Małowodzie (oligohydramnion) - stan kiedy objętość płynu wynosi poniżej 400 ml, wielowodzie (polyhydramnion)
kiedy płynu jest powyżej 2 litrów.
Obu zaburzeniom towarzyszą wady rozwojowe.
Do wielowodzia może dojść, gdy płód nie może połykać wód płodowych (np. z powodu zarośnięcia przełyku) i
zakłócone jest ich trawienie oraz krążenie, brak mózgowia.
Małowodzie rozwija się w przypadku pierwotnych wad układu moczowego i prowadzi do wad twarzy,
zniekształcenia postawy, niedorozwoju płuc i innych.
Płyn owodniowy składa się w 99% z wody, związków organicznych (białko, glukoza) i nieorganicznych.
Płyn owodniowy:
pozwala na swobodne poruszanie się płodu
zapobiega przyklejania się jego części do owodni
amortyzuje przed urazami zewnętrznymi
pomaga w utrzymaniu ciepłoty ciała zarodka
Zarodek połyka płyn, w płynie owodniowym znajdują się złuszczone komórki nabłonka zarodka - znaczenie w diagnostyce prenatalnej.
Kosmówka, jest błoną, pęcherzykiem leżącym między owodnią a błoną śluzową macicy,
Łącząc się z jedna i druga błoną bierze udział w wytwarzaniu ściany pęcherzyka płodowego.
Kosmówka powstaje w 2-3 tygodniu z połączenia trofoblastu z mezodermą pozazarodkową jamy ciała.
W 7 tygodniu trofoblast wytwarza kosmki, które pokrywają cała powierzchnię jaja płodowego.
Około 10 tygodnia kosmówka dzieli się na kosmówkę kosmatą i kosmówkę gładką.
Na biegunie przeciwległym do okolicy przyszłego łożyska kosmówka gładka zrasta się z błoną owodniową.
Kosmówka kosmata łączy się z doczesną podstawową i powstaje łożysko.
Fałdowanie się zarodka
W procesie fałdowania się trójlistkowej, płaskiej tarczki zarodkowej powstaje walcowatego kształtu zarodek
z wyraźnym zarysem okolicy głowowej i ogonowej.
Zagięcie w okolicy głowowej prowadzi do powstania fałdu głowowego, a w okolicy ogonowej do wytworzenia fałdu ogonowego.
Zarodek rośnie szybciej w osi długiej, a okolica grzbietowa szybciej od okolicy brzusznej,
w wyniku czego następuje przemieszczanie się zarodka, który „unosi sie” nad dużym pęcherzykiem żółtkowym.
Fałd głowowy powstaje w 3 tygodniu ciąży (dynamiczny rozwój neuroektodermy głowowej).
W czasie powstawania fałdu głowowego część pęcherzyka żółtkowego zostaje wciągnięta do zarodka
i odtąd endoderma pęcherzyka tworzy jelito środkowe.
Jelito przednie leży między pęcherzykiem przodomózgowia, a zawiązkiem serca i kończy
się ślepo błoną utno-gardłowej.
Błona ustno-gardłowa oddziela jelito przednie od zatoki ustnej.
Błona ta szybko zanika i dochodzi do wytworzenia połączenia miedzy pierwotną jamą ustną a
dalszym odcinkiem przewodu pokarmowego, a jama owodni.
Fałd ogonowy tworzy się nieco później, jego rozwój jest związany ze wzrostem cewy nerwowej.
W czasie tego wzrostu ze wciągniętej do zarodka części ściany pęcherzyka żółtkowego powstaje
endoderma jelita tylnego.
Obwodowa część jelita tylnego rozszerza się i przechodzi w stek (kloakę).
W ektodermie pokrywającej okolicę ogonową tworzy się zagłębienie będące zawiązkiem odbytu.
Jest ono oddzielone od jelita tylnego błoną odbytową, która pęka w 8 tygodniu rozwoju,
wtedy następuje połączenie jelita z jamą owodni.
Po zagięciu się prawej i lewej ściany bocznej (otrzewna ścienna) i ich zbliżaniu się zarodek
przyjmuję cylindryczny kształt.
Pozostała część pęcherzyka tworzy jelito środkowe.
Jelito środkowe łączy się ze szczątkowym pęcherzykiem żółtkowym przewodem zółtkowo-jelitowym.
Łączenie się ścian bocznych powoduje, że następuje stopniowe redukowanie połączenia między
pozazarodkową a wewętrzzarodkową jamą ciała.
Równocześnie w wyniku szybkiego powiększania się jamy owodni dochodzi do zmniejszania i
ostatecznego zaniku pozazarodkowej jamy ciała.