WYCHOWANIE W RZYMIE REPUBLIKAŃSKIM
Ideałem wychowania był tu ideał obywatela.
Państwo powierzało kształcenie dzieci rodzicom,
nadzorując tylko za pośrednictwem cenzora
( nadzorcy moralności), poprawność wychowania
obywatelskiego i moralnego. Wychowanie miało
charakter prywatny i odbywało się przede wszystkim
w domu rodzinnym. Do 7 roku życia chłopcy pozostawali
pod opieką matki. Po tym czasie, opiekę nad nimi przejmowali
ojcowie, gdyż obyczaj wymagał, by to ojciec
przygotowywał syna do pełnienia przyszłych ról obywatelskich.
Wychowanie to odbywało się poprzez naukę praktyczną
- uczestnictwo w zarządzaniu gospodarstwem i służbą,
uczestnictwo w zgromadzeniach ludowych i
rozprawach sądowych. Obok tego, dzieci pobierały
też skąpe wykształcenie elementarne. Dzieci bogatych
rodziców były uczone w domu przez wykształconego
niewolnika. Uczono je czytania, pisania, oraz prawa XII tablic.
Czasem ojcowie wysyłali synów w 15-16 roku życia na nauki
do urzędników, prawników lub wojskowych w celu
uzupełnienia wychowania obywatelskiego i nabrania
ogłady - była to nauka płatna.Dzieci plebejuszów
uczęszczały do szkół elementarnych zwanych - ludus.
Program nauczania w tych szkołach obejmował naukę
pisania, czytania i rachowania, a także opowieści z dziejów
Rzymu, pieśni narodowe i prawa XII tablic. Początkowo naukę
w tych szkołach prowadził jeden nauczyciel zwany - literatorem,
a od około III -IV w. p.n.e. pojawili się wyspecjalizowani
nauczyciele arytmetyki nazywani - kalkulatorami.
Uwieńczeniem przygotowania do życia społecznego w
Rzymie republikańskim była dwuletnia służba wojskowa,
kończąca się w 21 roku życia.
WYCHOWNIE W CESARSTWIE RZYMSKIM
Wychowanie moralno-obyczajowe było nadal w rękach rodziny.
Dzieci z bogatych domów pobierały jak dotąd nauki w domu,
lecz już pod okiem nauczycieli greckich ( tłumnie
przybywających do Rzymu w poszukiwaniu pracy),
którzy uczyli je języka greckiego i literatury greckiej.
Również w szkolnictwie rzymianie przejęli po części
grecki program kształcenia i jego formy.
Nauka dzieliła się odtąd na trzy stopnie: elementarny,
gramatykalny i retoryczny .W szkołach elementarnych -
ludus, nadal panowało równouprawnienie płci
(nauczano zarówno chłopców jak i dziewczęta), jednakże
w czasach cesarstwa uczono w nich oprócz łaciny, również
języka greckiego i literatury greckiej.
Szkoły gramatykalne miały charakter szkół średnich.
Obejmowały one chłopców między 12, a 15 rokiem życia
i trwały przeważnie od trzech do czterech lat. Nauczano w
nich obok łaciny również języka greckiego, gramatyki i literatury
( głownie greckiej), sztuki recytatorskiej, geometrii
(ograniczonej do miernictwa), arytmetyki (głownie
rachunków), astronomii ( sztuki obliczania kalendarza)
i muzyki ( okrojonej do wiadomości teoretycznych
pomocnych przy nauce poetyki).
Po zakończeniu kształcenia ogólnego, młodzież uboższa
kontynuowała pracę zawodową swych ojców, natomiast
zamożniejsza rozpoczynała kształcenia w szkołach
retorycznych.
Szkoły retoryczne obejmowało wykształcenie wyższe o
charakterze zawodowym. Ich zadaniem było kształcenie
mówców i urzędników państwowych. Młodzież opanowywała
w nich literaturę, prawo i przede wszystkim sztukę krasomówstwa
( retorykę) oraz ćwiczyła się w oratorstwie politycznym i sądowym