U człowieka kręgosłup zbudowany jest z 24 kręgów: 7 kręgów szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, kości krzyżowej (5 zrośniętych ze sobą kręgów krzyżowych) i 4 szczątkowych kręgów ogonowych. Kręgi te trzonami łączą się za pomocą krążków międzykręgowych. Wyrostki stawowe kręgów łączą się stawowo. Wszystkie kręgi są ponadto połączone więzadłami. W budowie czaszki wyróżniamy: a) część właściwa: 1) kości pokrywowe: ciemieniowa, międzyciemieniowa, czołowa, nosowa, łzowa, lemiesz. 2) kości zastępcze: potyliczna, klinowa, sitowa, skroniowa. b) część twarzowa: kości pokrywowe: jarzmowa, podniebienna, skrzydłowa, międzyczaszkowa, szczęka, żuchwa. W kończynach górnych wyróżnia się: okolicę obręczy barkowej, dół pachowy, ramię, dół łokciowy, przedramię i rękę. Ręka posiada stronę grzbietową i dłoń. Skóra dłoni jest nieowłosiona i występują w niej listewki papilarne o swoistym dla danego osobnika przebiegu (kształcie). W ręce wyróżnia się nadgarstek, śródręcze i palce, przy czym I palec (kciuk) jest przeciwstawny pozostałym. W kończynie dolnej wyróżnia się: okolicę pośladkową, podpachwinową, udo, dół podkolanowy, podudzie i stopę. W stopie wyróżnia się grzbiet i podeszwę. Części stopy to: stęp, śródstopie i palce. Pierwszy palec największy (paluch) nie jest przeciwstawny i razem z resztą stopy tworzy łuk podłużny stopy, przyczynia się głównie do odrywania (odbijania) kończyny od podłoża, po którym chodzimy. Układ kostny człowieka jest układem biernym, natomiast układ mięśniowy jest układem czynnym. Wyróżniamy 3 rodzaje żeber: żebra prawdziwe - pierwsze 7 par, żebra rzekome kolejne 7, żebra wolne ostatnie 2 pary. UKŁAD MIĘŚNIOWY zespół mięśni biorących udział w wykonywaniu ruchów przez cały organizm lub narządy; u większości niższych tkankowców ma postać wora skórno-mięśniowego, zbud. z tkanki mięśniowej gładkiej; u stawonogów występują już wyspecjalizowane mięśnie poprzecznie prążkowane, związane ze szkieletem zewn.;
układ mięśniowy kręgowców składa się z 2 części: mięśni szkieletowych (somatycznych), zbud. z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej, oraz mięśni trzewnych, które tworzy tkanka mięśniowa gładka, występujących gł. w postaci błon mięśniowych w narządach wewn., czyli trzewiach, umięśnienie szkieletowe wykazuje zarówno w rozwoju rodowym, jak i osobniczym budowę metameryczną, u wyższych zwierząt stopniowo zacierającą się (metameria). UKŁAD KOSTNY szkielet wewn. kręgowców zbud. z kości i chrząstek; stanowi ruchome rusztowanie, na którym są rozpięte mięśnie szkieletowe; odgrywa ważną rolę w aparacie ruchowym, ochrania narządy, które obudowuje (mózg, rdzeń kręgowy, szpik, narządy jamy piersiowej, brzusznej i miednicznej). Ogólny plan budowy układu kostnego jest wspólny dla wszystkich kręgowców: składa się ze szkieletu osiowego w postaci kręgosłupa, z którym łączą się żebra, z czaszki i szkieletu kończyn, opartych na obręczy barkowej oraz miednicznej (obręcz kończyny przedniej, obręcz kończyny tylnej); kręgowce lądowe mają ponadto mostek, który w połączeniu z żebrami i odcinkiem piersiowym kręgosłupa tworzy szkielet klatki piersiowej. UKŁAD NERWOWY zespół struktur w organizmie człowieka, służący do odbierania bodźców ze środowiska zewn. i wewn., ich przetwarzania oraz przekazywania do odpowiednich narządów wykonawczych; jest zbud. z właściwych elementów pobudliwych, czyli neuronów (komórek nerwowych), oraz komórek glejowych. U parzydełkowców układ nerwowy występuje w postaci sieci nerwowej, w obrębie której pobudzenie przebiega we wszystkich kierunkach; u bezkręgowców wyższych ciała komórkowe neuronów skupiają się, tworząc zwoje nerwowe, umiejscowione gł. w przednim odcinku ciała. Układ nerwowy kręgowców cechuje wysoki stopień centralizacji; rozróżnia się układ nerwowy ośrodkowy, tj. mózg i rdzeń kręgowy, oraz układ nerwowy obwodowy, który tworzą zwoje nerwowe, nerwy i zakończenia nerwowe (synapsa); wg innego kryterium układ nerwowy dzieli się na układ somatyczny, kierujący czynnościami dowolnymi, oraz autonomiczny (autonomiczny układ nerwowy).
OKO narząd zmysłu, przystosowany do odbierania bodźców świetlnych, przekształcania ich w impulsy nerwowe i przesyłania do mózgu; oko kręgowców, funkcjonujące na zasadzie ciemni opt., składa się z gałki ocznej i narządów pomocniczych - gł. zewn. mięśni gałki ocznej, aparatu łzowego, spojówki, powiek. U człowieka gałka oczna ma w przybliżeniu kształt kulisty, średnicę ok. 25 mm; jej ścianę tworzą 3 zasadnicze warstwy: zewn. błona włóknista, środk. błona naczyniowa oraz wewn. błona nerwowa, czyli siatkówka - właściwy element światłoczuły oka; fotoreceptorami są pręciki i czopki, z których pobudzenie jest przekazywane z oka do ośr. wzrokowych mózgu za pośrednictwem nerwu wzrokowego. Zewnętrzna błona włóknista jest zróżnicowana na przezroczystą rogówkę - przednia część, i nieprzejrzystą twardówkę - większa część tylna. W środk. błonie naczyniowej rozróżnia się tęczówkę i ciało rzęskowe oraz położoną w tyle naczyniówkę; tęczówkę przebija pośrodku otwór zw. źrenicą, o wielkości zmienianej przez mięśnie - zwieracz i rozszerzacz źrenicy; spełnia ona funkcje przesłony regulującej ilość światła wpadającego do oka; ciało rzęskowe, zgrubiały pierścień na granicy tęczówki i naczyniówki, zawiera mięsień rzęskowy, który reguluje za pośrednictwem więzadełek zmiany krzywizny soczewki oka (akomodacja). Przed soczewką znajdują się wewnątrz gałki ocznej komory oka wypełnione przezroczystym płynem, zw. cieczą wodnistą; za soczewką leży przezroczysty, galaretowaty twór - ciało szkliste. Rogówka, ciecz wodnista, soczewka i ciało szkliste tworzą układ optyczny oka, który załamuje promienie świetlne i skierowuje je na siatkówkę, gdzie powstaje rzeczywisty, pomniejszony i odwrócony obraz oglądanego obiektu. Do najczęściej spotykanych schorzeń oczu należą wady wrodzone i nabyte wzroku (zez, krótkowzroczność, nadwzroczność, niezborność, daltonizm), stany zapalne spojówek, rogówki, twardówki, zaćma, jaskra, gradówka, owrzodzenie rogówki, zapalenie siatkówki i jej odwarstwienie, jaglica.
UCHO złożony narząd zmysłu słuchu i zmysłu równowagi występujący u kręgowców; receptory obu zmysłów mieszczą się w strukturze zw. błędnikiem błoniastym, obrośniętym kostną lub chrzęstną ścianą puszki mózgowej; stanowi on tzw. ucho wewnętrzne; w przebiegu ewolucji pojawiają się jako narządy pomocnicze ucho środkowe i ucho zewnętrzne. U ssaków i człowieka ucho zewnętrzne składa się z małżowiny usznej oraz przewodu słuchowego zewn. (u człowieka dł. ok. 35 mm), wysłanego zmodyfikowaną skórą zawierającą gruczoły woskowinowe. Błona bębenkowa oddziela przewód od jamy bębenkowej, która wraz z trąbką słuchową, łączącą ją z gardłem, tworzy ucho środkowe; jama bębenkowa, niewielka komora wypełniona powietrzem, wysłana błoną śluzową, zawiera łańcuch 3 kosteczek słuchowych, rozciągający się między błoną bębenkową a okienkiem owalnym (okienkiem przedsionka), prowadzącym do błędnika ucho wewnętrzne - błędnik błoniasty, układ pęcherzyków i przewodów wypełnionych płynem (śródchłonką, endolimfą) leży w wydrążeniu kości skroniowej, tzw. błędniku kostnym, który jest jakby powiększonym nieco odlewem błędnika błoniastego; ich ściany oddziela szczelinowata przestrzeń wypełniona płynem (przychłonką, perylimfą); w błędniku błoniastym rozróżnia się: woreczek, łagiewkę (objęte rozszerzeniem błędnika kostnego, tzw. przedsionkiem) i łączące się z łagiewką 3 przewody półkoliste - części zawierające receptory zmysłu równowagi, oraz odchodzący z woreczka spiralnie skręcony przewód ślimakowy, w którym są zawarte receptory słuchowe. Choroby ucha: do najczęściej spotykanych schorzeń należą zapalenia (różnych części ucha) - wywoływane przez drobnoustroje, uszkodzenia powodowane przez urazy mech. i akust., także przez leki ototoksyczne lub alkohol; typowe objawy: ból, wyciek z ucha, podwyższona temperatura, zawroty głowy, w różnym stopniu pogorszenie słuchu; ostre zapalenie ucha środkowego występuje często u dzieci, jako powikłanie ostrych stanów zapalnych górnych dróg oddechowych lub chorób zakaźnych; przewlekłe zapalenie ucha środkowego przebiega łagodnie, nie leczone prowadzi do stopniowego upośledzania słuchu; niezapalne choroby ucha to: otoskleroza, choroba Ménière'a.