wzmacnia lub osłabia zahamowania obserwatora wobec czynności modela, które byłby zakazywane społecznie lub działań dewiacyjnych modela.
-Reakcje emocjonalne mogą być nabywane drogą reagowania emocjonalnego na bodźce, które takie reakcje wywołują u modela. Przykład: obserwowanie modela, który otrzymuje szoki elektryczne, a aplikacja każdego szoku poprzedzona jest dzwonkiem.
-Techniki terapeutyczne:
Technika symbolicznego modelowania.
Technika modelowania uczestniczącego.
-Założenie: trudności pacjenta wiążą się nie tylko z negatywnymi emocjami, ale także z przeświadczeniem, że nie jest się w stanie uporać z jakąś sytuacją.
*Model wyuczonej bezradności Seligmana:
-Wyuczona bezradność to taka reakcja organizmu, która przejawia się jako niepodejmowanie aktywności ze względu na specyfikę przeszłych doświadczeń.
-ta specyfika polega na tym, że powtarzały się wielokrotnie sytuacje, w których podejmowane przez człowieka działania nie wpływały na doznawanie (lub uniknięcie) przez niego traumatycznych doświadczeń.
-Sytuacje mogą być podobne pod różnymi względami: podobieństwa występujących czynników, rodzaju zadań, rodzaju oczekiwań, przeżywanych emocji, podejmowanych działań itp.
-Zdarzenia, która wywołują bezradność nie muszą być szkodliwe pod względem fizycznym.
-Konsekwencje poczucia bezradności:
Dezorganizacja emocjonalna.
Spadek motywacji - bierność, rezygnacja (przypominają depresję).
Defekt poznawczy - zakłóca zdolność organizmu do spostrzegania związku między własną reakcją a uzyskanym wzmocnieniem w sytuacjach, w których kontrola otrzymywanych wzmocnień jest możliwa do uzyskania.
-Rodzaje bezradności:
Krótkotrwała.
Długotrwała.
-Czynniki zwiększające odporność na poczucie bezradności:
Rodzaj wychowania.
Czynniki osobowościowe.
-Leczenie bezradności:
Uczenie zależności między wysiłkiem a rezultatem (rodzaj zadania nie jest sprawą kluczową).
Zwiększenie asertywności.
Aplikowanie zadań wymagających wzrastającego wysiłku.