Miedzynarodowe stosunki gospodarcze II- wykładowca dr hab. W. B * * * * * * * * *

1.Teoria międzynarodowych stosunków gospodarczych opisuje prawa i reguły, które rządzą gospodarką światową. Międzynarodowe biuro pracy jest zjawiskiem historycznym i stanowi szczególną formę ewolucji społecznego podziału pracy, dokonującego się między podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą w obrębie różnych organizmów państwowych. Zaistniał on dopiero wtedy, gdy proces społecznego podziału pracy w poszczególnych krajach osiągną poziom, przy którym asortymentowy i ilościowy wzrost produkcji przekroczył chłonność rynków międzynarodowych.

2.Pojawienie się trwałych nadwyżek produkcyjnych w jednych krajach i możliwość ich zbytu w innych otworzyło wówczas potrzebę rozwoju wymiany handlowej wykraczającej poza granice kraju, a w późniejszym okresie powstania także innych rodzajów powiązań gospodarczych.

Uruchomiony w ten sposób mechanizm konkurencji międzynarodowej stał się trwałym elementem współokreślającym kierunki specjalizacji produkcji i wymiany poszczególnych krajów.

3.Czynniki kształtujące międzynarodowy podział pracy:

1) czynniki wewnętrzne a) warunki naturalne - istotne z punktu widzenia możliwości specjalizacji (położenie geograficzne, klimat, zasoby naturalne, warunki glebowe, czynniki demograficzne). Rola czynników naturalnych jako czynnika specjalizacji międzynarodowych uległa wraz z rozwojem gosp. istotnym zmianom i nie posiada już obecnie charakteru rozstrzygającego b) warunki związane z osiągniętym poziomem rozwoju gospodarczego i istniejącą strukturą gospodarczą są wynikiem drogi historycznej jaką przebyła gospodarka. Są to min.: nagromadzone zasoby kapitałowe, stan infrastruktury gospodarczej, poziom techniczny aparatu wytwórczego, nowoczesność rozwiązań instytucjonalno-systemowych. Czynniki te mają olbrzymi wpływ na poziom i dynamikę wzrostu gospodarczego c) czynniki systemowe wpływają na miejsce danego kraju w międzynarodowym podziale pracy przez określenie celów i kierunków jego rozwoju społeczno-gospodarczego oraz warunków ich osiągnięcia d) czynniki związane ze zdarzeniami i sytuacjami nieprzewidywalnymi. Jako takie nie podlegają one regułom ekonomii tym niemniej ich następstwa mogą prowadzić do zmiany założonych celów gospodarczych.

2) Czynniki zewnętrzne związane są przede wszystkim z wzajemnym oddziaływaniem krajów o różnym poziomie rozwoju, odmiennym potencjale ekonomicznym i demograficznym, różnych systemach społeczno-ekonomicznych, odmiennej kulturze i tradycjach, które stwarzają zewnętrzne impulsy przekształcenia się w struktury gosp. i społecznej. Czynniki zewnętrzne posiadają o wiele istotniejsze znaczenia dla krajów o małym lub zacofanym potencjale ekonomicznym niż dla krajów większych i bardziej rozwiniętych.

4.Gospodarka światowa - to system trwałych powiązań ekonomicznych włączających gospodarki narodowe poszczególnych krajów w procesy produkcji, wymiany o zasięgu globalnym. Zasięg i intensywność tych powiązań ulegają ewolucji wraz z postępem technicznym.

5.Terms of trade - są rozumiane jako realizacja zmian cen dóbr eksportowanych do zmian cen dóbr importowanych przez poszczególne kraje, albo relacja cen produktów eksportowanych do realizacji cen produktów importowanych. Kształtowanie się gospodarki światowej zostało zainicjowane powstaniem na przełomie XIX i XX w systemu gosp. europejskiej. W jego ramach tworzony był międzygałęziowy podział pracy, w którym kraje zachodniej części kontynentu głównie Holandia, Anglia, Francja i państwa niemieckie zaczęły się specjalizować w produkcji towarów przemysłowych podczas, gdy Europa Środkowa i Wschodnia koncentrowała się na rozwoju rolnictwa i przemysłu surowcowego.

6.Pojęciem tradycyjnego międzynarodowego podziału pracy określa się typ powiązań gospodarczych jaki się wytworzył w okresie upowszechnienia produkcji maszynowej i wprowadzenia do użytku nowoczesnych środków transportu (XVIII i XIXw.) cechą charakterystyczną tego okresu było ukształtowanie się podziału świata na nieliczną grupę krajów rozwiniętych gospodarczo, stanowiących centrum przemysłowe i na powstałe stanowiące dla nich zaplecze surowcowo-żywnościowe oraz rynki zbytu. W swojej klasycznej postaci tradycyjny międzynarodowy podział pracy występował do I wojny światowej. W wyniku działania procesów związanych z między innymi: następstwami wojen światowych i rewolucji w Rosji, rozpadem systemu kolonialnego, współzawodnictwem ekonomicznym, ideologicznym i militarnym państw zachodu z byłymi bardziej socjalistycznymi oraz przede wszystkim przyśpieszeniem postępu technicznego możemy mówić o powstaniu po II wojnie światowej współczesnej gospodarki światowej. W porównaniu z okresem tradycyjnego międzynarodowego podziału pracy w gospodarce światowej nastąpiły zmiany zarówno ilościowe jak i ilościowe (udział krajów rozwiniętych w produkcji globalnej stanowi nadal ponad 50% zaś w eksporcie globalnym 70%).

6A.Najprostszą formą powiązań produkcyjnych jest specjalizacja. Jej istota polega na ograniczeniu asortymentów wytwarzanych wyrobów lub liczby realizowanych procesów technologicznych w celu zwiększenia efektywności wykorzystania posiadanych czynników produkcji. Koncentracja nakładów na wytworzenie odpowiednio dobranych grup wyrobów określa się przy tym mianem specjalizacji przedmiotowej, zaś w przypadku rozwoju tylko niektórych faz procesów technologicznych mówi się o tzw. specjalizacji technologicznej. Jeżeli weźmie się pod uwagę zakres towarowy współpracy, to wówczas specjalizację przedmiotową można podzielić na międzygałęziową i wewnątrzgałęziową.

7.Specyficzną odmianę specjalizacji produkcji stanowią powiązania kooperacyjne. Jest to etap podziału pracy obejmujący produkcję podzespołów i części wyrobów gotowych przez z góry określonego producenta dla znanego wcześniej odbiorcy.

8.Analiza terms of trade ma na celu określenie jak z biegiem czasu zmienia się siła nabywcza jednej grupy towarowej w stosunku do innej tj. towarów eksportowanych w stosunku do importowanych przez poszcz. kraje lub grupy krajów jeżeli oczywiście w ich strukturze nie zachodzą zbyt wielkie zmiany. Ewolucja w czasie cenowych terms of trade kraju lub grupy krajów daje pewną wskazówkę co do zmian korzyści krajów prowadzących wymianę.

9.Cenowa terms of trade kraju poprawiają się jeśli ceny dóbr eksportowanych w danym okresie ( zazwyczaj 1 rok) rosną szybciej niż ceny dóbr importowanych przez ten kraj. Taki kierunek zmiany cen oznacza bowiem zwiększoną siłę nabywczą kraju ponieważ za taką samą ilość dóbr A można kupić więcej dóbr B lub też mniej za nie zapłacić. Kształtowanie się wskaźnika terms of trade danego kraju tylko w pewnej mierze zależy od działania czynników, na które może on mieć bezpośredni wpływ. W decydującym bowiem stopniu o poziomie tego wskaźnika a co za tym idzie tek że opłacalności handlu zagranicznego decydują zmiany cen światowych, czyli jednolitych lub zbliżonych cen określonych towarów na rynkach międzynarodowych. Poziom tych cen podobnie jak poziom cen na rynku krajowym jest wypadkową działania wielu czynników o charakterze strukturalnym, instytucjonalnym i koniunkturalnym działającym zarówno po stronie podaży jak i popytu. Działanie tych czynników jest nieco inne w odniesieniu do określonych grup towarów co także decyduje o odmienności w dziedzinie kształtowania się ich cen.

10.Międzynarodowy handel usługami.
Wspólne lub zbliżone cechy usług. 1) produkt większości z nich nie przybiera postaci materialnej w związku z czym większości usług nie można produkować na zapas oraz magazynować - nie można też wybrać odpowiedniego momentu ich świadczenia. 2) trudno je rejestrować czyli uchwycić moment sprzedaży szczególnie w obrocie międzynarodowym. 3) eksport usług jest na ogół bardziej efektywny niż eksport dóbr materialnych, co wiąże się z faktem iż usługi charakteryzują się niską materiałochłonnością, niską szkodliwością z ekologicznego punktu widzenia oraz niewielką elastycznością cenową.

11.Usługi będziemy rozumieć zaś jako świadczenie społeczne użytecznych czynności niezwiązanych bezpośrednio z wytworzeniem dóbr rzeczowych (choć określenie to nie obowiązuje wszystkich rodzajów usług pomijając np. te, które tworzą dobra materialne np. usługi budowlane.

12.Do istotnego wzrostu znaczenia usług w gosp. poszczególnych krajów w obrotach międzynarodowych przyczyniło się po II wojnie światowej wiele czynników: 1) wzrost czynników społeczeństw i dysponowanie większą ilością czasu, co stworzyło dodatkowe zapotrzebowanie na usługi wykonywane dotąd w obrębie gospodarstw domowych. Wzrosło zarazem zapotrzebowanie na podniesienie jakości świadczonych usług jak też na usługi przedtem istniejące np. usługi turystyczne. 2) wzrost produkcji towarów, który pociągną za sobą rozwój usług uzupełniających np. transport. 3) unowocześnienie sektora usług w miarę postępu technicznego, 4) zwiększenie możliwości świadczenia usług na odległość dzięki nowoczesnej technice 4) zwiększenie możliwości świadczenia usług na odległość dzięki nowoczesnej technice, 5) wzrost specjalizacji usług i rozwój wyspecjalizowanych firm usługowych.

13.Podział na rodzaje usług w obrocie międzynarodowym według Międzynarodowego Funduszu walutowego: 1) usługi morskie(ubezpieczenia), 2) inne usługi transportowe ( opłaty pasażerskie i patrole), 3) podróże zagraniczne, 4) inne usługi (reklamowe, brokerskie, techniczne), 5) dochody z inwestycji zagranicznych, 6) przekazy wynagrodzeń z zagranicy, 7) dochody z tytułu własności. Głównymi eksporterami usług są: USA, Francja, Niemcy, Włochy, W. Brytania.

14.Zadania i cechy trzech najważniejszych międzypaństwowych organizacji ekonomicznych, którymi są: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Międzynarodowy Fundusz Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy), Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu przekształcony w Światową Organizację Handlu. Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy należą do instytucji, które mają ogromne znaczenie dla funkcjonowania międzynarodowego systemu walutowego, a za jego pośrednictwem całej gospodarki światowej.

15.Do podstawowych cech MFW należą: a) stabilizacja polityki walutowej państwa członkowskiego, b) wzmocnienie wielostronnego systemu płatniczego w zakresie transakcji bieżących, c) usuwanie ograniczeń walutowych hamujących wzrost handlu światowego , a także udzielenie pomocy w zrównoważeniu bilansu płatniczego członków tej organizacji.

16.Bank Światowy koncentruje się zaś na popieraniu prywatnych inwestycji zagranicznych, uzupełnianiu ich własnymi środkami, gromadzeni pożyczek międzynarodowych a także wspieraniu inwestycji w krajach słabo rozwiniętych w celu podniesienia ich atrakcyjności dla lokat prywatnego kapitału zagranicznego.

17.Światowa Organizacja Handlu jest instytucją o mniejszym zasięgu podmiotowym niż WFM co nie oznacza jednak, iż nie wpływa ona na kształtowanie się zasad międzynarodowej polityki handlowej. Wynika to z uczestnictwa w nich krajów o najwyższych udziałach w banku światowym. Dzięki prowadzeniu gotnegocjacji możliwe było urzeczywistnienie podstawowych celów układu tj.: liberyzacja wymiany międzynarodowej przez ograniczenie możliwości stosowania praktyk dyskryminacyjnych oraz osłabienie taryfowych i pozostałych przeszkód dostępu do rynków państw członkowskich. Te ostatnie kieruje się min. zasadami wzajemności w sferze korzyści i koncesji, nie dyskryminacji i równości traktatu.

Na przełomie XVI i XVII w. kiedy w dominujących w gosp. światowej krajach zach.-europejskich stworzono już podstawy tzw. systemu kapitalistycznego w teorii ekonomii w teorii ekonomii pojawiła się doktryna merkantywizmu odnosząca się do faktu, iż źródła bogactwa każdego narodu należy doszukiwać się w korzystnym kształtowaniu się jego bilansu handlowego, zwiększenia przez każdy kraj zasobów różnego rodzaju kruszców i (lub pieniędzy) oraz stosowaniu polityki ekonomicznej ułatwiającej osiągnięcie tych celów (np. ograniczenie importów za pomocą ceł). Teoria merkatywizmu okazała się być wysoce nieadektywna dla potrzeb całościowego opisania rzeczywistości, opłacalności handlu międzynarodowego.

18.Teoria kosztów absolutnych zaś zakłada, iż podstawą specjalizacji międzynarodowej a zarazem źródłem osiągnięcia korzyści z handlu międzynarodowego jest wystąpienie między dwoma krajami (lub większą liczbą krajów) bezwzględnych różnic w kosztach wytwarzania, zwłaszcza w wymiarze nakładów pracy. Jeśli określony kraj A jest bardziej efektywny (dysponuje absolutną przewagą) w produkcji dobra X a zarazem jest mniej efektywny niż kraj B (tzn. nie dysponuje nad tym krajem B absolutną przewagą w produkcji dobra Y, to oba kraje mogą osiągnąć korzyści w skutek rozwoju wzajemnego podziału pracy i to bez względu na stan bilansu handlowego pod warunkiem, że kraj A eksportuje do kraju B całość lub część produkcji towaru X, w przypadku którego absolutną przewagą dysponuje jego partner handlowy.

19.Zgodnie z zasadą zaś kosztów względnych warunkiem dysponowania prze kraj A absolutną przewagą nad krajem B w produkcji różnych dóbr tenże kraj A powinien się specjalizować w produkcji i eksporcie tego towaru, który może wyprodukować stosunkowo taniej niż kraj B tj. towaru w przypadku, którego jego przewaga mierzona kosztami (także cenami) nad krajem B jest stosunkowo największa. Jednocześnie kraj B powinien się specjalizować w produkcji i eksporcie towaru w przypadku którego podobnie mierzona jego niekorzystna sytuacja ujawnia się w stosunkowo najmniejszym stopniu.

20.Z perspektywy teorii obfitości zasobów zaś kraj względnie lepiej wyposażony w kapitał powinien się specjalizować w produkcji i eksporcie dóbr kapitałochłonnych kraj zaś relatywnie obficiej wyposażony w pracę powinien się specjalizować w produkcji i eksporcie dóbr pracochłonnych.

21.Międzynarodowy obrót czynnikami produkcji odzwierciedla to, co dzieje się w gospodarce międzynarodowej. Coraz częściej proces wymiany towarowej przechodzi w proces wymiany środków produkcji.

22.Czynniki produkcji: kapitał, ziemia, praca.

23.Korzyści wynikające z inwestowania kapitałowego czynników produkcji na rynku zewnętrznym: 1) korzyści w szerszym ujęciu wynikające z polityki prowadzonej przez Banki Centralne, które są instytucjami politycznymi np. chcą ustabilizować kurs walutowy, Bank Centralny wypycha, (eksportuje) dewizy. 2) Korzyści w wyższym ujęciu - maksymalizacja zysku (inwestycje portfelowe, inwestowanie w papiery wartościowe). 3) inwestycje w obligacjach. Teoria Pont Folio - na papierach wartościowych można zarobić zawsze, jeżeli nie ograniczymy się do jednostkowych sfer działania, tzn. jak stracimy na jednych papierach to zyskamy na innych z nawiązką.

24.Obrót kredytami (międzynarodowy): stała stopa procentowa, płynna stopa oprocentowania, inwestycje krótkotrwałe, inwestycje długookresowe (pow. 1 roku).

25.Przyczyny wzrostu zadłużenia: a) wzrost cen ropy (kryzys paliwowy lat 70-tych), b) ujemne saldo import-eksport, c) nieumiejętne zarządzania kredytami (zakup starych technologii).

26.Korzyści wynikające z procesu internacjonalizacji procesu produkcyjnego przedsiębiorstwa: 1) walory przedsiębiorstwa możliwe do spożytkowania za granicą kraju: a) wielkość przedsiębiorstwa, b) pozycja monopolistyczna c) marka, d) potencjał badawczy, e) unikatowa technologia, f) zasoby kwalifikowanej siły roboczej, g) zasoby wysoko kwalifikowanej kadry menedżerskiej. 2) korzyści z możliwości internacjonalizacji procesu gospodarowania: a) obniżenie kosztów produkcji w wyniku zwiększenia skali podatkowej, b) obniżenie kosztów w wyniku nałożenia niektórych kosztów np. marketingu na większą produkcję, c) uniknięcie kosztów prawnej ochrony własności np. przy transferze technologii, d) możliwości manipulowania cenami w obrocie między filią a centralą np. zaniknięcie( zmniejszenie) podatku, 3) korzyści z zagrożenia związane z lokalizacją części działalności przeds. za granicą: a) ceny czynników produkcji (płace, stopa %), b) jakość czynników produkcji (kwalifikacje, wydajność siły roboczej), c) dostępność komunikacyjna i koszty transportu, d) ustawodawstwo regulujące działalność obcego kapitału, e) wielkość rynku i możliwość lokowania na nim produktu finalnego, f) polityka handlowa - prowadzenie w kraju ewentualnej filii, g)stopień podobieństwa kulturowego (język, religia), h) stosunek społeczeństwa do obecności obcego kapitału. Głównym motywem przemieszczania się środków produkcji za granicą jest chęć uzyskania wyższej stopy zysku.

27.Migracja siły roboczej ma zatem na zatem miejsce, gdy występują różnice w poziomie płacy między krajem a zagranicą. Wywóz kapitału zaś wtedy, gdy zainteresowanie za granicą przynosi większy zysk niż w kraju. Przez przepływ kapitału rozumie się wszelki odnotowany w bilansie płatniczym ruch kapitału za granicą. Podmiotami uczestniczącymi w obrocie kapitału mogą być: przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe, banki komercyjne, budżety różnych szczebli, bank centralny, którego obroty kapitałowe nie są jednak podejmowane z chęci zysku lecz dla osiągnięcia innych celów związanych z makroekonomiczną polityką państwa. Przyjmując za kryterium okres na jaki następuje wywóz lub przewóz kapitału wyróżnia się: krótko i długookresowy ruch kapitału. Przyjmując za kryterium jego pochodzenie możemy mówić o wywozie kapitału: ze źródeł publicznych lub prywatnych. Lokaty na rynku walutowym obejmują krótkookresowe lokowanie kapitału na zagranicznym rynku w formie depozytów krótkoterminowych oraz niektórych papierów wartościowych z myślą o uzyskaniu zysku większego niż możliwy do osiągnięcia na rynku krajowym. Podstawą tego rynku są występujące pomiędzy poszczególnymi krajami różnice w stopie procentowej oraz różnice kursowe.

28.Kredyty handlowe to kredyty związane pośrednio z wymianą towarową.

29.Inwestycje portfelowe to długookresowe lokaty w zagranicznych papierach wartościowych (obligacjach, akcjach).

30.Kredyty finansowe polegają na pozostawieniu do dyspozycji kredytobiorcy określonych środków finansowych bez ograniczenia dotyczącego sposobu ich spożytkowania. Stosując jako kryterium podziału rodzaju stopy procentowej można wyróżnić: kredyty finansowe w/g stałej stopy procentowej, kredyty finansowe w/g płynnej stopy procentowej.

31.Bardzo ważną formę wywozu kapitału są inwestycje bezpośrednie czyli podejmowane od podstaw samodzielnej działalności gospodarczej za granicą lub też przejmowanie kierownictwa już istniejącego przedsiębiorstwa. Inwestycje takie są podejmowane jako element strategii przedsiębiorstw upatrujących szans rozwoju w ekspansji na rynek światowy. Mówimy tu o szczególnej grupie przedsiębiorstw tzw. korporacji transnarodowych, które można określić jako przedsiębiorstwa, które posiadają udziały w firmach zlokalizowanych więcej niż w jednym kraju i kontrolują te udziały.

32.Przepływ siły roboczej - zmiana miejsca pobytu zamieszkania na okres nie krótszy niż 1 rok (podejmowanych z chęci zwiększenia dochodów czyli płac).

33.Rozliczenie międzynarodowe polegają na regulowaniu powstałych między podmiotami znajdującymi się w różnych krajach należności i zobowiązań pieniężnych z tytułu obrotu usługowego, kapitałowego i świadczeń jednostronnych.

34.Rozliczenia mogą być dokonywane: 1) bez udziału pieniądza, 2) z wykorzystaniem pieniądza gotówkowego przekazywanego sprzedającemu przez kupującego. Rozliczenie odbywające się bez udziału pieniądza przybiera formę kompensat towarowych.

35.Rodzaje dwustronnych kompensat towarowych: 1) kompensaty całościowe, 2) kompensaty częściowe. Kompensata całościowa polega na tym, że dwa podmioty gosp. dokonują u siebie wzajemnie zakupów na tę samą kwotę. Ten rodzaj kompensaty może przybierać dwie formy: - barteru (handlu wymiennego), - transakcji równoległych. Przy zawieraniu transakcji równoległych chodzi o ustanowienie dwóch oddzielnych kontaktów: kupna i sprzedaży. W każdym z nich osobno są ustalone ceny i pozostałe warunki realizacji dostawy. Istotą kompensat częściowych jest nierównowartość transakcji kupna i sprzedaży. Polegają one bądź na użyciu pieniądza, bądź tylko na częściowym rozliczeniu się za jego pomocą. Najczęściej stosowanymi kompensatami są: 1) transakcje wzajemne - są zwykle zawierane z inicjatywy kontrahenta z kraju cierpiącego na niedostatek środków płatniczych. Warunkuje on zawarcie kontraktu importowanego wyrażeniem przez partnera zgody przynajmniej na częściowe rozliczenie go oferowanymi w zawarciu towarami, 2) kontrdostawy - polegają na sprzedaży kompletnego obiektu lub nawet całej fabryki “pod kluch” w zamian za dostawy wyrobów wytwarzanych w zakupionym obiekcie, 3) umowy ofsetowe (porozumienie ofsetowe) - kupujący stawia jako warunek podpisanie kontraktu wymagane zakupu w jego kraju surowców, materiałów, wyrobów kooperacyjnych, itp. czyli produktów potrzebnych do realizacji zamówienia.

36.Oprócz kompensat dwustronnych istnieją jeszcze wielostronne transakcje kompensacyjne tzw. switch-tradią, w których partner z kraju rozwiniętego dostarcza dobra inwestycyjne o wysokim poziomie technologicznym do kraju o państwowym monopolu handlu zagranicznego, który ze swej strony wywozi technologie miej zaawansowane wyroby o takiej samej wartości do kraju rozwijającego się. Kontrahent z kraju o państwowym monopolu handlu zagranicznego dokonuje sprzedaży swoich należności uzyskanych w kraju rozwijającym się partnerowi z kraju rozwiniętego uwalniając się tym samym od zobowiązań wynikających ze wzajemnych rozliczeń.

37.Polityka handlowa na celu zapewnienie szeroko zrozumiałej odnowy krajowej produkcji, zatrudnienia oraz bilansu płatniczego. Cele te muszą być osiągalne zarówno przez zastosowanie środków ograniczających import np. ceł importowanych jak i pobudzających wzrost eksportu (subsydia eksportowe).

38.Instrumenty polityki handlowej: a) cła, b) środki parataryfowe, c) środki pozataryfowe. Środki parataryfowe działają podobnie jak cła a więc służą ograniczeniu wymiany przez podwyższenie ceny dobra krajowego. Obejmują one też środki pobudzenia eksportu przez obniżenie ceny środka krajowego (np. subsydia) należą do nich różnego rodzaju opłaty importowe, minimalne ceny importu czy subsydia eksportowe. Pozostałe środki inne niż cła i bariery parataryfowe określamy mianem pozataryfowych (np. zakaz importu, kontyngenty wartościowe lub ilościowe, licencje itp.).

39.Cło jest opłatą pobieraną od towaru zagranicznego w związku z przekroczeniem przez niego granicy celnej. Według kryterium sposobu ustalania stawek celnych można wyodrębnić: 1) cła wartościowe - ustalone od wartości towaru, 2) cła specyficzne - ustalone od jednostki fiz. towaru, 3) cła kombinowane - np. 20% wartości nie mniej niż 10%. Zadaniem subsudiów (subwencji) eksportowych jest pomoc państwa w zwiększeniu sprzedaży za granicę przez poprawę konkurencyjności towarów krajowych na rynkach zagranicznych. Istota dumpingu jest zbliżona do subsydiów. Oba instrumenty oznaczają sprzedaż za granicę po cenie niższej od ceny sprzedaży na rynku krajowym. Różnica polega jednak na tym, że damping jest stosowany przez przedsiębiorstwa, subsydia zaś przez rząd. Zmienne opłaty wyrównawcze stanowią różnicę między zmienną ceną rynku światowego na dany towar i stałą w danym czasie (gwarantowaną przez rząd ceną rynku wewnętrznego). Ograniczenia ilościowe (zwane też kwotami lub kontyngentami) oznaczają wprowadzenie ściśle określonego limitu dopuszczalnej wielkości importu (lub eksportu). Dobrowolne ograniczenia eksportu odnoszą się do sytuacji, w których eksporter pod naciskiem importera dobrowolnie ogranicza swój wywóz na rynek partnera pod groźbą zastosowania ostrzejszych form restrykcji handlowych.

40.Podstawowe zasady Światowej Organizacji Handlu: 1) zasada niedyskryminacji i równości traktowania, 2) zasada wzajemności, zgodnie z którą żaden członek (WTO) nie jest zobowiązany do redukcji swoich stawek celnych, ani też do udzielania innych koncesji bez uzyskania wzajemnych przywilejów od partnera, 3) zasada możliwości interwencji w handlu (np. w celu ochrony rodzinnego przemysłu) jedynie za pośrednictwem stawek celnych, 4) zasada opierająca się na tzw. klauzuli narodowej zgodnie z którą produkt importowany nie powinien być traktowany mniej korzystnie niż analogiczne produkty pochodzenia krajowego.

41.Międzynarodowa integracja gospodarcza - jest rozumiana jako proces scalania gospodarek narodowych. Scalanie to nie oznacza jednak dodawania potencjałów ekonom. lecz tworzenia nowych organizmów gosp. o odmiennych właściwościach. Przesłanki międzynarodowej integracji gosp. można podzielić na; polityczne, społeczno-gospodarcze i inne.

42.Do przesłanek politycznych integracji należy zaliczyć: a) jednolity ustrój, b) zbieżność celów polityki zagranicznej.

43.Do przesłanek społeczno-ekonomicznych należy zaliczyć: a) pozytywny wpływ integracji na przyśpieszenie tempa wzrostu dochodu narodowego i na wzrost poziomu dobrobytu. W przypadku integracji międzynarodowej nie ma formalnego zagrożenia dla suwerenności państw członkowskich. Instytucje integracyjne koncentrują bowiem swoją uwagę na koordynacji wewnętrznej i zagranicznej polityki poszczególnych państw. W przypadku integracji ponad narodowej organy integracyjne wydają rozporządzenia i dyrektywy oraz podejmują decyzje obligatoryjne dla państw członkowskich.

44.Przez pojęcie modelów integracji będziemy rozumieli całościowy obraz układu integracyjnego obejmujący zespół jego głównych właściwości w tym zwłaszcza podział kompetencji między organami, międzynarodowymi lub ponadnarodowymi a rzędami państw członkowskich oraz między centralnymi ośrodkami władzy gosp. w poszczególnych krajach a przedsiębiorstwami.

45.Mechanizm w integracji jest pojęciem wyższym od modelu i obejmuje zasady funkcjonowania rynku międzynarodowego oraz jego związki z rynkami poszczególnych państw członkowskich.

46.Modele integracji gospodarczej obejmują: 1) sfery wolnego handlu oznaczające likwidację ceł i ograniczeń ilościowych w handlu między określoną grupą krajów. Kraje te zachowują jednocześnie autonomiczno-zewnętrzną taryfę celną i prowadzą własną niezależną politykę handlową wobec krajów trzecich, 2) w przypadku, gdy kraje tworzą sferę wolnego handlu wprowadzają ujednolicone cła zewnętrzne (wobec krajów trzecich) mamy do czynienia wówczas z Unią Celną, 3) wspólny rynek jest wyższą od sfery wolnego handlu i Unii Celnej formą integracji. Oznacza on bowiem nie tylko zmniejszenie ceł na wzajemnych obrotach i wprowadzenie wspólnej taryfy celnej wobec krajów trzecich lecz także swobodę przepływu kapitału i siły roboczej w obrębie ugrupowania integracyjnego, 4) unia walutowa obejmuje poza wymienionymi powyżej formami integracji także koordynację lub unifikację polityki walutowej prowadzonej przez kraje wchodzące w skład ugrupowania integracyjnego, 5) unia ekonomiczna obejmuje poza wyżej wymienionymi formami integracji także koordynację lub unifikację poszczególnych dziedzin polityki ekonomicznej i to zarówno ogólnej jak i w poszczególnych działach gospod. (pełna Unia Ekonomiczna obejmuje wprowadzenie wspólnej waluty), 6) unia polityczna oznacza koordynację lub unifikację zarówno polityki wewnętrznej jak i zagranicznej krajów wchodzących w skład ugrupowania integracyjnego. Z punktu widzenia powyższych modeli integracji a zarazem z perspektywy głębokości integracji gosp. powołana na mocy traktatu z Maastrich z 1952r. Unia Europejska koncentrująca się dotychczas na wypracowaniu wspólnej polityki handlowej, przemysłowej, rolnej, transportowej, energetycznej, technologicznej i walutowo-finansowej osiągnęła wszystkie poziomy modelów integracji gosp. stojąc obecnie na progu Unii Ekonomicznej i Monetarnej w końcowym etapie prowadzącej do przyjęcia jednej waluty Euro wspólnej dla wszystkich krajów członkowskich. Otworzy to zarazem możliwość postępującego przekształcenia się Unii Europejskiej w Unię Polityczną obejmującą także wspólną politykę obronną i zagraniczną, obywatelską Unii Europejskiej jak i wspólną polityką wewnętrzną. Tym samym Unia Europejska przekształciła się w swego rodzaju Super Państwo Europejskie.

Spis treści:

1.Teoria międzynarodowych stosunków gospodarczych, Międzynarodowe biuro pracy
2. wymiany handlowej, powiązań gospodarczych
3.Czynniki kształtujące międzynarodowy podział pracy: czynniki wewnętrzne, czynniki zewnętrzne
4.Gospodarka światowa
5.Terms of trade
6.międzynarodowego podziału pracy: klasycznej, tradycyjnego
6A. formą powiązań produkcyjnych
7. powiązania kooperacyjne.
8.Analiza terms of trade
9.Cenowa terms of trade
10.Międzynarodowy handel usługami.
11.Usługi
12. Znaczenie usług
13.Podział na rodzaje usług
14.Zadania i cechy trzech najważniejszych międzypaństwowych organizacji ekonomicznych
15.Do podstawowych cech MFW należą
16.Bank Światowy
17.Światowa Organizacja Handlu, teoria merkantymizmu, doktryna merkantywizmu
18.Teoria kosztów absolutnych
19.Zgodnie z zasadą zaś kosztów względnych
20. teorii obfitości zasobów
21.Międzynarodowy obrót czynnikami produkcji
22.Czynniki produkcji
23.Korzyści wynikające z inwestowania kapitałowego czynników produkcji na rynku zewnętrznym
24.Obrót kredytami (międzynarodowy)
25.Przyczyny wzrostu zadłużenia
26.Korzyści wynikające z procesu internacjonalizacji procesu produkcyjnego przedsiębiorstwa
27.Migracja siły roboczej
28.Kredyty handlowe
29.Inwestycje portfelowe
30.Kredyty finansowe
31. inwestycje bezpośrednie
32.Przepływ siły roboczej
33.Rozliczenie międzynarodowe
34.Rozliczenia mogą być dokonywane
35.Rodzaje dwustronnych kompensat towarowych
36. jeszcze wielostronne transakcje kompensacyjne tzw. switch-tradią
37.Polityka handlowa
38.Instrumenty polityki handlowej
39.Cło
40.Podstawowe zasady Światowej Organizacji Handlu
41.Międzynarodowa integracja gospodarcza
42.Do przesłanek politycznych integracji należy zaliczyć
43.Do przesłanek społeczno-ekonomicznych
44. modelów integracji
45.Mechanizm w integracji
46.Modele integracji gospodarczej obejmują

---