ochrona srodowiska, 21, Prawo ochrony środowiska- wykład


Prawo ochrony środowiska- wykład

Zagadnienia:

  1. istota współczesnych problemów ochrony środowiska

  2. terminy: środowisko, ochrona środowiska

Filozofowie przyrody

Problemy związane z ochroną środowiska występowały już od dawna, od zarania dziejów cywilizacji. Starożytny Rzym- liczba ludności tego miasta liczyła ok. 1 miliona mieszkańców ( łaźnie publiczne, wodociągi, problemy: hałas powodowany ruchem ulicznym ( turkot wozów, krzyki poganiaczy mułów), problem był brak wody -dostarczana była z odległych okolic górskich akweduktami, bo rzeka Tybr była zanieczyszczona- wszystkie wody płynące stanowiły własność publiczną). Prawa Hammurabiego z XVII w. przed Chrystusem regulowały znane nam współcześnie zagadnienia związane z konserwacją urządzeń wodnych i ograniczenia w regulowaniu odpływu wód. Także gospodarka starożytnych Chin opierała się na zarządzaniu sprawami gospodarki wodnej i prawa wodnego. Regulacja dotyczyła spraw transportu wodnego ,melioracji, budowy mostów, rybołówstwa, odp. karnej, przetrwało to aż do 1911 r. Problem ochrony środowiska zaczął narastać od momentu rozwoju cywilizacji.

Pięć podstawowych wydarzeń- etapy które przyczyniły się do ochrony środowiska:

  1. 1968- podjęcie rezolucji na XXIII sesji ONZ

  2. 1969- 26.maja- opracowanie raportu sekretarza generalnego ONZ- U'Thanta - na temat „Człowiek i jego środowisko”

  3. 1972r.-16 czerwca pierwsza na świecie konferencja (ONZ) przywódców państw poświęcona ochronie środowiska ( Konferencja sztokholmska)

  4. 06.1992r. - Konferencja w Brazylii w Rio de Janeiro - na temat: Środowisko i rozwój

  5. 26.08-04.09.2002- Konferencja w RPA w Johannesburgu na temat zrównoważonego rozwoju

Raport U'Thanta, Sekretarza Generalnego ONZ, zwołanie w 1972 r. konferencji ONZ poświęconej ochronie środowiska.

Zawierał zwięzłe informacje na temat najważniejszych zagrożeń dla środowiska naturalnego, wyróżnił 3 grupy, problemy osiedli ludzkich, --zagadnienia terytorialne i globalne, --dokonano klasyfikacji problemów wyróżniając zagadnienia: lokalne- (odpady, marnotrawstwo surowców), regionalne, międzynarodowe, krajowe, --istota problemów globalnych, np. zagrożenia klimatu, ochrona warstwy ozonowej, --zasugerował potrzebę zwołania specjalnej konferencji poświęconej wyłącznie ochronie środowiska, określał czas, miejsce cele i zadania organizacji konferencji ONZ, katalog podstawowych problemów dotyczących ochrony środowiska, które powinny być rozpatrzone na międzynarodowym forum.

Konferencja sztokholmska.

Celem konferencji pierwotnie było dokonanie wymiany doświadczeń ale szerokie zainteresowanie problemami ochrony środowiska przyczyniło się do rozszerzenia zagadnień o

politykę ochrony środowiska - wyodrębniła się ukierunkowana na problemy ochrony środowiska. Wysunięto koncepcje aby opracować zbiór zasad którymi miały kierować się wszystkie kraje. Wydano: Deklarację Konferencji ONZ w Sztokholmie w sprawie ochrony środowiska z 1972r. Po Konferencji sztokholmskiej powołano UNEP - Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych ( instytucja z własnym zarządem- w Kenii znajduje się Sekretariat UNEP). Zasady Deklaracji Konferencji sztokholmskiej

Wstęp- wyjaśnia istotę problemów. Część I w 7 punktach formułuje cele i zadania polityki o.ś. naturalnego, uzasadnia potrzebę ich realizacji. Część II zawiera fundamentalne zasady( 26), na których powinna opierać się polityka o.ś. rządów, władz lokalnych, uwzględniając współpracę międzynarodową, rozwój badań naukowych.1 zasada - potrzeba zwracania uwagi na prawo do korzystania z wartości środowiska i jego ochrony, połączenie praw człowieka do środowiska z obowiązkiem jego ochrony i odp. za jego utrzymanie w należytym stanie i jego poprawę dla obecnych i przyszłych pokoleń. 2 naturalne zasoby Ziemi, woda, powietrze, gleba, flora, fauna, naturalne ekosystemy muszą być chronione dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń poprzez staranne planowanie.3,mówi o trosce o zasoby odnawialne, zdolność odnawialnych zasobów musi być utrzymana nawet przywrócona lub poprawiona. 5, dotyczy zasobów nieodnawialnych ( nie można dopuszczać do marnotrawstwa surowców), trzeba zapewnić równomierny podział dla całej ludzkości, 6, konieczność powstrzymania wydalania substancji toksycznych, oraz wydzielania ciepła w ilościach i stężeniu przekraczającym zdolności regeneracyjne środowiska naturalnego, 7, państwa muszą podjąć wszelkie działania aby zapobiec zanieczyszczeniu mórz substancjami, które zagrażają zdrowiu, wyrządzają szkody produktom spożywczym, życiu podwodnemu, ustanowiono szereg konwencji międzynarodowych ratyfikowanych przez Polskę, m.in. konwencja o zapobieganiu zanieczyszczeniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji, sporządzona 29 grudnia 1972 r . Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczeniu morza przez statki, sporządzona 2 listopada 1973 r . Konwencja gdańska, 1973, helsińska 1974 dotyczących ochrony środowiska i jego żywych zasobów obszaru Morza Bałtyckiego.( każdy statek powinien mieć odp. pojemniki i dopiero na ludzie może je unicestwić. 14, mówiąca o racjonalnym planowaniu np. przestrzennym, trudno wyobrazić sobie rozwój miasta bez planu zagospodarowania przestrzennego, przy pomocy planowania można ochronić środowisko. 15, planowanie osiedli i miast musi uwzględniać uniknięcie ujemnych skutków dla środowiska naturalnego i uzyskanie maksymalnych korzyści społ. gospodarczych, ekologicznych, odpowiedzialność odp. władz. 16,instytucje krajowe powinny być obarczone różnymi zadaniami dotyczącymi planowania, zarządzania, kontroli zasobów środowiskowych państwa, 19,upowszechnienie wiedzy o potrzebie ochrony środowiska, dotyczy to młodego pokolenia, duża rola środków masowego przekazu, 20,badania naukowe są potrzebne w ochronie środowiska, dlatego też trzeba tworzyć warunki do doświadczeń naukowych aby ułatwić rozwiązywanie problemów środowiskowych, szukanie nowych metod oczyszczania ścieków 21, państwa mają swobodę i prawo do wykorzystania swych zasobów w zgodzie z Kartą Narodów Zjednoczonych i zasadami prawa międzynarodowego, trzeba to robić w taki sposób aby nie przeszkadzało to sąsiadowi. 22, państwa powinny współpracować w zakresie rozwoju prawa międzynarodowego w dziedzinie odp. za szkody w środowisku, 25, państwa powinny zapewniać organizacjom międzynarodowym współpracę w zakresie skutecznej i dynamicznej roli w ochronie i poprawie stanu środowiska, 26, środowisku i człowiekowi należy zaoszczędzić skutków działania broni nuklearnej, masowej zagłady, trzeba zniszczyć taką broń. Po wypadku w Czarnobylu podpisano 3 konwencje, --o pomocy w przypadku wybuchu jądrowego , --o wczesnym powiadamianiu o wybuchu jądrowym, --o zanieczyszczeniu powietrza na ogromne odległości , zapewniają zaoszczędzenie skutków działania broni nuklearnej.

NEPA

Poważne zmiany nastąpiły w ustawodawstwie Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, podjęto prace nad kompleksową problematyką ochrony środowiska w 1969 r , przez Kongres USA nad ustawą o państwowej polityce ochrony środowiska NEPA, powołana została w 1970 r Rada do spraw Jakości Środowiska. Dokonała ona oceny istniejącej sytuacji, przedstawiła wiele programów zmierzających do poprawy istniejącego stanu, jednakże stwierdzono że rozproszenie funkcji ochrony środowiska w 3 federalnych ministerstwach, 2 niezależnych organach i 15 różnych wydziałach stwarza sztuczne bariery adm. które utrudniają właściwe rozwiązania. Wszystkie dotychczasowe dokumenty ONZ, łącznie z zaleceniami Konferencji sztokholmskiej, nie przyniosłyby efektów gdyby nie koncepcja UNEP, która została oparta na rozwiązaniach instytucjonalnych. David Kaya stwierdził że postanowienia sztokholmskie stanowią 3 filary polityki ochrony środowiska w działalności NEPA. 1 jest skierowana pod adresem rządów Deklaracja Konferencji NZ w Sprawie Naturalnego Środowiska Człowieka ( 1972), została ona symbolem opowiedzenia się za nową koncepcją odp. człowieka za stan środowiska w którym żyje. 2 filarem postanowień sztokholmskich jest program działania obejmujący 109 zaleceń. Największa odp. za dalszy rozwój NEPA spoczywa na instytucjach stworzonych w ramach ONZ w wyniku zaleceń Konferencji sztokholmskiej. Na czele UNEP stoi Rada zarządzająca Programu Środowiska NZ, należy do niej opracowanie ogólnopolitycznych wytycznych w dziedzinie ochrony środowiska, uchwalanie, kontrolowanie, ocenianie wszystkich prac podejmowanych w ramach tego programu. Organem wykonawczym jest Sekretariat z siedzibą w Nairobi, Kenia, pełniący funkcję koordynacyjną. Istotną instytucją stał się Fundusz Ochrony Środowiska UNEP, zasilany dobrowolnymi składkami przez rządy. Z inicjatywy UNEP powstało światowe centrum informacji o środowisku, Światowa Baza Danych o Zasobach, GRID, ( w Polsce przy wsparciu Norwegii powstało Centrum Informacji o Środowisku, w Warszawie, jeden z 9 tego rodzaju na świecie, którego zadaniem jest gromadzenie i udostępnienie aktualnych danych o środowisku, dla potrzeb krajowych i instytucji międzynarodowych. Sporządzona w Genewie 13 listopada 1979 r konwencja w sprawie transgenicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości, stała się czynnikiem wymuszającym szeroko rozwiniętą współpracę międzynarodową w zakresie monitoringu ochrony środowiska EMEP.

W czerwcu 1992r. odbyło się drugie ogólnoświatowe spotkanie w Brazylii. Konferencja NZ na temat „Środowisko i rozwój” w Rio de Janeiro. Nazwano ją „Szczyt Ziemi”. Wzięli w niej udział szefowie państw i przedstawiciele rządów całego świata reprezentujących 179 państw. Podczas niej odbyło się wiele spotkań, wykładów, seminariów, wystaw dotyczących problemów ochrony środowiska. Nawiązywała ona do idei i dokumentów Konferencji sztokholmskiej. Jednakże przedmiotem jej i jej podstawowego dokumentu „Globalnego Programu Działań”, Agenda 21było podjęcie nowych zadań z myślą o potrzebach XXI w. , a mianowicie rozpoczęcie nowej ery zrównoważonego rozwoju z wymogami ochrony środowiska. Konferencja ta wyraziła przekonanie, że nie można już dziś myśleć o sprawach ochrony środowiska, o rozwoju społ. i gospodarczym jako dziedzinach nie powiązanych ze sobą. Przedstawiono to w wielu dokumentach: 1) Deklaracji z Rio w sprawie środowiska i rozwoju ( 27 zasad), 2) Deklaracji wytyczającej kierunki zrównoważonego rozwoju lasów wszystkich typów, ich użytkowania i ochrony, 3) Globalnym Programie Działań, dokument ten odzwierciedla kierunek ogólnoświatowej strategii ONZ zrównoważonego rozwoju społ-gospodarczego z wymogami ochrony środowiska, określa również cele, środki, zadania które państwa powinny podjąć. Konferencja ta zaleciła Programowi środowiska NZ, UNEP, aby realizował pewne zadania, zbieżne ze strategią Globalnego Programu Działań, by UNEP promował i rozwijał rzeczywistą wycenę stanu zasobów naturalnych i zrównoważoną gospodarkę z zasobami ochrony środowiska.

Katalog problemów Agendy 21, 1) Ochrona i wspomaganie zdrowia człowieka, „zdrowie zależy od zdrowego środowiska, czystej wody, kanalizacji, odpowiedniego zaopatrzenia w zdrową żywność, 2) Zrównoważony rozwój osiedli ludzkich, w coraz większej liczbie miast pojawiają się oznaki globalnego kryzysu ekologicznego, począwszy od zanieczyszczenia powietrza aż do pojawienia się bezdomnych mieszkańców, wszystkie miasta należy objąć usługami komunalnymi, zapewnić czystą wodę pitną, kanalizacja, wywóz śmieci, 3) Ochrona atmosfery, której grozi zmiana klimatu, oraz problem narastających chemikaliów powodujących zanik warstwy ozonowej, problem kwaśnych deszczy, które powodują szkody na lądzie i wodzie, 4) Bezpieczne wykorzystywanie toksycznych substancji chemicznych, należy podjąć wysiłek w celu zmniejszenia ich wpływu na zdrowie i środowisko, brak danych niezbędnych do oceny zagrożeń, nie obowiązuje obecnie porozumienie dotyczące obrotu produktami toksycznymi i niebezpiecznymi, jednak rządy powinny kontrolować eksport substancji chemicznych, które są zakazane lub ich użycie jest ograniczone, programy powinny uwzględniać prawo społeczeństwa do informacji o przedostawaniu się do środowiska substancji na skutek awarii lub planowych emisji toksycznych substancji, 5) Gospodarowanie odpadami stałymi, ściekami, gospodarowanie odpadami niebezpiecznymi i radioaktywnymi, 6) Zrównoważone gospodarowanie gruntami rolnymi, rządy powinny opracować politykę racjonalnego gospodarowania gruntami, powinny ograniczać przeznaczenie gruntów ornych na inne cele, 7) Walka z niszczeniem lasów, którym obecnie zagraża niekontrolowana degradacja i przeznaczanie obszarów leśnych pod inne obszary użytkowania. Las jest regulatorem klimatu, stwarza naturalną retencję, obecnie jest nadmierna ekspansja rolnictwa, wycinanie drzewostanów, maleje liczba drzew zatrzymujących dwutlenek węgla. Na Konferencji w Rio została uchwalona „Deklaracja zasad gospodarki leśnej.”8) Zrównoważony rozwój terenów górskich, są one ważnym źródłem wody, energii, produktów rolnych, obfitują w lasy, są siedliskiem zagrożonych gatunków fauny i flory ; program polecał aby rządy popierały zabiegi przeciwerozyjne, określiły obszary zagrożone, 9) Ochrona i zagospodarowanie zasobów słodkowodnych, mają one podstawowe znaczenie jako źródło wody do picia, do rozwoju miast, produkcji energii, rybołówstwa, rekreacji, 10) Ochrona i zagospodarowanie mórz i oceanów, które stanowią niezbędną część składową globalnego systemu warunkującego życie na Ziemi, wpływają na klimat, pogodę, dają pokarm ludziom. Co roku około 60 tys. ton ropy dostaje się do mórz i oceanów, 11) Zachowanie różnorodności biologicznej, program postuluje aby kraje przeprowadziły ocenę stanu różnorodności biologicznej i opracowały strategię ich zachowania, 12) Walka z pustynnieniem i suszą, na skutek zmian klimatycznych i działań człowieka, nastąpiła degradacja terenów wypasowych i spadek produkcji żywności, susza i pustynnienie przynoszą głód i biedę. W połowie lat 80 około 3 mln ludzi zmarło w wyniku suszy w Afryce, uległo degradacji około 70% suchych środowisk na Ziemi. Program sformułował zadania, przyspieszenie programów zakładania plantacji odpornych na suszę drzew, roślin, zmianę sposobu uprawy roli.

W Globalnym Programie Działań jest szereg zaleceń wskazujących na środki, sposoby rozwiązywania poszczególnych problemów: --wykorzystanie osiągnięć biotechnologii, wprowadzenie zmian w materiale genetycznym roślin i zwierząt, wytwarzanie nowych korzystnych dla środowiska produktów, --rozwój współpracy międzynarodowej i zapewnienie swobodnego przepływu informacji, w zakresie stosowania „ czystych technologii”, które powodują mniejsze marnotrawstwo zasobów, zapewnienie dostępu i kształcenia, technologie bezpieczne dla środowiska, to nie tylko urządzenia lecz także niezbędna wiedza fachowa, usługi, sprzęt, umiejętności w zakresie organizacji i zarządzania, --szerzenie oświaty, szkolenia i kształtowanie świadomości społ. w zakresie ochrony środowiska, --realizację głównych celów międzynarodowego prawoznawstwa w dziedzinie zrównoważonego rozwoju gospodarczego z wymogami ochrony środowiska, --działania lokalne, maja one do odegrania kluczową rolę podczas procesu zrównoważonego rozwoju, władze lokalne budują i utrzymują wodociągi, drogi, nadzorują budownictwo mieszkaniowe, rozwój przemysłu, opracowują lokalną politykę ochrony środowiska, --współpraca partnerska z organizacjami pozarządowymi, które odgrywają dużą rolę w kształtowaniu i realizacji zasad demokracji.

Konferencja w 2002 r. w dniach 26.08—14.06 Johannesburg, światowa Konferencja na szczycie, nawiązywała do idei zrównoważonego rozwoju w Rio de Janeiro, wzięło w niej udział 191 krajów. Problematyka -przeanalizowanie celów zrównoważonego rozwoju z Rio, ( 4 spotkania przy „ okrągłym stole”) , zakończyła się wynegocjowaniem i ustanowieniem dokumentów: --Plan Implementacji, idea zrównoważonego rozwoju, obowiązek systemu zaopatrzenia w wodę, likwidacji slamsów, oczyszczanie ścieków, budowa kanalizacji, --Johannesburska deklaracja na temat zrównoważonego rozwoju.

Nowe gałęzie wiedzy służące rozwiązywaniu współczesnych problemów środowiska.

--ekonomia środowiska i zasobów naturalnych, --prawo ochrony środowiska, --ekologia jedna z dyscyplin naukowych nauk przyrodniczych, dziedzina biologii badająca wzajemne stosunki między organizmami a otaczającym je środowiskiem, --inżynieria środowiskowa, zawody techniczne, które szukają nowoczesnych technologii, --sozologia, chronię , ratuję, nauka zajmująca się zagadnieniami dotyczącymi ochrony środowiska, --sozotechnika, praktyczna nauka formułująca reguły działania pozwalające realizować zamierzone skutki w zakresie ochrony przyrody, --sozoekonomika, --ekotoksykologia,

W wielu krajach przeprowadzono reformy prośrodowiskowe w aparacie państwowym. W Polsce instrumenty prawno-finansowe, --ustawa z dnia 7 kwietnia 2001 r. , kary umowne w dziale 4, finanse, ustalanie opłat za korzystanie ze środowiska, kary umowne za nieprzestrzeganie prawa., prawo generalne różni się tym, że opiera się na naukach przyrodniczych, katastrofa, klęska przyrodnicza, osiągnięci chemii, biologii, nauk przyrodniczych.

Regulacje prawne w Polsce

Poglądy nauki polskiej wywarły wielki wpływ na pojęcie środowiska naturalnego ujętego w noweli do Konstytucji z 1970 r., oraz ustawie ze stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska. Podczas odbytej w marcu dyskusji na temat zasięgu przedmiotu ochrony środowiska, na konferencji naukowej zorganizowanej przez Komitet Nauk Prawnych profesor Brzeziński definiuje definicję środowiska. Środowiskiem jest ogół elementów przyrodniczych, powierzchnia ziemi, wody powietrze, świat roślinny i zwierzęcy a także krajobrazy znajdujące się zarówno w stanie naturalnym jak i przekształconym w wyniku działania człowieka. Potocznie ochrona środowiska oznacza zabezpieczenie, opiekę przed zniszczeniem. Właściwiej ochrona środowiska w oparciu o rozwiązania prawne jest to racjonalne gospodarowanie zasobami, przeciwdziałanie lub zapobieganie zjawiskom uciążliwym dla środowiska lub powodującym jego zanieczyszczenie, uszkodzenie, zniszczenie, zmiany cech fizycznych lub charakteru elementów przyrodniczych, przywracanie środowiska do właściwego stanu. Każdemu z tych działań służy odpowiedni katalog środków prawnych. Wszystkie elementy środowiska podlegają reglamentacji, kopaliny regulacja prawna, --prawo geologiczne i górnicze, woda—prawo wodne, ochrona powietrza, świat roślin, zwierząt, ich ochrona, --przepisy bardzo szczegółowe. Niedopuszczanie do pogarszania się środowiska, przywracanie środowiska do właściwego stanu. Uciążliwości, są to zjawiska fizyczne lub stany dokuczliwe dla środowiska jak hałas, wibracje, albo utrudniające życie, np. zakłócanie spokoju lub odpoczynku hałasem, zanieczyszczeniami. Zagrożenia , gdy natężenie lub zasięg występowania zjawiska fizycznego osiąga taki poziom, że może wywołać niekorzystny wpływ na zdrowie ludzi, życie, powodować uszkodzenie lub zniszczenie środowiska to takie uciążliwości są zagrożeniami. Każde zagrożenie jest uciążliwością , lecz nie każda uciążliwość jest dla środowiska zagrożeniem. Ze względu na przyczyny i skutki wyróżniamy: zagrożenia zwyczajne, powszechnie występujące, regularnie hałas wytwarzany przez środki lokomocji , wprowadzanie do wód zanieczyszczeń, charakteryzuje się pojawieniem równomiernych zjawisk, wibracje, zanieczyszczenia, zagrożenia nadzwyczajne, są następstwem gwałtownych, trudnych do przewidzenia zdarzeń wywołanych siłami przyrody, awariami obiektów, które mogą spowodować znaczne zanieczyszczenie środowiska lub pogorszenie jego stanu, bądź stwarzać niebezpieczeństwo dla zdrowia lub życia ludzkiego.

Rola prawa i jego funkcje.

Rozwiązywanie problemów wymaga aktywnej polityki państwa. Ochrona środowiska spowodowała że w Stanach Zjednoczonych zaczęto kłaść duże nakłady finansowe na rozwój gospodarki odpadami, racjonalne wykorzystanie surowców. Prawo pełni funkcje: --organizatorską, --reglamentacyjno-represyjną, walory o znaczeniu państwowym. Funkcja organizacyjna, za pomocą prawa powołuje się określone instytucje, instytuty naukowo-badawcze jako podmioty zorganizowanego działania, np. organy i urzędy państwowe, samorządowe, placówki naukowo-badawcze, organizacje społ., o ściśle określonych działaniach, kompetencjach. Ze względu na różnorodne aspekty problemu ochrony środowiska ( ekonomiczne, medyczne, pedagogiczne, moralne) w rozwiązywaniu tego problemu zaangażowane musi być całe państwo, organa władzy i adm. prokuratura, sądy, organa kontroli. Funkcja reglamentacyjno-ochronna, znajduje wyraz w źródłach prawno-materialnych, polega na wprowadzaniu ograniczeń i zasad korzystania z zasobów środowiska ( wód, ziemi, składowania odpadów, eksploatacji złóż kopalin). Sieć ta obejmuje wszystkie elementy środowiska, np. woda-pozwolenie wodne, kopaliny-koncesja. Polega na nadawaniu poszczególnym elementom środowiska a nawet całym ekosystemom charakteru obiektów prawnie chronionych np. w formie pomnika przyrody, rezerwatu, parku narodowego, ochrona dziedzictwa narodowego. W państwach zachodnioeuropejskich wyróżnia się funkcję dystrybutywną, zasoby będące przedmiotem eksploatacji, np. żeby wody starczyło dla wszystkich użytkowników, korzystanie ze środowiska podlega opłacie, występują kary za przekroczenia norm, zachowawczą, zachowanie zasobów w miarę możliwości w nie zmienionym stanie, proskryptywną , wprowadzanie zakazów jakiejkolwiek eksploatacji zasobów podległych ochronie prawnej. Funkcja ochrony praw podmiotowych, przeważnie o charakterze majątkowym, polega na zaspakajaniu ( w formach i granicach przewidzianych w KC) roszczeń typu kompensacyjnego, ( naprawienie szkody majątkowej, wypłacenie odszkodowania), zapobiegawczego ( żądanie zaniechania zakłóceń w środowisku), albo przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Stosowane są ogólne zasady prawa cywilnego” kto wyrządził szkodę musi ją naprawić”, musi wystąpić szkoda, związek przyczynowy między sprawcą a podmiotem wykazującym daną szkodę. Cechą specyficzną jest odstępstwo od generalnej ochrony praw podmiotowych gdyż niekiedy występuje zbieg interesu publiczno prawnego z interesem prywatnym np. wytrucie pszczół środkami chemicznymi, szkody rybackie zatrucie ryb w rzece szkodliwymi ściekami. Funkcja stymulatora procesów gospodarczych, ekonomicznych, stosowanie odpowiednich środków ekonomiczno-prawnych, stanowiących system oddziaływań motywacyjnych na podmioty gospodarce w celu zachęcenia ich do działań korzystnych dla środowiska( wprowadzanie technologii bezodpadowych, oszczędne gospodarowanie wodą) , bądź powstrzymanie się od działań niekorzystnych. Fundusze stworzono w 1980 r. nie miały osobowości prawnej, uzyskały ją w 1994 r., są one przeznaczone na promowanie prośrodowiskowych rozwiązań. Funkcja wdrażania postępu technicznego, polega na wprowadzeniu do ustawodawstwa pojęć, zasad opartych na ugruntowanych osiągnięciach nauki lub techniki. Określają one poziomy zanieczyszczeń wód, wymagania wprowadzania do obrotu substancji chemicznych, wymagane cechy produktu, warunki składowania odpadów, certyfikaty, poprzez normy i przepisy techniczne. Norma jest ustanawiana w trybie szczególnym przez instytucję międzynarodową, np. norma europejska EN, dla obszarów UE, albo krajową w Polsce PN z numeracją, branżowe, normy poszczególnych krajów, normy międzynarodowe np norma 14 tys. są to zasady zarządzania w zakładach przemysłowych nie mają one charakteru powszechnie obowiązującego. Przepisy techniczne ustanawiane są w formie określonego aktu normatywnego, stanowiącego w danym państwie powszechnie obowiązujące źródło prawa. W ochronie środowiska stosowane są normy odsyłające do współczesnej wiedzy, które nakazują określone działania, do stosowania najlepszej dostępnej technologii chroniących środowisko, staje się to obowiązkiem prawnym, którego niewykonanie traktowane jest jako naruszenie normy prawnej. Funkcja represyjna prawa, polega na ustanawianiu surowych sankcji karnych za naruszenie prawa ochrony środowiska, zakwalifikowane jako przestępstwa( zbrodnie, występki), wykroczenia. Kary mają charakter prewencji ogólnej. Skuteczność zależy od surowości. Funkcja ochrony walorów lub zasobów środowiska o znaczeniu ponadpaństwowym, międzynarodowym lub nawet globalnym-ogólnoświatowym, polega na realizacji prawnomiędzynarodowych zobowiązań państw w dziedzinie ochrony środowiska, które wynikają z traktatów, umów, np. ochrona żywych zasobów Morza Bałtyckiego, ochrona warstwy ozonowej w atmosferze. Najstarsza jest Konwencja o ochronie ptaków pożytecznych dla rolnictwa , 19 marca 1902r. podpisana w Paryżu, Obowiązująca w Polsce od 1932 r. Niektóre obiekty przyrody traktowane są jako elementy światowego dziedzictwa całej ludzkości i podlegają ochronie na podstawie postanowień Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, Paryż 23 listopada 1972, Polska od 1976. Spośród 400 umów wielostronnych zawartych w sprawach ochrony środowiska Polskę wiąże ponad 50. Konwencja o zakazie handlu gatunkami zwierząt podlegających wyginięciu,

Ewolucja pojęć i poglądów na temat ochrony środowiska w Polsce

Rozwój ustawodawstwa ochronnego w Polsce od 1919 do 1980r.

Okres II Rzeczypospolitej Polskiej od pierwszych dni niepodległości państwa polskiego zapisał się chwalebnie w historii prawnych podstaw ochrony środowiska, * 8 luty 1919 Sejm uchwalił Państwową Zasadniczą Ustawę Sanitarną, do podstawowych zadań państwowej służby zdrowia należy piecza nad czystością powietrza, gleby, wody, nad zaopatrzeniem ludności w wodę do picia, nad odprowadzanie ścieków. Ustawa stawiała Polskę w czołówce ogólnoświatowej co do samego kompleksowego ujęcia problemu.* W 1921 r utworzono Państwowy Zakład Higieny, do dziś działa, łączyła badania naukowo-badawcze z praktyką.

* ustawa z 23 marca 1922 o uzdrowiskach, określała podstaw prawnoustrojowe uzdrowisk, najstarsza w Europie, bardzo postępowa, koncepcja samorządów, fundusz kuracyjny uzdrowiska posiadający osobowość prawną, obowiązywała do 1966r. * 19 września 1922 ustawa wodna, pierwsza kodyfikacja prawa wodnego, do 1962r.( 1869 Austria, później Prusy)

*7 czerwca 1927 rozporządzenie Prezydenta RP o prawie przemysłowym, koncesja dla zakładu, ochrona przed zanieczyszczeniem powietrza, hałasu, wyziewów, do 1973r. *22 sierpnia 1927 r rozporządzenie Prezydenta RP o zwalczaniu zaraźliwych chorób zwierzęcych, do dziś będącą podstawą prawną do sprawowania nadzoru sanitarno-weterynaryjnego i zwalczania epizootii, do 1997r. *19 listopada 1927 rozp. Prezydenta RP o ochronie roslin przed chorobami, szkodnikami, chwastami, do 1956r. * 3 grudnia 1927 rozp. Prezydenta RP o prawie łowieckim, do 1952r. * 16 lutego 1928 rozp. Prezydenta RP o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli, zobowiązywała do tworzenia rezerw przestrzennych przeznaczonych na skwery, uprawę leśną, ogrodniczą, na ogródki działkowe, do 1961r. * 6 marca 1928 r. rozp. Prezydenta RP o opiece nad zabytkami, zachowawcza funkcja przyrody, wyliczenie przedmiotów które mają być chronione, głazy ozdobne, drzewa sędziwe, do 1962r. *22 marca 1928r. rozp. Prezydenta RP o ochronie zwierząt. pierwsza ustawa humanitarna, zakaz znęcania się nad zwierzętami, zwierzęta domowe, dzikie, oswojone, ryby, płazy, owady, do 1977r. * 22 marca 1928 r. rozp. Prezydenta RP o zagospodarowaniu lasów państwowych, do 1949r. * 29 listopada 1930r. rozp. Prezydenta RP Prawo górnicze, do 1953r. * 7 marca 1932r. ustawa o rybołówstwie, unifikacja całego polskiego prawa rybołówstwa na wodach otwartych, do 1985r. *10 marca 1934r, ustawa o ochronie przyrody, kompleksowa regulacja prawna konserwatorskiej ochrony przyrody, np. utworzenie parku narodowego, ,wprowadzono fundusz ochrony przyrody, utworzono Państwową Radę Ochrony Przyrody, do 1949r. * 13 lipca 1939r.ustawa o nadzorze nad niektórymi środkami żywienia zwierząt, do dziś obowiązuje. Ponadto Polska ratyfikowała konwencje międzynarodowe, --Konwencja o ochronie ptaków pożytecznych dla rolnictwa, w 1932r., Po drugiej wojnie światowej niektóre ustawy obowiązywały ale nie były respektowane, * 16 listopada 1960 ustawa o prawie geologicznym, * 21 maja 1963 r. ustawa o substancjach trujących, * 21 kwietnia 1966r. ustawa o ochronie powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniem, * 26 października 1971r. ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntu,

Dopiero pod koniec lat 60 zarysowały się w Polsce poglądy wskazujące na konieczność zupełnie nowego, kompleksowego podejścia do problemów ochrony środowiska. Zrodziła się koncepcja legislacyjna, całościowego ujęcia problematyki prawnej ochrony środowiska w Polsce, znalazła ona swój wyraz w ustawie z dnia 31 stycznia 1980 o ochronie i kształtowaniu środowiska. Było to przełomowe wydarzenie, terminy „środowisko”, „ochrona środowiska' zobowiązywały do innego patrzenia na środowisko. Zespół ekspertów zastanawiał się nad wyborem odpowiedniej koncepcji legislacyjnej. Dwie wersje wybór między kodyfikacją a ramowością . Wybrano wersję pośrednią pomiędzy „ramowością” a jej charakterem kodeksowym. Wniosła ład i porządek przez ukształtowanie pewnych pojęć, „środowisko”, „ochrona środowiska” „uciążliwość”, „zagrożenie”. Określała kierunki ochrony środowiska, wprowadzono po raz pierwszy rozdział „ środki finansowe”, opłaty, kary, wprowadzono zasady dotyczące poszczególnych dziedzin, kopaliny, racjonalne gospodarowanie gruntami rolnymi, wprowadzono zasady ogólne z odesłaniem do przepisów szczególnych. Zawierała cechy kodeksu, uregulowano kompleksowo: --ochrona zieleni w miastach i wsiach, --ochrona przed hałasem i wibracjami, --ochrona przed promieniowaniem niejonizującym ( 2 rodzaje jonizujące alfa, beta, gamma, substancje promieniotwórcze, transport, ogólne zasady w szczegółach Prawo atomowe) , niejonizujące elektromagnetyczne, kompleksowo, wyczerpująco uregulowane, --nowoczesna komunikacja, łączność, linie wysokiego napięcia, radia, telewizory, odczuwane skutki termiczne bezpośrednie, nietermiczne-- zaburzenia organizmu, bóle głowy, serca, przewiduje się strefy ochronne, druga strefa -ograniczenia w budownictwie, przekroczenia w normach. dziedziny uregulowane ramowo, ochrona gruntów rolnych i leśnych, ochrona świata roślinnego i zwierzęcego, ochrona złóż kopalin, ochrona zasobów wodnych oraz środowiska morskiego, odsyłająca w kwestiach szczegółowych do przepisów szczególnych.

Sylwetki wybitnych twórców naukowych podstaw ochrony prawnej w Polsce.

Jan Gwalbert Pawlikowski, 1860-1939, humanista o wszechstronnej wiedzy i zainteresowaniach, taternik. Ukończył prawo na UJ, studiował rolnictwo na uniwersytetach w Halle, Wiedniu. Związany z Zakopanem, zainteresowany Tatrami i okolicą, zainicjował powstanie Sekcji Ochrony Tatr w Towarzystwie Tatrzańskim. Napisał „Kultura a Natura”, stosunek człowieka do przyrody. Brał udział w pracach Państwowej Rady Ochrony Przyrody, pełnił funkcję wiceprezesa jej zarządu. Brał udział w pracy Komisji Kodyfikacyjnej, która przygotowywała projekt ustawy o ochronie przyrody, uchwalony przez Sejm w 1934r. Wydał monografię „Prawo ochrony przyrody”. Jego przesłanie jest nadal aktualne” Ustawa-to wprawdzie jeszcze nie ochrona; przy najlepszej ustawie można dla braku chęci, zrozumienia, energii te wartości zaprzepaścić. Ustawa nie daje ochrony tylko ją umożliwia, jest to narzędzie, bez którego i najlepsze chęci są daremne, trzeba je mieć w ręku aby w ważnym momencie nie znaleźć się bezbronnym”. Zmarł 5 czerwca we Lwowie, pochowany w Zakopanem. Wacław Brzeziński, 1900-1987, urodził się w Zawierciu, profesor prawa adm. pedagog, znawca problematyki ochrony prawnej. Absolwent Wydziału Prawa UW, związany z UW, później z UMK w Toruniu, Pogłębiał studia w Paryżu, wybitny specjalista w zakresie prawnych problemów ochrony środowiska, uczestnicząc w zespole ekspertów w pracach nad przygotowaniem projektu ustawy o ochronie środowiska, nadał zasadniczy kształt temu projektowi a zwłaszcza pojęcia „środowisko”, „ochrona środowiska”. Monografie „Ochrona prawna biologicznego środowiska człowieka”, „Ochrona prawna naturalnego środowiska człowieka”. Ludwik Jastrzębski, 1919-1992, urodzony w Wołowicach k. Krakowa, profesor prawa adm. , wybitny znawca problematyki prawnej ochrony przyrody i prawa ochrony środowiska, pedagog. Autor podręcznika dla studentów „Prawne zagadnienia ochrony przyrody”. „Prawo ochrony środowiska w Polsce”, ukończył studia na UJ, Był specjalistą z zakresu problemów leśnictwa, łowiectwa, oraz zachowawczej ochrony przyrody, wydał „Ochrona lasów przed szkodnictwem”, „Komentarz do prawa łowieckiego”. Był cenionym członkiem Polskiego Towarzystwa Leśnego oraz Ligi Ochrony Przyrody. Wyrazem uznania dorobku naukowego profesora było przyjęcie profesora w 1986 r. w poczet członków Międzynarodowej Rady Prawa Ochrony Środowiska. Pomimo ciężkiej choroby do ostatnich chwil swego życia prowadził działalność dydaktyczną, leżąc w szpitalu recenzował prace dyplomowe, magisterskie, doktorskie.

14-12-2002

Główne składniki obowiązującego porządku prawnego w ochronie środowiska.

Sprawy związane z ochroną środowiska występują we wszystkich dziedzinach gospodarki, nauki, techniki, oświaty, kultury i działalności społeczno-gospodarczej. Prawo wewnętrzne: kopaliny, powietrze, baza surowcowa wiążą się z dziedzinami życia społ. gospodarczego.

Główne składniki, podstawowe, źródła prawa

    1. postanowienia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997r. ( Dz. U Nr 78, poz. 483)

    2. ustawy, które odnoszą się do głównych zasad ochrony środowiska jako całości: a) ustawa z 6 lipca 2001r. --o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych.

b) ustawa z 27 kwietnia 2001r. -prawo ochrony środowiska ( charakter umowny, odsyła do przepisów szczególnych.

c) ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. -o stanie klęski żywiołowej ( uchwalona została z delegacji Konstytucji.

    1. ustawy odnoszące się do kompleksowej regulacji prawnej określonej dziedziny ochrony środowiska, komponentów, elementów środowiska, np.-- ustawa Prawo wodne,-- Prawo geologiczne i górnicze, ustawa o ochronie przyrody ( parki, rezerwaty), --ustawa z dnia 13 września 2002 r. o produktach biologicznych( mikroorganizmy, wirusy, grzyby, działanie na szkodniki)

    2. przepisy zawierające wymogi ochrony środowiska, których celem nie jest ochrona środowiska, ale wywierają wpływ na ochronę środowiska, np.-- Prawo budowlane ( zachowanie ładu, porządku związanego z budownictwem, ale powiązane z ochroną środowiska, ścieki, odpady), --Prawo o ruchu drogowym ( jego celem nie jest ochrona środ. ale pojazdy wprowadzające uciążliwości do środowiska. Te przepisy to przekrój przez cały system prawa np. Kodeks karny rozdział Przestępstwa przeciwko ochronie środowiska.

    3. przepisy i normy techniczne z dziedziny ochrony środowiska, osiągnięcia nauki technicznej. np. -rozporządzenie MZ z 16 października 2002 r. w sprawie wymagań jakich powinna wymagać woda w kąpieliskach, --rozporządzenie MZ z 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludność. Normy techniczne tworzy się w oparciu o określoną procedurę, krajowe PN, oznaczenia cyfrowe, grupy zagadnień , europejskie EN, międzynarodowe ISO. Norma ISO 14 tys. ma statut normy europejskiej dotyczy systemów zarządzania ochroną środowiska, systemów gospodarczych.

    4. akty prawa miejscowego, lokalnego, np. na wybrzeżu regulacje brzegów morskich, planowanie przestrzenne, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, wojewódzkie programy.

AD1, Konstytucja, art. 5 stanowiący, że „ Rzeczypospolita[...] strzeże dziedzictwa narodowego, oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”, podniósł ochronę środowiska przy respektowaniu zasady zrównoważonego rozwoju do rangi zasady ustrojowej, nawiązuje do idei konferencji ONZ na temat „Środowisko i Rozwój”, odbytej w czerwcu 1992 r. w Rio de Janeiro. Rozdział II Wolności, Prawa I Obowiązki Człowieka I obywatela, art. 31 ust 3, zasady ogólne, ochrona tych praw, oraz ograniczenie tych praw, są one konieczne z pewnych względów ( dla bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, ochrony środowiska, zdrowia, moralności publicznej, wolności i praw innych osób), Dla dobra ogółu trzeba wprowadzić pewne ograniczenia. Art. 38, zapewnienie prawnej ochrony życia każdemu człowiekowi, art. 68, każdy ma prawo do ochrony zdrowia, ust. 4, obowiązek władz publicznych przy zwalczaniu chorób epidemicznych, zapobieganie negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska, art. 74, władze prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnym i przyszłym pokoleniom, ust 2, ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych, ust 3 każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska, ust 4 władze wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska ( wymogi ONZ, duża rola organizacji pozarządowych). Art. 86 każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odp. za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Rozdział XI , po raz pierwszy uregulowano stany nadzwyczajne. Postanowienia określają tryb i zasady postępowania w sytuacjach szczególnych zagrożeń spowodowanych katastrofą naturalną lub awarią techniczną , wprowadzanie na czas oznaczony stanu klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa, art. 228, 232 233., ograniczenie praw obywatelskich. Wprowadza się je w drodze rozporządzenia RM, na wniosek wojewody, własny, na obszarze całego kraju lub części, termin nie dłuższy niż 30 dni, przedłużenie za zgodą Sejmu.

Ustawa z 18 kwietnia 2000r. -o stanie klęski żywiołowej, określa ogólne zasady na których opiera się system organizacyjny przeciwdziałania klęskom żywiołowym ( usuwanie skutków, przeciwdziałanie, obszar na którym odczuwane są skutki klęski, gmina, powiat). W rozporządzeniu określa się różne wymogi: --datę, --obszar, --przyczyny, --czas trwania klęski, --rodzaje niezbędnych ograniczeń i wolności obywatelskich. Ograniczenia art. 21, 22, bezwzględnie obowiązujące, np. nakładające nakazy, zakazy, ograniczające działalność, prowadzenie działalności gospodarczej, szczepienia, kwarantanny, egzekucja, zakaz prowadzenia strajku, Druga grupa to obowiązek świadczeń polegający na -udzielaniu pierwszej pomocy, działalność ratownicza, udostępnianie pomieszczeń, wody. Osoby zwolnione ze świadczeń: --małoletni, --powyżej 60 roku życia—kobiety w ciąży. System organizacyjny nie powoduje rozbudowy aparatu, organy działają w ramach swoich działalności. Jest to system zdecentralizowany, odp. są organy władzy terenowej od najniższego do najwyższego szczebla, występują zespoły do spraw kryzysowych powiatowy, gminny. Uprawnienia, -- wszystkie służby podporządkowane, medyczna, wojsko, zaprowadzenie ładu, porządku, dyscypliny. Rozporządzenie musi być obwieszczone publicznie, rozplakatowane, opublikowane przez redakcje( jest to ich obowiązek, grożą sankcje karne)

11-01-2003

Tematy

  1. ustawa Prawo ochrony środowiska ( 442 artykuły)

  2. Prawo wodne

Prawo ochrony środowiska, ustawa dostosowana do standardów UE

Charakterystyka, nazwa nie odpowiada treści, jest to ramowa regulacja prawna z odesłaniem do przepisów szczególnych. ( Dawniej odpady były w ustawie z 1981r. teraz są oddzielnie obecnie co najmniej 5 ustaw o odpadach, przepisy nie uległy zmniejszeniu ale zwiększeniu).

Co ustawa wniosła do porządku prawnego.

Jest ukierunkowana na dostosowanie norm do standardów UE z zakresu ochrony środowiska, łącznie z procedurami.

Budowa ustawy

Dzieli się na tytuły, działy, rozdziały, podobne do kodeksu

Tytuł 1, dział IV art. 19-30 „ Informacje o środowisku”, dotyczy

  1. zagadnienie dotyczy dostępu do informacji o środowisku

  2. dotyczy monitoringu środowiska

AD1, prawo podmiotowe dostępu do informacji

    1. komu przysługuje prawo dostępu do informacji

    2. na kim ciąży obowiązek udostępnienia informacji

    3. o jakie informacje chodzi

Jest to zawarte w art. 19 ust. 1 „ Organy administracji są obowiązane udostępniać każdemu informacje o środowisku i jego ochronie, znajdujące się w ich posiadaniu”

Ograniczenia dotyczące dostępu do informacji.

Kiedy można odmówić dostępu? , zawarte to jest w art. 20 ust.2

2 przypadki: 1) jeśli informacja wymagałaby dokumentów lub danych będących w trakcie opracowywania lub była przeznaczona do użytku wewnętrznego

2) gdy wniosek jest niemożliwy do zrealizowania.

Prawo nakłada obowiązek zastosowania odpowiedniej formy prawnej dotyczącej organów, „Odmowa udostępnienia informacji następuje w formie decyzji”, art.20 ust.4.

Kiedy organ jest obowiązany udostępnić informacje?, „bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca od dnia otrzymania wniosku, sprawy skomplikowane 2 miesiące” art.21 ust.1.

Materiały mogą pochodzić z różnych źródeł, organ jest zobowiązany je podać art. 23.

Rozdział 2 „Państwowy monitoring środowiska oraz rozpowszechnianie informacji o środowisku.

Podstawą jest uporządkowany system informacji, taką podstawową instytucją jest państwowy monitiring środowiska. Stanowi on system pomiarów, ocen, prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. art. 25 ust 2.

Ma on na celu wspomaganie ochrony podstawowych organów i służy rozpowszechnianiu informacji o środowisku. W roku 1991 nastąpił przełom na inspekcje nałożono obowiązek monoitoringu. Od tego czasu wychodzą raporty o stanie środowiska. Obejmuje on informacje w zakresie: --jakości powietrza, jakości wód śródlądowych, powierzchniowych podziemnych morskich, jakości gleby i ziemi, hałasu, promieniowania jonizującego i pól elektromagnetycznych, stanu zasobów środowiska w tym lasów. rodzajów i ilości substancji lub energii wprowadzanych do powietrza, wód, gleby i ziemi, wytwarzania i gospodarowania odpadami, art. 26 ust.1. Dostępne bazy danych prowadzą 1) wojewoda, 2starosta .

Konwencja dotycząca transgenicznego zanieczyszczenia powietrza na dalsze odległości ( dwutlenek siarki)

Dział VI Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.

Nastąpiło dostosowanie prawa wewnętrznego do wymogów międzynarodowych. Oceny mają charakter zapobiegawczy, żeby nie dopuścić do zagrożeń. Przewidziana jest specyficzna procedura, komisje powoływane przez wojewodów. Dotyczą zamierzeń przyszłościowych.

Procedury dotyczą trzech grup postępowania:

  1. art. 40-45, rozdziału 1, są stosowane do postępowania w sprawach skutków realizacji programów i planów

  2. art. 46-57 planowanych przedsięwzięć

  3. art. 58-70 transgranicznego oddziaływania na środowisko

AD1. ocena skutków planów i programów dotyczy ocen pewnych koncepcji długofalowego działania , poprawa ochrony środowiska wymaga także takiej koncepcji.

art. 40 ust.1 p. 1 i 2, ---projekty koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, projekty planów zagospodarowania przestrzennego, projekty strategii rozwoju regionalnego.

---projekty polityk, strategii, planów, programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystania terenu ( opracowywane przez centralne lub wojewódzkie organy adm. przewidziane w ustawach). Ze względu na skutki oddziaływania na środowisko istnieje obowiązek przeprowadzenia procedury z udziałem społeczeństwa. art. 43

Organ rozpatruje wnioski i uwagi w związku z udziałem społeczeństwa art. 44.

AD 2 postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć, dotyczy nie koncepcji ale konkretnych rozwiązań w konkretnych dokumentach np. projekt budowy obiektu, który wymaga pozwolenia. Pozwolenia wiążą się z określoną procedurą np. udzielenie pozwolenia na budowę. Postępowanie to musi stanowić integralną część postępowania adm. w sprawie wydawania pozwoleń ( miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego) i konkretnych przedsięwzięć kończących się konkretną decyzją np. pozwolenie wodnoprawne, pozwolenie na budowę. Wymóg udziału społeczeństwa, wnioski i uwagi uwzględnione. Wymóg procedury ustosunkowania się do wniosków ma znaleźć się w decyzji art. 46 ust 9,10 ( decyzje wymagają uzasadnienia). Jeśli organ nie uwzględni ich to musi się liczyć z możliwością zaskarżenia tej decyzji Uzasadnienie powinno zawierać informacje o sposobie wykorzystania uwag i wniosków zgłoszonych w związku z udziałem społeczeństwa oraz informacje dotyczące analizy porealizacyjnej. W sytuacjach szczególnych wymagany jest raport. art. 51( dla planowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko) co powinien zawierać art. 52( opis planu przedsięwzięcia, przewidywane wielkości emisji, opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem, opis i wybór wariantów itd.)

AD3 postępowanie w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, art. 58-70

W prawie międzynarodowym obowiązuje zasada „dobrego sąsiedztwa”, Minister Środowiska i wojewoda nadragniczny stosują się do konkretnych działań:

--- gdy stwierdzi się że projekty działań, plany, programy, przedsięwzięcia mogą oddziaływać negatywnie na środowisko innego państwa. MŚ niezwłocznie jest zobowiązany powiadomić państwo sąsiednie oraz proponuje termin na odpowiedź, czy dane państwo jest zainteresowane uczestnictwem w tym postępowaniu.

Tytuł III Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom, art137-236

Cele zapobiegawcze, nowe rozwiązania, wymagania. Ustawa wyróżnia szereg pozwoleń np. na emitowanie gazów, pyłów, hałasu, pół elektromagnetycznych, pozwolenia zintegrowane.

Instalacja nowe pojęcie prawne

1) wszelkiego rodzaju stacjonarne urządzenia techniczne,

2) zespół tych urządzeń powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu

3) obiekty budowlane niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję.

Emisja rozumie się przez to wprowadzanie bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka do wody, gleby, ziemi, powietrza substancji, energii ( ciepło, hałas, wibracje, pola elektromagnetyczne). Substancja -wszelkiego rodzaju substancje chemiczne bez względu na postać.

Eksploatacja emisji za pomocą instalacji, wymagane są pozwolenia np. fale elektromagnetyczne w zakresie określonym przepisami szczególnymi. Eksploatacja instalacji związana z emisją wymaga pozwolenia. W praktyce mogą być takie instalacje które nie wymagają pozwoleń. W przypadku kiedy nie jest wymagane pozwolenie na eksploatację instalacji a emisja może oddziaływać na środowisko nakłada się obowiązek ich zgłoszenia. Minister w drodze rozporządzenia określi rodzaje instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia, a których eksploatacja wymaga zgłoszenia. Standardy jakości środowiska, na emisję, są to normy, parametry dotyczące ochrony środowiska jako całości, np. temperatura wody. ( ochrona życia, zdrowia ludzkiego).

Pozwolenia zintegrowane, jest to nowa instytucja nie tylko w ustawodawstwie polskim także w UE. Art. 201, pozwolenia zintegrowanego wymaga prowadzenie instalacji, której funkcjonowanie ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości. Art. 204 instalacje te powinny spełniać wymagania ochrony środowiska wynikające z najlepszej dostępnej techniki, nie mogą powodować przekroczenia granicznych wielkości emisyjnych. Potrzebna jest najnowsza technika na najwyższym poziomie, zaostrzone wymogi dotyczące przekroczeń. Przez graniczne wielkości emisji należy rozumieć takie dodatkowe standardy emisyjne które nie mogą być przekroczone przez instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego Żeby zapewnić jednolite wymogi na terenie całego kraju może określić w drodze rozporządzenia minimalne wymagania dotyczące, --granicznych wielkości emisyjnych, --progi tolerancji, --wymagania dotyczące energochłonności. To nie są pozwolenia z urzędu, tylko na wniosek zainteresowanego, który musi spełnić wymagania ( dokumentacja). Nowy obiekt musi spełniać rozwiązania najlepszej dostępnej techniki, stare dyspensa na pewien czas.

Tytuł VIII Programy dostosowawcze. art. 422-441

Jest to forma prawna pozwalająca na dostosowanie zakładów do wymagań technicznych, którymi dysponuje prowadzący instalację. Czym jest art. 422, program dostosowawczy jest wynegocjowanym indywidualnie szczegółowym harmonogramem rzeczowo-finansowym realizacji obowiązków związanych z ochroną środowiska przez prowadzącego instalację. Celem jest doprowadzenie do najszybszego zrealizowania tych wymogów. Jest to spełnienie wymagań przepisów prawnych przez tych którzy korzystali z dyspensy. Wynegocjowanie postępowania nie następuje z mocy ustawy tylko na wniosek zainteresowanego art. 426 wniosek przedstawiony wojewodzie, powinien zawierać wskazanie okoliczności które uniemożliwiają realizację obowiązków związanych z ochroną środowiska, wiarygodny sposób finansowania itd. Art.423 może ubiegać się prowadzący instalację zaliczoną do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Przedmiotem jest wynegocjowanie treści programu dostosowawczego, nie dłużej niż 6 lat, termin ten nie może przekroczyć 31 grudnia 2010 r., istnieje wymóg procedury, nie można występować w ostatniej chwili. Postępowanie negocjacyjne nie może być wszczęte po 31 grudnia 2009 r.

Art. 428, wszczęcie postępowania następuje w drodze postanowienia wojewody. Art. 437-438, komisja negocjacyjna , Należy się liczyć z konsekwencjami niezrealizowania wynegocjowanych postanowień. Art. 429 co jest przedmiotem negocjacji ( terminy realizacji, warunki emisji termin i wyrażony procentowo zakres odroczenia opłat za korzystanie ze środowiska, wysokość sankcji pieniężnych. Po wynegocjowaniu program podlega zatwierdzeniu. Kara za nieprzestrzeganie wymagań, sankcja pieniężna, trzeba realizować wymagania, kontrola czuwa nad tym, wojewoda nakłada sankcje, wpływają na rzecz funduszu. Decyzja podlega anulowaniu jeśli nie został zrealizowany określony etap pomimo upływu okresu 6 miesięcy od przewidywanego terminu.

Prawo wodne ustawa z 18 lipca 2001 r.

Wykorzystuje się klasyczne rozwiązania prawne. Klasyfikacja wód:

  1. wody śródlądowe, 2) wody morskie

Prawo wodne uwzględnia 1 i 2 z tym że przepisy odnoszące się do wód morskich gdy emisja zawarta w ściekach odprowadzana jest do morza, do powodzi.

Prawo wodne ujmuje te zagadnienia szerzej niż ustawa prawo ochrony środowiska. Uwzględnia zanieczyszczenia pochodzące ze statków art. 48

Kolejny podział ;

  1. śródlądowe : a) wody powierzchniowe ( pozwolenia wodnoprawne), b) wody podziemne ( prawo geologiczne i górnicze).

Powierzchniowe; --płynące, --stojące

Wody płynące własność publiczne, stojące np. w rowach własność prywatna. Wiąże się z tym obowiązek utrzymania wód.

Rodzaje korzystania z wód: 1) powszechne, 2) zwykłe, 3) szczególne.

Nie odnosi się do środowiska morskiego.

AD 1 przysługuje każdemu np. eksploatacja żwiru, gliny organ wyznacza miejsce, nie tylko obywatel polski ( w sposób zwykły nie ) , własność publiczna, nie zarobkowe potrzeby gospodarcze, nie wymagające urządzeń. prawo dostępu np. do kąpielisk, powszechne korzystanie w sposób zwykły np. ogródek podlewany wodą bez urządzeń ( konewka, wiadro).

AD2 zwykłe jest związane z działalnością gospodarczą przez właściciela gruntu ( ujęcia głębokie nie), musi być zachowane dobro sąsiedzkie, nie wyrządzanie szkody sąsiadom.

NP. właściciel gruntu wyżej położonego nie może zmieniać naturalnego kierunku wody ze szkodą do właściciela gruntu niżej położonego, niżej położony musi znosić przepływ, spiętrzyć wody nie może.

AD3 które przekracza ramy powszechnego korzystania, pozwolenia wodnoprawne udzielane w dokumencie zwanym operatem wodnoprawnym. określa się warunki emisji, kontrola tych wymagań, opłaty, kary. Co wymaga pozwolenia wodnoprawnego?.........

Przeciwdziałanie klęskom żywiołowym, powodzi ( zakazy, nakazy, ograniczenia). Nowe rozwiązania organizacyjne, nowe wymagania nie można ilości odrywać od jakości np. zakaz rozcieńczania ścieków. System reglamentacyjno-ochronny, opiera się na podziale na obszary, zlewnie, zarządzanie zasobami wodnymi Podział państwa na dorzecza: 1) Wisły, 2) Odry.

na regiony wodne. Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, rola służb. ( przeczytać)

Poważne awarie Prawo ochrony środowiska art. 243-271

Ochrona środowiska przed poważną awarią oznacza zapobieganie zdarzeniom mogącym powodować awarię oraz ograniczenie jej skutków dla ludzi i środowiska. W razie wystąpienia awarii wojewoda, poprzez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska podejmuje działania i zastosuje środki niezbędne do usunięcia awarii i jej skutków, określając obowiązki organów adm i podmiotów korzystających ze środowiska. Dyrektywy SEWESu (Sztokholm) nakładają obowiązek żeby nie dopuścić do awarii. Wyróżnia się zakłady o zwiększonym ryzyku , sporządza się raporty o stanie bezpieczeństwa i inne wymagania nie dopuszczające do awarii, konkretne rozwiązania.

art. 253, co powinien zawierać , powinien wykazać że prowadzący instalację o dużym ryzyku jest przygotowany do stosowania programu zapobiegania awariom, że zakład spełnia warunki do wdrożenia systemu bezpieczeństwa, że zostały przeanalizowane możliwości wystąpienia awarii przemysłowej i podjęto środki konieczne do zapobieżenia im, że zostały opracowane wewnętrzne plany operacyjno-ratownicze. Raport powinien być zweryfikowany , przedstawiony wojewódzkiemu komendantowi Państwowej Straży Pożarnej i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska. Największy poziom wymagań dotyczy instalacji prowadzonych w energetyce jądrowej. Art. 260 wymogi planu ratowniczo-operacyjnego, --zakładane działania służące ograniczeniu skutków awarii przemysłowej dla ludzi i środowiska, propozycje metod i środków służących ochronie ludzi i środowiska, informację o występujących zagrożeniach, wskazanie sposobów usunięcia skutków awarii i przywrócenia środowiska do stanu poprzedniego, wskazanie sposobów zapobiegania transgranicznym skutkom awarii.

1


Wyszukiwarka